VIẾT KỊCH BẢN PHIM
Chương 1 Kịch bản là gì? ........................................................................................................................ 3
Chương 2 Các loại kịch bản ..................................................................................................................... 6
Chương 3 - Dàn trang trong kịch bản ban đầu ........................................................................................ 8
Chương 4 - Các yếu tố của kịch bản ...................................................................................................... 10
Chương 5 - Hành động .......................................................................................................................... 12
Chương 6 - Tên nhân vật ...................................................................................................................... 14
Chương 7 - Lời thoại ............................................................................................................................. 16
Chương 8 - Phần trong ngoặc đơn ........................................................................................................ 18
Chương 9 - Extension - Phần mở rộng .................................................................................................. 21
Chương 10 - Transition: Từ nối ............................................................................................................. 23
Chương 11 - Góc quay........................................................................................................................... 25
Chương 12 - Page Breaking: Ngắt trang ................................................................................................ 28
Chương 13 - Viết tắt ............................................................................................................................. 31
Chương 14 - Một loạt cảnh................................................................................................................... 34
Chương 15 - Xen cảnh........................................................................................................................... 37
Chương 16 - Tiêu đề ............................................................................................................................. 40
Chương 17 - Trang tiêu đề .................................................................................................................... 42
Chương 18 - Bản thảo sản xuất ............................................................................................................ 44
Chương 19 - Khoá số trang.................................................................................................................... 46
Chương 20 - Đầu trang ......................................................................................................................... 48
Chương 21 - Những loại kịch bản khác ................................................................................................. 51
Chương 22 - Trang tiêu đề của phim truyền hình .................................................................................. 53
Chương 1 Kịch bản là gì?
Kịch bản là một văn bản phác thảo những yếu tố về âm thanh, hành động, hình ảnh, ngôn
ngữ cần thiết để kể một câu chuyện. Tại sao lại là “phác thảo”? Bởi vì một bộ phim là
một sản phẩm mang tính hợp tác cao độ. Đạo diễn, diễn viên, nhóm quay phim sẽ dựa
trên những phác thảo của bạn để chuyển thể câu chuyện theo cách của họ. Họ có thể sẽ
xin ý kiến của bạn hoặc không làm thế. Họ có thể bổ sung thêm một số cây viết cùng với
bạn, hoặc yêu cầu bạn viết lại toàn bộ. Điều đó cũng là bình thường.
Tuy nhiên, vì có quá nhiều người cùng tham gia quá trình làm một bộ phim, kịch bản cần
đạt một số chuẩn nhất định mà các bên đều hiểu được, vì thế sinh ra một số khuôn mẫu,
cách trình bày, ghi chú và nhiều quy ước khác. Văn bản này sẽ bao quát các yếu tố cơ bản
thường được dùng để viết kịch bản.
Điều quan trọng cần nhớ là phim là một tác phẩm về hình ảnh. Bạn không KỂ cho khán
giả nghe câu chuyện của bạn mà là bạn cho họ XEM. Bạn phải học viết kịch bản MỘT
CÁCH CÓ HÌNH ẢNH, viết những cái mà khán giả sẽ NHÌN THẤY, NGHE THẤY.
Bạn có thể yêu nhân vật của mình, biết họ nghĩ gì nhưng điều quan trọng là làm thế nào
đưa được những điều đó lên màn ảnh. Khi đó, bộ phim có thể xong ở phần nhìn, thường
được thay đổi ít nhiều trong hiện trường làm phim. Vì thế, hãy chỉ viết những hình ảnh,
âm thanh, lời nói và để phần còn lại cho các nhà làm phim.
Điều gì tạo nên một câu chuyện hấp dẫn?
Những bộ phim mà bạn yêu thích, phần lớn có nhân vật làm bạn mê đắm. Khán giả xem
một tác phẩm điện ảnh không chỉ đơn giản muốn được thích hoặc mến yêu những người
họ thấy trên màn ảnh, họ muốn được ĐẮM CHÌM trong những nhân vật đó, cho dù họ có
thích hay không. Những người anh hùng vĩ đại khiến ta hào hứng trong khi những kẻ
gian trá độc ác lại làm cho ta tức điên.
Một bộ phim hay luôn chứa đựng trong nó một vấn đề nhất định. Đó không chỉ là cái mà
người ta muốn, nó là thứ cần phải đạt được, dù mối nguy hiểm có như thế nào, giống như
trong bộ phim Indinana Jones and the Raiders of the Lost Ark. Hay nó là thứ mà rất nhiều
nhân vật mong muốn, giống như bức tượng đen, nhỏ trong The Maltese Falcon. Đôi khi,
nó cũng có thể là thứ không nhìn thấy – ví như tự do cho nhân dân trong Lawrence of
Arabia hoặc Gandhi. Tất cả những thứ đó làm thành nhiệm vụ của nhân vật - thậm chí
mang đến cho nhân vật chính sức mạnh siêu nhiên. Nó có thể là thứ mang tính cá nhân
(tình yêu) hoặc vì lợi ích của tất cả mọi người (cứu thế giới khỏi bàn tay của người ngoài
hành tinh) nhưng nó phải mạnh mẽ và phát triển lên tột bực khi câu chuyện được hé mở.
Phim luôn có những trở ngại, XUNG ĐỘT. Đây chính là trọng tâm của một bộ phim. Ai
đó muốn một thứ gì, nhưng người và vật cứ chắn ngang đường của người này khi anh ta
cố đạt mục tiêu đặt ra. Đôi lúc, trở ngại này xảy ra đối với cả người hùng và nhân vật
phản diện và mục đích cuối cùng đều quan trọng với cả hai bên, như trong phim Jingle
All the Way. Arnold Schwarzenegger và Sinbad giành giật với nhau một món quà giáng
sinh cho cậu con trai. Cả hai đều không được phép thua cuộc. Trở ngại và xung đột có thể
được thể hiện dưới dạng vật chất hoặc tinh thần. Tuy nhiên, chúng phải hiện diện trong
câu chuyện của bạn, nếu không, bạn chẳng có chuyện nào cả. Hầu hết các câu chuyện
hay, nhân vật chính cũng mang trong mình một xung đột nội tâm, những thứ thuộc về
tâm trí, tinh thần của họ, chỉ có thể được giải quyết trước thời điểm cô/anh ấy đạt được
kết quả - tức là mục tiêu vật chất của câu chuyện. Một số người gọi con quỷ nội tâm này
là “ma” trong khi những người khác gọi đó là “vết thương”.
Bạn cũng cần có móc câu. Đây là một thuật ngữ trong khi viết bài hát, nó mô tả thứ thu
hút được sự chú ý của mọi người. Hollywood gọi đó là hướng tới đông đảo khán giả. Nói
đơn giản hơn là “giả sử”. Ví dụ trong phim Galaxy Quest, một ý tưởng có thể đưa ra là:
giả sử những diễn viên trong đoàn làm một bộ phim khoa học giả tưởng đang tạm thời
ngừng quay, tuy vậy họ vẫn nổi tiếng, bị cuốn vào cuộc chiến không gian với người ngoài
hành tinh, những người tin rằng phim của họ là tư liệu về cuộc sống ngoài trái đất?”. Một
giả định tốt sẽ khiến kịch bản của bạn nổi bật hơn. Đó là lý do tại sao khán giả sẵn sàng
hy sinh sự thoải mái ở nhà và ném tiền họ khó nhọc kiếm được để đi xem ngoài rạp.
Hollywood chú ý tới các thể loại phim. Một số nhà sản xuất thường có xu hướng quan
tâm đặc biệt tới một số loại phim nhất định, vì vậy, bạn hãy tiếp cận họ bằng những thứ
mà họ có thể cho là ý tưởng thú vị. Những kịch bản thành công thường mang một dáng
vẻ mới nhưng người ta vẫn xác định được thể loại của nó. Bạn biết rõ điều gì khiến ý
tưởng của mình trở thành độc nhất nhưng bạn có thể nhanh chóng diễn tả nó cho người
khác được không? Liệu đó có phải là một câu chuyện hãi hùng, tiết tấu nhanh, tình cảm
hài hước hay phiêu lưu hành động?
Bạn cần giới thiệu tác phẩm của mình như một người trong cuộc. Do số lượng các kịch
bản đem đi duyệt khá lớn, nên BẤT CỨ ĐIỀU GÌ khiến tác phẩm của bạn khác lạ, nó sẽ
lọt vào vòng sau. Nếu bạn không hiểu được trò chơi, sẽ không có ai chơi cùng bạn. Biên
kịch phải bám sát những quy ước, bao gồm những thứ như số trang, font chữ dù đó mới
chỉ là bước đầu. Bạn nên làm theo những quy ước đó trừ khi bạn rất giàu và có ý định chi
tiền để sản xuất và đạo diễn bộ phim của mình. Tuy nhiên, kể cả như vậy, những người
bạn sẽ làm việc cùng cũng cần những thứ theo chuẩn mực có sẵn.
Chương 2 Các loại kịch bản
Dưới đây là danh sách một số kiểu kịch bản đang được dùng ngày nay. Tài liệu này sẽ
giới thiệu loại hình kịch bản cho Phim nhựa/Phim truyền hình.
Tài liệu nhắc tới:
* Kịch bản/ Phim nhựa
* Phim truyền hình
Không nói đến:
* Stage Plays and Musicals
* Phim hài tình huống (3 camera, 1 camera, băng và phim)
* Audio/Visual Scripts/Dual Column
* Multimedia Người viết kịch bản cho bất kỳ loại hình nào trên kia sẽ phải giới thiệu
thành quả của họ theo hai kiểu dưới đây, phụ thuộc vào việc họ đang muốn bán nó hay
kịch bản đã được đem đi dựng thành phim.
Submission Scripts
Còn gọi là Spec Script. Đây là kịch bản được viết mà không được đặt trước hay mua, với
hy vọng rằng nó sẽ được bán. Phần giới thiệu này sẽ thiên về những triết lý của kịch bản
spec, trong đó, để nói rằng “hãy tránh xa quá trình cộng tác. Những thứ nên hoặc không
nên làm bạn sẽ thấy ở đây, sẽ phản ánh triết lý này.
Shooting Scripts: Kịch bản quay
Một khi kịch bản của bạn đã được chấp thuận, nó thường sẽ được viết lại nhiều lần trước
khi đem đi dựng thành phim. Khi đã hoàn tất, nó sẽ trở thành kịch bản sản xuất. Tất cả
các cảnh, góc quay trong kịch bản này đều được đánh số. Mỗi cảnh và các góc quay đều
bị cắt thành những phần nhỏ. Giám đốc sản xuất phim có thể thay đổi thứ tự các cảnh
quay để tận dụng hiệu quả sân khấu, diễn viên và địa điểm.
Chúng ta sẽ bắt đầu tìm hiểu kịch bản phim nhựa vì nó là loại phổ biến nhất hiện nay.
Sau đó, ta sẽ nói về các loại hình khác, dựa trên những gì đã biết.
Nhận định chung: Mặc dù một mô hình ngày càng được tiêu chuẩn hoá nhưng không hề
có MỘT CÁCH, MỘT KIỂU căn lề, MỘT phong cách nhất định. Luôn luôn có MỘT
PHẠM VI ĐÚNG. Những điều chỉnh của phần mềm viết kịch bản nằm trong phạm vi
này.
Chương 3 - Dàn trang trong kịch bản ban
đầu
Quy tắc:
Kịch bản thường được viết trên giấy trắng khổ 8 ½ inch x 11 inch (1 inch = 2.54 cm), đục
ba lỗ. Số trang được đánh ở góc trên bên phải (ở phần header). Trang đầu tiên không phải
đánh số. Font chữ chọn dùng là font Courier 12. Lề trên và lề dưới từ 0,5’’ tới 1’’. Lề trái
khoảng 1,2’’-1,6’’. Lề phải từ 0,5’’ tới 1’’.
Font chữ Courier 12 được sử dụng dành cho mục đích về thời gian. Một trang kịch bản
font chữ Courier 12 sẽ tương đương với 1 phút trên màn ảnh. Những người đọc có kinh
nghiệm có thể phát hiện ra những kịch bản dài bằng việc đo đếm tập giấy trên tay của họ.
Mẹo viết:
Phần mềm viết kịch bản được soạn trước với tất cả những quy luật trên.
Độ dài kịch bản
Kịch bản trung bình một bộ phim nhựa, theo truyền thống, sẽ vào khoảng 95 tới 125
trang. Hiện nay ở Hollywood, kịch bản thường vào khoảng 114 trang. Các bộ phim hài
thường ngắn hơn, drama (chính kịch) dài hơn. Trong trường hợp phim hành động, các
dòng mô tả cua bạn chỉ mất 10 giây để đọc nhưng phải mất tới 45 giây trên màn ảnh.
Đại uý Owens bỏ túi xách và nhặt chiếc súng máy. Anh chạy từ cửa này qua cửa khác, né
đạn của kẻ thù trong khi bắn trả lại cho đến khi anh tiến tới tháp chuông nhà thờ.
Mẹo viết:
Nếu kịch bản của bạn có nhiều cảnh như trên, số trang có thể ít nhưng điều đó không có
nghĩa rằng bộ phim nếu được dựng sẽ ngắn. Cũng với những dữ kiện tương tự, một biên
kịch khác cũng có thể rút ngắn gọn hơn nhiều. Điều đó phụ thuộc vào phong cách của
từng cá nhân người viết.
125 trang được coi là một kịch bản dài. Độ dài là một yếu tố rất quan trọng. Khi bạn đưa
kịch bản cho nhà sản xuất, điều đầu tiên họ làm là xem qua các trang để ước chừng nó dài
thế nào. Cho dù kịch bản của bạn rất hay, nếu nó quá dài, họ có thể từ chối đọc nó.
Ác cảm với những kịch bản dài là do vấn đề kinh tế. Thời lượng một bộ phim dưới hai
giờ có nghĩa là sẽ được chiếu nhiều hơn trong các rạp chiếu phim, nghĩa là doanh thu
nhiều hơn cho nhà phân phối, nhà sản xuất, thậm chí cả bạn, người viết kịch bản.
Khi thấy rằng kịch bản của mình quá dài, bạn phải bắt đầu cắt ngắn tác phẩm của mình.
Luôn nhớ rằng nếu một cảnh có thể được bỏ và câu chuyện không ảnh hưởng gì, cảnh đó
không cần thiết. TẤT CẢ CÁC CẢNH không chỉ là đưa câu chuyện tới phần kết, mà nó
nên là một phần không thể thiếu dẫn tới đỉnh điểm
Chương 4 - Các yếu tố của kịch bản
Có những yếu tố độc nhất về cách căn lề, để cỡ chữ và vị trí của các dòng tạo nên một mô
hình chung và tính thống nhất của kịch bản. Một khi bạn đã quen với những điều này,
bạn có thể kể câu chuyện của mình theo cách mà những người trong cuộc thường làm.
Các yếu tố của kịch bản gồm có:
Scene Heading : Mở cảnh
Action :Hành động
Character Name : Tên nhân vật
Dialogue: Lời thoại
Parenthetical Nội dung trong ngoặc đơn
Extensions Mở rộng
Transition Từ nối
Shot Cảnh quay
Mở cảnh
Mẹo viết:
Phần Mở cảnh thường đặt cách lề trái 1,5’’ và ít khi dài đến gần lề phải. Phần này được
viết HOA. Sau những từ NỘI. hoặc NGOẠI. ta dùng một dấu chấm và dùng dấu gạch
ngang để phân biệt các yếu tố khác.
Mở cảnh cho người đọc thấy cảnh đó diễn ra ở đâu. Chúng ta đang ở bên trong (NỘI.)
hay bên ngoài (NGOẠI.). Sau đó là nêu tên địa điểm: PHÒNG NGỦ, PHÒNG KHÁCH,
tại SÂN BÓNG, bên trong XE. Và cuối cùng, nó có thể bao gồm cả thời điểm trong ngày
– ĐÊM, NGÀY, HOÀNG HÔN, BÌNH MINH... để “đặt bối cảnh” trong tâm trí người
đọc.
Phần mở cảnh cũng có thể bao gồm thông tin về quá trình sản xuất ví như TIẾP TỤC,
hoặc CẢNH CHÍNH hay CẢNH CÓ SẴN. Dưới đây là một vài ví dụ về phần mở cảnh.
NỘI. PHÒNG NGỦ - SÁNGNGOẠI. CÂU LẠC BỘ KHOẢ THÂN LAS VEGAS –
HOÀNG HÔNNỘI. VĂN PHÒNG – ĐÊM – TIẾP TỤCNGOẠI – BẾN TÀU PHÍA
TÂY – BÌNH MINH - CẢNH CHÍNHNGOẠI – PASADENA - DIỄU HÀNH HOA
HỒNG – CẢNH CÓ SẴN
Mẹo:
Phần mềm viết kịch bản sẽ tự động lưu lại mỗi câu mở cảnh bạn dùng, khiến bạn không
phải viết lại đoạn đó một lần nữa và nó cũng giúp kịch bản thống nhất. Không có gì phiền
hơn là khi người đọc nhìn thấy một đoạn mở cảnh thế này:
NGOẠI. - RỪNG NHIỆT ĐỚI NGOÀI KHÔNG GIAN – ĐÊM Và hai trang sau:
NGOẠI. - RỪNG NGOÀI KHÔNG GIAN – ĐÊM Việc giữ cho phần mở cảnh thống
nhất cho phép người đọc hình dung ra địa điểm cụ thể và không phải xác định xem đây
có phải là một cảnh mới hay không. Rõ ràng, bạn không muốn người đọc không tập trung
vào câu chuyện của bạn.
Dưới đây là một ví dụ về phần mở cảnh chuẩn trong kịch bản:
MỜ DẦN: NGOẠI. BẾN TÀU PHÍA TÂY – BÌNH MINH - CẢNH CHÍNH Chúng ta đã
“xác định” rằng chúng ta đang ở bến tàu vào lúc bình minh.
Chương 5 - Hành động
Quy tắc:
Phần mô tả hành động được viết từ trái sang phải, dùng cả chữ hoa lẫn chữ thường. Khi
giới thiệu một nhân vật lần đầu tiên, tên nhân vật đó phải viết hoa.
Mẹo:
Phần mềm viết kịch bản đã được lập trình sẵn để trình bày phần này theo đúng quy tắc.
Tất cả những gì bạn cần quan tâm là sáng tác truyện.
HÀNH ĐỘNG hay còn gọi là phần mô tả bối cảnh vẽ ra hiện trường của cảnh quay và
cho phép bạn giới thiệu các nhân vật. Phần này được viết ở THÌ HIỆN TẠI.
Mẹo viết:
Tất cả mọi hành động trong kịch bản đều diễn ra BÂY GIỜ. Bạn luôn dùng thể chủ động
(cửa đóng) chứ không phải thể bị động (một cánh cửa bị đóng lại).
Bạn luôn viết ở THÌ HIỆN TẠI, không phải quá khứ. (Tất nhiên, cũng có một số trường
hợp ngoại lệ, ví dụ như trong phim The Wind and the Lion của John Milius, hoạt động
được mô tả ở thì quá khứ như một cuốn tiếu thuyết nhưng sau đó, chính John đạo diễn bộ
phim của ông ta).
Các khổ trong phần này phải ngắn gọn, không nên viết nhiều quá 4-5 dòng. Người đọc có
thể lướt qua mà không hề đọc chúng.
MỜ DẦN:
NGOẠI. BẾN TÀU PHÍA TÂY – BÌNH MINH – CẢNH CHÍNH
Thuyền buồm và tàu tuần tiễu dập dềnh trên sóng nước xanh ngắt.
NỘI. PHÒNG LỚN – SÁNG
Tấm chăn đắt tiền che cơ thể bất động trần truồng của nàng JULIE COOPER xinh đẹp,
25 tuổi. Ánh sáng xuyên qua ô cửa sổ qua cơ thể rắn chắc, rám nắng của FRANKIE
CAMPISI, 38 tuổi. Y kéo chăn bông xuống và bắt đầu hôn lên cơ thể lõa lồ của Julie.
Người đọc bắt đầu hình thành một ý tưởng về bối cảnh và hành động đang diễn ra. Chúng
ta biết rằng ta đang ở trên một con tàu, hai nhân vật được giới thiệu, chúng ta có đôi chút
cảm nhận về sự xuất hiện về thể chất của họ. Và ta có bằng chứng về quan hệ của họ.
Hãy tránh việc viết về góc quay và máy quay. Nếu bạn phải nhấn mạnh một vài cảnh, hãy
viết nó ở trên một dòng đơn. Góc và máy quay là thẩm quyền của đạo diễn, thường được
đưa vào kịch bản sản xuất.
Những tấm vải đắt tiền che cơ thể bất động, trần truồng của nàng
JULIE COOPER xinh đẹp, 25 tuổi. Ánh sáng xuyên qua ô cửa sổ qua
cơ thể rắn chắc, rám nắng của FRANKIE CAMPISI, 38 tuổi. Anh ta
kéo tấm chăn xuống và cười gằn trên cơ thể loã lồ của Julie.
Frankie chùn lại.
Có một vết xăm ác quỷ trên vai cô nàng mà anh chưa từng thấy
trước đó.
Chương 6 - Tên nhân vật
Quy tắc:
TÊN NHÂN VẬT được viết hoa và cách lề trái 3,5’’.
Trước khi một nhân vật nói, biên kịch đưa TÊN NHÂN VẬT để giúp độc giả biết được
rằng đoạn hội thoại của nhân vật này sẽ theo sau.
Tên nhân vật có thể là một tên bình thường (JOHN) hoặc mô tả hình dáng (GÃ BÉO)
hoặc một nghề nghiệp (BÁC SĨ). Đôi khi, bạn có thể có CẢNH SÁT SỐ 1, sau đó là
CẢNH SÁT SỐ 2. Việc này cũng được nhưng các diễn viên sẽ thích hơn nếu bạn cá nhân
hóa vai của họ bằng tên. Hãy cố để làm cho thống nhất.
Mẹo:
Khi dùng phần mềm viết kịch bản, bạn không phải lo khi tên nhân vật dài. Chương trình
sẽ tự động học và ghi nhớ NHỮNG TÊN NHÂN VẬT của bạn, cho phép sự thống nhất
và thoải mái. Không cần thiết phải lo lắng những JACQUELINE hay DR.
FRANKENSTEIN, bạn chỉ cần ghi nhớ nó bằng hai phím tắt.
Phần mềm viết kịch bản cũng chèn vào đúng khoảng cách giống như khổ trước, tiết kiệm
cho bạn hàng nghìn phím trong suốt quá trình viết.
MỜ DẦN:
NGOẠI. BẾN TÀU PHÍA TÂY – BÌNH MINH – CẢNH CHÍNH
Thuyền buồm và tàu tuần tiễu dập dềnh trên sóng nước xanh ngát.
NỘI. PHÒNG LỚN – SÁNG
Tấm chăn đắt tiền che cơ thể bất động trần truồng của nàng
JULIE COOPER xinh đẹp, 25 tuổi. Ánh sáng xuyên qua ô cửa sổ qua
cơ thể rắn chắc, rám nắng của FRANKIE CAMPISI, 38 tuổi. Y kéo
chăn bông xuống và bắt đầu hôn lên cơ thể lõa lồ của Julie.
Chương 7 - Lời thoại
Quy tắc
ĐOẠN HỘI THOẠI cách lề trái 2,5’’. Một dòng hội thoại có thể dài 30-35 ký tự vì thế lề
phải có thể thay đổi, thường là 2.0 – 2.5’’.
Mẹo
Lời thoại hay là cửa sổ vào tâm hồn của nhân vật của bạn. Nó phải có vẻ chân thực … nó
là lời thoại. Khán giả cảm giác như có thể lắng nghe thấy tương tác giữa các nhân vật.
Đoạn hội thoại hay có thể dùng ngôn ngữ bình dân nhưng được thể hiện bằng cảm hứng
tuyệt vời và thậm chí trở thành những câu nỏi nổi tiếng trong một văn hóa nổi tiếng,
giống như câu của Clint Eastwood trong phim Dirty Harry Callahan: “Go ahead. Make
my day”.
Đọc to hội thoại của bạn lên cũng không phải là ý kiến tồi. Nếu bạn đọc một dòng thấy
khó khăn, có thể nó không được hay lắm.
Mẹo của phần mềm:
Phần mềm viết kịch bản có khả năng đọc lại cho bạn nghe qua hệ thống máy tính. Bạn
chỉ cần xác định giới của nhân vật, từ đó, bạn có thể nghe thấy đoạn đọc kịch bản ngay
trong phòng khách.
MỜ DẦN:
NGOẠI. BẾN TÀU PHÍA TÂY – BÌNH MINH – CẢNH CHÍNH
Thuyền buồm và tàu tuần tiễu dập dềnh trên sóng nước xanh ngát.
NỘI. PHÒNG LỚN – SÁNG
Tấm chăn đắt tiền che cơ thể bất động trần truồng của nàng JULIE COOPER xinh đẹp,
25 tuổi. Ánh sáng xuyên qua ô cửa sổ qua cơ thể rắn chắc, rám nắng của FRANKIE
CAMPISI, 38 tuổi. Y kéo chăn bông xuống và bắt đầu hôn lên cơ thể lõa lồ của Julie.
FRANKIE
Hãy bay lên và tỏa sáng, con chim bé nhỏ của anh. Đến lúc mở rộng cánh và bay.
Chương 8 - Phần trong ngoặc đơn
Ngoặc đơn được đặt cách lề trái 3.0’’ và lề phải là 3,5’’. Như thấy trong ví dụ, dấu ngoặc
đơn KHÔNG được đặt giữa dưới tên của nhân vật.
Trong dấu ngoặc đơn có thể là một thái độ, một hướng dẫn bằng lời hoặc chỉ dẫn hành
động cho diễn viên đang diễn vai đó. Phần trong dấu ngoặc phải ngắn, có trọng tâm, có
mô tả và chỉ được dùng khi cần thiết.
Ngày nay, các phần trong dấu ngoặc đơn không được yêu thích cho lắm bởi vì nó cho chỉ
dẫn có thể không hợp lý khi lên diễn.
FRANKIE
(châm biếm)
Chào em, con chim bé nhỏ của anh.
JULIE
(ngái ngủ)
Gì cơ? Mấy giờ rồi?
FRANKIE
(ra khỏi giường)
Hơn 6h. Em sẽ lại muộn đấy. Anh không muốn nghe điều đó đâu.
Phần trong ngoặc đơn thường được dùng trong một vài kịch bản như lời chú thích. Nếu
một nhân vật nói, theo sau, bởi một dòng mô tả hành động và sau đó tiếp tục nói, lời chú
thích này có thể được sử dụng nhưng thường những người duyệt kịch bản sẽ không đánh
giá cao nó.
FRANKIE
(ra khỏi giường)
Hơn 6h. Em sẽ lại muộn đấy. Anh không muốn nghe điều đó đâu.
Frankie kéo tất chăn ra khỏi người Jule. Cô nằm trên giường, mặc chiếc áo phông và vào
phòng tắm.
FRANKIE
(tiếp tục)
Em cứ tự nhiên.
Mẹo:
Chương trình viết kịch bản có thể cho bạn lựa chọn việc đặt (tiếp tục) trong ngoặc đơn
hoặc cùng một dòng với tên của diễn viên, giống như phần mở rộng.
FRANKIE
(ra khỏi giường)
Hơn 6h. Em sẽ lại muộn đấy. Anh không muốn nghe điều đó đâu.
Frankie kéo chăn khỏi người Jule. Cô nằm trên giường, mặc chiếc áo phông và vào
phòng tắm.
FRANKIE(TIẾP TỤC)
Em cứ tự nhiên.
Mẹo:
Phần (TIẾP TỤC) được chèn vào tự động bởi phần mềm viết kịch bản nếu bạn chọn sự
lựa chọn này.
Nó cho thấy nhân vật tiếp tục nói chuyện qua hành động.
Chương 9 - Extension - Phần mở rộng
• O.S. - Off-Screen Ngoài hình
• V.O. - Voice Over Giọng nói ngoài hình
An Extension là một ghi chú đặt trực tiếp vào bên phải tên, cho thấy khán giả sẽ nghe
thấy giọng của nhân vật NHƯ THẾ NÀO. Giọng ngoài hình có thể được nghe từ một
nhân vật không nằm trong tầm máy camera hoặc ở một căn phòng khác.
Frankie kéo chăn khỏi người Jule. Cô nằm trên giường, mặc chiếc áo phông và vào
phòng tắm.
FRANKIE(TIẾP TỤC)
Em cứ tự nhiên.
(dừng)
Này, em ở trong đó bao lâu? Anh có một cuộc họp và cần tắm.
JULIE (NGOÀI HÌNH)
20 phút.
Một vài biên kịch dùng O.C. (bên ngoài camera) thay thế O.S. Từ dừng ở trên được dùng
đơn giản để nói rằng Frankie dừng lại (có lẽ để nghĩ) trước khi nói thêm một điều gì.
Một extension thông dụng nữa là V.O. (giọng ngoài hình). Hãy cứ nghĩ V.O. là một lời
diễn giải hoặc một diễn viên nói khi anh ta/cô ta không có mặt trong cảnh. Hoặc anh/cô ta
có thể ở trong cảnh nhưng lại có vai trò như một người diễn giải, có nhiệm vụ phản ánh
hoặc mô tả một thời gian đi qua. Đoạn hội thoại này được ghi lại, sau đó, được rút lại
trong quá trình biên tập.
FRANKIE(GIỌNG NGOÀI HÌNH)
Tôi biết tôi không thể đi tắm trong vòng ít nhất 45 phút, vì thế, tôi đi chạy.
Nhân vật Frankie của chúng ta đang nhớ lại về buổi sáng trên con thuyền với Giọng
ngoài hình.
Chương 10 - Transition: Từ nối
Chúng ta phải bắt đầu với điểm này: Ngày này, trong những vở kịch đem đi duyệt, từ nối
không được khuyến khích, vì nó bị coi là sự phí phạm một vài dòng bạn có thể dùng cho
những câu hội thoại thú vị. Nó chỉ được dùng khi vô cùng cần thiết.
Quy tắc:
Khi bạn dùng từ nối, bạn phải cách lề trái 6,5’’ và lề phải là 1.0’’. Từ nối thường được
viết hoa và theo sau là một hành động và trước mở cảnh.
Các từ nối thường gặp:
* • CUT TO: CẮT SANG
* • DISSOLVE TO: MỜ SANG
* • SMASH CUT: CẮT NHANH
* • QUICK CUT: CẮT NHANH
* • FADE TO: MỜ DẦN
* • FADE OUT: RÕ DẦN (ở cuối kịch bản)
Mẹo:
Bạn chỉ dùng từ nối trong kịch bản đem đi duyệt là khi nó là một phần quan trọng của cả
câu chuyện. Ví dụ, bạn có thể dùng TIME CUTE: để chỉ sự qua của thời gian. Thông
thường hơn là từ DISSOLVE TO: chỉ rằng thời gian đã qua. Hoặc, bạn có thể dùng
MATCH CUT, nếu bạn muốn mô tả rằng có một sự tương quan tới thứ ta vừa nhìn thấy
hoặc một thứ mới trên cảnh. Vấn đề là, trừ khi bạn trở nên khá thành thục trong việc viết
kịch bản, đừng dùng những thứ đó trừ khi thật cần thiết bởi đạo diễn của bộ phim có thể
nghĩ theo một hướng khác.
Mẹo sử dụng phần mềm:
Phần lớn các từ dẫn thường được lập trình sẵn trong chương trình viết kịch bản, viết hoa
và đặt vào đúng chỗ.
Frankie lấy một chiếc quàn đùi, đi giày và ra ngoài.
CẮT SANG:
(Hãy nhớ, phần “Cắt sang: có thể bị bỏ đi trong tất cả các bản thảo kịch bản hiện nay. Cái
nó diễn tả là sự thay đổi hoàn toàn của địa điểm).
Chương 11 - Góc quay
Quy tắc:
Góc quay được viết giống như Mở Cảnh, về lề trái, viết hoa. Trước và sau nó là một dòng
trống.
Một GÓC cho độc giả điểm tập trung trong một cảnh đã thay đổi. Dưới đây là một vài ví
dụ.
* • GÓC VÀO --
* • CỰC CẬN CẢNH --
* • LIA SANG --
* • GÓC NHÌN CỦA FRANKIE --
* • GÓC NGHỊCH -- (ĐẢO GÓC)
Mẹo viết:
Là một biên kịch, vì một vài lý do đã được nói trước, bạn nên khôn ngoan trong việc
dùng GÓC để tập trung hướng của độc giả. Việc hướng dẫn của bạn có nguy cơ làm gián
đoạn việc kể chuyện. Nếu điều bạn thực sự muốn làm là đạo diễn phim, ĐỪNG vội làm
thế trong một kịch bản bạn đang muốn bán … hãy chờ cho tới khi nó được chấp nhận và
cố thương thuyết để bạn sẽ là đạo diễn. Điều này có khả năng xảy ra nếu bạn đã có một
số kịch bản được dựng thành phim.
Đôi khi, gọi tên một góc quay là cần thiết. Nếu bạn muốn độc giả nhìn thấy thứ gì đó
không rõ ràng trong cảnh hoặc muốn đạt được một cảm xúc nhất định hoặc tạo đỉnh
điểm. Công cụ này cho phép bạn đạt được mục tiêu đó.
Nếu bạn mô tả một cuộc bạo động trong tù, một tù nhân kề dao vào cai ngục, bạn muốn
độc giả nhìn thấy một người bắn tỉa nhằm vào tù nhân, bạn có thể dùng một cảnh như thế
này:
MỘT TÙ NHÂN kề dao vào cổ họng của VIÊN CAI NGỤC.
TÙ NHÂN
(run rẩy)
Tao sẽ giết nó. Tao sẽ làm đấy.
CAI NGỤC
Cho nó ra! Bây giờ! Làm đi!
GÓC VÀO - MỘT VIÊN CAI NGỤC CẦM SÚNG
Khi anh ta lên đạn, ngón tay bấm vào cò.
TÙ NHÂN
Tao muốn nói chuyện với lão giám ngục. NGAY BÂY GIỜ!
Một cảnh thường dùng là Xen (lồng) cảnh. Xen cảnh thường dùng chủ yếu như là một sự
chỉ hướng – tập trung vào điều gì đó quan trọng trong cảnh, thường là điều gì đó khán giả
cần đọc hoặc là những thứ quá nhỏ để nhìn thấy trong màn ảnh rộng.
XEN CẢNH – TỜ GIẤY TIỀN CHUỘC
Mẹo viết:
Một khổ mô tả hành động thành công hoặc một dòng đơn có thể đạt được cùng mục đích
mà không làm khán giả xao nhãng. Hãy chú tâm tới mạch của câu chuyện và không nên
ngắt quãng nó.
Chương 12 - Page Breaking: Ngắt trang
Mẹo:
Nếu làm theo những chỉ dẫn đơn giản của phần mềm trong khi viết kịch bản, vậy thì,
những quy tắc sau đây sẽ tự động được tuân theo. Chương trình sẽ:
* • Không bao giờ chấm dứt một trang với phần Mở Cảnh. Điều này CHỈ được chấp nhận
nếu có một Mở Cảnh hoặc Cảnh khác theo sau. (Ví dụ như một cảnh quay chính và sau
đó là mở cảnh nội).
* • Không bao giờ bắt đầu một trang mới với một từ nối.
* • Tự động đặt từ Tiếp tục: khi nó ngắt một đoạn Hành động hoặc Hội thoại.
* • Không bao giờ chấm dứt một trang bằng Tên Nhân vật. Ít nhất phải có hai dòng Hội
thoại theo sau tên đó.
* • Không bao giờ chấm dứt một trang bằng phần trong ngoặc đơn. Hội thoại PHẢI theo
sau.
* • Nếu bạn có Hội thoại, một Phần trong ngoặc đơn và sau đó là Hội thoại nữa, ngắt
dòng TRƯỚC phần trong ngoặc đơn.
Điểm nhấn mạnh
Giờ thì bạn đã quen với một số yếu tố và chỉ dẫn cơ bản trong khi viết một kịch bản đem
đi duyệt. Với những nguyên tắc trên hoặc đơn giản sử dụng phần mềm, bạn sẽ viết được
một kịch bản theo đúng chuẩn. Độc giả sẽ không cho rằng bạn là một người kể chuyện
nghiệp dư bởi không biết những quy tắc đơn giản nhất. Dưới đây là một số yếu tố phức
tạp hơn mà bạn cần biết.
Hội thoại song song
Khi hai nhân vật của bạn nói cùng lúc, đó được gọi là hội thoại kép hoặc hội thoại song
song. Các nhân vật của chúng ta có thể có một đoạn nói chuyện như thế này:
Frankie và Julie đang tranh luận rất căng thẳng.
FRANKIE JULIE
Biến ra khỏi đời tôi ngay! Anh hét vào mặt tôi đấy à?
Tôi không thể chịu đựng được Tôi sẽ đi khi nào sẵn sàng
Cái mặt cô thêm phút nào nữa. Thế thôi!
Mẹo:
Tất cả các chương trình viết kịch bản cho phép bạn viết kiểu hội thoại này dễ dàng nhưng
nên tránh làm vậy trừ khi rất cần thiết.
Mẹo viết:
Các biên kịch nghiệp dư thường sử dụng kiểu hội thoại này để làm nổi bật “xung đột”
giữa các bên. Tuy nhiên, bạn sẽ dễ dàng khiến khán giả phân tâm hoặc ngắt quãng mạch
của câu chuyện. Đừng cho người ta lý do để họ có thể đặt kịch bản của bạn xuống bằng
một vài cảnh hoặc hội thoại không liền mạch.
Đồng thanh
Đôi khi trong kịch bản, bạn có một đám đông cùng đồng thanh hô lớn. Có hai cách cơ
bản để viết:
Cách đầu tiên là viết nó trong câu mô tả hành động.
ĐÁM ĐÔNG trên khán đài mắng nhiếc cầu thủ ném bóng: “Đồ điên!” “Ném bóng như
đàn bà!”.
Lựa chọn thứ hai là làm như thể với một nhân vật và hội thoại.
ĐÁM ĐÔNG
Chơi ngu thế! Ném bóng gì như đàn bà!
Chương 13 - Viết tắt
Ngành công nghiệp phim ảnh sử dụng một vài từ viết tắt trong kịch bản. Việc có sử dụng
chúng hay không tuỳ thuộc vào bạn. Một vài người sẽ cảm thấy bị xen ngang giữa chừng
trong khi nhiều người khác lại muốn viết tắt. Chúng ta đã nhắc tới một số từ viết tắt trước
đó như O.S., O.C., V.O. Dưới đây là một số khác.
b.g. = background: hậu cảnh
b.g. được dùng trong đoạn mô tả hành động.
Frankie ngồi trên giường, thắt dây giày. Ở phía sau, Julie lấy tiền ra khỏi túi của anh. Cô
cũng lấy chìa khoá xe của anh.
CGI = hình ảnh do máy tính dựng lên
CGI mô tả hành động không thể quay một cách bình thường và sẽ đòi hỏi việc sử dụng
máy tính để xử lý, như trong phim The Matrix.
CGI: Miệng của anh ta bắt đầu tan chảy, sau đó, biến mất hoàn toàn.
f.g. = tiền cảnh
f.g. được dùng trong đoạn mô tả hành động, giống như b.g., ngoại trừ việc hoạt động này
diễn ra ở phía trước
SFX = hiệu ứng âm thanh
SFX nói về âm thanh cần thiết trong phim.
SFX: TIẾNG còi tàu RÚ LÊN.
SPFX = hiệu ứng đặc biệt
SPFX nói đến một hiệu ứng đặc biệt nào cần dùng (có thể không phải CGI).
SPFX: Một tia nắng rọi sáng gương mặt của Frankie. Cơ thể anh từ từ tan chảy.
M.O.S. = không tiếng.
Chuyện kể rằng có một đạo diễn gốc Đức (có thể là Josef von Sternberg, người phát hiện
ra Marlene Dietrich) muốn quay một cảnh không có âm thanh và nói với đoàn làm phim
rằng mit out sound (thay vì without sound). Cụm từ này sau đó được đoàn làm phim phát
tán.
M.O.S. Những con ngựa chạy toán loạn trên phố.
POV = góc nhìn
Camera “nhìn” hành động từ một góc nhìn cụ thể của một diễn viên.
GÓC NHÌN CỦA JULIE – Frankie ngồi trên giường, thắt dây giày.
Chùm cảnh
MỘT CHÙM CẢNH là một công cụ điện ảnh để mô tả một loạt cảnh, tất cả đều liên
quan tới nhau và cùng dẫn tới một kết cục. Mặc dù nó là một từ tiếng Pháp, từ này lại
được một đạo diễn người Nga sáng tạo ra. Chùm cảnh được sử dụng để nói đến thời gian
trôi đi. Hãy tưởng tượng tới một đứa trẻ, từ khi nó sinh ra, lăn lê, sau đó đi những bước
đầu tiên và cuối cùng là chạy. Ví dụ:
CHÙM CẢNH
1) John vừa ra đời. Bác sĩ lau người nó và trao cho bà mẹ đang mỉm cười.
2) John lăn người trong cũi. Mẹ nó vỗ tay khích lệ.
3) Nắm chặt tay vào chiếc bàn cà phê, John đi những bước đầu tiên. Mẹ cậu vui sướng
ôm con vào lòng.
4) John, đang đeo bỉm, chạy sung sướng qua những bình tưới nước. Mẹ cậu thở dài và
với lấy túi đựng bỉm.
Bạn cũng có thể đánh dấu các cảnh là A), B), C) nếu thích. Dù là đánh số hay là dùng chữ
cũng đều đúng. (Ghi nhớ rằng cảm xúc của bà mẹ thay đổi qua chùm cảnh từ vui sướng
tới lo lắng khi John đi lại được).
CHÙM CẢNH được xác định như là một cảnh đơn. Điều này là không cần thiết nhưng
một vài biên kịch dùng CHẤM DỨT CHÙM CẢNH khi nó kết thúc.
Chương 14 - Một loạt cảnh
LOẠT CẢNH QUAY cũng khá giống với Chùm cảnh nhưng nó thường được diễn ra tại
một địa điểm, nhắc tới một hành động. Hãy nhớ tới bộ phim Earthquake…
MỘT LOẠT CẢNH
A) Cửa sổ cửa hàng bắt đầu rung lắc.
B) Các tấm biển đu đưa.
C) Gạch và thuỷ tinh bắt đầu rơi xuống đường.
D) Mọi người chạy thoát thân.
LOẠT CẢNH được xác định là MỘT CẢNH. Giống như Chùm cảnh, loạt cảnh này là
những khổ mô tả hành động và cũng có thể được đánh số 1), 2), 3)
PHONG CÁCH
Một vài biên kịch sẽ đưa một loạt các cảnh quay vào trong kịch bản mà không ghi chú.
Điều này nhìn chung góp phần vào việc làm mạch của câu chuyện trôi chảy hơn. Những
dòng mô tả hành động này có thể ngắn, những câu mô tả được đặt ở những dòng độc lập.
Piazza de Palma chật cứng khách mua hàng thứ 7.
MỘT TIẾNG ĐỘNG LỚN vang lên.
Chim bồ câu bay xớn xác, CÁNH SẢI NGẬP TRỜI.
Mọi người quay đầu về hướng của MỘT TIẾNG SÚNG KHÁC.
Một đứa bé sợ hãi đánh rơi que kem và KHÓC.
Một phụ nữ HÉT LỚN.
Một kiểu viết khác cho đoạn trên:
CỬA HÀNG PIAZZA DE PALMA
chật cứng khách mua hàng thứ 7.
MỘT TIẾNG SÚNG LỚN
vang lên. Chim bồ câu bay xớn xác. Tất cả mọi người quay về hướng của MỘT TIẾNG
SÚNG KHÁC.
ĐỨA TRẺ SỢ HÃI
đánh rơi cây kem và KHÓC. MỘT TIẾNG THÉT vang lên.
Mẹo viết:
Kiểu viết như thế này sẽ làm tốn thêm diện tích trang nhưng nó cũng giúp người đọc
nhanh hơn. Tại sao? Hãy nhìn những khoảng trống trong ví dụ thứ hai … mắt của độc giả
có thể đọc được đoạn này nhanh hơn.
Một kiểu viết khác liên quan tới việc NHẤN MẠNH vào yếu tố hành động. Thường thì,
người đọc sẽ lướt qua một kịch bản, đặc biệt là nếu khổ mô tả hành động rất dài. Dưới
đây là một sự lựa chọn về việc làm thế nào là đúng. Chữ nghiêng, đậm hoặc gạch chân
không được dùng để nhấn mạnh.
Terry NGÃ xuống sàn nhà khi MỘT TIA NẮNG lan vào khắp phòng. Anh nghe thấy
TIẾNG KÊU LỚN ở bên ngoài. Terry NÍN THỞ khi một BẢO VỆ hộ pháp đi vào.
Dòng ngắn / Thơ / Lời bài hát
Đôi khi, bạn cần viết một đoạn hội thoại gồm toàn những CÂU NGẮN. Một ví dụ có thể
là khi nhân vật của bạn dẫn ra một bài thơ, hoặc hát một bài.
JULIE
Hoa hồng đỏ
Hoa violet tím
Em đang viết kịch
Anh thì sao?
Lời bài hát thường được viết hoa.
JULIE
(hát)
ROW, ROW, ROW YOUR BOAT
GENTLY DOWN THE STREAM
MERRILY, MERRILY, MERRILY, MERRILY
LIFE IS BUT A DREAM.
Chương 15 - Xen cảnh
Đôi khi trong một kịch bản, bạn có thể muốn xen giữa hai hoặc ba cảnh. Những cảnh này
xảy ra cùng một thời điểm. Thay vì nhắc lại Mở cảnh cho mỗi cảnh, người ta dùng tới
CẢNH XEN. Điều đó sẽ cho người đọc một cảm giác rằng cảnh được di chuyển nhanh
chóng giữa các địa điểm. Trong The Deer Hunter có một đoạn xen cảnh rất hay, khi đó,
những người thợ săn đi trong rừng trong khi một đám cưới đang diễn ra. Dưới đây là một
ví dụ:
NỘI. CĂN HỘ CỦA SHERRI - ĐÊM
Sherri bắt đầu cởi quần áo trước cửa sổ mở của phòng ngủ.
NỘI. CĂN HỘ CỦA LENNY - ĐÊM
Lenny ngủ dậy đi lấy bia. Anh nhìn ra cửa sổ và thấy Sherri. Anh chết lặng, đứng nhìn
cô.
XEN CẢNH GIỮA LENNY VÀ SHERRI
Sherri ngồi trên giường và cởi chiếc áo khoác ngoài.
Lenny đi gần hơn phía cửa sổ để nhìn cho rõ hơn.
Sherri đứng dậy, nhảy lên nhảy xuống, cố ra khỏi chiếc váy.
Mắt Lenny dán vào Sherri, anh di chuyển để nhìn theo cô. Anh giậm chân vào một chiếc
chuông trên sàn nhà.
LENNY
Oái!
Sherri nghe thấy tiếng kêu và nhìn về phía Lenny.
Lenny nhìn thấy Sherri và TRỐN.
Một kiểu CẢNH XEN khác là khi hai nhân vật đang nghe điện thoại và bạn không muốn
một đoạn trên điện thoại nghe qua giọng ngoài hình - bạn muốn thể hiện cả hai.
NỘI. PHÒNG KHÁCH - ĐÊM
Sherri, ngồi thoải mái trên ghế, đang đọc một cuốn sách thì tiếng chuông điện thoại kêu.
Cô nghe máy.
SHERRI
Alô?
NGOẠI. PHÒNG ĐIỆN THOẠI – KHU NGHỈ NGƠI
Lenny nhấp một lon coca khi anh nói.
LENNY
Em yêu, anh ở Barstow rồi.
XEN CẢNH GIỮA LENNY và SHERRI
SHERRI
Ôi thế à anh yêu, thật tuyệt. Vậy là anh sẽ về đến đây trước buổi sáng.
LENNY
Ừ, anh sẽ về sớm thôi.
Trong những bộ phim cũ, các đạo diễn thường chia đôi màn ảnh trong một đoạn hội thoại
như thế. Điều đó không thường xảy ra trong ngày nay và trừ khi bạn có lý do thật hay để
viết nó vào, tốt nhất là dùng XEN CẢNH.
Chương 16 - Tiêu đề
Trong một vài kịch bản bạn đọc, bạn có thể thấy dòng này:
BẮT ĐẦU TIÊU ĐỀ hoặc BẮT ĐẦU TIÊU ĐỂ MỞ theo sau là CHẤM DỨT TIÊU ĐỀ
hoặc ĐÃ XONG TIÊU ĐỀ MỞ. Ví dụ
MỜ DẦN:
NGOẠI. BẾN CẢNG PHÍA TÂY – BÌNH MINH - CẢNH CHÍNH
Thuyền buồm và tàu tuần tiễu dập dềnh trên sóng nước xanh ngát.
NGOẠI. BỜ BIỂN – NGÀY
BẮT ĐẦU TIÊU ĐỀ
Hàng trăm cơ thể trẻ trung đang vui chơi trong kỳ nghỉ xuân.
Mẹo viết:
Đừng đặt tiêu để mở, kết thúc. Nó không thường được sử dụng trong một kịch bản đem
đi duyệt và bạn không thể đoán được đạo diễn và nhà sản xuất sẽ đặt dòng đó ở đâu.
Đừng kiếm việc thêm vào người.
SUPERIMPOSE or TITLE OVER: Thêm vào
Khi SUPERIMPOSE or TITLE OVER (phần tiêu đề, chữ thêm vào) được sử dụng, một
đoạn văn bản hoặc hình ảnh được đặt chèn lên bản phim. Phần lớn thời gian, nó chứa
những thông tin mà đạo diễn tin rằng độc giả cần biết như địa điểm hoặc thời gian của
cảnh tiếp theo.
NGOẠI. BỜ BIỂN - NGÀY
Hàng trăm thanh niên chơi đùa trên cát và nước ấm.
SUPERIMPOSE: Bờ biển Daytona, Nghỉ Xuân, 1966
Chỉ có đoạn văn bản: Bờ biển Dayton, Nghỉ xuân, 1966 xuất hiện ở phía dưới khuôn
hình.
Bất cứ đoạn văn bản nào, giống như phụ đề hoặc từ dịch các biển báo nước ngoài đều
được liệt vào mục này.
Không dùng SUPERIMPOSE: trừ khi thật cần thiết. Nó bị dùng quá nhiều trong phim
Splash của đạo diễn Ron Howard.
Chương 17 - Trang tiêu đề
TRANG TIÊU ĐỀ có một số thông tin nhất định. Hãy soạn nó cùng font chữ giống như
trong kịch bản: Courier 12. Nó có thể được viết trên một trang đặc biệt, không hình ảnh
minh hoạ và phải chứa một số thông tin như sau:
Ở giữa trang – Tên tiêu đề của kịch bản của bạn được viết thành chữ đậm nếu có thể.
Dưới đó hai dòng, ở giữa trang là - Kịch bản của
Dưới đó hai dòng, giữa trang – Tên bạn (và người viết cùng nếu có)
Ở góc dưới bên phải là thông tin liên lạc với bạn (bao gồm người đại diện và địa chỉ
email)
Ở dưới góc trái, bạn ghi chú: đã đăng ký, WGA hoặc ghi bản quyền.
The Good, The Bad, The Thin
Kịch bản của
Fatty Turner
Mẹo viết:
Có nhiều ý kiến khác nhau về việc có nên ghi chú trong trang tiêu đề của bạn rằng bạn đã
đăng ký bản quyền của kịch bản với Writers Guild of America, phía tây, hay chưa. Một
vài người cho rằng dấu đó chúng tỏ bạn là dân nghiệp dư nhưng một số nhà sản xuất
khẳng định cần nó. Dĩ nhiên, nếu bạn sống ở phía đông sông Mississippi, Mỹ, bạn có thể
đăng ký kịch bản của bạn với Writers Guild of American, đông, và vì thế, bạn ghi chú là
WGAe. Tuy nhiên, có một điều chắc chắn rằng, đăng ký bản quyền bạn sẽ có cơ sở pháp
lý hơn.
Chương 18 - Bản thảo sản xuất
Bạn đã bán được kịch bản của mình và bạn vẫn là người biên kịch cho phần tiếp theo.
Giờ là đến lúc viết bản thảo sản xuất và chỉnh sửa lại. Tất cả các phần mềm chỉnh khung
kịch bản đều có sẵn tại The Writers Store, nó xử lý rất tuyệt các kịch bản đóng (có nghĩa
là các trang đã được hoàn thành), trang A&B, các cảnh đánh số và các yếu tố khác của
bản thảo sản xuất.
Một trong những điểm khác giữa kịch bản sản xuất với kịch bản duyệt là CÁC CẢNH
ĐƯỢC ĐÁNH SỐ. Chương trình chỉnh khung kịch bản của bạn có thể làm điều này một
cách tự động. Nó sẽ đánh số những MỞ CẢNH về phía trái và phía phải của mở cảnh.
Mục đích của việc đánh số là giúp nhà sản xuất và trợ lý đạo diễn nhằm xác định lịch
quay và chi tiền cho việc sản xuất.
SỬA LẠI 30tháng 4 2001 BLUE 1.
MỜ DẦN:
1 NGOẠI. BẾN TÀU PHÍA TÂY – BÌNH MINH - CẢNH CHÍNH 1
Tàu thuyền dập dềnh trên sóng nước xanh ngát.
2 NGOẠI. BỜ BIỂN - NGÀY 2
hàng trăm cơ thể khoẻ mạnh, trẻ trung đang đùa vui trong kỳ nghỉ xuân.
“Tiếp tục” ở đầu và cuối
Mẹo:
Phần mền chỉnh khung kịch bản có thể dễ dàng chèn TIẾP TỤC (đầu) và TIẾP TỤC
(cuối) vào trong kịch bản của bạn NẾU BẠN MUỐN. Nó phụ thuộc vào việc bạn đưa
kịch bản cho ai và kịch bản của bạn đang trong giai đoạn nào của dự án.
Mẹo viết:
Ghi chú này rất quen thuộc trong quá khứ, một quy ước cho rằng cảnh sẽ tiếp tục sau
trang mà người đọc vừa xem xong. Thông thường, trong một kịch bản mang đi duyệt, nó
không được dùng và bạn sẽ được lợi từ việc đó là tiết kiệm được bốn dòng trống để có
thể có kịch bản tốt hơn.
Chương 19 - Khoá số trang
Một khi kịch bản được “xuất bản” và đưa cho những người đứng đầu chuẩn bị sản xuất,
các trang cần được KHOÁ để bất cứ thay đổi nào cũng có thể dễ dàng được phát hiện.
Nếu bất cứ thay đổi nào đối với kịch bản sau khi chuyển đi, chỉ NHỮNG TRANG VIẾT
LẠI mới được in ra và phát đi. TRANG VIẾT LẠI phải dễ dàng được đưa vào trong kịch
bản mà không làm thay đổi những trang gốc.
Phần mềm viết kịch bản của bạn được tạo ra để ngắt những trang viết lại theo những quy
tắc trên và chúng có thể “khóa các trang” trước khi có phần viết lại. Một khi bạn khoá
một kịch bản, nếu thêm một vài yếu tố vào trang, chương trình này sẽ tạo ra một cái gọi
là trang A và trang viết thêm sẽ là trang B ví dụ Trang 110A Trang 110B.
Khoá các cảnh
Trong một kịch bản đã được xuất bản, số các cảnh phải giữ nguyên. Nói theo cách khác,
nếu một cảnh bị BỎ, mặc dù số của nó vẫn còn, nó vẫn giữ ở trong kịch bản với từ BỎ
cạnh nó. Bất cứ cảnh mới nào cũng phải có một chữ bên cạnh số để cho thấy rằng nó
được bổ sung thêm sau khi những cảnh gốc đã bị khoá.
Nếu bạn thêm một cảnh vào kịch bản, chương trình sẽ tự động làm thành một cảnh A.
Phần viết lại sẽ tự động được xử lý tự động trong chương trình viết kịch bản và được
đánh dấu bằng dấu hoa thị ở bên phải số.
1 BỎ 1*
2 NỘI. PHÒNG LỚN. SÁNG 2
NỘI. PHÒNG LỚN – SÁNG
Tấm chăn đắt tiền che cơ thể bất động trần truồng của nàng JULIE COOPER xinh đẹp,
25 tuổi. Ánh sáng xuyên qua ô cửa sổ qua cơ thể rắn chắc, rám nắng của FRANKIE
CAMPISI, 38 tuổi. Y kéo chăn bông xuống và bắt đầu hôn lên cơ thể lõa lồ của Julie.
FRANKIE
Hãy bay lên và tỏa sáng, con chim bé nhỏ của anh. Đến lúc mở rộng cánh và bay.
JULIE
(ngái ngủ)
Sao cơ? Mấy giờ rồi anh?
2A NỘI. PHÒNG TẮM - NGÀY 2A*
Phần thêm vào NỘI. PHÒNG TẮM sẽ cho thấy Julie đang làm gì trong khi trong cảnh
được nhắc tới trước đó, ta chỉ nghe thấy cô nói ngoài cảnh khi camera vẫn tập trung vào
Frankie và căn phòng ban đầu.
Chương 20 - Đầu trang
Một yếu tố khác của phần kịch bản sản xuất là ĐẦU TRANG. Đầu trang đứng cùng với
chỗ đánh số trang, ở bên phải và cách lề phải 5’’. Thông tin này được in trong tất cả các
trang của kịch bản. Nó đặt trong phần đầu trang bao gồm ngày viết lại và màu sắc của
trang. Đầu trang của bản thảo sản xuất của một kịch bản có thể trông như thế này.
SỬA LẠI 30/4/2001 XANH DƯƠNG 1.
SỬA LẠI 30/4/2001 XANH DƯƠNG sẽ được in trên tất cả các đầu trang của các trang
viết lại, trừ khi bạn yêu cầu chương trình viết kịch bản loại thông tin này trong trang đầu
tiên. Tuy nhiên, bạn nên đưa thông tin này vào trong trang đầu của kịch bản sản xuất.
Nếu vậy, tất nhiên số trang sẽ thay đổi.
Mẹo viết:
Không cần lo lắng về màu sắc trang giấy bạn dùng cho những thay đổi đối với một cảnh.
Nếu bạn vẫn đang sửa lại một khi kịch bản trong quá trình sản xuất, người ta sẽ nói cho
bạn biết làm thế nào. Việc này do bộ phận sản xuất quyết định.
Những việc nên làm và không nên làm
Nên làm
• Hãy đọc và sửa kịch bản của bạn. Chính tả rất quan trọng. Không nên tin vào phần mềm
kiểm tra chính tả, nó có thể để lọt những lỗi ngữ pháp và không có một vài thuật ngữ
trong từ điển.
• Hãy nhờ một ai đó đọc và sửa kịch bản cho bạn. Một người mới có thể phát hiện được
những thứ mà bạn bỏ qua.
• Hãy nộp bản photocopy đẹp nhất có thể. Không ai muốn đọc những trang giấy bẩn.
• Hãy dùng kẹp chất lượng để kẹp kịch bản của bạn. Loại Acco #5 là tốt nhất bởi vì
chúng đủ dài để vừa với độ dày của kịch bản.
• Hãy đăng ký kịch bản của bạn với Writers Guild of America nhưng không nên quên
đăng ký bản quyền nữa. Thời hạn đăng ký với WGA sẽ hết nhanh chóng trong khi bản
quyền sẽ tồn tại hàng thập kỷ.
• Hãy gửi một trang thư cùng với kịch bản của bạn. Hãy viết ngắn thôi, súc tích và đi hẳn
vào mục tiêu chính. Cho họ muốn biết chính xác kịch bản của bạn nói về cái gì và sẽ liên
lạc được với bạn thế nào.
• Hãy theo sát những quy tắc trừ khi bạn BIẾT rõ ràng lý do không nên làm thế.
Không nên
• Đừng tạo ra một trang tiêu đề ngẫu hững với font chữ lớn và màu mè … Một trang tiêu
đề chuẩn có tên phim, tên tác giả ở giữa và thông tin liên lạc của bạn (địa chỉ, số điện
thoại) ở phía dưới bên phải.
• Đừng dùng dấu ngoặc kép trong trang tiêu đề. Không ai quan tâm tới cái đó.
• Đừng viết ngày trên kịch bản hoặc bản thảo của bạn
• Đừng để những trang trống trong kịch bản để tách các phần với nhau.
• Đừng dành trang thứ hai cùng với dấu ngoặc kép nói về nội dung kịch bản của bạn.
• Đừng dành một trang mô tả kịch bản và câu chuyện phía sau. Điều đó không phù hợp
với Hollywood. Bạn sẽ gặp rắc rối nếu không thể kể được câu chuyện qua kịch bản của
mình.
• Đừng đưa thêm bất cứ hình minh hoạ nào dù bạn có thấy nó thú vị ra sao.
• Không đặt tiêu đề kịch bản vào trang đầu tiên.
• Đừng dùng nhiều hơn hai cái kẹp nhưng dùng trang giấy có ba lỗ. Kẹp chỉ để ở lỗ đầu
tiên và cuối cùng.
• Đừng dùng giấy màu.
• Đừng hy vọng kịch bản sẽ được trao lại cho bạn. Khi đã gửi đi thì cứ phó mặc cho nó.
Nên gửi kèm một phong bì dán sẵn tem và ghi địa chỉ của bạn. Sau đó thì nghỉ ngơi, rất
nhiều người cũng gửi một kịch bản tới cùng công ty đó.
Chương 21 - Những loại kịch bản khác
Ở trên, chúng ta đã bàn tới kịch bản đem đi duyệt. Những yếu tố dùng trong loại kịch bản
đó cũng được dùng trong một số loại hình khác. Chỉ có kích thước và khuôn khổ khác
nhau.
• MOW - Movies of the Week
• DTV - Direct TV Movie
• Hour Episodic TV Show
Những loại hình này gần như giống với kịch bản đem đi duyệt. Tuy nhiên, chúng được
chia thành những MÀN, được mô tả trong kịch bản. Một màn bao gồm phần của câu
chuyện xảy ra giữa các phần quảng cáo. Vì thế, DỪNG MÀN được coi là thời gian dành
cho quảng cáo.
Khi một Màn của MOW bắt đầu, nó sẽ viết như thế này:
MÀN 1
Khi một Màn kết thúc, nó sẽ giống thế này:
KẾT THÚC MÀN 1
Kịch bản của MOW hay DTV thường có 7 màn. Khi MOW kết thúc, nó thường giống thế
này.
HẾT PHIM
Một MOW thường có khoảng 3-8 phút dành cho người pha trò, bắt đầu một câu chuyện,
giống thế này:
NGƯỜI PHA TRÒ
Phần pha trò này thường không có đánh dấu kết thúc là KẾT THÚC PHA TRÒ. Thay
vào đó, cảnh sẽ đơn giản chấm dứt và một trang mới bắt đầu, Màn Một bắt đầu. Kịch bản
phim dài tập 1 giờ cũng có phần pha trò, nhưng nó sẽ ngắn hơn MOW.
MOW thường có cùng một đoạn lặp đi lặp lại (tuy ngắn) và cuối cảnh, kể phần tiếp câu
chuyện để giữ khán giả vẫn ở lại trước vô tuyến sau một loạt quảng cáo tiếp theo.
Chương trình phim một tiếng thường có 4 màn.
Cả hai loại hình này đều phải đánh số trang.
Chương 22 - Trang tiêu đề của phim truyền
hình
Trong một phim truyền hình, việc đặt tiêu đề của kịch bản, của chương trình và các tập
của nó ở trang đầu tiên hoàn toàn tuỳ ý.
Chữ có thể viết hoa hoặc viết thường.
Đặt tiêu đề trong dấu ngoặc kép.
Tiêu đề đặt giữa dòng.
Mờ dần theo sau tên màn.
Dưới đây là ví dụ của MOW:
"A Day In The Life"
MÀN 1
MỜ DẦN:
NỘI. NHÀ TRÔNG TRẺ - SÁNG
Ở cuối mỗi màn, cũng có chữ RÕ DẦN cùng với phần kết thúc màn.
RÕ DẦN.
HẾT MÀN 1
=======NGẮT TRANG==================
16
MÀN 2
MỜ DẦN:
Mẹo:
Khi dùng chương trình viết kịch bản, bạn nên đặt phần ngắt trang giữa các màn. Nói cách
khác, mỗi màn phải bắt đầu ở đầu trang mới.
Mẹo viết:
Không đánh số các cảnh. Đó là việc của nhà sản xuất.
Quy tắc:
MOW có thể có một danh sách diễn viên và trên trang khác là danh sách bối cảnh, giống
như kịch bản kịch, nhưng những cái này thay đổi trong nhiều năm nay. Tốt nhất là bạn
nên lấy mẫu của một MOW được phát gần đây để học những quy tắc mới.
Kết
Trên đây là những thứ tôi đã thu thập được nhưng tôi sẽ bổ sung thêm. Tôi hy vọng nó sẽ
có ích và giúp bạn tìm tiến thêm bước tiếp theo trong cuộc khám phá viết kịch bản.
HẾT
