Ai dễ mắc chứng hẹp môn vị?
Hẹp môn vị là một hội chứng biểu hiện sự ách tắc một phần hoặc hoàn
toàn sự lưu thông thức ăn và dịch vị từ dạ dày xuống tá tràng. Bệnh
diễn biến mạn tính làm cho bệnh nhân gầy sút, suy kiệt do bị rối loạn
nước và điện giải, nhiễm kiềm chuyển hóa và thiếu dinh dưỡng trầm
trọng.
Môn vị ví như một cái “cửa” thông từ dạ dày xuống tá tràng, vì vậy, mọi
nguyên nhân làm chít hẹp “cửa” này là gây hẹp môn vị. Những người bị một
trong các bệnh sau đây dễ bị hẹp môn vị: hay gặp nhất là loét dạ dày tá
tràng, đặc biệt là vết loét ở bờ cong nhỏ gần môn vị. Hẹp môn vị còn do sự
viêm nhiễm tại ổ loét phối hợp với tình trạng phù nề niêm mạc dẫn đến chít
hẹp lòng tá tràng, môn vị. Các trường hợp ít gặp hơn gồm: ung thư hang vị
dạ dày, loét hoặc khối u sùi, cùng với thành dạ dày bị thâm nhiễm cộm lên
làm hẹp lòng hang vị gây hẹp môn vị. Trường hợp này, hẹp môn vị diễn ra
từ từ, ngày càng hẹp dần theo sự phát triển của khối ung thư. Polip ở môn vị
hay gần môn vị tụt xuống lòng môn vị gây hẹp. Niêm mạc dạ dày bị sa tụt
xuống môn vị. Phì đại môn vị ở người lớn. Các bệnh: lao, giang mai gây loét
hẹp môn vị; u đầu tụy, ung thư đầu tụy đè vào gây hẹp môn vị.
Hẹp phì đại môn vị, thức ăn và dịch dạ dày ứ động ở
dạ dày.
Dấu hiệu hẹp môn vị thế nào?
Thông thường khi mới mắc bệnh, môn vị thường hẹp ít, còn khi mắc bệnh
đã lâu, môn vị càng hẹp. Tùy theo mức độ hẹp ít hay nhiều mà có các triệu
chứng tương ứng. Ở giai đoạn sớm, lưu thông chưa bị tắc hoàn toàn mà chỉ
bị cản trở, có các dấu hiệu: chóng no, nôn và sụt cân. Đầy hoặc nặng vùng
thượng vị sau các bữa ăn, về sau bị nôn sau khi ăn một vài giờ, nôn ra thức
ăn. Đau vùng trên rốn, đau dội lên sau bữa ăn, nếu nôn ra được thì bớt đau.
Nôn ngay sau bữa ăn, nôn ra thức ăn vừa ăn xong. Khi đó chụp Xquang sẽ
thấy: dịch đọng trong dạ dày qua đêm nhiều hơn bình thường; dạ dày co bóp
nhiều và mạnh, nhất là ở vùng hang vị. Giai đoạn muộn, lưu thông qua môn
vị bị ngưng trệ hoàn toàn, các triệu chứng nặng hơn gồm: đau liên tục và
luôn có cảm giác trướng bụng. Nôn ra thức ăn của ngày hôm trước, nôn
được thì dễ chịu, nôn ra nước ứ đọng của dạ dày màu xanh đen, có khi bệnh
nhân phải móc họng để nôn. Lúc này thầy thuốc khám thấy: dạ dày giảm
nhu động do giảm trương lực; lắc bụng nghe thấy tiếng óc ách khi đói là do
dịch ứ đọng. Vùng bụng dưới rốn lõm lòng thuyền do không có thức ăn
chuyển xuống. Bệnh nhân suy sụp rõ rệt: mất nước, mất muối, người gầy
yếu, mắt trũng, da khô nhăn nheo. Chiếu và chụp Xquang thấy: nhiều dịch
trong dạ dày, dạ dày không còn nhu động hay chỉ co bóp yếu; dạ dày giãn to,
có khi sa xuống tận đáy chậu. Phần lớn bệnh nhân hút dạ dày có khối lượng
lớn dịch (trên 200ml), mùi hôi.
Hẹp môn vị cần phân biệt với một số bệnh như: giãn thực quản, bệnh này
khi chụp Xquang thấy thực quản giãn to. Liệt dạ dày: thường do yếu tố thần
kinh, dạ dày mất trương lực ì ra, không có nhu động. Tuy nhiên, các triệu
chứng này không có thường xuyên và có thể tự hồi phục hoàn toàn.
Muốn không mắc bệnh, phải làm gì?
Hẹp môn vị chủ yếu là điều trị bằng phẫu thuật, trước khi mổ, bệnh nhân
phải được bồi phụ nước và điện giải, nâng cao thể trạng bằng truyền huyết
thanh ngọt, truyền đạm và máu nếu cần. Phẫu thuật nhằm giải quyết tình
trạng hẹp môn vị đồng thời chữa tiệt căn các bệnh gây hẹp môn vị. Nếu là
ung thư dạ dày có thể cắt toàn bộ dạ dày hoặc cắt bán phần dạ dày tùy theo
vị trí kích thước giai đoạn khối u. Trường hợp bệnh nhân đến muộn hoặc
tuổi cao, thể trạng quá yếu thì có thể nối vị tràng để lập lại lưu thông tiêu
hóa. Đối với loét dạ dày tá tràng mạn tính thì cắt 2/3 dạ dày; cắt dây thần
kinh X chọn lọc, đồng thời mở rộng môn vị hoặc cắt dây thần kinh số X kết
hợp nối vị tràng. Bệnh nhân quá yếu, tuổi cao, đang bị các bệnh mạn tính
như suy tim, lao, hen… thì nối vị tràng đơn thuần.
Hẹp môn vị gây tổn hại cho sức khỏe và kinh tế rất nhiều, trong khi bệnh có
thể phòng tránh được. Vậy muốn không mắc bệnh, phải làm gì? Những lời
khuyên sau đây rất hữu ích cho mọi người:
Loét dạ dày tá tràng là nguyên nhân gây hẹp môn vị nhiều nhất, bởi vậy
chúng ta cần phòng tránh căn bệnh này bằng cách: ăn uống điều độ, luôn
thực hiện ăn chậm, nhai kỹ. Không bao giờ ăn nhiều các thức ăn có vị chua
dễ gây viêm loét dạ dày như dưa muối, cà muối, dấm, mẻ, sấu, me, khế,
chanh… Bỏ hẳn hoặc hạn chế hút thuốc, uống rượu, không uống nước chè
đặc, cà phê đặc, vì các chất này dễ gây viêm loét dạ dày. Không nên làm
việc nặng ngay sau khi ăn. Tránh mọi căng thẳng tinh thần như tức giận,
ghen tuông, đố kị... vì đó cũng là nguyên nhân gây viêm loét dạ dày.
Thực hiện khám sức khỏe định kỳ để kịp thời phát hiện và điều trị các căn
bệnh: ung thư dạ dày, polip dạ dày, phì đại môn vị, lao, giang mai, u đầu tụy,
ung thư đầu tụy... để loại bỏ các nguyên nhân gây hẹp môn vị
