Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu xác định một số dược chất nhóm kháng histamin và điều trị tăng huyết áp trộn trái phép trong chế phẩm chứa dược liệu

Xu hướng sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên ngày càng phổ biến, nhưng việc trộn trái phép các dược chất hóa học vào chế phẩm dược liệu đang gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về các công cụ hữu hiệu để xác định các chất hóa dược trộn lẫn, phục vụ công tác kiểm tra, giám sát chất lượng. Luận án này tập trung nghiên cứu xác định một số dược chất nhóm kháng histamin và điều trị tăng huyết áp bị trộn trái phép trong chế phẩm chứa dược liệu.

Luận án này hướng đến các nhà nghiên cứu, dược sĩ, cơ quan quản lý chất lượng dược phẩm và các đơn vị kiểm nghiệm thuốc, đặc biệt trong lĩnh vực kiểm soát chất lượng chế phẩm dược liệu và phòng chống thuốc giả, thuốc kém chất lượng.

Luận án giải quyết vấn đề cấp thiết về việc trộn trái phép các dược chất hóa học vào chế phẩm chứa dược liệu, một thực trạng phổ biến gây rủi ro sức khỏe và gian lận thương mại. Mục tiêu chính của nghiên cứu là xây dựng các quy trình định tính và/hoặc định lượng đồng thời các thuốc kháng histamin (chlorpheniramin, cyproheptadin, loratadin, cinnarizin, promethazin) và các thuốc điều trị tăng huyết áp (amlodipin, felodipin, furosemid, nifedipin) trong chế phẩm dược liệu sử dụng các kỹ thuật sắc ký hiện đại như HPTLC, HPLC và LC-MS/MS. Nghiên cứu đã thành công trong việc phát triển hai phương pháp HPTLC đầu tiên tại Việt Nam để định tính đồng thời 5 dược chất kháng histamin và 4 dược chất điều trị tăng huyết áp trên nền mẫu cao lỏng và cao khô từ dược liệu. Đồng thời, các quy trình HPLC và LC-MS/MS cũng được xây dựng và thẩm định để định tính và định lượng các dược chất này. Các quy trình này có độ chọn lọc, độ đúng và độ nhạy cao, đã được đánh giá tại phòng thí nghiệm đạt chuẩn ISO IEC 17025. Kết quả ứng dụng cho thấy 12/55 mẫu chế phẩm điều trị cảm cúm, dị ứng, mẩn ngứa dương tính với các chất kháng histamin, trong khi không phát hiện dược chất tăng huyết áp trong 56 mẫu liên quan. Luận án cũng đã xây dựng thành công hai công thức nền mẫu dược liệu chuẩn (dạng lỏng và rắn) dựa trên y học cổ truyền, có thể dùng làm cơ sở cho các nghiên cứu và thẩm định phương pháp phân tích tương tự trong tương lai. Nghiên cứu góp phần nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng và nhận thức người tiêu dùng về an toàn dược phẩm.