VETIVER – LOẠI CỎ ĐA NĂNG,
ĐA DỤNG TRONG
HỆ THỐNG CANH TÁC BỀN VỮNG
Bình Phước có địa hình đa dạng phước tạp phía Bắc và Đông Bắc là
cao nguyên, dạng địa hình đồi núi, thấp dần về phía Tây và Tây Nam nên
khó khăn cho quá trình sản xuất.
Hàng năm lượng mưa trung bình từ 2.045 - 2.325 mm. Vậy gia cố tính
bền vững trong đất l bài toán khó giải cho người làm vườn tỉnh Bình Phước ,
lượng mưa cao, tập trung đã mang đi lượng lớn chất dinh dưỡng từ đất gây
thiệt hại nghiêm trọng không ước tính được làm thay đổi thành phần dinh
dưỡng của đất, đồng thời làm thay đổi cấu tạo bề mặt của đất gây khó khăn
đến quá trình trồng trọt và cải tạo đất.
Vetiver là tên chung của loài cỏ thuộc họ hoà bản cùng họ với lúa,
bắp, lúa mì…loài cỏ này hiện nay được sử dụng chính trong mục đích chống
xói mòn, gia cố tính bền vững nền đất đã được áp dụng thành công nhiều nơi
như: chống xói mòn trên đường Hồ Chí Minh, Quảng Ninh….. do Vetiver
có đặc điểm cấu tạo thực vật học rất đa dạng và độc đáo thể hiện:
Bộ rễ chắc khoẻ bám vào lòng đất, trở thành “tấm thảm bê tông mềm
mại”. Rễ cỏ đan vào nhau thành những lưới dầy, níu đất, giữ cát, chống lại
tốc độ rửa trôi, bào mòn khủng khiếp tại các vùng đất dốc, bộ dễ chùm lớn,
chịu lực tốt rễ chủ yếu là mọc thẳng có độ sâu lên tới 3-4m trong lòng đất
như bộ dây chằng cố định đất không chỉ trên các loại đất thịt mà nó còn có
hiệu lực ngay cả chân đất đó là chân đất cát, hay cát pha, ngoài ra rễ có thể
mọc được qua đất cứng, bí nén chặt ngăn chặm sự sạt lở, cuốn trôi của dòng
nước. Ngoài ra bộ rễ còn có ưu việt chủ yếu mọc thẳng, sâu nên ít cạnh
tranh dinh dưỡng với cây trồng.
Vetiver là loài cỏ đa năng có khả năng chịu hạn rất cao, nhưng cũng
có khả năng chịu úng, ngập tốt có thể phát triển trong môi trường có pH dao
động 2.5-11. Thể hiện là cây dễ tính có thể trồng được trên rất nhiều loại đất.
Lá thon dài, chùm rộng, phát triển có thể dài trên 2m nếu trong điều
kiện môi trường tốt lá cỏ che phủ đất trong hệ thống canh tác nhằm chống
bốc thoát hơi nước trong mùa khô, giảm phát tán nguồn bệnh từ đất do xói
văng khi mưa hoặc tưới đồng thời hạn chế sự phát triển của cỏ dại ngoài ra
khi lá mục sẽ là nguồn hữu cơ tốt làm tăng độ phì, tăng khả năng giữ nước
của đất. Cỏ có thân cứng, thẳng có thể cao trên 2m, tạo hàng rào thực vật, nó
như bức tường chặn dòng chảy, giữ lại các vật rắn bị cuốn trôi như chất hữu
cơ, đất, sỏi , đá rất hiệu qủa…Là loại cỏ có khả năng chịu được sự thay đổi
nhiệt độ bất thường với khoảng dao động nhiệt độ -15-50oc, nó có khả năng
phát triển mạnh ngay cả điều kiện môi trường có nồng độ kim loại nặng cao
như Al, Mn, As, Cd,…ngoài ra còn hấp thu nhanh các dạng hoà tan của N,
P, Hg…có trong các nguồn nước bị ô nhiễm
Thân cỏ vetiver không có thân ngầm như cỏ tranh và có hạt bất thụ
nên không thể phát tán thành cỏ dại, nó đẻ nhánh phát triển thành bụi quanh
vị trí trồng, tại các đốt trên thân khi bị vùi xuống đất có thể phát sinh thành
hệ rễ mới và tiếp tục mọc lên cao
. Với bộ rễ dài gần 3m toả hương thơm ngọt ngào, nó từng được
dùng làm nguyên liệu tinh chế nước hoa kết hợp với bộ lá cứng, mọc dày
đặc có khả năng xua đuổi loài gặm nhấm như mối, rắn….Quá trình chăm
sóc đơn giản, khi không sử dụng nữa có thể đào bỏ hoặc sử dụng thuốc diệt
cỏ để tiêu huỷ
Kỹ thuật trồng: Trồng theo kiểu nanh sấu, cây cách cây 10cm, hàng
cách hàng sao cho khoảng cách thẳng đứng giữ hai hàng khoảng 2m. Sau
khi trồng cỏ nở bụi và khép kín chân trong khoảng 3-4 tháng
Trước đây người Ấn Độ đã sử dụng để chống xói mòn trong hệ thống
canh tác nông nghiệp hàng năm do sự giao chân nhau tạo thành hàng rào kín
chân làm chậm dòng nước chảy qua. Qua năm tháng đất phía trên khi trôi
xuống sẽ tích tụ trước hàng rào cỏ Vetiver làm mặt đất cao dần lên một cách
tự nhiên. Nước khi đi qua hàng cỏ có chân dầy đặc tốc độ dòng chảy sẽ
chậm lại, nước sẽ có nhiều thời gian thấm vào đất và sức tàn phá của nước
khi chảy tràn cũng giảm nhẹ đi.
Tính năng ưu biệt của nó đã được rất nhiều người quan tâm không
chỉ các nhà vườn mà còn có rất nhiều nhà thầu cầu đường để ý. Trong tỉnh
Bình Phước Vetiver đã được áp dụng nhiều nơi như trong các lô cao su ở Bù
Đăng, Phước Long… Với chức năng chống xói mòn là công dụng chính, Rễ
cỏ Vetiver còn được sử dụng như một dược liệu chế tạo nước hoa. Gần đây
tỉnh Tiền Giang nghiên cứu thành công trong việc sử dụng cỏ trong hàng thủ
công mỹ nghệ.