MỘT SỐ ỨNG DỤNG CỦA SỰ NỞ VÌ NHIỆT
I. MỤC TIÊU :
- Nhận biết sự co dãn vì nhiệt khi bị ngăn cản có thể gây ra một lực rất
lớn.
- Mô tả được cấu tạo và hoạt động của băng kép.
- Giải thích được một số ứng dụng đơn giản về sự nở vì nhiệt.
- Mô tả và giải thích được các hình vẽ 21.2; 21.3; 21.5 SGK / 66; 67.
- Phân tích hiện tượng để rút ra nguyên tắc hoạt động của băng kép.
- Rèn kỹ năng quan sát, so sánh, cẩn thận, nghiêm túc.
II. TRỌNG TÂM :
Giải thích được một số ứng dụng của sự nở vì nhiệt.
III. CHUẨN BỊ :
- Một băng kép và giá để lắp băng kép.
- Một đèn cồn.
- Một bộ dụng cụ thí nghiệm hình 21.1.
- Cồn, bông, một chậu nước, khăn.
- Hình vẽ 21.2, 21.3, 21.5 SGK / 66; 67 .
IV. TIẾN TRÌNH :
1. Ổn định : kiểm diện
2. Kiểm tra bài cũ :
- Nêu kết luận về sự nở vì nhiệt của chất rắn. ( lỏng hoặc khí )
- BT 20.3 . Khi áp chặt tay vào bình ta làm cho không khí trong bình
nóng lên, nở ra. Do không khí nở ra, giọt nước màu dịch chuyển về
phía bên phải ( h.20.1 ). Ở h.20.2 có một lượng không khí thoát ra ở
đầu ống thủy tinh, tạo ra những bọt không khí nổilên mặt nước.
- BT 20.4 C. Nóng lên, nở ra, nhẹ đi.
- Bt 20.6 Có. Tuy trong ống không có không khí lại có hơi thuỷ ngân.
Hơi thuỷ ngân ở một đầu bị hơ nóng, nở ra đẩy giọt thuỷ ngân dịch
chuyển về phía đầu kia.
3. Bài mới :
HOẠT ĐỘNG THẦY TRÒ NỘI DUNG
* Hoạt động 1: Tổ chức tình hống học
tập.
@. Treo hình 21.2 – Yêu cầu h/s nhận
xét về chỗ tiếp nối hai đầu thanh ray xe
lửa ?
Tại sao người ta phải làm như vậy ?
. Quan sát hình vẽ, nhận xét nguyên
I. Lực xuất hiện trong sự co dãn
vì nhiệt.
nhân.
* Hoạt động 2 : Quan sát lực xuất hiện
trong sự co dãn vì nhiệt.
@. Làm thí nghiệm với hình 20.1 –
Hướng dẫn h/s quan sát và trả lời câu
hỏi .
. Quan sát thí nghiệm – Trả lời các
câu hỏi.
+ C.1 Có hiện tượng gì xảy ra khi đối
với thanh thép khi nó nóng lên ? (
Thanh thép nở ra ).
+ C.2 Hiện tượng xảy ra với chốt ngang
chứng tỏ điều gì ? ( Khi dãn nở vì
nhiệt, nếu bị ngăn cản thanh thép có thể
gây ra lực rất lớn ).
+ C.3 Khi co lại vì nhiệt, nếu bị ngăn
cản thanh thép có thể gây ra lực rất lớn
.
@. Từ kết quả thí nghiệm trên rút ra kết
luận .
1. Thí nghiệm : SGK / 65.
2. Kết luận :
Khi co dãn vì nhiệt nếu bị ngăn
cản thì vật rắn có thể gây ra những
lực rất lớn.
Khi co dãn vì nhiệt nếu gặp vật ngăn
cản thì hiện tượng xảy ra như thế nào ?
+ C.4 a. Khi thanh thép nở ra vì nhiệt
nó gây ra lực rất lớn.
b. Khi thanh thép co lại vì nhiệt
nó cũng gây ra lực rất lớn.
* Hoạt động 3 : Vận dụng.
@. Treo tranh vẽ hình 21.2 – 21.3 –
nêu câu hỏi.
. Suy nghĩ trả lời.
+ C.5 Có để một khe hở. Khi trời nóng,
đường rây dài ra do đó nếu không để
khe hở, sự nở vì nhiệt của đường rây sẽ
bị ngăn cản, gây ra lực rất lớn làm cong
đường rây ( GV giới thiệu thêm về
phần “ có thể em chưa biết “ ).
+ C.6 Không giống nhau. Một đầu
được đặt gối lên các con lăn, tạo điều
kiện cho cầu dài ra khi nóng lên mà
không bị ngăn cản.
II. Băng kép.
- Băng kép khi bị đốt nóng
hoặc làm lạnh đều cong lại.
* Hoạt động 4 : Nghiên cứu băng kép .
@. Giới thiệu cấu tạo của băng kép –
Hướng dẫn h/s lắp thí nghiệm.
. Tiến hành làm thí nghiệm – Trả lời
các câu hỏi.
+ Lần thứ I : Mặt đồng ở phía dưới (
h.21.4a ).
+ Lần thứ II : Mặt đồng ở phía trên (
h.21.4b ).
+ C.7 Đồng và thép nở vì nhiệt như
nhau hay khác nhau ? ( Khác nhau ) .
+ C.8 Cong về phía thanh đồng. Đồng
dãn nở vì nhiệt nhiều hơn thép nên
thanh đồng dài hơn và nằm phía ngoài
vòng cung .
+ C.9 Có và cong về phía thanh thép.
Đồng co lại vì nhiệt nhiề hơn thép, nên
thanh đồng ngắn hơn, thanh thép dài
hơn và nằm phía ngoài vòng cung.
. Băng kép được ứng dụng như thế
* Ứng dụng : Băng kép được
dùng vào việc đóng - ngắt tự động
mạnh điện.