QT6.2/KHCN1-BM17
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH
HỘI ĐỒNG KHOA HỌC
ISO 9001 : 2008
BÁO CÁO TỔNG KẾT
ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG ẢNH HƯỞNG CỦA LYSIN VÀ MỘT SỐ AXIT
AMIN THIẾT YẾU LÊN TĂNG TRỌNG, CHẤT
LƯỢNG THÂN THỊT VÀ KHẢ NĂNG MIỄN DỊCH
CỦA GÀ ÁC TỪ 0-8 TUẦN TUỔI
Chủ nhiệm đề tài:
TS. LÂM THÁI HÙNG
Chức danh:
Đơn vị:
Khoa Nông nghiệp – Thủy sản
Trà Vinh, ngày 26 tháng 4 năm 2017
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH
HỘI ĐỒNG KHOA HỌC
ISO 9001 : 2008
BÁO CÁO TỔNG KẾT
ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG ẢNH HƯỞNG CỦA LYSIN VÀ MỘT SỐ AXIT AMIN THIẾT YẾU LÊN TĂNG TRỌNG, CHẤT LƯỢNG THÂN THỊT VÀ KHẢ NĂNG MIỄN DỊCH CỦA GÀ ÁC TỪ 0-8 TUẦN TUỔI Xác nhận của cơ quan chủ quản
Chủ nhiệm đề tài
(Ký, đóng dấu, ghi rõ họ tên)
(Ký, ghi rõ họ tên)
Lâm Thái Hùng
Trà Vinh, ngày 26 tháng 04 năm 2017
TÓM TẮT
Một thí nghiệm nuôi dưỡng 2 giai đoạn được bố trí theo thể thức hoàn toàn
ngẫu nhiên với 5 nghiệm thức và 3 lần lặp lại, để xác định ảnh hưởng của lysin lên
tiêu thụ thức ăn, tăng trọng, chất lượng thân thịt và khả năng đáp ứng miễn dịch của
gà Ác từ 0-8 tuần tuổi. Các nghiệm thức gồm 1 đối chứng (1% và 0,9% lysine cho
giai đoạn 0 - 4 và 5 -8 tuần tuổi) và 4 nghiệm thức được cộng thêm lysin tương ứng
5%, 10%, 15% và 20% so với đối chứng. Gà được nuôi dưỡng và ăn uống tự do
giống nhau; được lấy máu để xét nghiệm kháng thể H5N1 và Newcastle lúc 4, 6 và
8 tuần tuổi; mổ khảo sát 6 con/nghiệm thức lúc kết thúc thí nghiệm để xác định các
chỉ tiêu mổ khảo sát và thành phần hóa học.
Kết quả cho thấy khi tăng lysin trong khẩu phần không làm thay đổi lượng
thức ăn tiêu thụ nhưng tăng trọng và hệ số chuyển hóa thức ăn được cải thiện. Các
chỉ tiêu mổ khảo sát và thành phần hóa học thịt ức không khác biệt giữa các
nghiệm thức, nhưng khả năng đáp ứng miễn dịch H5N1 của gà Ác có khuynh
hướng tốt hơn khi tăng hàm lượng lysin trong khẩu phần.
2
ABSTRACTS
A feeding experiment of two periods was designed in completely randomized designed with 5 treatments and 3 replicates to identify effects of lysine on Ac chicken’s feed intake, bodyweight gain, meat quality, and immune responses in 0 - 8 age of week. Five treatments includes one control (1% and 0.9% lysine for 0 - 4 and 5 - 8 week of age, respectively) and 4 treatments with lysine to be added 5%, 10%, 15%, and 20% compared to the control. Birds were fed and provided water freely; collected samples of blood to analyze H5N1 and Newcastle antibody at 4, 6, and 8 week-old; slaughtered 6 birds/treatment at the end of experiment to evaluate body carcass parameters and chemical composition.
Results showed that feed consumption does not alter when increasing dietary lysine, but bodyweight gain and feed conversion ratio were improved. Birds’ body carcass parameters and breast chemical composition were also not different between treatments, but immunological response ability of H5N1 to be better regarding the high lysine diets.
3
MỤC LỤC
Nội dung
Trang 1 2 3 4 5 6 7 7 8 8 8 9 9 11 12 12 12 12 18 18
20
23 24
25 25 27 29 30
Thông tin chung về đề tài Tóm tắt Abstracts Mục lục Danh mục bảng Lời cảm ơn PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài 2. Tổng quan nghiên cứu 2.1 Tình hình nghiên cứu trong nước 2.1.1 Tình hình nghiên cứu trong tỉnh 2.1.2 Tình hình nghiên cứu ngoài tỉnh 2.2 Tình hình nghiên cứu ngoài nước 3. Mục tiêu 4. Đối tượng, phạm vi và phương pháp nghiên cứu 4.1 Đối tượng, địa điểm và thời gian nghiên cứu 4.2 Quy mô nghiên cứu 4.3 Phương pháp nghiên cứu PHẦN NỘI DUNG 1. Ảnh hưởng của lysin lên tiêu thụ thức ăn, tăng trọng và hệ số chuyển hóa thức ăn của gà Ác giai đoạn 0-4 tuần tuổi 2. Ảnh hưởng của lysin lên tiêu thụ thức ăn, tăng trọng và hệ số chuyển hóa thức ăn của gà Ác giai đoạn 5-8 tuần tuổi 3. Ảnh hưởng của lysin lên kết quả mổ khảo sát của gà Ác 4. Ảnh hưởng của lysin lên thành phần hóa học và axit amin của thịt ức gà Ác 5. Ảnh hưởng của lysin lên khả năng đáp ứng miễn dịch 5.1 Ảnh hưởng của lysin lên tỉ lệ các cơ quan đáp ứng miễn dịch 5.2 Ảnh hưởng của lysin lên khả năng tạo kháng thể 6. Lợi nhuận thu được khi bổ sung lysin vào khẩu phần PHẦN KẾT LUẬN
4
30 30 31
1. Kết quả 2. Kiến nghị TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC BẢNG
Tên bảng
Số trang 13 13 14 16 19
21
23
24
25 27
Bảng 1: Thành phần dinh dưỡng của bắp và khô dầu nành Bảng 2: Khẩu phần thí nghiệm gà Ác ở giai đoạn 0 - 4 tuần tuổi Bảng 3: Khẩu phần thí nghiệm gà Ác ở giai đoạn 5 - 8 tuần tuổi Bảng 4. Thời gian lấy mẫu máu, chỉ tiêu và phương pháp xét nghiệm Bảng 5. Ảnh hưởng của lysin lên tiêu thụ thức ăn, tăng trọng và chuyển hóa thức ăn của gà Ác giai đoạn 0-4 tuần Bảng 6: Ảnh hưởng của lysin lên tiêu thụ thức ăn, tăng trọng và hệ số chuyển hóa thức ăn của gà Ác giai đoạn 5-8 tuần Bảng 7: Ảnh hưởng của lysin lên kết quả mổ khảo sát gà Ác lúc 8 tuần tuổi Bảng 8: Ảnh hưởng của lysin lên thành phần hóa học và axit amin của thịt ức gà Ác lúc 8 tuần tuổi Bảng 9: Ảnh hưởng của lysin lên tỉ lệ các cơ quan đáp ứng miễn dịch Bảng 10: Ảnh hưởng của lysin lên khả năng tạo kháng thể cúm (H5N1) Bảng 11: Ảnh hưởng của lysin lên khả năng tạo kháng thể Newcastle Bảng 12: Bảng chiết tính hiệu quả kinh tế
28 29
5
LỜI CẢM ƠN
Cám ơn Trường Đại học Trà Vinh đã hỗ trợ kinh phí để thực hiện đề tài
nghiên cứu.
Cám ơn bộ môn Chăn nuôi – Thú y đã sắp xếp địa điểm để triển khai thí
nghiệm.
Cám ơn các em sinh viên đã tham gia thực hiện và lấy số liệu thí nghiệm.
6
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Gà Ác là giống gà thả vườn bản địa có da, thịt và xương đen và được nuôi
rộng rãi tại ĐBSCL. Chất lượng thịt gà Ác được đánh giá là ngon ngọt và hàm
lượng axit amin cao (Trần Thị Mai Phương et al., 2004) [1]. Thông thường thịt gà
Ác được sử dụng để nấu món “gà Ác hầm thuốc bắc” để giúp bồi bổ cho cơ thể con
người rất tốt.
Gà rất cần axit amin để sinh trưởng và cơ thể gà chỉ tổng hợp protein cho cơ
thể từ mẫu axit amin được bổ sung cân đối (Lê Đức Ngoan et al., 2004) [2]. Khi
giảm lượng protein thô và bổ sung axit amin vào khẩu phần đã hỗ trợ tốt cho tiêu
thụ thức ăn và tăng trưởng của gà thịt (Yamazaki et al., 1998 [3]; Aletor et al.,
2000 [4]). Hơn nữa, mức độ axit amin khác nhau đã ảnh hưởng trực tiếp đến sinh
trưởng và chất lượng thịt gà công nghiệp (Araújo et al., 2005 [5]; Corzo et al., 2005
[6]). Bên cạnh đó, lysin là axit amin giới hạn đầu tiên trong các axit amin thiết yếu
và được sử dụng để tính các axit amin thiết yếu còn lại trong khẩu phần theo bảng
lý tưởng của (Baker, 1997 [7]; Mack et al., 1999 [8]; Baker et al., 2002 [9]). Như
vậy, các kết quả nghiên cứu trên cho thấy lysin đóng vai trò rất quan trọng trong
quá trình sinh trưởng của gà.
Kết quả nghiên cứu của Nguyễn Thị Kim Đông và Nguyễn Văn Thu (2010)
[10] về sử dụng protein thô trong khẩu phần gà Ác cho thấy gà Ác tiêu thụ thức ăn,
tiêu hóa chất hữu cơ và tăng trọng cao nhất ở khẩu phần chứa 22% protein thô. Tuy
nhiên, sự tiêu hóa các mẫu protein thức ăn của gà Ác thực chất là sự tiêu hóa và
hấp thu các axit amin, trong đó lysin giữ vai trò là axit amin điều khiển các axit
amin thiết yếu còn lại. Do đó rất cần nghiên cứu sử dụng trực tiếp số lượng axit
amin thiết yếu theo lysin trong khẩu phần để xác định sự sinh trưởng và chất lượng
thân thịt của gà Ác.
7
Ngoài ra, gà Ác là động vật rất nhại cảm với sự thay đổi của môi trường và vi
sinh vật gây bệnh, nên dễ bị bệnh khi điều kiện chăn nuôi không tốt. Bệnh
Newcastle nhiễm phổ biến chiếm tỉ lệ khoảng 48% trên gà thả vườn ở tỉnh Hậu
Giang (Hồ Thị Việt Thu, 2012) [11]; 58% ở An Giang (Mai Hoàng Việt, 1998)
[12]; 47% ở Đồng Tháp (Dương Nghĩa Quốc, 2007) [13]. Ngoài ra, bệnh
Newcastle là mối quan tâm hàng đầu trong chăn nuôi gà của tất cả các nước trên
thế giới (Nguyễn Vĩnh Phước et al., 1978) [14]. Các dịch bệnh trên gà ngày càng
xảy ra thường xuyên hơn và kéo dài hơn, gây ra những tổn hại không nhỏ cho chăn
nuôi gà thả vườn, trong đó chăn nuôi gà Ác cũng bị ảnh hưởng bởi sự khó khăn
này. Hơn nữa, việc tiêm ngừa cho đàn gà đôi khi chỉ bảo hộ được một phần do chế
độ nuôi dưỡng, đặc biệt là thiếu lysin trong khẩu phần. Trong khi đó, lysin và
methionin là 2 axit amin đã được chứng minh là có tác động đến sự điều hòa miễn
dịch (Swain và Johri, 2000 [15]; Rama Rao et al., 2003 [16]; Shini và Bryden, 2005
[17]). Ngoài ra, việc bổ sung lysin và methionin vào khẩu phần đã cải thiện được
khả năng miễn dịch của gà để chống lại bệnh tật (Rubin et al., 2007) [18]. Do đó,
nghiên cứu bổ sung lysin vào khẩu phần gà Ác để xác định khả năng ảnh hưởng
đến miễn dịch là điều cần thiết. Vì vậy đề tài: “Ảnh hưởng của lysin và một số
axit amin thiết yếu lên tăng trọng, chất lượng thân thịt và khả năng miễn dịch
của gà Ác từ 0-8 tuần tuổi” được triển khai.
2. Tổng quan nghiên cứu
2.1 Tình hình nghiên cứu trong nước:
2.1.1 Tình hình nghiên cứu trong tỉnh:
Gà Ác được chăn nuôi nhiều trong tỉnh Trà Vinh, nhưng nghiên cứu trên đối
tượng này vẫn chưa được tìm thấy. Do đó, nghiên cứu sử dụng lysin trong khẩu
phần của gà Ác để đánh giá khả năng tăng trọng, chất lượng thân thịt và khả năng
đáp ứng miễn dịch là ý tưởng hoàn toàn mới trong tỉnh Trà Vinh.
8
2.1.2 Tình hình nghiên cứu ngoài tỉnh:
Khối lượng cơ thể gà Ác lúc 1 ngày đạt 18,5 - 18,8 g, lúc 8 tuần tuổi là 309 -
370 g, hệ số chuyển hóa thức ăn là 3,23; thịt gà Ác ngon ngọt và hàm lượng axit
amin cao (Trần Thị Mai Phương et al., 2004) [1]. Nghiên cứu của Nguyễn Thị Kim
Đông và Nguyễn Văn Thu (2010) [10] cho thấy gà Ác nuôi bằng thức ăn 22%
protein thô thì gà tiêu thụ protein thô cao nhất và khẩu phần chứa 13 MJ/kg và 22%
protein thô thì tăng trọng, tỉ lệ tiêu hóa vật chất khô và chất hữu cơ cao nhất.
Nghiên cứu của Hồ Thị Việt Thu (2012) [11]; Mai Hoàng Việt (1998) [12];
Dương Nghĩa Quốc (2007) [13]; Nguyễn Vĩnh Phước et al. (1978) [14] trên bệnh
Newcastle của gà thả vườn cho thấy bệnh diễn biến rất phức tạp. Tình hình nhiễm
cầu trùng trên gà Ác cũng được nghiên cứu bởi Nguyễn Trung Trực (2011) [19].
Do đó việc nghiên cứu bổ sung lysin vào khẩu phần của gà Ác để xác định sự ảnh
hưởng của nó lên khả năng miễn dịch, tăng trọng và chất lượng thân thịt là lĩnh vực
nghiên cứu mới.
2.2 Tình hình nghiên cứu ngoài nước:
Lysin là axit amin giới hạn đầu tiên trong các axit amin thiết yếu của gà và nó
được sử dụng để tính tỉ lệ các axit amin thiết yếu còn lại trong khẩu phần theo bảng
các axit amin lý tưởng của Baker (1997) [7], Mack et al. (1999) [8] và Baker et al.
(2002) [9]. Khi thiếu lysin thì tăng trưởng của gà thịt giảm và hệ số chuyển hóa
thức ăn tăng được nghiên cứu bởi (Leclercq, 1997) [20]. Ngoài ra, Han và Baker
(1991) [21]; Tesseraud et al. (1996) [22]; Kidd et al. (1997) [23]; Kidd et al. (2004)
[24]; Corzo et al. (2005) [6]; Dozier et al. (2008) [25]; Bartov và Plavnik (1998)
[26]; Skinner et al. (1992) [27] và Lilly et al. (2011) [28] cũng đã nghiên cứu ảnh
hưởng của lysin lên năng suất và hệ số chuyển hóa thức ăn của gà thịt công nghiệp.
Trong khi đó, ảnh hưởng của axit amin lên chất lượng thân thịt gà công nghiệp
cũng được nghiên cứu từ (Gous và Morris, 1985 [29]; D’Mello, 2003 [30]; Corzo
9
et al., 2005 [6]; Corzo et al., 2009 [31]; Schilling et al., 2010 [32]; Lilly et al., 2011
[28]).
Bên cạnh đó, tác giả Mehrdad (2012) [33] đã tiến hành nghiên cứu ảnh hưởng
của mức lysin và methionin cao lên hệ thống miễn dịch và năng suất của gà thịt
công nghiệp và kết quả cho thấy khi bổ sung lysin và methionin trong khẩu phần
cao hơn nhu cầu của NRC (1994) [34] thì có thể cải thiện được các chức năng hệ
thống miễn dịch, FCR, mỡ bụng và năng suất thịt ức. Trong khi, năng suất tăng
trưởng và đáp ứng miễn dịch đối với tiêm vắc xin Newcastle của gà thịt được nuôi
bằng khẩu phần có bổ sung thêm lysin của Faluyi et al. (2015) [35] đã cho kết quả
với mức lysin cao hơn nhu cầu NRC (1994) [34] là có ảnh hưởng đến chỉ tiêu năng
suất và đáp ứng miễn dịch đối với tiêm vắc xin Newcastle. Sự tăng trưởng và khả
năng miễn dịch của gà thịt khi bị ảnh hưởng bởi arginine khẩu phần theo nghiên
cứu của Kidd et al. (2001) [36] cho thấy lysin trong khẩu phần theo mức đề nghị
của NRC (1994) [34] đã hỗ trợ cho hệ thống miễn dịch chuyên biệt cho gà thịt.
Việc cải thiện khả năng miễn dịch theo nghiên cứu của Efron và Barbul (1998) [37]
đã cho biết việc điều chỉnh khả năng chống viêm nhiễm và miễn dịch bằng cách bổ
sung thêm arginine. Trong khi tác giả Swain và Johri (2000) [15]; Rama et al.
(2003) [16]; Shini và Bryden (2005) [17] cho biết lysin và methionin là 2 axit amin
có tác động đến sự điều hòa miễn dịch của cơ thể. Ngoài ra, việc bổ sung lysin và
methionin vào khẩu phần đã cải thiện được khả năng miễn dịch của gà để chống lại
bệnh tật (Rubin et al., 2007) [18].
Eduardo et al. (2009) [38] đã nghiên cứu ảnh hưởng của lysin và methionin
trong khẩu phần của gà đã cho kết quả rằng việc bổ sung lysin vào khẩu phần gà đã
cải thiện được khả năng miễn dịch của gà để chống lại bệnh Newcastle. Đồng thời,
Chen et al. (2003) [39] cũng đã nghiên cứu ảnh hưởng của sự thiếu hụt lysin khẩu
phần lên đáp ứng miễn dịch của việc tiêm phòng bệnh Newcastle, cho thấy đáp ứng
miễn dịch dịch thể đối với bệnh Newcastle bị giảm ở khẩu phần thiếu lysin và đáp
10
ứng miễn dịch trung gian cũng giảm do thiếu lysin. Nhu cầu lysin cho đáp ứng
kháng thể cao nhất lớn hơn nhu cầu lysin cho tăng trọng cao nhất của tác giả
Klasing (2007) [40] từ nghiên cứu về yếu tố điều hòa của đáp ứng miễn dịch hệ
thống và cục bộ. Đồng thời, Sahir et al. (2006) [41] đã nghiên cứu ảnh hưởng của
bổ sung lysin lên chỉ số huyết học và sinh hóa huyết thanh của gà thịt giống, cho
biết hàm lượng protein huyết thanh tổng số đã tăng khi tăng lysin khẩu phần.
Các nghiên cứu trên gà thịt công nghiệp được nuôi nhốt đã cho thấy lysin và
một số axit amin thiết yếu khác ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng, chất lượng
thân thịt, khả năng đáp ứng miễn dịch khi tiêm vắc xin và một số chỉ tiêu huyết
học. Do đó, việc nghiên cứu tăng hàm lượng lysin trong khẩu phần gà Ác theo
nhiều mức độ để theo dõi sự ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng miễn dịch, khả năng
sinh trưởng và chất lượng thân thịt là cần thiết.
3. Mục tiêu
Mục tiêu chung: Xác định được mức ảnh hưởng của lysin và một số axit
amin thiết yếu lên tăng trọng, chất lượng thân thịt và khả năng đáp ứng miễn dịch
của gà Ác từ 0 - 8 tuần tuổi.
Mục tiêu cụ thể:
Xác định được ảnh hưởng của lysin và một số axit amin thiết yếu lên tăng
trọng của gà Ác từ 0 - 8 tuần tuổi.
Xác định được ảnh hưởng của lysin và một số axit amin thiết yếu lên chất
lượng thân thịt của gà Ác từ 0 - 8 tuần tuổi.
Xác định được ảnh hưởng của lysin và một số axit amin thiết yếu lên khả năng
đáp ứng miễn dịch của gà Ác từ 0 - 8 tuần tuổi.
Xác định được hiệu quả kinh tế chăn nuôi gà Ác khi thay đổi lysin và một số
axit amin thiết yếu khác trong khẩu phần.
11
4. Đối tượng, phạm vi và phương pháp nghiên cứu
4.1. Đối tượng, địa điểm và thời gian nghiên cứu
Đề tài được tiến hành nghiên cứu trên gà Ác nuôi thịt từ 0-8 tuần tuổi.
Thí nghiệm được thực hiện tại trại Thực Nghiệm Trường Đại học Trà Vinh,
Số 126, Đường Nguyễn Thiện Thành, phường 5, TP. Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh.
Thí nghiệm được thực hiện từ tháng 02 năm 2016 đến tháng 2 năm 2017.
4.2. Quy mô nghiên cứu
Quy mô đề tài được nghiên cứu trên 450 gà Ác giai đoạn 0-4 tuần tuổi và 240
con giai đoạn 5-8 tuần tuổi.
4.3. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp bố trí thí nghiệm:
Thí nghiệm được bố trí theo thể thức hoàn toàn ngẫu nhiên với 5 nghiệm thức
và 3 lần lặp lại cho cả 2 giai đoạn (0 - 4 và 5 - 8 tuần tuổi). Các nghiệm thức được
nuôi bằng khẩu phần giống nhau về giá trị dinh dưỡng nhưng chỉ khác nhau về hàm
lượng lysin (đối chứng 1% cho giai đoạn 0 - 4 tuần tuổi và 0,9% cho giai đoạn 5 - 8
tuần tuổi; các nghiệm thức còn lại có hàm lượng lysin tăng tương ứng 5%, 10%,
15% và 20% so với mức lysin của nghiệm thức đối chứng). Protein thô khẩu phần
giai đoạn 0-4 tuần tuổi là 21% và giai đoạn 5 - 8 tuần tuổi là 18%; năng lượng trao
đổi của khẩu phần cả 2 giai đoạn là 2.900 kcal. Gà được chăm sóc nuôi dưỡng
giống nhau và ăn uống tự do.
Mỗi đơn vị thí nghiệm trong giai đoạn 0 - 4 tuần tuổi gồm 30 gà con đồng đều
nhau. Đầu giai đoạn 5 - 8 tuần, gà được tuyển chọn lại để đảm bảo khối lượng cơ
thể trung bình của gà ở các đơn vị thí nghiệm đồng đều nhau, nhưng mỗi đơn vị thí
nghiệm chỉ còn 16 con gồm 8 mái và 8 trống.
12
Khẩu phần nuôi dưỡng:
Khẩu phần được phối trộn từ bắp hạt nghiền, khô dầu đậu nành, dầu nành, axit
amin tổng hợp, dicalci phosphate, bột sò, muối ăn, premix vitamin và premix
khoáng. Tỉ lệ methionin+cystin và threonin được cân đối theo bảng axit amin lý
tưởng của Baker (1997) [7].
Bảng 1: Thành phần dinh dưỡng của bắp và khô dầu nành
Thành phần dinh dưỡng (tính theo % của thức ăn)
Thức ăn DM ME, kcal/kg CP Lys Met+cys Ca P
Bắp 91,54 3.222 9,17 0,247 0,779 0,63 0,29
DM: vật chất khô, ME: năng lượng trao đổi, CP: protein thô, lys: lysin, Met+cys: methionin + cystin.
Khô dầu nành 90,96 2.500 44,96 1,289 1,967 0,63 0,67
Bảng 2: Khẩu phần thí nghiệm gà Ác ở giai đoạn 0 - 4 tuần tuổi
Nghiệm thức
1%Lys 1,05%Lys 1,1%Lys 1,15%Lys 1,2%Lys
Thức ăn Bắp, g Khô dầu nành, g Dầu nành, g HCl-Lysin, g DCP, g
62,95 32,93 0,55 0,43 1,95 63,02 32,82 0,55 0,47 1,95 63,07 32,7 0,56 0,53 1,95 63,07 32,63 0,58 0,58 1,95 63,13 32,5 0,6 0,63 1,95
Bột sò, g Premix, g Muối ăn, g 0,46 0,25 0,48 0,46 0,25 0,48 0,46 0,25 0,48 0,46 0,25 0,48 0,46 0,25 0,48
Giá trị dinh dưỡng
ME, kcal/kg 2.900 2.900 2.900 2.900 2.900
Ghi chú: Ctrl: nghiệm thức đối chứng; Ctrl+5%, Ctrl+10%, Ctrl+15% và Ctrl+20%: các nghiệm thức có lysin được cộng thêm 5-20% so với nghiệm thức đối chứng; DCP: dicalci phosphate; DM: vật chất khô, ME: năng lượng trao đổi, CP: protein thô, lys: lysin, Met+cys: methionin + cystin và thr: threonin.
CP, % Lysin, % Ca, % P, % 21 1 1,2 0,78 21 1.05 1,2 0,78 21 1.1 1,2 0,78 21 1.15 1,2 0,78 21 1.2 1,2 0,78
Bắp và khô dầu nành được phân tích thành phần hóa học và axit amin trước
khi phối trộn khẩu phần. Phân tích thành phần hóa học của thức ăn bằng phương
13
pháp phân tích phỏng định Weende (AOAC, 1990) [42] và axit amin được phân
tích bằng máy sắc ký lỏng cao áp.
Bảng 3: Khẩu phần thí nghiệm gà Ác ở giai đoạn 5 - 8 tuần tuổi
Nghiệm thức
0,9%Lys 0,95%Lys 0,99%Lys 1,03%Lys 1,08%Lys
Thức ăn Bắp, g Khô dầu nành, g HCl-Lysin, g DCP, g Bột sò, g Premix, g Muối ăn, g
72,0 24,46 0,41 2,1 0,3 0,25 0,48
72,0 24,41 0,46 2,1 0,3 0,25 0,48
72,0 24,37 0,5 2,1 0,3 0,25 0,48
72,0 24,33 0,54 2,1 0,3 0,25 0,48
72,0 24,28 0,59 2,1 0,3 0,25 0,48
Giá trị dinh dưỡng
ME, kcal/kg CP, % Lysin, % Ca, % P, %
2.930 18 0,9 1,2 0,78
2.930 18 0,95 1,2 0,78
2.929 18 0,99 1,2 0,78
2.928 18 1,03 1,2 0,78
2.926 18 1,08 1,2 0,78
Ghi chú: Ctrl: nghiệm thức đối chứng; Ctrl+5%, Ctrl+10%, Ctrl+15% và Ctrl+20%: các nghiệm thức có lysin được cộng thêm 5-20% so với nghiệm thức đối chứng; DCP: dicalci phosphate; DM: vật chất khô, ME: năng lượng trao đổi, CP: protein thô, lys: lysin, Met+cys: methionin + cystin và thr: threonin.
Thiết kế chuồng nuôi thí nghiệm:
Ở giai đoạn 0 - 4 tuần tuổi, gà được nuôi úm trên nền trấu và được ngăn riêng biệt từng đơn vị thí nghiệm với diện tích 1,0 m2; giai đoạn 5 - 8 tuần tuổi gà được
nuôi trên sàn bằng lưới kẽm và được ngăn riêng biệt mỗi đơn vị thí nghiệm với diện tích 1,4 m2. Máng ăn và máng uống được thiết kế riêng biệt cho mỗi đơn vị thí
nghiệm.
Phương pháp tiêm phòng:
Gà được tiêm phòng vắc xin Newcastle lúc 05 ngày tuổi và cúm gia cầm lúc
14 ngày tuổi để theo dõi khả năng đáp ứng miễn dịch đối với 2 loại bệnh này. Vắc
xin gumboro và đậu gà được chủng lúc 7 ngày tuổi.
14
Phương pháp xác định các chỉ tiêu:
+ Xác định tăng khối lượng cơ thể gà ở mỗi giai đoạn bằng cách cân tất cả gà
vào lúc 6 giờ sáng trước khi cho ăn, lúc vừa đưa vào và kết thúc thí nghiệm. Gà
được cân chung từng đơn vị thí nghiệm lúc 0 - 4 tuần tuổi, nhưng gà từ 5 tuần tuổi
về sau được cân riêng biệt từng con bằng cân đồng hồ có phân độ tối thiểu 2 g và
tối đa là 500 g. Khối lượng trung bình của từng đơn vị thí nghiệm được tính từ khối
lượng gà đã cân. Tăng khối lượng cơ thể của gà được tính bằng công thức:
Tăng khối lượng cơ thể cả giai đoạn (g/con) = khối lượng cơ thể cuối thí
nghiệm (g/con) - khối lượng cơ thể đầu thí nghiệm (g/con).
+ Lượng thức ăn tiêu thụ được xác định hàng ngày bằng cách cân khối lượng
thức ăn đưa vào và thức ăn thừa bằng cân đồng hồ có độ phân chia nhỏ nhất là 2 g
và cao nhất là 500 g. Lượng thức ăn tiêu thụ được xác định bằng công thức:
Lượng thức ăn tiêu thụ hàng ngày (g/con) = tổng lượng thức ăn đưa vào trong
ngày (g/con) - lượng thức ăn thừa của ngày đó (g/con).
Lượng thức ăn tiêu thụ hàng tháng (g/con) = tổng lượng thức ăn tiêu thụ các
ngày trong tháng (g/con).
Lượng thức ăn tiêu thụ cả kỳ (g/con) = tổng lượng thức ăn tiêu thụ của các
tháng (g/con).
Hệ số chuyển hóa thức ăn (FCR) = lượng thức ăn tiêu thụ (g)/tăng khối lượng
cơ thể (g).
+ Xác định khả năng đáp ứng miễn dịch thông qua xác định kháng thể
Newcastle và kháng thể cúm bằng cách lấy mẫu máu phân tích. Các mẫu máu được
lấy bằng cách dùng kim đâm trực tiếp vào tim hoặc ở tĩnh mạnh cánh.
15
Bảng 4. Thời gian lấy mẫu máu, chỉ tiêu và phương pháp xét nghiệm
Thời gian lấy mẫu
Chỉ tiêu xét nghiệm
Phương pháp xét nghiệm
28, 42 và 56 ngày tuổi Kháng thể Newcastle
HA/HI
Kháng thể cúm
HA/HI
Xác định kháng thể Newcastle, kháng thể cúm bằng phương pháp ngưng kết
hồng cầu với sự kết hợp giữa kháng nguyên và kháng thể. Mỗi đơn vị thí nghiệm
lấy 4 mẫu cho mỗi lần lấy. Như vậy, tổng số mẫu ở 3 lần lấy là 180 mẫu (5 nghiệm
thức x 3 lần lặp lại x 4 mẫu/1 lần lặp lại x 3 lần lấy).
+ Xác định ảnh hưởng của lysin khẩu phần lên chất lượng thân thịt bằng cách
mổ khảo sát. Mỗi nghiệm thức mỗ 12 con (mỗi đơn vị thí nghiệm mổ 2 mái và 2
trống) lúc 8 tuần tuổi để xác định tỉ lệ thân thịt, tỉ lệ thịt ức và tỉ lệ thịt đùi; phân
tích thành phần hóa học của thịt ức (vật chất khô, protein thô, hàm lượng béo và
khoáng tổng số); xác định khối lượng lách, túi Fabricius, tuyến ức, tim và gan.
Tổng số mẫu thịt gà được phân tích thành phần hóa học và axit amin là 36 mẫu.
Xác định tỉ lệ thân thịt, thịt ức và thịt đùi theo phương pháp được tham khảo
từ Lê Thị Thúy et al. (2010) [43]:
+ Tỉ lệ thân thịt: cân khối lượng gà trước khi giết mổ, sau đó bỏ tiết, lông,
lòng, đầu và chân gọi là thân thịt; tỉ lệ thân thịt (%) = 100*khối lượng thân thịt/khối
lượng gà trước giết mổ.
Tỉ lệ thịt ức: lọc bên trái thịt ức sau đó nhân đôi là khối lượng thịt ức; tỉ lệ thịt
ức (%) = 100*khối lượng thịt ức/khối lượng thân thịt.
Tỉ lệ thịt đùi: lọc lấy toàn bộ thịt đùi bên trái sau đó nhân đôi là khối lượng thịt
đùi; tỉ lệ thịt đùi (%) = 100*khối lượng thịt đùi/khối lượng thân thịt.
Phân tích thành phần hóa học của thịt ức gà theo phương pháp phỏng định
Weende (AOAC, 1990) [42] và xác định hàm lượng axit amin của thịt ức bằng máy
sắc ký lỏng cao áp.
16
Xác định khối lượng lách, túi Fabricius và tuyến ức bằng cách tách lấy và cân
riêng từng bộ phận này.
Phương pháp xử lý số liệu:
Số liệu thô được tính toán và xử lý sơ bộ trên Excel và phân tích thống kê theo
mô hình tuyến tính tổng quát (General Linear Model) trên Minitab (Minitab
Release 13.2, 2000) [44]. Độ khác biệt ý nghĩa của các giá trị trung bình giữa các
nghiệm thức được xác định theo Tukey, với α < 0,05.
17
PHẦN NỘI DUNG
Đề tài được thực hiện 1 thí nghiệm nuôi dưỡng gà Ác với 02 giai đoạn: 0 - 4
tuần tuổi và 5 - 8 tuần tuổi để xác định khả năng tiêu thụ thức ăn, tăng khối lượng
cơ thể; mổ khảo sát gà Ác lúc 8 tuần tuổi để đánh giá chất lượng thân thịt; lấy các
mẫu máu của gà Ác trong quá trình nuôi dưỡng để xác định khả năng đáp ứng miễn
dịch đối với bệnh Newcastle và cúm gia cầm H5N1.
1. Ảnh hưởng của lysin lên tiêu thụ thức ăn, tăng trọng và hệ số chuyển hóa
thức ăn của gà Ác giai đoạn 0-4 tuần tuổi
Kết quả ở Bảng 5 cho thấy tổng lượng thức ăn và thức ăn trung bình hàng
ngày tiêu thụ của gà Ác ở các nghiệm thức không khác biệt có ý nghĩa (P>0,05),
tổng tiêu thụ thức ăn trong 4 tuần là 325 - 347 g/con. Như vậy, khi thay đổi hàm
lượng lysin trong khẩu phần tăng từ 1% lên đến 1,2% đã không làm thay đổi lượng
thức ăn tiêu thụ. Lysin chính là thành phần cấu tạo nên protein và việc bổ sung
lysin vào khẩu phần cũng làm protein thô của khẩu phần tăng lên, nhưng các khẩu
phần được cân đối với mức protein thô tương đương nhau. Do đó khi bổ sung thêm
lysin nhưng protein thô khẩu phần không tăng nên không ảnh hưởng đến lượng
thức ăn tiêu thụ. Kết quả nghiên cứu này phù hợp với kết quả nghiên cứu của
Araújo et al. (2005) [5] khi nghiên cứu trên gà công nghiệp đã cho thấy với 3 mức
lysin 0,95; 1,05 và 1,15% trong khẩu phần thì lượng thức ăn tiêu thụ không khác
nhau. Bên cạnh đó, tăng khối lượng cơ thể của gà Ác giai đoạn 0 - 4 tuần tuổi cũng
không khác biệt có ý nghĩa thống kê (P>0,05), tăng trọng đạt 170 - 179 g/con.
Trái lại, tiêu thụ lysin và hệ số chuyển hóa thức ăn của gà Ác giai đoạn 0-4
tuần tuổi lại khác biệt có ý nghĩa thống kê (P<0,05). Tổng tiêu thụ lysin của gà
trong giai đoạn này thấp nhất ở khẩu phần 1%lys (3,477 g), kế đến khẩu phần
1,05%lys (3,637 g), khẩu phần 1,1%lys (3,725 g), khẩu phần 1,2%lys (3,908 g) và
cao nhất ở khẩu phần 1,15%lys (3,91 g). Sự khác biệt về tổng lượng lysin ăn vào là
18
do trong khẩu phần có hàm lượng lysin được cân đối với các mức độ khác nhau.
Trong khi đó, hệ số chuyển hóa thức ăn của gà cả giai đoạn 0 - 4 tuần tuổi cao nhất
ở khẩu phần 1%lys (2,01 g thức ăn cho 1 g tăng khối lượng cơ thể) và thấp nhất ở
khẩu phần 1,1%lys đạt mức tiêu tốn 1,85 g thức ăn cho 1 g tăng khối lượng cơ thể.
Hiệu quả trong chăn nuôi được mang lại do nhiều yếu tố, trong đó yếu tố được
quan tâm đầu tiên chính là hiệu quả sử dụng thức ăn hay hệ số chuyển hóa thức ăn.
Như vậy, kết quả trên cho thấy tiêu thụ lysin và hệ số chuyển hóa thức ăn biến
thiên ngược chiều nhau như tiêu thụ lysin tăng đã dẫn đến hệ số chuyển hóa thức ăn
giảm.
Bảng 5. Ảnh hưởng của lysin lên tiêu thụ thức ăn, tăng trọng và chuyển
hóa thức ăn của gà Ác giai đoạn 0-4 tuần
Nghiệm thức
P/SEM
Các chỉ tiêu 1%Lys 1,05%Lys 1,1%Lys 1,15%Lys 1,2%Lys
Khối lượng đầu, g/con 21,3 22,0 21,0 22,6 21,6 0,892/1,238
Tổng tiêu thụ TA, g 347 346 338 340 325 0,077/5,11
TA tiêu thụ hàng ngày, g 0,077/0,18
0,001/0,055
12,42 3,477b Tổng tiêu thụ lysin, g Tiêu thụ lysin hàng ngày, g 0,124b 12,37 3,637b 0,129b 12,1 3,725ab 0,133ab 12,14 3,91a 0,139a 11,63 3,908a 0,139a 0,001/0,002
Tổng tiêu thụ Met-Cys, g 3,956 3,938 3,844 3,852 3,683 0,051/0,06
0,141 0,141 0,137 0,138 0,132 0,051/0,002 Tiêu thụ Met-Cys hàng ngày, g
Tổng tăng trọng, g 172 179 182 179 170 0,137/3,41
Tăng trọng hàng ngày, g 0,137/0,12
6,14 2,01a 6,41 1,92b 6,5 1,85c 6,41 1,89bc 6,08 1,91b FCR
số mũ khác nhau sai khác có ý nghĩa (P<0,05); FCR: hệ số chuyển hóa thức ăn.
0,001/0,009 Ghi chú: TA: thức ăn; các số liệu trong bảng được tính cho 1 con; a, b và c: những số trung bình cùng hàng mang chữ
Kết quả này phù hợp với kết quả nghiên cứu của Araújo et al. (2005) [5], Han
and Baker (1991) [21] và Kidd et al. (1997) [23] cho rằng khi tăng lượng lysin
trong khẩu phần thì hiệu quả sử dụng thức ăn được cải thiện trên giống gà công
nghiệp. Hơn nữa, hệ số chuyển hóa thức ăn của gà công nghiệp được nuôi thịt lúc
19
14 ngày tuổi được cải thiện với những khẩu phần chứa axit amin cao (Corzo et al.,
2004 [41]; Bartov and Plavnik, 1998 [21]; Skinner et al., 1992 [27]) và để đảm bảo
đàn gà được cung cấp đầy đủ axit amin cần thiết thì nên bổ sung axit amin ở mức
vượt trội. Ngoài ra, Han and Baker (1991) [21] còn cho rằng khi tăng hàm lượng
lysin trong khẩu phần thì có thể làm giảm lượng thức ăn tiêu thụ nhưng sự tăng
khối lượng cơ thể của gà không giảm là do gà sử dụng thức ăn hiệu quả hơn.
2. Ảnh hưởng của lysin lên tiêu thụ thức ăn, tăng trọng và hệ số chuyển hóa
thức ăn của gà Ác giai đoạn 5-8 tuần tuổi
Tiêu thụ thức ăn, tiêu thụ lysin, tiêu thụ met-cys, tăng khối lượng cơ thể và hệ
số chuyển hóa thức ăn của gà Ác giai đoạn 5 - 8 tuần tuổi được trình bày ở Bảng 6.
Tổng lượng thức ăn tiêu thụ cả giai đoạn không khác biệt có ý nghĩa (P>0,05), gà ở
các nghiệm thức tiêu thụ đạt 445 - 557 g/con. Điều này do năng lượng trao đổi và
các thành phần dưỡng chất khác trong khẩu phần không khác nhau, mà chỉ khác
nhau về hàm lượng lysin nên việc bổ sung lysin vào khẩu phần ở những mức độ
khác nhau đã không làm ảnh hưởng đến lượng thức ăn tiêu thụ. Trái lại, tiêu thụ
lysin của gà ở các nghiệm thức khác biệt có ý nghĩa thống kê (P<0,05). Tổng lượng
lysin tiêu thụ thấp nhất ở khẩu phần 0,9%lys (4,011 g), kế đến khẩu phần 0,95%lys
(4,661 g), khẩu phần 1,03%lys (5,112 g), cao nhất ở khẩu phần 1,08%lys (5,461 g)
và khẩu phần 0,99%lys (5,514 g).
Trong khi tổng tăng trọng của gà thí nghiệm không khác biệt giữa các mức độ
lysin khác nhau trong khẩu phần với (P>0,05), thì hệ số chuyển hóa thức ăn của gà
lại khác biệt có ý nghĩa (P<0,05). Hệ số chuyển hóa thức ăn của gà Ác giai đoạn 5-
8 tuần tuổi ở khẩu phần 0,9%lys (tiêu tốn 2,578 g thức ăn cho 1 g tăng khối lượng
cơ thể) cao hơn có ý nghĩa so với các khẩu phần 0,99%lys, 1,03%lys và 1,08%lys
lần lượt tiêu tốn thức ăn 2,346 g, 2,353 g và 2,359 g cho tăng khối lượng cơ thể 1
g. sự khác biệt về hệ số chuyển hóa thức ăn là do hàm lượng lysin trong khẩu phần
khác nhau.
20
Bảng 6. Ảnh hưởng của lysin lên tiêu thụ thức ăn, tăng trọng và hệ số
chuyển hóa thức ăn của gà Ác giai đoạn 5-8 tuần
Nghiệm thức
P/SEM
Các chỉ tiêu 0,9%Lys 0,95%Lys 0,99%Lys 1,03%Lys 1,08%Lys
Tổng tiêu thụ TA, g 445 490 557 496 505 0,225/30,5
TA tiêu thụ hàng ngày, g 0,225/1,09
0,030/0,31
15,92 4,011b Tổng tiêu thụ lysin, g Tiêu thụ lysin hàng ngày, g 0,143b 17,52 4,661ab 0,166ab 19,89 5,514a 0,197a 17,73 5,112ab 0,183ab 18,06 5,461a 0,195a 0,030/0,01
Tổng tiêu thụ met-cys, g 4,635 5,103 5,793 5,162 5,259 0,225/0,32
0,165 0,182 0,207 0,184 0,188 0,225/0,01 Tiêu thụ met-cys hàng ngày, g
Tổng tăng trọng, g 177 205 237 212 215 0,086/13,0
Tăng trọng hàng ngày, g 0,086/0,46
Khối lượng cuối, g 0,023/11,6
Ghi chú: TA: thức ăn; các số liệu trong bảng được tính cho 1 con; a, b và c: những số trung bình cùng hàng mang chữ
6,32 370b 2,578a 7,31 406ab 2,419ab 8,48 440a 2,346b 7,56 414ab 2,353b 7,67 406ab 2,359b 0,004/0,04
FCR số mũ khác nhau sai khác có ý nghĩa (P<0,05); FCR: hệ số chuyển hóa thức ăn.
Hiệu quả trong chăn nuôi được mang lại do nhiều yếu tố, trong đó yếu tố được
quan tâm đầu tiên chính là hiệu quả sử dụng thức ăn hay hệ số chuyển hóa thức ăn.
Bảng 6 cho thấy khi tăng hàm lượng lysin trong khẩu phần tăng đã làm hệ số
chuyển hóa thức ăn giảm từ 2,578 g thức ăn/1 g tăng khối lượng cơ thể xuống còn
2,346 g thức ăn/1 g tăng khối lượng cơ thể. Kết quả này phù hợp với kết quả nghiên
cứu của Araújo et al. (2005) [5], Han and Baker (1991) [21] và Kidd et al. (1997)
[23] cho rằng khi tăng lượng lysin trong khẩu phần thì hiệu quả sử dụng thức ăn
được cải thiện trên giống gà công nghiệp. Hơn nữa, hệ số chuyển hóa thức ăn của
gà công nghiệp được nuôi thịt lúc 14 ngày tuổi được cải thiện bằng những khẩu
phần chứa axit amin cao (Corzo et al., 2004 [45]; Bartov and Plavnik, 1998 [26];
Skinner et al., 1992 [27]) và để đảm bảo đàn gà được cung cấp đầy đủ axit amin
cần thiết thì nên bổ sung axit amin ở mức vượt trội. Ngoài ra, Han and Baker
(1991) [21] còn cho rằng khi tăng hàm lượng lysin trong khẩu phần thì có thể làm
21
giảm lượng thức ăn tiêu thụ nhưng sự tăng khối lượng cơ thể của gà không giảm là
do gà sử dụng thức ăn hiệu quả hơn.
Khi thiếu lysin thì tăng trưởng của gà thịt giảm, nhưng hệ số chuyển hóa thức
ăn tăng (Leclercq, 1997) [20], trái lại khi tăng lysin trong khẩu phần thì giảm hệ số
chuyển hóa thức ăn do giảm sự tích lũy mỡ. Kết quả nghiên cứu của Leclercq
(1997) [20] đã nêu được nhu cầu lysin cho gà thịt từ 21 - 49 ngày tuổi để hệ số
chuyển hóa thức ăn đạt 2,03 là 10,07 g/kg khối lượng cơ thể tăng thêm. Trong khi,
nhu cầu lysin của gà thịt từ 3 - 6 tuần tuổi cho hệ số chuyển hóa thức ăn tốt nhất
theo Han and Baker (1994) [46] là 11,55 g/kg. Phân tích của Leclercq (1997) [20]
cho thấy nhu cầu lysin để gà thịt đạt tăng trọng tốt là 9,69 g/kg, nhưng để hệ số
chuyển hóa thức ăn giảm thì nhu cầu lysin trong khẩu phần là 11,84 g/kg thức ăn,
như vậy nhu cầu lysin của gà thịt để giảm hệ số chuyển hóa thức ăn cao hơn nhu
cầu lysin để tăng tăng trọng.
Kết quả bảng 6 cho thấy khối lượng cơ thể của gà Ác khi kết thúc thí nghiệm
ở các nghiệm thức đã khác biệt có ý nghĩa, như vậy cho thấy tăng khối lượng cơ thể
của gà của cả 2 giai đoạn đã khác biệt. Điều này do, khẩu phần chứa lysin khác
nhau và lysin là axit amin được dùng để tính theo tỉ lệ cho các axit amin thiết yếu
khác theo bảng tỉ lệ axit amin lý tưởng, nên chỉ cần lượng nhỏ lysin thay đổi, cũng
có thể ảnh hưởng đến tăng khối lượng cơ thể của gà. Điều này phù hợp với kết quả
nghiên cứu của Baker et al. (2002) [9] là lysin 1,27% trong khẩu phần nuôi gà công
nghiệp cho tăng khối lượng cơ thể cao hơn khẩu phần chỉ chứa lysin 0,84%. Hơn
nữa, Kidd et al. (1997) [23] bổ sung thêm lysin vào khẩu phần với mức 105% trên
mức đề nghị của Skinner et al. (1992) [27] trên gà công nghiệp đã thu được tăng
trọng tốt hơn. Bên cạnh đó Han and Baker (1991) [21] cho biết mức lysin trong
khẩu phần cao hơn dẫn đến năng suất tăng trưởng và thân thịt tốt hơn. Trái lại,
trong khẩu phần gà công nghiệp nếu thiếu lysin sẽ làm giảm 45% tăng khối lượng
22
cơ thể của gà so với khẩu phần chứa lysin ở mức bình thường (Tesseraud et al.,
1996) [22].
3. Ảnh hưởng của lysin lên kết quả mổ khảo sát của gà Ác
Kết quả mổ khảo sát gà Ác được trình bày ở Bảng 7 cho thấy khối lượng thân
thịt, tỉ lệ thân thịt, tỉ lệ thịt ức, tỉ lệ thịt đùi, tỉ lệ lách của gà Ác được mổ khảo sát
lúc 8 tuần tuổi không khác biệt có ý nghĩa thống kê (P>0,05). Sự thay đổi tỉ lệ các
phần thân thịt của gà khi được mổ khảo sát lệ thuộc vào nhiều yếu tố như chế độ
dinh dưỡng, giới tính, phương thức chăn nuôi… Tuy nhiên, các khẩu phần nuôi
dưỡng được cân đối dưỡng chất như nhau, gà được mổ khảo sát với tỉ lệ trống mái
giống nhau và được nuôi nhốt giống nhau nên tỉ lệ các phần thân thịt không khác
biệt.
Tỉ lệ thân thịt của gà Ác mổ khảo sát lúc 8 tuần tuổi đạt 69,6 - 70,4%, kết quả
này có khuynh hướng cao hơn kết quả nghiên cứu của Phùng Đức Tiến et al.
(2010) [47] chỉ đạt khoảng 66%. Trong khi đó, tỉ lệ thịt ức đạt từ 18,75% đến
19,9% và tỉ lệ thịt đùi là 20,3 - 20,9% thì kết quả này lại phù hợp với kết quả
nghiên cứu của Phùng Đức Tiến et al. (2010) [47] và kết quả nghiên cứu của Vũ
Quang Ninh (2002) [48] trên gà Ác Thái Hoà -Trung Quốc.
Bảng 7: Ảnh hưởng của lysin lên kết quả mổ khảo sát gà Ác lúc 8 tuần
tuổi
KL sống, g/con
395
400
397
399
404
0,941/7,53
KL thân thịt, g/con
276
280
280
280
281
0,940/4,4
Tỉ lệ thân thịt, %
69,9
70,1
70,4
70,2
69,6
0,753/0,46
Tỉ lệ thịt ức, %
19,6
19,7
18,75
19,53
19,9
0,144/0,34
Tỉ lệ thịt đùi, %
20,3
20,4
20,9
20,1
0,511/0,35
20,5 Ghi chú: KL: khối lượng.
Nghiệm thức P/SEM Các chỉ tiêu 0,9%Lys 0,95%Lys 0,99%Lys 1,03%Lys 1,08%Lys
23
4. Ảnh hưởng của lysin lên thành phần hóa học và axit amin của thịt ức gà Ác
Thành phần dưỡng chất của thịt ức gà được giết mổ lúc 8 tuần tuổi ở Bảng 8
cho thấy vật chất khô, protein thô, béo thô và khoáng tổng số không khác biệt có ý
nghĩa (P>0,05).
Bảng 8: Ảnh hưởng của lysin lên thành phần hóa học và axit amin của
thịt ức gà Ác lúc 8 tuần tuổi
Vật chất khô (%)
25,75
25,76
26,03
26,06
25,22
0,488/0,36
Protein thô (%)
23,68
23,20
23,52
23,37
22,32
0,43/0,53
Mỡ (%)
3,26
3,12
2,54
2,37
2,85
0,359/0,35
Khoáng tổng số (%) 2,01
1,32
1,65
1,33
1,2
0,206/0,25
Axit amin (g/kg)
Aspartic
17,73
17,12
16,86
17,35
18,55
0,146/0,47
Serine
17,48
18,84
16,28
17,02
17,3
0,525/1,03
Glutamic
32,08
32,42
31,12
31,82
32,62
0,862/1,04
Glycine
28,96
28,16
26,34
25,35
22,85
0,286/2,09
Histidine
23,88
26,56
25,1
26,67
25,63
0,32/1,03
Threonine
18,54
18,71
18,71
16,05
17,76
0,275/0,97
Proline
15,22
14,34
14,57
14,7
14,05
0,675/0,57
Cystine
9,10
7,08
9,27
9,97
9,45
0,067/0,7
Tyrosine
27,22
27,93
25,76
28,21
26,83
0,818/1,57
Valine
20,12
19,63
19,62
20,1
20,6
0,694/0,54
Methionine
14,16
11,47
14,03
15,47
14,33
0,165/1,1
Lysin
13,95
12,4
14,77
12,42
13,21
0,163/0,76
Leucine
29,01
29,92
29,43
30,4
30,77
0,63/0,88
Phenylalanine
30,57
32,64
29,95
32,88
30,99
0,448/1,32
Tryptophane
2,13
2,05
2,14
2,05
1,98
0,072/0,04
Nghiệm thức P/SEM Các chỉ tiêu 1%Lys 1,05%Lys 1,1%Lys 1,15%Lys 1,2%Lys
Như vậy khi bổ sung lysin vào khẩu phần gà Ác nuôi thịt đã không ảnh hưởng
đến thành phần dưỡng chất của thịt ức. Kết quả nghiên cứu này phù hợp với kết
quả nghiên cứu của Nguyen Thi Kim Khang and Ogle (2004) [49] khi sử dụng bèo
24
tấm thay thế một phần cho đậu nành và tấm gạo đã cho thấy protein thô và béo thô
của thịt đùi không khác biệt ở những khẩu phần được thay thế. Vật chất khô của
thịt ức biến động từ 25,22% đến 26,06%, kết quả này có khuynh hướng cao hơn kết
quả nghiên cứu của Phùng Đức Tiến et al. (2010) [47] với hàm lượng vật chất khô
chỉ đạt từ 23,48% đến 24,33%.
Một số axit amin trong thịt ức gà Ác được giết mổ lúc 8 tuần tuổi ở Bảng 8
cho thấy hàm lượng axit amin ở các nghiệm thức tương đương nhau (P>0,05).
Trong đó hàm lượng lysin đạt 12,42 - 13,95 g/kg, cao hơn kết quả nghiên cứu trên
gà Ác của Phùng Đức Tiến et al. (2007) [50] với kết quả đạt chỉ 11,3 g/kg.
5. Ảnh hưởng của lysin lên khả năng đáp ứng miễn dịch
5.1 Ảnh hưởng của lysin lên tỉ lệ các cơ quan đáp ứng miễn dịch
Kết quả ở Bảng 9 cho thấy, tỉ lệ túi Fabricius và tỉ lệ tuyến ức của gà Ác được
mổ khảo sát lúc 8 tuần tuổi khác biệt có ý nghĩa thống kê (P<0,05). Tỉ lệ khối
lượng của túi Fabricius tăng dần khi mức độ cộng thêm lysin vào khẩu phần tăng từ
5% lên đến 20%. Chẳng hạn với mức độ lysin thấp (đối chứng) chỉ cho tỉ lệ khối
lượng 0,104% và tăng lên từ 0,123% lên đến 0,146% tương ứng với mức lysin
được cộng thêm vào khẩu phần tăng từ 5% lên đến 20%.
Bảng 9: Ảnh hưởng của lysin lên tỉ lệ các cơ quan đáp ứng miễn dịch
0,09
0,815/0,008
0,000/0,006
Tỉ lệ lách, % Tỉ lệ túi Fabricius, % 0,104b 0,382b
Tỉ lệ tuyến ức, %
0,10 0,123ab 0,475ab
0,105 0,134a 0,536a
0,104 0,141a 0,542a
0,103 0,146a 0,522a
0,001/0,025
Nghiệm thức P/SEM Các chỉ tiêu 1%Lys 1,05%Lys 1,1%Lys 1,15%Lys 1,2%Lys
Túi Fabricius là một tổ chức dạng lympho biểu mô được hình thành sớm ở gia
cầm. Nếu cắt bỏ túi Fabricius ở phôi gà trước ngày thứ 17 thì gà không có khả năng
đáp ứng tạo kháng thể, trong máu không có các globulin miễn dịch, vùng cư trú
dành cho tế bào lympho B trong các tổ chức lympho thứ cấp thưa thớt, không có
25
các nang lympho. Như vậy túi Fabricius là nơi biệt hóa và trưởng thành của tế bào
lympho B, là các tế bào có tiềm năng sinh kháng thể, chịu trách nhiệm chính trong
đáp ứng miễn dịch dịch thể. Kết quả nghiên cứu của Mehrdad (2012) [33] cho thấy
bổ sung lysin tổng hợp vào khẩu phần theo tiêu chuẩn của NRC (1994) [34] ở các
mức 10%, 20%, 30% và 40% đã làm cho tỉ lệ tuyến Fabricius tăng lên từ 0,1% lên
0,105%; 0,101%; 0,1087% và 0,1095%.
Bên cạnh đó, tỉ lệ khối lượng của tuyến ức của gà Ác cũng tăng lên khi bổ
sung thêm lysin vào khẩu phần cơ bản. Khi bổ sung tăng thêm lysin từ 5%, 10%,
15% và 20% vào khẩu phần đối chứng đã làm cho tỉ lệ tuyến ức tăng lên ở các mức
0,475%; 0,536%; 0,542% và 0,522%. Tuyến ức là tổ chức lympho, là nơi tế bào
lympho T trưởng thành trước khi đi vào hệ tuần hoàn đến cư trú tại các tổ chức
lympho thứ cấp. Nếu cắt bỏ tuyến ức thì con vật sẽ giảm khả năng đáp ứng miễn
dịch, giảm số lượng tế bào lympho T trong máu và tổ chức lympho thứ cấp. Việc
tăng hàm lượng lysin đã làm tăng tỉ lệ của tuyến ức trong cơ thể gà là do, lysin là
axit amin thiết yếu và giới hạn đầu tiên cần thiết để sản xuất protein như kháng thể,
do đó việc cung cấp đầy đủ axit amin sẽ làm cho hệ miễn dịch tạo kháng thể tối ưu.
Kết quả nghiên cứu này phù hợp với kết quả của Mehrdad (2012) [33] khi bổ sung
lysin tổng hợp vào khẩu phần với hàm lượng vượt cao hơn so với mức tiêu chuẩn
của NRC (1994) [34] đã làm cho tỉ lệ tuyến ức cũng tăng lên.
26
5.2 Ảnh hưởng của lysin lên khả năng tạo kháng thể
Bảng 10: Ảnh hưởng của lysin lên khả năng tạo kháng thể cúm (H5N1)
Kết quả hiệu giá kháng thể HI Log2
Nghiệm thức Số mẫu GMT Tỉ lệ bảo hộ (%) <3 3 4 5 6 7 8 9
Lúc 4 tuần
11 6 0 2 2 0 1 0 0 5,8 45,45 Ctrl
12 2 1 1 2 1 4 0 1 6,1 83,33 Ctrl +5%
12 5 1 2 1 1 2 0 0 5,29 58,33 Ctrl +10%
12 3 1 0 2 1 3 2 0 6,22 75 Ctrl +15%
12 3 2 3 1 1 2 0 0 5,0 75 Ctrl +20%
Lúc 6 tuần
12 1 1 0 3 0 3 2 2 6,81 91,66 Ctrl
12 0 0 1 2 0 3 2 4 7,5 100 Ctrl +5%
12 0 0 1 2 1 0 0 7 7,64 100 Ctrl +10%
12 2 0 1 2 1 1 4 1 7,08 83,33 Ctrl +15%
12 2 0 0 0 2 1 5 2 7,28 83,33 Ctrl +20%
Lúc 8 tuần
12 0 1 1 2 1 2 2 3 6,75 100 Ctrl
12 1 0 1 0 0 4 2 4 7,72 91,66 Ctrl +5%
12 0 0 1 2 0 3 2 4 7,5 100 Ctrl +10%
12 0 0 0 4 0 2 4 2 7,33 100 Ctrl +15%
Ghi chú: GMT: hiệu giá kháng thể
13 0 0 2 2 0 3 4 2 7,18 100 Ctrl +20%
Khả năng tạo kháng thể thụ động bệnh cúm (H5N1) ở các khẩu phần có mức
lysin khác nhau được trình bày ở Bảng 10. Hiệu giá kháng thể HI log2 trung bình ở
các nghiệm thức có khuynh hướng tăng lên tương ứng với hàm lượng lysin tăng
trong khẩu phần ở cả 3 lần lấy mẫu máu. Đồng thời, tỉ lệ bảo hộ bệnh cúm của gà
cũng có khuynh hướng tăng theo mức tăng lysin.
27
Qua bảng 11 cho thấy tỉ lệ bảo hộ bệnh Newcastle của gà thấp (dưới 50%) ở
các nghiệm thức.
Bảng 11: Ảnh hưởng của lysin lên khả năng tạo kháng thể Newcastle
Kết quả hiệu giá kháng thể HI Log2 GMT Nghiệm thức Số mẫu Tỉ lệ bảo hộ (%) <3 3 4 5 6 7 8 9
Lúc 4 tuần
11 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Ctrl
12 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Ctrl +5%
12 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Ctrl +10%
12 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Ctrl +15%
12 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Ctrl +20%
Lúc 6 tuần
12 8 0 2 0 0 0 2 0 6,5 33,33 Ctrl
12 9 0 0 1 0 0 2 0 25 7 Ctrl +5%
12 10 0 0 0 0 1 0 0 16,66 7 Ctrl +10%
12 10 0 0 0 0 1 0 1 16,66 8 Ctrl +15%
12 12 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Ctrl +20%
Lúc 8 tuần
12 7 0 1 1 0 2 0 1 6,75 41,66 Ctrl
12 8 1 0 1 1 0 0 1 5,67 33,33 Ctrl +5%
12 10 1 0 0 0 1 0 0 16,66 5 Ctrl +10%
12 10 0 0 0 0 0 1 1 8,5 16,66 Ctrl +15%
Ghi chú: GMT: hiệu giá kháng thể.
13 13 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Ctrl +20%
Điều này có thể do việc chủng ngừa vắc xin có nhiều vấn đề không phù hợp
dẫn đến khả năng tạo kháng thể của gà làm cho tỉ lệ bảo hộ đàn gà không cao. Tuy
nhiên, kết quả về xác định hiệu giá kháng thể cho thấy khi lysin được cộng thêm từ
5% đến 15% so với đối chứng đã cho hiệu giá kháng thể cao hơn.
28
6. Lợi nhuận thu được khi bổ sung lysin vào khẩu phần
Bảng chiết tính thu chi và lợi nhuận khi chăn nuôi gà Ác với các khẩu phần
thức ăn khác nhau về lysin được trình bày ở Bảng 12. Chi phí con giống và thuốc
thú y các loại dùng trong thí nghiệm giống nhau giữa các nghiệm thức. Tuy nhiên,
chi phí thức ăn ở các nghiệm thức lại khác nhau là do sự chêch lệch về lượng thức
ăn tiêu thụ. Tổng chi phí cao nhất ở khẩu phần bổ sung 10% lysin (790.694 đồng)
và thấp nhất ở khẩu phần đối chứng. Nguyên nhân do, chi phí lysin tổng hợp được
bổ sung vào khẩu phần dẫn đến gà tăng trọng cao hơn và vì thế lượng thức ăn tiêu
thụ của gà ở khẩu phần bổ sung 10% lysin cao.
Bảng 12. Bảng chiết tính hiệu quả kinh tế
Nghiệm thức
Thu chi và lợi nhuận
1%Lys 1,05%Lys 1,1%Lys 1,15%Lys 1,2%Lys
121.195 120.929 118.374 119.399 114.394
Tiền thức ăn GĐ 0-4 TT
74.959 82.672 94.098 83.900 85.560
Tiền thức ăn GĐ 5-8 TT
350.000 350.000 350.000 350.000 350.000
Con giống và thuốc
711.915 749.729 790.694 757.719 756.794
Tổng chi
859.920 923.200 977.520 932.720 904.400
Doanh thu
148.005 173.471 186.826 175.001 147.606
Lợi nhuận
Ghi chú: Đơn vị tính: đồng.
Đồng thời, doanh thu của nghiệm thức bổ sung 10% lysin cũng đạt cao nhất (977.520 đồng) và thấp nhất là nghiệm thức đối chứng (859.920 đồng). Mặc dù giá bán gà giống nhau nhưng khối lượng gà lúc kết thúc thí nghiệm khác nhau nên doanh thu khác nhau. Như vậy, việc bổ sung thêm 10% lysin vào khẩu phần đã làm lợi nhuận thu được tăng thêm 26,22% so với khẩu phần đối chứng.
29
PHẦN KẾT LUẬN
1. Kết luận
Tăng lysin trong khẩu phần Ác nuôi thịt giai đoạn 0 - 4 tuần tuổi từ 1% lên
1,05 - 1,2% đã làm hệ số chuyển hóa thức ăn của gà giảm từ 2,01 xuống còn 1,85.
Tăng lysin trong khẩu phần Ác nuôi thịt giai đoạn 5 - 8 tuần tuổi từ 9% lên
0,95 - 1,08% đã làm hệ số chuyển hóa thức ăn của gà giảm từ 2,578 xuống còn
2,346.
Khi tăng lysin trong khẩu phần đã không làm thay đổi tỉ lệ các phần thân thịt,
thành phần hóa học và các axit amin thịt ức lúc mổ khảo sát, nhưng ảnh hưởng đến
tỉ lệ túi Fabricius và tuyến ức.
Khi tăng lysin trong khẩu phần làm cho hiệu giá kháng thể và tỉ lệ bảo hộ
bệnh cúm (H5N1) tăng lên.
2. Kiến nghị
Có thể sử dụng axit amin tổng hợp đặc biệt là lysin để bổ sung vào khẩu phần
nuôi gà Ác nhằm nâng cao khả năng tăng trọng và tăng sức đề kháng cho gà.
Nghiên cứu sử dụng axit amin vào khẩu phần nuôi những giống gà khác nhằm
cải thiện tăng trọng và hạn chế bệnh tật.
30
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Trần Thị Mai Phương, 2004. Nghiên cứu khả năng sinh sản, sinh trưởng và phẩm chất thịt của giống gà Ác. Luận án Tiến Sỹ Nông nghiệp. Viện Chăn nuôi.
[2]. Lê Đức Ngoan, Nguyễn Thị Hoa Lý và Dư Thị Thanh Hằng, 2004. Giáo trình thức ăn gia súc, Trường Đại học Nông lâm Huế.
[3]. Yamazaki, M., H. Murakami, and M. Takemasa, 1998. Effects of ratios of essential amino acids to non-essential amino acids in low protein diet on excretion and fat deposition of broiler chicks. Japanese Poultry Science, 35:19-26.
[4] Aletor, V. A., I. I. Hamid, E. Niess and E. Pfeffer, 2000. Low-protein amino acid-supplemented diets in broiler chickens: effects on performance, carcass characteristics, whole-body composition and efficiencies of nutrient utilization. Journal Science Food Agriculture, 80:547-554.
[5]. Araújo, L. F., O. M. Junqueira, C. S. S. Araújo, L. C. G. S. Barbosa, J. H. Ortolan, D. E. Faria, and J. H. Stringhini, 2005. Energy and lysine for broilers from 44 to 55 days of age. Brazilian Journal of Poultry Science, 4:237-241.
[6]. Corzo A., M. T. Kidd, D. J. Burnham, E. R. Miller, S. L. Branton, and R. Gonzalez-Esquerra, 2005. Dietary amino acid density effects on growth and carcass of broilers differing in strain cross and sex. Journal Applied Poultry Res, 14:1-9.
[7]. Baker, D. H., 1997. Ideal amino acid profiles for swine and poultry and their applications in feed formulation. Biokyowa Technical Review, 9:1-24.
[8]. Mack, S., D. Bercovici, G. DeGroote, B. Leclercq, M. Lippens, M. Pack, J. B. Schutte, and S. Van Cauwenberghe, 1999. Ideal amino acid profile and dietary lysine specification for broiler chickens of 20 to 40 days of age. British Poultry Science, 40:257-265.
[9]. Baker, D. H., A. B. Batal, T. M. Parr, N. R. Augspurger, and C. M. Parsons, 2002. Ideal ratio (relative to lysine) of tryptophan, threoninee, isoleucine and valine for chicks during the second and third week of life. Poultry Science, 81:485-494.
[10]. Nguyễn Thị Kim Đông và Nguyễn Văn Thu, 2010, Ảnh hưởng của các mức độ protein thô và năng lượng lên khả năng sản xuất thịt và hiệu quả kinh tế của gà Ác, Kỷ yếu hội nghị khoa học phát triển nông nghiệp bền vững thích ứng với sự biến đổi khí hậu, tr. 534-541, NXB Nông nghiệp TP. Hồ Chí Minh.
[11]. Hồ Thị Việt Thu, 2012. Tình hình bệnh Newcastle trên các giống gà thả vườn tại tỉnh Hậu Giang. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ, 22c:8-15.
[12]. Mai Hoàng Việt, 1998. Khảo sát bước đầu bệnh Newcastle trên đàn gà mắc bệnh tại ba huyện thuộc tỉnh An Giang và thử nghiệm một quy trình phòng bệnh với vaccine Newcastle chịu nhiệt. Luận văn Thạc sĩ Khoa học Nông nghiệp. Trường Đại học Cần Thơ. Cần Thơ.
[13]. Dương Nghĩa Quốc, 2007. Xác định mức độ độc lực của một số chủng virut Niucatxơn phân lập từ các ổ dịch tự nhiên trên đàn gà nuôi thả ở tỉnh Đồng Tháp. Tạp Chí Khoa Học Kỹ Thuật Thú Y, số 2: 27- 31.
[14]. Nguyễn Vĩnh Phước, Hồ Đình Chúc, Nguyễn Văn Hanh và Đặng Thế Huynh, 1978. Giáo trình bệnh truyền nhiễm gia súc. Nhà xuất bản Nông Nghiệp. Hà Nội. 398 trang.
31
[15]. Swain, B. K. and T. S. Johri, 2000. Effect of supplemental methionine, choline and their combination on the performance and immune response of broilers. British Poultry Science, 41:83-88.
[16]. Rama Rao S. V., Praharaj N. K., Reddy M. R., Panda A. K. 2003. Interaction between genotype and dietary concentrations of methionine for immune function in commercial broilers. British Poultry Science; 44: 104-112.
[17]. Shini, S., Li X, Bryden WL. Methionine requirement and cell-mediated immunity in chicks. British Journal of Nutrition 2005; 94:746-752.
[18]. Rubin, L. L., Ribeiro A. L. M., Canal C. W., Silva I. C., Trevizan L., Vogt L. K., Pereira R. A., Lacerda L. 2007. Influence of sulfur amino acid levels in diets of broiler chickens submitted to immune stress. Brazilian Journal of Poultry Science; 9(1):305-311.
[19]. Nguyễn Trung Trực, 2011. Tình hình nhiễm cầu trùng trên gà Ác tại một trại chăn nuôi ở huyện Chợ Gạo – tỉnh Tiền Giang và hiệu quả phòng trị của 2 loại thuốc. Tạp san Khoa học và Giáo dục, số 2.
[20]. Leclercq, B., 1997. Specific effects of lysine on broiler production: comparison with threonine and valine. Poultry Science, 77:118-123.
[21]. Han, Y. and D. H. Baker, 1991. Effects of sex, heat stress, body weight and genetic strains on the dietary lysine requirement of broiler chicks. Poultry Science, 72:701-708.
[22]. Tesseraud, S., N. Maa, R. Peresson, and A. M. Chagneau, 1996. Relative responses of protein turnover in three different skeletal muscles to dietary lysine deficiency in chicks. British Poultry Science, 37:641-650.
[23]. Kidd, M. T., B. J. Kerr, and N. B. Anthony, 1997. Dietary interactions between lysine and threonine in broilers. Poultry Science, 76:608-614.
[24]. Kidd, M. T., C. D. McDaniel, S. L. Branton, E. R. Miller, B. B. Boren, and B. L. Francher, 2004. Increasing amino acid density improves live performance and carcass yields of commercial broilers. Journal Applied Poultry Research, 13:593-604.
[25]. Dozier, W. A. III, M. T. Kidd, A. Corzo, P. R. Owens, and S. L. Branton, 2008. Live performance and environmental impact of broiler chickens fed diets varying in amino acids and phytase. Animal Feed Science Technology, 141:92-103.
[26]. Bartov, I. and I. Plavnik, 1998. Moderate excess of dietary protein increases breast meat yield of broiler chicks. Poultry Science, 77:680-688.
[27]. Skinner, J. T., A. L. Waldroup, and P. W. Waldroup, 1992. Effects of dietary amino acid level and duration of finisher period on performance and carcass content of broilers forty-nine days of age. Poultry Science, 71:1207-1214.
[28]. Lilly, R. A., M. W. Schilling, J. L. Silva, J. M. Martin, and A. Corzo, 2011. The effects of dietary amino acid density in broiler feed on carcass characteristics and meat quality. Applied Poultry Research, 20:56-67.
[29]. Gous, R. M. and T. R. Morris, 1985. Evaluation of a diet dilution technique for measuring the response of broiler chickens to increasing concentrations of lysine. British Poultry Science, 26:147-161.
32
[30]. D’Mello, J. P. F., 2003. Responses of growing poultry to amino acids. In: amino acids in animal nutrition. J. P. F. D’Mello (Editors). Formerly of the Scottish Agricultural College. CABI Publishing. Edinburgh, UK. 526pp.
[31]. Corzo, A., M. W. Schilling, R. E. Loar II, V. Jackson, S. Kin, and V. Radhakrishnan, 2009. The effects of feeding distillers dried grains with solubles on broiler meat quality. Poultry Science, 88:432- 439.
[32]. Schilling, M. W., V. Battula, R. E. Loar II, V. Jackson, S. Kin, and A. Corzo, 2010. Dietary inclusion level effects of distillers dried grains with solubles on broiler meat quality. Poultry Science, 89:752-760.
[33]. Mehrdad, B., 2012. Effect of Excess Lysine and Methionine on Immune system and Performance of Broilers. Annals of Biological Research, 2012, 3 (7):3218-3224.
[34]. National Research Council, 1994. Nutrient Requirements of Poultry, 9th edition. National Academy Press. Washington, DC.
[35]. Faluyi, O. B., Agbede J. O., and Adebayo I. A., 2015. Growth performance and immunological response to Newcastle disease vaccination of broiler chickens fed lysine supplement diets. J. Vet. Med. Anim. Healt. 7(3): 77-84.
[36]. Kidd, M. T., Peebles E. D., Witmarsh S. K., Yeatman J. B., Wideman Jr. R. F., 2001. Growth and immunity of broiler chicks as affected by dietary arginine. Poult. Sci. 80: 381-390.
[37]. Efron, D. and Barbul A., 1998. Modulation of inflammation and immunity by arginine supplements. Curr. Opin. Nutr. Metab. Care 1: 531-538.
[38]. Eduardo, G. A., Gisele C. F., Daniela C, Fabiana G., and Jose C. D., 2009. The effect of lysine and [39]. Chen, C., Sander J. E., and Dale N. M., 2003. The effect of dietary lysine deficiency on the immune response to Newcastle disease vaccination in chickens. Avian Dis. 47 (4): 1346-1351.
methionine in poultry and fish diets. J. Arabian Aquacult. Soc. 295:266-270.
[40]. Klasing, K. C., 2007. Nutrition and the immune system, British Poultry Science, 48: 525-537.
[41]. Sahir, M. H., Shariatmadari F., Mirhadi S. A., and Chwalibog A, 2006. The effect of lysine supplements on haematology and serum biochemical indices of broiler breeders. Arch. Geflugelk. 70(2): 74-79.
[42]. AOAC, 1990. Official methods of analysis, 15th Edition. Association of official analytical chemists. Washington, DC. Volume 1:69-90.
[43]. Lê Thị Thúy, Trần Thị Kim Anh và Nguyễn Thị Hồng Hạnh, 2010. Khảo sát thành phần và chất lượng thịt gà H’Mông và gà Ri ở 14 tuần tuổi. Tạp chí Khoa học Công nghệ Chăn nuôi, Viện chăn nuôi, số 25:8-13.
[44]. Minitab, 2000. Minitab Reference Manual. PC Version, Release 13.2. Minitab Inc., State College, PA.
[45]. Corzo, A., E. T. Moran, J. D. Hoehler, and A. Lemme, 2004. Dietary tryptophan need of broiler males from forty-two to fifty-six days of age. Poultry Science, 84:226-231.
33
[46]. Han, Y., and D. H. Baker, 1994. Digestible lysine requirement of male and female broiler chicks during the period three to six weeks posthatching. Poultry Science, 73:1739-1745.
[47]. Phùng Đức Tiến, Nguyễn Duy Điều, Nguyễn Thị Mười, Nguyễn Thị Tình, Nguyễn Thị Kim Oanh, Đỗ Thị Sợi và Lê Tiến Dũng. 2010. Khả năng sản xuất của tổ hợp lai giữa gà Ác Việt Nam và gà Ác Thái Hòa. 24 (6): 17-23.
[48]. Vũ Quang Ninh, 2001. Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học và khả năng sản xuất của gà xương đen Thái Hòa Trung Quốc. Tuyển tập công trình nghiên cứu Khoa học Công nghệ Chăn nuôi gia cầm. Nhà xuất bản Nông nghiệp.
[49]. Nguyen Thi Kim Khang and B. Ogle, 2004. Effects of replacing roasted soya beans by broken rice and duckweed on performance of growing Tau Vang chickens confined on-station and scavenging on- farm. Livestock Research for Rural Development 16 (8). http://www.lrrd.org/lrrd16/8/khan16056.htm.
[50]. Phùng Đức Tiến, Nguyễn Thị Mười, Đỗ Thị Sợi, Lê Thị Hiền và Nguyễn Duy Điều, 2007. Nghiên cứu khả năng sản xuất và chất lượng thịt của con lai giữa gà Ai Cập với gà Ác Thái Hòa trung quốc. Tạp chí Khoa học Công nghệ Chăn nuôi, Viện Chăn nuôi, số 5:7-14.
