Viết theo tiến trình ngược lại
Một số banh đã bắt đầu kêu toáng lên "Bắt đầu đoạn kết ư?" Nhưng như thế
là kìm hãm, cản trở sự sáng tạo! Tiêu diệt cảm hứng! Làm phim ngắn để làm
gì nếu người ta không được tự do sáng tác nữa? Nếu bạn suy nghĩ như vậy thì
chứng tỏ bạn chả hiểu gì về điện ảnh. Tại sao rất nhiều tác giả trẻ lại coi
thường khâu viết KB làm phim ngắn đến vậy?
Tất nhiên, biết đoạn kết phim có thể sẽ tạo cảm giác thất vọng ban đầu,
nhưng đó là một cách cực kỳ hiệu quả để cấu trúc câu chuyện. Như vậy bạn
sẽ tránh bị đi lạc hướng, tránh bị lạc đế, có nghĩa là tránh những tình huông
chẳng liên quan gì đến câu chuyện của bạn.
Nỗi lo lắng về việc xây dựng kết cấu câu chuyện có thể kéo dài. Đôi khi,
chúng ta lười nhác và tự hài lòng với một vài ý tưởng nào đó, cóp nhặt từ chỗ
nọ chỗ kia một cách vô thức.
Còn nếu bạn đã biết ddaonj kết thì bạn sẽ đi thẳng vào vấn đề chính.
Hơn nữa, nghĩ ngay lập tức đến đoạn kết sẽ giúp bạn tránh được việc quên
không viết đoạn kết trong KB. Đối với phim ngắn thì hiếm khi mắc phải (đặc
biệt là những bộ phim được xây dựng đế nhấn đoạn kết hay đoạn kết giúp
tháo gỡ tất cả), nhưng đối với những bộ phim dài hơn, khoảng 10 đến 30 phút
thì chuyện này thường xuyên xảy ra, bộ phim kết thúc mà chẳng ăn nhập vào
đâu.
Biết trước đoạn kết cho phép bạn sắp xếp các cảnh theo một trật tự logic và
câu chuyện có một sợi chỉ đỏ xuyên suốt, thống nhất từ đầu đến cuối.
Như vậy, bạn sẽ tránh được những cảnh thừa, cho dù đó có thể là những cảnh
"máu thịt" đẹp mê hồn khiến bạn tiếc đứt ruột, nhưng chúng sẽ làm giảm mất
kịch tính của phim và làm khán giả chan. Và đó chính là cái bẫy cần phải
tránh!
Chú ý: Không phải bởi vì bạn biết trước đoạn kết mà bạn không thể tự cho
phép mình tạo ra những vùng tối cho nhân vật, hoặc những kịch tính mới
trong câu chuyện. Chúng ta sẽ quay lại vấn đế này sau...
Lợi ích khác khi biết trước đoạn kết: ạn sẽ làm sáng tỏ tỏ câu chuyện và
thông điệp của nó.
Cái nguy hiểm đối với bộ phim đầu tay là bạn muốn nói tất cả mọi thứ. Chính
vì vậy, việc biết được đoạn kết giúp bạn luôn đi đúng con đường và giải đáp
rõ ràng câu hỏi chính mà bạn đặt ra đầu bộ phim.
Những ý tưởng rõ ràng
Như tục ngữ đã nói: Những điều hiểu rõ sẽ được nói ra một cách rõ ràng. Bạn
phải có khả năng tóm tắt chủ đề phim của mình ngắn gọn trong vài dòng. Để
làm được điều đó, hãy nghĩ đến việc kể với chúng tôi tất cả. Chúng tôi phải
biết sơ qua phần đầu, phần giữa và phần kết của câu chuyên (xem Nguyên tắc
3 hồi). Hãy thực hành nguyên tắc viết bút đen trên giấy trắng.
Các kiểu chủ đề
Nếu bạn không có ý tưởng phim ngắn nào trong đầu (tôi không tin chuyện
này) nhưng bạn lại muốn tìm ý tưởng, trước hết hãy suy nghĩ một chút về chủ
đề mà bannj muốn đề cập.
1. Những chủ đề lạ lẫm
Khi thực hiện một bộ phim ngắn đầu tay, hãy tránh chủ đề quá xa lạ đối với
mình, ví như cuộc sống khổ hạnh của các nhà sư Tây Tạng. Kể cả trong
trường hợp bạn rất say đề tài này, thì chắc chắn bạn phải mất hơn một giờ
phim mới có thể kể hết được câu chuyện (và bạn sẽ có rất nhiều việc phải làm
để xử lý chất liệu và xây dựng cầu trúc chuyện phim).
2.Những chủ đề quá riêng tư
Hãy tránh xa những chủ đề mang tính chất cá nhân quá (người yêu bỏ bạn,
bạn muốn kể về nỗi buồn của bạn chả hạn), trừ trường hợp vấn đề mang tầm
quốc tế. Trong trường hợp này bạn cần phải chứng tỏ khả năng tạo ra khoảng
cách với vấn đề đó hoặc tốt hơn nữa là không ngừng tự chế nhạo mình. Có
thể đó không phải là tâm trạng của bạn khi bạn ngồi viết kịch bản. Hãy tránh
xa những chủ để chỉ xoay quanh cái rốn của bạn, để khỏi phải nhìn thấy cảnh
phòng chiếu trống trơ vì khán giả ra về hết.
3.Những vấn đề quá tham vọng.
Hãy tránh xa những chủ đề quá tham vọng (vấn đề toàn cầu hóa, thế chiến
thứ hai, ...), trừ khi bạn tìm thấy một góc độ đặc trưng nào đó.
VD: Bạn muốn kể về cuộc sống vất vả của ông bạn trong hầm mỏ vào những
năm 50, để tưởng nhớ những người thọ mỏ trong lòng đất đã dâng hiến
những lá phổi của mình cho cả nước Pháp. Bạn phải nói gì đây? Bắt đầu từ
đâu? Trước tiên, hãy đề nghị ông bạn nói chuyện với bạn về vấn đề này.
Chắc chắn, ông bạn sẽ kể cho bạn một giai thoại đặc biệt, những kỷ niệm
kiểu thế này thường rất dài. Hãy quấy rầy ông ta bằng một loạt câu hỏi... Và
thế là ổn rồi đấy! Ông ta bắt đầu bị cuốn vào câu chuyện và bạn sẽ không thể
tin được đâu. Ông ta sẽ kể cho bạn nghe lần đầu tiên ông xuống hầm mỏ như
thế nào, cảm giác của ông ra sao, rồi tuổi trẻ của ông (ở tuổi 14) ... Ông
không thể chịu đựng được cảnh tăm tối và bụi than lúc nào cũng nghẹt hai
cánh mũi trong hầm lò. Ông nhớ lần tại một buổi khiêu vũ, trong khi đang
nhảy với cô gái mà ông đem lòng yêu, ông bỗng hắt hơi vào người cô gái và
làm trên váy cô xuất hiện một vệt đen bẩn! Ông rất xấu hổ, cô gái đã tát ông.
Câu chuyện thật buồn cười. Bạn có một cái kết đầy ý nghĩa. Bụi than thời đó
khiến công nhân mỏ mắc bệnh phổi nhiễm bụi silic, một căn bệnh hiểm
nghèo. Qua buổi khiêu vũ, bạn sẽ xây dựng cả một thế giới bi-hài.
Vấn đề còn lại là tìm cho ý tưởng đó một hình thức thể hiên, khi mà bạn đã
có đoạn kết.
4.Những chủ đề khó hiểu.
Lời khuyên cuối cùng: hãy tránh xa những chủ đề không tài nào hiểu được
với cái cớ là tạo ra một cái gì đó huyền bí hay trí tuệ. Không có gì khó hơn là
tạo ra một không khí thực sự trong một bộ phim dài 10 phút. Thực sự mà nói,
cách viết hoa lá (câu chuyện khó hiểu) hiếm khi thành công, và số lượng
phim kiểu thế này là tương đối ít.
Chú ý: Không gì ngăn cản bạn xử ly một chủ đề mà bạn thích, khi mà bạn tìm
cách hấp dẫn chúng tôi bằng góc độ hay cách xử lý. Những lời khuyên trên
đây chỉ đặc biệt dành cho những ai không có ý tưởng về chủ đề (trường hợp
này rất hiếm, hoặc dành cho những ai mong muốn sáng tác tập thể (trong
khuôn khổ làm phim bài tập sinh viên chẳng hạn).
ĐỀ TÀI
Trogn khi chủ đề khái quát mục đích của kịch bản, thì đề tài nâng tầm phổ
biến của KB. Theo nhà biên kịch người Y Carlo Gozzi chỉ có 36 tình huống
kịch để khai thác. Không quan trọng, điều lý tưởng là việc xử lý các tình
huống đó sao cho ấn tượng và độc đáo.
Ví dụ về đề tài:
- Sự bỏ rơi.
- Sự ức chế,
- Sự ghen tuông,
- Quyền lực,
- Cái tốt,
- Cái xấu, ...
- v...v...
Biết rõ đề tài để làm gì?
Xác định rõ đề tài cho câu chuyện của bạn có thể giúp bạn biết rõ mình muốn
đi đâu. Điều đó rất quan trọng khi bạn đang rối như tơ vò và tự hỏi "thế
nhưng, mình đang nói về chuyện gì đây nhỉ?"
Trong trường hợp người đàn ông với bó hoa, đương nhiên, bạn sẽ không nói
về việc nuôi ốc mà bạn sẽ nói về tình yêu cô đơn, hay sự lạnh lùng giữa phụ
nữ và đàn ông. Bạn xử lý chủ đề này với sự hài hước, nỗi buồn, sự tàn nhẫn,
đó là việc của bạn (nhưng luôn luôn phải nghĩ trong đầu là thể hiện thế nào
cho hay, cho độc đáo. Xem chương độc đáo!).
Nếu bạn đã viết một bộ phim có kết bất ngờ, bạn tự hỏi vậy biết rõ đề tài
phỏng có ích gì? Nó là thế này, chỉ đơn giản là để lạt đi lật lại đoạn kết, và tại
sao lại không tìm một đoạn kết khác đầy đủ hơn,, thỏa mãn hơn.
Chú ý: Đề tài phải toát lên từ những hành động trong phim chứ không phải từ
những lời thoại. Ví dụ, thật là vụng về khi bắt diễn viên của bạn phải nói: Tao
muốn thống trị mày. hãy chỉ cho người xem thấy qua các hành động thì hơn.
TÍNH ĐẠO ĐỨC CỦA CÂU CHUYỆN
Trong khi đề tài điển hình hóa KB của bạn, xếp KB đó vào một thể loại nào
đó như chúng ta vừa thấy thì thông điệp của nó chuyển tải ý kiến cá nhân của
bạn, đề xuất của bạn về một vấn đề nào đó.
Thông điệp, đó gần như là đạo đức của bộ phim.
Chú ý: Ở đây, thuật ngữ đạo đức được hiểu theo nghĩa rộng. Không nhất thiết
phải là một bài học đạo đức chung cho tất cả mọi người (không được làm hại
trẻ em, súc vật, ...) Nhưng cũng có thể là những trường hợp đó, và người ta sẽ
trách cứ bạn. Tôi khuyên các bạn không nên rao giảng đạo đức trong bộ phim
ngắn của mình.
Tất cả các câu chuyện đều mang theo thông điệp, dù ngắn hay dài, dù rõ ràng
hay không, dù độc đáo hay không, có tính giáo dục hay không.
VD: loại phim quảng cáo đặc biệt sử dụng câu chuyện để chuyển tải một
quan điểm rõ ràng, đó là quan điểm của các nhà quảng cáo. Mục đích thương
mại rõ ràng: Làm cho bạn cảm thấy muốn mua sản phẩm. Và tất cả chỉ được
thực hiện trong 30 giây.
VD Quảng cáo mới đây về một loại ô tô: Trên quảng trường, môt người đàn
ông (dạng viên chức cao cấp sang trọng, giàu có) đang ngồi cho một thanh
niên đánh giày (người thanh niên rõ là một nguwoif nghèo khổ, sống lang
thang, đến từ một thuộc thế giới thứ ba). Bỗng nhiên, một chiếc ô tô láng
bóng từ từ tiến vào quảng trường. Hai người đàn ông cùng một lúc nhìn thấy
cái xe quay đầu lại. Chiếc xe đi đến gần, đẹp đẽ và gợi cảm, hệt như một
thiếu nữ đầy tự tin về hấp dẫn của mình.
Lúc này, hai người đàn ông gần như cùng đứng dậy. Người đánh giầy thì
quên việc đánh giầy, còn người được đánh giày thì quên mất người đánh
giày. Cả hai đều bị chiếc xe mê hoặc, và một giọng nói vang lên quảng cáo
những tính năng ưu việt của loại xe ô tô mới này. Chiếc xe rời khỏi quảng
trường.
hai người đàn ông của chúng ta ngập tràn cảm xúc (thực ra, đó là nhà quảng
cáo muốn làm chúng ta tin vậy) đến mức không nhận ra là họ đã hoán đổi vị
trí cho nhau: lúc này, chính người sang trọng đang đánh giầy cho chàng thanh
niên lang thang!
Đoạn kết phim (khá thành công và độc đáo trong thể loại này) muốn chuyển
đến một thông điệp đơn giản và rõ ràng là: Một chiếc xe ô tô đẹp mê hoặc
tất cả mọi người. Bạn cũng có thể vặn lại với tôi rằng thực ra đó là một
thông điệp khác: Một chiếc xe ô tô đẹp làm thay đổi con người.
Trừ phim quảng cáo, còn thì làm những gì ngoài khuôn phép đạo đức bao giờ
cũng dễ hơn. Những hãy cẩn thận: điều kiện là phải hài hước và không được
rơi vào sự cường điệu hay nhạt nhẽo.
Hãy mạnh dạn lẫy những phim quảng cáo làm ví dụ, cả về cấu trức câu
chuyện lẫn cách xử lý.
