Báo cáo khoa học nghiệm thu dề tài: Nghiên cứu qui trình công nghệ khai thác các hoạt chất sinh học từ côn trùng và động vật biển để sản xuất thực phẩm chức năng tăng cường thể lực cho vận động viên

bé khoa häc vµ c«ng nghÖ – uû ban thÓ dôc thÓ thao ------------------------------

b¸o c¸o khoa häc nghiÖm thu ®Ò tµi " Nghiªn cøu qui tr×nh c«ng nghÖ khai th¸c c¸c ho¹t chÊt sinh häc tõ c«n trïng vµ ®éng vËt biÓn ®Ó s¶n xuÊt thùc phÈm chøc n¨ng t¨ng c−êng thÓ lùc cho vËn ®éng viªn" M· sè: ®t®l - 2005/23G

Chñ nhiÖm ®Ò tµi : PGS.TS Lª QuÝ Ph−îng C¬ quan chñ tr× : ViÖn Khoa häc ThÓ dôc ThÓ thao

6451 07/8/2007

hµ néi 2007

b¸o c¸o khoa häc

1. Tªn ®Ò tµi

“Nghiªn cøu qui tr×nh c«ng nghÖ khai th¸c c¸c ho¹t chÊt sinh häc tõ c«n trïng vµ ®éng vËt biÓn ®Ó s¶n xuÊt thùc phÈm chøc n¨ng t¨ng c−êng thÓ lùc cho vËn ®éng viªn”

2. Chñ nhiÖm ®Ò tµi

• PGS.TS Lª QuÝ Ph−îng - Chøc vô: Nghiªn cøu viªn cao cÊp - C¬ quan c«ng t¸c: Trung t©m Y häc ThÓ thao - ViÖn Khoa häc ThÓ dôc ThÓ thao - §Þa chØ: 141 NguyÔn Th¸i Häc - Hµ Néi - §iÖn tho¹i: 7338643 Email: phuongyhtt@vnn.vn

3. Danh s¸ch c¸c céng sù vµ c¬ quan phèi hîp

TT Hä vµ tªn C¬ quan c«ng t¸c

ViÖn Khoa häc ThÓ dôc ThÓ thao PGS.TS Lª QuÝ Ph−îng 1

2 KS. NguyÔn Huy Nam ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc

3 TS. Lª V¨n Ty ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc

4 CN. Vâ ThÞ Ninh ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc

5 DS. TrÇn B×nh Duyªn C«ng ty CP D−îc liÖu TW

6 Ths. NguyÔn V¨n Phó ViÖn Khoa häc ThÓ dôc ThÓ thao

7 Ths. Vâ T−êng Kha ViÖn Khoa häc ThÓ dôc ThÓ thao

8 CN. §Æng TrÇn Hoµn ViÖn Khoa häc ThÓ dôc ThÓ thao

9 BS. NguyÔn Träng HiÒn Trung t©m HLTTQG I

10 CN. TrÇn Thanh V©n Liªn ®oµn §iÒn Kinh Hµ Néi

11 CN. Vò ThÞ Men Trung t©m §µo t¹o V§V

Mr.Nam

8/8/2007

- 2 -

12 TS. NguyÔn V¨n X¸ Trung t©m GD&PT S¾c ký

Më ®Çu

Trong lÜnh vùc thÓ thao vÊn ®Ò ®¸nh gi¸ n¨ng l−îng vËn ®éng cña vËn ®éng viªn lµ rÊt cÇn

thiÕt. ViÖc nµy gióp cho qu¸ tr×nh ®µo t¹o vËn ®éng viªn cÊp cao ®−îc rót ng¾n thêi gian, tiÕt kiÖm

kinh phÝ vµ cã hiÖu qu¶ cao. H¬n n÷a viÖc øng dông c¸c gi¶i ph¸p håi phôc nh− sö dông thùc phÈm

chøc n¨ng vµ d−îc liÖu còng nh− c¸c chÊt giµu n¨ng l−îng, c¸c ph−¬ng ph¸p sinh lý, ho¸ sinh häc

hiÖn ®¹i, ®Æc biÖt lµ c¸c lo¹i thùc phÈm chøc n¨ng s¶n xuÊt tõ c¸c nguån nguyªn liÖu ho¹t chÊt tù

nhiªn lµ mét h−íng rÊt ph¸t triÓn nã kh«ng nh÷ng mang l¹i thµnh tÝch cao cho vËn ®éng viªn, mang

l¹i mµu cê s¾c ¸o cho quèc gia mµ cßn mang l¹i sù an toµn vÒ søc khoÎ cho mäi ng−êi.

NhiÒu n−íc nh− Anh, Ph¸p, Mü, Nga, §øc vµ Trung Quèc..v..v..®· cã nh÷ng thµnh c«ng lín

trong h−íng ®i nµy vµ ®· nghiªn cøu ®−îc rÊt nhiÒu c¸c lo¹i thùc phÈm chøc n¨ng t¨ng søc bÒn vµ

håi phôc nhanh thÓ lùc cho c¸c vËn ®éng viªn còng nh− c¸c ®èi t−îng lao ®éng nÆng nh− stimol,

Cao tô ®−êng, Khang thai..v..v..

Víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ sinh häc trong

nh÷ng thËp kû gÇn ®©y trªn thÕ giíi ®· h×nh thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp míi: C«ng nghiÖp sinh

häc (Biotechnology industry) ®Ó øng dông nhanh c¸c thµnh tùu míi nhÊt cña c«ng nghÖ sinh häc

vµo trong cuéc sèng b¶o vÖ søc khoÎ céng ®ång nãi chung còng nh− trong lÜnh vùc thÓ thao nãi

riªng. NhiÒu c«ng ty ®· cã nh÷ng b−íc tiÕn v−ît bËc trong viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm tõ viÖc

khai th¸c c¸c ho¹t chÊt sinh häc tù nhiªn t¹o ra c¸c s¶n phÈm giµu c¸c axit amin, c¸c isopeptid vµ

c¸c peptid. C¸c nguån nguyªn liÖu thiªn nhiªn tõ ®éng, thùc vËt cã chøa c¸c ho¹t chÊt hormon

steroid, c¸c chÊt vi kho¸ng cÇn thiÕt cho c¬ thÓ. Nh÷ng s¶n phÈm t¹o ra kh«ng nh÷ng ®· ®em l¹i

nguån lîi nhuËn khæng lå, mµ cßn gi¸ trÞ vµ hiÖu qu¶ cao ®èi víi søc khoÎ con ng−êi. §©y còng lµ

mét h−íng ®i míi cña loµi ng−êi trong thÕ kû 21.

ViÖt Nam lµ n−íc nhiÖt ®íi cã nh÷ng ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh, khÝ hËu ®Þa lý ë nhiÒu vïng kh¸c

nhau, cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn rõng vµng, biÓn b¹c phong phó vµ ®a d¹ng. ViÖt Nam l¹i cã

mét nÒn y häc d©n téc cæ truyÒn, cã truyÒn thèng tõ l©u ®êi. Nh©n d©n ta nhÊt lµ tõ c¸c vïng quª

miÒn nói cho ®Õn miÒn biÓn ®· biÕt dïng nh÷ng bµi thuèc d©n gian tõ c©y cá ®Õn con cua, con èc,

con c¸ d−íi s«ng, d−íi biÓn ®Ó lµm thuèc bæ d−ìng hay cßn gäi lµ thùc phÈm chøc n¨ng ®Ó ch÷a trÞ

Mr.Nam

8/8/2007

- 3 -

bÖnh.

N−íc ta cßn lµ mét trong nh÷ng n−íc nghÌo trªn thÕ giíi, cã c¬ cÊu bÖnh tËt ®Æc thï cho

nh÷ng n−íc nhiÖt ®íi giã mïa nªn nhu cÇu vÒ thuèc rÊt cao. Hµng n¨m, chóng ta ph¶i tiªu tèn

l−îng lín ngo¹i tÖ ®Ó nhËp c¸c lo¹i thùc phÈm chøc n¨ng trong khi tiÒm n¨ng c¸c ho¹t chÊt sinh

häc dïng lµm thùc phÈm chøc n¨ng cña ta l¹i rÊt lín nh−ng ch−a ®−îc khai th¸c hîp lý. ViÖc thùc

hiÖn ®Ò tµi nµy sÏ gãp phÇn ®−a ra mét sè gi¶i ph¸p c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nh»m khai th¸c tiÒm n¨ng

®ã, t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm thùc phÈm chøc n¨ng chÊt l−îng, gi¸ thµnh h¹ phôc vô nh©n d©n.

ë c¸c n−íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi nh− Anh, §øc, Ph¸p, Mü, Trung Quèc…viÖc s¶n xuÊt

viªn t¨ng lùc, n−íc uèng dïng cho vËn ®éng viªn nh»m phôc håi vµ n©ng cao thÓ lùc trong tËp

luyÖn vµ thi ®Êu ®· cã tõ l©u. Víi sù ph¸t triÓn v−ît bËc vÊn ®Ò s¶n xuÊt thuèc cho vËn ®éng viªn

®· trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp d−îc, thùc phÈm chøc n¨ng, thËm chÝ s¶n xuÊt thuèc ë d¹ng

doping dïng cho vËn ®éng viªn, nhiÒu c«ng ty d−îc ®· giµu lªn nhanh chãng víi viÖc s¶n xuÊt

thuèc t¨ng lùc cho vËn ®éng viªn thÓ thao. §· cã kh«ng Ýt vËn ®éng viªn ®· ®¹t huy ch−¬ng vµng,

b¹c…nhê vµo dïng thuèc t¨ng lùc vµ chÊt kÝch thÝch. Song ®èi víi thÓ thao th× dïng doping còng

nh− c¸c chÊt kÝch thÝch lµ bÞ nghiªm cÊm vµ ph¶n ®èi. Tuy nhiªn viÖc dïng thùc phÈm chøc n¨ng

®Ó phôc håi vµ n©ng cao thÓ lùc cho vËn ®éng viªn trong tËp luyÖn, thi ®Êu lµ mét ®iÒu rÊt cÇn thiÕt

vµ ®−îc chÊp nhËn .

C¸c huÊn luyÖn viªn, c¸c b¸c sÜ ai còng muèn t×m kiÕm cho vËn ®éng viªn nh÷ng lo¹i thuèc

cã hiÖu qu¶ trong vÊn ®Ò phôc håi thÓ lùc. HiÖn nay trªn thÞ tr−êng cã rÊt nhiÒu c¸c lo¹i thuèc phôc

vô cho viÖc phôc håi vµ n©ng cao thÓ lùc vËn ®éng viªn nh−ng hÇu hÕt c¸c lo¹i thuèc nµy ®Òu cña

n−íc ngoµi s¶n xuÊt ra nh− (Cao tô ®−êng, khang thai, Power Plus…). Do kh«ng râ nguån gèc xuÊt

xø cña c¸c lo¹i thuèc nhËp ngo¹i lµ hîp chÊt tù nhiªn hay lµ tæng hîp ho¸ häc, v× vËy c¸c b¸c sÜ,

huÊn luyÖn viªn vµ ®Æc biÖt lµ vËn ®éng viªn rÊt lo l¾ng cho nh÷ng t¸c dông phô ®i kÌm. Trong thêi

gian qua nhiÒu c¬ quan nghiªn cøu còng nh− c¸c c«ng ty d−îc ®· cho ra ®êi rÊt nhiÒu s¶n phÈm

thuèc t¨ng lùc tõ nguån nguyªn liÖu lµ c¸c ho¹t chÊt sinh häc tù nhiªn cã trong ®éng vËt vµ th¶o

d−îc nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng phôc håi thÓ lùc cho vËn ®éng viªn trong luyÖn tËp vµ thi ®Êu vµ ®·

cã t¸c dông rÊt tèt.

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n−íc, thÓ thao ViÖt

Nam còng ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tÝch ®¸ng kÓ. T¹i c¸c §¹i héi thÓ thao ë khu vùc §«ng Nam ¸

(Sea Games), vËn ®éng viªn cña chóng ta lu«n cã sù tiÕn bé, sè huy ch−¬ng ë c¸c ®¹i héi sau lu«n

Mr.Nam

8/8/2007

- 4 -

nhiÒu h¬n c¸c ®¹i héi tr−íc vµ còng ®· ®¹t ®−îc thµnh tÝch t¹i c¸c gi¶i Ch©u ¸ vµ gi¶i thÕ giíi. §iÒu

®ã ®· t¹o niÒm tin cho huÊn luyÖn viªn, vËn ®éng viªn còng nh− cho nÒn thÓ thao n−íc nhµ, kh¼ng

®Þnh ®−îc nÒn ThÓ thao ViÖt Nam ®· ®æi míi vµ ®ang ®i ®óng h−íng. §©y lµ c¬ héi vµ th¸ch thøc lµ

lµm sao chóng ta ph¶i ph¸t huy ®−îc nh÷ng thµnh qu¶ ®¹t ®−îc ®Ó thÓ thao n−íc nhµ kh«ng chØ cã

mét vÞ trÝ xøng ®¸ng trong khu vùc mµ cßn c¶ trªn thÕ giíi. VÊn ®Ò lµ ë chç chóng ta cã thÓ thuª

®−îc huÊn luyÖn viªn giái, cã thÓ mua ®−îc c¸c thiÕt bÞ tËp luyÖn ®¾t tiÒn song chóng ta kh«ng thÓ

cã ®−îc thÓ lùc søc bÒn tèt nÕu chóng ta kh«ng quan t©m ®Õn dinh d−ìng håi phôc vµ thùc phÈm

chøc n¨ng cho vËn ®éng viªn. Víi sù ®Çu t− cho dinh d−ìng cña vËn ®éng viªn mµ hµng n¨m

chóng ta ph¶i mua thùc phÈm chøc n¨ng cho vËn ®éng viªn b»ng ngo¹i tÖ sè kinh phÝ kh«ng ph¶i

lµ Ýt nh−ng nÕu b»ng néi lùc vµ nguån tµi nguyªn s½n cã trong n−íc chóng ta cã thÓ ®¶m b¶o ®−îc

æn ®Þnh nguån thùc phÈm chøc n¨ng tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ cho ®Êt n−íc vµ mang l¹i sù an toµn cho

søc khoÎ cña vËn ®éng viªn.

§Ó hßa nhËp víi h−íng nghiªn cøu cña thÕ giíi trong viÖc khai th¸c sö dông nguån tµi

nguyªn sinh häc ®éng, thùc vËt quÝ ë trong n−íc nh− (cá, c©y, hoa, l¸, t«m, c¸, cua, ba ba, rïa rïa,

nh©n s©m, tam thÊt….). ViÖc khai th¸c øng dông nguån tµi nguyªn sinh häc vµo viÖc s¶n xuÊt thùc

phÈm chøc n¨ng hiÖn nay ®ang lµ mét vÊn ®Ò rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt. HiÖn nay tuy ViÖt Nam ®·

cã mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt thùc phÈm chøc n¨ng tõ nguyªn liÖu trong n−íc phôc

vô cho viÖc bæ d−ìng vµ t¨ng c−êng thÓ lùc cho c¸c ®èi t−îng lao ®éng nÆng vµ vËn ®éng viªn,

còng ®· cã mét sè thµnh c«ng nhÊt ®Þnh, nh−ng ®a sè c¸c lo¹i thùc phÈm chøc n¨ng ®Òu ®i tõ

nguån nguyªn liÖu ®éng thùc vËt quÝ hiÕm nh− (H¶i s©m, r¾n biÓn, nÊm linh chi……) ®iÒu nµy ®·

gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n v× khi nghiªn cøu ra ®−îc qui tr×nh c«ng nghÖ, nh−ng khi ®i vµo s¶n xuÊt lín

l¹i m¾c ph¶i kh«ng nh÷ng gi¸ thµnh nguyªn liÖu cao mµ sè l−îng lín l¹i kh«ng cã ®Ó ®¸p øng

®−îc. Trong khi ®ã tiÒm n¨ng tµi nguyªn d−îc liÖu trong thiªn nhiªn cña n−íc ta cßn rÊt phong phó,

chóng ta ch−a khai th¸c vµ ph¸t huy hÕt ®−îc thÕ m¹nh nµy.

Víi nh÷ng nç lùc lín vµ cã ®−îc sù hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a c¸c c¬ quan nghiªn cøu khoa häc

trong n−íc. ViÖn khoa häc ThÓ dôc ThÓ thao phèi hîp víi ViÖn C«ng nghÖ sinh häc - ViÖn Khoa

häc vµ C«ng nghÖ ViÖt Nam vµ Trung t©m Gi¸o dôc vµ Ph¸t triÓn S¾c ký - §¹i häc B¸ch khoa Hµ

Néi ®· nghiªn cøu thùc hiÖn ®Ò tµi “Nghiªn cøu qui tr×nh c«ng nghÖ khai th¸c c¸c ho¹t chÊt

sinh häc tõ c«n trïng vµ ®éng vËt biÓn ®Ó s¶n xuÊt thùc phÈm chøc n¨ng t¨ng c−êng thÓ lùc

cho vËn ®éng viªn”. §Ò tµi ®· nghiªn cøu khai th¸c c¸c ho¹t chÊt sinh häc tõ mét sè loµi c¸ c¬m,

Mr.Nam

8/8/2007

- 5 -

c¸ ch×a v«i, hÇu vµ tõ kiÕn, mèi nh− c¸c steroid (testosteron, cortilson, progesteron, oestradion.),

c¸c axit amin vµ nguyªn tè vi kho¸ng thiÕt yÕu cã t¸c dông t¨ng kh¶ n¨ng miÔn dÞch, n©ng cao søc

®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ, t¨ng c−êng thÓ lùc vµ håi phôc nhanh søc khoÎ cho vËn ®éng viªn tõ nguån

nguyªn liÖu ®éng vËt biÓn vµ c«n trïng sÏ thùc sù cã hiÖu qu¶. C¸ c¬m, c¸ ch×a v«i, hµu lµ nguån

nguyªn liÖu rÊt dåi dµo, tõ x−a ®Õn nay nh©n d©n ta míi chØ biÕt øng dông ®¬n thuÇn lµm thùc

phÈm, chÕ biÕn n−íc m¾m. Ngoµi ra khi ®¸nh b¾t chÕ biÕn kh«ng hÕt cßn thõa bá ®i, cßn nguyªn

liÖu kiÕn vµ mèi lµ 2 ®èi t−îng ch−a ®−îc khai th¸c ®Õn. §©y lµ mét thÕ m¹nh mµ nhiÒu n−íc trªn

thÕ giíi kÓ c¶ mét sè n−íc ph¸t triÓn nh− Mü, Anh, Ph¸p, §øc, NhËt….còng kh«ng cã ®−îc lîi thÕ

nµy. §Ò tµi ®· cho ra ®êi 3 s¶n phÈm bét nguyªn liÖu Thienamix, Nacamix, Phunamine vµ mét s¶n

phÈm viªn t¨ng lùc Phunamine dïng cho vËn ®éng viªn.

C¸c s¶n phÈm trªn ®Òu ®−îc s¶n xuÊt trªn d©y chuyÒn thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®¹t tiªu chuÈn GMP

cña C«ng ty Cæ phÇn D−îc Trung −¬ng Mediplantex. Sau ®©y chóng t«i xin tr×nh bµy kÕt qu¶

Mr.Nam

8/8/2007

- 6 -

nghiªn cøu cña ®Ò tµi nh− sau:

I. Tæng quan tµi liÖu

1. VËn ®éng thÓ thao víi trao ®æi chÊt vµ chuyÓn ho¸ n¨ng l−îng trong c¬ thÓ.

Ho¸ sinh häc lµ khoa häc, nã lµm s¸ng tá nh÷ng qui luËt quan träng nhÊt cña qu¸ tr×nh biÕn

®æi thÝch nghi vÒ mÆt ho¸ häc diÔn ra trong tÕ bµo cña c¬ thÓ con ng−êi vµ sinh giíi nãi chung. Ho¸

sinh häc thÓ thao cïng víi ho¸ sinh y häc thÓ thao nghiªn cøu c¸c qu¸ tr×nh biÕn ®æi ho¸ sinh trong

c¬ thÓ vËn ®éng viªn khi thùc hiÖn nh÷ng l−îng vËn ®éng thÓ thao kh¸c nhau. C¸c kÕt qu¶ nghiªn

cøu ®· chøng minh r»ng chÝnh b¶n chÊt sinh ho¸ häc cña c¸c qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt vµ n¨ng lùc

chuyÓn ho¸ cña c¸c hÖ thèng cung cÊp n¨ng l−îng cho c¬ thÓ ho¹t ®éng trong qu¸ tr×nh luyÖn tËp

thÓ thao míi thùc sù lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh n¨ng lùc ho¹t ®éng thÓ lùc còng nh− kh¶ n¨ng chÞu ®ùng

cña vËn ®éng viªn ®èi víi l−îng vËn ®éng lín cña bµi tËp [3, 10, 11]. Nh÷ng biÕn ®æi thÝch nghi

tr−íc hÕt ph¶i lµ nh÷ng biÕn ®æi thÝch nghi vÒ mÆt sinh ho¸ diÔn ra bªn trong c¬ thÓ vËn ®éng viªn

sau nh÷ng l−îng vËn ®éng hîp lý cña bµi tËp, ®−îc thùc hiÖn trong nh÷ng chu kú huÊn luyÖn dµi

h¹n míi lµ c¬ së bÒn v÷ng cña cña tr×nh ®é luyÖn tËp vµ tr¹ng th¸i xung søc thÓ thao. Trong qu¸

tr×nh luyÖn tËp thÓ thao vÊn ®Ò tiªu hao n¨ng l−îng vµ phôc håi thÓ lùc lµ rÊt quan träng. §Ó ®¸nh

gi¸ ®−îc t×nh tr¹ng søc khoÎ cña vËn ®éng viªn th× vÊn ®Ò quan t©m chÝnh tr−íc tiªn lµ c¸c chØ tiªu

sinh ho¸ bªn trong liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt nh−: Testosterone, Lactat dehydrogenaza,

creatinin, acid lactic, c¸c chØ tiªu vÒ huyÕt häc.v..v... Ngoµi ra ng−êi ta cßn ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu bªn

ngoµi nh− vÒ t©m lý, ph¶n x¹ thÇn kinh, chuyªn m«n s− ph¹m...[3, 10,11, 14, 15, 19, 22]

2. Ho¹t chÊt thiªn nhiªn trong thùc phÈm lµ nguån dinh d−ìng vµ lµ thùc phÈm Thuèc cã gi¸

trÞ vµ rÊt quan träng víi søc khoÎ con ng−êi.

C¸c hormone steroid, protein, axit amin vµ c¸c chÊt vi kho¸ng (Cu, Fe, Zn..) cã vai trß rÊt

quan träng trong c¬ thÓ con ng−êi. Nh÷ng chÊt nµy ®Òu ®−îc tæng hîp qua con ®−êng chuyÓn ho¸

n¨ng l−îng cña c¬ thÓ, chóng cã nh÷ng chøc n¨ng vµ nhiÖm vô riªng.

Vai trß vµ t¸c dông cña c¸c protein, acid amin trong c¬ thÓ ®−îc tæng hîp trùc tiÕp qua

®−êng thùc phÈm bæ sung dinh d−ìng.

Chóng ta ®Òu biÕt r»ng c¬ thÓ ng−êi ®Òu nhËn c¸c protein vµ c¸c acid amin tõ thøc ¨n. Vai

trß cña c¸c acid amin trong c¬ thÓ rÊt quan träng nh− leucin lµ c¸c acid amin gi÷ vai trß trong tæng

Mr.Nam

8/8/2007

- 7 -

hîp protein c¬ b¾p vµ ho¹t ®éng cña tuyÕn tuþ, rÊt cÇn cho sù tuÇn hoµn cña m¸u. Isoleucin cÇn

thiÕt cho qu¸ tr×nh sinh tæng hîp glucogen vµ c¸c xetonic, nÕu c¬ thÓ thiÕu acid amin nµy sÏ dÉn

®Õn viÖc gi¶m sót c©n nhanh.

Lysin gi÷ vai trß trong sinh tæng hîp hemoglobin, acid nucleic, ¶nh h−ëng lªn c¸c ho¹t ®éng

thÇn kinh, tiªu ho¸ vµ viÖc h×nh thµnh c¸c m« x−¬ng.

Theonine cã t¸c dông chèng mì ho¸ gan. Proline vµ acid glutamic cã t¸c dông tèt trong

viÖc trao ®æi chÊt cña c¬ thÓ.

Mçi mét liªn kÕt gi÷a c¸c acid amin l¹i cã nh÷ng vai trß vµ chøc n¨ng riªng ®èi víi c¬ thÓ.

mét sè peptid, isopeptid cã träng l−îng ph©n tö thÊp nh− (Lys-iso-leu, phe-his-met, gly-acg-met) vµ

c¸c amino axit cã t¸c dông t¨ng kh¶ n¨ng miÔn dÞch, chèng oxy ho¸ trong viÖc håi phôc thÓ lùc vµ

t¨ng c−êng thÓ lùc.

Mr.Nam

8/8/2007

- 8 -

H×nh 1: C«ng thøc cÊu t¹o vµ träng l−îng ph©n tö cña 20 acid amine

Vai trß cña c¸c nguyªn tè vi kho¸ng trong c¬ thÓ khi ®−îc bæ sung qua ®−êng thùc phÈm

Viªn t¨ng lùc.

Sù ®ãng gãp quan träng cña c¸c nguyªn tè vi kho¸ng lµ rÊt cÇn thiÕt. Ng−êi ta vÝ nguyªn tè

kÏm (Zn) trong c¬ thÓ ng−êi nh− lµ ngän löa sinh m¹ng. S¾t (Fe) tham gia vµo qu¸ tr×nh t¹o m¸u.

Mr.Nam

8/8/2007

- 9 -

S¾t (Fe) vµ kÏm (Zn) ®ãng vai trß quan träng vµ cÇn thiÕt trong c¸c ho¹t ®éng chøc n¨ng cña gan,

thËn, tuyÕn tuþ, tuyÕn sinh dôc vµ c¸c c¬ quan thÞ gi¸c. Nã rÊt cÇn cho sù kÝch ho¹t enzyme

lactatdehydrogenaza ®Ó ph©n gi¶i c¸c acid lactic gi¶i phãng c¸c acid lactic ra khái tÕ bµo c¬, chèng

mÖt mái, chèng oxy ho¸ trong c¬ thÓ.

Hµm l−îng muèi v« c¬ trong c¬ thÓ gåm b¶y nguyªn tè: Ca, Ka, Na, P, S, Cl. C¸c nguyªn tè

kh¸c: Fe, Cu, I, Zn, Mg, Se, v.v.. C¸c lo¹i trªn chiÕm mét l−îng rÊt nhá trong c¬ thÓ, gäi chung lµ

nguyªn tè vi l−îng.

ChÊt s¾t (Fe) ®−îc thøc ¨n cung cÊp cho c¬ thÓ. ThiÕu s¾t n·o bé sÏ kh«ng ®−îc cung cÊp

®ñ oxy, kh«ng ®ñ n¨ng l−îng. NhiÒu nghiªn cøu x¸c ®Þnh chØ sè th«ng minh (IQ) cña trÎ tû lÖ thuËn

víi hµm l−îng s¾t trong m¸u d©y rèn cña bµ mÑ. Khi bµ mÑ thiÕu hôt chÊt s¾t, chØ sè ph¸t triÓn cña

n·o bé gi¶m ë thai nhi vµ trÎ d−íi mét tuæi. ThiÕu s¾t n·o bé sÏ kh«ng ph¸t triÓn ®óng møc. Ë ng−êi

lín thiÕu s¾t dÉn ®Õn thiÕu m¸u vµ dÔ mÖt mái.

Nguån chÊt s¾t : C¬ thÓ con ng−êi hÊp thu kÐm chÊt s¾t. ChØ 2-3% chÊt s¾t trong thùc vËt

®−îc c¬ thÓ hÊp thô (®Ëu kh«, cacao….) ChÊt s¾t ®éng vËt ®−îc hÊp thu dÔ dµng h¬n: Tõ 20-30%

(thÞt ®á, dåi tr−êng, gan, tim, bÇu dôc, thÞt thá, c¸ thu, sß èc, c¸ c¬m, c¸ mßi vµ c¸c ®éng vËt biÓn).

C¸c thùc phÈm nguån gèc ®éng vËt lµ nguån cung cÊp tèt nhÊt chÊt s¾t vµ vitamine cÇn

thiÕt cho n·o bé vµ sù h×nh thµnh cña c¸c mµng tÕ bµo, cho c¸c n¬ron, c¸c chÊt trung gian thÇn

kinh. [15, 27, 28]

C¸c nguyªn tè vi l−îng nµy rÊt cÇn thiÕt cho c¬ thÓ, song b¶n th©n nã l¹i kh«ng sinh ra

n¨ng l−îng. Muèi v« c¬ rÊt quan träng, vÝ dô: Ca lµ thµnh phÇn chÝnh cÊu thµnh x−¬ng vµ r¨ng, gi÷

vai trß quan C¸c lo¹i trªn chiÕm mét l−îng rÊt nhá trong c¬ thÓ, gäi chung lµ nguyªn tè vi l−îng.

C¸c nguyªn tè vi l−îng nµy rÊt cÇn thiÕt cho c¬ thÓ, song b¶n th©n nã l¹i kh«ng sinh ra

n¨ng l−îng. Muèi v« c¬ rÊt quan träng, vÝ dô: Ca lµ thµnh phÇn chÝnh cÊu thµnh x−¬ng vµ r¨ng, gi÷

vai trß quan träng ë c¬ b¾p, thÇn kinh; P, S lµ thµnh phÇn cÊu thµnh anbumin; Na, K, Cl duy tr×

thÈm thÊu protein víi tÕ bµo.

Muèi v« c¬ cã lîi cho søc khoÎ ë hai ®iÓm:

- NÕu nh− c¬ thÓ thiÕu mét nguyªn tè vi l−îng nµo ®ã, dÉn tíi kh¶ n¨ng vËn ®éng gi¶m, khi

®−îc bæ sung, c¬ thÓ nhanh chãng håi phôc nh− ban ®Çu.

- NÕu l−îng bæ sung thÝch hîp, c¬ thÓ sÏ ph¸t triÓn tèt h¬n. NÕu bæ sung mét l−îng thÝch

Mr.Nam

8/8/2007

- 10 -

hîp sÏ t¨ng kh¶ n¨ng miÔn dÞch.

C¸c nguyªn tè ®iÖn gi¶i: Na, K, Cl. NÕu tËp luyÖn vµ thi ®Êu trong mïa hÌ, må h«i ra nhiÒu,

dÉn tíi hiÖn t−îng thiÕu hôt muèi v« c¬.

+ Nguyªn tè Na: TËp luyÖn liªn tôc trong m«i tr−êng nãng dÉn tíi thiÕu Na. MÊt Na sÏ mÊt n−íc,

biÓu hiÖn: c¬ b¾p co giËt, ®au dín, mÊt lùc, v.v.. NÕu gi¶m thÓ träng, ®i ®¹i tiÖn nhiÒu, tiÓu tiÖn Ýt,

da phï nÒ. CÇn bæ sung Na.

+ Nguyªn tè K: Hµm l−îng K trong m¸u thÊp, g©y mÖt mái. T¸c dông cña nguyªn tè vi l−îng nµy

ngµy cµng ®−îc nhiÒu ng−êi chó ý tíi, l−îng tuy nhá song kh«ng nªn coi th−êng. Se, Zn, Cu v.v..

®Òu lµ chÊt m«i giíi quan träng. Khi c¬ thÓ thiÕu Zn hoÆc thiÕu Fe, chøc n¨ng miÔn dÞch gi¶m.

B»ng nhiÒu con ®−êng kh¸c nhau, mét sè nguyªn tè vi l−îng gióp c¬ thÓ thùc hiÖn tèt chøc

n¨ng néi tiÕt, tuÇn hoµn m¸u, mau lµnh vÕt th−¬ng, khèng chÕ tÕ bµo g©y nhiÔu. Zn cã chøc n¨ng

duy tr× sinh lý ho¸ trong c¬ thÓ, t¨ng kh¶ n¨ng sinh dôc cho nam giíi, gi¶m bít c¸c nguyªn tè vi

l−îng tù do. C¸c bé phËn trong c¬ thÓ dÔ bÞ tæn th−¬ng: gan, da, m¾t, v.v, Zn sau khi ®−îc bæ sung,

cã c«ng hiÖu ngay.

Còng cã nh÷ng nguyªn tè vi l−îng, th«ng qua øc chÕ ph¶n øng cña c¸c gèc tù do vµ t¸c

dông qu¸ oxy ho¸( peroxid) cña c¸c chÊt bÐo mµ cã thÓ h¹n chÕ ®−îc hµng lo¹t nh÷ng rèi lo¹n

chøc n¨ng cña tÕ bµo; thÝ dô (Zn) lµ nguyªn tè vi l−îng rÊt quan träng trong viÖc duy tr× chøc n¨ng

sinh lý, sinh ho¸ b×nh th−êng cña tÕ bµo vµ gi¶m nhÑ t¸c h¹i cña c¸c gèc tù do. NhiÒu kÕt qu¶

nghiªn cøu ®· ph¸t hiÖn thÊy nh÷ng tæ chøc, c¬ quan trong c¬ thÓ dÔ bÞ oxy ho¸ g©y tæn th−¬ng

nh− gan, da, m¾t, tinh trïng....nång ®é kÏm trong c¸c tæ chøc tÕ bµo trªn mµ kÐm sÏ sinh ra m¾c

bÖnh, nh− sinh khèi u, nam giíi thiÓu n¨ng sinh dôc v.v... sau khi bæ xung thªm kÏm th−êng ®¹t

®−îc hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ rÊt tèt. KÏm ®−îc coi nh− lµ thuèc chèng oxy ho¸ (antioxydant) quan träng,

®iÒu nµy d· ®−îc nhiÒu häc gi¶ c«ng nhËn.

Selen lµ nguyªn tè vi l−îng tham gia vµo cÊu tróc Coenzym(nhãm phô-prosthetic, phÇn phi

protid, lµ nh÷ng chÊt h÷u c¬ ®Æc hiÖu, Mangan lµ Cofactor cña nhiÒu men gan c¸c men, c¸c men

chèng oxy ho¸ glutathione peroxydaza, cã ®Æc tÝnh chèng oxy ho¸ vµ t¸c dông quan träng trong

®iÒu tiÕt n¨ng lùc miÔn dÞch. Selen tham gia b¶o vÖ n¬ ron thÇn kinh. Magnesium cã t¸c dông kÝch

thÝch thÇn kinh, chèng trÇm c¶m

Vitamin cã thÓ chia thµnh 2 lo¹i chÝnh: Vitamin tan trong mì vµ vitamin tan trong n−íc.

Vitamin tan trong mì bao gåm c¸c lo¹i: vitamin A, E, D, K; cßn vitamin tan trong n−íc. bao gåm c¸c

Mr.Nam

8/8/2007

- 11 -

lo¹i: vitamin C, vitamin nhãm B. Tû lÖ bµi tiÕt cña vitamin bÐo kh«ng cao, nÕu thu n¹p qu¸ nhiÒu

lµm tÝch tô trong c¬ thÓ sÏ cã kh¶ n¨ng g©y ra nh÷ng ¶nh h−ëng xÊu. Cßn tû lÖ bµi tiÕt cña c¸c

vitamin tan trong n−íc kh¸ cao, nãi chung kh«ng bÞ tÝch tô trong c¬ thÓ, nÕu sö dông víi l−îng lín,

th«ng th−êng rÊt Ýt g©y ®éc tÝnh.

Vitamin A cã quan hÖ mËt thiÕt ®Õn thÞ gi¸c, chøc n¨ng sinh lý thø 2 cña vitamin A g¾n víi

sù h×nh thµnh tÕ bµo biÓu b× vµ gãp phÇn lµm liÒn vÕt th−¬ng. Khi c¬ thÓ thiÕu vitamin A sÏ dÉn ®Õn

sù suy gi¶m cña kh¶ n¨ng thÝch øng trong bãng tèi cña m¾t vµ chøng mï ®ªm, tiÕp theo ®ã sÏ kÐo

theo hµng lo¹t bÖnh trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh m« biÓu b× nh−: kh« da, da kh« r¸p kh¸c th−êng,

h×nh thµnh vÈy.

T¸c dông chñ yÕu cña vitamin E, C lµ chèng sù oxy ho¸, cã kh¶ n¨ng lµm gi¶m bít nh÷ng

t¸c h¹i cña oxy ho¸ lipit. VÊn ®Ò mÊu chèt trong qu¸ tr×nh thay thÕ n¨ng l−îng vµ vËt chÊt trong c¬

thÓ lµ sù tham gia cña nhiÒu lo¹i vitamin, ®Æc biÖt lµ c¸c vitamin nhãm B. Khi c¬ thÓ thiÕu mét lo¹i

vitamin nµo ®ã sÏ g©y c¶n trë cho qu¸ tr×nh thay thÕ n¨ng l−îng, ¶nh h−ëng xÊu tíi toµn bé c¬ thÓ,

gi¶m tèc ®é s¶n sinh n¨ng l−îng, còng nh− thÓ lùc.

Vitamin B1 (thiamine), vitamin B2 (lactoflavine), niacin lµ nh÷ng vitamin cã liªn quan mËt

thiÕt tíi qu¸ tr×nh thay thÕ n¨ng l−îng trong c¬ thÓ, nhu cÇu vÒ c¸c chÊt nµy tû lÖ thuËn víi tæng

nhiÖt n¨ng c¬ thÓ hÊp thô. V× vËy, nãi chung th−êng lÊy tæng sè Calo nhiÖt l−îng ®−îc cung cÊp

mçi ngµy lµm ®¬n vÞ biÓu thÞ l−îng cÇn thiÕt vÒ 3 lo¹i vitamin.

Vitamin B6 (pyridoxil) cã quan hÖ rÊt chÆt chÏ víi qu¸ tr×nh thay thÕ axit amin, do ®ã l−îng

cÇn thiÕt t¨ng gi¶m tuú theo l−îng protein ®−îc hÊp thô.

Trong c¬ thÓ vitamin kh«ng ®ñ hay bÞ thiÕu lµ mét qu¸ tr×nh diÔn biÕn chËm ch¹p. Khi trong

thøc ¨n thiÕu mét lo¹i vitamin nµo ®ã, biÓu hiÖn ®Çu tiªn lµ l−îng vit¸min dù tr÷ trong m« gi¶m sót,

tiÕp theo xuÊt hiÖn sù thiÕu hôt vitamine vµ nh÷ng hiÖn t−îng sinh lý bÊt th−êng, dÇn dÇn g©y nªn

sù thiÕu hôt trªn ph−¬ng diÖn tæ chøc (tøc cÊu tróc), vµ cuèi cïng lµ c¸c biÓu hiÖn l©m sµng. Sù

thiÕu hôt vitamin ë ®é nhÑ trong thêi gian dµi (hay gäi lµ gÇn møc thiÕu hôt) kh«ng nhÊt thiÕt xuÊt

hiÖn c¸c triÖu chøng l©m sµng, nh−ng cã kh¶ n¨ng lµm gi¶m hiÖu suÊt lao ®éng (bao gåm c¶ lao

®éng trÝ ãc), ®ång thêi kÐo theo c¶m gi¸c khã ë cïng sù suy gi¶m søc ®Ò kh¸ng. V× vËy, cung cÊp

vitamin mét c¸ch hîp lý th«ng qua thøc ¨n kh«ng nh÷ng cã kh¶ n¨ng phßng bÖnh mµ quan träng

h¬n lµ nã gióp ta kh«ng ngõng t¨ng c−êng søc khoÎ.

ViÖc bæ sung c¸c chÊt dinh d−ìng cã nguån ho¹t chÊt tù nhiªn cho vËn ®éng viªn nh»m

Mr.Nam

8/8/2007

- 12 -

môc ®Ých gi÷ cho thÓ tr¹ng vËn ®éng viªn lu«n ë tr¹ng th¸i c©n b»ng vµ h−ng phÊn trong tËp luyÖn

vµ thi ®Êu, c©n b»ng c¸c chÊt dinh d−ìng trong c¬ thÓ bao gåm:

Sù c©n b»ng gi÷a 3 lo¹i chÊt dinh d−ìng s¶n sinh ra nhiÖt l−îng. Tû lÖ n¨ng l−îng ®−îc t¹o

ra nhê protein/lipit/®−êng kho¶ng 1/1/4

Sù c©n b»ng gi÷a c¸c lo¹i muèi v« c¬ vµ nguyªn tè vi l−îng: Zn vµ Fe cã tÝnh c¹nh tranh

m¹nh. NÕu bæ sung qu¸ nhiÒu Fe cã thÓ lµm gi¶m tû lÖ hÊp thô Zn trong c¬ thÓ g©y nªn t×nh tr¹ng

thiÕu Zn.

Sù c©n b»ng gi÷a c¸c lo¹i vitamin, c©n b»ng gi÷a protein vµ axit amin: nÕu cung cÊp qu¸

nhiÒu hay qu¸ Ýt mét lo¹i axit amin nµo ®ã sÏ c¶n trë t¸c dung cña mét sè axit amin kh¸c. Trong

qu¸ tr×nh c¬ thÓ tæng hîp protein, nhu cÇu vÒ axit amin kh«nng hoµn toµn gièng nhau. L−îng

protein phï hîp víi tû lÖ axit amin ®−îc gäi lµ protein −u chÊt.

3. Testosterone vµ c¸c hormone steroid víi sù mÖt mái trong luyÖn tËp thÓ thao vµ huÊn

luyÖn qu¸ søc vµ t¸c dông cña hormon steroid trong c¬ thÓ ®−îc bæ sung qua ®−êng thùc

phÈm chøc n¨ng.

C¸c hormon (Testosteon, progesteron, estradiol, cortisol) lµ c¸c hormon steroid tan trong

lipid , cã thÓ ®I qua mµng cña tÕ bµo dÔ dµng th× thô thÓ lµ c¸c protein ®Æc hiÖu khu tró n»m ë trong

tÕ bµo (ë bµo t−¬ng vµ nh©n tÕ bµo). §©y lµ nh÷ng protein cã träng l−îng ph©n tö thÊp nh−ng cã ®é

®Æc hiÖu cao vµ ¸i lùc rÊt lín. C¸c hormone steroid bÒn v÷ng, cã cÊu t¹o ho¸ häc th−êng gÇn gièng

Mr.Nam

8/8/2007

- 13 -

nhau.

H×nh2: C«ng thøc cÊu t¹o cña c¸c hormone steroid

C¸c hormon steroid(Testosteon, progesteron, estradiol, cortisol) rÊt kþ n−íc, tan dÔ dµng

trong m¸u, ®−îc vËn chuyÓn d−íi d¹ng kÕt hîp víi protein vËn chuyÓn ®Æc hiÖu tõ n¬I chóng ®−îc

gi¶I phãng ®Õn c¬ quan ®Ých. T¹i c¬ quan ®Ých, nh÷ng hormone qua mµng bµo t−¬ng b»ng c¬ chÕ

khuÕch t¸n ®¬n thuÇn vµ råi g¾n víi thô thÓ ®Æc hiÖu trong nh©n (hoÆc thô thÓ ë bµo t−¬ng) t¹o

thµnh phøc hîp hormone – chÊt thô thÓ. Mét tÕ bµo ®Ých chøa kho¶ng 10.000 thô thÓ steroid. C¸c

thô thÓ cã ë gi÷a ph©n tö mét vïng liªn kÕt víi AND cña nh©n tÕ bµo vµ mét vïng liªn kÕt víi

hormone. Phøc hîp phÇn nh¹y c¶m víi hormone (hormone responsive element). Sù kÕt hîp cña

phøc hîp hormone - chÊt thô thÓ trªn vïng AND sÏ kÝch thÝch vµ khëi ®éng ARNm. ARNm ra bµo

t−¬ng vµ c¶m øng sù tæng hîp mét hoÆc nhiÒu protein míi ë bµo t−¬ng ®Æc hiÖu cho sù ®¸p øng

cña hormone.

Mr.Nam

8/8/2007

- 14 -

H×nh3: C¬ chÕ t¸c dông cña hormone steroid trªn tÕ bµo ®Ých

NhÞp bµi tiÕt cña hormone lµ nÐt chung cña hÖ thèng néi tiÕt. Sù rèi lo¹n nhÞp bµi tiÕt

hormone còng lµ nguyªn nh©n chung vÒ bÖnh lý néi tiÕt. NhÞp bµi tiÕt hormone (hay chu kú bµi tiÕt

hormone) cã thÓ thay ®æi:

- Theo giê: bµi tiÕt LH vµ testosterone.

- Theo ngµy: thay ®æi ngµy ®ªm ®èi víi bµi tiÕt cortisol.

- Theo th¸ng: Chu kú kinh nguyÖt.

- Theo mïa hoÆc thêi gian dµi h¬n: Bµi tiÕt thyroxin..

Cortisol kÝch thÝch tæng hîp glucogen, lµ steroid chuyÓn ho¸ ®−êng, cã t¸c dông lªn chuyÓn

ho¸ glucid, kÝch thÝch sù t©n t¹o glucose tõ nh÷ng acid amin, cã t¸c dông lµm t¨ng kh¶ n¨ng miÔn

dÞch, chèng viªm nhiÔm. Cortisol vµ ACTH ®Òu ®−îc bµi tiÕt vµo 8 giê s¸ng, ®iÒu nµy gi¶I thÝch nh−

sau: Trong nöa thêi gian nghØ hµng ngµy (Sau 1 giê ®Õn 2 giê buæi s¸ng) xuÊt hiÖn ho¹t ®éng cña

hÖ thèng CRH – ACTH – Cortisol nh»m ®¶m b¶o cho c¬ thÓ cã nßng ®é glucose m¸u b×nh th−êng

tr−íc khi b¾t ®Çu b−íc vµo sù ho¹t ®éng hµng ngµy vµ trong khi ch−a cã b÷a ¨n ®Çu tiªn cña ngµy.

+ ChuyÓn ho¸ Glucid: T¨ng hÊp thu glucose ë ruét, t¨ng ph©n huû glucogen.

+ T¨ng ph©n huû lipid nhÊt lµ triglycerid, phospholipid vµ cholesterol.

+ T¨ng tæng hîp protein do t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn sù ho¹t ho¸ RNA polymease hoÆc gi¸n

tiÕp qua kÝch thÝch bµi tiÕt GH.

+ T¨ng c−êng sö dông oxy cña c¬ thÓ, t¨ng chuyÓn ho¸ c¬ b¶n, cã t¸c dông sinh nhiÖt

H×nh 4 : C¬ chÕ t¸c dông cña testosterone

Testosterone cã mét c¬ chÕ t¸c dông ®Æc biÖt v× trong ®a sè tÕ bµo ®Ých, testosterone t¸c

dông nh− mét tiÒn hormone(pre-hormone). Mét enzyme 5α-reductase cña bµo t−¬ng ë tÕ bµo ®Ých

Mr.Nam

8/8/2007

- 15 -

chuyÓn mét c¸ch kh«ng thuËn nghÞch testosterone thµnh dihydrotestosteron (DHT), chÝnh

H×nh 5: ChuyÓn ho¸ testosterone thµnh dihydrotestosteron (DHT) nhê enzyme 5α-reductase

Testosteron lµ hormon cã hai t¸c dông: T¸c dông nam tÝnh vµ t¸c dông chuyÓn ho¸.

Testosteron võa lµ mét hormon võa lµ mét prohormon. §Ó cã t¸c dông lªn tÕ bµo ®Ých th× tr−íc tiªn

nã ®−îc chuyÓn thµnh dihydrotestosteron (DHT), nã cã chøc n¨ng biÖt ho¸ sinh häc trong qu¸ tr×nh

ph¸t triÓn ë ph«i, ®¶m b¶o sù tr−ëng thµnh, dÉn tíi dËy th× vµ b¶o tån ®Æc tÝnh sinh dôc còng nh−

b¶n n¨ng sinh dôc cña ®µn «ng (gièng ®ùc), ®¶m b¶o sinh s¶n ë ng−êi nhê sù t¹o tinh trïng, cã

vai trß kÝch thÝch t¹o hång cÇu, tæng hîp Hemoglobin trong nguyªn hång cÇu.

LuyÖn tËp thÓ thao lµm thay ®æi rÊt lín nång ®é testosteron trong m¸u. Mèi quan hÖ gi÷a

néi tiÕt tè nam tÝnh Testosteron vµ ho¹t ®éng thÓ thao ®· ®−îc nhiÒu nhµ nghiªn cøu quan t©m ®Õn

tõ nh÷ng n¨m 1970. Cho ®Õn nay ®· cã rÊt nhiÒu c«ng bè khoa häc vµ c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu

vÒ vÊn ®Ò nµy [3, 10, 11, 14, 15, 18] . Testosteron lµ kÝch tè gièng ®ùc, dÉn xuÊt cña steroid cã

chøa 19 nguyªn tö carbon vµ lµ mét trong nh÷ng kÝch tè ®ång ho¸ chñ yÕu cña c¬ thÓ. Néi tiÕt tè

nµy cã mét thø bËc cao trong sù ®iÒu hoµ qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt. Testosteron trong c¬ thÓ t¨ng hay

gi¶m ®Òu g©y ra sù thay ®æi c¸c c«ng suÊt cña c¸c hÖ thèng trao ®æi chÊt vµ chuyÓn ho¸ n¨ng

l−îng. Tõ thùc tiÔn ®· ®−îc c¸c nhµ khoa häc ®· chøng minh khi c¬ thÓ ë tr¹ng th¸i xung søc th×

hµm l−îng testosteron lóc nµy ®· ®¹t ®−îc ®Õn ®Ønh cao vµ ng−îc l¹i khi c¬ thÓ ë tr¹ng th¸i mÖt

mái th× hµm l−îng testosteron ë trong m¸u lóc nµy ®· bÞ tiªu gi¶m [3, 4, 6, 19, 21].

* FFA : Acid bÐo tù do

Hµm l−îng testosteron ë ng−êi tuú thuéc vµo giíi tÝnh vµ c¸c løa tuæi kh¸c nhau. Hµm l−îng

testosteron ë n÷ giíi thÊp h¬n ë nam giíi kho¶ng 10 lÇn. Theo Lª §øc Tr×nh [21] th× hµm l−îng

testosteron trong m¸u cña nam vµ n÷ giíi còng nh− ë c¸c løa tuæi lµ kh¸c nhau. B¶ng 1 vµ h×nh 6

8/8/2007

Mr.Nam

- 16 -

lµ tæng kÕt nh÷ng sai kh¸c vÒ hµm l−îng testosteron ë c¸c nhãm tuæi kh¸c nhau.

B¶ng 1: Hµm l−îng testosteron trong m¸u nam giíi ë c¸c løa tuæi kh¸c nhau (nmol/l).

Nhãm tuæi Testosteron Nhãm tuæi Testosteron

4 - 10 0,35 16 -18 10,42

10 - 12 1,04 20 - 30 22,92

12 - 14 3,13 30 - 40 19,44

14 - 16 7,29 40 - 50 16,32

H×nh 6 : NhÞp ngµy ®ªm cña testosterone ë ng−êi trÎ vµ ng−êi cã tuæi

Mr.Nam

8/8/2007

- 17 -

H×nh 7 :Nh÷ng t¸c dông chÝnh cña cortisol trong chuyÓn ho¸ trung gian.

H×nh 8 : NhÞp ngµy ®ªm cña ACTH vµ cortisol ë ng−êi b×nh th−êng

H×nh 9 : ThiÕu sù dao ®éng b×nh th−êng vÒ s¸ng vµ chiÒu cña cortisol m¸u trong bÖnh Cushing

Theo c¸c kÕt qu¶ ®iÒu tra nghiªn cøu cña ViÖn Khoa häc ThÓ dôc ThÓ thao [14, 15, 22, 23]

th× hµm l−îng testosteron trong m¸u vËn ®éng viªn cao h¬n ng−êi b×nh th−êng tõ 1,5 - 2,5 lÇn.

Khi møc testosteron trong m¸u gi¶m râ rÖt vµ l©u kh«ng håi phôc ®−îc cÇn tÝnh ®Õn kh¶

n¨ng l−îng hormon kh«ng ®ñ hoÆc chøc n¨ng cña trôc HPG (Hypothalamus-Hypophysis-Gonad)

®· suy gi¶m. ë vËn ®éng viªn thÓ thao n÷ hµm l−îng testosteron trong m¸u gi¶m d−íi 0,69 nmol/l

®èi víi n÷ hay d−íi 3,47 nmol/l ®èi víi nam th× ®−îc coi lµ tr¹ng th¸i ®iÓn h×nh luyÖn tËp qu¸ søc vµ

Mr.Nam

8/8/2007

- 18 -

lóc nµy cÊn ®−îc t¨ng c−êng bæ sung t¸i t¹o ®Ó håi phôc [10, 11, 12, 14, 15].

4. Mèi liªn quan gi÷a Testosteron, Lactat dehydrogenaza (LDH) vµ axit lactic trong vÊn ®Ò

mÖt mái vµ håi phôc cña vËn ®éng viªn.

Mét vÊn ®Ò rÊt quan träng trong d©y chuyÒn ph¶n øng sinh ho¸ trong c¬ thÓ lµ khi hµm

l−îng testosteron trong m¸u t¨ng th× tû lÖ thuËn víi ho¹t ®é enzym LDH t¨ng kÌm theo sù gi¶m

xuèng cña acid lactic. Enzym LDH ®· tham gia vµo qu¸ tr×nh gi¶i phãng acid lactic trong c¬, mµ

nh− ta ®· biÕt acid lactic chÝnh lµ nguyªn nh©n g©y ra mÖt mái cña c¬ thÓ. Trong thÓ thao acid lactic

lµ chØ tiªu ®Æc tr−ng vµ cã ®é tin cËy cao trong viÖc theo dâi vµ khèng chÕ l−îng vËn ®éng thÝch hîp

cña vËn ®éng viªn [3, 14, 15, 18, 19, 28, 29, 30].

Acid lactic lµ s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh ®−êng ph©n yÕm khÝ (glycolysis). Ph¶n øng ®−îc diÔn

ra nh− sau:

CH3.CO.COOH + NADH -----> CH3.CHOH.COOH + NAD (axit pyruvic) (axit lactic)

ë tr¹ng th¸i yªn tÜnh, trong ®iÒu kiÖn ®ñ oxy, t¹i c¸c c¬ quan, tæ chøc trong c¬ thÓ vÉn diÔn

ra qu¸ tr×nh ph©n gi¶i ®−êng yÕm khÝ m¹nh mÏ vµ s¶n sinh ra acid lactic (AL) vµ axxit nµy mau

chãng ®i vµo m¸u v× vËy trong tr¹ng th¸i yªn tÜnh, trong m¸u lu«n lu«n duy tr× mét møc ®é acid

lactic nhÊt ®Þnh. Trong lóc nghØ ng¬i, nång ®é AL trong m¸u ®éng m¹ch kho¶ng 0,4-0,8 mmol/l.

Gi÷a vËn ®éng viªn vµ ng−êi b×nh th−êng kh«ng cã sù kh¸c nhau vÒ l−îng AL lóc tÜnh. Tuy nhiªn

trong qu¸ tr×nh tËp luyÖn vµ thi ®Êu cã sù kh¸c biÖt nhau qu¸ xa, bëi v× kh¶ n¨ng chÞu ®ùng cña vËn

®éng viªn ®èi víi nång ®é acid lactic cao trong m¸u lµ yÕu tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®¹t ®−îc thµnh

tÝch cao. C«ng t¸c huÊn luyÖn vËn ®éng viªn ®ång nghÜa víi viÖc huÊn luyÖn cho vËn ®éng viªn tËp

chÞu ®ùng ng−ìng acid lactic cao trong m¸u ë c¸c møc ®é thêi gian dµi, ng¾n kh¸c nhau [6, 9, 10,

11, 18, 19, 22, 23].

5. ThiÕu m¸u do mÖt mái trong luyÖn tËp, thi ®Êu qu¸ søc vµ biÖn ph¸p håi phôc.

ThiÕu m¸u trong thÓ thao lµ d¹ng thiÕu m¸u cã tÝnh t−¬ng ®èi ë V§V chñ yÕu lµ thiÕu m¸u

do thiÕu s¾t (thiÕu m¸u do nh−îc s¾c) [10, 11, 20, 21]. Do trong qu¸ tr×nh luyÖn tËp thÓ thao l−îng

s¾t hÊp thô gi¶m m¹nh, l−îng s¾t mÊt ®i theo møc ®é tho¸t må h«i. ë vËn ®éng viªn bãng ®¸ trung

b×nh l−îng s¾t mÊt theo må h«i cã thÓ lªn tíi 0,6mg/l, ë løa tuæi nhi ®ång lµ 0,4mg/l. V× vËy trong

huÊn luyÖn vµ thi ®Êu vËn ®éng viªn lu«n cÇn ph¶i quan t©m dÕn vÊn ®Ò bæ sung s¾t nh− succinate

s¾t, lactate s¾t, ferro (Fe++) sulphate..v..v.. nh»m n©ng cao dù tr÷ protein chøa s¾t. Nãi ®Õn thiÕu

Mr.Nam

8/8/2007

- 19 -

m¸u cña vËn ®éng viªn lµ nãi ®Õn sù gi¶m sót møc hemoglobin so víi nhu cÇu ph¸t huy n¨ng lùc

vËn ®éng. Tuú theo møc ®é ph¸t triÓn cña tr¹ng th¸i luyÖn tËp qu¸ søc mµ cã thÓ tõ thiÕu m¸u cña

vËn ®éng viªn, h¹ thÊp xuèng tíi møc chØ tiªu thiÕu m¸u cña ng−êi th−êng vµ tõ thiÕu m¸u g©y

gi¶m sót n¨ng lùc vËn ®éng sÏ dÉn ®Õn ph¸t triÓn thµnh thiÕu m¸u bÖnh lý. Do vËy hemoglobin lµ

mét chØ tiªu quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ thÓ lùc cña vËn ®éng viªn [18, 22, 23, 24, 26, 27].

6. øng dông c¸c bµi thuèc d©n gian vµ cæ truyÒn vµo viÖc bæ sung dinh d−ìng vµ thùc phÈm

thuèc nh»m t¨ng c−êng thÓ lùc cho c¸c vËn ®éng viªn ViÖt nam.

Trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng, n¨ng l−îng ®−îc cung cÊp vµ bÞ tiªu hao lu«n gi÷ møc æn

®Þnh. N¨ng l−îng lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cña mäi ho¹t ®éng trong c¬ thÓ. N¨ng l−îng kh«ng ®ñ c¸c

ho¹t ®éng chøc n¨ng gi¶m sót, søc khoÎ kÐm;n¨ng l−îng qu¸ thõa l¹i g©y tÝch mì, còng lµm cho

c¬ thÓ khã vËn ®éng, ho¹t ®éng chøc n¨ng khã kh¨n vµ søc khoÎ còng kÐm ®i. Do ®ã viÖc cung

cÊp thøc ¨n hîp lý lµ tèi quan träng.

ChÕ ®é ¨n uèng bæ sung trong thÓ thao gåm c¸c thøc ¨n vµ uèng cã t¸c dông c¶i thiÖn

n¨ng lùc vËn ®éng cña V§V. HiÖn nay c¸c d−îc liÖu thÓ thao ph¸t triÓn rÊt phong phó.

Thøc ¨n bæ sung cho vËn ®éng viªn gåm d−îc liÖu, thùc phÈm cã thÓ lµm tõ ®−êng, tõ c¸c

chÊt ®iÖn gi¶i, tõ n−íc hoa qu¶, d−îc liÖu nhiÒu oxy. D−îc liÖu thøc ¨n cã ý nghÜa ®Æc biÖt lµ cã thÓ

gãp phÇn n©ng cao thµnh tÝch ®Õn sù cung cÊp n−íc vµ ®−êng cho V§V.

Ta biÕt r»ng, n¨ng l−îng vµ sù trao ®æi chÊt cña c¬ thÓ V§V lóc tËp luyÖn lín gÊp 10- 20

lÇn so víi lóc nghØ ng¬i. PhÇn lín n¨ng l−îng tiªu hao cung cÊp cho ho¹t ®éng c¬ b¾p, phÇn kh¸c

cho qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ vµ lµm t¨ng th©n nhiÖt. L−îng vËn ®éng tËp luyÖn cµng lín sÏ sinh nhiÖt

cµng nhiÒu, th©n nhiÖt cµng cao, c¬ thÓ kh«ng to¶ nhiÖt kÞp thêi ®−îc vµ ¶nh h−ëng kh«ng tèt ®Õn

chøc n¨ng vËn ®éng cña c¬ thÓ. Do vËy, trong qu¸ tr×nh vËn ®éng, V§V ra ®−îc nhiÒu må h«i lµ c¬

thÓ ®· to¶ nhiÖt tèt. 1ml må h«i tho¸t ra ®−îc th× c¬ thÓ ®−îc t¸n nhiÖt 0,75Kcal. Do vËy, c−êng ®é

vËn ®éng, m«i tr−êng tËp luyÖn còng nh− viÖc tiªu hao n¨ng l−îng rÊt lín ®ång nghÜa víi viÖc cÇn

bæ sung n¨ng l−îng b»ng thuèc hay thùc phÈm chøc n¨ng lµ rÊt cÇn thiÕt vµ quan träng.

Víi lîi thÕ vÒ kÕ tôc vµ ph¸t huy nh÷ng kinh nghiÖm cæ truyÒn cña cha «ng ta ®Ó l¹i, kÕt hîp

víi sù ph¸t triÓn vÒ khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ tiÒm n¨ng nguån tµi nguyªn s½n cã trong n−íc.

Ngµy nay nhiÒu C«ng ty trong n−íc ®· cho ra ®êi nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ vµ hiÖu qu¶ cao trong

viÖc ch÷a trÞ vµ bæ d−ìng søc khoÎ lµm phong phó thªm thÞ tr−êng s¶n phÈm d−îc trong n−íc.

Kinh nghiÖm cæ truyÒn vµ gi¸ trÞ dinh d−ìng thùc phÈm thuèc cña c¸ c¬m, c¸ ch×a v«i hay tõ

Mr.Nam

8/8/2007

- 20 -

nguyªn liÖu ®éng vËt hay th¶o d−îc tõ ngh×n ®êi x−a ®Ó cho ®Õn nay vÉn cßn gi÷ nguyªn ®−îc gi¸

trÞ. KÕ thõa vµ ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm trªn, ®Ò tµi ®· ph¸t triÓn kh«ng chØ lµ s¶n phÈm thùc phÈm

th«ng th−êng nh− ngµy x−a mµ víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ò tµi ®· cho ra ®êi s¶n phÈm lµ nh÷ng viªn

nang ®−îc s¶n xuÊt trªn d©y chuyÒn vµ c¸c thiÕt bÞ hiÖn ®¹i. Víi s¶n phÈm nµy cßn mang tÝnh hiÖn

®¹i dïng ®−îc cho nhiÒu ®èi t−îng c¶ ®µn «ng, ®µn bµ, ng−êi giµ, ng−êi trÎ.

Nguyªn liÖu bét cña Phunamine ®−îc s¶n xuÊt tõ bét c¸ c¬m, c¸ ch×a v«i hay tõ nguyªn

liÖu ®éng vËt hay th¶o d−îc b»ng c¸c c«ng nghÖ ho¸ sinh, c«ng nghÖ enzyme, c«ng nghÖ ho¸

häc..v..v... Víi nh÷ng thµnh phÇn dinh d−ìng kh¸ phong phó cã trong bét nh− (C¸c acid amin, c¸c

nguyªn tè vi l−îng, c¸c ho¹t chÊt steroid...) cho thÊy nguån nguyªn liÖu nµy cã nhiÒu ho¹t chÊt gi¸

trÞ cho søc khoÎ.

Tõ lý do c¸c vÊn ®Ò nªu trªn, viÖc nghiªn cøu s¶n xuÊt viªn t¨ng lùc Phunamine nh»m

n©ng cao søc khoÎ vµ t¨ng c−êng thÓ lùc vËn ®éng viªn lµ thÓ hiÖn sù ph¸t huy tiÒm n¨ng vµ néi

lùc vÒ nguån tµi nguyªn vµ tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ ViÖt Nam trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸,

hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc nh»m phôc vô tèt cho c¸c vËn ®éng viªn tham gia c¸c gi¶i thi ®Êu trong n−íc

Mr.Nam

8/8/2007

- 21 -

vµ trong khu vùc.

ii. §èi t−îng vµ Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 1. §èi t−îng nghiªn cøu

* Nghiªn cøu c¸c ho¹t chÊt sinh häc tõ nguån nguyªn liÖu c¸ biÓn (C¸ c¬m vµ c¸ ch×a v«i) ®Ó t¹o

s¶n phÈm viªn t¨ng lùc Phunamine.

* Nghiªn cøu c¸c ho¹t chÊt sinh häc tõ nguån nguyªn liÖu con hµu vµ kiÕn mèi ®Ó t¹o bét nguyªn

liÖu cho 2 s¶n phÈm bét Thienamix vµ Nacamix.

* Nghiªn cøu thö nghiÖm t¸c dông cña chÕ phÈm trªn ®éng vËt chuét vµ thá.

* Nghiªn cøu t¸c dông t¨ng c−êng thÓ lùc vµ håi phôc søc kháe cña viªn t¨ng lùc Phunamine trªn

vËn ®éng viªn ë 3 m«n søc m¹nh (cö t¹), søc bÒn (®iÒn kinh) vµ m«n phèi hîp (bãng bµn).

2. Nguyªn liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu.

a. Nghiªn cøu x¸c ®Þnh hµm l−îng ho¹t chÊt sinh häc hormon steroid (testosteron,

progesteron, cortilson, oestradoen) trong c¸c ®èi t−îng nghiªn cøu theo ph−¬ng ph¸p miÔn

dÞch Eliza trªn m¸y Multiskan - PhÇn Lan víi kit cña h·ng Biotech–Mü.

Ph−¬ng ph¸p miÔn dÞch ELISA : lµ ph−¬ng ph¸p miÔn dÞch enzym víi kh¸ng thÓ ®a dßng cã

®é nhËy rÊt cao vµ sù t¸ch tõ qua 1 pha r¾n. C¸c hormone steroid cña mÉu, cña chuÈn vµ cña ®èi

chøng ph¶n øng víi kh¸ng thÓ ®a dßng ®· ®−îc ®¸nh dÊu b»ng fluorescein ë trong èng thö vµ

c¹nh tranh víi dÉn xuÊt cña hormone steroid ®· ®−îc ®¸nh dÊu b»ng enzym ®Ó g¾n vµo sè l−îng

h¹n chÕ kh¸ng thÓ. Mét chÊt t¸ch ®Æc biÖt sÏ t¸ch hormone steroid ra khái mèi liªn kÕt víi SHBG

vµ do ®ã l−îng hormone steroid tuÇn hoµn tæng sè sÏ ®−îc x¸c ®Þnh. L−îng dÉn xuÊt hormone

steroid ®· ®−îc g¾n tû lÖ nghÞch víi l−îng hormone steroid cã ë trong mÉu.

Sau 1 kho¶ng thêi gian ñ lµ 30 phót ë 370C, chÊt l−îng thÓ kh¸ng l¹i flurorescein (®· ®−îc

g¾n víi c¸c phÇn tö cã thÓ tõ tÝnh ho¸) sÏ ®−îc cho thªm vµo ë møc d− thõa(D). ChÊt kh¸ng thÓ

nµy g¾n nhanh vµ ®Æc hiÖu víi phøc hîp dÉn xuÊt cña hormone steroid kh¸ng thÓ vµ sÏ l¾ng xuèng

trong 1 tõ tr−êng mµ kh«ng cÇn ph¶i ly t©m, phÇn trªn sÏ ®−îc ®æ ®i vµ phÇn cÆn ®−îc röa. C¬ chÊt

trong tÊt c¶ c¸c èng ®−îc ñ víi 1 dung dÞch c¬ chÊt cña enzym (F). Sau khi ñ 30 phót ë 370C th×

dõng ph¶n øng b»ng c¸ch cho vµo dung dÞch dõng ph¶n øng(G). C−êng ®é cña mÇu s¾c cña èng

®−îc x¸c ®Þnh b»ng so mÇu, c−êng ®é cña mÇu s¾c xuÊt hiÖn do ph¶n øng enzym tû lÖ nghÞch víi

nång ®é cña kh¸ng nguyªn ®ang tån t¹i. Víi mÉu chuÈn sÏ dùng ®−îc ®−êng cong chuÈn vµ tõ ®ã

Mr.Nam

8/8/2007

- 22 -

cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc nång ®é kh¸ng nguyªn ch−a biÕt cã trong mÉu cÇn ph©n tÝch.

b. Nghiªn cøu x¸c ®Þnh hµm l−îng ho¹t chÊt sinh häc, c¸c nguyªn tè kho¸ng vi l−îng

cÇn thiÕt (Fe, Zn, Mn, Se…) trong c¸c ®èi t−îng nghiªn cøu b»ng ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch

huúnh quang tia X trªn m¸y ký hiÖu XRF SEA-2110 cña NhËt.

Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch huúnh quang tia X lµ mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p hiÖn ®¹i vµ tiªn

tiÕn, nguyªn lý cña ph−¬ng ph¸p nµy lµ dïng nguån n¨ng l−îng phãng x¹ tia X chiÕu qua c¬ chÊt

mÉu cÇn ph©n tÝch vµ lµm cho c¸c chÊt cã trong mÉu ph¸t ra nh÷ng tia X ®Æc tr−ng cho tõng

nguyªn tè. Mçi nguyªn tè ®ã l¹i ph¸t quang ra nh÷ng ®iÓm t¹o ra mét nguån n¨ng l−îng vµ khi so

víi c¸c ®iÓm chuÈn cña nã ta cã thÓ tÝnh ra ®−îc hµm l−îng cña tõng chÊt ®ã.

c. Nghiªn cøu x¸c ®Þnh hµm l−îng ho¹t chÊt sinh häc (protein, axit amin) cña c¸c ®èi

t−îng nghiªn cøu b»ng ph−¬ng ph¸p ®iÖn di trªn m¸y axÝt amin tù ®éng HP –Amino Quant

Series II cña NhËt.

d. Nghiªn cøu quy tr×nh khai th¸c c¸c ho¹t chÊt sinh häc tõ t¹o chÕ phÈm thùc phÈm

chøc n¨ng viªn t¨ng lùc Phunamine b»ng c«ng nghÖ enzyme.

* Ph©n tÝch ho¹t chÊt sinh häc trong c¸c loµi c¸ c¬m, c¸ ch×a v«i, hµu vµ kiÕn, mèi b»ng

ph−¬ng ph¸p sinh hãa, ph−¬ng ph¸p miÔn dich Eliza, ph−¬ng ph¸p vi sinh vµ ph−¬ng ph¸p ph©n

tÝch huúnh quang tia X.

* øng dông c«ng nghÖ enzyme, c«ng nghÖ hãa sinh ®Ó t¹o c¸c s¶n phÈm bét nguyªn liÖu

Phunamine, Thienamix, Nacamix.

* øng dông ph−¬ng ph¸p Yhäc thÓ thao ®Ó nghiªn cøu t¸c dông cña viªn t¨ng lùc

Phunamine trªn c¸c nhãm vËn ®éng viªn cña 2 ®éi c¶ nhãm ®èi chøng vµ thÝ nghiÖm ®Òu cã chÕ ®é

dinh d−ìng vµ tËp luyÖn nh− nhau, bao gåm c¸c bµi tËp vÒ søc bÒn, søc dÎo, chÕ ®é gi¸o ¸n tËp

yÕm khÝ, tËp −a khÝ. (Viªn t¨ng lùc Phunamine lµ s¶n phÈm nghiªn cøu gi÷a Trung t©m Y häc ThÓ

thao - ViÖn Khoa häc ThÓ dôc ThÓ thao, ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc - ViÖn Khoa häc&C«ng nghÖ

ViÖt Nam, Trung t©m Gi¸o dôc vµ Ph¸t triÓn S¾c ký - §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi ®−îc s¶n xuÊt t¹i

C«ng ty Cæ phÇn D−îc Trung −¬ng)

- Ph−¬ng ph¸p kiÓm nghiÖm bï ®«i, ®èi chøng vµ tù ®èi chøng, lÊy mÉu m¸u cña vËn ®éng

viªn tr−íc vµ sau thêi gian tËp luyÖn.

- KiÓm tra vÒ c¸c chØ tiªu vÒ chuyªn m«n, s− ph¹m, ph¶n x¹ t©m lý vµ c¸c chØ tiªu sinh lý,

Mr.Nam

8/8/2007

- 23 -

sinh ho¸ vµ thµnh tÝch thi ®Êu [7, 8, 9, 17, 22, 23, 24].

- TÊt c¶ c¸c mÉu sinh ho¸ ®Òu thùc hiÖn ®o trªn m¸y ®o sinh ho¸ VISUAL vµ kÝt chuÈn cña

H·ng BIOMRIEUX cña Ph¸p. T¹i ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc

C¸c chØ tiªu hormone steroid thùc hiÖn trªn m¸y miÔn dÞch Eliza cña h·ng Multiskan - PhÇn lan ®o

b»ng kÝt chuÈn cña h·ng Biotech - Mü.

- C¸c chØ tiªu nguyªn tè vi l−îng ®−îc ®o trªn m¸y ph©n tÝch huúnh quang tia X –trªn m¸y

ký hiÖu XRF SEA-2110 cña NhËt.

- C¸c chØ tiªu axit amin ®−îc ®o trªn m¸y axit amin tù ®éng cña NhËt.

- C¸c chØ tiªu huyÕt häc ®−îc ®o trªn m¸y Sysmexse-9500 NhËt cho phÐp x¸c ®Þnh ®−îc 32

chØ tiªu huyÕt häc kh¸c nhau.

- C¸c chØ tiªu ph¶n x¹ t©m lý ®−îc ®o trªn m¸y SK2000 t¹i ViÖn Khoa häc ThÓ dôc ThÓ

thao.

- C¸c chØ tiªu nhÞp tim, oxy m¹ch, VO2max, tiªu thô oxy, chuyÓn ho¸ n¨ng l−îng, c«ng suÊt vËn ®éng, g¾ng søc tèi ®a… ®−îc ®o trªn hÖ thèng Cosmed K4B2 – M¸y cña Italia, lµ thiÕt bÞ hiÖn

®¹i nhÊt hiÖn nay cña ViÖn Khoa häc ThÓ dôc ThÓ thao. Cosmed lµ thiÕt bÞ ®o tõ xa, ®−îc cÊu t¹o

tinh vi, gän nhÑ, cã thÓ truyÒn d÷ liÖu tõ thiÕt bÞ ph©n tÝch tíi n¬I thu nhËn th«ng tin (Monitor – mµn

h×nh vi tÝnh) víi kho¶ng c¸ch 800m, nªn Cosmed K4B2 ®−îc øng dông trong viÖc kiÓm tra vËn ®éng

viªn kh«ng chØ ë trong phßng thÝ nghiÖm mµ c¶ trªn hiÖn tr−êng tËp luyÖn nh− s©n vËn ®éng, nhµ

thi ®Êu. Víi ph−¬ng ph¸p kiÓm tra c¸c th«ng sè y sinh b»ng thiÕt bÞ Cosmed K4B2 lµ mét thiÕt bÞ

hiÖn ®¹i , cã ®é chÝnh x¸c cao. Cosmed K4B2 ho¹t ®éng theo nguyªn lý Knipping. §ã lµ sù kÕt hîp

gi÷a ph−¬ng ph¸p kiÓm tra chøc n¨ng cña hÖ tuÇn hoµn vµ h« hÊp (Cardiospirometre) víi ph−¬ng

ph¸p ®o c«ng suÊt (Ergomatre) diÔn ra trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn bµi tËp. Do ®ã, ph−¬ng ph¸p

nµy cßn cã tªn lµ (Cardiosproegometre) – Tªn ®Çy ®ñ lµ

Mr.Nam

8/8/2007

- 24 -

- C¸c chØ tiªu thµnh tÝch ®−îc c¸c huÊn luyÖn viªn trùc tiÕp kiÓm tra.

III. KÕt qu¶ nghiªn cøu

A. KÕt qu¶ nghiªn cøu qui tr×nh c«ng nghÖ

1. KÕt qu¶ nghiªn cøu ph©n tÝch ®iÒu tra ho¹t chÊt sinh häc trong c¸c ®èi t−îng nguyªn liÖu

c¸ c¬m, c¸ ch×a v«i, hµu vµ kiÕn, mèi.

a. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn axit amin cã trong c¸c nguyªn liÖu.

* C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ axit amin cã trong nguyªn liÖu c¸ c¬m.

a.amine/100g mÉu).

B¶ng 2. So s¸nh thµnh phÇn vµ hµm l−îng acid amine cã trong 3 loµi c¸ c¬m (§¬n vÞ tÝnh: %g

Axit amin C¸ c¬m Ên §é C¸ c¬m s¸ng

C¸ c¬m th−êng (tr¾ng) 7.20 1. Aspactic 3.07 2.96

2. Glutamic-Treonine 4.01 5.80 5.01

3. Treonine 0.92 1.22 1.74

4. Serine 2.12 3.03 3.16

5. Glycine 2.73 2.80 2.35

6. Tyroxin 6.83 10.50 5.38

7. Alanine 2.24 3.50 4.11

8. Acginin-Histidin 3.02 3.10 4.12

9. Histidin 4.05 4.85 5.24

10. Valine 2.45 2.55 2.48

11.Methionin+ Valine 3.19 4.68 3.75

12. Phenylalanine 4.38 6.96 5.14

13. Isoleucin 7.12 6.50 6.40

14. Leucine-isoleucine 3.92 2.90 3.08

15. Lysine 4.08 3.87 3.07

16. 4-Hydroproline 6.48 7.80 5.08

Mr.Nam

8/8/2007

- 25 -

17. Cysteine 3.01 2.82 2.01

18.Proline 5.12 11.12 4.08

H×nh10 : §å thÞ acid amin trong mÉu c¸ c¬m th−êng (tr¾ng)

* C¸ c¬m Ên §é: Indian anchovy (stolephorus Indicus)

* C¸ c¬m th−êng (tr¾ng): commersonii's anchovy (stolephorus commersonii)

* C¸ c¬m s¸ng: (stolephorus tri) Spined anchovy.

C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn cho thÊy trong 3 lo¹i c¸ c¬m ®Òu rÊt giµu c¸c acid amine, ®óng

víi kÕt qu¶ nghiªn cøu cña nhiÒu t¸c gi¶ [12,14,26,27,38,40]. Sù xuÊt hiÖn cña 18 acid amine trong

3 loµi c¸ c¬m chøng tá nguån bæ sung dinh d−ìng tõ thùc phÈm c¸ c¬m thËt dåi dµo vµ chÊt l−îng.

§Æc biÖt lµ trong loµi c¸ c¬m tr¾ng hµm l−îng acid amine rÊt cao, cao nhÊt lµ Proline sau ®ã ®Õn

Tyroxin, 4-Hydroproline, Aspactic….vµ cuèi cïng lµ Treonine.

* C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ axit amin cã trong nguyªn liÖu c¸ ch×a v«i

a.amine/100g mÉu).

B¶ng 3. So s¸nh thµnh phÇn vµ hµm l−îng acid amine cã trong 3 loµi c¸ ch×a v«i (§¬n vÞ tÝnh: %g

C¸ Ch×a v«i kh«ng v©y C¸ ch×a v«i mâm nhän C¸ ch×a v«i mâm r¨ng c−a Axit amin

1. Aspactic 5.09 3.72 3.19

2. Glutamic-Treonine 5.24 4.76 4.02

Mr.Nam

8/8/2007

- 26 -

3. Treonine 3.02 2.87 2.27

4. Serine 3.00 1.98 1.24

5. Glycine 5.78 3.98 3.12

6. Tyroxin 9.88 5.32 4.89

7. Alanine 4.20 3.97 4.12

8. Acginin-Histidin 7.22 5.37 4.36

9. Histidin 6.15 4.05 3.98

10. Valine 4.02 3.45 3.21

11.Methionin+ Valine 3.15 3.02 3.67

12. Phenylalanine 9.54 6.37 7.04

13. Isoleucin 7.89 5.12 6.28

14. Leucine-isoleucine 8.21 6.91 5.20

15. Lysine 6.28 5.03 4.78

16. 4-Hydroproline 4.02 2.49 4.10

17. Cysteine 4.07 4.01 3.98

18.Proline 7.14 5.08 6.17

* C¸ ch×a v«i kh«ng v©y: Solenognathus hardwiskii Gray

* C¸ ch×a v«i mâm nhän: Syngnathus acus Linnaes

* C¸ ch×a v«i mâm r¨ng c−a: Trachyrhamphus serratus Temminck et Schlegel

Mr.Nam

8/8/2007

- 27 -

H×nh 11 : §å thÞ hµm l−îng acid amine trong mÉu c¸ ch×a v«i kh«ng v©y

KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ acid amine trong 3 loµi c¸ ch×a v«i trªn cho thÊy hµm l−îng acid

amine còng rÊt cao. KÕt qu¶ trªn còng t−¬ng tù nh− cña nhiÒu t¸c gi¶ ®· nghiªn cøu tr−íc ®©y

[17,19,25,26]

* C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ axit amin cã trong nguyªn liÖu kiÕn

C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ axit amin cã trong nguyªn liÖu kiÕn (§¬n vÞ tÝnh: %g a.amine/100g mÉu).

a.amine/100g mÉu).

Axit amin

KiÕn ®en

KiÕn ®á

KiÕn n©u

KiÕn bäng

1. Aspactic

2.14

1.98

2.01

1.87

2. Glutamic-Treonine

2.06

2.14

1.99

1.76

3. Treonine

7.02

6.54

5.29

6.28

4. Serine

0.12

0.87

1.12

0.96

5. Glycine

2.98

2.56

3.02

2.87

6. Tyroxin

3.87

3.34

3.01

3.39

7. Alanine

5.20

5.17

5.10

4.86

8. Acginin-Histidin

3.09

3.52

1.92

2.89

9. Histidin

0.12

0.42

1.10

0.65

10. Valine

4.09

3.28

2.73

1.28

11.Methionin+ Valine

2.09

1.98

2.02

1.88

12. Phenylalanine

0.22

0.78

0.88

0.83

13. Leucine-isoleucine

6.72

5.98

6.02

5.88

14. Lysine

2.91

2.07

2.56

3.84

15. 4-Hydroproline

7.02

6.12

5.98

6.08

16. Cysteine

0.12

0.21

0.17

0.08

17. Proline

-

-

-

-

B¶ng 4. So s¸nh thµnh phÇn vµ hµm l−îng acid amine cã trong 4 loµi kiÕn (§¬n vÞ tÝnh:%g

• KiÕn ®en (Formica fusca Linaeus, thuéc hä kiÕn Formicidae.

Mr.Nam

8/8/2007

- 28 -

• KiÕn ®á (Camponotus Linaeus)

• KiÕn n©u (Manorium Linaeus)

• KiÕn bäng (Cremastogaster Linaeus)

H×nh 12 : §å thÞ hµm l−îng acid amine trong mÉu KiÕn ®en

* C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ axit amin cã trong nguyªn liÖu 2 lo¹i hµu vµ mèi tr¾ng

%g a.amine/100g mÉu).

Axit amin

Hµu s«ng

Hµu èng

Mèi tr¾ng

B¶ng 5. So s¸nh thµnh phÇn vµ hµm l−îng acid amine cã trong 2 lo¹i hµu vµ mèi tr¾ng (§¬n vÞ tÝnh:

1. Aspactic 4.28 5.66 3.02

2. Glutamic-Treonine 4.22 5.01 1.98

3. Treonine 2.98 3.77 7.52

4. Serine 5.21 6.27 2.11

5. Glycine 2.99 4.02 3.22

6. Tyroxin 1.99 2.22 3.15

7. Alanine 4.76 1.88 6.23

8. Acginin-Histidin 3.28 4.92 2.07

Mr.Nam

8/8/2007

- 29 -

9. Histidin 5.29 5.78 1.11

10. Valine 2.92 4.38 4.78

11.Methionin+ Valine 2.44 0.12 3.01

12. Phenylalanine 0.29 2.11 5.22

13. Isoleucin 2.46 3.82 -

14. Leucine-isoleucine 2.55 3.44 2.75

15. Lysine 3.86 5.77 2.92

16. 4-Hydroproline 2.22 3.22 6.95

17. Cysteine 2.80 2.01 0.02

18. Proline 3.22 1.98 -

• Hµu s«ng: Ostrearivularis Gould

• Hµu èng: Ostrea gigas Thunberg

• Mèi tr¾ng (Mèi mÝa): Coptotemes formosanus

Mr.Nam

8/8/2007

- 30 -

H×nh 13 : §å thÞ hµm l−îng acid amine trong mÉu Hµu èng

H×nh 14 : §å thÞ hµm l−îng acid amine trong mÉu Mèi tr¾ng

C¸c kÕt qu¶ trªn cho thÊy hµm l−îng acid amine cña hµu vµ mèi tr¾ng rÊt cã gi¸ trÞ. §iÒu

nµy ®óng víi kÕt qu¶ cña nhiÒu t¸c gi¶ ®· nghiªn cøu [17,18,25,27]. Còng ®óng nh− y häc cæ

truyÒn ®· ®¸nh gi¸ hµu vµ mèi lµ mãn ¨n vÞ thuèc, cã t¸c dông bæ c−êng tr¸ng c¬ thÓ, Dïng ch÷a

cho ng−êi giµ yÕu, suy nh−îc c¬ thÓ. Trªn thÕ giíi, mèi còng ®−îc dïng lµm thøc ¨n. Mèi ë Ch©u

Phi ng−êi d©n rÊt thÝch ¨n, khi hä b¾t ®−îc hä nung c¶ tæ råi ®¹p vá cøng bªn ngoµi ¨n c¸c x¸c m«i

ch¸y ®en l¹i thµnh mét thø kÑo Caramen. HoÆc hä ¨n t−¬I gi· lÉn víi chuèi hay r¸n víi dÇu chuèi,

dÇu cä. S¸ch D−îc tÝnh chØ nam cña TuÖ TÜnh cã viÕt : Mèi cã tÝnh b×nh, vÞ m¸t bæ thËn, tiªu ®éc.

b. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn c¸c ho¹t chÊt steroid cã trong c¸c nguyªn liÖu.

B¶ng 6. So s¸nh thµnh phÇn vµ hµm l−îng c¸c ho¹t chÊt steroid cã trong c¸c lo¹i nguyªn liÖu

Tªn mÉu

1. C¸ Ngùa Testosteron (mg/kg cvk) 60.00 Cortison (mg/kg cvk) 24.00 Progesteron (mg/kg cvk) 55.65 Oestradiol (mg/kg cvk) 83.20

26.00 53.21 36.28 26.70 2. C¸ c¬m Ên §é

30.0

48.22

24.50

12.9

3. C¸ C¬m th−êng 31.00 60.05 81.73 16.00

4. C¸ C¬m s¸ng

5. C¸ Ch×a v«i kh«ng v©y 68.00 65.07 19.40 49.40

6. C¸ ch×a v«i mâm nhän 59.00 60.02 20.42 42.42

7. C¸ ch×a v«i mâm r¨ng c−a 47.00 57.02 18.42 40.41

Mr.Nam

8/8/2007

- 31 -

8. Hµu s«ng 42.90 28.06 42.00 38.45

9. Hµu èng 48.87 35.06 45.45 58.90

KiÕn ®en 10. 29.24 33.45 20.67 21.28

KiÕn ®á 11. 25.21 28.39 17.99 24.22

KiÕn n©u 12. 23.22 20.22 18.02 22.19

KiÕn bäng 13. 21.22 24.98 16.54 20.26

Mèi tr¾ng 14. 34.45 37.21 17.86 19.58

C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn hormone steroid cã trong c¸c ®èi t−îng nghiªn cøu

ë b¶ng 6 cho chóng ta thÊy nguån ho¹t chÊt sinh d−îc rÊt sinh ®éng ë ngay nh÷ng ®èi t−îng xung

quanh chóng ta vµ hµm l−îng t−¬ng ®èi cao kh«ng thua kÐm so víi c¸c biÖt d−îc nh− c¸ ngùa.

- Hµm l−îng Testosterone cao nhÊt lµ ë loµi c¸ ch×a v«I (®¹i diÖn lµ c¸ ch×a v«I kh«ng v©y)

68.00(mg/kg cvk)> Loµi c¸ c¬m (C¸ c¬m thuêng) 31.00(mg/kg cvk)> Loµi Hµu (hµu èng)

48.87(mg/kg cvk)> Mèi tr¾ng 34.45 (mg/kg cvk) > Loµi kiÕn (kiÕn ®en). Trong khi ®ã ë c¸ ngùa loµi

mÖnh danh lµ biÖt d−îc hµm l−îng lµ 60.00(mg/kg cvk).

- Hµm l−îng Cortisol cao nhÊt lµ ë loµi c¸ ch×a v«I (®¹i diÖn lµ c¸ ch×a v«I kh«ng v©y) 65.07(mg/kg

cvk)> Loµi c¸ c¬m (C¸ c¬m thuêng) 60.05(mg/kg cvk)> Mèi tr¾ng 34.45 (mg/kg cvk) > Loµi Hµu

(hµu èng) 48.87(mg/kg cvk).> Loµi kiÕn (kiÕn ®en) 33.45(mg/kg cvk). Trong khi ®ã ë c¸ ngùa lµ

24.00(mg/kg cvk).

- Hµm l−îng Progesteron cao nhÊt lµ loµi c¸ c¬m (C¸ c¬m thuêng) 81.73(mg/kg cvk vµ thÊp nhÊt lµ

mèi tr¾ng 17.86(mg/kg cvk).

- Hµm l−îng Oestradion cao nhÊt lµ loµi hµu 58.9(mg/kg cvk)> c¸ ch×a v«I 49.4(mg/kg cvk). Cuèi

cïng lµ mèi tr¾ng 19.58 trong khi ®ã ë c¸ ngùa lµ 83.20(mg/kg cvk). Nh÷ng kÕt qu¶ trªn còng t−¬ng

tù nh− cña nhiÒu t¸c gi¶ ®· nghiªn cøu tr−íc ®©y [1,5,9,17,18]

c. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn c¸c chÊt vi kho¸ng cã trong c¸c nguyªn liÖu.

B¶ng 7. So s¸nh thµnh phÇn vµ hµm l−îng c¸c vi kho¸ng cã trong c¸c lo¹i nguyªn liÖu

STT Tªn mÉu Ca (%) K (%)

0.34 Cu mg/kg vck 41.20 Fe mg/kg vck 85.90 Zn mg/kg vck 49.70 Mn mg/kg vck 1.70 Se mg/kg vck 201.70 0.47 2 C¸ c¬m Ên §é

Mr.Nam

8/8/2007

- 32 -

0.48 3 C¸ c¬m th−êng (tr¾ng) 0.97 49.70 96.90 64.80 < 4.3 271.50

4 C¸ c¬m s¸ng 0.49 30.10 62.70 0.26 40.90 < 5.2 199.30

5 C¸ Ch×a v«i kh«ng v©y 3.23 48.00 232.90 116.60 60.10 92.80 0.90

6 C¸ ch×a v«i mâm nhän 2.67 39.40 57.62 89.10 42.00 82.60 0.41

7 C¸ ch×a v«i mâm r¨ng c−a 0.42 2.56 31.16 58.12 92.00 55.00 82.20

8 Hµu s«ng 0.91 0.93 60.40 94.90 41.82 54.40 62.2

9 Hµu èng 1.16 1.11 60.90 87.00 36.00 57.70 83.52

10 KiÕn ®en 0.54 0.06 21.20 42.90 21.50 94.90 114.40

11 KiÕn ®á 0.14 0.09 18.22 32.24 20.02 78.98 105.11

12 KiÕn n©u 0.12 0.07 17.89 17.25 18.11 82.23 98.26

13 KiÕn bäng 0.13 0.04 18.19 16.20 17.76 84.31 102.00

14 Mèi tr¾ng 0.14 0.02 12.19 20.22 30.22 24.22 120.24

Qua b¶ng trªn ta thÊy bøc tranh ph©n bè c¸c chÊt vi kho¸ng cã trong c¸c ®èi t−îng nghiªn

cøu rÊt lµ sinh ®éng.

- Hµm l−îng §ång (Cu) cã nhiÒu trong hµu èng, c¸ ch×a v«i vµ c¸ c¬m (60.90> 49.70 >

48.00)mg/kgvck.

- Hµm l−îng S¾t(Fe) cã nhiÒu trong c¸ ch×a v«I, c¸ c¬m vµ hµu s«ng

(232.90>96.90>94.90)mg/kgvck

- Hµm l−ìng kÏm (Zn) giµu nhÊt lµ ë c¸ ch×a v«I, c¸ c¬m tiÕp ®Õn hµu vµ mèi, kiÕn.

KÕt qu¶ nµy gÇn gièng víi c¸c kÕt qu¶ cña nhiÒu t¸c gi¶ ®· nghiªn cøu tr−íc ®©y

[37,40,41,43,44,45,46].

Hµm l−îng c¸c nguyªn tè vi kho¸ng trªn còng cho ta thÊy trong c¸c ®èi t−îng nghiªn cøu

cã chøa nhiÒu chÊt rÊt cÇn thiÕt cho viÖc håi phôc vµ n©ng cao thÓ lùc cña c¬ thÓ [1,4,7,8] nh−:

- Kali (K) tham gia vµo qu¸ tr×nh gi÷ c©n b»ng acid-base vµ c¸c ho¹t ®éng cña c¬ tim, c¬

v©n, thÇn kinh. Cã trong dÞch néi bµo.

- Cacil (Ca) gióp cho t¹o x−¬ng vµ ho¹t ®éng thÇn kinh c¬ còng nh− qu¸ tr×nh ®«ng m¸u.

- §ång (Cu) cã t¸c dông t¹o m« liªn kÕt, hemoglobin. Cã chøc n¨ng trong c¸c ho¹t ®éng

Mr.Nam

8/8/2007

- 33 -

thÇn kinh trung −¬ng. kÝch thÝch mäi ho¹t ®éng thÇn kinh.

- S¾t (Fe) tham gia hiÒu hÖ men oxy ho¸ khö. Thµnh tè cña hem, myoglobin.

- KÏm (Zn) thµnh phÇn cña men dehydrogenase, carbonic anhydrase. kÏm rÊt cÇn cho sù

tæng hîp acid nucleic, glucid, protein. Gi÷ cho sù toµn vÑn cña m«.

- Mangan lµ Cofactor cña nhiÒu men gan (arginase, phosphatase kiÒm) rÊt cÇn cho ho¹t

®éng cña tuyÕn yªn, gan, thËn, x−¬ng.

- Selen (Se) lµ coenzym cña glutathion-peroxydase. Phèi hîp víi vitamin E trong t¸c dông

chèng c¸c g«c tù do.

d. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn sinh ho¸ trong c¸c nguyªn liÖu nghiªn cøu.

B¶ng 8. So s¸nh thµnh phÇn sinh ho¸ cã trong c¸c lo¹i nguyªn liÖu

Tªn mÉu

Hµm l−îng protein tæng sè (%) 72.22 Hµm l−îng cacbuahydrat tæng sè (%) 2.36 1. C¸ C¬m Ên §é

2. C¸ C¬m th−êng 72.00 2.43

3. C¸ C¬m s¸ng 69.91 3.68

4. C¸ Ch×a v«i kh«ng v©y 69.36 2.25

5. C¸ Ch×a v«i mâm nhän 64.10 2.24

6. C¸ Ch×a v«i mâm r¨ng c−a 59.31 1.34

58.64 1.37 7. Hµu s«ng

50.83 2.67 8. Hµu èng

42.67 1.32 9. KiÕn ®en

39.00 1.01 10. KiÕn ®á

40.10 0.91 11. KiÕn n©u

41.00 0.98 12. KiÕn bäng

Mr.Nam

8/8/2007

- 34 -

45.00 1.89 13. Mèi tr¾ng

C¸c kÕt qu¶ vÒ hµm l−îng protein cã trong nguyªn liÖu nghiªn cøu còng ®ñ chøng minh cho

thÊy sù giµu dinh d−ìng cña mét sè ®éng vËt biÓn vµ c«n trïng kiÕn mèi cã t¸c dông nh− lµ mét

thùc phÈm thuèc hay thùc phÈm chøc n¨ng [14,15,16,43,46].

e. KÕt qu¶ nghiªn cøu c¸c ®iÒu kiÖn tèi −u trong qu¸ tr×nh øng dông c«ng nghÖ sinh häc t¹o

c¸c s¶n phÈm nguyªn liÖu cã chÊt l−îng cao.

B¶ng 9. Hµm l−îng a xit amin trong c¸c mÉu c¸ c¬m ph©n tÝch ë c¸c ®iÒu kiÖn thñy ph©n b»ng

Tªn axit amin

§iÒu kiÖn pH:7.5 - to:40oC Tgian: 40' Ho¹t ®éE:0.5%

§iÒu kiÖn pH:7.5 - to:45oC Tgian: 45' Ho¹t ®éE:0.7%

§iÒu kiÖn pH:6.5 - to:45oC Tgian: 45' Ho¹t ®éE:0.4%

papain .(§¬n vÞ tÝnh: %g a.amine/100g mÉu).

§iÒu kiÖn pH:6.5 - to:40oC Tgian: 30' Ho¹t ®é E:0.5% 7.20 1. Aspactic 3.05 3.06 2.04

2. Glutamic-Treonine 2.12 5.80 2.10 1.99

3. Treonine 0.22 1.22 0.24 -

4. Serine 1.02 3.03 0.98 0.84

5. Glycine 0.93 2.80 0.92 0.18

6. Tyroxin 4.26 10.50 3.59 2.87

7. Alanine 0.24 3.50 0.34 0.18

8. Acginin-Histidin 2.14 3.10 2.60 1.98

9. Histidin 2.21 4.85 2.24 2.00

10. Valine - 2.55 0.12 0.10

11.Methionin+ Valine 2.28 4.68 1.25 1.08

12. Phenylalanine 3.40 6.96 3.12 2.88

13. Isoleucin 3.92 6.50 3.02 3.16

14. Leucine-isoleucine 1.92 2.90 0.28 0.24

15. Lysine - 3.87 - -

16. 4-Hydroproline 3.01 7.80 2.96 2.99

17. Cysteine 0.92 2.82 1.02 1.08

Mr.Nam

8/8/2007

- 35 -

18. Proline - 11.12 - -

KÕt qu¶ nghiªn cøu trªn cho thÊy víi enzyme papain ë ®iÒu kiÖn pH:6.5 - to:40oC, trong thêi

gian: 30' vµ ho¹t ®é enzyme c¬ chÊt lµ :0.5% th× mÉu thuû ph©n cho ®−îc nhiÒu acid amin nhÊt.

Nh− vËy ë ®iÒu kiÖn nµy lµ tèi −u nhÊt ®Ó enzyme papain ho¹t ®éng tèt nhÊt [12,14,18,43,44,].

B¶ng 10: Hµm l−îng a xit amin trong c¸c mÉu c¸ ch×a v«i ph©n tÝch ë c¸c ®iÒu kiÖn thñy ph©n b»ng

papain.(§¬n vÞ tÝnh: %g a.amine/100g mÉu).

Tªn axit amin

§iÒu kiÖn pH:7.5 – to:40oC Tgian: 40’ Ho¹t ®éE:0.5% 2.01 §iÒu kiÖn pH:6.5 – to:45oC Tgian: 30’ Ho¹t ®éE:0.6% 5.09 §iÒu kiÖn pH:6.5 – to:40oC Tgian: 30’ Ho¹t ®é E:0.6% 2.67 §iÒu kiÖn pH:7.0 - to:45oC Tgian: 45' Ho¹t ®éE:0.7% 2.22 1. Aspactic

2. Glutamic-Treonine 3.12 5.24 4.98 3.25

3. Treonine 2.89 3.02 2.99 2.78

4. Serine 0.76 3.00 2.17 0.93

5. Glycine 3.27 5.78 4.20 3.92

6. Tyroxin 5.12 9.88 7.37 5.12

7. Alanine 3.24 4.20 3.87 3.02

8. Acginin-Histidin 4.34 7.22 2.78 4.55

9. Histidin 2.08 6.15 2.65 2.87

10. Valine - 4.02 2.76 1.99

11.Methionin+ Valine 1.87 3.15 2.69 2.99

12. Phenylalanine 2.69 9.54 6.99 5.77

13. Isoleucin 5.48 7.89 6.48 6.44

14. Leucine-isoleucine 7.95 8.21 6.87 7.96

15. Lysine - 6.28 4.29 3.22

16. 4-Hydroproline 2.19 4.02 4.25 -

17. Cysteine 0.42 4.07 4.18 -

Mr.Nam

8/8/2007

- 36 -

18. Proline - 7.14 5.82 2.34

B¶ng 11: Hµm l−îng a xit amin trong c¸c mÉu hµu, kiÕn vµ mèi ë c¸c ®iÒu kiÖn tèi −u b»ng

papain.(§¬n vÞ tÝnh: %g a.amine/100g mÉu).

Tªn axit amin

Hµu èng pH:6.5 - to:40oC Tgian: 40' Ho¹t ®éE:0.5% 5.66 KiÕn ®en pH:6.5 - to:40oC Tgian: 20' Ho¹t ®éE:0.35% 2.14 Mèi mÝa pH:6.5 - to:40oC Tgian: 20' Ho¹t ®é E:0.35% 3.02 1. Aspactic

5.01 2.06 1.98 2. Glutamic-Treonine

3.77 7.02 7.52 3. Treonine

6.27 0.12 2.11 4. Serine

4.02 2.98 3.22 5. Glycine

2.22 3.87 3.15 6. Tyroxin

1.88 5.20 6.23 7. Alanine

4.92 3.09 2.07 8. Acginin-Histidin

5.78 0.12 1.11 9. Histidin

4.38 4.09 4.78 10. Valine

0.12 2.09 3.01 11.Methionin+ Valine

2.11 0.22 5.22 12. Phenylalanine

3.82 6.72 - 13. Isoleucin

3.44 2.91 2.75 14. Leucine-isoleucine

5.77 7.02 2.92 15. Lysine

3.22 0.12 6.95 16. 4-Hydroproline

2.01 - 0.02 17. Cysteine

1.98 - - 18. Proline

2. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ qui tr×nh t¹o bét nguyªn liÖu cho chÕ phÈm Phunamine,

Thienamix, Nacamix.

a. Nghiªn cøu qui tr×nh s¶n xuÊt t¹o bét nguyªn liÖu cho c¸c s¶n phÈm Phunamine,

Thienamix, Nacamix.

§Ó s¶n phÈm cã t¸c dông tèt trong vÇn ®Ò n©ng cao thÓ lùc vµ håi phôc cho vËn ®éng viªn.

§Ò tµi ®· chän nguyªn liÖu cho s¶n phÈm Phunamine tõ nguån c¸ c¬m vµ c¸ ch×a v«i. c¸ c¬m vµ

Mr.Nam

8/8/2007

- 37 -

c¸ ch×a v«I ®Òu cã nguån acid amine, c¸c nguyªn tè vi l−îng vµ c¸c ho¹t chÊt steroid cao vµ cã thÓ

bæ sung cho nhau. C¸ ch×a v«i lµ hä cña c¸ ngùa, trong d©n gian ®· dïng nh− mét bµi thuèc cæ

truyªn, c¸ c¬m kh«ng chØ giµu c¸c acid amine vµ c¸c peptid mµ cßn mang nhiÒu c¸c cã t¸c dông

ch÷a bÖnh ®iÒu nµy ®· ®−îc nhiÒu tµi liÖu y häc cæ truyÒn vµ hiÖn ®¹i ®Ò cËp tíi [2,4,7,8,28,29].

Nguyªn liệu c¸ c¬m vµ c¸ ch×a v«i sau khi thu ho¹ch xong xö lý s¬ chÕ riªng tõng lo¹i theo c¸c

b−íc sau: Nguyªn liÖu thu ho¹ch t−¬i cho vµo ng©m kho¶ng 1-2 giê vµ röa s¹ch sau ®ã cho vµo

xay nhá, sÊy kh« vµ nghiÒn thµnh bét th«. Nguyªn liÖu ®−îc xay nhá xong b−íc tiÕp theo lµ dïng

enzyme papain thuû ph©n. ë kh©u nµy qu¸ tr×nh vµ ®iÒu kiÖn thuû ph©n ®èi víi tõng nguyªn liÖu cã

kh¸c nhau nh− C¸ c¬m (§iÒu kiÖn lµ pH:6.5 – NhiÖt ®é to:40oC, Thêi gian t:30', Ho¹t ®é enzyme

E:0.5% vµ c¸ ch×a v«i (§iÒu kiÖn lµ: pH:6.5 – NhiÖt ®é to:45oC, thêi gian t: 30’, Ho¹t ®é enzyme

E:0.6%). Sau qu¸ tr×nh thuû ph©n lµ c¸c c«ng ®o¹n läc dÞch chiÕt vµ sÊy phun t¹o thµnh tõng d¹ng

bét c¸ c¬m vµ bét c¸ ch×a v«i.

Nguyªn liÖu ®Ó t¹o bét Thienamix ®−îc bµo chÕ tõ loµi hµu biÓn ®©y lµ ®èi t−îng ®· ®−îc

nhiÒu tµi liÖu y häc cæ truyÒn vµ y häc hiÖn ®¹i quan t©m v× trong loµi hµu biÓn kh«ng chØ chøa hµm

l−îng c¸c chÊt bæ d−ìng t¨ng c−êng sinh lùc mµ cßn chøa nhiÒu c¸c chÊt plasmalogen kÝch thÝch

thÇn kinh, t¨ng c−êng vµ håi phôc trÝ nhí.

§Ó t¹o nªn bét nguyªn liÖu cña s¶n phÈm Thienamix tõ con hµu biÓn sau khi thu ho¹ch s¬

chÕ, luéc s«i, bá vá lÊy thÞt lµm s¹ch vµ còng theo qui tr×nh t−¬ng tù nh− trªn, chØ kh¸c ë qu¸ tr×nh

®iÒu kiÖn thuû ph©n nguyªn liÖu con hµu biÓn(Hµu èng): pH:6.5 – nhiÖt ®é to:40oC, thêi gian t: 40',

Ho¹t ®é enzyme E:0.5% vµ cuèi cïng lµ läc dÞch chiÕt, sÊy phun t¹o ra bét nguyªn liÖu Thienamix.

Bét nguyªn liÖu Nacamix ®−îc bµo chÕ tõ loµi kiÕn ®en vµ mèi tr¾ng v× trong kiÕn ®en cã

mang nhiÒu c¸c ho¹t chÊt gi¶m ®au vµ ch÷a bÖnh nh− acid formic, cßn trong thµnh phÇn cña mèi

tr¾ng cã chøa nhiÒu thµnh phÇn vµ hµm l−îng acid amine cao cã t¸c dông bæ d−ìng t¨ng c−êng

thÓ lùc c¬ b¾p[4,7,8,27,29,45,46].

§Ó t¹o nªn bét nguyªn liÖu cña s¶n phÈm Nacamix. Giai ®o¹n s¬ chÕ nguyªn liÖu ®èi víi

tõng ®èi t−îng cã sù kh¸c nhau ®«i chót. KiÕn ®en vµ mèi tr¾ng sau khi thu ho¹ch vÒ röa s¹ch, sÊy

kh«, t¹o bét th« vµ còng theo qui tr×nh t−¬ng tù nh− bét Thienamix vµ Phunamine, chØ kh¸c ë qu¸

tr×nh ®iÒu kiÖn thuû ph©n nguyªn liÖu nh−: KiÕn ®en(pH:6.5, nhiÖt ®é to:40oC, thêi gian t: 20', Ho¹t

®é enzyme E:0.35%). ë mèi tr¾ng (pH:6.5 - to:40oC, thêi gian t:20', Ho¹t ®é enzyme E:0.35%) vµ

cuèi cïng lµ läc dÞch chiÕt, sÊy phun t¹o ra bét nguyªn liÖu Nacamix.

Mr.Nam

8/8/2007

- 38 -

§Ó nghiªn cøu qui tr×nh t¹o bét cho 3 lo¹i s¶n phÈm. §Ó tµi ®· gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lùa chän

enzyme papain ®Ó thuû ph©n v× ®©y lµ mét enzyme cã ho¹t tÝnh proteolytic rÊt m¹nh, nã ho¹t ®éng

võa nh− mét endonuleaza, võa nh− mét exonucleaza. Papain thuû ph©n c¬ chÊt ®Õn tËn

oligopeptit. N−íc ta ë vïng nhiÖt ®íi, cã nguån ®u ®ñ dåi dµo. §©y lµ nguån cung cÊp papain chñ

yÕu. Papain dÔ t¸ch chiÕt, bÒn v÷ng, gi÷ ®−îc ho¹t tÝnh trong thêi gian dµi ë ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n

b×nh th−êng.

Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh møc ®é thuû ph©n c¬ chÊt (hay ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh hµm l−îng

®¹m cña mÉu bÞ thuû ph©n)

HiÖn nay cã rÊt nhiÒu ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ho¹t tÝnh cña protease ®−îc ¸p dông ë n−íc ta

nh−: Ph−¬ng ph¸p Auson c¶i tiÕn, ph−¬ng ph¸p Gross- fuld, ph−¬ng ph¸p chuÈn ®é formol,...

Trong ®ã, ph−¬ng ph¸p Auson c¶i tiÕn ®−îc dïng réng r·i nhÊt, dùa trªn c¬ së x¸c ®Þnh l−îng

Tyrozin gi¶i phãng trong qu¸ tr×nh thuû ph©n protein. Ph−¬ng ph¸p nµy cã ®é nh¹y cao, dÔ thùc

hiÖn nh−ng l¹i cã h¹n chÕ c¨n b¶n lµ: cã nh÷ng protein trong qu¸ tr×nh thuû ph©n kh«ng gi¶i phãng

ra Tyrozin hoÆc ngay c¶ ®èi víi mét sè protein cã gi¶i phãng ra Tyrozin trong qu¸ tr×nh thuû ph©n

th× ngoµi ph©n huû c¸c liªn kÕt peptit ®−îc t¹o thµnh víi sù tham gia cña c¸c gèc Tyrozin c¸c

protease ®ã còng ph©n huû c¶ c¸c liªn kÕt peptit kh¸c kh«ng t¹o thµnh bëi c¸c gèc Tyrozin. V× vËy,

sö dông ph−¬ng ph¸p Auson c¶i tiÕn ®Ó x¸c ®Þnh ho¹t tÝnh sÏ kh«ng ®¸nh gi¸ ®óng thùc chÊt ho¹t

®é cña prrotease

Khi liªn kÕt peptit bÞ thuû ph©n th× mét trong c¸c s¶n phÈm t¹o thµnh sÏ chøa nhãm amin (-

NH2) vµ sè l−îng amin míi t¹o thµnh b»ng l−îng liªn kÕt bÞ thuû ph©n. Cho nªn viÖc ®Þnh l−îng

nhãm - NH2 sÏ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c thùc tr¹ng ho¹t tÝnh protease.

Cã nhiÒu ph−¬ng ph¸p ®Ó ®Þnh l−îng nhãm - NH2, trong ®ã cã ph−¬ng ph¸p ®Þnh l−îng

nhãm - NH2 b»ng sö dông 2, 4, 6 - nitrobenzen - 1- sulporic axit. Nh−ng ho¸ chÊt nµy hiÖn nay rÊt

khã kiÕm ë ViÖt Nam. Nªn chóng t«i ®· sö dông ph−¬ng ph¸p kh¸c ®Ó ®Þnh l−îng - NH2, ®ã lµ

ph−¬ng ph¸p chuÈn ®é Formol.

Nguyªn t¾c cña ph−¬ng ph¸p: Formaldehyde ë l−îng d− thõa dÔ dµng liªn kÕt víi c¸c

+NH3CHRCOO- + NH3CHRCOO ↔ NH2CHRCOO- + H+ NH2CHRCOO- + 2 HCHO

nhãm amin ( - NH2) dÉn tíi gi¶i phãng ra proton (H+)

↔ (HOCH2)2 NCHRCOO-

Puton gi¶i phãng ra ®−îc chuÈn ®é trùc tiÕp b»ng NaOH cho ®Õn khi xuÊt hiÖn mµu cña

Mr.Nam

8/8/2007

- 39 -

phenolphtalein (pH ~ 8) th× dõng l¹i.

§Ò tµi sau khi nghiªn cøu thùc nghiÖm ®· ®−a ra qui tr×nh t¹o ra s¶n phÈm bét nguyªn liÖu

cña viªn t¨ng lùc Phunamine, Thienamix vµ Nacamix ë c¸c d¹ng cao cÊp nh− sau theo s¬ ®å sau:

S¬ chÕ nguyªn liÖu

Nguyªn liÖu sau khi thu ho¹ch vµ s¬ chÕ

ChÕ biÕn bét th«

Xö lý b»ng C«ng nghÖ enzyme (to, pH, thêi gian vµ ho¹t ®é E. thÝch hîp)

DÞch chiÕt thuû ph©n nguyªn liÖu

Läc dÞch chiÕt Nguyªn liÖu

SÊy phun

b. S¬ ®å qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt t¹o bét Phunamine, Thienamix, Nacamix.

Bét nguyªn liÖu Tinh chÕ

H×nh 14: S¬ ®å qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt t¹o bét nguyªn liÖu

c. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thö nghiÖm c¸c bét nguyªn liÖu s¶n phÈm Phunamine, Thienamix,

Nacamix trªn ®éng vËt thùc nghiÖm.

• C¸c nghiªn cøu thùc nghiÖm kiÓm tra ®éc tè c¸c chÕ phÈm Phunamine, Thienamix vµ

Nacamix.

* KÕt qu¶ x¸c ®Þnh ®éc tÝnh cÊp tÝnh vµ b¸n tr−êng diÔn cña bét nacamix

Nhãm nghiªn cøu chóng t«i ®· tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ ®éc tÝnh cña bét Nacamix ®−îc bµo chÕ

tõ loµi kiÕn ®en vµ mèi tr¾ng. §éc tÝnh cña bét Nacamix ®−îc ®¸nh gi¸ theo chØ tiªu: LD50 (liÒu ®éc

g©y chÕt mét nöa) vµ nhiÔm ®éc b¸n tr−êng diÔn trªn ®éng vËt thùc nghiÖm. KÕt qu¶ nghiªn cøu

®−îc tr×nh bµy trong c¸c néi dung d−íi ®©y:

* §èi t−îng nghiªn cøu

Nghiªn cøu ®éc tÝnh ®−îc thùc hiÖn trªn 110 chuét nh¾t tr¾ng cã träng l−îng 20 ± 2 gam

ë ®é tuæi ®· tr−ëng thµnh (8-12 tuÇn tuæi). TÊt c¶ c¸c chuét ®−îc chän ®Òu nhanh nhÑn, khoÎ

Mr.Nam

8/8/2007

- 40 -

m¹nh, kh«ng m¾c c¸c dÞ tËt bÈm sinh.

Tæng sè chuét nghiªn cøu ®−îc chia thµnh 5 l« thÝ nghiÖm, mçi l« 12 con ®Ó x¸c ®Þnh tû lÖ

sèng chÕt ë c¸c møc liÒu kh¸c nhau vµ 02 l« mçi l« 25 chuét ®Ó theo dâi ¶nh h−ëng ®éc b¸n tr−êng

diÔn. Sù ph©n chia chuét vµo mçi nhãm ®−îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c hoµn toµn ngÉu nhiªn.

Tr−íc vµ trong qu¸ tr×nh thùc nghiÖm, tÊt c¶ chuét ®Òu ®−îc nu«i d−ìng trong cïng mét m«i

tr−êng víi mäi ®iÒu kiÖn ®ång nhÊt.

Bét Nacamix do viÖn c«ng nghÖ sinh häc cung cÊp víi liÒu 800 mg ho¹t chÊt tinh khiÕt

(kh«ng bao gåm t¸ d−îc) cho mét ng−êi trong mét ngµy ®ªm (04 viªn/ ngµy/ ng−êi – mçi viªn chøa

200mg bét). NÕu chÊp nhËn, träng l−îng trung b×nh cña ng−êi ViÖt nam lµ 50kg ®èi víi mét c¸ thÓ

trong ®é tuæi tr−ëng thµnh, liÒu sö dông cña bét Nacamix t−¬ng øng lµ 16 mg/kg thÓ träng.

§Ó h×nh thµnh dung dÞch nghiªn cøu tiÕn hµnh hoµ tan ®ång ®Òu 400 mg bét ( t−¬ng ®−¬ng

02 viªn thuèc) trong 1 ml n−íc cÊt. Nh− vËy, dung dÞch nghiªn cøu chøa nång ®é ho¹t chÊt lµ 400

mg/ ml.

Nghiªn cøu ®−îc thùc hiÖn trªn 05 møc liÒu cña bét Nacamix. Møc liÒu tèi thiÓu ®−îc kh¶o

s¸t lµ 2mg/g thÓ träng ®éng vËt nghiªn cøu (gÊp 125 lÇn liÒu sö dông trªn ng−êi) vµ møc liÒu tèi ®a

lµ 20mg/g thÓ träng ®éng vËt nghiªn cøu (gÊp 1250 lÇn liÒu sö dông trªn ng−êi).

* Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

Nghiªn cøu x¸c ®Þnh liÒu ®éc cña bét Nacamix ®−îc tiÕn hµnh theo nguyªn lý cña ph−¬ng

ph¸p Kerber dùa vµo tû lÖ sèng, chÕt cña ®éng vËt thÝ nghiÖm khi cã sù t¨ng liÒu. LiÒu ®éc ®−îc

x¸c ®Þnh theo chØ tiªu LD50 ( liÒu g©y chÕt 50% ®éng vËt thùc nghiÖm).

Nghiªn cøu b¸n tr−êng diÔn tiÕn hµnh trong thêi gian 03 th¸ng. Trong kho¶ng thêi gian nµy

®éng vËt nghiªn cøu bÞ uèng b¾t buéc bét Nacamix ë møc liÒu 10mg/g thÓ träng (møc liÒu gÊp 625

lÇn liÒu sö dông trªn ng−êi).

§−êng x©m nhËp cña bét Nacamix vµo c¬ thÓ chuét lµ ®−êng tiªu ho¸. DÞch láng chøa ho¹t

chÊt trong bét Nacamix ®−îc ®−a vµo d¹ dµy chuét qua ®−êng miÖng theo nguyªn t¾c uèng b¾t

buéc th«ng qua viÖc sö dông kim cong ®Çu tµy chuyªn dông dïng cho ®éng vËt nhá. Trong thùc

nghiÖm chóng t«i dïng lo¹i xilanh cã thÓ tÝch lµ 0,1 ml ®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cña l−îng dÞch

láng ho¹t chÊt cÇn ®−a vµo c¬ thÓ chuét.

TÝnh to¸n liÒu ho¹t chÊt cÇn nghiªn cøu sao cho thÓ tÝch l−îng dung dÞch chøa ho¹t chÊt

trong bét Nacamix b¬m vµo ®−êng tiªu ho¸ chuét kh«ng v−ît qu¸ 0,5 ml dÞch láng ®èi víi mçi con.

Mr.Nam

8/8/2007

- 41 -

Nh− vËy, khi tiÕn hµnh nghiªn cøu ®èi víi tr−êng hîp liÒu cao h¬n, thÓ tÝch dung dÞch v−ît

qu¸ 0,5 ml, chóng t«i thùc hiÖn ®éng t¸c uèng b¾t buéc 02 lÇn trong ngµy víi kho¶ng c¸ch thêi gian

uèng gi÷a c¸c lÇn kh«ng d−íi 4 giê.

TiÕn hµnh quan s¸t hµnh vi cña nh÷ng chuét bÞ uèng Ðp buéc dÞch bét Nacamix trong

kho¶ng thêi gian 24 giê lتn tôc.

Trong nghiªn cøu ®éc tÝnh b¸n tr−êng diÔn tiÕn hµnh cho uèng dung dÞch bét Nacamix hµng

ngµy vµo thêi ®iÓm cè ®Þnh (8 giê s¸ng mçi ngµy) trong kho¶ng thêi gian 03 th¸ng liªn tôc.

* KÕt qña nghiªn cøu vµ bµn luËn

KÕt qu¶ nghiªn cøu x¸c ®Þnh LD50 cña ho¹t chÊt chøa trong bét Nacamix ®−îc tr×nh bµy

trong b¶ng 1.

B¶ng 12. B¶ng nghiªn cøu tû lÖ sèng chÕt (®Ó x¸c ®Þnh liÒu ®éc LD50) cña chuét nh¾t tr¾ng uèng

bét Nacamix (n=12)

Sèng/nhãm

Møc liÒu (mg/g) Ghi chó Tû lÖ (%) Sè TT L−îng uèng (ml) Sè l−îng

1 2 3 4 5 0,1 0,25 0,5 0,75* 1,0* Sè l−îng chuét (con) 12 12 12 12 12 2,0 5,0 10,0 15,0 20,0 100 100 100 100 100 T¨ng vËn ®éng trong kho¶ng thêi gian 5-10 phót. T¨ng vËn ®éng chung T¨ng vËn ®éng chung T¨ng vËn ®éng (møc ®é võa ph¶i) T¨ng vËn ®éng (møc ®é võa ph¶i) 12 12 12 12 12

* - Nh÷ng møc liÒu ®−îc uèng lµm 2 lÇn.

B¶ng13. B¶ng kÕt qu¶ nghiªn cøu ®éc tÝnh tr−êng cña chuét nh¾t tr¾ng uèng bét Thienamix (n=12)

Th¸ng 1 Th¸ng 2 Th¸ng 3

L« §èi chøng X¸c ®Þnh §T SL (chuét) 25 25 Sèng 25 25 ChÕt 0 0 Sèng 25 25 ChÕt 0 0 Sèng 25 25 ChÕt 0 0

Tõ nh÷ng kÕt qu¶ thu ®−îc, tr×nh bµy trong b¶ng 15 vµ b¶ng 16, chóng t«i cã mét sè ý

kiªn nhËn xÐt sau:

Theo quy ®Þnh chung ®Ó ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c vµ kh¸ch quan ®éc tÝnh cña bÊt kú

chÊt nµo ®Òu cÇn tu©n thñ mét sè nguyªn t¾c sau:

Mr.Nam

8/8/2007

- 42 -

Chän ®éng vËt thÝ nghiÖm thÝch hîp. CÇn chän nh÷ng loµi ®éng vËt nhËy c¶m víi ho¸ chÊt

cÇn thö. Theo quy ®Þnh ®Ó kiÓm tra ®éc tÝnh cÇn ph¶i thö trªn Ýt nhÊt trªn hai loµi ®éng vËt mµ mét

trong hai loµi ®ã ph¶i kh«ng thuéc lo¹i gÆm nhÊm. Bét Nacamix ®· sö dông cho ng−êi nªn thùc

nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh trªn chuét nh¾t tr¾ng ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña nguyªn t¾c x¸c ®Þnh ®éc

tÝnh. Thªm vµo ®ã, chuét nh¾t tr¾ng lµ loµi ®éng vËt gÆm nhÊm ®−îc dïng phæ biÕn trong nghiªn

cøu y-sinh häc t¹i tÊt c¶ c¸c c¬ së nghiªn cøu trong n−íc vµ trªn thÕ giíi ChÝnh v× vËy trong tr−êng

hîp nghiªn cøu cô thÓ nµy cã thÓ ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña viÖc chän ®éng vËt.

C¸c ®éng vËt ®−îc chän cÇn cã sù ®ång ®Òu vÒ c¸c yÕu tè sinh häc nh− träng l−îng, t×nh

tr¹ng søc khoÎ, lo¹i bá c¸c ®èi t−îng cã dÞ vËt bÈm sinh hoÆc kh¸c th−êng víi c¸c c¸ thÓ kh¸c ...

§iÒu nµy ®· ®−îc nhãm nghiªn cøu thùc hiÖn ®Çy ®ñ.

C¸c ®éng vËt cÇn ®−îc chän vµ ph©n l« mét c¸ch ngÉu nhiªn ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan

vµ trung thùc cña viÖc x¸c ®Þnh ®éc tÝnh.

Sè l−îng c¸c sóc vËt nghiªn cøu cÇn ®ñ lín ®Ó gi¶m bít sai sè trong qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh ®éc

tÝnh. Th«ng th−êng c¸c ®éng vËt nghiªn cøu ®−îc chia thµnh nhiÒu l« ®Ó ®¸nh ®éc víi c¸c møc liÒu

kh¸c nhau. Sè l−îng ®éng vËt cña mçi l« vµ sè l−îng l« phô thuéc vµo tÇn sè c¸c biÓu hiÖn ®éc

xuÊt hiÖn vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, kÝch th−íc cña ®éng vËt thÝ nghiÖm. Th«ng th−êng sè l−îng l« nghiªn

cøu trªn thùc tÕ ph¶i ®¹t tíi trªn 10 l«. Sè l−îng ®éng vËt trong mçi l« theo quy ®Þnh n»m trong

kho¶ng 10-20 con ®èi víi tr−êng hîp nhiÔm ®éc cÊp tÝnh.

Do ®Þnh h−íng ®−îc møc ®é ®éc cña bét Nacamix lµ rÊt thÊp nªn sù ph©n l« cã thÓ rót bít

vµ víi 5 l« thÝ nghiÖm theo chóng t«i còng ®ñ ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é ®éc cña bét Nacamix. Sè l−îng

c¸ thÓ trong l« cña chóng t«i lµ 12 chuét n»m trong kho¶ng quy ®Þnh cña ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®éc

tÝnh cÊp vµ 25 chuét ®ñ ®¶m b¶o ®é chuÈn x¸c vÒ thèng kª.

Thêi gian theo dâi ®èi víi mét chÊt g©y ®éc cÊp tÝnh qua ®−êng tiªu ho¸, theo truyÒn thèng,

th−êng ®−îc x¸c ®Þnh lµ 24 giê kÓ tõ khi ®−a chÊt ®éc vµo c¬ thÓ ®éng vËt. §iÒu nµy còng ®−îc

tu©n thñ trong qu¸ tr×nh thùc nghiÖm. C¸c kÕt qu¶ cô thÓ ®−îc tr×nh bµy nh− sau:

Ngay tõ nh÷ng liÒu ®Çu tiªn (2mg/g thÓ träng) sau khi uèng, chuét ®· b¾t ®Çu cã nh÷ng

biÕn ®æi ban ®Çu vÒ hµnh vi. Häat ®éng cña chuét cã vÎ nhanh nhÑn h¬n. Chuét hay ch¹y ®i ch¹y

l¹i nhiÒu h¬n so víi l« ®èi chøng. Còng b¾t gÆp nh÷ng biÓu hiÖn h−ng phÊn, t¨ng kÝch thÝch nhÑ.

Chuét hay dõng l¹i ngöi, d¹ng t×m kiÕm.

Sau 5-10 phót hµnh vi cña chuét trë l¹i tr¹ng th¸i b×nh th−êng. Tuy nhiªn, nÕu ®Ó ý kü ta

Mr.Nam

8/8/2007

- 43 -

thÊy chóng nhanh nhÑn h¬n vµ Ýt ngñ h¬n vµo thêi ®iÓm buæi tr−a vµ ®Çu giê buæi chiÒu.

So s¸nh biÓu hiÖn cña chuét gi÷a c¸c l« thÝ nghiÖm chóng t«i thÊy cã sù kh¸c biÖt nhá ë

chç, møc ®é ho¹t b¸t cña l« 4 vµ l« 5 cã vÎ nh− thÊp nhÊt, ®Æc biÖt lµ l« 5.

Theo ®¸nh gi¸ cña chóng t«i, sù t¨ng vËn ®éng trong kho¶ng thêi gian 5-10 phót ®Çu sau

khi uèng lµ hËu qu¶ cña sù kÝch thÝch do ®éng t¸c uèng b¾t buéc g©y nªn. Qua giai ®o¹n ®ã, chuét

trë l¹i møc ho¹t ®éng hµnh vi æn ®Þnh th«ng th−êng. §iÒu ®¸ng quan t©m lµ ®é nhanh nhÑn, ho¹t

b¸t còng nh− tæng thêi gian thøc tØnh cña c¸c l« chuét ®−îc uèng Ðp buéc dÞch ho¹t chÊt chøa

trong bét Nacamix cao h¬n chót Ýt so víi c¸c l« ®èi chøng. §iÒu nµy gîi cho chóng ta nghÜ ®Õn hiÖu

qu¶ d−îc lý cña bét Nacamix. Ph¶i ch¨ng, t¸c dông bæ cña c¸c lo¹i axit amin vµ ho¹t chÊt steroid

chøa trong bét Nacamix ®· t¹o ra cho ®éng vËt tr¹ng th¸i h−ng phÊn khoÎ m¹nh nh− ®· gÆp ë trªn.

Møc ®é t¨ng vËn ®éng trong hµnh vi thÊp h¬n ë 2 l« chuét sè 4 vµ 5, theo chóng t«i, còng

®−îc g¾n víi t¸c dông cña c¸c ho¹t chÊt chøa trong bét Nacamix. Trong 2 tr−êng hîp nµy ®éng vËt

bÞ béi thùc bëi l−îng protein qu¸ cao x©m nhËp tøc thêi vµo c¬ thÓ g©y ra t×nh tr¹ng qu¸ t¶i trong tÊt

c¶ c¸c qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ vËt chÊt.

Chóng t«i kh«ng nghiªn cøu tiÕp qu¸ tr×nh t¨ng liÒu cña bét Nacamix ®Ó x¸c ®Þnh

chÝnh x¸c liÒu ®éc bëi 2 lý do sau:

Cho tíi liÒu 20mg/g thÓ träng chuét trong c¸c l« nghiªn cøu chóng t«i ®Òu kh«ng thÊy cã bÊt

kú dÊu hiÖu bÊt th−êng nµo vÒ hµnh vi.

Trªn thùc tÕ liÒu 20mg/g thÓ träng lµ møc liÒu d−îc liÖu lín gÊp 1250 lÇn møc liÒu ®−îc quy

®Þnh sö dông cho ng−êi.

Nh− vËy c¨n cø vµo nh÷ng kÕt qu¶ thu ®−îc chóng t«i ®· ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó kÕt luËn r»ng bét

Nacamix kh«ng g©y ®éc tr−íc hÕt lµ ®èi víi chuét vµ sau ®ã lµ ng−êi bëi lÏ:

á møc liÒu 20mg/g thÓ träng chuét, c¸c ho¹t chÊt chøa trong bét Nacamix kh«ng g©y ®−îc

bÊt kú mét biÓu hiÖn ®éc nµo trªn chuét thÝ nghiÖm. Theo tÝnh to¸n, ®©y lµ møc liÒu cao h¬n 1250

lÇn liÒu ®−îc quy ®Þnh sö dông trªn ng−êi. Trªn thùc tÕ khã ai cã thÓ tiÕp nhËn ®−îc liÒu cao h¬n

n÷a bëi nÕu theo c¸ch ®ãng gãi nh− hiÖn nay (200 mg/viªn) ®Ó cã ®−îc liÒu 20mg/g thÓ träng th×

mét ng−êi nÆng trung b×nh 50kg ph¶i uèng sè l−îng thuèc lµ 5000 viªn trong mét nµy ®ªm (theo

liÒu quy ®Þnh chØ ph¶i uèng 4 viªn/ngµy).

Theo quy ®Þnh chung, ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é ®éc cña mét chÊt bÊt kú ng−êi ta ph¶i dùa vµo

chØ tiªu liÒu g©y chÕt cña chÊt ®ã. C¨n cø vµo ®é ®éc cÊp tÝnh, tæ chøc y tÕ thÕ giíi ®· ph©n chia tÊt

Mr.Nam

8/8/2007

- 44 -

c¶ c¸c ho¸ chÊt thµnh 5 nhãm møc ®é ®éc kh¸c nhau. C¸c chÊt thuéc nhãm ®éc møc 5 (møc thÊp

nhÊt) cã chØ sè LD50 n»m d−íi 5000 mg/kg. Theo c¸ch ®¸nh gi¸ nµy th× nh÷ng chÊt cã LD50 n»m

trªn møc 5000 mg/kg thÓ träng sÏ ®−îc xem lµ chÊt kh«ng ®éc. Trong thùc nghiÖm cña chóng t«i

bét Nacamix ®· sö dông tíi møc liÒu 20.000 mg/kg thÓ träng vµ kh«ng g©y tö vong mét c¸ thÓ nµo

trong l« thÝ nghiÖm. Nh− vËy LD50 cña bét Nacamix ch¾c cßn cao h¬n møc liÒu 20000 mg/kg thÓ

träng nªn cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng bét Nacamix kh«ng ®éc.

Thùc nghiÖm tr−êng diÔn (kÕt qu¶ trong b¶ng 2) cho thÊy bét Nacamix hoµn toµn kh«ng

g©y chªt bÊt kú ®éng vËt nµo trong kho¶ng thêi gian sö dông 03 th¸ng liªn tôc ë møc liÒu

10.000mg/kg thÓ träng (gÊp 625 lÇn sö dông cho ng−êi) khi x©m nhËp vµo c¬ thÕ qua ®−êng tiªu

ho¸.

* KÕt luËn

1. Bét Nacamix ë liÒu 20 000 mg/kg thÓ träng kh«ng g©y ®éc ®èi víi chuét thÝ nghiÖm.

Kh«ng lµm chÕt chuét hoÆc g©y xuÊt hiÖn bÊt kú triÖu chøng nhiÔm ®éc nµo.

2. ViÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c LD50 cña bét Nacamix trªn thùc tÕ kh«ng cÇn thiÕt v× ch¾c ch¾n

sÏ cao h¬n møc liÒu 20.000 mg/kg thÓ träng nhiÒu lÇn, trong khi ®ã chØ víi møc liÒu nµy th× mét

ng−êi cã träng l−îng trung b×nh 50kg còng ph¶i tiÕp nhËn trong vßng 24 giê mét sè l−îng 5000 viªn

Nacamix. §iÒu nµy khã cã kh¶ n¨ng x¶y ra trong thùc tÕ.

3. Bét Nacamix kh«ng hÒ g©y ¶nh h−ëng b¸n tr−êng diÔn trªn ®éng vËt thùc nghiÖm ngay

c¶ khi sö dông liÒu cao gÊp 625 lÇn so víi liÒu dïng cho ng−êi trong thêi gian dµi 3 th¸ng.

* KÕt qu¶ x¸c ®Þnh ®éc tÝnh cÊp tÝnh vµ b¸n tr−êng diÔn cña bét phunamine

Nhãm nghiªn cøu còng tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ ®éc tÝnh cña bét Phunamine ®−îc bµo chÕ tõ

c¸ c¬m vµ c¸ ch×a v«i. §éc tÝnh cña bét Phunamine còng ®¸nh gi¸ theo chØ tiªu: LD50 (liÒu ®éc g©y

chÕt mét nöa) vµ nhiÔm ®éc b¸n tr−êng diÔn trªn ®éng vËt thùc nghiÖm,.

KÕt qu¶ nghiªn cøu ®−îc tr×nh bµy trong c¸c néi dung nh− sau:

* §èi t−îng nghiªn cøu

Nghiªn cøu ®éc tÝnh ®−îc thùc hiÖn trªn 110 chuét nh¾t tr¾ng cã träng l−îng 20 ± 2 gam

ë ®é tuæi ®· tr−ëng thµnh (8-12 tuÇn tuæi). TÊt c¶ c¸c chuét ®−îc chän ®Òu nhanh nhÑn, khoÎ

m¹nh, kh«ng m¾c c¸c dÞ tËt bÈm sinh.

Tæng sè chuét nghiªn cøu ®−îc chia thµnh 5 l« thÝ nghiÖm, mçi l« 12 con ®Ó x¸c ®Þnh tû lÖ

sèng chÕt ë c¸c møc liÒu kh¸c nhau vµ 02 l« mçi l« 25 chuét ®Ó theo dâi ¶nh h−ëng ®éc b¸n tr−êng

Mr.Nam

8/8/2007

- 45 -

diÔn. Sù ph©n chia chuét vµo mçi nhãm ®−îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c hoµn toµn ngÉu nhiªn.

Tr−íc vµ trong qu¸ tr×nh thùc nghiÖm, tÊt c¶ chuét ®Òu ®−îc nu«i d−ìng trong cïng mét m«i

tr−êng víi mäi ®iÒu kiÖn ®ång nhÊt.

Bét Phunamine do viÖn c«ng nghÖ sinh häc cung cÊp víi liÒu sö dông cho ng−êi lµ 1800

mg ho¹t chÊt tinh khiÕt (kh«ng bao gåm t¸ d−îc) cho mét ng−êi trong mét ngµy ®ªm (06 viªn/ ngµy/

ng−êi – mçi viªn chøa 300mg bét). NÕu chÊp nhËn, träng l−îng trung b×nh cña ng−êi ViÖt nam lµ

50kg ®èi víi mét c¸ thÓ trong ®é tuæi tr−ëng thµnh, liÒu sö dông cña bét Phunamine t−¬ng øng lµ

36mg/kg thÓ träng.

§Ó h×nh thµnh dung dÞch nghiªn cøu tiÕn hµnh hoµ tan ®ång ®Òu 600 mg bét ( t−¬ng ®−¬ng

02 viªn thuèc) trong 1 ml n−íc cÊt. Nh− vËy, dung dÞch nghiªn cøu chøa nång ®é ho¹t chÊt lµ 600

mg/ ml.

Nghiªn cøu ®−îc thùc hiÖn trªn 05 møc liÒu cña bét Phunamine. Møc liÒu tèi thiÓu ®−îc

kh¶o s¸t lµ 3mg/g thÓ träng ®éng vËt nghiªn cøu (gÊp 83,3 lÇn liÒu sö dông trªn ng−êi) vµ møc liÒu

tèi ®a lµ 30mg/g thÓ träng ®éng vËt nghiªn cøu (gÊp 833,3 lÇn liÒu sö dông trªn ng−êi).

*. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

Nghiªn cøu x¸c ®Þnh liÒu ®éc cña bét Phunamine ®−îc tiÕn hµnh theo nguyªn lý cña

ph−¬ng ph¸p Kerber dùa vµo tû lÖ sèng, chÕt cña ®éng vËt thÝ nghiÖm khi cã sù t¨ng liÒu. LiÒu ®éc

®−îc x¸c ®Þnh theo chØ tiªu LD50 ( liÒu g©y chÕt 50% ®éng vËt thùc nghiÖm).

Nghiªn cøu b¸n tr−êng diÔn tiÕn hµnh trong thêi gian 03 th¸ng. Trong kho¶ng thêi gian nµy

®éng vËt nghiªn cøu bÞ uèng b¾t buéc bét Phunamine ë møc liÒu 15mg/g thÓ träng (møc liÒu gÊp

416 lÇn liÒu sö dông trªn ng−êi).

§−êng x©m nhËp cña bét Phunamine vµo c¬ thÓ chuét lµ ®−êng tiªu ho¸. DÞch láng chøa

ho¹t chÊt trong bét Phunamine ®−îc ®−a vµo d¹ dµy chuét qua ®−êng miÖng theo nguyªn t¾c uèng

b¾t buéc th«ng qua viÖc sö dông kim cong ®Çu tµy chuyªn dông dïng cho ®éng vËt nhá. Trong

thùc nghiÖm chóng t«i dïng lo¹i xilanh cã thÓ tÝch lµ 0,1 ml ®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cña l−îng

dÞch láng ho¹t chÊt cÇn ®−a vµo c¬ thÓ chuét.

TÝnh to¸n liÒu ho¹t chÊt cÇn nghiªn cøu sao cho thÓ tÝch l−îng dung dÞch chøa ho¹t chÊt

trong bét Phunamine b¬m vµo ®−êng tiªu ho¸ chuét kh«ng v−ît qu¸ 0,5 ml dÞch láng ®èi víi mçi

con.

Nh− vËy, khi tiÕn hµnh nghiªn cøu ®èi víi tr−êng hîp liÒu cao h¬n, thÓ tÝch dung dÞch v−ît

Mr.Nam

8/8/2007

- 46 -

qu¸ 0,5 ml, chóng t«i thùc hiÖn ®éng t¸c uèng b¾t buéc 02 lÇn trong ngµy víi kho¶ng c¸ch thêi gian

uèng gi÷a c¸c lÇn kh«ng d−íi 4 giê.

TiÕn hµnh quan s¸t hµnh vi cña nh÷ng chuét bÞ uèng Ðp buéc dÞch bét Phunamine trong

kho¶ng thêi gian 24 giê lتn tôc.

Trong nghiªn cøu ®éc tÝnh b¸n tr−êng diÔn tiÕn hµnh cho uèng dung dÞch bét Phunamine

hµng ngµy vµo thêi ®iÓm cè ®Þnh (8 giê s¸ng mçi ngµy) trong kho¶ng thêi gian 03 th¸ng liªn tôc.

* KÕt qña nghiªn cøu vµ bµn luËn

KÕt qu¶ nghiªn cøu x¸c ®Þnh LD50 cña ho¹t chÊt chøa trong bét Phunamine ®−îc tr×nh bµy

trong b¶ng 1.

B¶ng 14. B¶ng nghiªn cøu tû lÖ sèng chÕt (®Ó x¸c ®Þnh liÒu ®éc LD50) cña chuét nh¾t tr¾ng uèng

bét Phunamine (n=12)

Ghi chó Sè TT Møc liÒu (mg/g) L−îng uèng (ml) Sèng/nhãm Sè l−îng Tû lÖ (%)

1 2 3 4 5 3,0 7,5 15,0 22,5 30,0 0,1 0,25 0,5 0,75* 1,0* Sè l−îng chuét (con) 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 100 100 100 100 100 T¨ng vËn ®éng trong kho¶ng thêi gian 5-10 phót. T¨ng vËn ®éng chung T¨ng vËn ®éng chung T¨ng vËn ®éng (møc ®é võa ph¶i) T¨ng vËn ®éng (møc ®é võa ph¶i)

* - Nh÷ng møc liÒu ®−îc uèng lµm 2 lÇn.

B¶ng 15. B¶ng kÕt qu¶ nghiªn cøu ®éc tÝnh tr−êng cña chuét nh¾t tr¾ng uèng bét Phunamine

(n=12)

Th¸ng 1 Th¸ng 2 Th¸ng 3 SL

L« (chuét) Sèng ChÕt Sèng ChÕt Sèng ChÕt

§èi chøng X¸c ®Þnh §T 25 25 25 25 0 0 25 25 0 0 25 25 0 0

Tõ nh÷ng kÕt qu¶ thu ®−îc, tr×nh bµy trong b¶ng 17 vµ b¶ng 18, chóng t«i cã mét sè ý

kiªn nhËn xÐt sau:

Theo quy ®Þnh chung ®Ó ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c vµ kh¸ch quan ®éc tÝnh cña bÊt kú

Mr.Nam

8/8/2007

- 47 -

chÊt nµo ®Òu cÇn tu©n thñ mét sè nguyªn t¾c sau:

Chän ®éng vËt thÝ nghiÖm thÝch hîp. CÇn chän nh÷ng loµi ®éng vËt nhËy c¶m víi ho¸ chÊt

cÇn thö. Theo quy ®Þnh ®Ó kiÓm tra ®éc tÝnh cÇn ph¶i thö trªn Ýt nhÊt trªn hai loµi ®éng vËt mµ mét

trong hai loµi ®ã ph¶i kh«ng thuéc lo¹i gÆm nhÊm. Bét Phunamine ®· sö dông cho ng−êi nªn thùc

nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh trªn chuét nh¾t tr¾ng ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña nguyªn t¾c x¸c ®Þnh ®éc

tÝnh. Thªm vµo ®ã, chuét nh¾t tr¾ng lµ loµi ®éng vËt gÆm nhÊm ®−îc dïng phæ biÕn trong nghiªn

cøu y-sinh häc t¹i tÊt c¶ c¸c c¬ së nghiªn cøu trong n−íc vµ trªn thÕ giíi ChÝnh v× vËy trong tr−êng

hîp nghiªn cøu cô thÓ nµy cã thÓ ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña viÖc chän ®éng vËt.

C¸c ®éng vËt ®−îc chän cÇn cã sù ®ång ®Òu vÒ c¸c yÕu tè sinh häc nh− träng l−îng, t×nh

tr¹ng søc khoÎ, lo¹i bá c¸c ®èi t−îng cã dÞ vËt bÈm sinh hoÆc kh¸c th−êng víi c¸c c¸ thÓ kh¸c ...

§iÒu nµy ®· ®−îc nhãm nghiªn cøu thùc hiÖn ®Çy ®ñ.

C¸c ®éng vËt cÇn ®−îc chän vµ ph©n l« mét c¸ch ngÉu nhiªn ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan

vµ trung thùc cña viÖc x¸c ®Þnh ®éc tÝnh.

Sè l−îng c¸c sóc vËt nghiªn cøu cÇn ®ñ lín ®Ó gi¶m bít sai sè trong qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh ®éc

tÝnh. Th«ng th−êng c¸c ®éng vËt nghiªn cøu ®−îc chia thµnh nhiÒu l« ®Ó ®¸nh ®éc víi c¸c møc liÒu

kh¸c nhau. Sè l−îng ®éng vËt cña mçi l« vµ sè l−îng l« phô thuéc vµo tÇn sè c¸c biÓu hiÖn ®éc

xuÊt hiÖn vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, kÝch th−íc cña ®éng vËt thÝ nghiÖm. Th«ng th−êng sè l−îng l« nghiªn

cøu trªn thùc tÕ ph¶i ®¹t tíi trªn 10 l«. Sè l−îng ®éng vËt trong mçi l« theo quy ®Þnh n»m trong

kho¶ng 10-20 con ®èi víi tr−êng hîp nhiÔm ®éc cÊp tÝnh.

Do ®Þnh h−íng ®−îc møc ®é ®éc cña bét Phunamine lµ rÊt thÊp nªn sù ph©n l« cã thÓ rót

bít vµ víi 5 l« thÝ nghiÖm theo chóng t«i còng ®ñ ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é ®éc cña bét Phunamine. Sè

l−îng c¸ thÓ trong l« cña chóng t«i lµ 12 chuét n»m trong kho¶ng quy ®Þnh cña ph−¬ng ph¸p x¸c

®Þnh ®éc tÝnh cÊp vµ 25 chuét ®ñ ®¶m b¶o ®é chuÈn x¸c vÒ thèng kª.

Thêi gian theo dâi ®èi víi mét chÊt g©y ®éc cÊp tÝnh qua ®−êng tiªu ho¸, theo truyÒn thèng,

th−êng ®−îc x¸c ®Þnh lµ 24 giê kÓ tõ khi ®−a chÊt ®éc vµo c¬ thÓ ®éng vËt. §iÒu nµy còng ®−îc

tu©n thñ trong qu¸ tr×nh thùc nghiÖm. C¸c kÕt qu¶ cô thÓ ®−îc tr×nh bµy nh− sau:

Ngay tõ nh÷ng liÒu ®Çu tiªn (3mg/g thÓ träng) sau khi uèng, chuét ®· b¾t ®Çu cã nh÷ng

biÕn ®æi ban ®Çu vÒ hµnh vi. Häat ®éng cña chuét cã vÎ nhanh nhÑn h¬n. Chuét hay ch¹y ®i ch¹y

l¹i nhiÒu h¬n so víi l« ®èi chøng. Còng b¾t gÆp nh÷ng biÓu hiÖn h−ng phÊn, t¨ng kÝch thÝch nhÑ.

Mr.Nam

8/8/2007

- 48 -

Chuét hay dõng l¹i ngöi, d¹ng t×m kiÕm.

Sau 5-10 phót hµnh vi cña chuét trë l¹i tr¹ng th¸i b×nh th−êng. Tuy nhiªn, nÕu ®Ó ý kü ta

thÊy chóng nhanh nhÑn h¬n vµ Ýt ngñ h¬n vµo thêi ®iÓm buæi tr−a vµ ®Çu giê buæi chiÒu.

So s¸nh biÓu hiÖn cña chuét gi÷a c¸c l« thÝ nghiÖm chóng t«i thÊy cã sù kh¸c biÖt nhá ë

chç, møc ®é ho¹t b¸t cña l« 4 vµ l« 5 cã vÎ nh− thÊp nhÊt, ®Æc biÖt lµ l« 5.

Theo ®¸nh gi¸ cña chóng t«i, sù t¨ng vËn ®éng trong kho¶ng thêi gian 5-10 phót ®Çu sau

khi uèng lµ hËu qu¶ cña sù kÝch thÝch do ®éng t¸c uèng b¾t buéc g©y nªn. Qua giai ®o¹n ®ã, chuét

trë l¹i møc ho¹t ®éng hµnh vi æn ®Þnh th«ng th−êng. §iÒu ®¸ng quan t©m lµ ®é nhanh nhÑn, ho¹t

b¸t còng nh− tæng thêi gian thøc tØnh cña c¸c l« chuét ®−îc uèng Ðp buéc dÞch ho¹t chÊt chøa

trong bét Phunamine cao h¬n chót Ýt so víi c¸c l« ®èi chøng. §iÒu nµy gîi cho chóng ta nghÜ ®Õn

hiÖu qu¶ d−îc lý cña bét Phunamine. Ph¶i ch¨ng, t¸c dông bæ cña c¸c lo¹i axit amin vµ ho¹t chÊt

steroid chøa trong bét Phunamine ®· t¹o ra cho ®éng vËt tr¹ng th¸i h−ng phÊn khoÎ m¹nh nh− ®·

gÆp ë trªn.

Møc ®é t¨ng vËn ®éng trong hµnh vi thÊp h¬n ë 2 l« chuét sè 4 vµ 5, theo chóng t«i, còng

®−îc g¾n víi t¸c dông cña c¸c ho¹t chÊt chøa trong bét Phunamine. Trong 2 tr−êng hîp nµy ®éng

vËt bÞ béi thùc bëi l−îng protein qu¸ cao x©m nhËp tøc thêi vµo c¬ thÓ g©y ra t×nh tr¹ng qu¸ t¶i

trong tÊt c¶ c¸c qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ vËt chÊt.

Chóng t«i kh«ng nghiªn cøu tiÕp qu¸ tr×nh t¨ng liÒu cña bét Phunamine ®Ó x¸c ®Þnh chÝnh

x¸c liÒu ®éc bëi 2 lý do sau:

Cho tíi liÒu 30mg/g thÓ träng chuét trong c¸c l« nghiªn cøu chóng t«i ®Òu kh«ng thÊy cã bÊt

kú dÊu hiÖu bÊt th−êng nµo vÒ hµnh vi.

Trªn thùc tÕ liÒu 30mg/g thÓ träng lµ møc liÒu d−îc liÖu lín gÊp 833,3 lÇn møc liÒu ®−îc

quy ®Þnh sö dông cho ng−êi.

Nh− vËy c¨n cø vµo nh÷ng kÕt qu¶ thu ®−îc chóng t«i ®· ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó kÕt luËn r»ng bét

Phunamine kh«ng g©y ®éc tr−íc hÕt lµ ®èi víi chuét vµ sau ®ã lµ ng−êi bëi lÏ:

á møc liÒu 30mg/g thÓ träng chuét, c¸c ho¹t chÊt chøa trong bét Phunamine kh«ng g©y

®−îc bÊt kú mét biÓu hiÖn ®éc nµo trªn chuét thÝ nghiÖm. Theo tÝnh to¸n, ®©y lµ møc liÒu cao h¬n

833.3 lÇn liÒu ®−îc quy ®Þnh sö dông trªn ng−êi. Trªn thùc tÕ khã ai cã thÓ tiÕp nhËn ®−îc liÒu cao

h¬n n÷a bëi nÕu theo c¸ch ®ãng gãi nh− hiÖn nay (300 mg/viªn) ®Ó cã ®−îc liÒu 30mg/g thÓ träng

th× mét ng−êi nÆng trung b×nh 50kg ph¶i uèng sè l−îng thuèc lµ xÊp xØ 100 viªn trong mét nµy ®ªm

Mr.Nam

8/8/2007

- 49 -

(theo liÒu quy ®Þnh chØ ph¶i uèng 6 viªn/ngµy).

Theo quy ®Þnh chung, ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é ®éc cña mét chÊt bÊt kú ng−êi ta ph¶i dùa vµo

chØ tiªu liÒu g©y chÕt cña chÊt ®ã. C¨n cø vµo ®é ®éc cÊp tÝnh, tæ chøc y tÕ thÕ giíi ®· ph©n chia tÊt

c¶ c¸c ho¸ chÊt thµnh 5 nhãm møc ®é ®éc kh¸c nhau. C¸c chÊt thuéc nhãm ®éc møc 5 (møc thÊp

nhÊt) cã chØ sè LD50 n»m d−íi 5000 mg/kg. Theo c¸ch ®¸nh gi¸ nµy th× nh÷ng chÊt cã LD50 n»m

trªn møc 5000 mg/kg thÓ träng sÏ ®−îc xem lµ chÊt kh«ng ®éc. Trong thùc nghiÖm cña chóng t«i

bét Phunamine ®· sö dông tíi møc liÒu 30.000 mg/kg thÓ träng vµ kh«ng g©y tö vong mét c¸ thÓ

nµo trong l« thÝ nghiÖm. Nh− vËy LD50 cña bét Phunamine ch¾c cßn cao h¬n nhiÒu liÒu 30 000

mg/kg thÓ träng nªn cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng bét Phunamine kh«ng ®éc.

Thùc nghiÖm tr−êng diÔn (kÕt qu¶ trong b¶ng 2) cho thÊy bét Phunamine hoµn toµn kh«ng

g©y chªt bÊt kú ®éng vËt nµo trong kho¶ng thêi gian sö dông 03 th¸ng liªn tôc ë møc liÒu

15.000mg/kg thÓ träng (gÊp 416 lÇn sö dông cho ng−êi) khi x©m nhËp vµo c¬ thÕ qua ®−êng tiªu

ho¸.

* KÕt luËn

1. Bét Phunamine ë liÒu 30 000 mg/kg thÓ träng kh«ng g©y ®éc ®èi víi chuét thÝ nghiÖm.

Kh«ng lµm chÕt chuét hoÆc g©y xuÊt hiÖn bÊt kú triÖu chøng nhiÔm ®éc nµo.

2. ViÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c LD50 cña bét Phunamine trªn thùc tÕ kh«ng cÇn thiÕt v× ch¾c

ch¾n sÏ cao h¬n møc liÒu 30.000 mg/kg thÓ träng nhiÒu lÇn, mµ thËm chÝ ngay ë møc liÒu nµy th×

mét ng−êi cã träng l−îng trung b×nh 50kg còng ph¶i tiÕp nhËn trong vßng 24 giê mét sè l−îng xÊp

xØ 100 viªn Phunamine. §iÒu nµy khã cã kh¶ n¨ng x¶y ra trong thùc tÕ.

3. Bét Phunamine kh«ng hÒ g©y ¶nh h−ëng b¸n tr−êng diÔn trªn ®éng vËt thùc nghiÖm

ngay c¶ khi sö dông liÒu cao gÊp 416 lÇn liÒu dïng cho ng−êi trong thêi gian dµi 3 th¸ng.

* KÕt qu¶ x¸c ®Þnh ®éc tÝnh cÊp tÝnh vµ b¸n tr−êng diÔn cña bét Thienamix

Nhãm nghiªn cøu chóng t«i còng tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ ®éc tÝnh cña bét Thienamix ®−îc bµo

chÕ tõ loµi hµu biÓn. §éc tÝnh cña bé Thienamix ®−îc ®¸nh gi¸ theo chØ tiªu: LD50 (liÒu ®éc g©y chÕt

mét nöa) vµ nhiÔm ®éc b¸n tr−êng diÔn trªn ®éng vËt thùc nghiÖm. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®−îc tr×nh

bµy trong c¸c néi sau ®©y:

* §èi t−îng nghiªn cøu

Nghiªn cøu ®éc tÝnh ®−îc thùc hiÖn trªn 110 chuét nh¾t tr¾ng cã träng l−îng 20 ± 2 gam

ë ®é tuæi ®· tr−ëng thµnh (8-12 tuÇn tuæi). TÊt c¶ c¸c chuét ®−îc chän ®Òu nhanh nhÑn, khoÎ

Mr.Nam

8/8/2007

- 50 -

m¹nh, kh«ng m¾c c¸c dÞ tËt bÈm sinh.

Tæng sè chuét nghiªn cøu ®−îc chia thµnh 5 l« thÝ nghiÖm, mçi l« 12 con ®Ó x¸c ®Þnh tû lÖ

sèng chÕt ë c¸c møc liÒu kh¸c nhau vµ 02 l« mçi l« 25 chuét ®Ó theo dâi ¶nh h−ëng ®éc b¸n tr−êng

diÔn. Sù ph©n chia chuét vµo mçi nhãm ®−îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c hoµn toµn ngÉu nhiªn.

Tr−íc vµ trong qu¸ tr×nh thùc nghiÖm, tÊt c¶ chuét ®Òu ®−îc nu«i d−ìng trong cïng mét m«i

tr−êng víi mäi ®iÒu kiÖn ®ång nhÊt.

Bét Thienamix do viÖn c«ng nghÖ sinh häc cung cÊp víi liÒu sö dông lµ 1200 mg ho¹t chÊt

tinh khiÕt (kh«ng bao gåm t¸ d−îc) cho mét ng−êi trong mét ngµy ®ªm (04 viªn/ ngµy/ ng−êi – mçi

viªn chøa 300mg bét). NÕu chÊp nhËn, träng l−îng trung b×nh cña ng−êi ViÖt nam lµ 50kg ®èi víi

mét c¸ thÓ trong ®é tuæi tr−ëng thµnh, liÒu sö dông cña bét Thienamix t−¬ng øng lµ 24 mg/kg thÓ

träng.

§Ó h×nh thµnh dung dÞch nghiªn cøu tiÕn hµnh hoµ tan ®ång ®Òu 600 mg bét ( t−¬ng ®−¬ng

02 viªn thuèc) trong 1 ml n−íc cÊt. Nh− vËy, dung dÞch nghiªn cøu chøa nång ®é ho¹t chÊt lµ 600

mg/ ml.

Nghiªn cøu ®−îc thùc hiÖn trªn 05 møc liÒu cña bét Thienamix. Møc liÒu tèi thiÓu ®−îc

kh¶o s¸t lµ 3mg/g thÓ träng ®éng vËt nghiªn cøu (gÊp 125 lÇn liÒu sö dông trªn ng−êi) vµ møc liÒu

tèi ®a lµ 30mg/g thÓ träng ®éng vËt nghiªn cøu (gÊp 1250 lÇn liÒu sö dông trªn ng−êi).

* Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

Nghiªn cøu x¸c ®Þnh liÒu ®éc cña bét Thienamix ®−îc tiÕn hµnh theo nguyªn lý cña ph−¬ng

ph¸p Kerber dùa vµo tû lÖ sèng, chÕt cña ®éng vËt thÝ nghiÖm khi cã sù t¨ng liÒu. LiÒu ®éc ®−îc

x¸c ®Þnh theo chØ tiªu LD50 ( liÒu g©y chÕt 50% ®éng vËt thùc nghiÖm).

Nghiªn cøu b¸n tr−êng diÔn tiÕn hµnh trong thêi gian 03 th¸ng. Trong kho¶ng thêi gian nµy

®éng vËt nghiªn cøu bÞ uèng b¾t buéc bét Thienamix ë møc liÒu 15mg/g thÓ träng (møc liÒu gÊp

625 lÇn liÒu sö dông trªn ng−êi).

§−êng x©m nhËp cña bét Thienamix vµo c¬ thÓ chuét lµ ®−êng tiªu ho¸. DÞch láng chøa

ho¹t chÊt trong bét Thienamix ®−îc ®−a vµo d¹ dµy chuét qua ®−êng miÖng theo nguyªn t¾c uèng

b¾t buéc th«ng qua viÖc sö dông kim cong ®Çu tµy chuyªn dông dïng cho ®éng vËt nhá. Trong

thùc nghiÖm chóng t«i dïng lo¹i xilanh cã thÓ tÝch lµ 0,1 ml ®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cña l−îng

dÞch láng ho¹t chÊt cÇn ®−a vµo c¬ thÓ chuét.

TÝnh to¸n liÒu ho¹t chÊt cÇn nghiªn cøu sao cho thÓ tÝch l−îng dung dÞch chøa ho¹t chÊt

Mr.Nam

8/8/2007

- 51 -

trong bét Thienamix b¬m vµo ®−êng tiªu ho¸ chuét kh«ng v−ît qu¸ 0,5ml dÞch láng ®èi víi mçi con.

Nh− vËy, khi tiÕn hµnh nghiªn cøu ®èi víi tr−êng hîp liÒu cao h¬n, thÓ tÝch dung dÞch v−ît

qu¸ 0,5 ml, chóng t«i thùc hiÖn ®éng t¸c uèng b¾t buéc 02 lÇn trong ngµy víi kho¶ng c¸ch thêi gian

uèng gi÷a c¸c lÇn kh«ng d−íi 4 giê.

TiÕn hµnh quan s¸t hµnh vi cña nh÷ng chuét bÞ uèng Ðp buéc dÞch bét Thienamix trong

kho¶ng thêi gian 24 giê lتn tôc.

Trong nghiªn cøu ®éc tÝnh b¸n tr−êng diÔn tiÕn hµnh cho uèng dung dÞch bét Thienamix

hµng ngµy vµo thêi ®iÓm cè ®Þnh (8 giê s¸ng mçi ngµy) trong kho¶ng thêi gian 03 th¸ng liªn tôc.

* KÕt qña nghiªn cøu vµ bµn luËn

KÕt qu¶ nghiªn cøu x¸c ®Þnh LD50 cña ho¹t chÊt chøa trong bét Thienamix ®−îc tr×nh bµy

trong b¶ng 1.

B¶ng 16. B¶ng nghiªn cøu tû lÖ sèng chÕt (®Ó x¸c ®Þnh liÒu ®éc LD50) cña chuét nh¾t tr¾ng uèng

bét Thienamix (n=12)

Ghi chó

T¨ng vËn ®éng trong kho¶ng thêi gian 5-10 phót. Sè TT 1 Møc liÒu (mg/g) 3,0 L−îng uèng (ml) 0,1 Sè l−îng chuét (con) 12 Sèng/nhãm Sè l−îng 12 Tû lÖ (%) 100

2 7,5 0,25 12 12 100 T¨ng vËn ®éng chung

3 15,0 0,5 12 12 100 T¨ng vËn ®éng chung

4 22,5 0,75* 12 12 100 T¨ng vËn ®éng (møc ®é võa ph¶i)

5 30,0 1,0* 12 12 100 T¨ng vËn ®éng (møc ®é võa ph¶i)

* - Nh÷ng møc liÒu ®−îc uèng lµm 2 lÇn.

B¶ng 17. B¶ng kÕt qu¶ nghiªn cøu ®éc tÝnh tr−êng cña chuét nh¾t tr¾ng uèng bét Thienamix

(n=12)

L« Th¸ng 1 Th¸ng 2 Th¸ng 3

SL (chuét) Sèng ChÕt Sèng ChÕt Sèng ChÕt

§èi chøng 25 25 0 25 0 25 0

X¸c ®Þnh §T 25 25 0 25 0 25 0

Tõ nh÷ng kÕt qu¶ thu ®−îc, tr×nh bµy trong b¶ng 19 vµ b¶ng 20, chóng t«i cã mét sè ý

Mr.Nam

8/8/2007

- 52 -

kiªn nhËn xÐt sau:

Theo quy ®Þnh chung ®Ó ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c vµ kh¸ch quan ®éc tÝnh cña bÊt kú

chÊt nµo ®Òu cÇn tu©n thñ mét sè nguyªn t¾c sau:

Chän ®éng vËt thÝ nghiÖm thÝch hîp. CÇn chän nh÷ng loµi ®éng vËt nhËy c¶m víi ho¸ chÊt

cÇn thö. Theo quy ®Þnh ®Ó kiÓm tra ®éc tÝnh cÇn ph¶i thö trªn Ýt nhÊt trªn hai loµi ®éng vËt mµ mét

trong hai loµi ®ã ph¶i kh«ng thuéc lo¹i gÆm nhÊm. Bét Thienamix ®· sö dông cho ng−êi nªn thùc

nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh trªn chuét nh¾t tr¾ng ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña nguyªn t¾c x¸c ®Þnh ®éc

tÝnh. Thªm vµo ®ã, chuét nh¾t tr¾ng lµ loµi ®éng vËt gÆm nhÊm ®−îc dïng phæ biÕn trong nghiªn

cøu y-sinh häc t¹i tÊt c¶ c¸c c¬ së nghiªn cøu trong n−íc vµ trªn thÕ giíi ChÝnh v× vËy trong tr−êng

hîp nghiªn cøu cô thÓ nµy cã thÓ ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña viÖc chän ®éng vËt.

C¸c ®éng vËt ®−îc chän cÇn cã sù ®ång ®Òu vÒ c¸c yÕu tè sinh häc nh− träng l−îng, t×nh

tr¹ng søc khoÎ, lo¹i bá c¸c ®èi t−îng cã dÞ vËt bÈm sinh hoÆc kh¸c th−êng víi c¸c c¸ thÓ kh¸c ...

§iÒu nµy ®· ®−îc nhãm nghiªn cøu thùc hiÖn ®Çy ®ñ.

C¸c ®éng vËt cÇn ®−îc chän vµ ph©n l« mét c¸ch ngÉu nhiªn ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan

vµ trung thùc cña viÖc x¸c ®Þnh ®éc tÝnh.

Sè l−îng c¸c sóc vËt nghiªn cøu cÇn ®ñ lín ®Ó gi¶m bít sai sè trong qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh ®éc

tÝnh. Th«ng th−êng c¸c ®éng vËt nghiªn cøu ®−îc chia thµnh nhiÒu l« ®Ó ®¸nh ®éc víi c¸c møc liÒu

kh¸c nhau. Sè l−îng ®éng vËt cña mçi l« vµ sè l−îng l« phô thuéc vµo tÇn sè c¸c biÓu hiÖn ®éc

xuÊt hiÖn vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, kÝch th−íc cña ®éng vËt thÝ nghiÖm. Th«ng th−êng sè l−îng l« nghiªn

cøu trªn thùc tÕ ph¶i ®¹t tíi trªn 10 l«. Sè l−îng ®éng vËt trong mçi l« theo quy ®Þnh n»m trong

kho¶ng 10-20 con ®èi víi tr−êng hîp nhiÔm ®éc cÊp tÝnh.

Do ®Þnh h−íng ®−îc møc ®é ®éc cña bét Thienamix lµ rÊt thÊp nªn sù ph©n l« cã thÓ rót

bít vµ víi 5 l« thÝ nghiÖm theo chóng t«i còng ®ñ ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é ®éc cña bét Phunamine. Sè

l−îng c¸ thÓ trong l« cña chóng t«i lµ 12 chuét n»m trong kho¶ng quy ®Þnh cña ph−¬ng ph¸p x¸c

®Þnh ®éc tÝnh cÊp vµ 25 chuét ®ñ ®¶m b¶o ®é chuÈn x¸c vÒ thèng kª.

Thêi gian theo dâi ®èi víi mét chÊt g©y ®éc cÊp tÝnh qua ®−êng tiªu ho¸, theo truyÒn thèng,

th−êng ®−îc x¸c ®Þnh lµ 24 giê kÓ tõ khi ®−a chÊt ®éc vµo c¬ thÓ ®éng vËt. §iÒu nµy còng ®−îc

tu©n thñ trong qu¸ tr×nh thùc nghiÖm. C¸c kÕt qu¶ cô thÓ ®−îc tr×nh bµy nh− sau:

Ngay tõ nh÷ng liÒu ®Çu tiªn (3mg/g thÓ träng) sau khi uèng, chuét ®· b¾t ®Çu cã nh÷ng

Mr.Nam

8/8/2007

- 53 -

biÕn ®æi ban ®Çu vÒ hµnh vi. Häat ®éng cña chuét cã vÎ nhanh nhÑn h¬n. Chuét hay ch¹y ®i ch¹y

l¹i nhiÒu h¬n so víi l« ®èi chøng. Còng b¾t gÆp nh÷ng biÓu hiÖn h−ng phÊn, t¨ng kÝch thÝch nhÑ.

Chuét hay dõng l¹i ngöi, d¹ng t×m kiÕm.

Sau 5-10 phót hµnh vi cña chuét trë l¹i tr¹ng th¸i b×nh th−êng. Tuy nhiªn, nÕu ®Ó ý kü ta

thÊy chóng nhanh nhÑn h¬n vµ Ýt ngñ h¬n vµo thêi ®iÓm buæi tr−a vµ ®Çu giê buæi chiÒu.

So s¸nh biÓu hiÖn cña chuét gi÷a c¸c l« thÝ nghiÖm chóng t«i thÊy cã sù kh¸c biÖt nhá ë

chç, møc ®é ho¹t b¸t cña l« 4 vµ l« 5 cã vÎ nh− thÊp nhÊt, ®Æc biÖt lµ l« 5.

Theo ®¸nh gi¸ cña chóng t«i, sù t¨ng vËn ®éng trong kho¶ng thêi gian 5-10 phót ®Çu sau

khi uèng lµ hËu qu¶ cña sù kÝch thÝch do ®éng t¸c uèng b¾t buéc g©y nªn. Qua giai ®o¹n ®ã, chuét

trë l¹i møc ho¹t ®éng hµnh vi æn ®Þnh th«ng th−êng. §iÒu ®¸ng quan t©m lµ ®é nhanh nhÑn, ho¹t

b¸t còng nh− tæng thêi gian thøc tØnh cña c¸c l« chuét ®−îc uèng Ðp buéc dÞch ho¹t chÊt chøa

trong bét Thienamix cao h¬n chót Ýt so víi c¸c l« ®èi chøng. §iÒu nµy gîi cho chóng ta nghÜ ®Õn

hiÖu qu¶ d−îc lý cña bét Thienamix. Ph¶i ch¨ng, t¸c dông bæ cña c¸c lo¹i axit amin vµ ho¹t chÊt

steroid chøa trong bét Thienamix ®· t¹o ra cho ®éng vËt tr¹ng th¸i h−ng phÊn khoÎ m¹nh nh− ®·

gÆp ë trªn.

Chóng t«i kh«ng nghiªn cøu tiÕp qu¸ tr×nh t¨ng liÒu cña bét Thienamix ®Ó x¸c ®Þnh chÝnh

x¸c liÒu ®éc bëi 2 lý do sau:

Cho tíi liÒu 30mg/g thÓ träng chuét trong c¸c l« nghiªn cøu chóng t«i ®Òu kh«ng thÊy cã bÊt

kú dÊu hiÖu bÊt th−êng nµo vÒ hµnh vi.

Trªn thùc tÕ liÒu 30mg/g thÓ träng lµ møc liÒu d−îc liÖu lín gÊp 1250 lÇn møc liÒu ®−îc quy

®Þnh sö dông cho ng−êi.

Nh− vËy c¨n cø vµo nh÷ng kÕt qu¶ thu ®−îc chóng t«i ®· ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó kÕt luËn r»ng bét

Thienamix kh«ng g©y ®éc tr−íc hÕt lµ ®èi víi chuét vµ sau ®ã lµ ng−êi bëi lÏ:

á møc liÒu 30mg/g thÓ träng chuét, c¸c ho¹t chÊt chøa trong bét Thienamix kh«ng g©y ®−îc

bÊt kú mét biÓu hiÖn ®éc nµo trªn chuét thÝ nghiÖm. Theo tÝnh to¸n, ®©y lµ møc liÒu cao h¬n 1250

lÇn liÒu ®−îc quy ®Þnh sö dông trªn ng−êi. Trªn thùc tÕ khã ai cã thÓ tiÕp nhËn ®−îc liÒu cao h¬n

n÷a bëi nÕu theo c¸ch ®ãng gãi nh− hiÖn nay (300 mg/viªn) ®Ó cã ®−îc liÒu 30mg/g thÓ träng th×

mét ng−êi nÆng trung b×nh 50kg ph¶i uèng sè l−îng thuèc lµ 5000 viªn trong mét nµy ®ªm (theo

liÒu quy ®Þnh chØ ph¶i uèng 4 viªn/ngµy).

Theo quy ®Þnh chung, ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é ®éc cña mét chÊt bÊt kú ng−êi ta ph¶i dùa vµo

Mr.Nam

8/8/2007

- 54 -

chØ tiªu liÒu g©y chÕt cña chÊt ®ã. C¨n cø vµo ®é ®éc cÊp tÝnh, tæ chøc y tÕ thÕ giíi ®· ph©n chia tÊt

c¶ c¸c ho¸ chÊt thµnh 5 nhãm møc ®é ®éc kh¸c nhau. C¸c chÊt thuéc nhãm ®éc møc 5 (møc thÊp

nhÊt) cã chØ sè LD50 n»m d−íi 5000 mg/kg. Theo c¸ch ®¸nh gi¸ nµy th× nh÷ng chÊt cã LD50 n»m

trªn møc 5000 mg/kg thÓ träng sÏ ®−îc xem lµ chÊt kh«ng ®éc. Trong thùc nghiÖm cña chóng t«i

bét Thienamix ®· sö dông tíi møc liÒu 30.000 mg/kg thÓ träng vµ kh«ng g©y tö vong mét c¸ thÓ

nµo trong l« thÝ nghiÖm. Nh− vËy LD50 cña bét Thienamix ch¾c cßn cao h¬n møc liÒu 30000 mg/kg

thÓ träng nªn cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng bét Thienamix kh«ng ®éc.

Thùc nghiÖm tr−êng diÔn (kÕt qu¶ trong b¶ng 2) cho thÊy bét Thienamix hoµn toµn kh«ng

g©y chªt bÊt kú ®éng vËt nµo trong kho¶ng thêi gian sö dông 03 th¸ng liªn tôc ë møc liÒu

15.000mg/kg thÓ träng (gÊp 625 lÇn sö dông cho ng−êi) khi x©m nhËp vµo c¬ thÕ qua ®−êng tiªu

ho¸.

* KÕt luËn

1. Bét Thienamix ë liÒu 30000 mg/kg thÓ träng kh«ng g©y ®éc ®èi víi chuét thÝ nghiÖm.

Kh«ng lµm chÕt chuét hoÆc g©y xuÊt hiÖn bÊt kú triÖu chøng nhiÔm ®éc nµo.

2. ViÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c LD50 cña bét Thienamix trªn thùc tÕ kh«ng cÇn thiÕt v× ch¾c

ch¾n sÏ cao h¬n møc liÒu 30.000 mg/kg thÓ träng nhiÒu lÇn, mµ thËm chÝ ngay ë møc liÒu nµy th×

mét ng−êi cã träng l−îng trung b×nh 50kg còng ph¶i tiÕp nhËn trong vßng 24 giê mét sè l−îng 5000

viªn Thienamix. §iÒu nµy khã cã kh¶ n¨ng x¶y ra trong thùc tÕ.

3. Bét Thienamix kh«ng hÒ g©y ¶nh h−ëng b¸n tr−êng diÔn trªn ®éng vËt thùc nghiÖm ngay

c¶ khi sö dông liÒu cao, gÊp 625 lÇn so víi liÒu dïng cho ng−êi, trong thêi gian dµi 3 th¸ng.

b. C¸c chÕ phÈm Phunamine, Thienamix vµ Nacamix ®· cã t¸c dông t¨ng c−êng thÓ lùc søc

bÒn cña chuét trong qu¸ tr×nh b¬i lÆn.

ThÝ nghiÖm ®−îc triÓn khai trªn chuét nh¾t tr¾ng gåm 40 con (20con c¸i, 20 con ®ùc) c¸c c¸

thÓ chuét ®Òu khoÎ m¹nh, cã träng l−îng ®ång ®Òu (25-30g/con) chia lµm 3 l«, mçi l« 10 con (5con

c¸i, 5 con ®ùc). Sè chuét dïng lµm thÝ nghiÖm vµ ®èi chøng cã chÕ ®é ¨n nÒn c¬ b¶n gièng nhau.

Riªng chuét dïng lµm l« thÝ nghiÖm th× ®−îc ¨n bæ sung thªm c¸c chÕ phÈm kh¸c nhau:

- L« §èi chøng (§C): 10 con chuét (5chuét ®ùc vµ 5 chuét c¸i) ®−îc nu«i b»ng khÈu phÇn ¨n c¬

b¶n.

- L« thÝ nghiÖm 1 (TN1): 10 con gåm (5chuét ®ùc vµ 5 chuét c¸i) ®−îc nu«i b»ng khÈu phÇn ¨n c¬

Mr.Nam

8/8/2007

- 55 -

b¶n gièng nh− l« §C vµ ®−îc bæ sung chÕ phÈm Phunamine víi liÒu dïng lµ 30mg/con/ngµy.

- L« thÝ nghiÖm 2 (TN2): 10 con gåm (5chuét ®ùc vµ 5 chuét c¸i) ®−îc nu«i b»ng khÈu phÇn ¨n c¬

b¶n gièng nh− l« §C vµ ®−îc bæ sung chÕ phÈm Thienamix víi liÒu dïng lµ 30mg/con/ngµy.

- L« thÝ nghiÖm 3 (TN3): 10 con gåm (5chuét ®ùc vµ 5 chuét c¸i) ®−îc nu«i b»ng khÈu phÇn ¨n c¬

b¶n gièng nh− l« §C vµ ®−îc bæ sung chÕ phÈm Nacamix víi liÒu dïng lµ 20mg/con/ngµy.

ChØ tiªu ®−îc ®¸nh gi¸ lµ thêi gian chuét b¾t ®Çu b¬i cho ®Õn lóc chóng mÖt mái vµ ch×m lÇn ®Çu.

B¶ng 18. B¶ng kÕt qu¶ kiÓm tra thêi gian b¬i cña chuét.

L« §èi chøng Chuét TN

Tr−ícTN Sau (TN) 15 ngµy L« (TN1) Bæ sung Phunamine Sau (TN) Tr−ícTN 15 ngµy L« (TN2) Bæ sung Thienamix Sau (TN) Tr−ícTN 15 ngµy L« (TN3) Bæ sung Nacamix Sau (TN) Tr−íc 15 ngµy TN

Chuét c¸i 3.36’ 3.41’ 3.26’ 4.07’ 3.30’ 4.11’ 3.33’ 4.03’

Chuét ®ùc 3.25’ 3.35’ 3.28’ 4.02’ 3.27’ 4.18’ 3.27’ 4.06’

TB 3.31’ 3.38’ 3.27’ 4.05’ 3.29’ 4.15’ 3.30’ 4.05’

Qua kÕt qu¶ b¶ng trªn cho thÊy gi÷a c¸c l« ®èi chøng vµ thÝ nghiÖm cã sù kh¸c nhau râ rÖt,

thËm chÝ sù kh¸c nhau cßn thÓ hiÖn ë c¶ kÕt qu¶ ë trong c¸c l« thÝ nghiÖm tù ®èi chøng.

- ë l« ®èi chøng thêi gian b¬i trung b×nh cña chuét gi÷a tr−íc thÝ nghiÖm lµ 3.31’ vµ sau ®ît thÝ

nghiÖm lµ 3.38’ kÕt qu¶ cã sù kh¸c nhau kh«ng nhiÒu l¾m.

- ë l« thÝ nghiÖm 1 (TN1) chuét thÝ nghiÖm ®−îc cho ¨n bæ sung chÕ phÈm Phunamine vµ thêi gian

b¬i trung b×nh ®−îc c¶i thiÖn t¨ng ®−îc 0.38’ tr−íc thÝ nghiÖm lµ 3.27’ , sau thÝ nghiÖm kÕt qu¶ lµ

4.05’ .

- ë l« thÝ nghiÖm 2 (TN2) chuét thÝ nghiÖm ®−îc cho ¨n bæ sung chÕ phÈm Thienamix vµ thêi gian

b¬i trung b×nh ®−îc c¶i thiÖn t¨ng ®−îc 0.46’ tr−íc thÝ nghiÖm lµ 3.29’, sau thÝ nghiÖm kÕt qu¶ lµ

4.15’ .

- ë l« thÝ nghiÖm 3 (TN3) chuét thÝ nghiÖm ®−îc cho ¨n bæ sung chÕ phÈm Nacamix vµ thêi gian b¬i

trung b×nh ®−îc c¶i thiÖn t¨ng ®−îc 0.35’ tr−íc thÝ nghiÖm lµ 3.30’ , sau thÝ nghiÖm kÕt qu¶ lµ 4.05’ .

C¸c kÕt qu¶ thùc nghiÖm trªn chøng minh cho thÊy c¸c chÕ phÈm Phunamine, Thienamix

vµ Nacamix thùc sù cã t¸c dông t¨ng c−êng thÓ lùc ®èi víi chuét thÝ nghiÖm thÓ hiÖn ë thêi gian b¬I

cña chuét ®−îc kÐo dµi h¬n, søc chÞu ®ùng cña chuét ®−îc tèt h¬n. §iÒu nµy lý gi¶i r»ng trong c¸c

Mr.Nam

8/8/2007

- 56 -

chÕ phÈm ®· cung cÊp bæ sung thªm c¸c chÊt dinh d−ìng còng nh− c¸c ho¹t chÊt sinh häc, c¸c

hormone steroid (Testosterone, progesterone…), c¸c chÊt vi kho¸ng nh− Fe, Zn, Cu..vµ c¸c acid

amine cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ tiªu hao n¨ng l−îng cña chuét.

* C¸c chÕ phÈm bét Phunamine, Thienamix vµ Nacamix cã t¸c dông rÊt tèt lªn mét sè chØ

tiªu huyÕt häc cña chuét cèng tr¾ng.

ThÝ nghiÖm ®−îc triÓn khai trªn chuét cèng tr¾ng gåm 30 con ®ùc khoÎ m¹nh, thêi gian thùc

nghiÖm lµ 20 ngµy chia lµm 3 l« cã träng l−îng ®ång ®Òu lóc b¾t ®Çu ph©n l« thÝ nghiÖm, kho¶ng

90- 100 g ®ùîc chia thµnh 2 l«:

- L« thÝ nghiÖm 1 (TN1): 10 con chuét ®−îc nu«i b»ng khÈu phÇn ¨n c¬ b¶n vµ ®−îc bæ sung chÕ

phÈm Phunamine víi liÒu dïng lµ 150mg/con/ngµy.

- L« thÝ nghiÖm 2 (TN2): 10 con chuét ®−îc nu«i b»ng khÈu phÇn ¨n c¬ b¶n vµ ®−îc bæ sung chÕ

phÈm Thienamix víi liÒu dïng lµ 150mg/con/ngµy.

- L« thÝ nghiÖm 3 (TN3): 10 con chuét ®−îc nu«i b»ng khÈu phÇn ¨n c¬ b¶n vµ ®−îc bæ sung chÕ

phÈm Nacamix víi liÒu dïng lµ 100mg/con/ngµy.

- C¸c chØ tiªu huyÕt häc ®−îc ®o trªn m¸y Sysmexse-9500 NhËt cho phÐp x¸c ®Þnh ®−îc 32 chØ tiªu

huyÕt häc kh¸c nhau.

B¶ng 19. B¶ng kÕt qu¶ kiÓm tra c¸c chØ tiªu huyÕt häc cña chuét dïng thö nghiÖm chÕ phÈm.

Bæ sung Phunamine (TN1) Bæ sung Thienamix (TN2) Bæ sung Nacamix (TN3) ChØ tiªu

Tr−íc TN Tr−íc TN Tr−íc TN Sau (TN) 20 ngµy Sau (TN) 20 ngµy Sau (TN) 20 ngµy

2.00 2.00 2.10 2.02 2.30 2.14

3.33 4.04 3.46 4.18 3.35 4.10

12.76 14.02 12.88 14.32 13.52 14.36 WBC (x103/ul) Sè l−îng tuyÖt ®èi b¹ch cÇu ®oan trung tinh RBC (x106/ul) Sè l−îng hång cÇu HGB (g/dL) HuyÕt s¾c tè

KÕt qu¶ ë b¶ng trªn cho thÊy sau khi cho chuét cèng tr¾ng ¨n bæ sung c¸c chÕ phÈm

Phunamine, Thienamix vµ Nacamix trong 20 ngµy th× ®· lµm thay ®æi mét sè chØ tiªu huyÕt häc

quan träng cña chuét.

Sè l−îng hång cÇu (RBC) trung b×nh cña chuét ë nhãm (TN1) cho ¨n bæ sung chÕ phÈm

Mr.Nam

8/8/2007

- 57 -

Phunamine tr−íc thÝ nghiÖm lµ 3.33(x106/ul), sau thÝ nghiÖm lµ 4.04(x106/ul). T¨ng 0.91(x106/ul). ë

nhãm (TN2) cho ¨n chÕ phÈm Thienamix tr−íc thÝ nghiÖm lµ 3.46(x106/ul), sau thÝ nghiÖm lµ

4.18(x106/ul). T¨ng 0.92(x106/ul). Cßn ë nhãm (TN3) cho ¨n chÕ phÈm Nacamix tr−íc thÝ nghiÖm lµ

3.35(x106/ul), sau thÝ nghiÖm lµ 4.10(x106/ul). T¨ng 0.95(x106/ul).

Sè l−îng Hemoglobin (HGB) trung b×nh cña chuét ë nhãm (TN1) cho ¨n bæ sung chÕ phÈm

Phunamine tr−íc thÝ nghiÖm lµ 12.76(g/dl), sau thÝ nghiÖm lµ 14.02(g/dl). T¨ng 1.26(g/dl). ë nhãm

(TN2) cho ¨n chÕ phÈm Thienamix tr−íc thÝ nghiÖm lµ 12.88(g/dl), sau thÝ nghiÖm lµ 14.32(g/dl).

T¨ng 1.94(g/dl). Cßn ë nhãm (TN3) cho ¨n chÕ phÈm Nacamix tr−íc thÝ nghiÖm lµ 13.52(g/dl), sau

thÝ nghiÖm lµ 14.36(g/dl). T¨ng 0.84(g/dl).

Sè l−îng b¹ch cÇu (WBC) trung b×nh cña chuét ë c¸c nhãm thÝ nghiÖm cã thay ®æi nh−ng

kh«ng râ. ë nhãm thÝ nghiÖm (TN1) cho ¨n bæ sung chÕ phÈm Phunamine tr−íc thÝ nghiÖm lµ

2.3(x103/ul), sau thÝ nghiÖm lµ 2.0(x103/ul). ë nhãm (TN2) cho ¨n chÕ phÈm Thienamix tr−íc thÝ

nghiÖm lµ 2.0(x103/ul), sau thÝ nghiÖm lµ 2.0 cßn ë nhãm (TN3) cho ¨n chÕ phÈm Nacamix tr−íc thÝ

nghiÖm lµ 2.02(x103/ul), sau thÝ nghiÖm lµ 2.14(x103/ul)

Nh− vËy c¸c chÕ phÈm Phunamine, Thienamix vµ Nacamix ®Òu cïng kÝch thÝch sù t¹o m¸u,

t¹o hång cÇu vµ hemoglobin. Sù t¨ng sè l−îng hång cÇu cã nghÜa t¨ng c−êng cung cÊp oxy cho tÕ

bµo, ®iÒu ®ã rÊt cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ c¸c ho¹t ®éng cña c¬ b¾p còng nh− viÖc t¨ng

c−êng thÓ lùc cña c¬ thÓ.

c. C¸c chÕ phÈm bét Phunamine, Thienamix vµ Nacamix ®· t¨ng c−êng cung cÊp bæ sung

c¸c ho¹t chÊt hormone steroid (Testosterone, cortisol..) c¸c chÊt vi kho¸ng (Zn, Fe, Cu…) vµ

c¸c acid amine cho c¬ thÓ.

§Ó chøng minh cho t¸c dông cña chÕ phÈm ®Ò tµi ®· tiÕn hµnh mét thÝ nghiÖm vÒ nghiªn

cøu ¶nh h−ëng cña bét nguyªn liÖu chÕ phÈm Phunamine, Thienamix vµ Nacamix lªn c¸c chØ tiªu

sinh häc tinh trïng thá ®ùc.

¶nh h−ëng cña c¸c chÕ phÈm Phunamine, Thienamix vµ Nacamix ®Õn thÓ lùc cña chuét thÝ

nghiÖm th«ng qua c¸c chØ tiªu sinh häc tinh trïng cña thá. ThÝ nghiÖm ®−îc bè trÝ trªn 4l«, mçi l« 10

con, träng l−îng trung b×nh cña thá lµ 4-5kg/con. C¸c l« thá thÝ nghiÖm ®−îc ¨n khÈu phÇn c¬ së cã

bæ sung thªm bét nguyªn liÖu chÕ phÈm Phunamine, Thienamix víi liÒu 300mg/con/ ngµy, vµ

Mr.Nam

8/8/2007

- 58 -

Nacamix víi liÒu 200mg/con/ ngµy, cßn l« ®èi chøng chØ ®−îc ¨n khÈu phÇn c¬ së. ChØ sau 15 ngµy

thá ®−îc ¨n bæ sung bét chÕ phÈm cho thÊy cã kÕt qu¶ rÊt râ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng tinh trïng

nh− b¶ng sau:

B¶ng 20 . ¶nh h−ëng cña bét nguyªn liÖu chÕ phÈm Phunamine, Thienamix, Nacamix lªn c¸c chØ

tiªu sinh häc tinh trïng thá ®ùc tr−íc vµ sau thÝ nghiÖm

ChØ tiªu (§C) (TN1) (TN2) (TN3)

Thøc ¨n c¬ së (TACS) TACS + P sau 15 ngµy TACS + T sau 15 ngµy TACS + N sau 15ngµy

L−îng tinh (ml) 0.50 1.10 0.84 0.75

Ho¹t lùc (A%) 26.00 38.12 34.02 27.00

Nång ®é (triÖu/ml) 125.28 139.45 135.29 136.62

Tæng tinh trïng mét lÇn lÊy tinh (triÖu) 60.12 152.14 146.24 147.22

Tæng tinh trïng tiÕn th¼ng 1lÇn lÊy tinh 21.67 52.12 47.22 46.24

Tû lÖ tinh kþ h×nh (%) 25.18 14.12 16.22 17.45

+ ChÕ phÈm Phunamine (P).

+ ChÕ phÈm Thienamix (T).

+ ChÕ phÈm Nacamix (N)

Qua b¶ng trªn cho thÊy sè l−îng vµ chÊt l−îng tinh trïng cña thá ®−îc bæ sung bét nguyªn

liÖu chÕ phÈm Phunamine, Thienamix vµ Nacamix sau 15 ngµy ®−îc c¶i thiÖn râ rÖt:

• L−îng tinh dÞch/mét lÇn lÊy ë c¸c l« thÝ nghiÖm cao h¬n thá ë nhãm ®èi chøng: Cao nhÊt ë

(TN1): 1.10ml> (TN2):0.84ml > (TN3):0.75 > (§C): 0.50ml

• Ho¹t lùc tinh trïng ë nhãm thá thÝ nghiÖm cho ¨n bæ sung chÕ phÈm t¨ng h¬n nhãm ®èi

chøng: Cao nhÊt ë (TN1): 38.12%> (TN2):34.02% > (TN3):27% > (§C): 26%

• Nång ®é tinh trïng ë nhãm thá thÝ nghiÖm cho ¨n bæ sung chÕ phÈm t¨ng h¬n nhãm ®èi

chøng: Cao nhÊt ë (TN1): 139.45 triÖu/ml > (TN3):136.62triÖu/ml> (TN2):135.29 triÖu/ml>

(§C): 125.28 triÖu/ml.

• L−îng tinh trïng 1 lÇn lÊy ë nhãm thá cho ¨n bæ sung chÕ phÈm cã t¨ng h¬n ë nhãm ®èi

Mr.Nam

8/8/2007

- 59 -

chøng: Cao nhÊt ë (TN1):152.14triÖu>(TN3):147.22triÖu>(TN2):146.24triÖu>(§C):60.12triÖu

• T¨ng tæng sè tinh trïng tiÕn th¼ng cña mét lÇn lÊy tinh ë nhãm thá thÝ nghiÖm còng ®−îc c¶i

thiÖn tèt h¬n: Cao nhÊt ë (TN1): 52.12>(TN2):47.22>(TN3):46.24>(§C):21.67

• Tû lÖ tinh trïng kþ h×nh cña thá ë nhãm thÝ nghiÖm thÊp h¬n thá ë nhãm ®èi chøng.

C¸c kÕt qu¶ trªn chøng minh r»ng bét chÕ phÈm Phunamine, Thienamix vµ Nacamix cã t¸c

dông t¨ng c−êng ®−îc thÓ lùc th«ng qua viÖc bæ sung hµm l−îng Testosterone, hµm l−îng kÏm

(Zn) lµm t¨ng kh¶ n¨ng phôc håi kh¶ n¨ng sinh tinh vµ t¨ng phÈm chÊt tinh dÞch ë thá ®ùc. §iÒu

nµy kÕt qu¶ nµy ®óng víi nhiÒu t¸c gi¶ [2,4,22,28] cho thÊy trong bét nguyªn liÖu chÕ phÈm

Phunamine, Thienamix vµ Nacamix ®−îc nghiªn cøu tõ nguån c¸ c¬m, c¸c ch×a v«I, hµu, kiÕn vµ

mèi kh«ng chØ giµu cã testosteron, cortisol… mµ cßn cã hµm l−îng cao nguyªn tè kÏm (Zn, Fe..).

3. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ qui tr×nh t¹o viªn t¨ng lùc Phunamine

a. Thµnh phÇn cña bét nguyªn liÖu Phunamine

B¶ng 21: Hµm l−îng c¸c axit amin trong bét nguyªn liÖu Phunamine (§¬n vÞ tÝnh: %g a.amine/100g

mÉu).

C¸c axit amin Hµm l−îng

1. Aspactic 7.2

2. Glutamic-Treonine 5.8

3. Treonine 3.02

4. Serine 3.03

5. Glycine 5.78

6. Tyroxin 10.5

7. Alanine 4.2

8. Acginin-Histidin 7.22

9. Histidin 6.15

10. Valine 4.02

11.Methionin+ Valine 4.68

12. Phenylalanine 9.54

Mr.Nam

8/8/2007

- 60 -

13. Isoleucin 7.89

14. Leucine-isoleucine 8.21

15. Lysine 6.28

16. 4-Hydroproline 7.8

17. Cysteine 4.07

18. Proline 11.12

• C¸c ho¹t chÊt steroid trong bét tinh Phunamine. (X¸c ®Þnh trªn m¸y miÔn dÞch ELISA

(Multiskan-PhÇn Lan)

B¶ng 22. Hµm l−îng c¸c ho¹t chÊt steroid trong bét tinh nguyªn liÖu Phunamine

48.52

Tªn chØ tiªu STT KÕt qu¶

60.50

1 - Testosterone (ng/g vck)

50.55

2 - Cortisol (ng/g vck)

30.71

3 - Progesterone (ng/g vck)

4 - Oestradiol (mg/kg cvk)

Qua kÕt qu¶ ë b¶ng 5 cho thÊy hµm l−îng c¸c ho¹t chÊt steroid trong bét tinh nguyªn liÖu

viªn t¨ng lùc phunamine cã gi¸ trÞ lµ cao, ®iÒu nµy cho thÊy ®óng víi c¸c tµi liÖu vÒ y häc cæ truyÒn

nãi vÒ t¸c dông cña nguyªn liÖu [4,6,9,15].

• C¸c chÊt vi kho¸ng trong bét tinh viªn t¨ng lùc Phunamine (X¸c ®Þnh trªn m¸y NhiÔu x¹ huúnh

quang tia X ký hiÖu XRF SEA-2110).

B¶ng 23: Hµm l−îng c¸c chÊt vi kho¸ng trong bét tinh viªn t¨ng lùc Phunamine

STT Tªn mÉu K (%) Ca (%) Cu mg/kg vck Fe mg/kg vck Zn mg/kg vck Mn mg/kg vck Se mg/kg vck

1 bét tinh viªn t¨ng lùc Phunamine 0.69 2.10 48.85 164.90 90.70 32.20 182.15

b. Qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt viªn nang Phunamine tõ c¸ c¬m, c¸ ch×a v«i

Theo c¸c tµi liÖu y häc cæ truyÒn c¸ c¬m cã hµm l−îng protein vµ acid amine rÊt cao. Ngoµi

Mr.Nam

8/8/2007

- 61 -

ra c¸ c¬m cßn cã nhiÒu ho¹t chÊt sinh d−îc kh¸c nh− c¸c steroid (testosterone, progesterone…),

c¸c chÊt vi kho¸ng cÇn thiÕt cho c¬ thÓ nh− kÏm, ®ång, s¾t [26,28,29].

Kinh nghiÖm d©n gian l©u nay chØ biÕt sö dông c¸ c¬m ®¬n thuÇn nh− mét mãn thùc phÈm.

Víi khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ngµy nay viÖc øng dông c¸c ho¹t chÊt sinh häc trong c¸c nguån

nguyªn liÖu d−îc vµ thùc phÈm ®Ó nghiªn cøu s¶n xuÊt c¸c thùc phÈm chøc n¨ng vµ thuèc lµ mét

®iÒu rÊt cÇn thiÕt vµ ®−îc ph¸t huy. ChÝnh v× vËy ®Ò tµi ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu c¸c ho¹t chÊt sinh

häc trong nguån nguyªn liÖu nµy ®Ó s¶n xuÊt viªn thùc phÈm chøc n¨ng nh»m t¨ng c−êng thÓ lùc

cho vËn ®éng viªn còng nh− s¸−c khoÎ céng ®ång[2,3,5,6].

C¸ ch×a v«i mâm nhän lµ mét trong 3 lo¹i c¸ ch×a v«i cã phæ biÕn ë n−íc ta, ®−îc ph©n bè

r¶I r¸c kh¾p ven bê biÓn ViÖt Nam, tõ vÞnh B¾c bé ®Õn vÞnh Th¸I lan, th−êng sinh sèng ë c¸c vïng

cã nhiÒu rong t¶o vµ hÑ biÓn. C¸ ch×a v«i thuéc hä c¸ ngùa (h¶I m·). C¸ ch×a v«i cã tªn khoa häc lµ

Syngnathus acus Linnaeus hay cßn gäi lµ con h¶i long. Trong y häc cæ truyÒn còng nh− nhiÒu tµi

liÖu khoa häc hiÖn ®¹i cho thÊy c¸ ch×a v«i chøa nhiÒu ho¹t chÊt cã gi¸ trÞ lín vÒ y d−îc theo kinh

nghiÖm d©n gian, c¸ ch×a v«I sau khi thu ho¹ch ng−êi ta chÕ biÕn nh− c¸ ngùa (hay cßn gäi lµ h¶i

m·). cã thÓ chÕ biÕn ph¬i kh« råi sÊy thµnh bét, hoÆc sao thµnh mµu vµng hoÆc tÈm r−îu dïng ¨n

dÇn.

C¸c nghiªn cøu hiÖn ®¹i còng ®· ph¸t hiÖn trong nguyªn liÖu cã hµm chøa c¸c chÊt kÝch

thÝch tè, chÊt keo, chÊt albumin, phoshor vµ c¸c vitamine..v..v… Tõ nguyªn liÖu C¸ ch×a v«i ng−êi

ta cã thÓ s¬ chÕ ra tinh bét th« ®Ó ¨n cã t¸c dông t¨ng c−êng thÓ lùc rÊt tèt, cã thÓ n©ng cao ®−îc

n¨ng lùc lµm viÖc cña c¬ thÓ, c¶i thiÖn giÊc ngñ vµ høng thó trong b÷a ¨n, gi¶m bít mÖt nhäc trong

lao ®éng. cã t¸c dông kÝch thÝch sinh dôc, t¨ng c−êng chøc n¨ng thËn, t¨ng hång cÇu.

[2,5,6,30,31,32].

Tõ nh÷ng t¸c dông cña nguyªn liÖu ®· ®−îc ®óc kÕt qua y häc hiÖn ®¹i vµ y häc cæ truyÒn.

§· cã rÊt nhiÒu c¸c bµi thuèc y häc cæ truyÒn tõ nguån d−îc liÖu nguyªn liÖu cã t¸c dông rÊt tèt

trong viÖc bæ d−ìng t¨ng c−êng søc kháe, theo ®«ng y cæ truyÒn bét nguyªn liÖucã thÓ chÕ biÕn

thµnh c¸c bµi thuèc cho nh÷ng ng−êi m¾c bÖnh tinh suy, huyÕt thiÓu, ®Çu v¸ng m¾t hoa, tai ï, ¸p

huyÕt thÊp, gÇy yÕu, suy nh−îc c¬ thÓ [6,12,15,18,30,31,32]. Nh÷ng s¶n phÈm ®«ng y trªn ®Òu

®−îc bµo chÕ theo ph−¬ng ph¸p cæ truyÒn, cßn thñ c«ng, chÊt l−îng ch−a ®−îc ®¶m b¶o, b¶o

qu¶n ch−a ®−îc tèt, t¸c dông ch−a ®−îc ph¸t huy vµ h¬n n÷a s¶n phÈm ch−a mang tÝnh hiÖn ®¹i,

Mr.Nam

8/8/2007

- 62 -

gi¸ trÞ kh«ng cao.

V× nh÷ng lý do trªn ®Ò tµi ®· ®−a ra néi dung gi¶i quyÕt vÊn ®Ò øng dông c«ng nghÖ sinh

häc hiÖn ®¹i hãa y häc cæ truyÒn n©ng cÊp c¸c s¶n phÈm tõ nguyªn liÖu nh− s¶n xuÊt viªn nÐn

Phunamine. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ thùc hiÖn ®Ò tµi chóng t«i thÊy viªn nÐn vÉn ch−a mang

®−îc tÝnh hiÖn ®¹i cña s¶n phÈm, b¶o qu¶n ch−a ®−îc tèt. Do vËy chóng t«i ®· chuyÓn sang s¶n

xuÊt viªn nang, ®ãng vØ vµ ®−îc b¶o qu¶n trong tói mµng nh«m vµ ®ùng trong hép cøng. Nh− vËy

s¶n phÈm ®¸p øng ®−îc c¸c môc tiªu trªn.

§Ó ra ®êi ®−îc viªn t¨ng lùc Phunamine (viªn nang), nhãm nghiªn cøu thùc hiÖn dù ¸n

b»ng ph−¬ng ph¸p hiÖn ®¹i n©ng cÇp c¸c bµi c¸c bµi thuèc y häc cæ truyÒn nh− sau: Nguyªn liÖu

sau khi thu ho¹ch ®−îc xö lý b»ng c«ng nghÖ ho¸ sinh enzyme ®Ó chÕ biÕn thµnh d¹ng bét tinh

(nh− qui tr×nh ë trªn), s¶n phÈm ë d¹ng peptid vµ axit amin. B»ng qui tr×nh c«ng nghÖ ë c¸c ®iÒu

kiÖn kü thuËt nh− ®· nghiªn cøu nh− trªn (Trong ®iÒu kiÖn tèi −u, thuû ph©n ë nhiÖt ®é, pH = 6.5 vµ

trong thêi gian hîp lý víi ho¹t ®é enzyme papain lµ hîp lý ®· ®−îc thñy ph©n cho ®−îc 18 axit

amin).

Dùa trªn c¸c bµi thuèc y häc cæ truyÒn, Viªn Phunamine víi thµnh phÇn chÝnh lµ c¸c d−îc

liÖu quÝ nh− tinh bét nguyªn liÖu c¸ c¬m, c¸ ch×a v«i, tam thÊt ®· ®−îc phèi chÕ víi c¸c d−îc liÖu,

phô gia, t¸ d−îc kh¸c lµ nh÷ng d−îc liÖu cã chøa nhiÒu c¸c protein, axit amine, c¸c vitamine trong

nhãm B, c¸c ho¹t chÊt steroid vµ c¸c chÊt vi kho¸ng cÇn thiÕt cho c¬ thÓ, ®−îc ®ãng vµo nang sè 0

víi hµm l−îng bét Phunamine lµ 300mg. S¶n phÈm viªn nang t¨ng lùc Phunamine ®−îc s¶n xuÊt

trªn d©y chuyÒn thiÕt bÞ ®¹t tiªu chuÈn GMP cña C«ng ty Cæ phÇn d−îc Trung −¬ng Mediplantex,

s¶n phÈm ®ãng mçi vØ lµ 10viªn/vØ, 2vØ/tói vµ 2tói/hép,bao b×, chÊt l−îng ®¹t c¸c tiªu chuÈn ®−îc Bé

Y tÕ cho phÐp, giÊy phÐp sè 17513/2005/CBTC-YT.

Qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n phÈm viªn nang t¨ng lùc Phunamine b»ng c¸c kü thuËt ph©n tÝch,

chóng t«i ®· x¸c ®Þnh thµnh phÇn vµ cã mét sè kÕt qu¶ so s¸nh víi c¸c s¶n phÈm cña c¸c bµi

thuèc cæ truyÒn nh−: R−îu H¶I M·, Viªn Taxaton, Gãi khang thai, vµ Viªn bæ d−ìng Triplex cña

Trung Quèc vÒ thµnh phÇn chÊt l−îng nh− sau:

B¶ng 24: Hµm l−îng c¸c axit amin trong viªn Phunamine so víi c¸c s¶n phÈm kh¸c (§¬n vÞ tÝnh:

%g a.amine/100g mÉu).

Tªn axit amin Viªn Phunamine R−îu H¶I M· (VN) Gãi Khang Thai (TQ) Viªn Taxaton (VN) Viªn Triplex (TQ)

Mr.Nam

8/8/2007

- 63 -

1. A.Aspartic 7.20 3.24 3.03 7.22 4.12

2. A.glutamic 4.80 2.50 2.80 6.15 6.05

3. Treonine 2.04 0.12 1.22 4.02 2.80

4. Serine 3.01 1.12 4.68 3.11 2.18

5. Glycine 3.28 3.70 6.96 6.28 10.88

6. Tyroxin 10.45 - 7.50 4.02 2.90

7. Alanine 3.18 0.38 3.50 4.07 5.92

8. Acginin 7.19 0.52 3.10 5.78 4.03

9. Histidin 6.10 - 3.87 9.88 3.99

10. Valine 3.05 1.48 7.80 4.20 1.80

11. Methionine 4.60 1.26 2.82 6.19 1.49

12. Phenylalanine 8.04 2.01 2.90 5.44 3.49

13. Isoleucine 7.20 1.18 4.85 3.19 2.77

14. Leucine 3.20 1.05 2.55 8.21 3.12

15. Lysine 6.02 2.01 7.20 3.15 4.28

16. 4-Hydroproline 7.62 - 5.80 7.14 -

17. Cysteine+Cystine 3.00 1.53 6.50 9.54 3.60

0.85 0.12 7.89 4.82 18. Proline 10.42

Qua kÕt qu¶ nghiªn cøu trong b¶ng 7 cho chóng ta thÊy hµm l−îng c¸c axit amine cã trong

s¶n phÈm viªn t¨ng lùc Phunamine so víi c¸c s¶n phÈm kh¸c trong n−íc nh− Taxaton, r−îu H¶I

m· th× viªn t¨ng lùc Phunamine cã gi¸ trÞ cao h¬n vµ còng kh«ng thua kÐm g× so víi s¶n phÈm viªn

Triplex cña Trung Quèc hay gãi khang thai cña Trung Quèc th× viªn t¨ng lùc Phanamine cã hµm

l−îng acid amine còng kh«ng thua kÐm g×. ë s¶n phÈm viªn gãi Khang thai còng nh− viªn Viªn

Triplex thµnh phÇn cã tíi 17 acid amine vµ hµm l−îng còng t−¬ng ®èi cao nh−: Histidin: 9.88

Cysteine: 9.54, Leucine: 8.21, A.Aspartic: 7.22..Trong khi ®ã ë viªn t¨ng lùc Phunamine thµnh phÇn

Mr.Nam

8/8/2007

- 64 -

còng cã 17 acid amine vµ hµm l−¬ng còng kh«ng thÊp h¬n nhiÒu nh−: Histidin: 6.10 Cysteine: 9.54,

A.Aspartic: 7.20, proline: 10.42.. kÕt qu¶ trªn cho thÊy ®óng nh− nhiÒu t¸c gi¶ ®· nghiªn cøu tr−íc

®©y [6,31,32].

B¶ng 25: Hµm l−îng c¸c chÊt vi kho¸ng cã trong viªn Phunamine so víi c¸c s¶n phÈm kh¸c.

Hµm l−îng vi chÊt Viªn Phunamine R−îu H¶I M· (VN) Viªn Taxaton(VN) Gãi Khang thai (TQ) Viªn Triplex cña (TQ)

Cu (mg/kg vck) 3.22 4.12 4.01 6.22 3.92

Fe (mg/kg vck) 231.08 58.22 227.20 240.02 238.27

Zn (mg/kg vck) 7.27 2.67 6.26 11.28 3.24

Mn (mg/kg vck) 32.90 15.09 27.24 37.91 42.76

VÒ hµm l−îng c¸c ho¹t chÊt vi kho¸ng sau khi bµo chÕ viªn t¨ng lùc Phunamine Qua kÕt

qu¶ nghiªn cøu trong b¶ng 8 cho thÊy hµm l−îng c¸c chÊt vi kho¸ng cã trong s¶n phÈm viªn t¨ng

lùc Phunamine so víi c¸c s¶n phÈm t−¬ng tù trong n−íc cao h¬n vµ so víi s¶n phÈm gãi khang

thai vµ viªn Triplex cña Trung Quèc th× kÕt qu¶ còng kh«ng kh¸c nhau nhiÒu nh− cña Phunamine:

Fe:231.08(mg/kg vck)

Triplex:3.24

tr−íc ®©y [7,28,32,33].

B¶ng 26: Hµm l−îng c¸c ho¹t chÊt steroid cã trong viªn Phunamine so víi c¸c s¶n phÈm kh¸c.

Hµm l−îng steroid Viªn Phunamine R−îu H¶I M· (VN) Viªn Taxaton(VN) Gãi Khang thai (TQ) Viªn Triplex cña (TQ)

- Testosterone(mg/kg vck) 61.00 11.02 68.00 67.35 32.08

- Progesterone(mg/kg vck) 78.73 9.28 65.07 52.15 38.72

- Cortisol (mg/kg vck) 55.02 8.22 19.40 59.24 55.12

- Oestradion (mg/kg vck) 28.00 14.20 49.40 39.27 55.12

VÒ hµm l−îng c¸c ho¹t chÊt steroid, sau khi bµo chÕ viªn t¨ng lùc Phunamine Qua kÕt qu¶

nghiªn cøu trong b¶ng 9 cho thÊy hµm l−îng c¸c ho¹t chÊt steroid cã trong s¶n phÈm viªn t¨ng lùc

Phunamine còng kh¸ cao so víi c¸c s¶n phÈm kh¸c , kÓ c¶ s¶n phÈm ngo¹i, ®iÒu nµy chøng tá s¶n

phÈm trong n−íc nÕu ®−îc øng dông khoa häc c«ng nghÖ th× chÊt l−îng vµ gi¸ trÞ sÏ ®−îc n©ng lªn

Mr.Nam

8/8/2007

- 65 -

râ rÖt. VÒ mÆt hiÖu qu¶ gÝa trÞ bæ d−ìng, chóng t«i cã tr×nh bµy ë phÇn thùc nghiÖm d−íi ®©y.

Nguyªn liÖu

Xö lý s¬ chÕ

Xö lý s¬ chÕ b»ng c«ng nghÖ ho¸ sinh, c«ng nghÖ enzyme, c«ng nghÖ ho¸ häc

DÞch chiÕt n−íc

Thuû ph©n enzyme amylazase,toC,pH,

Läc dÞch chiÕt

Thuû ph©n lÇn 2 amylazase,toC,pH.

Läc

Xö lý víi axit tricloaxetic

Phun s−¬ng

T¹o viªn nang

Phô gia

b. S¬ ®å qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt viªn nang Phunamine tõ c¸ c¬m, c¸ ch×a v«i

H×nh 15: S¬ ®å qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt viªn nang Phunamine

B. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thö nghiÖm viªn t¨ng lùc Phunamine trªn v®v

§Ó ®¸nh gi¸ t¸c dông cña chÕ phÈm viªn t¨ng lùc trªn vËn ®éng viªn. §Ò tµi ®· tiÕn hµnh

thö nghiÖm ®¸nh gi¸ t¸c dông vÒ søc bÒn, søc m¹nh c¬ b¾p, t¸c dông lªn trÝ nhí ph¶n x¹ thÇn kinh

trªn vËn ®éng viªn cña c¸c ®éi ®iÒn kinh, bãng bµn vµ ®éi t¹ nh− sau:

VËn ®éng viªn ë c¸c nhãm thùc nghiÖm cã dïng viªn t¨ng lùc Phunamine vµ nhãm ®èi

Mr.Nam

8/8/2007

- 66 -

chøng dïng viªn t¨ng lùc Phunamine placebo. Víi liÒu dïng 4viªn/ngµy, uèng tr−íc b÷a ¨n 10-15

phót. C¸c nhãm vËn ®éng viªn cña c¸c nhãm ®èi chøng vµ thùc nghiÖm cã chÕ ®é dinh d−ìng vµ

tËp luyÖn nh− nhau, bao gåm c¸c bµi tËp vÒ søc bÒn, søc dÎo, chÕ ®é gi¸o ¸n tËp nÆng vµ tËp nhÑ.

Tr−íc vµ sau thêi gian tËp luyÖn 1 th¸ng cã kiÓm tra vÒ c¸c chØ tiªu vÒ sinh lý, sinh ho¸.

1. §¸nh gi¸ vÒ t¸c dông søc bÒn trªn vËn ®éng viªn

§Ó ®¸nh gi¸ ®−îc søc bÒn cña vËn ®éng viªn ®Ò tµi ®· tiÕn hµnh lÊy mÉu m¸u vµ kiÓm tra

c¸c chØ tiªu sinh ho¸ liªn quan ®Õn søc bÒn cña thÓ lùc vËn ®éng viªn vµ kÕt qu¶ cho thÊy:

a. Viªn t¨ng lùc Phunamine cã t¸c dông håi phôc vµ n©ng cao hµm l−îng Testossterone

trong m¸u vËn ®éng viªn.

B¶ng 27. Hµm l−îng Testossterone trong m¸u cña V§V ®iÒn kinh tr−íc vµ sau 1 th¸ng luyÖn tËp.

Nhãm §C dïng placebo Nhãm TN dïng Phunamine

Hµm l−îng Testossterone (nmol/l) Tr−íc ®ît tËp Sau 30 ngµy tËp Tr−íc ®ît tËp Sau 30 ngµy

24.28 23.40 21.92 24.95

X

Nam V§V n=30, P<0,05 SD 3.71 3.84 1.92 1.83

2.18 1.92 1.46 2.04

X

N÷ V§V n=30, P<0,05 SD 0.49 0.26 0.44 0.39

KÕt qu¶ ë b¶ng 1 cho thÊy hµm l−îng testosterone cña V§V ë nhãm ®èi chøng (kh«ng

dïng viªn t¨ng lùc Phunamine) sau 1 th¸ng tËp luyÖn vµ thi ®Êu: ë V§V nam ®· gi¶m 3.62% tõ

24.28 nmol/l xuèng 23.40nmol/l, cßn ë V§V n÷ gi¶m 11.93%, tõ 2.18 nmol/l xuèng cßn 1.92 nmol/l.

ë nhãm thö nghiÖm dïng viªn t¨ng lùc Phunamine sau 1 th¸ng tËp luyÖn vµ thi ®Êu hµm

l−îng testosterone nh− sau: VËn ®éng viªn nam tr−íc khi dïng vµ sau khi dïng t¨ng 13.84%, tõ

21.92 nmol/l ®Õn 24.95 nmol/l. Nhãm vËn ®éng viªn n÷ sau 1 th¸ng dïng viªn t¨ng lùc Phunamine

hµm l−îng testosterone ®· t¨ng tõ 1.46 nmol/l lªn 2.04nmol/l.

C¸c kÕt qu¶ trªn cho thÊy r»ng viªn t¨ng lùc Phunamine gãp phÇn c¶i thiÖn hµm l−îng

testosterrone hao hôt tù nhiªn trong c¬ thÓ sau ®ît tËp luyÖn, gióp cho vËn ®éng viªn håi phôc

nhanh h¬n. §iÒu nµy ®óng víi kÕt qu¶ nghiªn cøu cña nhiÒu t¸c gi¶ [7,9,12].

b. Viªn t¨ng lùc Phunamine cã t¸c dông bæ trî chøc n¨ng gan trong c¬ thÓ, kÝch ho¹t enzym

Mr.Nam

8/8/2007

- 67 -

Lactat Dehydrogenaza (LDH) gióp t¨ng nhanh qu¸ tr×nh håi phôc.

B¶ng 28. Hµm l−îng Lactat Dehydrogenaza (LDH) trong m¸u cña V§V ®iÒn kinh tr−íc vµ sau 1

th¸ng tËp luyÖn.

Nhãm §C dïng Placebo Nhãm TN dïng Phunamine

Hµm l−îng LDH trung b×nh (UI/l)

Tr−íc ®ît tËp luyÖn Sau 30 ngµy tËp luyÖn Tr−íc ®ît tËp luyÖn Sau 30 ngµy tËp luyÖn

Nam V§V 390.60 393.00 428.47 478.27

X

n=30, P<0,05 SD 33.11 65.15 36.93 53.52

N÷ V§V 398.40 416.40 381.13 425.47

X

n=30, P<0,05 SD 21.30 40.27 43.32 31.97

Qua kÕt qu¶ ë b¶ng 2 cho ta thÊy vËn ®éng viªn ë c¸c nhãm ®èi chøng kh«ng dïng viªn

t¨ng lùc Phunamine ho¹t ®é LDH trong huyÕt thanh hÇu nh− kh«ng thay ®æi hoÆc t¨ng lªn kh«ng

®¸ng kÓ tõ 0.61- 4.52%. ë vËn ®éng viªn n÷ thay ®æi tr−íc tËp luyÖn vµ sau tËp luyÖn tõ 398.40UI/l

lªn 416.40UI/l (t¨ng 4.52% ). Cßn ë vËn ®éng viªn nam thay ®æi tr−íc tËp luyÖn vµ sau tËp luyÖn tõ

390.60UI/l lªn 393.00UI/l (t¨ng 0.61% ).

Trong khi ®ã ë nhãm thùc nghiÖm ®−îc dïng viªn t¨ng lùc Phunamine, ho¹t ®é LDH ë nam

V§V t¨ng tõ 428.47 UI/l ®Õn 478.27 UI/l (11.62%), ë n÷ V§V t¨ng 11.63% (tõ 381.13 UI/l ®Õn

425.47 UI/l) c¸c kÕt qu¶ nµy cã thÓ gi¶i thÝch lµ viªn Phunamine cã hµm l−îng kÏm h÷u c¬ cao,

trong nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu míi gÇn ®©y ®· kh¼ng ®Þnh r»ng Zn kÏm cã t¸c dông kÝch ho¹t

enzym LDH trong ph¶n øng khö axit lactic t¹o thµnh axit piruvic, ®©y lµ mét yÕu tè rÊt cÇn thiÕt ®èi

víi c¸c vËn ®éng viªn vµ c¸c ®èi t−îng lao ®éng c¬ b¾p. §iÒu nµy còng ®óng víi kÕt qu¶ nghiªn

cøu cña nhiÒu t¸c gi¶ tr−íc ®©y [ 2, 4, 5, 7].

c. Phunaminecã t¸c dông trong qu¸ tr×nh ph©n gi¶i axit lactic trong c¬ lµm t¨ng c−êng kh¶

n¨ng håi phôc cña c¬ thÓ V§V.

B¶ng 29. Hµm l−îng axit lactic trong m¸u cña V§V ®iÒn kinh tr−íc vµ sau 1 th¸ng tËp luyÖn.

Nhãm §C dïng placebo Nhãm TN dïng Phunamine Hµm l−îng axit lactic trung b×nh (mg/dl) Tr−íc ®ît tËp Sau 30 ngµy tËp Tr−íc ®ît tËp Sau 30 ngµy tËp

4.26 4.49 3.24 2.60

X

Nam V§V n=30, P<0,05 SD 0.34 0.30 0.40 0.25

3.96 4.29 4.02 2.74

X

Mr.Nam

8/8/2007

- 68 -

N÷ V§V n=30, P<0,05 SD 0.18 0.24 0.21 0.50

C¸c kÕt qu¶ trong b¶ng 3 cho thÊy c¸c vËn ®éng viªn ë nhãm ®èi chøng kh«ng dïng viªn

t¨ng lùc Phunamine, hµm l−îng acid lactic ë nam V§V sau ®ît tËp luyÖn kh«ng cã g× thay ®æi mµ

cã vÎ t¨ng nhÑ, t¨ng tõ 4.26mg/dl lªn 4.49mg/dl (5.4%), cßn ë n÷ vËn ®éng viªn nhãm ®èi chøng

kh«ng dïng phunamine hµm l−îng acid lactic trung b×nh t¨ng tõ 3.96mg/dl lªn 4.29mg/dl (8.28%).

§iÒu nµy còng rÊt cã lý v× sau mçi ®ît tËp luyÖn vËn ®éng viªn th−êng mÖt mái ®ã chÝnh lµ Acid

lactic, nguyªn nh©n g©y mÖt mái trong c¬ thÓ.

C¸c vËn ®éng viªn ë nhãm thö nghiÖm ®−îc dïng viªn t¨ng lùc Phunamine, hµm l−îng

acid lactic trung binh ë nam V§V sau ®ît tËp luyÖn ®−îc c¶i thiÖn gi¶m tõ 3.24mg/dl xuèng

2.60mg/dl (19.63%), ë n÷ V§V nhãm thö nghiÖm gi¶m 31.83% (tõ 4.02mg/dl xuèng 2.74mg/dl) c¸c

kÕt qu¶ nµy cho thÊy viªn Phunamine cã t¸c dông kÝch ho¹t enzym LDH t¨ng c−êng ph¶n øng khö

axit lactic t¹o thµnh axit piruvic, ®©y lµ mét yÕu tè rÊt cÇn thiÕt ®èi víi c¸c vËn ®éng viªn vµ c¸c ®èi

t−îng lao ®éng c¬ b¾p. KÕt qu¶ nµy phï hîp víi nhiÒu t¸c gi¶ [9,14,17].

d. Viªn Phunamine cã t¸c dông håi phôc vµ t¨ng hång cÇu vµ c¶i thiÖn c¸c chØ tiªu huyÕt

häc cña vËn ®éng viªn.

B¶ng 30. KÕt qu¶ kiÓm tra c¸c chØ tiªu huyÕt häc ë vËn ®éng viªn ®iÒn kinh tr−íc vµ sau mét th¸ng

tËp luyÖn. n=30, P<0,05

Nhãm VËn ®éng viªn

RBC x106/ul) Sè l−îng hång cÇu HGB g/dL HuyÕt s¾c tè

WBCx103/ul Sè l−îng tuyÖt ®èi b¹ch cÇu ®oan trung tinh MCV ThÓ tÝch trung b×nh hång cÇu (f/l

T S T T S S T S

V§V (Nam) Nhãm TN

6.57 6.29 4.98 5.56 14.00 14.69 88.05 89.13

X

SD 1.29 1.12 0.36 0.51 0.53 0.95 4.73 4.15

V§V (Nam) Nhãm §C

6.92 7.02 4.82 4.62 13.76 13.32 87.64 87.06

X

SD 1.12 0.95 0.39 0.52 1.13 1.12 2.90 2.58

V§V (N÷) Nhãm TN

6.13 5.91 4.29 4.90 12.21 12.86 88.68 90.10

X

Mr.Nam

8/8/2007

- 69 -

SD 0.81 0.83 0.22 0.48 0.84 0.96 2.92 3.94

V§V (N÷) Nhãm §C

6.83 4.39 6.72 4.26 12.26 11.76 87.06 86.84

X

SD 1.51 0.45 1.43 0.30 1.15 1.16 3.24 2.94

Qua kÕt qu¶ ë b¶ng 4 chóng ta thÊy thÓ tÝch trung b×nh hång cÇu (MCV) cña c¸c V§V nhãm

thö nghiÖm sau khi dïng viªn t¨ng lùc Phunamine ë møc æn ®Þnh tèt: ë nam V§V tõ 88.05 f/l ®Õn

89.13 f/l vµ ë n÷ V§V tõ 88.68fl ®Õn 90.10 fl.

Sè l−îng b¹ch cÇu WBCcña V§V ë nhãm thö nghiÖm tr−íc vµ sau ®ît tËp luyÖn cã dao

®éng nh−ng ë møc æn ®Þnh tèt: Nam V§V tõ 6.57 x103/ul ®Õn 6.29 x103/ul vµ ë n÷ V§V tõ 6.13

x103/ul ®Õn 5.91 x103/ul.

HuyÕt s¾c tè (HGB) ë c¸c V§V thö nghiÖm ®Òu gi÷ ®−îc møc æn ®Þnh: ë nam V§V tõ

14.00g/dl ®Õn 14.69 g/dl vµ ë n÷ V§V tõ 12.21g/dl ®Õn 12.86 g/dl.

Sè l−îng hång cÇu nhãm V§V thö nghiÖm sau 1 th¸ng tËp luyÖn cã dïng viªn t¨ng lùc

Phunamine cho thÊy sè l−îng hång cÇu kh«ng nh÷ng kh«ng bÞ gi¶m mµ cßn ®−îc c¶i thiÖn t¨ng

lªn, ë nam V§V hång cÇu t¨ng 4.98x106/ul lªn 5.56x106/ul, ë n÷ V§V hång cÇu t¨ng tõ 4.29 x106ul

lªn 4.90 x106/ul.

C¸c kÕt qu¶ t−¬ng tù nhËn ®−îc trong thùc nghiÖm víi c¸c V§V ë nhãm ®èi chøng kh«ng

dïng viªn t¨ng lùc Phunamine trong ®ît tËp luyÖn nh− sau: Hång cÇu ë nam V§V cã thay ®æi

kh«ng nh÷ng kh«ng t¨ng mµ cßn gi¶m nhÑ tõ 4.82 x106/ul ®Õn 4.62 x106/ ul vµ ë n÷ V§V t¨ng tõ

4.39 x106/ul ®Õn 4.26 x106/ul

HuyÕt s¾c tè (HBG) ë nam V§V nhãm ®èi chøng gi¶m tõ 13.76 g/dL ®Õn 13.32 g/dL. ë n÷

V§V gi¶m tõ 12.26g/dL ®Õn 11.76g/dL.

Sè l−îng b¹ch cÇu WBCcña V§V ë nhãm ®èi chøng tr−íc vµ sau ®ît tËp luyÖn cã dao ®éng

theo ¶nh h−ëng cña sè l−îng hång cÇu: Nam V§V tõ 6.92x103/ul ®Õn 7.02x103/ul vµ ë n÷ V§V tõ

6.72x103/ul ®Õn 6.83x103/ul .

ThÓ tÝch trung b×nh hång cÇu (MCV) cña c¸c V§V nhãm V§V ®èi chøng kh«ng dïng viªn

t¨ng lùc Phunamine sau ®ît tËp luyÖn hÇu nh− kh«ng cã sù thay ®æi: ë nam V§V tõ 87.64 f/l ®Õn

87.06f/l vµ ë n÷ V§V tõ 87.06®Õn 86.84fl.

2. §¸nh gi¸ vÒ t¸c dông t¨ng c−êng thÇn kinh ph¶n x¹ trÝ nhí trªn vËn ®éng viªn

a. Viªn t¨ng lùc Phunamine cã t¸c dông kÝch thÝch thÇn kinh trung −¬ng lµm t¨ng nhanh

Mr.Nam

8/8/2007

- 70 -

ph¶n x¹ thÇn kinh gióp cho vËn ®éng viªn xö lý nhanh t×nh huèng trong c¸c bµi tËp.

B¶ng 4. KÕt qu¶ kiÓm tra ph¶n x¹ cña V§V bãng bµn - §¹i häc TDTT Tõ S¬n

Ph¶n x¹ ®¬n Ph¶n x¹ phøc

ChØ tiªu LÇn 1 Sè lçi LÇn Sè lçi LÇn

n=29, p<0.05 LÇn 1 (ms) LÇn 2 (ms) (ms) LÇn 2 (ms) 1 2

MaX 227.84 176.20 352.97 276.00 5.00 3.00

V§V Min 155.84 95.00 245.51 165.00 1.00 0.00

X

nam 192.15 131.70 306.38 204.38 3.00 0.81

SD 21.34 25.14 29.25 28.08 1.17 0.81

MaX 256.18 227.69 421.00 219.84 6.00 3.00

V§V n÷ Min 190.39 136.92 190.39 133.15 1.00 0.00

X

223.97 178.19 268.05 167.02 3.38 0.88

SD 21.26 26.00 59.25 21.52 1.17 0.78

* (ms): miligi©y

* LÇn 1: KiÓm tra tr−íc ®ît tËp luyÖn.

* LÇn 2: KiÓm tra sau 1 th¸ng tËp luyÖn

KÕt qu¶ kiÓm tra ph¶n x¹ trong b¶ng 4 cho thÊy ë test kiÓm tra ph¶n x¹ ®¬n c¸c V§V nam

tr−íc vµ sau thêi gian tËp luyÖn 1 th¸ng trung b×nh tõ 192.15ms xuèng 131.70ms gi¶m 31%. Cßn ë

vËn ®éng viªn n÷ gi¶m trung b×nh tõ 223.97ms xuèng 178.19ms gi¶m 20.44%.

Ph¶n x¹ phøc cña v¹n ®éng viªn nam sau 1 th¸ng dïng viªn t¨ng lùc Phunamine ®−îc c¶I

thiÖn trung b×nh tõ 306.38ms xuèng 204.38ms gi¶m 33.29%. Cßn ë vËn ®éng viªn n÷ ph¶n x¹ phøc

tõ 268.05ms xuèng cßn 167.02ms gi¶m 37.69%.

Sè lçi m¾c ph¶i trong ph¶n x¹ phøc cña V§V nam ®−îc c¶I thiÖn trung b×nh tõ 3 lÇn xuèng

cßn 0.81 lÇn. ë V§V n÷ gi¶m trung b×nh tõ 3.38 lÇn xuèng cßn 0.88 lÇn.

C¸c kÕt qu¶ kiÓm tra vÒ ph¶n x¹ ®¬n, ph¶n x¹ phøc vµ sè lÇn m¾c lçi ®iÖn tö gi÷a tr−íc vµ

sau khi dïng dïng hç trî viªn t¨ng lùc Phunamine cã sù kh¸c biÖt nh− trªn ta cã thÓ ®¸nh gi¸ ®−îc

t¸c dông cña viªn t¨ng lùc Phunamine ®· gióp cho c¸c vËn ®éng viªn t¨ng hiÖu suÊt vËn ®éng, kÝch

thÝch ho¹t ®éng cña thÇn kinh trung −¬ng xö lý tèt ph¶n x¹ trong c¸c bµi tËp KÕt qu¶ nµy còng phï

hîp víi nhiÒu t¸c gi¶ [6,7,9,18].

b. Viªn Phunamine cã t¸c dông hiÖu qu¶ lªn c¸c test g¾ng søc tèi ®a cña V§V cña vËn ®éng

Mr.Nam

8/8/2007

- 71 -

viªn ®iÒn kinh Hµ Néi.

Thùc nghiÖm ®−îc kiÓm tra trªn c¸c vËn ®éng viªn ®iÒn kinh tr−íc vµ sau 1 th¸ng dïng thö

nghiÖm viªn t¨ng lùc Phunamine. KÕt qu¶ ®o l−êng trªn thiÕt bÞ chÈn ®o¸n chøc n¨ng Cosmed cña

Italia cho 10 V§V ®iÒn kinh (5nam vµ 5 n÷) theo b¶ng d−íi ®©y.

B¶ng 31. C¸c chØ sè chøc n¨ng trung b×nh cña vËn ®éng viªn nam ®iÒn kinh Hµ néi trong test g¾ng

søc tèi ®a (n=5)

%dù b¸o

%dù b¸o

C«ng suÊt vËn ®éng load(W) %dù b¸o Søc bÒn −a khÝ Chøc n¨ng h« hÊp Chøc n¨ng tim m¹ch %dù b¸o

VO2max/Kg ml/ph/Kg

VE (lÝt)

VO2/HR ml/m®

150 190 13.5 14.2 33.3 43.7 95 109 91 100 52 69 79 94

Tr−íc TN Sau TN

65 80 Qua kÕt qu¶ b¶ng trªn cho ta thÊy ë nh÷ng vËn ®éng viªn nam tr−íc vµ sau thö nghiÖm c¸c

test kiÓm tra ®Òu cho c¸c kÕt qu¶ râ nÐt h¬n.

BËc c«ng suÊt V§V thùc hiÖn ®−îc lµ c¬ së chÝnh ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng g¾ng søc. Test g¾ng

søc ®−îc thùc hiÖn trªn xe ®¹p lùc kÕ theo bËc c«ng suÊt t¨ng dÇn. Nam giíi mçi bËc c«ng suÊt

t¨ng 50W, thêi gian mçi bËc c«ng suÊt kÐo dµi 2 phót. KÕt qu¶ cho thÊy c«ng suÊt vËn ®éng thùc tÕ

tr−íc khi thö nghiÖm ®¹t ®−îc lµ 150W, ®¹t 95% so víi dù b¸o, sau vËn ®éng thùc tÕ ®¹t 190W ®¹t

109% so víi dù b¸o. T¨ng 14%.

Søc bÒn −a khÝ gi÷a tr−íc vµ sau t¨ng 10.4 (ml/ph/Kg), ë chøc n¨ng h« hÊp kh¶ n¨ng

dù b¸o 17%. Kh¶ n¨ng vËn chuyÓn oxy cña hÖ tim m¹ch ®−îc ®¸nh gi¸ th«ng qua chØ sè

oxy/m¹ch (VO2/HR) lµ thÓ tÝch oxy ®−îc tim b¬m vµo m¸u sau mçi lÇn tim co bãp. §¬n vÞ tÝnh lµ

ml/m¹ch ®Ëp (ml/m®), chøc n¨ng tim m¹ch gi÷a tr−íc vµ sau thùc nghiÖm t¨ng 0.7(ml/m®).

ChØ sè nµy cho thÊy sau thùc nghiÖm lµ rÊt tèt.

Tõ nh÷ng kÕt qu¶ trªn cho thÊy sau 1 th¸ng dïng viªn t¨ng lùc Phunamine c¸c chØ

sè test thÓ lùc cña vËn ®éng viªn nam cã c¶i thiÖn râ rÖt.

B¶ng 32. C¸c chØ sè chøc n¨ng cña vËn ®éng viªn n÷ ®éi ®iÒn kinh Hµ néi trong test g¾ng

søc tèi ®a (n=5)

C«ng suÊt vËn ®éng

Søc bÒn −a khÝ

%dù b¸o VO2max/Kg

%dù b¸o

load (W)

ml/ph/Kg

Chøc n¨ng h« hÊp Chøc n¨ng tim m¹ch %dù b¸o

VO2/HR ml/m®

VE (lÝt)

%dù b¸o

150 180 86 95 28,0 37,4 44 75 30 60 11,2 15,0 125 107 67 87

Tr−íc TN Sau TN

Mr.Nam

8/8/2007

- 72 -

Qua kÕt qu¶ b¶ng trªn cho ta thÊy ë nh÷ng vËn ®éng viªn n÷ tr−íc vµ sau thö nghiÖm c¸c

test kiÓm tra ®Òu cho c¸c kÕt qu¶ râ nÐt h¬n.

BËc c«ng suÊt V§V thùc hiÖn ®−îc lµ c¬ së chÝnh ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng g¾ng søc. Test g¾ng

søc ®−îc thùc hiÖn trªn xe ®¹p lùc kÕ theo bËc c«ng suÊt t¨ng dÇn. ë n÷ mçi bËc c«ng suÊt t¨ng

30W, thêi gian mçi bËc c«ng suÊt kÐo dµi 2 phót. KÕt qu¶ cho thÊy c«ng suÊt vËn ®éng thùc tÕ

tr−íc khi thö nghiÖm ®¹t ®−îc lµ 150W, ®¹t 86% so víi dù b¸o, sau vËn ®éng thùc tÕ ®¹t 180W ®¹t

95% so víi dù b¸o. T¨ng 9%.

Søc bÒn −a khÝ gi÷a tr−íc vµ sau t¨ng 9,4(ml/ph/Kg), ë chøc n¨ng h« hÊp t¨ng gi÷a tr−íc

vµ sau thùc nghiÖm lµ 31lit kh¶ n¨ng dù b¸o t¨ng sau thùc nghiÖm lµ 60% t¨ng 30%. Kh¶ n¨ng

vËn chuyÓn oxy cña hÖ tim m¹ch ®−îc ®¸nh gi¸ th«ng qua chØ sè oxy/m¹ch (VO2/HR) lµ thÓ tÝch

oxy ®−îc tim b¬m vµo m¸u sau mçi lÇn tim co bãp. §¬n vÞ tÝnh lµ ml /m¹ch ®Ëp (ml/m®), t¨ng gi÷a

Tõ nh÷ng kÕt qu¶ trªn cho thÊy sau 1 th¸ng dïng viªn t¨ng lùc Phunamine c¸c chØ sè test thÓ lùc

cña vËn ®éng viªn n÷ ®−îc c¶i thiÖn râ rÖt.

tr−íc vµ sau thùc nghiÖm lµ 3,8(ml/m®).

c. Viªn t¨ng lùc Phunamine cã t¸c dông t¨ng c−êng thÓ lùc vµ n©ng cao thµnh tÝch cña vËn

®éng viªn ®iÒn kinh.

Thùc nghiÖm ®−îc chøng minh trªn 48 V§V ®iÒn kinh ®−îc chia 2 nhãm (§C vµ TN), mçi

nhãm l¹i ®−îc chia theo nhãm nam vµ n÷. Nhãm TN dïng viªn t¨ng lùc Phunamine, nhãm §C

dung viªn Placebo. Thêi gian theo dâi lµ 30 ngµy thùc nghiÖm vµ cho c¸c kÕt qu¶ sau:

B¶ng 33.KÕt qu¶ kiÓm tra thµnh tÝch cña c¸c V§V tr−íc vµ sau khi dïng viªn t¨ng lùc

Phunamine. (p<0.05)

Cù ly 100 m (s)

Cù ly 200m (s)

Cù ly 400m (s)

SS

SS

SS

Tr−íc TN

Sau TN 30 ngµy

Tr−íc TN

Sau TN 30 ngµy

Tr−íc TN

Sau TN 30 ngµy

Nhãm V§V V§V TN (N÷): X

V§V §C(N÷): X

V§V TN(Nam): X

V§V §C (Nam): X

13.29 ±0.10 13.27 ±0.04 11.84 ±0.14 11.88 ±0.04

12.92 ±0.10 13.26 ±0.04 11.46 ±0.14 11.84 ±0.03

0.37 ±0.01 0.01 ±0.00 0.38 ±0.00 0.03 ±0.01

26.43 ±0.26 26.13 ±0.06 22.53 ±0.16 22.55 ±0.01

26.01 ±0.27 26.10 ±0.07 22.08 ±0.11 22.52 ±0.01

0.42 ±0.04 0.03 ±0.01 0.45 ±0.05 0.03 ±0.01

57.92 ±0.24 56.98 ±0.12 51.18 ±0.27 50.54 ±0.12

56.9 ±0.24 56.94 ±0.13 49.75 ±0.25 50.50 ±0.12

1.02 ±0.01 0.04 ±0.01 1.43 ±0.08 0.04 ±0.01

Mr.Nam

8/8/2007

- 73 -

Qua kÕt qu¶ trªn cho chóng ta thÊy hÇu hÕt c¸c V§V dïng viªn t¨ng lùc Phunamine thµnh

tÝch ®Òu ®−îc c¶I thiÖn râ rÖt (Cù ly 100m: V§V n÷ t¨ng trung b×nh 0"37, V§V nam t¨ng trung b×nh

0"38. Cù ly 200m V§V n÷ t¨ng trung b×nh 0"42, V§V nam t¨ng trung b×nh 0"45. Cù ly 400m V§V

n÷ t¨ng trung b×nh 1”02, V§V nam t¨ng trung b×nh 1”43. Trong khi ®ã V§V ë c¸c nhãm §C hÇu nh−

kh«ng cã sù thay ®æi. §iÒu ®ã viªn t¨ng lùc Phunamine thùc sù cã t¸c dông t¨ng c−êng bæ sung

c¸c ho¹t chÊt kÝch thÝch t¨ng c−êng thÓ lùc, n©ng cao thanh tÝch cña V§V. KÕt qu¶ trªn phï hîp víi

c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ tr−íc ®©y [17,18,32,34,36]

d. Viªn Phunamine thùc sù cã t¸c dông håi phôc vµ t¨ng c−êng thÓ lùc cña vËn ®éng viªn

th«ng qua viÖc c¶i thiÖn c¸c chØ tiªu vÒ thÓ lùc cña c¸c bµi tËp..

KÕt qu¶ cña b¶ng d−íi ®©y cho thÊy sau mét th¸ng tËp luyÖn vËn ®éng viªn cã dïng viªn

t¨ng lùc Phunamine c¸c test thÓ lùc ®· ®−îc c¶I thiÖn râ rÖt. Tõ c¸c test bËt xa, bËt xa 3 b−íc,

ch¹y 30m, 60m vµ 100m. Còng nh− c¸c test chèng ®Èy, bËt víi, cö giËt, g¸nh t¹. Chøng tá

r»ngviªn t¨ng lùc Phunamine ®· cung cÊp c¸c ho¹t chÊt bæ cho c¬ thÓ t¨ng c−êng chøc n¨ng gan

Mr.Nam

8/8/2007

- 74 -

thËn vµ hÖ thèng miÔn dÞch.

B¶ng 33. So s¸nhkÕt qu¶ kiÓm tra thÓ lùc cña V§V ®éi T¹ t¹i Trung t©m §µo t¹o V§V - Tr−êng §¹i häc TDTT Tõ S¬n tr−íc vµ sau mét

Chèng ®Èy (lÇn) Cö giËt (lÇn)

Cö ®Èy (lÇn)

G¸nh t¹ (kg)

th¸ng tËp luyÖn dïng viªn t¨ng lùc Phunamine

Sè V§V

BËt xa (m)

BËt 3 b−íc (m) Ch¹y 30m (s)

Ch¹y 60m(s) Ch¹y 100m (s)

KÐo t¹ (kg)

BËt víi (m)

L1

L2

Víi L1 VíiL2

BËt L1 BËt L2

L2

L1

L2

L1

L2

L1

L2

L1

L2

L1

L2

L1

L2

L1

L2

L1

L2

L1

1. T¹ Duy §iÓn

2.75

2.80

8.80

8.85

4.27

4.26

8.80

8.78

13.06

13.00

110

47

110

140

140

160

162

160

162

2.18

2.85

2.90

46

2.17

2. NguyÔn V¨n Chung

2.30

2.30

7.65

7.65

4.65

4.65

9.87

9.87

14.62

14.62

110

21

110

145

145

180

180

170

170

2.08

2.65

2.65

21

2.08

3. NguyÔn V¨n Minh

2.15

2.15

6.50

6.50

4.55

4.55

9.30

9.30

14.81

14.81

110

20

110

140

140

190

190

180

180

2.12

2.64

2.64

20

2.12

4. An H÷u HiÕu

2.25

2.28

7.25

7.28

4.37

4.36

8.27

8.25

13.60

13.00

110

35

115

140

145

180

182

190

192

2.20

2.75

2.80

30

2.15

5. Ng« V¨n Sum

2.30

2.30

7.00

7.00

4.92

4.92

8.85

8.85

14.31

14.31

105

35

105

135

135

178

178

160

160

2.08

2.70

2.70

35

2.08

6. Lª Minh HËu

2.40

2.42

8.30

8.35

4.39

4.38

8.24

8.22

13.48

13.30

100

26

102

120

1.22

160

162

150

154

2.10

2.75

2.76

25

2.08

7. TrÇn Lª Quèc Toµn

2.40

2.40

7.70

7.70

4.91

4.91

7.81

7.81

13.40

13.40

90

30

90

110

110

130

130

130

130

1.89

2.55

2.55

30

1.89

8. §inh ThÕ B×nh

2.72

2.72

9.03

9.03

4.07

4.07

7.77

7.77

12.53

12.53

105

35

105

120

120

160

160

150

150.5

2.20

2.80

2.80

35

2.20

9. NguyÔnXu©nChung

2.25

2.25

7.00

7.00

4.49

4.49

8.59

8.59

14.53

14.53

98

30

100

110

125

126

158

160

172

2.00

2.50

2.50

30

2.00

10. Ng« ThÞ Ngµ

2.35

2.42

7.80

7.30

4.32

4.31

8.90

8.88

15.29

14.98

80

27

85

95

100

110

112

105

106

2.20

2.60

2.60

25

1.90

11. Ng« ThÞ H¹nh

1.80

1.80

5.80

5.80

5.38

5.38

9.40

9.40

17.23

17.23

70

18

70

90

90

110

110

100

100

1.82

2.29

2.29

18

1.82

12. §µo .T.Hång Chiªm

2.25

2.30

7.10

7.18

4.71

4.67

8.90

8.70

14.84

14.64

75

32

76

90

90

115

115

110

112

2.10

2.55

2.60

30

2.02

13. NguyÔn .T. Kim V©n

2.15

2.15

6.70

6.70

5.08

5.08

9.88

9.88

17.11

17.11

85

20

85

125

100

100

125

110

110

2.02

2.50

2.50

20

2.02

14. TrÇn .T. Ngäc Dung

1.75

1.74

5.80

5.82

5.08

5.00

9.76

9.72

16.85

16.80

70

21

71

87

88

120

120

100

101

1.92

2.35

2.36

20

1.91

15. §ç ThÞ Thu Hoµi

2.15

2.15

6.40

6.40

4.79

4.79

9.23

9.23

15.63

15.63

60

30

60

75

75

90

90

90

90

1.95

2.38

2.38

30

1.95

16. §ç ThÞ Ph−¬ng

2.00

2.12

6.40

6.42

5.10

5.08

9.53

9.50

16.00

15.98

65

36

67

80

81

95

96

90

91

1.89

2.40

2.42

35

1.88

17. NguyÔn ThÞ Chiªm

2.14

2.14

6.85

6.85

4.96

4.96

9.16

9.16

15.63

15.63

70

20

70

90

90

105

120

120

105

1.89

2.30

2.30

20

1.89

18. D−¬ng ThÞ HuyÒn

1.98

1.99

6.40

6.42

5.10

5.05

9.20

9.15

15.08

15.00

60

17

62

75

76

90

91

80

81

1.93

2.40

2.41

15

1.92

19. NguyÔn ThÞ Hµi

1.80

1.80

6.15

6.15

5.28

5.28

10.37

10.37

17.39

17.39

45

18

45

50

50

60

60

70

70

1.90

2.30

2.30

18

1.90

Max

2.75

2.80

9.03

9.03

5.38

5.38

10.37

10.37

17.39

17.39

47.00

110

115.00

145

145.00

190

190.00

190

192.00

2.20

2.85

2.90

46

2.20

Min

1.75

1.74

5.80

5.80

4.07

4.07

7.77

7.77

12.53

12.53

15.00

17.00

60.00

45.00

75.00

1.22

90.00

60.00

80.00 70.00

1.82

2.29

2.29

1.82

128.24

X

7.09 ±0.22

2.20 ±0.06

2.22 ±0.06

7.07 ±0.21

4.76 ±0.08

4.75 ±0.08

9.04 ±0.15

9.02 ±0.16

15.02 ±0.32

14.94 ±0.34

2.02 ±0.03

2.54 ±0.03

2.55 ±0.04

26.47 ±1.73

27.26 ±1.88

85.26 ±4.18

86.21 ±4.80

105.63 ±5.48

108.06 ±8.35

133.21 ±7.42

133.74 ±8.54

127.47 ±7.88

8.61

2.00 ±0.03

• n = 19. • P < 0.05

Mr.Nam

8/8/2007

- 75 -

B¶ng 34 . So s¸nh kÕt qu¶ kiÓm tra thÓ lùc cña V§V Bãng bµn V - Tr−êng §¹i häc TDTT Tõ S¬n tr−íc vµ sau thö nghiÖm dïng viªn t¨ng lùc phunamine.

NhÈy d©y (sè lÇn) Chèng ®Èy (sè lÇn) GËp bông (sè lÇn) Ch¹y 60m (s) NhÆt bãng 42 qu¶ (s) Ch¹y 1500m (s) TT Hä vµ tªn NS

1 §µo Duy Hoµng 1991 L1 254 L2 330 L1 34 L2 40 L1 54 L2 61 L1 9”23 L2 9”02 L1 2’15” L2 1’58” L1 6’35 L2 6’09

2 T« §øc Hoµng 1991 245 350 31 37 96 113 9”00 8”73 2’02” 1’59” 6’48 6’08

3 NguyÔn H÷u §øc 1992 278 345 34 42 89 100 10”26 10”05 2’12” 2’20” 6’08 5’48

4 NguyÔn Trµ My 267 315 22 30 50 71 9”78 9”56 2’34” 2’15” 7’54 7’57

5 NguyÔn Vò Linh 1992 239 334 40 45 79 95 9”92 9”71 2’14” 2’13” 6’08 5’54

6 NguyÔn ViÖt Linh 1994 215 298 28 30 87 100 10”9 10”7 2’35” 2’37” 7’36 7’11

7 Phan Hoµng.T. Giang 1989 270 356 37 48 100 130 9”59 9”31 2’17” 2’28” 7’08 6’4

8 NguyÔn Thu Hµ 1993 219 290 28 29 55 65 11”02 10”82 2’44” 2’32” 7’49 7’29

1993 223 295 29 42 100 152 10”25 10”25 2’52” 2’50” 6’52 7’24 9 NguyÔn Mai H−¬ng

1995 230 290 37 41 112 162 10”67 10”58 2’43” 2’38” 6’32 6’22 10 Lª TuÊn Anh

1995 190 310 37 34 78 110 10”4 10”2 2’47” 2’40” 7’11 7’04 11 Ph¹m Thµnh S¬n

1995 209 305 32 45 98 111 11”46 11”25 2’52” 2’39” 8’01 7’55 12 §ç Tr−êng Chinh

1988 253 349 48 52 120 150 8”3 8”2 2’10” 2’12” 6’12 5’34 13 Hoµng Quèc ViÖt

14 Lý TiÓu L©n 290 370 35 42 106 120 8”63 8”5 2’15” 2’24” 6’27 6’1

15 Thµnh Xu©n Nam 1988 250 395 32 54 98 110 9”00 9”03 2’21” 2’20” 6’37 5’56

1988 389 400 33 48 65 85 9”78 9”6 2’20” 2’25” 7’23 7’06 16 NguyÔn ThÞ H−¬ng

Mr.Nam

8/8/2007

- 76 -

1989 208 304 23 42 80 10 2’18” 2’19” 102 10”02 7’12 7’06 17 Lª ThÞ Ph−¬ng Dung

220 310 34 48 105 8”5 2’22” 2’06” 6’25 120 9”02 6’01 18 NguyÔn Hoµng Chung

19 D−¬ng V¨n Nam 254 1988 330 34 46 54 61 9”23 9”02 2’15” 1’58” 6’09 6’35

20 NguyÔn Minh TiÕn 248 1988 370 31 37 96 113 9 8”73 2’02” 1’59” 6’08 6’48

21 NguyÔn Minh HiÕu 278 1989 335 34 48 90 100 10”26 10”1 2’12” 2’20” 5’48 6’59

22 Lý TiÓu L©n 266 1989 380 22 44 50 71 9”78 9”52 2’34” 2’15” 7’57 7’57

23 NguyÔn Phi Vò 236 1990 302 40 45 78 95 9”92 9”71 2’14” 2’13” 5’54 6’08

24 NguyÔn Ph¹m.T.Thuý An 218 1988 349 28 30 87 10 2’35” 2’37” 100 10”9 7’09 7’36

25 Ph¹m ThÞ Thiªn Kim 266 1989 310 38 48 100 130 9”59 9”31 2’17” 2’28” 6’25 7’08

26 NguyÔn Thµnh Lu©n 220 1990 275 28 29 55 65 11”02 10”82 2’44” 2’32” 7’29 7’49

27 TrÇn §¨ng Thùc 225 1994 295 29 34 100 152 10”25 10”25 2’52” 2’50” 6’42 6’52

28 Lª ThÞ Ngäc Ch©u 234 1990 305 38 41 112 162 10”67 10”58 2’43” 2’38” 6’22 6’32

29 TrÇn ThÞ CÈm Tiªn 190 1993 296 39 34 78 110 10”4 10”1 2’47” 2’40” 7’04 7’24

X

389 190 400 275 48 22 54 29 120 50 162 61 11”46 8”3 11”25 8”2 2’52 2’02 2’5 1’58 MaX Min

9”73 ±0.78 8’01 6’08 7’19 ±0.56 7’57 5’34 6’48 ±0.71 244.28 ±37.50 327.34 ±33.05 32.93 ±5.72 40.86 ±7.07 85.24 ±20.20 107.45 ±29.24 9”94 ±0.78 2’27 ±0.16 2’18 ±0.26

Mr.Nam

8/8/2007

- 77 -

Víi n=29 vµ ¸p dông ph−¬ng ph¸p thèng kª sinh häc p<0,05 kÕt qu¶ trªn hoµn toµn cã gi¸ trÞ.

Qua kÕt qu¶ kiÓm tra thÓ lùc tr−íc vµ sau thêi gian tËp luyÖn vµ thi ®Êu c¸c vËn ®éng viªn

bãng bµn dïng viªn t¨ng lùc Phunamine ®Ó t¨ng c−êng vµ håi phôc thÓ lùc tr−íc khi dïng vµ sau

khi dïng mét th¸ng cho thÊy c¸c test thÓ lùc ®−îc c¶i thiÖn râ rÖt.

ë test nh¶y d©y V§V c¶ nam vµ n÷ t¨ng trung b×nh tõ 244.28 lÇn lªn 327.34 lÇn. Test

chèng ®Èy t¨ng trung b×nh tõ 32.93 lªn 40.86 lÇn vµ ë test gËp bông t¨ng tõ 85.24 lªn 107.45 lÇn.

KÕt qu¶ kiÓm tra ch¹y 60m thµnh tÝch cña c¸c V§V rót ng¾n trung b×nh tõ 9”94 xuèng 9”73.

thêi gian nhÆt bãng tõ 2’27” cßn 2’18” vµ kÕt qu¶ kiÓm tra ch¹y 1500m thµnh tÝch sau 1 th¸ng dïng

viªn t¨ng lùc Phunamine ®−îc c¶i thiÖn trung b×nh tõ 7’19” xuèng cßn 6’48”.

- C¸c V§V ®−îc dïng viªn t¨ng lùc Phunamine trong thêi gian tËp luyÖn ®· c¶I thiÖn t¨ng

c−êng ®−îc thÓ lùc vµ håi phôc, ®¸p øng ®−îc c¸c bµi tËp mét c¸ch hoµn h¶o h¬n. C¸c V§V trong

thêi gian dïng viªn t¨ng lùc Phunamine cã ®−îc tr¹ng th¸i ¨n vµ ngñ tèt h¬n vµ ®Æc biÖt kh«ng cã

mét hiÖn t−îng ph¶n øng phô nµo x¶y ra.

IV. th¶o luËn

C¬ thÓ con ng−êi lµ c¶ mét hÖ thèng phøc t¹p, cã hµng tr¨m ngh×n c¸c ph¶n øng ho¸ häc

kh¸c nhau. HÖ thèng nµy ho¹t ®éng rÊt chÝnh x¸c, ®ång bé, nhanh nh¹y theo c¸c t¸c ®éng m«i

tr−êng bªn ngoµi vµ bªn trong cña c¬ thÓ. c¸c ph¶n øng trong c¬ thÓ ho¹t ®éng ®éc lËp hay liªn kÕt

vµ t¹o thµnh mét qu¸ tr×nh. §ã lµ nÒn t¶ng cña sù sèng.. Mäi qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt ®Òu th«ng qua

ho¹t ®éng cña hÖ thèng enzym vµ chÞu sù phèi hîp ®iÒu hoµ cña hÖ thÇn kinh, néi tiÕt, vµ hÖ ®iÒu

tiÕt tù ®éng trong tÕ bµo (§iÒu khiÓn c¸c ph¶n øng phï hîp víi yªu cÇu cña c¬ thÓ).

Nh÷ng t¸c ®éng lµm biÕn ®æi quÜ c¬ chÊt vµ thµnh phÇn néi m«i trong c¬ thÓ sÏ ®−îc ®iÒu

chØnh bëi tèc ®é cña c¸c ph¶n øng ho¸ sinh trong mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh. Trong ®iÒu kiÖn thµnh

phÇn néi m«I cña c¬ thÓ khi quü c¬ chÊt bÞ ph¸ huû vµ gi¶m xuèng th× mäi sù vËn ®éng hay ®iÒu tiÕt

sÏ tù ®éng ®iÒu tiÕt c©n b»ng. VÊn ®Ò nµy ®· ®−îc chøng minh b»ng c¸c thùc nghiÖm trªn vËn

®éng viªn trong ®iÒu kiÖn vËn ®éng c−êng ®é cao, khi thµnh phÇn néi m«i bÞ ph¸ huû vµ quÜ c¬ chÊt

bÞ gi¶m xuèng sau 1 th¸ng tËp luyÖn vµ thi ®Êu. HiÖu qu¶ phôc håi , thËm chÝ phôc håi nhanh 1 sè

c¸c chØ tiªu vÒ thÓ lùc c¸c vËn ®éng viªn d−íi ¶nh h−ëng t¸c dông cña bét nguyªn liÖu Thienamix,

Nacamix vµ viªn t¨ng lùc Phunamine. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë c¸c ®iÓm d−íi ®©y:

1. C¸c bét nguyªn liÖu cña Thienamix, Nacamix vµ Viªn t¨ng lùc Phunamine ®· cung cÊp vµ bæ

sung kÞp thêi cho c¬ thÓ c¸c nguån hocmon Testosteron tù nhiªn, mµ kh«ng ph¶i lµ tæng hîp ho¸

Mr.Nam

8/8/2007

- 78 -

häc. Vai trß cña Testosteron ®· gióp cho c¬ thÓ t¨ng thóc ®Èy sinh tæng hîp protein, t¨ng tÝch

luü glucogen, ®Èy m¹nh chuyÓn ho¸ nit¬, photpho..v..v..

2. Thienamix, Nacamix vµ Viªn t¨ng lùc Phunamine ®· cung cÊp cho c¬ thÓ s¶n phÈm giµu chÊt vi

kho¸ng ë d¹ng liªn kÕt h÷u c¬ (Fe, Zn, Cu) nh»m t¨ng t¹o m¸u, thóc ®Èy sinh tæng hîp

hemoglobin, feritin, c¸c enzym h« hÊp vµ trao ®æi chÊt.

3. Viªn t¨ng lùc Phunamine ®· cung cÊp cho c¬ thÓ V§V c¸c ho¹t chÊt cã ho¹t tÝnh sinh häc cã t¸c

dông t¨ng ho¹t ho¸ enzym LDH, lµm gi¶m axit lactic vµ do ®ã cã thÓ n©ng cao ®−îc ng−ìng chÞu

®ùng axitlactic, t¨ng nhanh qu¸ tr×nh håi phôc cña c¬ thÓ. Viªn t¨ng lùc Phunamine ®· cã t¸c dông

t¨ng c−êng c«ng suÊt vËn ®éng, chøc n¨ng tim m¹ch vµ h« hÊp gióp cho vËn ®éng viªn t¨ng c−êng

thÓ lùc tèt h¬n.

V. KÕt luËn.

1. C¸c nguån nguyªn liÖu (C¸ c¬m, c¸ ch×a v«i, hµu, kiÕn vµ mèi) ®Ó t¹o nªn c¸c chÕ phÈm

Thienamix, Nacamix vµ Phunamine ®Òu lµ nh÷ng nguån thùc phÈm chøc n¨ng vµ d−îc liÖu cã gi¸

trÞ. ThÓ hiÖn ë c¸c hµm l−îng acid amine, hormone steroid vµ c¸c nguyªn tè vi l−îng lµ cao so víi

nhiÒu lo¹i thùc phÈm vµ d−îc liÖu quÝ kh¸c.

2. C¸c nguyªn liÖu bét cña c¸c s¶n phÈm Thienamix, Nacamix vµ Phunamine thùc sù an toµn vµ

cã t¸c dông thùc sù râ nÐt th«ng qua viÖc thö nghiÖm t¸c dông trªn ®éng vËt thùc nghiÖm nh−

chuét, thá.

3. ViÖc øng dông c«ng nghÖ enyme vµ sö dông enzyme Papain ®Ó s¶n xuÊt c¸c bét nguyªn liÖu

cña 3 s¶n phÈm Thienamix, Nacamix vµ Phunamine lµ rÊt phï hîp vµ cã hiÖu qu¶ mang tÝnh míi

vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ.

4. Viªn t¨ng lùc Phunamine cã t¸c dông bæ sung kÞp thêi cho c¬ thÓ c¸c nguån hormone

Testosterone tù nhiªn, gióp cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña tuyÕn th−îng thËn ®−îc tèt h¬n.

5. Viªn t¨ng lùc Phunaminecã t¸c dông kÝch ho¹t ®−îc enzym LDH ®Ó gi¶i phãng ®−îc axitlactic

trong c¬ thÓ, n©ng cao kh¶ n¨ng phôc håi nhanh thÓ lùc cho V§V.

6. Viªn t¨ng lùc Phunamine cã t¸c dông phôc håi nhanh vµ râ rÖt vÒ c¸c chØ tiªu hång cÇu, huyÕt

s¾c tè, testosteron, lµm t¨ng kh¶ n¨ng hÊp thô oxy, t¨ng c¸c chÊt vi dinh d−ìng (Fe, Zn, Cu..) trong

m¸u V§V.

7. Viªn t¨ng lùc Phunamine sö dông an toµn vµ yªn t©m trªn mäi ®èi t−îng trªn vËn ®éng viªn

kh«ng cã ph¶n øng phô x¶y ra. Gi¸ thµnh d−íi 2000®/viªn, viªn t¨ng lùc Phunamine CÇn ®−îc

Mr.Nam

8/8/2007

- 79 -

triÓn khai øng dông réng r·I cho vËn ®éng viªn trong viÖc t¨ng c−êng thÓ lùc vµ håi phôc søc khoÎ.

Tµi liÖu tham kh¶o

TiÕng ViÖt

[1] §ç TÊt Lîi. C©y thuèc vµ vÞ thuèc ViÖt Nam. Nhµ XuÊt b¶n Khoa häc vµ Kü thuËt Hµ Néi,

1991, 1125-1126 [2] §inh Ngäc L©m, §Æng Hång V©n, NguyÔn Kh¸nh Thµnh. H−¬u, nai, r¾n vµ c¸c chÕ phÈm dïng trong Y häc. Nhµ xuÊt b¶n Y häc. 1985. [3] Lª QuÝ Ph−îng, Vò Chung Thuû. Sinh ho¸ häc ThÓ dôc ThÓ thao. Nhµ xuÊt b¶n ThÓ dôc

ThÓ thao, Hµ néi 1997

[4] Lª ThÞ Kim Th−. Ho¸ sinh l©m sµng. Nhµ xuÊt b¶n Y häc. 1998 [5] Bïi Kim Tïng. Mãn ¨n bµi thuèc. Së KHCNMT TØnh Bµ rÞa, Vòng Tµu, 1997 quyÓn 1, trang 56, 77.

[6] Vâ V¨n Chi. Tõ ®iÓn ®éng vËt vµ kho¸ng vËt lµm thuèc ë ViÖt Nam. Nhµ xuÊt b¶n Y häc, 1998.

[7] NguyÔn Tµi L−¬ng, Vò Kim CÇu, NguyÔn Huy Nam vµ Cs, - VÒ hµm l−îng c¸c axit amin vµ c¸c Nguyªn tè vi l−îng trong thÞt mét sè loµi rïa ë ViÖt nam. T¹p chÝ Sinh häc cs , 1999.T21. N4, 54-58. 1999.

[8] NguyÔn Tµi L−¬ng, NguyÔn Huy Nam vµ Cs, øng dông c«ng nghÖ enzym t¹o viªn Rabiton tõ r¾n biÓn, B¸o c¸o khoa häc, Héi nghÞ C«ng nghÖ Sinh häc toµn quèc, 1999, tr. 684-69.

[9] NguyÔn Tµi L−¬ng, NguyÔn Huy Nam vµ Cs.1999. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ steroid hormone trong thÞt h¶i s©m. B¸o c¸o Héi nghÞ CNSH toµn quèc, 12-1999, 497-504, Hµ néi, 1999.

[10] TrÞnh Hïng Thanh, NguyÔn ThÞ Kim H−ng, §µo Duy Th−. Dinh d−ìng vµ c¸c lo¹i thuèc ®Æc hiÖu cho vËn ®éng viªn. Nhµ xuÊt b¶n ThÓ dôc ThÓ Thao. 1999. [11] NguyÔn V¨n §µn, Ng« Ngäc QuyÕn. Hîp chÊt thiªn nhiªn dïng lµm thuèc. Nhµ xuÊt b¶n Y häc. 1999.

[12] NguyÔn ThÕ Kh¸nh, Ph¹m Tö D−¬ng. XÐt nghiÖm sö dông trong l©m sµng. Nhµ xuÊt b¶n Y häc. 1999.

[13] NguyÔn Tµi L−¬ng, NguyÔn Huy Nam, D−¬ng NghiÖp ChÝ, NguyÔn Ngäc Cõ, Nghiªn cøu thùc tr¹ng dinh d−ìng vµ mét sè gi¶i ph¸p C«ng nghÖ sinh häc bæ sung dinh d−ìng, phôc håi vµ n©ng cao thÓ lùc cho vËn ®éng viªn ViÖt Nam, B¸o c¸o khoa häc t¹i Héi th¶o dinh d−ìng trong thÓ thao t¹i TP. Hå ChÝ Minh 3-2000.

[14] NguyÔn Ngäc Cõ, D−¬ng NghiÖp ChÝ, HuÊn luyÖn thÓ thao víi trao ®æi chÊt vµ chuyÓn ho¸ n¨ng l−îng trong c¬ thÓ. Héi th¶o dinh d−ìng trong thÓ thao. Tp.Hå ChÝ Minh 3/2000. [15] D−¬ng NghiÖp ChÝ. MÖt mái, håi phôc vµ dinh d−ìng cña vËn ®éng viªn. Héi th¶o dinh d−ìng trong thÓ thao.Tp.Hå ChÝ Minh3/2000.

[16] NguyÔn Tµi L−¬ng, NguyÔn Huy Nam vµ Cs, øng dông c«ng nghÖ sinh häc vµ kinh nghiÖm y häc d©n téc t¹o chÕ phÈm thùc phÈm Thuèc cho vËn ®éng viªn, B¸o c¸o khoa häc, Héi th¶o quèc tÕ vÒ C«ng nghÖ sinh häc, Hµ Néi - ViÖt Nam 2-5/7/2001,tr,279-285

Mr.Nam

8/8/2007

- 80 -

[17] NguyÔn Tµi L−¬ng, NguyÔn Huy Nam vµ cs. Sö dông h¶i s©m vµ r¾n biÓn lµm thùc phÈm thuèc t¨ng lùc cho vËn ®éng viªn. Kû yÕu ViÖn C«ng nghÖ sinh häc. 2001. 261-272. [18] D−¬ng NghiÖp ChÝ, Lª QuÝ Ph−îng NguyÔn Huy Nam. ChÕ ®é dinh d−ìng cho vËn ®éng viªn tr×nh ®é cao, Gi¸o tr×nh C«ng nghÖ ®µo t¹o vËn ®éng viªn tr×nh ®é cao, NXB ThÓ thao 2002.

[19] D−¬ng NghiÖp ChÝ, Lª QuÝ Ph−îng, NguyÔn Huy Nam, Nghiªn cøu x©y dùng phÇn mÒm chÕ ®é dinh d−ìng cho vËn ®éng viªn, Gi¸o tr×nh C«ng nghÖ ®µo t¹o vËn ®éng viªn tr×nh ®é cao, NXB ThÓ thao 2002.

[20] §ç TÊt Lîi, Nh÷ng c©y thuèc vµ vÞ thuèc ViÖt Nam, Nhµ XuÊt b¶n Y häc. 2003 [21] Lª §øc Tr×nh, Hormon vµ néi tiÕt häc. Nhµ xuÊt b¶n Y häc. 2003. [22] NguyÔn ThÕ TruyÒn, NguyÔn Kim Minh, TrÇn Quèc TuÊn. Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ tr×nh ®é tËp luyÖn trong tuyÓn chän vµ huÊn luyÖn thÓ thao. Nhµ xuÊt b¶n ThÓ dôc ThÓ thao. 2003. [23] Lª QuÝ Ph−îng, D−¬ng NghiÖp ChÝ, NguyÔn Huy Nam. Nghiªn cøu t¸c dông cña Thuèc (Taxaton vµ Saraton) nh»m t¨ng nhanh qu¸ tr×nh håi phôc cho vËn ®éng viªn thÓ thao. B¸o c¸o Héi nghÞ khoa häc ThÓ thao §«ng Nam ¸. 10/2003. 420-427

[24] NguyÔn Tµi L−¬ng, NguyÔn ThÞ VÜnh, §oµn ViÖt B×nh, NguyÔn Huy Nam, NguyÔn Kim Dung, T¹ Thuý Lan, NguyÔn ThÞ HiÒn, Hoµng ThÞ ¸i Khuª. HiÖu qu¶ cña c¸c chÕ phÈm thøc ¨n chøc n¨ng (Funtional food) lªn mét sè chØ tiªu sinh lý thÇn kinh cña häc sinh vµ vËn ®éng viªn. B¸o c¸o Héi nghÞ C«ng nghÖ sinh häc toµn Quèc Hµ Néi 16-17/12/2003, tr. 491-495

[25] NguyÔn Tµi L−¬ng, §ç V¨n Thu, NguyÔn Anh, NguyÔn Huy Nam, NguyÔn ThÞ VÜnh, §oµn ViÖt B×nh,NguyÔn Kim Dung, Vò Kim CÇu. ChÕ phÈm t¨ng tinh trïng ®éng vËt Biostimul- TT 01 phôc vô t¸i s¶n xuÊt ®éng vËt cao s¶n ë ViÖt Nam. B¸o c¸o Héi nghÞ C«ng nghÖ sinh häc toµn Quèc. Hµ Néi 16-17/12/2003, tr. 521-526.

[26] Bé Y tÕ. D−îc l©m sµng. Nhµ xuÊt b¶n Y häc - 2006 [27] NguyÔn Huy Nam, Vâ ThÞ Ninh vµ CS Nghiªn cøu hµm l−îng c¸c hormon steroid vµ c¸c nguyªn tè vi l−îng trong mét sè loµi c¸ biÓn ViÖt nam. T¹p chÝ Y häc T1/2005.

[28] NguyÔn Huy Nam, Vâ ThÞ Ninh vµ CS. Nghiªn cøu thµnh phÇn sinh ho¸ vµ c¸c ho¹t chÊt sinh häc trong mét sè loµi c¸ biÓn ViÖt Nam. Héi th¶o Quèc gia vÒ Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt lÇn thø nhÊt. Hµ néi 17/05/2005.

[29] NguyÔn Huy Nam, Vâ ThÞ Ninh vµ CS Nghiªn cøu c¸c ho¹t chÊt sinh d−îc trong mét sè loµi c¸ biÓn ViÖt nam. Héi nghÞ khoa häc vµ sù sèng – Ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu c¬ b¶n – Hµ Néi 2005.

[31]

[30] NguyÔn Huy Nam, Lª QuÝ Ph−îng, Vâ ThÞ Ninh. Nghiªn cøu t¸c dông cña viªn t¨ng lùc Phunamine Trong qu¸ tr×nh håi phôc thÓ lùc cña vËn ®éng viªn ®iÒn kinh. TuyÓn tËp nghiªn cøu khoa häc thÓ dôc thÓ thao 2006, Tr.313-325. Lª Quý Ph−îng, NguyÔn Huy Nam, Vâ ThÞ Ninh Nghiªn cøu t¸c dông cña viªn t¨ng lùc Phunamine Trong qu¸ tr×nh håi phôc thÓ lùc cña vËn ®éng viªn bãng bµn. T¹p chÝ Khoa häc. No2/2007. Nhµ xuÊt b¶n khoa häc c«ng nghÖ. [32] Thuèc vµ Søc khoÎ . Héi d−îc häc ViÖt Nam. No329 1.4.2007 TiÕng Anh

[33] Raphael Ikan. Natural products, Academic Press. Lodon, New york and San Francisco, 1969. [34] Henry C Lukaski, Bonnita S.H, San®ra K.G, William WB, 1992. Physical training and

copper, iron and zine status of swimmers. J.Sport. Med [35] Zubay G., Biochemistry, Coumbia University, 1993 third edition. [36] Gurdeep.R.Chatwal, M.Sc.Ph.D.F.I.A.H.P.S. Biochemistry. Himalaya Publishing House 1998

Mr.Nam

8/8/2007

- 81 -

[37] Higuchi R, Inagaki M, Tagawa K, Miyamoto T, Komori T. Constituents of holothuroidae IV, Isol, and structure of three new cerebrosides, CE-2b. Ce-2d from the sea cucumber

Cucumaria echinata/Liebigs Annalen der Chemie, Coden LACHDL, DEU...ISSN 0170- 2041,DA, 1998, N 1,79-81./.

[38] Medical and Doping Control Sub – Committee 1999. Doping control standard operating produres, 19nd Sea Games, Brunei

[39] Wang Zhi, Hennion B.,…(2000), “Solid phase microextraction coupled with high performance liquid chromatography for the analysis of pesticides residues in stwberres”. Food Additives and Contaminants.

[40] Jayle M.F et al. Analyse des steroides hormonaux, 2001. 32. [41] Gordon M. Wardlaw. Selected Material from Contemporary Nutrition Issues and Insights 2003

[42] Donald Voet, Judth G. Voet. Biochemistry 3. Publishing House Wiley 2004 [43] Medical and Doping Control Sub – Committee 2003. Doping control standard operating produres, 22nd Sea Games, Vietnam. [44] Medical and Doping Control Sub – Committee 2005. Doping control standard operating

produres, 23nd Sea Games, Philippin. [45] Zinc Though rare, excessive zinc in the body can affect the adsorption of other ... Zinc is

testosterone booster testosterone, low

[46]

Mr.Nam

8/8/2007

- 82 -

testosterone Effects effects of of found mostly in meat products, such as meat, offal, seafood, eggs and milk. ... www.e-mart.com.sg/_home/zinc.html - 1k - Cached - More pages from this site More...WEB Testosterone supplements, RESULTS.Testosterone - Wikipedia, the free encyclopedia. Testosterone is a steroid hormone from the ... In the testes, testosterone is produced by ... Sertoli cells which require testosterone for spermatogenesis...Quick Links: Sources of testosterone - Mechanism on - humans.en.wikipedia.org/wiki/Testosterone - 77k - Cached - More from this site

Tµi liÖu phô lôc

H×nh 1: C¸ c¬m commersonii's anchovy (stolephorus commersonii) H×nh 2: S¶n phÈm C¸ c¬m kh« xuÊt khÈu ` H×nh 3: Mèi tr¾ng (Mèi mÝa): Coptotemes formosanus

Mr.Nam

8/8/2007

- 83 -

H×nh 4: Hµu biÓn Ostrea gigas Thunberg

H×nh 5: KiÕn ®en (Formica fusca Linaeus)

Mr.Nam

8/8/2007

- 84 -

H×nh 6: C¸ ch×a v«i kh«ng v©y: Solenognathus hardwiskii Gray H×nh 7: Nghiªn cøu ph©n tÝch c¸c ho¹t chÊt sinh häc trªn hÖ thèng s¾c ký

H×nh 8: Nghiªn cøu thö nghiÖm s¶n phÈm trªn ®éng vËt

Mr.Nam

8/8/2007

- 85 -

Mr.Nam

8/8/2007

- 86 -

H×nh 9: Nghiªn cøu s¶n xuÊt viªn t¨ng lùc Phunamine t¹i x−ëng GMP cña Mediplantex H×nh 10: LÊy mÉu m¸u cña V§V ®iÒn kinh Hµ Néi trong thêi gian dïng thö nghiÖm H×nh 11: KiÓm tra chØ tiªu ph¶n x¹ trªn vËn ®éng viªn t¹ - §HTDTT Tõ S¬n

H×nh 12: KiÓm tra n¨ng lùc vËn ®éng cña V§V trªn thiÕt bÞ COSMED H×nh 13: C¸c V§V cña ®éi ®iÒn kinh Hµ Néi

Mr.Nam

8/8/2007

- 87 -

H×nh 13: C¸c V§V cña ®éi ®iÒn kinh Hµ Néi thö nghiÖm dïng viªn t¨ng lùc Phunamine

H×nh 13: KiÓm tra chØ tiªu test thÓ lùc V§V cña ®éi ®iÒn kinh Hµ Néi

Phæ huúnh quang mÉu sinh häc

HÖ phæ kÕ c¸c nguyªn tè vi l−îng trªn m¸y XRF SEA-2110

Mr.Nam

8/8/2007

- 88 -

Mr.Nam

8/8/2007

- 89 -

Mr.Nam

8/8/2007

- 90 -

Mr.Nam

8/8/2007

- 91 -

Mr.Nam

8/8/2007

- 92 -

Môc lôc

Néi dung Trang

3 Më ®Çu

7 I. Tæng quan tµi liÖu

7 1. VËn ®éng thÓ thao víi trao ®æi chÊt vµ chuyÓn ho¸ n¨ng l−îng trong c¬ thÓ.

13 2. Ho¹t chÊt thiªn nhiªn trong thùc phÈm lµ nguån dinh d−ìng vµ lµ thùc phÈm

Thuèc cã gi¸ trÞ vµ rÊt quan träng víi søc khoÎ con ng−êi.

19 3. Testosterone vµ c¸c hormone steroid víi sù mÖt mái trong luyÖn tËp thÓ thao

vµ huÊn luyÖn qu¸ søc vµ t¸c dông cña hormon steroid trong c¬ thÓ ®−îc bæ

sung qua ®−êng thùc phÈm chøc n¨ng.

19 4. Mèi liªn quan gi÷a Testosteron, Lactat dehydrogenaza (LDH) vµ axit lactic trong

vÊn ®Ò mÖt mái vµ håi phôc cña vËn ®éng viªn.

20 5. ThiÕu m¸u do mÖt mái trong luyÖn tËp, thi ®Êu qu¸ søc vµ biÖn ph¸p håi phôc.

20 6. øng dông c¸c bµi thuèc d©n gian vµ cæ truyÒn vµo viÖc bæ sung dinh d−ìng vµ

thùc phÈm thuèc nh»m t¨ng c−êng thÓ lùc cho c¸c vËn ®éng viªn ViÖt nam.

22 II. §èi t−îng vµ Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

22 1. §èi t−îng nghiªn cøu

22 2. Nguyªn liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu.

22 a. Nghiªn cøu x¸c ®Þnh hµm l−îng ho¹t chÊt sinh häc hormon steroid

(testosteron, progesteron, cortilson, oestradoen) trong c¸c ®èi t−îng nghiªn cøu

theo ph−¬ng ph¸p miÔn dÞch Eliza trªn m¸y Multiskan - PhÇn Lan víi kit cña h·ng

Biotech–Mü.

23 b. Nghiªn cøu x¸c ®Þnh hµm l−îng ho¹t chÊt sinh häc, c¸c nguyªn tè kho¸ng vi

l−îng cÇn thiÕt (Fe, Zn, Mn, Se…) trong c¸c ®èi t−îng nghiªn cøu b»ng ph−¬ng

ph¸p ph©n tÝch huúnh quang tia X trªn m¸y ký hiÖu XRF SEA-2110 cña NhËt.

23 c. Nghiªn cøu x¸c ®Þnh hµm l−îng ho¹t chÊt sinh häc (protein, axit amin) cña c¸c

®èi t−îng nghiªn cøu b»ng ph−¬ng ph¸p ®iÖn di trªn m¸y axÝt amin tù ®éng HP –

Mr.Nam

8/8/2007

- 93 -

Amino Quant Series II cña NhËt.

23 d. Nghiªn cøu quy tr×nh khai th¸c c¸c ho¹t chÊt sinh häc tõ t¹o chÕ phÈm thùc

phÈm chøc n¨ng viªn t¨ng lùc Phunamine b»ng c«ng nghÖ enzyme.

23 e. Nghiªn cøu t¸c dông cña s¶n phÈm trªn ®éng vËt vµ ng−êi theo ph−¬ng ph¸p y

häc thÓ thao.

24 III. KÕt qu¶ nghiªn cøu

24 a. Nghiªn cøu qui tr×nh c«ng nghÖ t¹o chÕ phÈm

24 1. KÕt qu¶ nghiªn cøu ph©n tÝch ®iÒu tra ho¹t chÊt sinh häc trong c¸c ®èi t−îng

nguyªn liÖu c¸ c¬m, c¸ ch×a v«i, hµu vµ kiÕn, mèi.

24 a. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn axit amin cã trong c¸c nguyªn liÖu.

26 • C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ axit amin cã trong nguyªn liÖu c¸ c¬m.

27 • C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ axit amin cã trong nguyªn liÖu c¸ ch×a v«i

28 • C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ axit amin cã trong nguyªn liÖu kiÕn

29 • C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ axit amin cã trong nguyªn liÖu 2 lo¹i hµu vµ mèi

tr¾ng

30 b. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn c¸c ho¹t chÊt hormone steroid vµ

hormone peptid cã trong c¸c nguyªn liÖu.

32 c. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn c¸c chÊt vi kho¸ng cã trong c¸c nguyªn

liÖu.

34 d. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn sinh ho¸ trong c¸c nguyªn liÖu nghiªn

cøu.

35 e. KÕt qu¶ nghiªn cøu c¸c ®iÒu kiÖn tèi −u trong qu¸ tr×nh øng dông c«ng nghÖ

sinh häc t¹o c¸c s¶n phÈm nguyªn liÖu cã chÊt l−îng cao.

37 2. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ qui tr×nh t¹o bét nguyªn liÖu cho chÕ phÈm Phunamine,

Thienamix, Nacamix.

38 a. Qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt t¹o bét Phunamine, Thienamix, Nacamix.

39 b. S¬ ®å qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt bét nguyªn liÖu 3 lo¹i s¶n phÈm.

39 c. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thö nghiÖm c¸c lo¹i bét nguyªn liÖu cña c¸c s¶n phÈm

Phunamine, Thienamix, Nacamix trªn ®éng vËt thùc nghiÖm.

Mr.Nam

8/8/2007

- 94 -

39 • C¸c nghiªn cøu thùc nghiÖm kiÓm tra ®éc tÝnh cÊp vµ b¸n tr−êng diÔn cña bét

nguyªn liÖu c¸c chÕ phÈm Phunamine, Thienamix vµ Nacamix.

* KÕt qu¶ x¸c ®Þnh ®éc tÝnh cÊp tÝnh vµ b¸n tr−êng diÔn cña bét nacamix 39

* KÕt qu¶ x¸c ®Þnh ®éc tÝnh cÊp tÝnh vµ b¸n tr−êng diÔn cña bét phunamine 44

* KÕt qu¶ x¸c ®Þnh ®éc tÝnh cÊp tÝnh vµ b¸n tr−êng diÔn cña bét Thienamix 49

55 • C¸c chÕ phÈm Phunamine, Thienamix vµ Nacamix ®· cã t¸c dông t¨ng c−êng

thÓ lùc søc bÒn cña chuét trong qu¸ tr×nh b¬i lÆn.

55 • C¸c chÕ phÈm bét Phunamine, Thienamix vµ Nacamix cã t¸c dông rÊt tèt lªn

mét sè chØ tiªu huyÕt häc cña chuét cèng tr¾ng.

58 • C¸c chÕ phÈm bét Phunamine, Thienamix vµ Nacamix ®· t¨ng c−êng cung cÊp

bæ sung c¸c ho¹t chÊt hormone steroid (Testosterone, cortisol..) c¸c chÊt vi

kho¸ng (Zn, Fe, Cu…) vµ c¸c acid amine cho c¬ thÓ.

59 3. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ qui tr×nh t¹o viªn t¨ng lùc Phunamine.

61 a. Qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt viªn nang Phunamine tõ c¸ c¬m, c¸ ch×a v«i.

65 b. Thµnh phÇn nguyªn liÖu cña s¶n phÈm Phunamine.

65 c. S¬ ®å qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt viªn nang Phunamine tõ c¸ c¬m, c¸ ch×a

v«i.

66 B. Nghiªn cøu thö nghiÖm t¸c dông cña chÕ phÈm viªn t¨ng lùc

phunamine trªn vËn ®éng viªn

66 1. §¸nh gi¸ t¸c dông vÒ søc bÒn trªn vËn ®éng viªn

67 a. Viªn t¨ng lùc Phunamine cã t¸c dông håi phôc vµ n©ng cao hµm l−îng

Testossterone trong m¸u vËn ®éng viªn.

68 b. Viªn t¨ng lùc Phunamine cã t¸c dông bæ trî chøc n¨ng gan trong c¬ thÓ, kÝch

ho¹t enzym Lactat Dehydrogenaza (LDH) gióp t¨ng nhanh qu¸ tr×nh håi phôc.

68 c. Phunaminecã t¸c dông trong qu¸ tr×nh ph©n gi¶i axit lactic trong c¬ lµm t¨ng

c−êng kh¶ n¨ng håi phôc cña c¬ thÓ V§V.

69 d. Viªn Phunaminecã t¸c dông håi phôc vµ t¨ng hång cÇu vµ c¶i thiÖn c¸c chØ tiªu

huyÕt häc cña vËn ®éng viªn.

70 2. §¸nh gi¸ t¸c dông n©ng cao trÝ nhí, ph¶n x¹ thÇn kinh, c¬ b¾p trªn vËn ®éng

Mr.Nam

8/8/2007

- 95 -

70 a. Viªn t¨ng lùc Phunamine cã t¸c dông kÝch thÝch thÇn kinh trung −¬ng lµm t¨ng

nhanh ph¶n x¹ thÇn kinh gióp cho vËn ®éng viªn xö lý nhanh t×nh huèng trong

c¸c bµi tËp.

72 b. Viªn Phunamine cã t¸c dông hiÖu qu¶ lªn c¸c test g¾ng søc tèi ®a cña V§V cña

vËn ®éng viªn ®iÒn kinh Hµ Néi.

76 c. Viªn Phunamine thùc sù cã t¸c dông håi phôc vµ t¨ng c−êng thÓ lùc cña vËn

®éng viªn th«ng qua viÖc c¶I thiÖn c¸c chØ tiªu vÒ thÓ lùc cña c¸c bµi tËp.

77 IV. th¶o luËn

77 V. KÕt luËn

78 Tµi liÖu tham kh¶o

81 Tµi liÖu phô lôc

Mr.Nam

8/8/2007

- 96 -

94 môc lôc

bé khoa häc vµ c«ng nghÖ – uû ban thÓ dôc thÓ thao ------------------------------ b¸o c¸o tãm t¾t ®Ò tµi " Nghiªn cøu qui tr×nh c«ng nghÖ khai th¸c c¸c ho¹t chÊt sinh häc tõ c«n trïng vµ ®éng vËt biÓn ®Ó s¶n xuÊt thùc phÈm chøc n¨ng t¨ng c−êng thÓ lùc cho vËn ®éng viªn" M· sè: ®t®l - 2005/23G Chñ nhiÖm ®Ò tµi : PGS.TS Lª QuÝ Ph−îng C¬ quan chñ tr× : ViÖn Khoa häc ThÓ dôc ThÓ thao hµ néi 2007

b¸o c¸o khoa häc

1. Tªn ®Ò tµi

“Nghiªn cøu qui tr×nh c«ng nghÖ khai th¸c c¸c ho¹t chÊt sinh häc tõ c«n trïng vµ ®éng vËt

biÓn ®Ó s¶n xuÊt thùc phÈm chøc n¨ng t¨ng c−êng thÓ lùc cho vËn ®éng viªn”

2. Chñ nhiÖm ®Ò tµi

• PGS.TS Lª QuÝ Ph−îng

- Chøc vô: Nghiªn cøu viªn cao cÊp

- C¬ quan c«ng t¸c: Trung t©m Y häc ThÓ thao - ViÖn Khoa häc ThÓ dôc ThÓ thao

- §Þa chØ: 141 NguyÔn Th¸i Häc - Hµ Néi

- §iÖn tho¹i: 7338643 Email: phuongyhtt@vnn.vn

3. Danh s¸ch c¸c céng sù vµ c¬ quan phèi hîp

TT Hä vµ tªn C¬ quan c«ng t¸c

1 PGS.TS Lª QuÝ Ph−îng ViÖn Khoa häc ThÓ dôc ThÓ thao

2 KS. NguyÔn Huy Nam ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc

3 TS. Lª V¨n Ty ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc

4 CN. Vâ ThÞ Ninh ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc

5 DS. TrÇn B×nh Duyªn C«ng ty CP D−îc liÖu TW

6 Ths. NguyÔn V¨n Phó ViÖn Khoa häc ThÓ dôc ThÓ thao

7 Ths. Vâ T−êng Kha ViÖn Khoa häc ThÓ dôc ThÓ thao

8 CN. §Æng TrÇn Hoµn ViÖn Khoa häc ThÓ dôc ThÓ thao

9 BS. NguyÔn Träng HiÒn Trung t©m HLTTQG I

10 CN. TrÇn Thanh V©n Liªn ®oµn §iÒn Kinh Hµ Néi

11 CN. Vò ThÞ Men Trung t©m §µo t¹o V§V

Mr.Nam

8/8/2007

- 2 -

12 TS. NguyÔn V¨n X¸ Trung t©m GD&PT S¾c ký

Më ®Çu Trong lÜnh vùc thÓ thao vÊn ®Ò ®¸nh gi¸ n¨ng l−îng vËn ®éng cña vËn ®éng viªn lµ rÊt cÇn thiÕt. ViÖc nµy gióp cho qu¸ tr×nh ®µo t¹o vËn ®éng viªn cÊp cao ®−îc rót ng¾n thêi gian, tiÕt kiÖm kinh phÝ vµ cã hiÖu qu¶ cao. H¬n n÷a viÖc øng dông c¸c gi¶i ph¸p håi phôc nh− sö dông thùc phÈm chøc n¨ng vµ d−îc liÖu còng nh− c¸c chÊt giµu n¨ng l−îng, c¸c ph−¬ng ph¸p sinh lý, ho¸ sinh häc hiÖn ®¹i, ®Æc biÖt lµ c¸c lo¹i thùc phÈm chøc n¨ng s¶n xuÊt tõ c¸c nguån nguyªn liÖu ho¹t chÊt tù nhiªn lµ mét h−íng rÊt ph¸t triÓn nã kh«ng nh÷ng mang l¹i thµnh tÝch cao cho vËn ®éng viªn, mang l¹i mµu cê s¾c ¸o cho quèc gia mµ cßn mang l¹i sù an toµn vÒ søc khoÎ cho mäi ng−êi. NhiÒu n−íc nh− Anh, Ph¸p, Mü, Nga, §øc vµ Trung Quèc..v..v..®· cã nh÷ng thµnh c«ng lín trong h−íng ®i nµy vµ ®· nghiªn cøu ®−îc rÊt nhiÒu c¸c lo¹i thùc phÈm chøc n¨ng t¨ng søc bÒn vµ håi phôc nhanh thÓ lùc cho c¸c vËn ®éng viªn còng nh− c¸c ®èi t−îng lao ®éng nÆng nh− stimol, Cao tô ®−êng, Khang thai..v..v..

Mr.Nam

8/8/2007

- 3 -

Víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ sinh häc trong nh÷ng thËp kû gÇn ®©y trªn thÕ giíi ®· h×nh thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp míi: C«ng nghiÖp sinh häc (Biotechnology industry) ®Ó øng dông nhanh c¸c thµnh tùu míi nhÊt cña c«ng nghÖ sinh häc vµo trong cuéc sèng b¶o vÖ søc khoÎ céng ®ång nãi chung còng nh− trong lÜnh vùc thÓ thao nãi riªng. NhiÒu c«ng ty ®· cã nh÷ng b−íc tiÕn v−ît bËc trong viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm tõ viÖc khai th¸c c¸c ho¹t chÊt sinh häc tù nhiªn t¹o ra c¸c s¶n phÈm giµu c¸c axit amin, c¸c isopeptid vµ c¸c peptid. C¸c nguån nguyªn liÖu thiªn nhiªn tõ ®éng, thùc vËt cã chøa c¸c ho¹t chÊt hormon steroid, c¸c chÊt vi kho¸ng cÇn thiÕt cho c¬ thÓ. Nh÷ng s¶n phÈm t¹o ra kh«ng nh÷ng ®· ®em l¹i nguån lîi nhuËn khæng lå, mµ cßn gi¸ trÞ vµ hiÖu qu¶ cao ®èi víi søc khoÎ con ng−êi. §©y còng lµ mét h−íng ®i míi cña loµi ng−êi trong thÕ kû 21. ViÖt Nam lµ n−íc nhiÖt ®íi cã nh÷ng ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh, khÝ hËu ®Þa lý ë nhiÒu vïng kh¸c nhau, cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn rõng vµng, biÓn b¹c phong phó vµ ®a d¹ng. ViÖt Nam l¹i cã mét nÒn y häc d©n téc cæ truyÒn, cã truyÒn thèng tõ l©u ®êi. Nh©n d©n ta nhÊt lµ tõ c¸c vïng quª miÒn nói cho ®Õn miÒn biÓn ®· biÕt dïng nh÷ng bµi thuèc d©n gian tõ c©y cá ®Õn con cua, con èc, con c¸ d−íi s«ng, d−íi biÓn ®Ó lµm thuèc bæ d−ìng hay cßn gäi lµ thùc phÈm chøc n¨ng ®Ó ch÷a trÞ bÖnh. N−íc ta cßn lµ mét trong nh÷ng n−íc nghÌo trªn thÕ giíi, cã c¬ cÊu bÖnh tËt ®Æc thï cho nh÷ng n−íc nhiÖt ®íi giã mïa nªn nhu cÇu vÒ thuèc rÊt cao. Hµng n¨m, chóng ta ph¶i tiªu tèn l−îng lín ngo¹i tÖ ®Ó nhËp c¸c lo¹i thùc phÈm chøc n¨ng trong khi tiÒm n¨ng c¸c ho¹t chÊt sinh häc dïng lµm thùc phÈm chøc n¨ng cña ta l¹i rÊt lín nh−ng ch−a ®−îc khai th¸c hîp lý. ViÖc thùc hiÖn ®Ò tµi nµy sÏ gãp phÇn ®−a ra mét sè gi¶i ph¸p c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nh»m khai th¸c tiÒm n¨ng ®ã, t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm thùc phÈm chøc n¨ng chÊt l−îng, gi¸ thµnh h¹ phôc vô nh©n d©n. ë c¸c n−íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi nh− Anh, §øc, Ph¸p, Mü, Trung Quèc…viÖc s¶n xuÊt viªn t¨ng lùc, n−íc uèng dïng cho vËn ®éng viªn nh»m phôc håi vµ n©ng cao thÓ lùc trong tËp luyÖn vµ thi ®Êu ®· cã tõ l©u. Víi sù ph¸t triÓn v−ît bËc vÊn ®Ò s¶n xuÊt thuèc cho vËn ®éng viªn ®· trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp d−îc, thùc phÈm chøc n¨ng, thËm chÝ s¶n xuÊt thuèc ë d¹ng doping dïng cho vËn ®éng viªn, nhiÒu c«ng ty d−îc ®· giµu lªn nhanh chãng víi viÖc s¶n xuÊt thuèc t¨ng lùc cho vËn ®éng viªn thÓ thao. §· cã kh«ng Ýt vËn ®éng viªn ®· ®¹t huy ch−¬ng vµng, b¹c…nhê vµo dïng thuèc t¨ng lùc vµ chÊt kÝch thÝch. Song ®èi víi thÓ thao th× dïng doping còng nh− c¸c chÊt kÝch thÝch lµ bÞ nghiªm cÊm vµ ph¶n ®èi. Tuy nhiªn viÖc dïng thùc phÈm chøc n¨ng

®Ó phôc håi vµ n©ng cao thÓ lùc cho vËn ®éng viªn trong tËp luyÖn, thi ®Êu lµ mét ®iÒu rÊt cÇn thiÕt vµ ®−îc chÊp nhËn . C¸c huÊn luyÖn viªn, c¸c b¸c sÜ ai còng muèn t×m kiÕm cho vËn ®éng viªn nh÷ng lo¹i thuèc cã hiÖu qu¶ trong vÊn ®Ò phôc håi thÓ lùc. HiÖn nay trªn thÞ tr−êng cã rÊt nhiÒu c¸c lo¹i thuèc phôc vô cho viÖc phôc håi vµ n©ng cao thÓ lùc vËn ®éng viªn nh−ng hÇu hÕt c¸c lo¹i thuèc nµy ®Òu cña n−íc ngoµi s¶n xuÊt ra nh− (Cao tô ®−êng, khang thai, Power Plus…). Do kh«ng râ nguån gèc xuÊt xø cña c¸c lo¹i thuèc nhËp ngo¹i lµ hîp chÊt tù nhiªn hay lµ tæng hîp ho¸ häc, v× vËy c¸c b¸c sÜ, huÊn luyÖn viªn vµ ®Æc biÖt lµ vËn ®éng viªn rÊt lo l¾ng cho nh÷ng t¸c dông phô ®i kÌm. Trong thêi gian qua nhiÒu c¬ quan nghiªn cøu còng nh− c¸c c«ng ty d−îc ®· cho ra ®êi rÊt nhiÒu s¶n phÈm thuèc t¨ng lùc tõ nguån nguyªn liÖu lµ c¸c ho¹t chÊt sinh häc tù nhiªn cã trong ®éng vËt vµ th¶o d−îc nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng phôc håi thÓ lùc cho vËn ®éng viªn trong luyÖn tËp vµ thi ®Êu vµ ®· cã t¸c dông rÊt tèt.

Mr.Nam

8/8/2007

- 4 -

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n−íc, thÓ thao ViÖt Nam còng ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tÝch ®¸ng kÓ. T¹i c¸c §¹i héi thÓ thao ë khu vùc §«ng Nam ¸ (Sea Games), vËn ®éng viªn cña chóng ta lu«n cã sù tiÕn bé, sè huy ch−¬ng ë c¸c ®¹i héi sau lu«n nhiÒu h¬n c¸c ®¹i héi tr−íc vµ còng ®· ®¹t ®−îc thµnh tÝch t¹i c¸c gi¶i Ch©u ¸ vµ gi¶i thÕ giíi. §iÒu ®ã ®· t¹o niÒm tin cho huÊn luyÖn viªn, vËn ®éng viªn còng nh− cho nÒn thÓ thao n−íc nhµ, kh¼ng ®Þnh ®−îc nÒn ThÓ thao ViÖt Nam ®· ®æi míi vµ ®ang ®i ®óng h−íng. §©y lµ c¬ héi vµ th¸ch thøc lµ lµm sao chóng ta ph¶i ph¸t huy ®−îc nh÷ng thµnh qu¶ ®¹t ®−îc ®Ó thÓ thao n−íc nhµ kh«ng chØ cã mét vÞ trÝ xøng ®¸ng trong khu vùc mµ cßn c¶ trªn thÕ giíi. VÊn ®Ò lµ ë chç chóng ta cã thÓ thuª ®−îc huÊn luyÖn viªn giái, cã thÓ mua ®−îc c¸c thiÕt bÞ tËp luyÖn ®¾t tiÒn song chóng ta kh«ng thÓ cã ®−îc thÓ lùc søc bÒn tèt nÕu chóng ta kh«ng quan t©m ®Õn dinh d−ìng håi phôc vµ thùc phÈm chøc n¨ng cho vËn ®éng viªn. Víi sù ®Çu t− cho dinh d−ìng cña vËn ®éng viªn mµ hµng n¨m chóng ta ph¶i mua thùc phÈm chøc n¨ng cho vËn ®éng viªn b»ng ngo¹i tÖ sè kinh phÝ kh«ng ph¶i lµ Ýt nh−ng nÕu b»ng néi lùc vµ nguån tµi nguyªn s½n cã trong n−íc chóng ta cã thÓ ®¶m b¶o ®−îc æn ®Þnh nguån thùc phÈm chøc n¨ng tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ cho ®Êt n−íc vµ mang l¹i sù an toµn cho søc khoÎ cña vËn ®éng viªn. §Ó hßa nhËp víi h−íng nghiªn cøu cña thÕ giíi trong viÖc khai th¸c sö dông nguån tµi nguyªn sinh häc ®éng, thùc vËt quÝ ë trong n−íc nh− (cá, c©y, hoa, l¸, t«m, c¸, cua, ba ba, rïa rïa, nh©n s©m, tam thÊt….). ViÖc khai th¸c øng dông nguån tµi nguyªn sinh häc vµo viÖc s¶n xuÊt thùc phÈm chøc n¨ng hiÖn nay ®ang lµ mét vÊn ®Ò rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt. HiÖn nay tuy ViÖt Nam ®· cã mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt thùc phÈm chøc n¨ng tõ nguyªn liÖu trong n−íc phôc vô cho viÖc bæ d−ìng vµ t¨ng c−êng thÓ lùc cho c¸c ®èi t−îng lao ®éng nÆng vµ vËn ®éng viªn, còng ®· cã mét sè thµnh c«ng nhÊt ®Þnh, nh−ng ®a sè c¸c lo¹i thùc phÈm chøc n¨ng ®Òu ®i tõ nguån nguyªn liÖu ®éng thùc vËt quÝ hiÕm nh− (H¶i s©m, r¾n biÓn, nÊm linh chi……) ®iÒu nµy ®· gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n v× khi nghiªn cøu ra ®−îc qui tr×nh c«ng nghÖ, nh−ng khi ®i vµo s¶n xuÊt lín l¹i m¾c ph¶i kh«ng nh÷ng gi¸ thµnh nguyªn liÖu cao mµ sè l−îng lín l¹i kh«ng cã ®Ó ®¸p øng ®−îc. Trong khi ®ã tiÒm n¨ng tµi nguyªn d−îc liÖu trong thiªn nhiªn cña n−íc ta cßn rÊt phong phó, chóng ta ch−a khai th¸c vµ ph¸t huy hÕt ®−îc thÕ m¹nh nµy. Víi nh÷ng nç lùc lín vµ cã ®−îc sù hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a c¸c c¬ quan nghiªn cøu khoa häc trong n−íc. ViÖn khoa häc ThÓ dôc ThÓ thao phèi hîp víi ViÖn C«ng nghÖ sinh häc - ViÖn Khoa häc vµ C«ng nghÖ ViÖt Nam vµ Trung t©m Gi¸o dôc vµ Ph¸t triÓn S¾c ký - §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi ®· nghiªn cøu thùc hiÖn ®Ò tµi “Nghiªn cøu qui tr×nh c«ng nghÖ khai th¸c c¸c ho¹t chÊt sinh häc tõ c«n trïng vµ ®éng vËt biÓn ®Ó s¶n xuÊt thùc phÈm chøc n¨ng t¨ng c−êng thÓ lùc cho vËn ®éng viªn”. §Ò tµi ®· nghiªn cøu khai th¸c c¸c ho¹t chÊt sinh häc tõ mét sè loµi c¸ c¬m,

Mr.Nam

8/8/2007

- 5 -

c¸ ch×a v«i, hÇu vµ tõ kiÕn, mèi nh− c¸c steroid (testosteron, cortilson, progesteron, oestradion.), c¸c axit amin vµ nguyªn tè vi kho¸ng thiÕt yÕu cã t¸c dông t¨ng kh¶ n¨ng miÔn dÞch, n©ng cao søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ, t¨ng c−êng thÓ lùc vµ håi phôc nhanh søc khoÎ cho vËn ®éng viªn tõ nguån nguyªn liÖu ®éng vËt biÓn vµ c«n trïng sÏ thùc sù cã hiÖu qu¶. C¸ c¬m, c¸ ch×a v«i, hµu lµ nguån nguyªn liÖu rÊt dåi dµo, tõ x−a ®Õn nay nh©n d©n ta míi chØ biÕt øng dông ®¬n thuÇn lµm thùc phÈm, chÕ biÕn n−íc m¾m. Ngoµi ra khi ®¸nh b¾t chÕ biÕn kh«ng hÕt cßn thõa bá ®i, cßn nguyªn liÖu kiÕn vµ mèi lµ 2 ®èi t−îng ch−a ®−îc khai th¸c ®Õn. §©y lµ mét thÕ m¹nh mµ nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi kÓ c¶ mét sè n−íc ph¸t triÓn nh− Mü, Anh, Ph¸p, §øc, NhËt….còng kh«ng cã ®−îc lîi thÕ nµy. §Ò tµi ®· cho ra ®êi 3 s¶n phÈm bét nguyªn liÖu Thienamix, Nacamix, Phunamine vµ mét s¶n phÈm viªn t¨ng lùc Phunamine dïng cho vËn ®éng viªn. C¸c s¶n phÈm trªn ®Òu ®−îc s¶n xuÊt trªn d©y chuyÒn thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®¹t tiªu chuÈn GMP cña C«ng ty Cæ phÇn D−îc Trung −¬ng Mediplantex. Sau ®©y chóng t«i xin tr×nh bµy kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi nh− sau:

I. Tæng quan tµi liÖu

Vai trß vµ t¸c dông cña c¸c protein, acid amin trong c¬ thÓ ®−îc tæng hîp trùc tiÕp qua

Lysin gi÷ vai trß trong sinh tæng hîp hemoglobin, acid nucleic, ¶nh h−ëng lªn c¸c ho¹t ®éng

Theonine cã t¸c dông chèng mì ho¸ gan. Proline vµ acid glutamic cã t¸c dông tèt trong

Vai trß cña c¸c nguyªn tè vi kho¸ng trong c¬ thÓ khi ®−îc bæ sung qua ®−êng thùc phÈm

Mr.Nam

8/8/2007

- 6 -

1. VËn ®éng thÓ thao víi trao ®æi chÊt vµ chuyÓn ho¸ n¨ng l−îng trong c¬ thÓ. Ho¸ sinh häc lµ khoa häc, nã lµm s¸ng tá nh÷ng qui luËt quan träng nhÊt cña qu¸ tr×nh biÕn ®æi thÝch nghi vÒ mÆt ho¸ häc diÔn ra trong tÕ bµo cña c¬ thÓ con ng−êi vµ sinh giíi nãi chung. Ho¸ sinh häc thÓ thao cïng víi ho¸ sinh y häc thÓ thao nghiªn cøu c¸c qu¸ tr×nh biÕn ®æi ho¸ sinh trong c¬ thÓ vËn ®éng viªn khi thùc hiÖn nh÷ng l−îng vËn ®éng thÓ thao kh¸c nhau. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· chøng minh r»ng chÝnh b¶n chÊt sinh ho¸ häc cña c¸c qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt vµ n¨ng lùc chuyÓn ho¸ cña c¸c hÖ thèng cung cÊp n¨ng l−îng cho c¬ thÓ ho¹t ®éng trong qu¸ tr×nh luyÖn tËp thÓ thao míi thùc sù lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh n¨ng lùc ho¹t ®éng thÓ lùc còng nh− kh¶ n¨ng chÞu ®ùng cña vËn ®éng viªn ®èi víi l−îng vËn ®éng lín cña bµi tËp [3, 10, 11]. Nh÷ng biÕn ®æi thÝch nghi tr−íc hÕt ph¶i lµ nh÷ng biÕn ®æi thÝch nghi vÒ mÆt sinh ho¸ diÔn ra bªn trong c¬ thÓ vËn ®éng viªn sau nh÷ng l−îng vËn ®éng hîp lý cña bµi tËp, ®−îc thùc hiÖn trong nh÷ng chu kú huÊn luyÖn dµi h¹n míi lµ c¬ së bÒn v÷ng cña cña tr×nh ®é luyÖn tËp vµ tr¹ng th¸i xung søc thÓ thao. Trong qu¸ tr×nh luyÖn tËp thÓ thao vÊn ®Ò tiªu hao n¨ng l−îng vµ phôc håi thÓ lùc lµ rÊt quan träng. §Ó ®¸nh gi¸ ®−îc t×nh tr¹ng søc khoÎ cña vËn ®éng viªn th× vÊn ®Ò quan t©m chÝnh tr−íc tiªn lµ c¸c chØ tiªu sinh ho¸ bªn trong liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt nh−: Testosterone, Lactat dehydrogenaza, creatinin, acid lactic, c¸c chØ tiªu vÒ huyÕt häc.v..v... Ngoµi ra ng−êi ta cßn ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu bªn ngoµi nh− vÒ t©m lý, ph¶n x¹ thÇn kinh, chuyªn m«n s− ph¹m...[3, 10,11, 14, 15, 19, 22] 2. Ho¹t chÊt thiªn nhiªn trong thùc phÈm lµ nguån dinh d−ìng vµ lµ thùc phÈm Thuèc cã gi¸ trÞ vµ rÊt quan träng víi søc khoÎ con ng−êi. C¸c hormone steroid, protein, axit amin vµ c¸c chÊt vi kho¸ng (Cu, Fe, Zn..) cã vai trß rÊt quan träng trong c¬ thÓ con ng−êi. Nh÷ng chÊt nµy ®Òu ®−îc tæng hîp qua con ®−êng chuyÓn ho¸ n¨ng l−îng cña c¬ thÓ, chóng cã nh÷ng chøc n¨ng vµ nhiÖm vô riªng. ®−êng thùc phÈm bæ sung dinh d−ìng. Chóng ta ®Òu biÕt r»ng c¬ thÓ ng−êi ®Òu nhËn c¸c protein vµ c¸c acid amin tõ thøc ¨n. Vai trß cña c¸c acid amin trong c¬ thÓ rÊt quan träng nh− leucin lµ c¸c acid amin gi÷ vai trß trong tæng hîp protein c¬ b¾p vµ ho¹t ®éng cña tuyÕn tuþ, rÊt cÇn cho sù tuÇn hoµn cña m¸u. Isoleucin cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh sinh tæng hîp glucogen vµ c¸c xetonic, nÕu c¬ thÓ thiÕu acid amin nµy sÏ dÉn ®Õn viÖc gi¶m sót c©n nhanh. thÇn kinh, tiªu ho¸ vµ viÖc h×nh thµnh c¸c m« x−¬ng. viÖc trao ®æi chÊt cña c¬ thÓ. Mçi mét liªn kÕt gi÷a c¸c acid amin l¹i cã nh÷ng vai trß vµ chøc n¨ng riªng ®èi víi c¬ thÓ. mét sè peptid, isopeptid cã träng l−îng ph©n tö thÊp nh− (Lys-iso-leu, phe-his-met, gly-acg-met) vµ c¸c amino axit cã t¸c dông t¨ng kh¶ n¨ng miÔn dÞch, chèng oxy ho¸ trong viÖc håi phôc thÓ lùc vµ t¨ng c−êng thÓ lùc. Viªn t¨ng lùc. Sù ®ãng gãp quan träng cña c¸c nguyªn tè vi kho¸ng lµ rÊt cÇn thiÕt. Ng−êi ta vÝ nguyªn tè kÏm (Zn) trong c¬ thÓ ng−êi nh− lµ ngän löa sinh m¹ng. S¾t (Fe) tham gia vµo qu¸ tr×nh t¹o m¸u. S¾t (Fe) vµ kÏm (Zn) ®ãng vai trß quan träng vµ cÇn thiÕt trong c¸c ho¹t ®éng chøc n¨ng cña gan,

thËn, tuyÕn tuþ, tuyÕn sinh dôc vµ c¸c c¬ quan thÞ gi¸c. Nã rÊt cÇn cho sù kÝch ho¹t enzyme lactatdehydrogenaza ®Ó ph©n gi¶i c¸c acid lactic gi¶i phãng c¸c acid lactic ra khái tÕ bµo c¬, chèng mÖt mái, chèng oxy ho¸ trong c¬ thÓ.

Hµm l−îng muèi v« c¬ trong c¬ thÓ gåm b¶y nguyªn tè: Ca, Ka, Na, P, S, Cl. C¸c nguyªn tè kh¸c: Fe, Cu, I, Zn, Mg, Se, v.v.. C¸c lo¹i trªn chiÕm mét l−îng rÊt nhá trong c¬ thÓ, gäi chung lµ nguyªn tè vi l−îng.

ChÊt s¾t (Fe) ®−îc thøc ¨n cung cÊp cho c¬ thÓ. ThiÕu s¾t n·o bé sÏ kh«ng ®−îc cung cÊp ®ñ oxy, kh«ng ®ñ n¨ng l−îng. NhiÒu nghiªn cøu x¸c ®Þnh chØ sè th«ng minh (IQ) cña trÎ tû lÖ thuËn víi hµm l−îng s¾t trong m¸u d©y rèn cña bµ mÑ. Khi bµ mÑ thiÕu hôt chÊt s¾t, chØ sè ph¸t triÓn cña n·o bé gi¶m ë thai nhi vµ trÎ d−íi mét tuæi. ThiÕu s¾t n·o bé sÏ kh«ng ph¸t triÓn ®óng møc. Ë ng−êi lín thiÕu s¾t dÉn ®Õn thiÕu m¸u vµ dÔ mÖt mái.

Nguån chÊt s¾t : C¬ thÓ con ng−êi hÊp thu kÐm chÊt s¾t. ChØ 2-3% chÊt s¾t trong thùc vËt ®−îc c¬ thÓ hÊp thô (®Ëu kh«, cacao….) ChÊt s¾t ®éng vËt ®−îc hÊp thu dÔ dµng h¬n: Tõ 20-30% (thÞt ®á, dåi tr−êng, gan, tim, bÇu dôc, thÞt thá, c¸ thu, sß èc, c¸ c¬m, c¸ mßi vµ c¸c ®éng vËt biÓn).

C¸c thùc phÈm nguån gèc ®éng vËt lµ nguån cung cÊp tèt nhÊt chÊt s¾t vµ vitamine cÇn thiÕt cho n·o bé vµ sù h×nh thµnh cña c¸c mµng tÕ bµo, cho c¸c n¬ron, c¸c chÊt trung gian thÇn kinh. [15, 27, 28]

C¸c nguyªn tè vi l−îng nµy rÊt cÇn thiÕt cho c¬ thÓ, song b¶n th©n nã l¹i kh«ng sinh ra n¨ng l−îng. Muèi v« c¬ rÊt quan träng, vÝ dô: Ca lµ thµnh phÇn chÝnh cÊu thµnh x−¬ng vµ r¨ng, gi÷ vai trß quan C¸c lo¹i trªn chiÕm mét l−îng rÊt nhá trong c¬ thÓ, gäi chung lµ nguyªn tè vi l−îng.

C¸c nguyªn tè vi l−îng nµy rÊt cÇn thiÕt cho c¬ thÓ, song b¶n th©n nã l¹i kh«ng sinh ra n¨ng l−îng. Muèi v« c¬ rÊt quan träng, vÝ dô: Ca lµ thµnh phÇn chÝnh cÊu thµnh x−¬ng vµ r¨ng, gi÷ vai trß quan träng ë c¬ b¾p, thÇn kinh; P, S lµ thµnh phÇn cÊu thµnh anbumin; Na, K, Cl duy tr× thÈm thÊu protein víi tÕ bµo.

B»ng nhiÒu con ®−êng kh¸c nhau, mét sè nguyªn tè vi l−îng gióp c¬ thÓ thùc hiÖn tèt chøc n¨ng néi tiÕt, tuÇn hoµn m¸u, mau lµnh vÕt th−¬ng, khèng chÕ tÕ bµo g©y nhiÔu. Zn cã chøc n¨ng duy tr× sinh lý ho¸ trong c¬ thÓ, t¨ng kh¶ n¨ng sinh dôc cho nam giíi, gi¶m bít c¸c nguyªn tè vi l−îng tù do. C¸c bé phËn trong c¬ thÓ dÔ bÞ tæn th−¬ng: gan, da, m¾t, v.v, Zn sau khi ®−îc bæ sung, cã c«ng hiÖu ngay.

Còng cã nh÷ng nguyªn tè vi l−îng, th«ng qua øc chÕ ph¶n øng cña c¸c gèc tù do vµ t¸c dông qu¸ oxy ho¸( peroxid) cña c¸c chÊt bÐo mµ cã thÓ h¹n chÕ ®−îc hµng lo¹t nh÷ng rèi lo¹n chøc n¨ng cña tÕ bµo; thÝ dô (Zn) lµ nguyªn tè vi l−îng rÊt quan träng trong viÖc duy tr× chøc n¨ng sinh lý, sinh ho¸ b×nh th−êng cña tÕ bµo vµ gi¶m nhÑ t¸c h¹i cña c¸c gèc tù do. NhiÒu kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· ph¸t hiÖn thÊy nh÷ng tæ chøc, c¬ quan trong c¬ thÓ dÔ bÞ oxy ho¸ g©y tæn th−¬ng nh− gan, da, m¾t, tinh trïng....nång ®é kÏm trong c¸c tæ chøc tÕ bµo trªn sÏ m¾c c¸c bÖnh nh− sinhkhèi u, nam giíi thiÓu n¨ng sinh dôc v.v... sau khi bæ xung thªm kÏm th−êng ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ rÊt tèt. KÏm ®−îc coi lµ thuèc chèng oxy ho¸ (antioxydant) quan träng, ®iÒu nµy d· ®−îc nhiÒu häc gi¶ c«ng nhËn.

ViÖc bæ sung c¸c chÊt dinh d−ìng cã nguån ho¹t chÊt tù nhiªn cho vËn ®éng viªn nh»m môc ®Ých gi÷ cho thÓ tr¹ng vËn ®éng viªn lu«n ë tr¹ng th¸i c©n b»ng vµ h−ng phÊn trong tËp luyÖn vµ thi ®Êu, c©n b»ng c¸c chÊt dinh d−ìng bao gåm: Sù c©n b»ng gi÷a 3 lo¹i chÊt dinh d−ìng s¶n sinh ra nhiÖt l−îng. Tû lÖ n¨ng l−îng ®−îc t¹o

Mr.Nam

8/8/2007

- 7 -

ra nhê protein/lipit/®−êng kho¶ng 1/1/4

Sù c©n b»ng gi÷a c¸c lo¹i muèi v« c¬ vµ nguyªn tè vi l−îng: Zn vµ Fe cã tÝnh c¹nh tranh m¹nh. NÕu bæ sung qu¸ nhiÒu Fe cã thÓ lµm gi¶m tû lÖ hÊp thô Zn trong c¬ thÓ g©y nªn t×nh tr¹ng thiÕu Zn.

Sù c©n b»ng gi÷a c¸c lo¹i vitamin, c©n b»ng gi÷a protein vµ axit amin: nÕu cung cÊp qu¸ nhiÒu hay qu¸ Ýt mét lo¹i axit amin nµo ®ã sÏ c¶n trë t¸c dung cña mét sè axit amin kh¸c. Trong qu¸ tr×nh c¬ thÓ tæng hîp protein, nhu cÇu vÒ axit amin kh«nng hoµn toµn gièng nhau. L−îng protein phï hîp víi tû lÖ axit amin ®−îc gäi lµ protein −u chÊt. 3. Testosterone vµ c¸c hormone steroid víi sù mÖt mái trong luyÖn tËp thÓ thao vµ huÊn luyÖn qu¸ søc vµ t¸c dông cña hormon steroid trong c¬ thÓ ®−îc bæ sung qua ®−êng thùc phÈm chøc n¨ng. C¸c hormon (Testosteon, progesteron, estradiol, cortisol) lµ c¸c hormon steroid tan trong lipid , cã thÓ ®I qua mµng cña tÕ bµo dÔ dµng th× thô thÓ lµ c¸c protein ®Æc hiÖu khu tró n»m ë trong tÕ bµo (ë bµo t−¬ng vµ nh©n tÕ bµo). §©y lµ nh÷ng protein cã träng l−îng ph©n tö thÊp nh−ng cã ®é ®Æc hiÖu cao vµ ¸i lùc rÊt lín. C¸c hormone steroid bÒn v÷ng, cã cÊu t¹o ho¸ häc th−êng gÇn gièng nhau. C¸c hormon steroid(Testosteon, progesteron, estradiol, cortisol) rÊt kþ n−íc, tan dÔ dµng trong m¸u, ®−îc vËn chuyÓn d−íi d¹ng kÕt hîp víi protein vËn chuyÓn ®Æc hiÖu tõ n¬I chóng ®−îc gi¶I phãng ®Õn c¬ quan ®Ých. T¹i c¬ quan ®Ých, nh÷ng hormone qua mµng bµo t−¬ng b»ng c¬ chÕ khuÕch t¸n ®¬n thuÇn vµ råi g¾n víi thô thÓ ®Æc hiÖu trong nh©n (hoÆc thô thÓ ë bµo t−¬ng) t¹o thµnh phøc hîp hormone – chÊt thô thÓ. Mét tÕ bµo ®Ých chøa kho¶ng 10.000 thô thÓ steroid. C¸c thô thÓ cã ë gi÷a ph©n tö mét vïng liªn kÕt víi AND cña nh©n tÕ bµo vµ mét vïng liªn kÕt víi hormone. Phøc hîp phÇn nh¹y c¶m víi hormone (hormone responsive element). Sù kÕt hîp cña phøc hîp hormone - chÊt thô thÓ trªn vïng AND sÏ kÝch thÝch vµ khëi ®éng ARNm. ARNm ra bµo t−¬ng vµ c¶m øng sù tæng hîp mét hoÆc nhiÒu protein míi ë bµo t−¬ng ®Æc hiÖu cho sù ®¸p øng cña hormone.

Cortisol kÝch thÝch tæng hîp glucogen, lµ steroid chuyÓn ho¸ ®−êng, cã t¸c dông lªn chuyÓn ho¸ glucid, kÝch thÝch sù t©n t¹o glucose tõ nh÷ng acid amin, cã t¸c dông lµm t¨ng kh¶ n¨ng miÔn dÞch, chèng viªm nhiÔm. Cortisol vµ ACTH ®Òu ®−îc bµi tiÕt vµo 8 giê s¸ng, ®iÒu nµy gi¶I thÝch nh− sau: Trong nöa thêi gian nghØ hµng ngµy (Sau 1 giê ®Õn 2 giê buæi s¸ng) xuÊt hiÖn ho¹t ®éng cña hÖ thèng CRH – ACTH – Cortisol nh»m ®¶m b¶o cho c¬ thÓ cã nßng ®é glucose m¸u b×nh th−êng tr−íc khi b¾t ®Çu b−íc vµo sù ho¹t ®éng hµng ngµy vµ trong khi ch−a cã b÷a ¨n ®Çu tiªn cña ngµy.

+ ChuyÓn ho¸ Glucid: T¨ng hÊp thu glucose ë ruét, t¨ng ph©n huû glucogen. + T¨ng ph©n huû lipid nhÊt lµ triglycerid, phospholipid vµ cholesterol. + T¨ng tæng hîp protein do t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn sù ho¹t ho¸ RNA polymease hoÆc gi¸n tiÕp qua kÝch thÝch bµi tiÕt GH.

+ T¨ng c−êng sö dông oxy cña c¬ thÓ, t¨ng chuyÓn ho¸ c¬ b¶n, cã t¸c dông sinh nhiÖt Testosterone cã mét c¬ chÕ t¸c dông ®Æc biÖt v× trong ®a sè tÕ bµo ®Ých, testosterone t¸c dông nh− mét tiÒn hormone(pre-hormone). Mét enzyme 5α-reductase cña bµo t−¬ng ë tÕ bµo ®Ých chuyÓn mét c¸ch kh«ng thuËn nghÞch testosterone thµnh dihydrotestosteron (DHT), chÝnh

Mr.Nam

8/8/2007

- 8 -

Testosteron lµ hormon cã hai t¸c dông: T¸c dông nam tÝnh vµ t¸c dông chuyÓn ho¸. Testosteron võa lµ mét hormon võa lµ mét prohormon. §Ó cã t¸c dông lªn tÕ bµo ®Ých th× tr−íc tiªn nã ®−îc chuyÓn thµnh dihydrotestosteron (DHT), nã cã chøc n¨ng biÖt ho¸ sinh häc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ë ph«i, ®¶m b¶o sù tr−ëng thµnh, dÉn tíi dËy th× vµ b¶o tån ®Æc tÝnh sinh dôc còng nh− b¶n n¨ng sinh dôc cña ®µn «ng (gièng ®ùc), ®¶m b¶o sinh s¶n ë ng−êi nhê sù t¹o tinh trïng, cã vai trß kÝch thÝch t¹o hång cÇu, tæng hîp Hemoglobin trong nguyªn hång cÇu.

LuyÖn tËp thÓ thao lµm thay ®æi rÊt lín nång ®é testosteron trong m¸u. Mèi quan hÖ gi÷a néi tiÕt tè nam tÝnh Testosteron vµ ho¹t ®éng thÓ thao ®· ®−îc nhiÒu nhµ nghiªn cøu quan t©m ®Õn tõ nh÷ng n¨m 1970. Cho ®Õn nay ®· cã rÊt nhiÒu c«ng bè khoa häc vµ c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy [14,15,18,30,37,38] . Testosteron lµ kÝch tè gièng ®ùc, dÉn xuÊt cña steroid cã chøa 19 nguyªn tö carbon vµ lµ mét trong nh÷ng kÝch tè ®ång ho¸ chñ yÕu cña c¬ thÓ. Néi tiÕt tè nµy cã mét thø bËc cao trong sù ®iÒu hoµ qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt. Testosteron trong c¬ thÓ t¨ng hay gi¶m ®Òu g©y ra sù thay ®æi c¸c c«ng suÊt cña c¸c hÖ thèng trao ®æi chÊt vµ chuyÓn ho¸ n¨ng l−îng. Tõ thùc tiÔn ®· ®−îc c¸c nhµ khoa häc ®· chøng minh khi c¬ thÓ ë tr¹ng th¸i xung søc th× hµm l−îng testosteron lóc nµy ®· ®¹t ®−îc ®Õn ®Ønh cao vµ ng−îc l¹i khi c¬ thÓ ë tr¹ng th¸i mÖt mái th× hµm l−îng testosteron ë trong m¸u lóc nµy ®· bÞ tiªu gi¶m [3, 4, 6, 19, 21]. * FFA : Acid bÐo tù do Hµm l−îng testosteron ë ng−êi tuú thuéc vµo giíi tÝnh vµ c¸c løa tuæi kh¸c nhau. Hµm l−îng testosteron ë n÷ giíi thÊp h¬n ë nam giíi kho¶ng 10 lÇn. Theo Lª §øc Tr×nh [21] th× hµm l−îng testosteron trong m¸u cña nam vµ n÷ giíi còng nh− ë c¸c løa tuæi lµ kh¸c nhau. B¶ng 1 vµ h×nh 6 lµ tæng kÕt nh÷ng sai kh¸c vÒ hµm l−îng testosteron ë c¸c nhãm tuæi kh¸c nhau. B¶ng 1: Hµm l−îng testosteron trong m¸u nam giíi ë c¸c løa tuæi kh¸c nhau (nmol/l).

Nhãm tuæi 4 - 10 10 - 12 12 - 14 14 - 16 Testosteron 0,35 1,04 3,13 7,29 Nhãm tuæi 16 -18 20 - 30 30 - 40 40 - 50 Testosteron 10,42 22,92 19,44 16,32

Theo c¸c kÕt qu¶ ®iÒu tra nghiªn cøu cña ViÖn Khoa häc ThÓ dôc ThÓ thao [14, 15, 22, 23]

Acid lactic lµ s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh ®−êng ph©n yÕm khÝ (glycolysis). Ph¶n øng ®−îc diÔn

CH3.CO.COOH + NADH -----> CH3.CHOH.COOH + NAD (axit pyruvic) (axit lactic)

Mr.Nam

8/8/2007

- 9 -

th× hµm l−îng testosteron trong m¸u vËn ®éng viªn cao h¬n ng−êi b×nh th−êng tõ 1,5 - 2,5 lÇn. Khi møc testosteron trong m¸u gi¶m râ rÖt vµ l©u kh«ng håi phôc ®−îc cÇn tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng l−îng hormon kh«ng ®ñ hoÆc chøc n¨ng cña trôc HPG (Hypothalamus-Hypophysis-Gonad) ®· suy gi¶m. ë vËn ®éng viªn thÓ thao n÷ hµm l−îng testosteron trong m¸u gi¶m d−íi 0,69 nmol/l ®èi víi n÷ hay d−íi 3,47 nmol/l ®èi víi nam th× ®−îc coi lµ tr¹ng th¸i ®iÓn h×nh luyÖn tËp qu¸ søc vµ lóc nµy cÊn ®−îc t¨ng c−êng bæ sung t¸i t¹o ®Ó håi phôc [10, 11, 12, 14, 15]. 4. Mèi liªn quan gi÷a Testosteron, Lactat dehydrogenaza (LDH) vµ axit lactic trong vÊn ®Ò mÖt mái vµ håi phôc cña vËn ®éng viªn. Mét vÊn ®Ò rÊt quan träng trong d©y chuyÒn ph¶n øng sinh ho¸ trong c¬ thÓ lµ khi hµm l−îng testosteron trong m¸u t¨ng th× tû lÖ thuËn víi ho¹t ®é enzym LDH t¨ng kÌm theo sù gi¶m xuèng cña acid lactic. Enzym LDH ®· tham gia vµo qu¸ tr×nh gi¶i phãng acid lactic trong c¬, mµ nh− ta ®· biÕt acid lactic chÝnh lµ nguyªn nh©n g©y ra mÖt mái cña c¬ thÓ. Trong thÓ thao acid lactic lµ chØ tiªu ®Æc tr−ng vµ cã ®é tin cËy cao trong viÖc theo dâi vµ khèng chÕ l−îng vËn ®éng thÝch hîp cña vËn ®éng viªn [3, 14, 15, 18, 19, 28, 29, 30]. ra nh− sau: ë tr¹ng th¸i yªn tÜnh, trong ®iÒu kiÖn ®ñ oxy, t¹i c¸c c¬ quan, tæ chøc trong c¬ thÓ vÉn diÔn ra qu¸ tr×nh ph©n gi¶i ®−êng yÕm khÝ m¹nh mÏ vµ s¶n sinh ra acid lactic (AL) vµ axxit nµy mau chãng ®i vµo m¸u v× vËy trong tr¹ng th¸i yªn tÜnh, trong m¸u lu«n lu«n duy tr× mét møc ®é acid lactic nhÊt ®Þnh. Trong lóc nghØ ng¬i, nång ®é AL trong m¸u ®éng m¹ch kho¶ng 0,4-0,8 mmol/l.

ChÕ ®é ¨n uèng bæ sung trong thÓ thao gåm c¸c thøc ¨n vµ uèng cã t¸c dông c¶i thiÖn

Mr.Nam

8/8/2007

- 10 -

Gi÷a vËn ®éng viªn vµ ng−êi b×nh th−êng kh«ng cã sù kh¸c nhau vÒ l−îng AL lóc tÜnh. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh tËp luyÖn vµ thi ®Êu cã sù kh¸c biÖt nhau qu¸ xa, bëi v× kh¶ n¨ng chÞu ®ùng cña vËn ®éng viªn ®èi víi nång ®é acid lactic cao trong m¸u lµ yÕu tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®¹t ®−îc thµnh tÝch cao. C«ng t¸c huÊn luyÖn vËn ®éng viªn ®ång nghÜa víi viÖc huÊn luyÖn cho vËn ®éng viªn tËp chÞu ®ùng ng−ìng acid lactic cao trong m¸u ë c¸c møc ®é thêi gian dµi, ng¾n kh¸c nhau [6, 9, 10, 11, 18, 19, 22, 23]. 5. ThiÕu m¸u do mÖt mái trong luyÖn tËp, thi ®Êu qu¸ søc vµ biÖn ph¸p håi phôc. ThiÕu m¸u trong thÓ thao lµ d¹ng thiÕu m¸u cã tÝnh t−¬ng ®èi ë V§V chñ yÕu lµ thiÕu m¸u do thiÕu s¾t (thiÕu m¸u do nh−îc s¾c) [10, 11, 20, 21]. Do trong qu¸ tr×nh luyÖn tËp thÓ thao l−îng s¾t hÊp thô gi¶m m¹nh, l−îng s¾t mÊt ®i theo møc ®é tho¸t må h«i. ë vËn ®éng viªn bãng ®¸ trung b×nh l−îng s¾t mÊt theo må h«i cã thÓ lªn tíi 0,6mg/l, ë løa tuæi nhi ®ång lµ 0,4mg/l. V× vËy trong huÊn luyÖn vµ thi ®Êu vËn ®éng viªn lu«n cÇn ph¶i quan t©m dÕn vÊn ®Ò bæ sung s¾t nh− succinate s¾t, lactate s¾t, ferro (Fe++) sulphate..v..v.. nh»m n©ng cao dù tr÷ protein chøa s¾t. Nãi ®Õn thiÕu m¸u cña vËn ®éng viªn lµ nãi ®Õn sù gi¶m sót møc hemoglobin so víi nhu cÇu ph¸t huy n¨ng lùc vËn ®éng. Tuú theo møc ®é ph¸t triÓn cña tr¹ng th¸i luyÖn tËp qu¸ søc mµ cã thÓ tõ thiÕu m¸u cña vËn ®éng viªn, h¹ thÊp xuèng tíi møc chØ tiªu thiÕu m¸u cña ng−êi th−êng vµ tõ thiÕu m¸u g©y gi¶m sót n¨ng lùc vËn ®éng sÏ dÉn ®Õn ph¸t triÓn thµnh thiÕu m¸u bÖnh lý. Do vËy hemoglobin lµ mét chØ tiªu quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ thÓ lùc cña vËn ®éng viªn [18, 22, 23, 24, 26, 27]. 6. øng dông c¸c bµi thuèc d©n gian vµ cæ truyÒn vµo viÖc bæ sung dinh d−ìng vµ thùc phÈm thuèc nh»m t¨ng c−êng thÓ lùc cho c¸c vËn ®éng viªn ViÖt nam. Trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng, n¨ng l−îng ®−îc cung cÊp vµ bÞ tiªu hao lu«n gi÷ møc æn ®Þnh. N¨ng l−îng lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cña mäi ho¹t ®éng trong c¬ thÓ. N¨ng l−îng kh«ng ®ñ c¸c ho¹t ®éng chøc n¨ng gi¶m sót, søc khoÎ kÐm;n¨ng l−îng qu¸ thõa l¹i g©y tÝch mì, còng lµm cho c¬ thÓ khã vËn ®éng, ho¹t ®éng chøc n¨ng khã kh¨n vµ søc khoÎ còng kÐm ®i. Do ®ã viÖc cung cÊp thøc ¨n hîp lý lµ tèi quan träng. n¨ng lùc vËn ®éng cña V§V. HiÖn nay c¸c d−îc liÖu thÓ thao ph¸t triÓn rÊt phong phó. Thøc ¨n bæ sung cho vËn ®éng viªn gåm d−îc liÖu, thùc phÈm cã thÓ lµm tõ ®−êng, tõ c¸c chÊt ®iÖn gi¶i, tõ n−íc hoa qu¶, d−îc liÖu nhiÒu oxy. D−îc liÖu thøc ¨n cã ý nghÜa ®Æc biÖt lµ cã thÓ gãp phÇn n©ng cao thµnh tÝch ®Õn sù cung cÊp n−íc vµ ®−êng cho V§V. Ta biÕt r»ng, n¨ng l−îng vµ sù trao ®æi chÊt cña c¬ thÓ V§V lóc tËp luyÖn lín gÊp 10- 20 lÇn so víi lóc nghØ ng¬i. PhÇn lín n¨ng l−îng tiªu hao cung cÊp cho ho¹t ®éng c¬ b¾p, phÇn kh¸c cho qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ vµ lµm t¨ng th©n nhiÖt. L−îng vËn ®éng tËp luyÖn cµng lín sÏ sinh ra nhiÖt cµng nhiÒu, th©n nhiÖt cµng cao, c¬ thÓ kh«ng to¶ nhiÖt kÞp thêi ®−îc vµ ¶nh h−ëng kh«ng tèt ®Õn chøc n¨ng vËn ®éng cña c¬ thÓ. Do vËy, trong qu¸ tr×nh vËn ®éng, V§V ra ®−îc nhiÒu må h«i lµ c¬ thÓ ®· to¶ nhiÖt tèt. 1ml må h«i tho¸t ra ®−îc th× c¬ thÓ ®−îc t¸n nhiÖt 0,75Kcal. Do vËy, c−êng ®é vËn ®éng, m«i tr−êng tËp luyÖn còng nh− viÖc tiªu hao n¨ng l−îng rÊt lín ®ång nghÜa víi viÖc cÇn bæ sung n¨ng l−îng b»ng thuèc hay thùc phÈm chøc n¨ng lµ rÊt cÇn thiÕt vµ quan träng. Víi lîi thÕ vÒ kÕ tôc vµ ph¸t huy nh÷ng kinh nghiÖm cæ truyÒn cña cha «ng ta ®Ó l¹i, kÕt hîp víi sù ph¸t triÓn vÒ khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ tiÒm n¨ng nguån tµi nguyªn s½n cã trong n−íc. Ngµy nay nhiÒu C«ng ty trong n−íc ®· cho ra ®êi nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ vµ hiÖu qu¶ cao trong viÖc ch÷a trÞ vµ bæ d−ìng søc khoÎ lµm phong phó thªm thÞ tr−êng s¶n phÈm d−îc trong n−íc. Kinh nghiÖm cæ truyÒn vµ gi¸ trÞ dinh d−ìng thùc phÈm thuèc cña c¸ c¬m, c¸ ch×a v«i hay tõ nguyªn liÖu ®éng vËt hay th¶o d−îc tõ ngh×n ®êi x−a ®Ó cho ®Õn nay vÉn cßn gi÷ nguyªn ®−îc gi¸ trÞ. KÕ thõa vµ ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm trªn, ®Ò tµi ®· ph¸t triÓn kh«ng chØ lµ s¶n phÈm thùc phÈm

th«ng th−êng nh− ngµy x−a mµ víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ò tµi ®· cho ra ®êi s¶n phÈm lµ nh÷ng viªn nang ®−îc s¶n xuÊt trªn d©y chuyÒn vµ c¸c thiÕt bÞ hiÖn ®¹i. Víi s¶n phÈm nµy cßn mang tÝnh hiÖn ®¹i dïng ®−îc cho nhiÒu ®èi t−îng c¶ ®µn «ng, ®µn bµ, ng−êi giµ, ng−êi trÎ. Nguyªn liÖu bét cña Phunamine ®−îc s¶n xuÊt tõ bét c¸ c¬m, c¸ ch×a v«i hay tõ nguyªn liÖu ®éng vËt hay th¶o d−îc b»ng c¸c c«ng nghÖ ho¸ sinh, c«ng nghÖ enzyme, c«ng nghÖ ho¸ häc..v..v... Víi nh÷ng thµnh phÇn dinh d−ìng kh¸ phong phó cã trong bét nh− (C¸c acid amin, c¸c nguyªn tè vi l−îng, c¸c ho¹t chÊt steroid...) cho thÊy nguån nguyªn liÖu nµy cã nhiÒu ho¹t chÊt gi¸ trÞ cho søc khoÎ. Tõ lý do c¸c vÊn ®Ò nªu trªn, viÖc nghiªn cøu s¶n xuÊt viªn t¨ng lùc Phunamine nh»m n©ng cao søc khoÎ vµ t¨ng c−êng thÓ lùc vËn ®éng viªn lµ thÓ hiÖn sù ph¸t huy tiÒm n¨ng vµ néi lùc vÒ nguån tµi nguyªn vµ tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ ViÖt Nam trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc nh»m phôc vô tèt cho c¸c vËn ®éng viªn tham gia c¸c gi¶i thi ®Êu trong n−íc vµ trong khu vùc.

ii. §èi t−îng vµ Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 1. §èi t−îng nghiªn cøu * Nghiªn cøu c¸c ho¹t chÊt sinh häc tõ nguån nguyªn liÖu c¸ biÓn (C¸ c¬m vµ c¸ ch×a v«i) ®Ó t¹o s¶n phÈm viªn t¨ng lùc Phunamine. * Nghiªn cøu c¸c ho¹t chÊt sinh häc tõ nguån nguyªn liÖu con hµu vµ kiÕn mèi ®Ó t¹o bét nguyªn liÖu cho 2 s¶n phÈm bét Thienamix vµ Nacamix. * Nghiªn cøu thö nghiÖm t¸c dông cña chÕ phÈm trªn ®éng vËt chuét vµ thá. * Nghiªn cøu t¸c dông t¨ng c−êng thÓ lùc vµ håi phôc søc kháe cña viªn t¨ng lùc Phunamine trªn vËn ®éng viªn ë 3 m«n søc m¹nh (cö t¹), søc bÒn (®iÒn kinh) vµ m«n phèi hîp (bãng bµn). 2. Nguyªn liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu.

a. Nghiªn cøu x¸c ®Þnh hµm l−îng ho¹t chÊt sinh häc hormon steroid (testosteron, progesteron, cortilson, oestradoen) trong c¸c ®èi t−îng nghiªn cøu theo ph−¬ng ph¸p miÔn dÞch Eliza trªn m¸y Multiskan - PhÇn Lan víi kit cña h·ng Biotech–Mü.

b. Nghiªn cøu x¸c ®Þnh hµm l−îng ho¹t chÊt sinh häc, c¸c nguyªn tè kho¸ng vi l−îng cÇn thiÕt (Fe, Zn, Mn, Se…) trong c¸c ®èi t−îng nghiªn cøu b»ng ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch huúnh quang tia X trªn m¸y ký hiÖu XRF SEA-2110 cña NhËt.

c. Nghiªn cøu x¸c ®Þnh hµm l−îng ho¹t chÊt sinh häc (protein, axit amin) cña c¸c ®èi t−îng nghiªn cøu b»ng ph−¬ng ph¸p ®iÖn di trªn m¸y axÝt amin tù ®éng HP –Amino Quant Series II cña NhËt.

d. Nghiªn cøu quy tr×nh khai th¸c c¸c ho¹t chÊt sinh häc tõ t¹o chÕ phÈm thùc phÈm

chøc n¨ng viªn t¨ng lùc Phunamine b»ng c«ng nghÖ enzyme.

* Ph©n tÝch ho¹t chÊt sinh häc trong c¸c loµi c¸ c¬m, c¸ ch×a v«i, hµu vµ kiÕn, mèi b»ng ph−¬ng ph¸p sinh hãa, ph−¬ng ph¸p miÔn dich Eliza, ph−¬ng ph¸p vi sinh vµ ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch huúnh quang tia X.

* øng dông c«ng nghÖ enzyme, c«ng nghÖ hãa sinh ®Ó t¹o c¸c s¶n phÈm bét nguyªn liÖu

Phunamine, Thienamix, Nacamix.

Mr.Nam

8/8/2007

- 11 -

* øng dông ph−¬ng ph¸p Yhäc thÓ thao ®Ó nghiªn cøu t¸c dông cña viªn t¨ng lùc Phunamine trªn c¸c nhãm vËn ®éng viªn cña 2 ®éi c¶ nhãm ®èi chøng vµ thÝ nghiÖm ®Òu cã chÕ ®é dinh d−ìng vµ tËp luyÖn nh− nhau, bao gåm c¸c bµi tËp vÒ søc bÒn, søc dÎo, chÕ ®é gi¸o ¸n tËp

yÕm khÝ, tËp −a khÝ. (Viªn t¨ng lùc Phunamine lµ s¶n phÈm nghiªn cøu gi÷a Trung t©m Y häc ThÓ thao - ViÖn Khoa häc ThÓ dôc ThÓ thao, ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc - ViÖn Khoa häc&C«ng nghÖ ViÖt Nam, Trung t©m Gi¸o dôc vµ Ph¸t triÓn S¾c ký - §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi ®−îc s¶n xuÊt t¹i C«ng ty Cæ phÇn D−îc Trung −¬ng) - Ph−¬ng ph¸p kiÓm nghiÖm bï ®«i, ®èi chøng vµ tù ®èi chøng, lÊy mÉu m¸u cña vËn ®éng viªn tr−íc vµ sau thêi gian tËp luyÖn.

- KiÓm tra vÒ c¸c chØ tiªu vÒ chuyªn m«n, s− ph¹m, ph¶n x¹ t©m lý vµ c¸c chØ tiªu sinh lý,

- TÊt c¶ c¸c mÉu sinh ho¸ ®Òu thùc hiÖn ®o trªn m¸y ®o sinh ho¸ VISUAL vµ kÝt chuÈn cña

sinh ho¸ vµ thµnh tÝch thi ®Êu [7, 8, 9, 17, 22, 23, 24]. H·ng BIOMRIEUX cña Ph¸p. T¹i ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc C¸c chØ tiªu hormone steroid thùc hiÖn trªn m¸y miÔn dÞch Eliza cña h·ng Multiskan - PhÇn lan ®o b»ng kÝt chuÈn cña h·ng Biotech - Mü. - C¸c chØ tiªu nguyªn tè vi l−îng ®−îc ®o trªn m¸y ph©n tÝch huúnh quang tia X –trªn m¸y ký hiÖu XRF SEA-2110 cña NhËt.

- C¸c chØ tiªu axit amin ®−îc ®o trªn m¸y axit amin tù ®éng cña NhËt. - C¸c chØ tiªu huyÕt häc ®−îc ®o trªn m¸y Sysmexse-9500 NhËt cho phÐp x¸c ®Þnh ®−îc 32 chØ tiªu huyÕt häc kh¸c nhau. - C¸c chØ tiªu ph¶n x¹ t©m lý ®−îc ®o trªn m¸y SK2000 t¹i ViÖn Khoa häc ThÓ dôc ThÓ

thao.

- C¸c chØ tiªu nhÞp tim, oxy m¹ch, VO2max, tiªu thô oxy, chuyÓn ho¸ n¨ng l−îng, c«ng suÊt vËn ®éng, g¾n søc tèi ®a… ®−îc ®o trªn hÖ thèng Cosmed K4B2 – M¸y cña Italia- C¸c chØ tiªu thµnh tÝch ®−îc c¸c huÊn luyÖn viªn trùc tiÕp kiÓm tra. III. KÕt qu¶ nghiªn cøu

A. KÕt qu¶ nghiªn cøu qui tr×nh c«ng nghÖ 1. KÕt qu¶ nghiªn cøu ph©n tÝch ®iÒu tra ho¹t chÊt sinh häc trong c¸c ®èi t−îng nguyªn liÖu

c¸ c¬m, c¸ ch×a v«i, hµu vµ kiÕn, mèi.

a. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn axit amin cã trong c¸c nguyªn liÖu. * C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ axit amin cã trong nguyªn liÖu c¸ c¬m. B¶ng 2. So s¸nh thµnh phÇn vµ hµm l−îng acid amine cã trong 3 loµi c¸ c¬m (§¬n vÞ tÝnh: %g a.amine/100g mÉu). Axit amin C¸ c¬m s¸ng C¸ c¬m Ên §é

Mr.Nam

8/8/2007

- 12 -

1. Aspactic 2. Glutamic-Treonine 3. Treonine 4. Serine 5. Glycine 6. Tyroxin 7. Alanine 8. Acginin-Histidin 9. Histidin 10. Valine 3.07 4.01 0.92 2.12 2.73 6.83 2.24 3.02 4.05 2.45 C¸ c¬m th−êng (tr¾ng) 7.20 5.80 1.22 3.03 2.80 10.50 3.50 3.10 4.85 2.55 2.96 5.01 1.74 3.16 2.35 5.38 4.11 4.12 5.24 2.48

11.Methionin+ Valine 12. Phenylalanine 13. Isoleucin 14. Leucine-isoleucine 15. Lysine 16. 4-Hydroproline 17. Cysteine 18.Proline 3.19 4.38 7.12 3.92 4.08 6.48 3.01 5.12 4.68 6.96 6.50 2.90 3.87 7.80 2.82 11.12 3.75 5.14 6.40 3.08 3.07 5.08 2.01 4.08

* C¸ c¬m Ên §é: Indian anchovy (stolephorus Indicus) * C¸ c¬m th−êng (tr¾ng): commersonii's anchovy (stolephorus commersonii) * C¸ c¬m s¸ng: (stolephorus tri) Spined anchovy. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn cho thÊy trong 3 lo¹i c¸ c¬m ®Òu rÊt giµu c¸c acid amine, ®óng víi kÕt qu¶ nghiªn cøu cña nhiÒu t¸c gi¶ [12,14,26,27]. Sù xuÊt hiÖn cña 18 acid amine trong 3 loµi c¸ c¬m chøng tá nguån bæ sung dinh d−ìng tõ thùc phÈm c¸ c¬m thËt dåi dµo vµ chÊt l−îng. §Æc biÖt lµ trong loµi c¸ c¬m tr¾ng hµm l−îng acid amine rÊt cao, cao nhÊt lµ Proline sau ®ã ®Õn Tyroxin, 4-Hydroproline, Aspactic….vµ cuèi cïng lµ Treonine. * C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ axit amin cã trong nguyªn liÖu c¸ ch×a v«i B¶ng 3. So s¸nh thµnh phÇn vµ hµm l−îng acid amine cã trong 3 loµi c¸ ch×a v«i (§¬n vÞ tÝnh: %g a.amine/100g mÉu).

Axit amin

1. Aspactic 2. Glutamic-Treonine 3. Treonine 4. Serine 5. Glycine 6. Tyroxin 7. Alanine 8. Acginin-Histidin 9. Histidin 10. Valine 11.Methionin+ Valine 12. Phenylalanine 13. Isoleucin 14. Leucine-isoleucine 15. Lysine 16. 4-Hydroproline 17. Cysteine 18.Proline C¸ Ch×a v«i kh«ng v©y 5.09 5.24 3.02 3.00 5.78 9.88 4.20 7.22 6.15 4.02 3.15 9.54 7.89 8.21 6.28 4.02 4.07 7.14 C¸ ch×a v«i mâm nhän 3.72 4.76 2.87 1.98 3.98 5.32 3.97 5.37 4.05 3.45 3.02 6.37 5.12 6.91 5.03 2.49 4.01 5.08 C¸ ch×a v«i mâm r¨ng c−a 3.19 4.02 2.27 1.24 3.12 4.89 4.12 4.36 3.98 3.21 3.67 7.04 6.28 5.20 4.78 4.10 3.98 6.17

Mr.Nam

8/8/2007

- 13 -

* C¸ ch×a v«i kh«ng v©y: Solenognathus hardwiskii Gray * C¸ ch×a v«i mâm nhän: Syngnathus acus Linnaes * C¸ ch×a v«i mâm r¨ng c−a: Trachyrhamphus serratus Temminck et Schlegel

Axit amin

1. Aspactic 2. Glutamic-Treonine 3. Treonine 4. Serine 5. Glycine 6. Tyroxin 7. Alanine 8. Acginin-Histidin 9. Histidin 10. Valine 11.Methionin+ Valine 12. Phenylalanine 13. Leucine-isoleucine 14. Lysine 15. 4-Hydroproline 16. Cysteine 17. Proline

KiÕn ®en 2.14 2.06 7.02 0.12 2.98 3.87 5.20 3.09 0.12 4.09 2.09 0.22 6.72 2.91 7.02 0.12 -

KiÕn ®á 1.98 2.14 6.54 0.87 2.56 3.34 5.17 3.52 0.42 3.28 1.98 0.78 5.98 2.07 6.12 0.21 -

KiÕn n©u 2.01 1.99 5.29 1.12 3.02 3.01 5.10 1.92 1.10 2.73 2.02 0.88 6.02 2.56 5.98 0.17 -

KiÕn bäng 1.87 1.76 6.28 0.96 2.87 3.39 4.86 2.89 0.65 1.28 1.88 0.83 5.88 3.84 6.08 0.08 -

KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ acid amine trong 3 loµi c¸ ch×a v«i trªn cho thÊy hµm l−îng acid amine còng rÊt cao. KÕt qu¶ trªn còng t−¬ng tù nh− cña nhiÒu t¸c gi¶ ®· nghiªn cøu tr−íc ®©y [17,19,25,26] * C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ axit amin cã trong nguyªn liÖu kiÕn C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ axit amin cã trong nguyªn liÖu kiÕn (§¬n vÞ tÝnh: %g a.amine/100g mÉu). B¶ng 4. So s¸nh thµnh phÇn vµ hµm l−îng acid amine cã trong 4 loµi kiÕn (§¬n vÞ tÝnh:%g a.amine/100g mÉu).

• KiÕn ®en (Formica fusca Linaeus, thuéc hä kiÕn Formicidae. • KiÕn ®á (Camponotus Linaeus) • KiÕn n©u (Manorium Linaeus) • KiÕn bäng (Cremastogaster Linaeus)

Axit amin

Hµu èng

* C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ axit amin cã trong nguyªn liÖu 2 lo¹i hµu vµ mèi tr¾ng B¶ng 5. So s¸nh thµnh phÇn vµ hµm l−îng acid amine cã trong 2 lo¹i hµu vµ mèi tr¾ng (§¬n vÞ tÝnh: %g a.amine/100g mÉu).

Hµu s«ng 4.28 4.22 2.98 5.21 2.99 1.99 4.76 3.28 5.29 2.92

Mèi tr¾ng 3.02 1.98 7.52 2.11 3.22 3.15 6.23 2.07 1.11 4.78

Mr.Nam

8/8/2007

- 14 -

1. Aspactic 2. Glutamic-Treonine 3. Treonine 4. Serine 5. Glycine 6. Tyroxin 7. Alanine 8. Acginin-Histidin 9. Histidin 10. Valine 5.66 5.01 3.77 6.27 4.02 2.22 1.88 4.92 5.78 4.38

11.Methionin+ Valine 12. Phenylalanine 13. Isoleucin 14. Leucine-isoleucine 15. Lysine 16. 4-Hydroproline 17. Cysteine 18. Proline 2.44 0.29 2.46 2.55 3.86 2.22 2.80 3.22 0.12 2.11 3.82 3.44 5.77 3.22 2.01 1.98 3.01 5.22 - 2.75 2.92 6.95 0.02 -

• Hµu s«ng: Ostrearivularis Gould • Hµu èng: Ostrea gigas Thunberg • Mèi tr¾ng (Mèi mÝa): Coptotemes formosanus

C¸c kÕt qu¶ trªn cho thÊy hµm l−îng acid amine cña hµu vµ mèi tr¾ng rÊt cã gi¸ trÞ. §iÒu nµy ®óng víi kÕt qu¶ cña nhiÒu t¸c gi¶ ®· nghiªn cøu [17,18,25,27]. Còng ®óng nh− y häc cæ truyÒn ®· ®¸nh gi¸ hµu vµ mèi lµ mãn ¨n vÞ thuèc, cã t¸c dông bæ c−êng tr¸ng c¬ thÓ, Dïng ch÷a cho ng−êi giµ yÕu, suy nh−îc c¬ thÓ. Trªn thÕ giíi, mèi còng ®−îc dïng lµm thøc ¨n. Mèi ë Ch©u Phi ng−êi d©n rÊt thÝch ¨n, khi hä b¾t ®−îc hä nung c¶ tæ råi ®¹p vá cøng bªn ngoµi ¨n c¸c x¸c m«i ch¸y ®en l¹i thµnh mét thø kÑo Caramen. HoÆc hä ¨n t−¬I gi· lÉn víi chuèi hay r¸n víi dÇu chuèi, dÇu cä. S¸ch D−îc tÝnh chØ nam cña TuÖ TÜnh cã viÕt : Mèi cã tÝnh b×nh, vÞ m¸t bæ thËn, tiªu ®éc. b. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn c¸c ho¹t chÊt steroid cã trong c¸c nguyªn liÖu. B¶ng 6. So s¸nh thµnh phÇn vµ hµm l−îng c¸c ho¹t chÊt steroid cã trong c¸c lo¹i nguyªn liÖu

Tªn mÉu

1. C¸ Ngùa 2. C¸ c¬m Ên §é 3. C¸ C¬m th−êng 4. C¸ C¬m s¸ng 5. C¸ Ch×a v«i kh«ng v©y 6. C¸ ch×a v«i mâm nhän 7. C¸ ch×a v«i mâm r¨ng c−a 8. Hµu s«ng 9. Hµu èng 10. 11. 12. 13. 14. KiÕn ®en KiÕn ®á KiÕn n©u KiÕn bäng Mèi tr¾ng Testosteron (mg/kg cvk) 60.00 26.00 31.00 30.0 68.00 59.00 47.00 42.90 48.87 29.24 25.21 23.22 21.22 34.45 Cortison (mg/kg cvk) 24.00 53.21 60.05 48.22 65.07 60.02 57.02 28.06 35.06 33.45 28.39 20.22 24.98 37.21 Progesteron (mg/kg cvk) 55.65 36.28 81.73 24.50 19.40 20.42 18.42 42.00 45.45 20.67 17.99 18.02 16.54 17.86 Oestradiol (mg/kg cvk) 83.20 26.70 16.00 12.9 49.40 42.42 40.41 38.45 58.90 21.28 24.22 22.19 20.26 19.58

Mr.Nam

8/8/2007

- 15 -

C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn hormone steroid cã trong c¸c ®èi t−îng nghiªn cøu ë b¶ng 6 cho chóng ta thÊy nguån ho¹t chÊt sinh d−îc rÊt sinh ®éng ë ngay nh÷ng ®èi t−îng xung quanh chóng ta vµ hµm l−îng t−¬ng ®èi cao kh«ng thua kÐm so víi c¸c biÖt d−îc nh− c¸ ngùa. - Hµm l−îng Testosterone cao nhÊt lµ ë loµi c¸ ch×a v«I (®¹i diÖn lµ c¸ ch×a v«I kh«ng v©y) 68.00(mg/kg cvk)> Loµi c¸ c¬m (C¸ c¬m thuêng) 31.00(mg/kg cvk)> Loµi Hµu (hµu èng) 48.87(mg/kg cvk)> Mèi tr¾ng 34.45 (mg/kg cvk) > Loµi kiÕn (kiÕn ®en). Trong khi ®ã ë c¸ ngùa loµi mÖnh danh lµ biÖt d−îc hµm l−îng lµ 60.00(mg/kg cvk).

- Hµm l−îng Cortisol cao nhÊt lµ ë loµi c¸ ch×a v«i (®¹i diÖn lµ c¸ ch×a v«I kh«ng v©y) 65.07(mg/kg cvk)> Loµi c¸ c¬m (C¸ c¬m thuêng) 60.05(mg/kg cvk)> Mèi tr¾ng 34.45 (mg/kg cvk) > Loµi Hµu (hµu èng) 48.87(mg/kg cvk).> Loµi kiÕn (kiÕn ®en) 33.45(mg/kg cvk). Trong khi ®ã ë c¸ ngùa lµ 24.00(mg/kg cvk). - Hµm l−îng Progesteron cao nhÊt lµ loµi c¸ c¬m (C¸ c¬m thuêng) 81.73(mg/kg cvk vµ thÊp nhÊt lµ mèi tr¾ng 17.86(mg/kg cvk). - Hµm l−îng Oestradion cao nhÊt lµ loµi hµu 58.9(mg/kg cvk)> c¸ ch×a v«I 49.4(mg/kg cvk). Cuèi cïng lµ mèi tr¾ng 19.58 trong khi ®ã ë c¸ ngùa lµ 83.20(mg/kg cvk). Nh÷ng kÕt qu¶ trªn còng t−¬ng tù nh− cña nhiÒu t¸c gi¶ ®· nghiªn cøu tr−íc ®©y [1,5,9,17,18] c. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn c¸c chÊt vi kho¸ng cã trong c¸c nguyªn liÖu. B¶ng 7. So s¸nh thµnh phÇn vµ hµm l−îng c¸c vi kho¸ng cã trong c¸c lo¹i nguyªn liÖu

STT Tªn mÉu K (%) Ca (%)

2 C¸ c¬m Ên §é 3 C¸ c¬m th−êng (tr¾ng) 4 C¸ c¬m s¸ng 5 C¸ Ch×a v«i kh«ng v©y 6 C¸ ch×a v«i mâm nhän 7 C¸ ch×a v«i mâm r¨ng c−a 8 Hµu s«ng 9 Hµu èng 10 KiÕn ®en 11 KiÕn ®á 12 KiÕn n©u 13 KiÕn bäng 14 Mèi tr¾ng 0.47 0.48 0.26 0.90 0.41 0.42 0.91 1.16 0.54 0.14 0.12 0.13 0.14 0.34 0.97 0.49 3.23 2.67 2.56 0.93 1.11 0.06 0.09 0.07 0.04 0.02 Cu mg/kg vck 41.20 49.70 30.10 48.00 39.40 31.16 60.40 60.90 21.20 18.22 17.89 18.19 12.19 Fe mg/kg vck 85.90 96.90 62.70 232.90 116.60 60.10 42.00 89.10 57.62 55.00 92.00 58.12 54.40 41.82 94.90 57.70 36.00 87.00 94.90 21.50 42.90 78.98 20.02 32.24 82.23 18.11 17.25 84.31 17.76 16.20 24.22 30.22 20.22 Zn Mn Se mg/kg mg/kg mg/kg vck vck vck 49.70 201.70 1.70 64.80 < 4.3 271.50 40.90 < 5.2 199.30 92.80 82.60 82.20 62.2 83.52 114.40 105.11 98.26 102.00 120.24

Qua b¶ng trªn ta thÊy bøc tranh ph©n bè c¸c chÊt vi kho¸ng cã trong c¸c ®èi t−îng nghiªn

l−îng S¾t(Fe) cã nhiÒu trong c¸ ch×a v«I, c¸ c¬m vµ hµu s«ng

KÕt qu¶ nµy gÇn gièng víi c¸c kÕt qu¶ cña nhiÒu t¸c gi¶ ®· nghiªn cøu tr−íc ®©y

Hµm l−îng c¸c nguyªn tè vi kho¸ng trªn còng cho ta thÊy trong c¸c ®èi t−îng nghiªn cøu

- Kali (K) tham gia vµo qu¸ tr×nh gi÷ c©n b»ng acid-base vµ c¸c ho¹t ®éng cña c¬ tim, c¬

Mr.Nam

8/8/2007

- 16 -

- Cacil (Ca) gióp cho t¹o x−¬ng vµ ho¹t ®éng thÇn kinh c¬ còng nh− qu¸ tr×nh ®«ng m¸u. - §ång (Cu) cã t¸c dông t¹o m« liªn kÕt, hemoglobin. Cã chøc n¨ng trong c¸c ho¹t ®éng cøu rÊt lµ sinh ®éng. - Hµm l−îng §ång(Cu) cã nhiÒu trong hµu èng, c¸ ch×a v«i vµ c¸ c¬m (60.90> 49.70 > 48.00)mg/kgvck. - Hµm (232.90>96.90>94.90)mg/kgvck - Hµm l−ìng kÏm (Zn) giµu nhÊt lµ ë c¸ ch×a v«I, c¸ c¬m tiÕp ®Õn hµu vµ mèi, kiÕn. [20,26,30]. cã chøa nhiÒu chÊt rÊt cÇn thiÕt cho viÖc håi phôc vµ n©ng cao thÓ lùc cña c¬ thÓ [1,4,7,8] nh−: v©n, thÇn kinh. Cã trong dÞch néi bµo. thÇn kinh trung −¬ng. kÝch thÝch mäi ho¹t ®éng thÇn kinh.

- S¾t (Fe) tham gia hiÒu hÖ men oxy ho¸ khö. Thµnh tè cña hem, myoglobin. - KÏm (Zn) thµnh phÇn cña men dehydrogenase, carbonic anhydrase. kÏm rÊt cÇn cho sù

- Mangan lµ Cofactor cña nhiÒu men gan (arginase, phosphatase kiÒm) rÊt cÇn cho ho¹t

- Selen (Se) lµ coenzym cña glutathion-peroxydase. Phèi hîp víi vitamin E trong t¸c dông

Tªn mÉu

tæng hîp acid nucleic, glucid, protein. Gi÷ cho sù toµn vÑn cña m«. ®éng cña tuyÕn yªn, gan, thËn, x−¬ng. chèng c¸c g«c tù do. d. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn sinh ho¸ trong c¸c nguyªn liÖu nghiªn cøu. B¶ng 8. So s¸nh thµnh phÇn sinh ho¸ cã trong c¸c lo¹i nguyªn liÖu Hµm l−îng protein tæng sè (%) 72.22 72.00 69.91 69.36 64.10 59.31 58.64 50.83 42.67 39.00 40.10 41.00 45.00 Hµm l−îng cacbuahydrat tæng sè (%) 2.36 2.43 3.68 2.25 2.24 1.34 1.37 2.67 1.32 1.01 0.91 0.98 1.89

Tªn axit amin

1. C¸ C¬m Ên §é 2. C¸ C¬m th−êng 3. C¸ C¬m s¸ng 4. C¸ Ch×a v«i kh«ng v©y 5. C¸ Ch×a v«i mâm nhän 6. C¸ Ch×a v«i mâm r¨ng c−a 7. Hµu s«ng 8. Hµu èng 9. KiÕn ®en 10. KiÕn ®á 11. KiÕn n©u 12. KiÕn bäng 13. Mèi tr¾ng C¸c kÕt qu¶ vÒ hµm l−îng protein cã trong nguyªn liÖu nghiªn cøu còng ®ñ chøng minh cho thÊy sù giµu dinh d−ìng cña mét sè ®éng vËt biÓn vµ c«n trïng kiÕn mèi cã t¸c dông nh− lµ mét thùc phÈm thuèc hay thùc phÈm chøc n¨ng [14,15,16]. e. KÕt qu¶ nghiªn cøu c¸c ®iÒu kiÖn tèi −u trong qu¸ tr×nh øng dông c«ng nghÖ sinh häc t¹o c¸c s¶n phÈm nguyªn liÖu cã chÊt l−îng cao. B¶ng 9. Hµm l−îng a xit amin trong c¸c mÉu c¸ c¬m ph©n tÝch ë c¸c ®iÒu kiÖn thñy ph©n b»ng papain .(§¬n vÞ tÝnh: %g a.amine/100g mÉu).

§iÒu kiÖn pH:7.5 - to:40oC Tgian: 40' Ho¹t ®éE:0.5% 3.05 2.12 0.22 1.02 0.93 4.26 0.24 2.14

§iÒu kiÖn pH:7.5 - to:45oC Tgian: 45' Ho¹t ®éE:0.7% 3.06 2.10 0.24 0.98 0.92 3.59 0.34 2.60

§iÒu kiÖn pH:6.5 - to:45oC Tgian: 45' Ho¹t ®éE:0.4% 2.04 1.99 - 0.84 0.18 2.87 0.18 1.98

Mr.Nam

8/8/2007

- 17 -

1. Aspactic 2. Glutamic-Treonine 3. Treonine 4. Serine 5. Glycine 6. Tyroxin 7. Alanine 8. Acginin-Histidin §iÒu kiÖn pH:6.5 - to:40oC Tgian: 30' Ho¹t ®é E:0.5% 7.20 5.80 1.22 3.03 2.80 10.50 3.50 3.10

9. Histidin 10. Valine 11.Methionin+ Valine 12. Phenylalanine 13. Isoleucin 14. Leucine-isoleucine 15. Lysine 16. 4-Hydroproline 17. Cysteine 18. Proline 2.21 - 2.28 3.40 3.92 1.92 - 3.01 0.92 - 4.85 2.55 4.68 6.96 6.50 2.90 3.87 7.80 2.82 11.12 2.24 0.12 1.25 3.12 3.02 0.28 - 2.96 1.02 - 2.00 0.10 1.08 2.88 3.16 0.24 - 2.99 1.08 -

KÕt qu¶ nghiªn cøu trªn cho thÊy víi enzyme papain ë ®iÒu kiÖn pH:6.5 - to:40oC, trong thêi gian: 30' vµ ho¹t ®é enzyme c¬ chÊt lµ :0.5% th× mÉu thuû ph©n cho ®−îc nhiÒu acid amin nhÊt. Nh− vËy ë ®iÒu kiÖn nµy lµ tèi −u nhÊt ®Ó enzyme papain ho¹t ®éng tèt nhÊt [12,14,18]. B¶ng 10: Hµm l−îng a xit amin trong c¸c mÉu c¸ ch×a v«i ph©n tÝch ë c¸c ®iÒu kiÖn thñy ph©n b»ng papain.(§¬n vÞ tÝnh: %g a.amine/100g mÉu).

Tªn axit amin

§iÒu kiÖn pH:6.5 – to:45oC Tgian: 30’ Ho¹t ®éE:0.6% 5.09 5.24 3.02 3.00 5.78 9.88 4.20 7.22 6.15 4.02 3.15 9.54 7.89 8.21 6.28 4.02 4.07 7.14 §iÒu kiÖn pH:6.5 – to:40oC Tgian: 30’ Ho¹t ®é E:0.6% 2.67 4.98 2.99 2.17 4.20 7.37 3.87 2.78 2.65 2.76 2.69 6.99 6.48 6.87 4.29 4.25 4.18 5.82 §iÒu kiÖn pH:7.0 - to:45oC Tgian: 45' Ho¹t ®éE:0.7% 2.22 3.25 2.78 0.93 3.92 5.12 3.02 4.55 2.87 1.99 2.99 5.77 6.44 7.96 3.22 - - 2.34 §iÒu kiÖn pH:7.5 – to:40oC Tgian: 40’ Ho¹t ®éE:0.5% 2.01 3.12 2.89 0.76 3.27 5.12 3.24 4.34 2.08 - 1.87 2.69 5.48 7.95 - 2.19 0.42 -

1. Aspactic 2. Glutamic-Treonine 3. Treonine 4. Serine 5. Glycine 6. Tyroxin 7. Alanine 8. Acginin-Histidin 9. Histidin 10. Valine 11.Methionin+ Valine 12. Phenylalanine 13. Isoleucin 14. Leucine-isoleucine 15. Lysine 16. 4-Hydroproline 17. Cysteine 18. Proline B¶ng 11: Hµm l−îng a xit amin trong c¸c mÉu hµu, kiÕn vµ mèi ë c¸c ®iÒu kiÖn tèi −u b»ng papain.(§¬n vÞ tÝnh: %g a.amine/100g mÉu).

Tªn axit amin

Mr.Nam

8/8/2007

- 18 -

1. Aspactic Hµu èng pH:6.5 - to:40oC Tgian: 40' Ho¹t ®éE:0.5% 5.66 KiÕn ®en pH:6.5 - to:40oC Tgian: 20' Ho¹t ®éE:0.35% 2.14 Mèi mÝa pH:6.5 - to:40oC Tgian: 20' Ho¹t ®é E:0.35% 3.02

2. Glutamic-Treonine 3. Treonine 4. Serine 5. Glycine 6. Tyroxin 7. Alanine 8. Acginin-Histidin 9. Histidin 10. Valine 11.Methionin+ Valine 12. Phenylalanine 13. Isoleucin 14. Leucine-isoleucine 15. Lysine 16. 4-Hydroproline 17. Cysteine 18. Proline 5.01 3.77 6.27 4.02 2.22 1.88 4.92 5.78 4.38 0.12 2.11 3.82 3.44 5.77 3.22 2.01 1.98 2.06 7.02 0.12 2.98 3.87 5.20 3.09 0.12 4.09 2.09 0.22 6.72 2.91 7.02 0.12 - - 1.98 7.52 2.11 3.22 3.15 6.23 2.07 1.11 4.78 3.01 5.22 - 2.75 2.92 6.95 0.02 -

2. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ qui tr×nh t¹o bét nguyªn liÖu cho chÕ phÈm Phunamine,

Thienamix, Nacamix.

a. Nghiªn cøu qui tr×nh s¶n xuÊt t¹o bét nguyªn liÖu cho c¸c s¶n phÈm Phunamine, Thienamix, Nacamix.

§Ó s¶n phÈm cã t¸c dông tèt trong vÇn ®Ò n©ng cao thÓ lùc vµ håi phôc cho vËn ®éng viªn. §Ò tµi ®· chän nguyªn liÖu cho s¶n phÈm Phunamine tõ nguån c¸ c¬m vµ c¸ ch×a v«i. c¸ c¬m vµ c¸ ch×a v«I ®Òu cã nguån acid amine, c¸c nguyªn tè vi l−îng vµ c¸c ho¹t chÊt steroid cao vµ cã thÓ bæ sung cho nhau. C¸ ch×a v«i lµ hä cña c¸ ngùa, trong d©n gian ®· dïng nh− mét bµi thuèc cæ truyªn, c¸ c¬m kh«ng chØ giµu c¸c acid amine vµ c¸c peptid mµ cßn mang nhiÒu c¸c cã t¸c dông ch÷a bÖnh ®iÒu nµy ®· ®−îc nhiÒu tµi liÖu y häc cæ truyÒn vµ hiÖn ®¹i ®Ò cËp tíi [2,4,7,8,28,29]. Nguyªn liệu c¸ c¬m vµ c¸ ch×a v«i sau khi thu ho¹ch xong xö lý s¬ chÕ riªng tõng lo¹i theo c¸c b−íc sau: Nguyªn liÖu thu ho¹ch t−¬i cho vµo ng©m kho¶ng 1-2 giê vµ röa s¹ch sau ®ã cho vµo xay nhá, sÊy kh« vµ nghiÒn thµnh bét th«. Nguyªn liÖu ®−îc xay nhá xong b−íc tiÕp theo lµ dïng enzyme papain thuû ph©n. ë kh©u nµy qu¸ tr×nh vµ ®iÒu kiÖn thuû ph©n ®èi víi tõng nguyªn liÖu cã kh¸c nhau nh− C¸ c¬m (§iÒu kiÖn lµ pH:6.5 – NhiÖt ®é to:40oC, Thêi gian t:30', Ho¹t ®é enzyme E:0.5% vµ c¸ ch×a v«i (§iÒu kiÖn lµ: pH:6.5 – NhiÖt ®é to:45oC, thêi gian t: 30’, Ho¹t ®é enzyme E:0.6%). Sau qu¸ tr×nh thuû ph©n lµ c¸c c«ng ®o¹n läc dÞch chiÕt vµ sÊy phun t¹o thµnh tõng d¹ng bét c¸ c¬m vµ c¸ ch×a v«i.

Nguyªn liÖu ®Ó t¹o bét Thienamix ®−îc bµo chÕ tõ loµi hµu biÓn ®©y lµ ®èi t−îng ®· ®−îc nhiÒu tµi liÖu y häc cæ truyÒn vµ y häc hiÖn ®¹i quan t©m v× trong loµi hµu biÓn kh«ng chØ chøa hµm l−îng c¸c chÊt bæ d−ìng t¨ng c−êng sinh lùc mµ cßn chøa nhiÒu c¸c chÊt plasmalogen kÝch thÝch thÇn kinh, t¨ng c−êng vµ håi phôc trÝ nhí.

Mr.Nam

8/8/2007

- 19 -

§Ó t¹o nªn bét nguyªn liÖu cña s¶n phÈm Thienamix tõ con hµu biÓn sau khi thu ho¹ch s¬ chÕ, luéc s«i, bá vá lÊy thÞt lµm s¹ch vµ còng theo qui tr×nh t−¬ng tù nh− trªn, chØ kh¸c ë qu¸ tr×nh ®iÒu kiÖn thuû ph©n nguyªn liÖu con hµu biÓn(Hµu èng): pH:6.5 – nhiÖt ®é to:40oC, thêi gian t: 40', Ho¹t ®é enzyme E:0.5% vµ cuèi cïng lµ läc dÞch chiÕt, sÊy phun t¹o ra bét nguyªn liÖu Thienamix.

Bét nguyªn liÖu Nacamix ®−îc bµo chÕ tõ loµi kiÕn ®en vµ mèi tr¾ng v× trong kiÕn ®en cã mang nhiÒu c¸c ho¹t chÊt gi¶m ®au vµ ch÷a bÖnh nh− acid formic, cßn trong thµnh phÇn cña mèi tr¾ng cã chøa nhiÒu thµnh phÇn vµ hµm l−îng acid amine cao cã t¸c dông bæ d−ìng t¨ng c−êng thÓ lùc c¬ b¾p[4,7,8,27,29,45,46].

§Ó t¹o nªn bét nguyªn liÖu cña s¶n phÈm Nacamix. Giai ®o¹n s¬ chÕ nguyªn liÖu ®èi víi tõng ®èi t−îng cã sù kh¸c nhau ®«i chót. KiÕn ®en vµ mèi tr¾ng sau khi thu ho¹ch vÒ röa s¹ch, sÊy kh«, t¹o bét th« vµ còng theo qui tr×nh t−¬ng tù nh− bét Thienamix vµ Phunamine, chØ kh¸c ë qu¸ tr×nh ®iÒu kiÖn thuû ph©n nguyªn liÖu nh−: KiÕn ®en(pH:6.5, nhiÖt ®é to:40oC, thêi gian t: 20', Ho¹t ®é enzyme E:0.35%). ë mèi tr¾ng (pH:6.5 - to:40oC, thêi gian t:20', Ho¹t ®é enzyme E:0.35%) vµ cuèi cïng lµ läc dÞch chiÕt, sÊy phun t¹o ra bét nguyªn liÖu Nacamix.

§Ó nghiªn cøu qui tr×nh t¹o bét cho 3 lo¹i s¶n phÈm. §Ó tµi ®· gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lùa chän enzyme papain ®Ó thuû ph©n v× ®©y lµ mét enzyme cã ho¹t tÝnh proteolytic rÊt m¹nh, nã ho¹t ®éng võa nh− mét endonuleaza, võa nh− mét exonucleaza. Papain thuû ph©n c¬ chÊt ®Õn tËn oligopeptit. N−íc ta ë vïng nhiÖt ®íi, cã nguån ®u ®ñ dåi dµo. §©y lµ nguån cung cÊp papain chñ yÕu. Papain dÔ t¸ch chiÕt, bÒn v÷ng, gi÷ ®−îc ho¹t tÝnh trong thêi gian dµi ë ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n b×nh th−êng. Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh møc ®é thuû ph©n c¬ chÊt (hay ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh hµm l−îng

+NH3CHRCOO- + NH3CHRCOO ↔ NH2CHRCOO- + H+ NH2CHRCOO- + 2 HCHO

Nguyªn t¾c cña ph−¬ng ph¸p: Formaldehyde ë l−îng d− thõa dÔ dµng liªn kÕt víi c¸c

↔ (HOCH2)2 NCHRCOO-

Puton gi¶i phãng ra ®−îc chuÈn ®é trùc tiÕp b»ng NaOH cho ®Õn khi xuÊt hiÖn mµu cña

Mr.Nam

8/8/2007

- 20 -

§Ò tµi sau khi nghiªn cøu thùc nghiÖm ®· ®−a ra qui tr×nh t¹o ra s¶n phÈm bét nguyªn liÖu ®¹m cña mÉu bÞ thuû ph©n) HiÖn nay cã rÊt nhiÒu ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ho¹t tÝnh cña protease ®−îc ¸p dông ë n−íc ta nh−: Ph−¬ng ph¸p Auson c¶i tiÕn, ph−¬ng ph¸p Gross- fuld, ph−¬ng ph¸p chuÈn ®é formol,... Trong ®ã, ph−¬ng ph¸p Auson c¶i tiÕn ®−îc dïng réng r·i nhÊt, dùa trªn c¬ së x¸c ®Þnh l−îng Tyrozin gi¶i phãng trong qu¸ tr×nh thuû ph©n protein. Ph−¬ng ph¸p nµy cã ®é nh¹y cao, dÔ thùc hiÖn nh−ng l¹i cã h¹n chÕ c¨n b¶n lµ: cã nh÷ng protein trong qu¸ tr×nh thuû ph©n kh«ng gi¶i phãng ra Tyrozin hoÆc ngay c¶ ®èi víi mét sè protein cã gi¶i phãng ra Tyrozin trong qu¸ tr×nh thuû ph©n th× ngoµi ph©n huû c¸c liªn kÕt peptit ®−îc t¹o thµnh víi sù tham gia cña c¸c gèc Tyrozin c¸c protease ®ã còng ph©n huû c¶ c¸c liªn kÕt peptit kh¸c kh«ng t¹o thµnh bëi c¸c gèc Tyrozin. V× vËy, sö dông ph−¬ng ph¸p Auson c¶i tiÕn ®Ó x¸c ®Þnh ho¹t tÝnh sÏ kh«ng ®¸nh gi¸ ®óng thùc chÊt ho¹t ®é cña prrotease Khi liªn kÕt peptit bÞ thuû ph©n th× mét trong c¸c s¶n phÈm t¹o thµnh sÏ chøa nhãm amin (- NH2) vµ sè l−îng amin míi t¹o thµnh b»ng l−îng liªn kÕt bÞ thuû ph©n. Cho nªn viÖc ®Þnh l−îng nhãm - NH2 sÏ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c thùc tr¹ng ho¹t tÝnh protease. Cã nhiÒu ph−¬ng ph¸p ®Ó ®Þnh l−îng nhãm - NH2, trong ®ã cã ph−¬ng ph¸p ®Þnh l−îng nhãm - NH2 b»ng sö dông 2, 4, 6 - nitrobenzen - 1- sulporic axit. Nh−ng ho¸ chÊt nµy hiÖn nay rÊt khã kiÕm ë ViÖt Nam. Nªn chóng t«i ®· sö dông ph−¬ng ph¸p kh¸c ®Ó ®Þnh l−îng - NH2, ®ã lµ ph−¬ng ph¸p chuÈn ®é Formol. nhãm amin ( - NH2) dÉn tíi gi¶i phãng ra proton (H+) phenolphtalein (pH ~ 8) th× dõng l¹i. cña viªn t¨ng lùc Phunamine ë c¸c d¹ng cao cÊp nh− sau theo s¬ ®å sau:

S¬ chÕ nguyªn liÖu

Nguyªn liÖu sau khi thu ho¹ch vµ s¬ chÕ

ChÕ biÕn bét th«

Xö lý b»ng C«ng nghÖ enzyme (to, pH, thêi gian vµ ho¹t ®é E. thÝch hîp)

DÞch chiÕt thuû ph©n nguyªn liÖu

Läc dÞch chiÕt Nguyªn liÖu

SÊy phun

Bét nguyªn liÖu Tinh chÕ

b. S¬ ®å qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt t¹o bét Phunamine, Thienamix, Nacamix.

H×nh 14: S¬ ®å qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt t¹o bét nguyªn liÖu c. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thö nghiÖm c¸c bét nguyªn liÖu s¶n phÈm Phunamine, Thienamix,

Nacamix trªn ®éng vËt thùc nghiÖm.

• C¸c nghiªn cøu thùc nghiÖm kiÓm tra ®éc tè c¸c chÕ phÈm Phunamine, Thienamix vµ

Nacamix.

* KÕt qu¶ x¸c ®Þnh ®éc tÝnh cÊp tÝnh vµ b¸n tr−êng diÔn cña bét nacamix

Nhãm nghiªn cøu chóng t«i ®· tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ ®éc tÝnh cña bét Nacamix ®−îc bµo chÕ tõ loµi kiÕn ®en vµ mèi tr¾ng. §éc tÝnh cña bét Nacamix ®−îc ®¸nh gi¸ theo chØ tiªu: LD50 (liÒu ®éc g©y chÕt mét nöa) vµ nhiÔm ®éc b¸n tr−êng diÔn trªn ®éng vËt thùc nghiÖm. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®−îc tr×nh bµy trong c¸c néi dung d−íi ®©y:

Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu x¸c ®Þnh liÒu ®éc cña bét Nacamix ®−îc tiÕn hµnh theo nguyªn lý cña ph−¬ng ph¸p Kerber dùa vµo tû lÖ sèng, chÕt cña ®éng vËt thÝ nghiÖm khi cã sù t¨ng liÒu. LiÒu ®éc ®−îc x¸c ®Þnh theo chØ tiªu LD50 ( liÒu g©y chÕt 50% ®éng vËt thùc nghiÖm).

Nghiªn cøu b¸n tr−êng diÔn tiÕn hµnh trong thêi gian 03 th¸ng. Trong kho¶ng thêi gian nµy ®éng vËt nghiªn cøu bÞ uèng b¾t buéc bét Nacamix ë møc liÒu 10mg/g thÓ träng (møc liÒu gÊp 625 lÇn liÒu sö dông trªn ng−êi).

§−êng x©m nhËp cña bét Nacamix vµo c¬ thÓ chuét lµ ®−êng tiªu ho¸. DÞch láng chøa ho¹t chÊt trong bét Nacamix ®−îc ®−a vµo d¹ dµy chuét qua ®−êng miÖng theo nguyªn t¾c uèng b¾t buéc th«ng qua viÖc sö dông kim cong ®Çu tµy chuyªn dông dïng cho ®éng vËt nhá. Trong thùc nghiÖm chóng t«i dïng lo¹i xilanh cã thÓ tÝch lµ 0,1 ml ®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cña l−îng dÞch láng ho¹t chÊt cÇn ®−a vµo c¬ thÓ chuét.

Mr.Nam

8/8/2007

- 21 -

TÝnh to¸n liÒu ho¹t chÊt cÇn nghiªn cøu sao cho thÓ tÝch l−îng dung dÞch chøa ho¹t chÊt trong bét Nacamix b¬m vµo ®−êng tiªu ho¸ chuét kh«ng v−ît qu¸ 0,5 ml dÞch láng ®èi víi mçi con. Nh− vËy, khi tiÕn hµnh nghiªn cøu ®èi víi tr−êng hîp liÒu cao h¬n, thÓ tÝch dung dÞch v−ît qu¸ 0,5 ml, chóng t«i thùc hiÖn ®éng t¸c uèng b¾t buéc 02 lÇn trong ngµy víi kho¶ng c¸ch thêi gian uèng gi÷a c¸c lÇn kh«ng d−íi 4 giê.

TiÕn hµnh quan s¸t hµnh vi cña nh÷ng chuét bÞ uèng Ðp buéc dÞch bét Nacamix trong kho¶ng thêi gian 24 giê lتn tôc.

Trong nghiªn cøu ®éc tÝnh b¸n tr−êng diÔn tiÕn hµnh cho uèng dung dÞch bét Nacamix hµng

KÕt qu¶ nghiªn cøu x¸c ®Þnh LD50 cña ho¹t chÊt chøa trong bét Nacamix ®−îc tr×nh bµy

ngµy vµo thêi ®iÓm cè ®Þnh (8 giê s¸ng mçi ngµy) trong kho¶ng thêi gian 03 th¸ng liªn tôc. * KÕt qña nghiªn cøu vµ bµn luËn trong b¶ng 1. B¶ng 12. B¶ng nghiªn cøu tû lÖ sèng chÕt (®Ó x¸c ®Þnh liÒu ®éc LD50) cña chuét nh¾t tr¾ng uèng bét Nacamix (n=12)

Sèng/nhãm Møc liÒu (mg/g) Ghi chó Tû lÖ (%) Sè TT L−îng uèng (ml) Sè l−îng

1 2 3 4 5 2,0 5,0 10,0 15,0 20,0 0,1 0,25 0,5 0,75* 1,0* Sè l−îng chuét (con) 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 100 100 100 100 100 T¨ng vËn ®éng trong kho¶ng thêi gian 5-10 phót. T¨ng vËn ®éng chung T¨ng vËn ®éng chung T¨ng vËn ®éng (møc ®é võa ph¶i) T¨ng vËn ®éng (møc ®é võa ph¶i)

* - Nh÷ng møc liÒu ®−îc uèng lµm 2 lÇn. B¶ng13. B¶ng kÕt qu¶ nghiªn cøu ®éc tÝnh tr−êng cña chuét nh¾t tr¾ng uèng bét Thienamix (n=12)

Th¸ng 1 Th¸ng 2 Th¸ng 3

L« §èi chøng X¸c ®Þnh §T SL (chuét) 25 25 Sèng 25 25 ChÕt 0 0 Sèng 25 25 ChÕt 0 0 Sèng 25 25 ChÕt 0 0

Tõ nh÷ng kÕt qu¶ thu ®−îc, tr×nh bµy trong b¶ng 15 vµ b¶ng 16, chóng t«i cã mét sè ý

kiªn nhËn xÐt sau: Theo quy ®Þnh chung ®Ó ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c vµ kh¸ch quan ®éc tÝnh cña bÊt kú

chÊt nµo ®Òu cÇn tu©n thñ mét sè nguyªn t¾c sau:

Chän ®éng vËt thÝ nghiÖm thÝch hîp. CÇn chän nh÷ng loµi ®éng vËt nhËy c¶m víi ho¸ chÊt cÇn thö. Theo quy ®Þnh ®Ó kiÓm tra ®éc tÝnh cÇn ph¶i thö trªn Ýt nhÊt trªn hai loµi ®éng vËt mµ mét trong hai loµi ®ã ph¶i kh«ng thuéc lo¹i gÆm nhÊm. Bét Nacamix ®· sö dông cho ng−êi nªn thùc nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh trªn chuét nh¾t tr¾ng ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña nguyªn t¾c x¸c ®Þnh ®éc tÝnh. Thªm vµo ®ã, chuét nh¾t tr¾ng lµ loµi ®éng vËt gÆm nhÊm ®−îc dïng phæ biÕn trong nghiªn cøu y-sinh häc t¹i tÊt c¶ c¸c c¬ së nghiªn cøu trong n−íc vµ trªn thÕ giíi ChÝnh v× vËy trong tr−êng hîp nghiªn cøu cô thÓ nµy cã thÓ ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña viÖc chän ®éng vËt.

C¸c ®éng vËt ®−îc chän cÇn cã sù ®ång ®Òu vÒ c¸c yÕu tè sinh häc nh− träng l−îng, t×nh tr¹ng søc khoÎ, lo¹i bá c¸c ®èi t−îng cã dÞ vËt bÈm sinh hoÆc kh¸c th−êng víi c¸c c¸ thÓ kh¸c ... §iÒu nµy ®· ®−îc nhãm nghiªn cøu thùc hiÖn ®Çy ®ñ. C¸c ®éng vËt cÇn ®−îc chän vµ ph©n l« mét c¸ch ngÉu nhiªn ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan

Mr.Nam

8/8/2007

- 22 -

vµ trung thùc cña viÖc x¸c ®Þnh ®éc tÝnh.

Sè l−îng c¸c sóc vËt nghiªn cøu cÇn ®ñ lín ®Ó gi¶m bít sai sè trong qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh ®éc tÝnh. Th«ng th−êng c¸c ®éng vËt nghiªn cøu ®−îc chia thµnh nhiÒu l« ®Ó ®¸nh ®éc víi c¸c møc liÒu kh¸c nhau. Sè l−îng ®éng vËt cña mçi l« vµ sè l−îng l« phô thuéc vµo tÇn sè c¸c biÓu hiÖn ®éc xuÊt hiÖn vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, kÝch th−íc cña ®éng vËt thÝ nghiÖm. Th«ng th−êng sè l−îng l« nghiªn cøu trªn thùc tÕ ph¶i ®¹t tíi trªn 10 l«. Sè l−îng ®éng vËt trong mçi l« theo quy ®Þnh n»m trong kho¶ng 10-20 con ®èi víi tr−êng hîp nhiÔm ®éc cÊp tÝnh.

Do ®Þnh h−íng ®−îc møc ®é ®éc cña bét Nacamix lµ rÊt thÊp nªn sù ph©n l« cã thÓ rót bít vµ víi 5 l« thÝ nghiÖm theo chóng t«i còng ®ñ ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é ®éc cña bét Nacamix. Sè l−îng c¸ thÓ trong l« cña chóng t«i lµ 12 chuét n»m trong kho¶ng quy ®Þnh cña ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®éc tÝnh cÊp vµ 25 chuét ®ñ ®¶m b¶o ®é chuÈn x¸c vÒ thèng kª.

Thêi gian theo dâi ®èi víi mét chÊt g©y ®éc cÊp tÝnh qua ®−êng tiªu ho¸, theo truyÒn thèng, th−êng ®−îc x¸c ®Þnh lµ 24 giê kÓ tõ khi ®−a chÊt ®éc vµo c¬ thÓ ®éng vËt. §iÒu nµy còng ®−îc tu©n thñ trong qu¸ tr×nh thùc nghiÖm. C¸c kÕt qu¶ cô thÓ ®−îc tr×nh bµy nh− sau:

Ngay tõ nh÷ng liÒu ®Çu tiªn (2mg/g thÓ träng) sau khi uèng, chuét ®· b¾t ®Çu cã nh÷ng biÕn ®æi ban ®Çu vÒ hµnh vi. Häat ®éng cña chuét cã vÎ nhanh nhÑn h¬n. Chuét hay ch¹y ®i ch¹y l¹i nhiÒu h¬n so víi l« ®èi chøng. Còng b¾t gÆp nh÷ng biÓu hiÖn h−ng phÊn, t¨ng kÝch thÝch nhÑ. Chuét hay dõng l¹i ngöi, d¹ng t×m kiÕm. Sau 5-10 phót hµnh vi cña chuét trë l¹i tr¹ng th¸i b×nh th−êng. Tuy nhiªn, nÕu ®Ó ý kü ta

thÊy chóng nhanh nhÑn h¬n vµ Ýt ngñ h¬n vµo thêi ®iÓm buæi tr−a vµ ®Çu giê buæi chiÒu. So s¸nh biÓu hiÖn cña chuét gi÷a c¸c l« thÝ nghiÖm chóng t«i thÊy cã sù kh¸c biÖt nhá ë chç, møc ®é ho¹t b¸t cña l« 4 vµ l« 5 cã vÎ nh− thÊp nhÊt, ®Æc biÖt lµ l« 5.

Theo ®¸nh gi¸ cña chóng t«i, sù t¨ng vËn ®éng trong kho¶ng thêi gian 5-10 phót ®Çu sau khi uèng lµ hËu qu¶ cña sù kÝch thÝch do ®éng t¸c uèng b¾t buéc g©y nªn. Qua giai ®o¹n ®ã, chuét trë l¹i møc ho¹t ®éng hµnh vi æn ®Þnh th«ng th−êng. §iÒu ®¸ng quan t©m lµ ®é nhanh nhÑn, ho¹t b¸t còng nh− tæng thêi gian thøc tØnh cña c¸c l« chuét ®−îc uèng Ðp buéc dÞch ho¹t chÊt chøa trong bét Nacamix cao h¬n chót Ýt so víi c¸c l« ®èi chøng. §iÒu nµy gîi cho chóng ta nghÜ ®Õn hiÖu qu¶ d−îc lý cña bét Nacamix. Ph¶i ch¨ng, t¸c dông bæ cña c¸c lo¹i axit amin vµ ho¹t chÊt steroid chøa trong bét Nacamix ®· t¹o ra cho ®éng vËt tr¹ng th¸i h−ng phÊn khoÎ m¹nh nh− ®· gÆp ë trªn. Møc ®é t¨ng vËn ®éng trong hµnh vi thÊp h¬n ë 2 l« chuét sè 4 vµ 5, theo chóng t«i, còng ®−îc g¾n víi t¸c dông cña c¸c ho¹t chÊt chøa trong bét Nacamix. Trong 2 tr−êng hîp nµy ®éng vËt bÞ béi thùc bëi l−îng protein qu¸ cao x©m nhËp tøc thêi vµo c¬ thÓ g©y ra t×nh tr¹ng qu¸ t¶i trong tÊt c¶ c¸c qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ vËt chÊt. Chóng t«i kh«ng nghiªn cøu tiÕp qu¸ tr×nh t¨ng liÒu cña bét Nacamix ®Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c liÒu ®éc bëi 2 lý do sau:

Cho tíi liÒu 20mg/g thÓ träng chuét trong c¸c l« nghiªn cøu chóng t«i ®Òu kh«ng thÊy cã bÊt kú dÊu hiÖu bÊt th−êng nµo vÒ hµnh vi. Trªn thùc tÕ liÒu 20mg/g thÓ träng lµ møc liÒu d−îc liÖu lín gÊp 1250 lÇn møc liÒu ®−îc quy ®Þnh sö dông cho ng−êi.

Nh− vËy c¨n cø vµo nh÷ng kÕt qu¶ thu ®−îc chóng t«i ®· ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó kÕt luËn r»ng bét Nacamix kh«ng g©y ®éc tr−íc hÕt lµ ®èi víi chuét vµ sau ®ã lµ ng−êi bëi lÏ:

Mr.Nam

8/8/2007

- 23 -

á møc liÒu 20mg/g thÓ träng chuét, c¸c ho¹t chÊt chøa trong bét Nacamix kh«ng g©y ®−îc bÊt kú mét biÓu hiÖn ®éc nµo trªn chuét thÝ nghiÖm. Theo tÝnh to¸n, ®©y lµ møc liÒu cao h¬n 1250 lÇn liÒu ®−îc quy ®Þnh sö dông trªn ng−êi. Trªn thùc tÕ khã ai cã thÓ tiÕp nhËn ®−îc liÒu cao h¬n n÷a bëi nÕu theo c¸ch ®ãng gãi nh− hiÖn nay (200 mg/viªn) ®Ó cã ®−îc liÒu 20mg/g thÓ träng th×

mét ng−êi nÆng trung b×nh 50kg ph¶i uèng sè l−îng thuèc lµ 5000 viªn trong mét nµy ®ªm (theo liÒu quy ®Þnh chØ ph¶i uèng 4 viªn/ngµy).

Theo quy ®Þnh chung, ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é ®éc cña mét chÊt bÊt kú ng−êi ta ph¶i dùa vµo chØ tiªu liÒu g©y chÕt cña chÊt ®ã. C¨n cø vµo ®é ®éc cÊp tÝnh, tæ chøc y tÕ thÕ giíi ®· ph©n chia tÊt c¶ c¸c ho¸ chÊt thµnh 5 nhãm møc ®é ®éc kh¸c nhau. C¸c chÊt thuéc nhãm ®éc møc 5 (møc thÊp nhÊt) cã chØ sè LD50 n»m d−íi 5000 mg/kg. Theo c¸ch ®¸nh gi¸ nµy th× nh÷ng chÊt cã LD50 n»m trªn møc 5000 mg/kg thÓ träng sÏ ®−îc xem lµ chÊt kh«ng ®éc. Trong thùc nghiÖm cña chóng t«i bét Nacamix ®· sö dông tíi møc liÒu 20.000 mg/kg thÓ träng vµ kh«ng g©y tö vong mét c¸ thÓ nµo trong l« thÝ nghiÖm. Nh− vËy LD50 cña bét Nacamix ch¾c cßn cao h¬n møc liÒu 20000 mg/kg thÓ träng nªn cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng bét Nacamix kh«ng ®éc.

Thùc nghiÖm tr−êng diÔn (kÕt qu¶ trong b¶ng 2) cho thÊy bét Nacamix hoµn toµn kh«ng g©y chªt bÊt kú ®éng vËt nµo trong kho¶ng thêi gian sö dông 03 th¸ng liªn tôc ë møc liÒu 10.000mg/kg thÓ träng (gÊp 625 lÇn sö dông cho ng−êi) khi x©m nhËp vµo c¬ thÕ qua ®−êng tiªu ho¸. * KÕt luËn

1. Bét Nacamix ë liÒu 20 000 mg/kg thÓ träng kh«ng g©y ®éc ®èi víi chuét thÝ nghiÖm.

Kh«ng lµm chÕt chuét hoÆc g©y xuÊt hiÖn bÊt kú triÖu chøng nhiÔm ®éc nµo.

2. ViÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c LD50 cña bét Nacamix trªn thùc tÕ kh«ng cÇn thiÕt v× ch¾c ch¾n sÏ cao h¬n møc liÒu 20.000 mg/kg thÓ träng nhiÒu lÇn, trong khi ®ã chØ víi møc liÒu nµy th× mét ng−êi cã träng l−îng trung b×nh 50kg còng ph¶i tiÕp nhËn trong vßng 24 giê mét sè l−îng 5000 viªn Nacamix. §iÒu nµy khã cã kh¶ n¨ng x¶y ra trong thùc tÕ. 3. Bét Nacamix kh«ng hÒ g©y ¶nh h−ëng b¸n tr−êng diÔn trªn ®éng vËt thùc nghiÖm ngay

c¶ khi sö dông liÒu cao gÊp 625 lÇn so víi liÒu dïng cho ng−êi trong thêi gian dµi 3 th¸ng. * KÕt qu¶ x¸c ®Þnh ®éc tÝnh cÊp tÝnh vµ b¸n tr−êng diÔn cña bét phunamine

Nhãm nghiªn cøu còng tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ ®éc tÝnh cña bét Phunamine ®−îc bµo chÕ tõ c¸ c¬m vµ c¸ ch×a v«i. §éc tÝnh cña bét Phunamine còng ®¸nh gi¸ theo chØ tiªu: LD50 (liÒu ®éc g©y chÕt mét nöa) vµ nhiÔm ®éc b¸n tr−êng diÔn trªn ®éng vËt thùc nghiÖm,. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®−îc tr×nh bµy trong c¸c néi dung nh− sau:

Ph−¬ng ph¸p Nghiªn cøu x¸c ®Þnh liÒu ®éc cña bét Phunamine ®−îc tiÕn hµnh theo nguyªn lý cña ph−¬ng ph¸p Kerber dùa vµo tû lÖ sèng, chÕt cña ®éng vËt thÝ nghiÖm khi cã sù t¨ng liÒu. LiÒu ®éc ®−îc x¸c ®Þnh theo chØ tiªu LD50 ( liÒu g©y chÕt 50% ®éng vËt thùc nghiÖm). Nghiªn cøu b¸n tr−êng diÔn tiÕn hµnh trong thêi gian 03 th¸ng. Trong kho¶ng thêi gian nµy

®éng vËt nghiªn cøu bÞ uèng b¾t buéc bét Phunamine ë møc liÒu 15mg/g thÓ träng (møc liÒu gÊp 416 lÇn liÒu sö dông trªn ng−êi).

§−êng x©m nhËp cña bét Phunamine vµo c¬ thÓ chuét lµ ®−êng tiªu ho¸. DÞch láng chøa ho¹t chÊt trong bét Phunamine ®−îc ®−a vµo d¹ dµy chuét qua ®−êng miÖng theo nguyªn t¾c uèng b¾t buéc th«ng qua viÖc sö dông kim cong ®Çu tµy chuyªn dông dïng cho ®éng vËt nhá. Trong thùc nghiÖm chóng t«i dïng lo¹i xilanh cã thÓ tÝch lµ 0,1 ml ®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cña l−îng dÞch láng ho¹t chÊt cÇn ®−a vµo c¬ thÓ chuét.

TÝnh to¸n liÒu ho¹t chÊt cÇn nghiªn cøu sao cho thÓ tÝch l−îng dung dÞch chøa ho¹t chÊt trong bét Phunamine b¬m vµo ®−êng tiªu ho¸ chuét kh«ng v−ît qu¸ 0,5 ml dÞch láng ®èi víi mçi con.

Mr.Nam

8/8/2007

- 24 -

Nh− vËy, khi tiÕn hµnh nghiªn cøu ®èi víi tr−êng hîp liÒu cao h¬n, thÓ tÝch dung dÞch v−ît qu¸ 0,5 ml, chóng t«i thùc hiÖn ®éng t¸c uèng b¾t buéc 02 lÇn trong ngµy víi kho¶ng c¸ch thêi gian uèng gi÷a c¸c lÇn kh«ng d−íi 4 giê.

TiÕn hµnh quan s¸t hµnh vi cña nh÷ng chuét bÞ uèng Ðp buéc dÞch bét Phunamine trong kho¶ng thêi gian 24 giê lتn tôc.

Trong nghiªn cøu ®éc tÝnh b¸n tr−êng diÔn tiÕn hµnh cho uèng dung dÞch bét Phunamine

KÕt qu¶ nghiªn cøu x¸c ®Þnh LD50 cña ho¹t chÊt chøa trong bét Phunamine ®−îc tr×nh bµy

hµng ngµy vµo thêi ®iÓm cè ®Þnh (8 giê s¸ng mçi ngµy) trong kho¶ng thêi gian 03 th¸ng liªn tôc. * KÕt qña nghiªn cøu vµ bµn luËn trong b¶ng 1. B¶ng 14. B¶ng nghiªn cøu tû lÖ sèng chÕt (®Ó x¸c ®Þnh liÒu ®éc LD50) cña chuét nh¾t tr¾ng uèng bét Phunamine (n=12)

Ghi chó Sè TT Møc liÒu (mg/g) L−îng uèng (ml) Sèng/nhãm Sè l−îng Tû lÖ (%)

1 2 3 4 5 3,0 7,5 15,0 22,5 30,0 0,1 0,25 0,5 0,75* 1,0* Sè l−îng chuét (con) 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 100 100 100 100 100 T¨ng vËn ®éng trong kho¶ng thêi gian 5-10 phót. T¨ng vËn ®éng chung T¨ng vËn ®éng chung T¨ng vËn ®éng (møc ®é võa ph¶i) T¨ng vËn ®éng (møc ®é võa ph¶i)

* - Nh÷ng møc liÒu ®−îc uèng lµm 2 lÇn.

B¶ng 15. B¶ng kÕt qu¶ nghiªn cøu ®éc tÝnh tr−êng cña chuét nh¾t tr¾ng uèng bét Phunamine (n=12)

Th¸ng 1 Th¸ng 2 Th¸ng 3

L« §èi chøng X¸c ®Þnh §T SL (chuét) 25 25 Sèng 25 25 ChÕt 0 0 Sèng 25 25 ChÕt 0 0 Sèng 25 25 ChÕt 0 0

Tõ nh÷ng kÕt qu¶ thu ®−îc, tr×nh bµy trong b¶ng 17 vµ b¶ng 18, chóng t«i cã mét sè ý

kiªn nhËn xÐt sau: Theo quy ®Þnh chung ®Ó ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c vµ kh¸ch quan ®éc tÝnh cña bÊt kú

chÊt nµo ®Òu cÇn tu©n thñ mét sè nguyªn t¾c sau:

Chän ®éng vËt thÝ nghiÖm thÝch hîp. CÇn chän nh÷ng loµi ®éng vËt nhËy c¶m víi ho¸ chÊt cÇn thö. Theo quy ®Þnh ®Ó kiÓm tra ®éc tÝnh cÇn ph¶i thö trªn Ýt nhÊt trªn hai loµi ®éng vËt mµ mét trong hai loµi ®ã ph¶i kh«ng thuéc lo¹i gÆm nhÊm. Bét Phunamine ®· sö dông cho ng−êi nªn thùc nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh trªn chuét nh¾t tr¾ng ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña nguyªn t¾c x¸c ®Þnh ®éc tÝnh. Thªm vµo ®ã, chuét nh¾t tr¾ng lµ loµi ®éng vËt gÆm nhÊm ®−îc dïng phæ biÕn trong nghiªn cøu y-sinh häc t¹i tÊt c¶ c¸c c¬ së nghiªn cøu trong n−íc vµ trªn thÕ giíi ChÝnh v× vËy trong tr−êng hîp nghiªn cøu cô thÓ nµy cã thÓ ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña viÖc chän ®éng vËt.

Mr.Nam

8/8/2007

- 25 -

C¸c ®éng vËt ®−îc chän cÇn cã sù ®ång ®Òu vÒ c¸c yÕu tè sinh häc nh− träng l−îng, t×nh tr¹ng søc khoÎ, lo¹i bá c¸c ®èi t−îng cã dÞ vËt bÈm sinh hoÆc kh¸c th−êng víi c¸c c¸ thÓ kh¸c ... §iÒu nµy ®· ®−îc nhãm nghiªn cøu thùc hiÖn ®Çy ®ñ.

C¸c ®éng vËt cÇn ®−îc chän vµ ph©n l« mét c¸ch ngÉu nhiªn ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan vµ trung thùc cña viÖc x¸c ®Þnh ®éc tÝnh.

Sè l−îng c¸c sóc vËt nghiªn cøu cÇn ®ñ lín ®Ó gi¶m bít sai sè trong qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh ®éc tÝnh. Th«ng th−êng c¸c ®éng vËt nghiªn cøu ®−îc chia thµnh nhiÒu l« ®Ó ®¸nh ®éc víi c¸c møc liÒu kh¸c nhau. Sè l−îng ®éng vËt cña mçi l« vµ sè l−îng l« phô thuéc vµo tÇn sè c¸c biÓu hiÖn ®éc xuÊt hiÖn vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, kÝch th−íc cña ®éng vËt thÝ nghiÖm. Th«ng th−êng sè l−îng l« nghiªn cøu trªn thùc tÕ ph¶i ®¹t tíi trªn 10 l«. Sè l−îng ®éng vËt trong mçi l« theo quy ®Þnh n»m trong kho¶ng 10-20 con ®èi víi tr−êng hîp nhiÔm ®éc cÊp tÝnh.

Do ®Þnh h−íng ®−îc møc ®é ®éc cña bét Phunamine lµ rÊt thÊp nªn sù ph©n l« cã thÓ rót bít vµ víi 5 l« thÝ nghiÖm theo chóng t«i còng ®ñ ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é ®éc cña bét Phunamine. Sè l−îng c¸ thÓ trong l« cña chóng t«i lµ 12 chuét n»m trong kho¶ng quy ®Þnh cña ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®éc tÝnh cÊp vµ 25 chuét ®ñ ®¶m b¶o ®é chuÈn x¸c vÒ thèng kª.

Thêi gian theo dâi ®èi víi mét chÊt g©y ®éc cÊp tÝnh qua ®−êng tiªu ho¸, theo truyÒn thèng, th−êng ®−îc x¸c ®Þnh lµ 24 giê kÓ tõ khi ®−a chÊt ®éc vµo c¬ thÓ ®éng vËt. §iÒu nµy còng ®−îc tu©n thñ trong qu¸ tr×nh thùc nghiÖm. C¸c kÕt qu¶ cô thÓ ®−îc tr×nh bµy nh− sau:

Ngay tõ nh÷ng liÒu ®Çu tiªn (3mg/g thÓ träng) sau khi uèng, chuét ®· b¾t ®Çu cã nh÷ng biÕn ®æi ban ®Çu vÒ hµnh vi. Häat ®éng cña chuét cã vÎ nhanh nhÑn h¬n. Chuét hay ch¹y ®i ch¹y l¹i nhiÒu h¬n so víi l« ®èi chøng. Còng b¾t gÆp nh÷ng biÓu hiÖn h−ng phÊn, t¨ng kÝch thÝch nhÑ. Chuét hay dõng l¹i ngöi, d¹ng t×m kiÕm. Sau 5-10 phót hµnh vi cña chuét trë l¹i tr¹ng th¸i b×nh th−êng. Tuy nhiªn, nÕu ®Ó ý kü ta thÊy chóng nhanh nhÑn h¬n vµ Ýt ngñ h¬n vµo thêi ®iÓm buæi tr−a vµ ®Çu giê buæi chiÒu. So s¸nh biÓu hiÖn cña chuét gi÷a c¸c l« thÝ nghiÖm chóng t«i thÊy cã sù kh¸c biÖt nhá ë

chç, møc ®é ho¹t b¸t cña l« 4 vµ l« 5 cã vÎ nh− thÊp nhÊt, ®Æc biÖt lµ l« 5.

Theo ®¸nh gi¸ cña chóng t«i, sù t¨ng vËn ®éng trong kho¶ng thêi gian 5-10 phót ®Çu sau khi uèng lµ hËu qu¶ cña sù kÝch thÝch do ®éng t¸c uèng b¾t buéc g©y nªn. Qua giai ®o¹n ®ã, chuét trë l¹i møc ho¹t ®éng hµnh vi æn ®Þnh th«ng th−êng. §iÒu ®¸ng quan t©m lµ ®é nhanh nhÑn, ho¹t b¸t còng nh− tæng thêi gian thøc tØnh cña c¸c l« chuét ®−îc uèng Ðp buéc dÞch ho¹t chÊt chøa trong bét Phunamine cao h¬n chót Ýt so víi c¸c l« ®èi chøng. §iÒu nµy gîi cho chóng ta nghÜ ®Õn hiÖu qu¶ d−îc lý cña bét Phunamine. Ph¶i ch¨ng, t¸c dông bæ cña c¸c lo¹i axit amin vµ ho¹t chÊt steroid chøa trong bét Phunamine ®· t¹o ra cho ®éng vËt tr¹ng th¸i h−ng phÊn khoÎ m¹nh nh− ®· gÆp ë trªn.

Møc ®é t¨ng vËn ®éng trong hµnh vi thÊp h¬n ë 2 l« chuét sè 4 vµ 5, theo chóng t«i, còng ®−îc g¾n víi t¸c dông cña c¸c ho¹t chÊt chøa trong bét Phunamine. Trong 2 tr−êng hîp nµy ®éng vËt bÞ béi thùc bëi l−îng protein qu¸ cao x©m nhËp tøc thêi vµo c¬ thÓ g©y ra t×nh tr¹ng qu¸ t¶i trong tÊt c¶ c¸c qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ vËt chÊt. Chóng t«i kh«ng nghiªn cøu tiÕp qu¸ tr×nh t¨ng liÒu cña bét Phunamine ®Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c liÒu ®éc bëi 2 lý do sau: Cho tíi liÒu 30mg/g thÓ träng chuét trong c¸c l« nghiªn cøu chóng t«i ®Òu kh«ng thÊy cã bÊt

kú dÊu hiÖu bÊt th−êng nµo vÒ hµnh vi. Trªn thùc tÕ liÒu 30mg/g thÓ träng lµ møc liÒu d−îc liÖu lín gÊp 833,3 lÇn møc liÒu ®−îc quy ®Þnh sö dông cho ng−êi. Nh− vËy c¨n cø vµo nh÷ng kÕt qu¶ thu ®−îc chóng t«i ®· ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó kÕt luËn r»ng bét

Phunamine kh«ng g©y ®éc tr−íc hÕt lµ ®èi víi chuét vµ sau ®ã lµ ng−êi bëi lÏ:

Mr.Nam

8/8/2007

- 26 -

á møc liÒu 30mg/g thÓ träng chuét, c¸c ho¹t chÊt chøa trong bét Phunamine kh«ng g©y ®−îc bÊt kú mét biÓu hiÖn ®éc nµo trªn chuét thÝ nghiÖm. Theo tÝnh to¸n, ®©y lµ møc liÒu cao h¬n

833.3 lÇn liÒu ®−îc quy ®Þnh sö dông trªn ng−êi. Trªn thùc tÕ khã ai cã thÓ tiÕp nhËn ®−îc liÒu cao h¬n n÷a bëi nÕu theo c¸ch ®ãng gãi nh− hiÖn nay (300 mg/viªn) ®Ó cã ®−îc liÒu 30mg/g thÓ träng th× mét ng−êi nÆng trung b×nh 50kg ph¶i uèng sè l−îng thuèc lµ xÊp xØ 100 viªn trong mét nµy ®ªm (theo liÒu quy ®Þnh chØ ph¶i uèng 6 viªn/ngµy).

Theo quy ®Þnh chung, ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é ®éc cña mét chÊt bÊt kú ng−êi ta ph¶i dùa vµo chØ tiªu liÒu g©y chÕt cña chÊt ®ã. C¨n cø vµo ®é ®éc cÊp tÝnh, tæ chøc y tÕ thÕ giíi ®· ph©n chia tÊt c¶ c¸c ho¸ chÊt thµnh 5 nhãm møc ®é ®éc kh¸c nhau. C¸c chÊt thuéc nhãm ®éc møc 5 (møc thÊp nhÊt) cã chØ sè LD50 n»m d−íi 5000 mg/kg. Theo c¸ch ®¸nh gi¸ nµy th× nh÷ng chÊt cã LD50 n»m trªn møc 5000 mg/kg thÓ träng sÏ ®−îc xem lµ chÊt kh«ng ®éc. Trong thùc nghiÖm cña chóng t«i bét Phunamine ®· sö dông tíi møc liÒu 30.000 mg/kg thÓ träng vµ kh«ng g©y tö vong mét c¸ thÓ nµo trong l« thÝ nghiÖm. Nh− vËy LD50 cña bét Phunamine ch¾c cßn cao h¬n nhiÒu liÒu 30 000 mg/kg thÓ träng nªn cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng bét Phunamine kh«ng ®éc.

Thùc nghiÖm tr−êng diÔn (kÕt qu¶ trong b¶ng 2) cho thÊy bét Phunamine hoµn toµn kh«ng g©y chªt bÊt kú ®éng vËt nµo trong kho¶ng thêi gian sö dông 03 th¸ng liªn tôc ë møc liÒu 15.000mg/kg thÓ träng (gÊp 416 lÇn sö dông cho ng−êi) khi x©m nhËp vµo c¬ thÕ qua ®−êng tiªu ho¸. * KÕt luËn

1. Bét Phunamine ë liÒu 30 000 mg/kg thÓ träng kh«ng g©y ®éc ®èi víi chuét thÝ nghiÖm. Kh«ng lµm chÕt chuét hoÆc g©y xuÊt hiÖn bÊt kú triÖu chøng nhiÔm ®éc nµo.

2. ViÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c LD50 cña bét Phunamine trªn thùc tÕ kh«ng cÇn thiÕt v× ch¾c ch¾n sÏ cao h¬n møc liÒu 30.000 mg/kg thÓ träng nhiÒu lÇn, mµ thËm chÝ ngay ë møc liÒu nµy th× mét ng−êi cã träng l−îng trung b×nh 50kg còng ph¶i tiÕp nhËn trong vßng 24 giê mét sè l−îng xÊp xØ 100 viªn Phunamine. §iÒu nµy khã cã kh¶ n¨ng x¶y ra trong thùc tÕ. 3. Bét Phunamine kh«ng hÒ g©y ¶nh h−ëng b¸n tr−êng diÔn trªn ®éng vËt thùc nghiÖm

ngay c¶ khi sö dông liÒu cao gÊp 416 lÇn liÒu dïng cho ng−êi trong thêi gian dµi 3 th¸ng.

* KÕt qu¶ x¸c ®Þnh ®éc tÝnh cÊp tÝnh vµ b¸n tr−êng diÔn cña bét Thienamix

Nhãm nghiªn cøu chóng t«i còng tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ ®éc tÝnh cña bét Thienamix ®−îc bµo chÕ tõ loµi hµu biÓn. §éc tÝnh cña bé Thienamix ®−îc ®¸nh gi¸ theo chØ tiªu: LD50 (liÒu ®éc g©y chÕt mét nöa) vµ nhiÔm ®éc b¸n tr−êng diÔn trªn ®éng vËt thùc nghiÖm. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®−îc tr×nh bµy trong c¸c néi sau ®©y:

Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu x¸c ®Þnh liÒu ®éc cña bét Thienamix ®−îc tiÕn hµnh theo nguyªn lý cña ph−¬ng ph¸p Kerber dùa vµo tû lÖ sèng, chÕt cña ®éng vËt thÝ nghiÖm khi cã sù t¨ng liÒu. LiÒu ®éc ®−îc x¸c ®Þnh theo chØ tiªu LD50 ( liÒu g©y chÕt 50% ®éng vËt thùc nghiÖm).

Nghiªn cøu b¸n tr−êng diÔn tiÕn hµnh trong thêi gian 03 th¸ng. Trong kho¶ng thêi gian nµy ®éng vËt nghiªn cøu bÞ uèng b¾t buéc bét Thienamix ë møc liÒu 15mg/g thÓ träng (møc liÒu gÊp 625 lÇn liÒu sö dông trªn ng−êi).

Mr.Nam

8/8/2007

- 27 -

§−êng x©m nhËp cña bét Thienamix vµo c¬ thÓ chuét lµ ®−êng tiªu ho¸. DÞch láng chøa ho¹t chÊt trong bét Thienamix ®−îc ®−a vµo d¹ dµy chuét qua ®−êng miÖng theo nguyªn t¾c uèng b¾t buéc th«ng qua viÖc sö dông kim cong ®Çu tµy chuyªn dông dïng cho ®éng vËt nhá. Trong thùc nghiÖm chóng t«i dïng lo¹i xilanh cã thÓ tÝch lµ 0,1 ml ®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cña l−îng dÞch láng ho¹t chÊt cÇn ®−a vµo c¬ thÓ chuét.

TÝnh to¸n liÒu ho¹t chÊt cÇn nghiªn cøu sao cho thÓ tÝch l−îng dung dÞch chøa ho¹t chÊt trong bét Thienamix b¬m vµo ®−êng tiªu ho¸ chuét kh«ng v−ît qu¸ 0,5 ml dÞch láng ®èi víi mçi con.

Nh− vËy, khi tiÕn hµnh nghiªn cøu ®èi víi tr−êng hîp liÒu cao h¬n, thÓ tÝch dung dÞch v−ît qu¸ 0,5 ml, chóng t«i thùc hiÖn ®éng t¸c uèng b¾t buéc 02 lÇn trong ngµy víi kho¶ng c¸ch thêi gian uèng gi÷a c¸c lÇn kh«ng d−íi 4 giê.

TiÕn hµnh quan s¸t hµnh vi cña nh÷ng chuét bÞ uèng Ðp buéc dÞch bét Thienamix trong kho¶ng thêi gian 24 giê lتn tôc. Trong nghiªn cøu ®éc tÝnh b¸n tr−êng diÔn tiÕn hµnh cho uèng dung dÞch bét Thienamix

KÕt qu¶ nghiªn cøu x¸c ®Þnh LD50 cña ho¹t chÊt chøa trong bét Thienamix ®−îc tr×nh bµy

Ghi chó

T¨ng vËn ®éng trong kho¶ng thêi gian 5-10 phót. T¨ng vËn ®éng chung T¨ng vËn ®éng chung T¨ng vËn ®éng (møc ®é võa ph¶i) T¨ng vËn ®éng (møc ®é võa ph¶i) Sèng/nhãm Sè l−îng 12 12 12 12 12 Sè l−îng chuét (con) 12 12 12 12 12 L−îng uèng (ml) 0,1 0,25 0,5 0,75* 1,0* Tû lÖ (%) 100 100 100 100 100 Sè TT 1 2 3 4 5

hµng ngµy vµo thêi ®iÓm cè ®Þnh (8 giê s¸ng mçi ngµy) trong kho¶ng thêi gian 03 th¸ng liªn tôc. * KÕt qña nghiªn cøu vµ bµn luËn trong b¶ng 1. B¶ng 16. B¶ng nghiªn cøu tû lÖ sèng chÕt (®Ó x¸c ®Þnh liÒu ®éc LD50) cña chuét nh¾t tr¾ng uèng bét Thienamix (n=12) Møc liÒu (mg/g) 3,0 7,5 15,0 22,5 30,0 * - Nh÷ng møc liÒu ®−îc uèng lµm 2 lÇn.

B¶ng 17. B¶ng kÕt qu¶ nghiªn cøu ®éc tÝnh tr−êng cña chuét nh¾t tr¾ng uèng bét Thienamix (n=12)

Th¸ng 1 Th¸ng 2 Th¸ng 3

L« §èi chøng X¸c ®Þnh §T SL (chuét) 25 25 Sèng 25 25 ChÕt 0 0 Sèng 25 25 ChÕt 0 0 Sèng 25 25 ChÕt 0 0

Tõ nh÷ng kÕt qu¶ thu ®−îc, tr×nh bµy trong b¶ng 19 vµ b¶ng 20, chóng t«i cã mét sè ý

kiªn nhËn xÐt sau:

Theo quy ®Þnh chung ®Ó ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c vµ kh¸ch quan ®éc tÝnh cña bÊt kú chÊt nµo ®Òu cÇn tu©n thñ mét sè nguyªn t¾c sau:

Mr.Nam

8/8/2007

- 28 -

Chän ®éng vËt thÝ nghiÖm thÝch hîp. CÇn chän nh÷ng loµi ®éng vËt nhËy c¶m víi ho¸ chÊt cÇn thö. Theo quy ®Þnh ®Ó kiÓm tra ®éc tÝnh cÇn ph¶i thö trªn Ýt nhÊt trªn hai loµi ®éng vËt mµ mét trong hai loµi ®ã ph¶i kh«ng thuéc lo¹i gÆm nhÊm. Bét Thienamix ®· sö dông cho ng−êi nªn thùc nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh trªn chuét nh¾t tr¾ng ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña nguyªn t¾c x¸c ®Þnh ®éc tÝnh. Thªm vµo ®ã, chuét nh¾t tr¾ng lµ loµi ®éng vËt gÆm nhÊm ®−îc dïng phæ biÕn trong nghiªn cøu y-sinh häc t¹i tÊt c¶ c¸c c¬ së nghiªn cøu trong n−íc vµ trªn thÕ giíi ChÝnh v× vËy trong tr−êng hîp nghiªn cøu cô thÓ nµy cã thÓ ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña viÖc chän ®éng vËt.

C¸c ®éng vËt ®−îc chän cÇn cã sù ®ång ®Òu vÒ c¸c yÕu tè sinh häc nh− träng l−îng, t×nh tr¹ng søc khoÎ, lo¹i bá c¸c ®èi t−îng cã dÞ vËt bÈm sinh hoÆc kh¸c th−êng víi c¸c c¸ thÓ kh¸c ... §iÒu nµy ®· ®−îc nhãm nghiªn cøu thùc hiÖn ®Çy ®ñ. C¸c ®éng vËt cÇn ®−îc chän vµ ph©n l« mét c¸ch ngÉu nhiªn ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan vµ trung thùc cña viÖc x¸c ®Þnh ®éc tÝnh.

Sè l−îng c¸c sóc vËt nghiªn cøu cÇn ®ñ lín ®Ó gi¶m bít sai sè trong qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh ®éc tÝnh. Th«ng th−êng c¸c ®éng vËt nghiªn cøu ®−îc chia thµnh nhiÒu l« ®Ó ®¸nh ®éc víi c¸c møc liÒu kh¸c nhau. Sè l−îng ®éng vËt cña mçi l« vµ sè l−îng l« phô thuéc vµo tÇn sè c¸c biÓu hiÖn ®éc xuÊt hiÖn vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, kÝch th−íc cña ®éng vËt thÝ nghiÖm. Th«ng th−êng sè l−îng l« nghiªn cøu trªn thùc tÕ ph¶i ®¹t tíi trªn 10 l«. Sè l−îng ®éng vËt trong mçi l« theo quy ®Þnh n»m trong kho¶ng 10-20 con ®èi víi tr−êng hîp nhiÔm ®éc cÊp tÝnh.

Do ®Þnh h−íng ®−îc møc ®é ®éc cña bét Thienamix lµ rÊt thÊp nªn sù ph©n l« cã thÓ rót bít vµ víi 5 l« thÝ nghiÖm theo chóng t«i còng ®ñ ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é ®éc cña bét Phunamine. Sè l−îng c¸ thÓ trong l« cña chóng t«i lµ 12 chuét n»m trong kho¶ng quy ®Þnh cña ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®éc tÝnh cÊp vµ 25 chuét ®ñ ®¶m b¶o ®é chuÈn x¸c vÒ thèng kª.

Thêi gian theo dâi ®èi víi mét chÊt g©y ®éc cÊp tÝnh qua ®−êng tiªu ho¸, theo truyÒn thèng, th−êng ®−îc x¸c ®Þnh lµ 24 giê kÓ tõ khi ®−a chÊt ®éc vµo c¬ thÓ ®éng vËt. §iÒu nµy còng ®−îc tu©n thñ trong qu¸ tr×nh thùc nghiÖm. C¸c kÕt qu¶ cô thÓ ®−îc tr×nh bµy nh− sau:

Ngay tõ nh÷ng liÒu ®Çu tiªn (3mg/g thÓ träng) sau khi uèng, chuét ®· b¾t ®Çu cã nh÷ng biÕn ®æi ban ®Çu vÒ hµnh vi. Häat ®éng cña chuét cã vÎ nhanh nhÑn h¬n. Chuét hay ch¹y ®i ch¹y l¹i nhiÒu h¬n so víi l« ®èi chøng. Còng b¾t gÆp nh÷ng biÓu hiÖn h−ng phÊn, t¨ng kÝch thÝch nhÑ. Chuét hay dõng l¹i ngöi, d¹ng t×m kiÕm.

Sau 5-10 phót hµnh vi cña chuét trë l¹i tr¹ng th¸i b×nh th−êng. Tuy nhiªn, nÕu ®Ó ý kü ta thÊy chóng nhanh nhÑn h¬n vµ Ýt ngñ h¬n vµo thêi ®iÓm buæi tr−a vµ ®Çu giê buæi chiÒu. So s¸nh biÓu hiÖn cña chuét gi÷a c¸c l« thÝ nghiÖm chóng t«i thÊy cã sù kh¸c biÖt nhá ë chç, møc ®é ho¹t b¸t cña l« 4 vµ l« 5 cã vÎ nh− thÊp nhÊt, ®Æc biÖt lµ l« 5.

Theo ®¸nh gi¸ cña chóng t«i, sù t¨ng vËn ®éng trong kho¶ng thêi gian 5-10 phót ®Çu sau khi uèng lµ hËu qu¶ cña sù kÝch thÝch do ®éng t¸c uèng b¾t buéc g©y nªn. Qua giai ®o¹n ®ã, chuét trë l¹i møc ho¹t ®éng hµnh vi æn ®Þnh th«ng th−êng. §iÒu ®¸ng quan t©m lµ ®é nhanh nhÑn, ho¹t b¸t còng nh− tæng thêi gian thøc tØnh cña c¸c l« chuét ®−îc uèng Ðp buéc dÞch ho¹t chÊt chøa trong bét Thienamix cao h¬n chót Ýt so víi c¸c l« ®èi chøng. §iÒu nµy gîi cho chóng ta nghÜ ®Õn hiÖu qu¶ d−îc lý cña bét Thienamix. Ph¶i ch¨ng, t¸c dông bæ cña c¸c lo¹i axit amin vµ ho¹t chÊt steroid chøa trong bét Thienamix ®· t¹o ra cho ®éng vËt tr¹ng th¸i h−ng phÊn khoÎ m¹nh nh− ®· gÆp ë trªn.

Chóng t«i kh«ng nghiªn cøu tiÕp qu¸ tr×nh t¨ng liÒu cña bét Thienamix ®Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c liÒu ®éc bëi 2 lý do sau: Cho tíi liÒu 30mg/g thÓ träng chuét trong c¸c l« nghiªn cøu chóng t«i ®Òu kh«ng thÊy cã bÊt kú dÊu hiÖu bÊt th−êng nµo vÒ hµnh vi.

Trªn thùc tÕ liÒu 30mg/g thÓ träng lµ møc liÒu d−îc liÖu lín gÊp 1250 lÇn møc liÒu ®−îc quy ®Þnh sö dông cho ng−êi. Nh− vËy c¨n cø vµo nh÷ng kÕt qu¶ thu ®−îc chóng t«i ®· ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó kÕt luËn r»ng bét Thienamix kh«ng g©y ®éc tr−íc hÕt lµ ®èi víi chuét vµ sau ®ã lµ ng−êi bëi lÏ:

Mr.Nam

8/8/2007

- 29 -

á møc liÒu 30mg/g thÓ träng chuét, c¸c ho¹t chÊt chøa trong bét Thienamix kh«ng g©y ®−îc bÊt kú mét biÓu hiÖn ®éc nµo trªn chuét thÝ nghiÖm. Theo tÝnh to¸n, ®©y lµ møc liÒu cao h¬n 1250 lÇn liÒu ®−îc quy ®Þnh sö dông trªn ng−êi. Trªn thùc tÕ khã ai cã thÓ tiÕp nhËn ®−îc liÒu cao h¬n

n÷a bëi nÕu theo c¸ch ®ãng gãi nh− hiÖn nay (300 mg/viªn) ®Ó cã ®−îc liÒu 30mg/g thÓ träng th× mét ng−êi nÆng trung b×nh 50kg ph¶i uèng sè l−îng thuèc lµ 5000 viªn trong mét nµy ®ªm (theo liÒu quy ®Þnh chØ ph¶i uèng 4 viªn/ngµy).

Theo quy ®Þnh chung, ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é ®éc cña mét chÊt bÊt kú ng−êi ta ph¶i dùa vµo chØ tiªu liÒu g©y chÕt cña chÊt ®ã. C¨n cø vµo ®é ®éc cÊp tÝnh, tæ chøc y tÕ thÕ giíi ®· ph©n chia tÊt c¶ c¸c ho¸ chÊt thµnh 5 nhãm møc ®é ®éc kh¸c nhau. C¸c chÊt thuéc nhãm ®éc møc 5 (møc thÊp nhÊt) cã chØ sè LD50 n»m d−íi 5000 mg/kg. Theo c¸ch ®¸nh gi¸ nµy th× nh÷ng chÊt cã LD50 n»m trªn møc 5000 mg/kg thÓ träng sÏ ®−îc xem lµ chÊt kh«ng ®éc. Trong thùc nghiÖm cña chóng t«i bét Thienamix ®· sö dông tíi møc liÒu 30.000 mg/kg thÓ träng vµ kh«ng g©y tö vong mét c¸ thÓ nµo trong l« thÝ nghiÖm. Nh− vËy LD50 cña bét Thienamix ch¾c cßn cao h¬n møc liÒu 30000 mg/kg thÓ träng nªn cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng bét Thienamix kh«ng ®éc.

Thùc nghiÖm tr−êng diÔn (kÕt qu¶ trong b¶ng 2) cho thÊy bét Thienamix hoµn toµn kh«ng g©y chªt bÊt kú ®éng vËt nµo trong kho¶ng thêi gian sö dông 03 th¸ng liªn tôc ë møc liÒu 15.000mg/kg thÓ träng (gÊp 625 lÇn sö dông cho ng−êi) khi x©m nhËp vµo c¬ thÕ qua ®−êng tiªu ho¸. * KÕt luËn

1. Bét Thienamix ë liÒu 30000 mg/kg thÓ träng kh«ng g©y ®éc ®èi víi chuét thÝ nghiÖm. Kh«ng lµm chÕt chuét hoÆc g©y xuÊt hiÖn bÊt kú triÖu chøng nhiÔm ®éc nµo.

2. ViÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c LD50 cña bét Thienamix trªn thùc tÕ kh«ng cÇn thiÕt v× ch¾c ch¾n sÏ cao h¬n møc liÒu 30.000 mg/kg thÓ träng nhiÒu lÇn, mµ thËm chÝ ngay ë møc liÒu nµy th× mét ng−êi cã träng l−îng trung b×nh 50kg còng ph¶i tiÕp nhËn trong vßng 24 giê mét sè l−îng 5000 viªn Thienamix. §iÒu nµy khã cã kh¶ n¨ng x¶y ra trong thùc tÕ. 3. Bét Thienamix kh«ng hÒ g©y ¶nh h−ëng b¸n tr−êng diÔn trªn ®éng vËt thùc nghiÖm ngay

c¶ khi sö dông liÒu cao, gÊp 625 lÇn so víi liÒu dïng cho ng−êi, trong thêi gian dµi 3 th¸ng. b. C¸c chÕ phÈm Phunamine, Thienamix vµ Nacamix ®· cã t¸c dông t¨ng c−êng thÓ lùc søc bÒn cña chuét trong qu¸ tr×nh b¬i lÆn.

ThÝ nghiÖm ®−îc triÓn khai trªn chuét nh¾t tr¾ng gåm 40 con (20con c¸i, 20 con ®ùc) c¸c c¸ thÓ chuét ®Òu khoÎ m¹nh, cã träng l−îng ®ång ®Òu (25-30g/con) chia lµm 3 l«, mçi l« 10 con (5con c¸i, 5 con ®ùc). Sè chuét dïng lµm thÝ nghiÖm vµ ®èi chøng cã chÕ ®é ¨n nÒn c¬ b¶n gièng nhau. Riªng chuét dïng lµm l« thÝ nghiÖm th× ®−îc ¨n bæ sung thªm c¸c chÕ phÈm kh¸c nhau: - L« §èi chøng (§C): 10 con chuét (5chuét ®ùc vµ 5 chuét c¸i) ®−îc nu«i b»ng khÈu phÇn ¨n c¬ b¶n. - L« thÝ nghiÖm 1 (TN1): 10 con gåm (5chuét ®ùc vµ 5 chuét c¸i) ®−îc nu«i b»ng khÈu phÇn ¨n c¬ b¶n gièng nh− l« §C vµ ®−îc bæ sung chÕ phÈm Phunamine víi liÒu dïng lµ 30mg/con/ngµy. - L« thÝ nghiÖm 2 (TN2): 10 con gåm (5chuét ®ùc vµ 5 chuét c¸i) ®−îc nu«i b»ng khÈu phÇn ¨n c¬ b¶n gièng nh− l« §C vµ ®−îc bæ sung chÕ phÈm Thienamix víi liÒu dïng lµ 30mg/con/ngµy. - L« thÝ nghiÖm 3 (TN3): 10 con gåm (5chuét ®ùc vµ 5 chuét c¸i) ®−îc nu«i b»ng khÈu phÇn ¨n c¬ b¶n gièng nh− l« §C vµ ®−îc bæ sung chÕ phÈm Nacamix víi liÒu dïng lµ 20mg/con/ngµy. ChØ tiªu ®−îc ®¸nh gi¸ lµ thêi gian chuét b¾t ®Çu b¬i cho ®Õn lóc chóng mÖt mái vµ ch×m lÇn ®Çu. B¶ng 18. B¶ng kÕt qu¶ kiÓm tra thêi gian b¬i cña chuét. L« §èi chøng Chuét TN

Mr.Nam

8/8/2007

- 30 -

Tr−ícTN Sau (TN) 15 ngµy L« (TN1) Bæ sung Phunamine Sau (TN) Tr−ícTN 15 ngµy L« (TN2) Bæ sung Thienamix Sau (TN) Tr−ícTN 15 ngµy L« (TN3) Bæ sung Nacamix Sau (TN) Tr−íc 15 ngµy TN

Chuét c¸i Chuét ®ùc TB 3.36’ 3.25’ 3.31’ 3.41’ 3.35’ 3.38’ 3.26’ 3.28’ 3.27’ 4.07’ 4.02’ 4.05’ 3.30’ 3.27’ 3.29’ 4.11’ 4.18’ 4.15’ 3.33’ 3.27’ 3.30’ 4.03’ 4.06’ 4.05’

Qua kÕt qu¶ b¶ng trªn cho thÊy gi÷a c¸c l« ®èi chøng vµ thÝ nghiÖm cã sù kh¸c nhau râ rÖt,

thËm chÝ sù kh¸c nhau cßn thÓ hiÖn ë c¶ kÕt qu¶ ë trong c¸c l« thÝ nghiÖm tù ®èi chøng. - ë l« ®èi chøng thêi gian b¬i trung b×nh cña chuét gi÷a tr−íc thÝ nghiÖm lµ 3.31’ vµ sau ®ît thÝ nghiÖm lµ 3.38’ kÕt qu¶ cã sù kh¸c nhau kh«ng nhiÒu l¾m. - ë l« thÝ nghiÖm 1 (TN1) chuét thÝ nghiÖm ®−îc cho ¨n bæ sung chÕ phÈm Phunamine vµ thêi gian b¬i trung b×nh ®−îc c¶i thiÖn t¨ng ®−îc 0.38’ tr−íc thÝ nghiÖm lµ 3.27’ , sau thÝ nghiÖm kÕt qu¶ lµ 4.05’ . - ë l« thÝ nghiÖm 2 (TN2) chuét thÝ nghiÖm ®−îc cho ¨n bæ sung chÕ phÈm Thienamix vµ thêi gian b¬i trung b×nh ®−îc c¶i thiÖn t¨ng ®−îc 0.46’ tr−íc thÝ nghiÖm lµ 3.29’, sau thÝ nghiÖm kÕt qu¶ lµ 4.15’ . - ë l« thÝ nghiÖm 3 (TN3) chuét thÝ nghiÖm ®−îc cho ¨n bæ sung chÕ phÈm Nacamix vµ thêi gian b¬i trung b×nh ®−îc c¶i thiÖn t¨ng ®−îc 0.35’ tr−íc thÝ nghiÖm lµ 3.30’ , sau thÝ nghiÖm kÕt qu¶ lµ 4.05’ . C¸c kÕt qu¶ thùc nghiÖm trªn chøng minh cho thÊy c¸c chÕ phÈm Phunamine, Thienamix vµ Nacamix thùc sù cã t¸c dông t¨ng c−êng thÓ lùc ®èi víi chuét thÝ nghiÖm thÓ hiÖn ë thêi gian b¬I cña chuét ®−îc kÐo dµi h¬n, søc chÞu ®ùng cña chuét ®−îc tèt h¬n. §iÒu nµy lý gi¶i r»ng trong c¸c chÕ phÈm ®· cung cÊp bæ sung thªm c¸c chÊt dinh d−ìng còng nh− c¸c ho¹t chÊt sinh häc, c¸c hormone steroid (Testosterone, progesterone…), c¸c chÊt vi kho¸ng nh− Fe, Zn, Cu..vµ c¸c acid amine cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ tiªu hao n¨ng l−îng cña chuét. * C¸c chÕ phÈm bét Phunamine, Thienamix vµ Nacamix cã t¸c dông rÊt tèt lªn mét sè chØ tiªu huyÕt häc cña chuét cèng tr¾ng.

ThÝ nghiÖm ®−îc triÓn khai trªn chuét cèng tr¾ng gåm 30 con ®ùc khoÎ m¹nh, thêi gian thùc nghiÖm lµ 20 ngµy chia lµm 3 l« cã träng l−îng ®ång ®Òu lóc b¾t ®Çu ph©n l« thÝ nghiÖm, kho¶ng 90- 100 g ®ùîc chia thµnh 2 l«: - L« thÝ nghiÖm 1 (TN1): 10 con chuét ®−îc nu«i b»ng khÈu phÇn ¨n c¬ b¶n vµ ®−îc bæ sung chÕ phÈm Phunamine víi liÒu dïng lµ 150mg/con/ngµy. - L« thÝ nghiÖm 2 (TN2): 10 con chuét ®−îc nu«i b»ng khÈu phÇn ¨n c¬ b¶n vµ ®−îc bæ sung chÕ phÈm Thienamix víi liÒu dïng lµ 150mg/con/ngµy. - L« thÝ nghiÖm 3 (TN3): 10 con chuét ®−îc nu«i b»ng khÈu phÇn ¨n c¬ b¶n vµ ®−îc bæ sung chÕ phÈm Nacamix víi liÒu dïng lµ 100mg/con/ngµy. - C¸c chØ tiªu huyÕt häc ®−îc ®o trªn m¸y Sysmexse-9500 NhËt cho phÐp x¸c ®Þnh ®−îc 32 chØ tiªu huyÕt häc kh¸c nhau. B¶ng 19. B¶ng kÕt qu¶ kiÓm tra c¸c chØ tiªu huyÕt häc cña chuét dïng thö nghiÖm chÕ phÈm.

ChØ tiªu Bæ sung Phunamine (TN1) Bæ sung Thienamix (TN2) Bæ sung Nacamix (TN3)

Tr−íc TN 2.30 Sau (TN) 20 ngµy 2.00 Tr−íc TN 2.00 Sau (TN) 20 ngµy 2.10 Tr−íc TN 2.02 Sau (TN) 20 ngµy 2.14

Mr.Nam

8/8/2007

- 31 -

WBC (x103/ul) Sè l−îng tuyÖt ®èi b¹ch cÇu ®oan trung tinh RBC (x106/ul) 3.33 4.04 3.46 4.18 3.35 4.10

12.76 14.02 12.88 14.32 13.52 14.36 Sè l−îng hång cÇu HGB (g/dL) HuyÕt s¾c tè

KÕt qu¶ ë b¶ng trªn cho thÊy sau khi cho chuét cèng tr¾ng ¨n bæ sung c¸c chÕ phÈm Phunamine, Thienamix vµ Nacamix trong 20 ngµy th× ®· lµm thay ®æi mét sè chØ tiªu huyÕt häc quan träng cña chuét.

Sè l−îng hång cÇu (RBC) trung b×nh cña chuét ë nhãm (TN1) cho ¨n bæ sung chÕ phÈm Phunamine tr−íc thÝ nghiÖm lµ 3.33(x106/ul), sau thÝ nghiÖm lµ 4.04(x106/ul). T¨ng 0.91(x106/ul). ë nhãm (TN2) cho ¨n chÕ phÈm Thienamix tr−íc thÝ nghiÖm lµ 3.46(x106/ul), sau thÝ nghiÖm lµ 4.18(x106/ul). T¨ng 0.92(x106/ul). Cßn ë nhãm (TN3) cho ¨n chÕ phÈm Nacamix tr−íc thÝ nghiÖm lµ 3.35(x106/ul), sau thÝ nghiÖm lµ 4.10(x106/ul). T¨ng 0.95(x106/ul).

Sè l−îng Hemoglobin (HGB) trung b×nh cña chuét ë nhãm (TN1) cho ¨n bæ sung chÕ phÈm Phunamine tr−íc thÝ nghiÖm lµ 12.76(g/dl), sau thÝ nghiÖm lµ 14.02(g/dl). T¨ng 1.26(g/dl). ë nhãm (TN2) cho ¨n chÕ phÈm Thienamix tr−íc thÝ nghiÖm lµ 12.88(g/dl), sau thÝ nghiÖm lµ 14.32(g/dl). T¨ng 1.94(g/dl). Cßn ë nhãm (TN3) cho ¨n chÕ phÈm Nacamix tr−íc thÝ nghiÖm lµ 13.52(g/dl), sau thÝ nghiÖm lµ 14.36(g/dl). T¨ng 0.84(g/dl).

Sè l−îng b¹ch cÇu (WBC) trung b×nh cña chuét ë c¸c nhãm thÝ nghiÖm cã thay ®æi nh−ng kh«ng râ. ë nhãm thÝ nghiÖm (TN1) cho ¨n bæ sung chÕ phÈm Phunamine tr−íc thÝ nghiÖm lµ 2.3(x103/ul), sau thÝ nghiÖm lµ 2.0(x103/ul). ë nhãm (TN2) cho ¨n chÕ phÈm Thienamix tr−íc thÝ nghiÖm lµ 2.0(x103/ul), sau thÝ nghiÖm lµ 2.0 cßn ë nhãm (TN3) cho ¨n chÕ phÈm Nacamix tr−íc thÝ nghiÖm lµ 2.02(x103/ul), sau thÝ nghiÖm lµ 2.14(x103/ul)

Nh− vËy c¸c chÕ phÈm Phunamine, Thienamix vµ Nacamix ®Òu cïng kÝch thÝch sù t¹o m¸u, t¹o hång cÇu vµ hemoglobin. Sù t¨ng sè l−îng hång cÇu cã nghÜa t¨ng c−êng cung cÊp oxy cho tÕ bµo, ®iÒu ®ã rÊt cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ c¸c ho¹t ®éng cña c¬ b¾p còng nh− viÖc t¨ng c−êng thÓ lùc cña c¬ thÓ. c. C¸c chÕ phÈm bét Phunamine, Thienamix vµ Nacamix ®· t¨ng c−êng cung cÊp bæ sung c¸c ho¹t chÊt hormone steroid (Testosterone, cortisol..) c¸c chÊt vi kho¸ng (Zn, Fe, Cu…) vµ c¸c acid amine cho c¬ thÓ.

§Ó chøng minh cho t¸c dông cña chÕ phÈm ®Ò tµi ®· tiÕn hµnh mét thÝ nghiÖm vÒ nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña bét nguyªn liÖu chÕ phÈm Phunamine, Thienamix vµ Nacamix lªn c¸c chØ tiªu sinh häc tinh trïng thá ®ùc.

¶nh h−ëng cña c¸c chÕ phÈm Phunamine, Thienamix vµ Nacamix ®Õn thÓ lùc cña chuét thÝ nghiÖm th«ng qua c¸c chØ tiªu sinh häc tinh trïng cña thá. ThÝ nghiÖm ®−îc bè trÝ trªn 4l«, mçi l« 10 con, träng l−îng trung b×nh cña thá lµ 4-5kg/con. C¸c l« thá thÝ nghiÖm ®−îc ¨n khÈu phÇn c¬ së cã bæ sung thªm bét nguyªn liÖu chÕ phÈm Phunamine, Thienamix víi liÒu 300mg/con/ ngµy, vµ Nacamix víi liÒu 200mg/con/ ngµy, cßn l« ®èi chøng chØ ®−îc ¨n khÈu phÇn c¬ së. ChØ sau 15 ngµy thá ®−îc ¨n bæ sung bét chÕ phÈm cho thÊy cã kÕt qu¶ rÊt râ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng tinh trïng nh− b¶ng sau: B¶ng 20 . ¶nh h−ëng cña bét nguyªn liÖu chÕ phÈm Phunamine, Thienamix, Nacamix lªn c¸c chØ tiªu sinh häc tinh trïng thá ®ùc tr−íc vµ sau thÝ nghiÖm

Mr.Nam

8/8/2007

- 32 -

ChØ tiªu (§C) Thøc ¨n c¬ (TN1) TACS + P (TN2) TACS + T (TN3) TACS + N

sau 15 ngµy sau 15ngµy

L−îng tinh (ml) Ho¹t lùc (A%) Nång ®é (triÖu/ml) Tæng tinh trïng mét lÇn lÊy tinh (triÖu) Tæng tinh trïng tiÕn th¼ng 1lÇn lÊy tinh Tû lÖ tinh kþ h×nh (%) sau 15 ngµy 1.10 38.12 139.45 152.14 52.12 14.12 0.84 34.02 135.29 146.24 47.22 16.22 0.75 27.00 136.62 147.22 46.24 17.45

së (TACS) 0.50 26.00 125.28 60.12 21.67 25.18 + ChÕ phÈm Phunamine (P).+ ChÕ phÈm Thienamix (T).+ ChÕ phÈm Nacamix (N) Qua b¶ng trªn cho thÊy sè l−îng vµ chÊt l−îng tinh trïng cña thá ®−îc bæ sung bét nguyªn liÖu chÕ phÈm Phunamine, Thienamix vµ Nacamix sau 15 ngµy ®−îc c¶i thiÖn râ rÖt:

• L−îng tinh dÞch/mét lÇn lÊy ë c¸c l« thÝ nghiÖm cao h¬n thá ë nhãm ®èi chøng: Cao nhÊt ë (TN1): 1.10ml> (TN2):0.84ml > (TN3):0.75 > (§C): 0.50ml

• Ho¹t lùc tinh trïng ë nhãm thá thÝ nghiÖm cho ¨n bæ sung chÕ phÈm t¨ng h¬n nhãm ®èi

chøng: Cao nhÊt ë (TN1): 38.12%> (TN2):34.02% > (TN3):27% > (§C): 26%

• Nång ®é tinh trïng ë nhãm thá thÝ nghiÖm cho ¨n bæ sung chÕ phÈm t¨ng h¬n nhãm ®èi chøng: Cao nhÊt ë (TN1): 139.45 triÖu/ml > (TN3):136.62triÖu/ml> (TN2):135.29 triÖu/ml> (§C): 125.28 triÖu/ml.

• L−îng tinh trïng 1 lÇn lÊy ë nhãm thá cho ¨n bæ sung chÕ phÈm cã t¨ng h¬n ë nhãm ®èi chøng: Cao nhÊt ë (TN1):152.14triÖu>(TN3):147.22triÖu>(TN2):146.24triÖu>(§C):60.12triÖu • T¨ng tæng sè tinh trïng tiÕn th¼ng cña mét lÇn lÊy tinh ë nhãm thá thÝ nghiÖm còng ®−îc c¶i

thiÖn tèt h¬n: Cao nhÊt ë (TN1): 52.12>(TN2):47.22>(TN3):46.24>(§C):21.67 • Tû lÖ tinh trïng kþ h×nh cña thá ë nhãm thÝ nghiÖm thÊp h¬n thá ë nhãm ®èi chøng.

C¸c kÕt qu¶ trªn chøng minh r»ng bét chÕ phÈm Phunamine, Thienamix vµ Nacamix cã t¸c dông t¨ng c−êng ®−îc thÓ lùc th«ng qua viÖc bæ sung hµm l−îng Testosterone, hµm l−îng kÏm (Zn) lµm t¨ng kh¶ n¨ng phôc håi kh¶ n¨ng sinh tinh vµ t¨ng phÈm chÊt tinh dÞch ë thá ®ùc. §iÒu nµy kÕt qu¶ nµy ®óng víi nhiÒu t¸c gi¶ [2,4,22,28] cho thÊy trong bét nguyªn liÖu chÕ phÈm Phunamine, Thienamix vµ Nacamix ®−îc nghiªn cøu tõ nguån c¸ c¬m, c¸c ch×a v«I, hµu, kiÕn vµ mèi kh«ng chØ giµu cã testosteron, cortisol… mµ cßn cã hµm l−îng cao nguyªn tè kÏm (Zn, Fe..). 3. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ qui tr×nh t¹o viªn t¨ng lùc Phunamine a. Thµnh phÇn cña bét nguyªn liÖu Phunamine B¶ng 21: Hµm l−îng c¸c axit amin trong bét nguyªn liÖu Phunamine (§¬n vÞ tÝnh: %g a.amine/100g mÉu).

C¸c axit amin

Mr.Nam

8/8/2007

- 33 -

1. Aspactic 2. Glutamic-Treonine 3. Treonine 4. Serine 5. Glycine 6. Tyroxin 7. Alanine 8. Acginin-Histidin 9. Histidin 10. Valine 11.Methionin+ Valine Hµm l−îng 7.2 5.8 3.02 3.03 5.78 10.5 4.2 7.22 6.15 4.02 4.68

12. Phenylalanine 13. Isoleucin 14. Leucine-isoleucine 15. Lysine 16. 4-Hydroproline 17. Cysteine 18. Proline 9.54 7.89 8.21 6.28 7.8 4.07 11.12

• C¸c ho¹t chÊt steroid trong bét tinh Phunamine. (X¸c ®Þnh trªn m¸y miÔn dÞch ELISA (Multiskan-PhÇn Lan) B¶ng 22. Hµm l−îng c¸c ho¹t chÊt steroid trong bét tinh nguyªn liÖu Phunamine

Tªn chØ tiªu

KÕt qu¶ 48.52 60.50 50.55 30.71 STT 1 2 3 4 - Testosterone (ng/g vck) - Cortisol (ng/g vck) - Progesterone (ng/g vck) - Oestradiol (mg/kg cvk)

Qua kÕt qu¶ ë b¶ng 5 cho thÊy hµm l−îng c¸c ho¹t chÊt steroid trong bét tinh nguyªn liÖu viªn t¨ng lùc phunamine cã gi¸ trÞ lµ cao, ®iÒu nµy cho thÊy ®óng víi c¸c tµi liÖu vÒ y häc cæ truyÒn nãi vÒ t¸c dông cña nguyªn liÖu [4,6,9,15]. • C¸c chÊt vi kho¸ng trong bét tinh viªn t¨ng lùc Phunamine (X¸c ®Þnh trªn m¸y NhiÔu x¹ huúnh quang tia X ký hiÖu XRF SEA-2110).

Tªn mÉu Fe

B¶ng 23: Hµm l−îng c¸c chÊt vi kho¸ng trong bét tinh viªn t¨ng lùc Phunamine(mg/kg vck) STT K(%) Ca(%) 1 bét viªn t¨ng lùc Phunamine 0.69 Zn 164.90 90.70 Mn 32.20 Cu 48.85 2.10 Se 182.15

b. Qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt viªn nang Phunamine tõ c¸ c¬m, c¸ ch×a v«i

Theo c¸c tµi liÖu y häc cæ truyÒn c¸ c¬m cã hµm l−îng protein vµ acid amine rÊt cao. Ngoµi ra c¸ c¬m cßn cã nhiÒu ho¹t chÊt sinh d−îc kh¸c nh− c¸c steroid (testosterone, progesterone…), c¸c chÊt vi kho¸ng cÇn thiÕt cho c¬ thÓ nh− kÏm, ®ång, s¾t [26,28,29].

Kinh nghiÖm d©n gian l©u nay chØ biÕt sö dông c¸ c¬m ®¬n thuÇn nh− mét mãn thùc phÈm. Víi khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ngµy nay viÖc øng dông c¸c ho¹t chÊt sinh häc trong c¸c nguån nguyªn liÖu d−îc vµ thùc phÈm ®Ó nghiªn cøu s¶n xuÊt c¸c thùc phÈm chøc n¨ng vµ thuèc lµ mét ®iÒu rÊt cÇn thiÕt vµ ®−îc ph¸t huy. ChÝnh v× vËy ®Ò tµi ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu c¸c ho¹t chÊt sinh häc trong nguån nguyªn liÖu nµy ®Ó s¶n xuÊt viªn thùc phÈm chøc n¨ng nh»m t¨ng c−êng thÓ lùc cho vËn ®éng viªn còng nh− s¸−c khoÎ céng ®ång[2,3,5,6].

Mr.Nam

8/8/2007

- 34 -

C¸ ch×a v«i mâm nhän lµ mét trong 3 lo¹i c¸ ch×a v«i cã phæ biÕn ë n−íc ta, ®−îc ph©n bè r¶I r¸c kh¾p ven bê biÓn ViÖt Nam, tõ vÞnh B¾c bé ®Õn vÞnh Th¸I lan, th−êng sinh sèng ë c¸c vïng cã nhiÒu rong t¶o vµ hÑ biÓn. C¸ ch×a v«i thuéc hä c¸ ngùa (h¶I m·). C¸ ch×a v«i cã tªn khoa häc lµ Syngnathus acus Linnaeus hay cßn gäi lµ con h¶i long. Trong y häc cæ truyÒn còng nh− nhiÒu tµi liÖu khoa häc hiÖn ®¹i cho thÊy c¸ ch×a v«i chøa nhiÒu ho¹t chÊt cã gi¸ trÞ lín vÒ y d−îc theo kinh nghiÖm d©n gian, c¸ ch×a v«I sau khi thu ho¹ch ng−êi ta chÕ biÕn nh− c¸ ngùa (hay cßn gäi lµ h¶i m·). cã thÓ chÕ biÕn ph¬i kh« råi sÊy thµnh bét, hoÆc sao thµnh mµu vµng hoÆc tÈm r−îu dïng ¨n dÇn. C¸c nghiªn cøu hiÖn ®¹i còng ®· ph¸t hiÖn trong nguyªn liÖu cã hµm chøa c¸c chÊt kÝch thÝch tè, chÊt keo, chÊt albumin, phoshor vµ c¸c vitamine..v..v… Tõ nguyªn liÖu ng−êi ta cã thÓ s¬

chÕ ra tinh bét th« ®Ó ¨n cã t¸c dông t¨ng c−êng thÓ lùc rÊt tèt, cã thÓ n©ng cao ®−îc n¨ng lùc lµm viÖc cña c¬ thÓ, c¶I thiÖn giÊc ngñ vµ høng thó trong b÷a ¨n, gi¶m bít mÖt nhäc trong lao ®éng. cã t¸c dông kÝch thÝch sinh dôc, t¨ng c−êng chøc n¨ng thËn, t¨ng hång cÇu. [2,5,6,30,31,32].

Tõ nh÷ng t¸c dông cña nguyªn liÖu ®· ®−îc ®óc kÕt qua y häc hiÖn ®¹i vµ y häc cæ truyÒn. §· cã rÊt nhiÒu c¸c bµi thuèc y häc cæ truyÒn tõ nguån d−îc liÖu nguyªn liÖu cã t¸c dông rÊt tèt trong viÖc bæ d−ìng t¨ng c−êng søc kháe, theo ®«ng y cæ truyÒn bét nguyªn liÖucã thÓ chÕ biÕn thµnh c¸c bµi thuèc cho nh÷ng ng−êi m¾c bÖnh tinh suy, huyÕt thiÓu, ®Çu v¸ng m¾t hoa, tai ï, ¸p huyÕt thÊp, gÇy yÕu, suy nh−îc c¬ thÓ [6,12,15,18,30,31,32]. Nh÷ng s¶n phÈm ®«ng y trªn ®Òu ®−îc bµo chÕ theo ph−¬ng ph¸p cæ truyÒn, cßn thñ c«ng, chÊt l−îng ch−a ®−îc ®¶m b¶o, b¶o qu¶n ch−a ®−îc tèt, t¸c dông ch−a ®−îc ph¸t huy vµ h¬n n÷a s¶n phÈm ch−a mang tÝnh hiÖn ®¹i, gi¸ trÞ kh«ng cao.

V× nh÷ng lý do trªn ®Ò tµi ®· ®−a ra néi dung gi¶i quyÕt vÊn ®Ò øng dông c«ng nghÖ sinh häc hiÖn ®¹i hãa y häc cæ truyÒn n©ng cÊp c¸c s¶n phÈm tõ nguyªn liÖu nh− s¶n xuÊt viªn nÐn Phunamine. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ thùc hiÖn ®Ò tµi chóng t«i thÊy viªn nÐn vÉn ch−a mang ®−îc tÝnh hiÖn ®¹i cña s¶n phÈm, b¶o qu¶n ch−a ®−îc tèt. Do vËy chóng t«i ®· chuyÓn sang s¶n xuÊt viªn nang, ®ãng vØ vµ ®−îc b¶o qu¶n trong tói mµng nh«m vµ ®ùng trong hép cøng. Nh− vËy s¶n phÈm ®¸p øng ®−îc c¸c môc tiªu trªn.

§Ó ra ®êi ®−îc viªn t¨ng lùc Phunamine (viªn nang), nhãm nghiªn cøu thùc hiÖn dù ¸n b»ng ph−¬ng ph¸p hiÖn ®¹i n©ng cÇp c¸c bµi c¸c bµi thuèc y häc cæ truyÒn nh− sau: Nguyªn liÖu sau khi thu ho¹ch ®−îc xö lý b»ng c«ng nghÖ ho¸ sinh enzyme ®Ó chÕ biÕn thµnh d¹ng bét tinh, s¶n phÈm ë d¹ng peptid vµ axit amin. B»ng qui tr×nh c«ng nghÖ ë c¸c ®iÒu kiÖn kü thuËt nh− ®· nghiªn cøu nh− trªn (Trong ®iÒu kiÖn tèi −u, thuû ph©n ë nhiÖt ®é, pH = 6.5 vµ trong thêi gian hîp lý víi ho¹t ®é enzyme papain lµ hîp lý ®· ®−îc thñy ph©n cho ®−îc 18 axit amin). Dùa trªn c¸c bµi thuèc y häc cæ truyÒn, Viªn Phunamine víi thµnh phÇn chÝnh lµ c¸c d−îc liÖu quÝ nh− tinh bét nguyªn liÖu c¸ c¬m, c¸ ch×a v«i, tam thÊt ®· ®−îc phèi chÕ víi c¸c d−îc liÖu, phô gia, t¸ d−îc kh¸c lµ nh÷ng d−îc liÖu cã chøa nhiÒu c¸c protein, axit amine, c¸c vitamine trong nhãm B, c¸c ho¹t chÊt steroid vµ c¸c chÊt vi kho¸ng cÇn thiÕt cho c¬ thÓ, ®−îc ®ãng vµo nang sè 0 víi hµm l−îng bét Phunamine lµ 300mg. S¶n phÈm viªn nang t¨ng lùc Phunamine ®−îc s¶n xuÊt trªn d©y chuyÒn thiÕt bÞ ®¹t tiªu chuÈn GMP cña C«ng ty Cæ phÇn d−îc Trung −¬ng Mediplantex, s¶n phÈm ®ãng mçi vØ lµ 10viªn/vØ, 2vØ/tói vµ 2tói/hép,bao b×, chÊt l−îng ®¹t c¸c tiªu chuÈn ®−îc Bé Y tÕ cho phÐp, giÊy phÐp sè 17513/2005/CBTC-YT. Qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n phÈm viªn nang t¨ng lùc Phunamine b»ng c¸c kü thuËt ph©n tÝch, chóng t«i ®· x¸c ®Þnh thµnh phÇn vµ cã mét sè kÕt qu¶ so s¸nh víi c¸c s¶n phÈm cña c¸c bµi thuèc cæ truyÒn nh−: R−îu H¶I M·, Viªn Taxaton, Gãi khang thai, vµ Viªn bæ d−ìng Triplex cña Trung Quèc vÒ thµnh phÇn chÊt l−îng nh− sau: B¶ng 24: B¶ng so s¸nh hµm l−îng c¸c axit amin trong viªn Phunamine víi c¸c s¶n phÈm kh¸c (§¬n vÞ tÝnh: %g a.amine/100g mÉu). Viªn Phunamine Tªn axit amin R−îu H¶I M· (VN) Gãi Khang Thai (TQ)

Mr.Nam

8/8/2007

- 35 -

1. A.Aspartic 2. A.glutamic 3. Treonine 4. Serine 5. Glycine 7.20 4.80 2.04 3.01 3.28 3.24 2.50 0.12 1.12 3.70 Viªn Taxaton (VN) 3.03 2.80 1.22 4.68 6.96 7.22 6.15 4.02 3.11 6.28 Viªn Triplex (TQ) 4.12 6.05 2.80 2.18 10.88

2.90 5.92 4.03 3.99 1.80 1.49 3.49 2.77 3.12 4.28 - 3.60 4.82 4.02 4.07 5.78 9.88 4.20 6.19 5.44 3.19 8.21 3.15 7.14 9.54 7.89 7.50 3.50 3.10 3.87 7.80 2.82 2.90 4.85 2.55 7.20 5.80 6.50 0.12 - 0.38 0.52 - 1.48 1.26 2.01 1.18 1.05 2.01 - 1.53 0.85 10.45 3.18 7.19 6.10 3.05 4.60 8.04 7.20 3.20 6.02 7.62 3.00 10.42

6. Tyroxin 7. Alanine 8. Acginin 9. Histidin 10. Valine 11. Methionine 12. Phenylalanine 13. Isoleucine 14. Leucine 15. Lysine 16. 4-Hydroproline 17. Cysteine+Cystine 18. Proline Qua kÕt qu¶ nghiªn cøu trong b¶ng 7 cho chóng ta thÊy hµm l−îng c¸c axit amine cã trong s¶n phÈm viªn t¨ng lùc Phunamine so víi c¸c s¶n phÈm kh¸c trong n−íc nh− Taxaton, r−îu H¶I m· th× viªn t¨ng lùc Phunamine cã gi¸ trÞ cao h¬n vµ còng kh«ng thua kÐm g× so víi s¶n phÈm viªn Triplex cña Trung Quèc hay gãi khang thai cña Trung Quèc th× viªn t¨ng lùc Phanamine cã hµm l−îng acid amine còng kh«ng thua kÐm g×. ë s¶n phÈm viªn gãi Khang thai còng nh− viªn Viªn Triplex thµnh phÇn cã tíi 17 acid amine vµ hµm l−îng còng t−¬ng ®èi cao nh−: Histidin: 9.88 Cysteine: 9.54, Leucine: 8.21, A.Aspartic: 7.22..Trong khi ®ã ë viªn t¨ng lùc Phunamine thµnh phÇn còng cã 17 acid amine vµ hµm l−¬ng còng kh«ng thÊp h¬n nhiÒu nh−: Histidin: 6.10 Cysteine: 9.54, A.Aspartic: 7.20, proline: 10.42.. kÕt qu¶ trªn cho thÊy ®óng nh− nhiÒu t¸c gi¶ ®· nghiªn cøu tr−íc ®©y [6,31,32]. B¶ng 25: B¶ng so s¸nh hµm l−îng c¸c hµm l−îng c¸c chÊt vi kho¸ng cã trong viªn Phunamine víi c¸c s¶n phÈm kh¸c. Hµm l−îng vi chÊt

Viªn Phunamine 3.22 231.08 7.27 32.90 R−îu H¶I M· (VN) 4.12 58.22 2.67 15.09 Viªn Taxaton(VN) 4.01 227.20 6.26 27.24 Gãi Khang thai (TQ) 6.22 240.02 11.28 37.91 Viªn Triplex cña (TQ) 3.92 238.27 3.24 42.76 Cu (mg/kg vck) Fe (mg/kg vck) Zn (mg/kg vck) Mn (mg/kg vck)

Mr.Nam

8/8/2007

- 36 -

VÒ hµm l−îng c¸c ho¹t chÊt vi kho¸ng sau khi bµo chÕ viªn t¨ng lùc Phunamine Qua kÕt qu¶ nghiªn cøu trong b¶ng 8 cho thÊy hµm l−îng c¸c chÊt vi kho¸ng cã trong s¶n phÈm viªn t¨ng lùc Phunamine so víi c¸c s¶n phÈm t−¬ng tù trong n−íc cao h¬n vµ so víi s¶n phÈm gãi khang thai vµ viªn Triplex cña Trung Quèc th× kÕt qu¶ còng kh«ng kh¸c nhau nhiÒu nh− cña Phunamine: Fe:231.08(mg/kg vck) Triplex:3.24

Nguyªn liÖu

Xö lý s¬ chÕ

Xö lý s¬ chÕ b»ng c«ng nghÖ ho¸ sinh, c«ng nghÖ enzyme, c«ng nghÖ ho¸ häc

DÞch chiÕt n−íc

Thuû ph©n enzyme amylazase,toC,pH,

Läc dÞch chiÕt

Thuû ph©n lÇn 2 amylazase,toC,pH.

Läc

Xö lý víi axit tricloaxetic

Phun s−¬ng

T¹o viªn nang

Phô gia

8.22 14.20 55.12 55.12 59.24 39.27 19.40 49.40 55.02 28.00

- Cortisol (mg/kg vck) - Oestradion (mg/kg vck) VÒ hµm l−îng c¸c ho¹t chÊt steroid, sau khi bµo chÕ viªn t¨ng lùc Phunamine Qua kÕt qu¶ nghiªn cøu trong b¶ng 9 cho thÊy hµm l−îng c¸c ho¹t chÊt steroid cã trong s¶n phÈm viªn t¨ng lùc Phunamine còng kh¸ cao so víi c¸c s¶n phÈm kh¸c , kÓ c¶ s¶n phÈm ngo¹i, ®iÒu nµy chøng tá s¶n phÈm trong n−íc nÕu ®−îc øng dông khoa häc c«ng nghÖ th× chÊt l−îng vµ gi¸ trÞ sÏ ®−îc n©ng lªn râ rÖt. VÒ mÆt hiÖu qu¶ gÝa trÞ bæ d−ìng, chóng t«i cã tr×nh bµy ë phÇn thùc nghiÖm d−íi ®©y. b. S¬ ®å qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt viªn nang Phunamine tõ c¸ c¬m, c¸ ch×a v«i

H×nh 15: S¬ ®å qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt viªn nang Phunamine

B. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thö nghiÖm viªn t¨ng lùc Phunamine trªn v®v

Mr.Nam

8/8/2007

- 37 -

§Ó ®¸nh gi¸ t¸c dông cña chÕ phÈm viªn t¨ng lùc trªn vËn ®éng viªn. §Ò tµi ®· tiÕn hµnh thö nghiÖm ®¸nh gi¸ t¸c dông vÒ søc bÒn, søc m¹nh c¬ b¾p, t¸c dông lªn trÝ nhí ph¶n x¹ thÇn kinh trªn vËn ®éng viªn cña c¸c ®éi ®iÒn kinh, bãng bµn vµ ®éi t¹ nh− sau:

Tr−íc vµ sau thêi gian tËp luyÖn 1 th¸ng cã kiÓm tra vÒ c¸c chØ tiªu vÒ sinh lý, sinh ho¸.

§Ó ®¸nh gi¸ ®−îc søc bÒn cña vËn ®éng viªn ®Ò tµi ®· tiÕn hµnh lÊy mÉu m¸u vµ kiÓm tra

VËn ®éng viªn ë c¸c nhãm thùc nghiÖm cã dïng viªn t¨ng lùc Phunamine vµ nhãm ®èi chøng dïng viªn t¨ng lùc Phunamine placebo. Víi liÒu dïng 4viªn/ngµy, uèng tr−íc b÷a ¨n 10-15 phót. C¸c nhãm vËn ®éng viªn cña c¸c nhãm ®èi chøng vµ thùc nghiÖm cã chÕ ®é dinh d−ìng vµ tËp luyÖn nh− nhau, bao gåm c¸c bµi tËp vÒ søc bÒn, søc dÎo, chÕ ®é gi¸o ¸n tËp nÆng vµ tËp nhÑ. 1. §¸nh gi¸ vÒ t¸c dông søc bÒn trªn vËn ®éng viªn c¸c chØ tiªu sinh ho¸ liªn quan ®Õn søc bÒn cña thÓ lùc vËn ®éng viªn vµ kÕt qu¶ cho thÊy: a. Viªn t¨ng lùc Phunamine cã t¸c dông håi phôc vµ n©ng cao hµm l−îng Testossterone trong m¸u vËn ®éng viªn. B¶ng 27. Hµm l−îng Testossterone trong m¸u cña V§V ®iÒn kinh tr−íc vµ sau 1 th¸ng luyÖn tËp. Nhãm TN dïng Phunamine Nhãm §C dïng placebo Tr−íc ®ît tËp Sau 30 ngµy

Hµm l−îng Testossterone (nmol/l) Nam V§V n=30, P<0,05 N÷ V§V n=30, P<0,05 Tr−íc ®ît tËp 24.28 3.71 2.18 0.49 Sau 30 ngµy tËp 23.40 3.84 1.92 0.26 21.92 1.92 1.46 0.44 24.95 1.83 2.04 0.39

X SD X SD

KÕt qu¶ ë b¶ng 1 cho thÊy hµm l−îng testosterone cña V§V ë nhãm ®èi chøng (kh«ng dïng viªn t¨ng lùc Phunamine) sau 1 th¸ng tËp luyÖn vµ thi ®Êu: ë V§V nam ®· gi¶m 3.62% tõ 24.28 nmol/l xuèng 23.40nmol/l, cßn ë V§V n÷ gi¶m 11.93%, tõ 2.18 nmol/l xuèng cßn 1.92 nmol/l. ë nhãm thö nghiÖm dïng viªn t¨ng lùc Phunamine sau 1 th¸ng tËp luyÖn vµ thi ®Êu hµm l−îng testosterone nh− sau: VËn ®éng viªn nam tr−íc khi dïng vµ sau khi dïng t¨ng 13.84%, tõ 21.92 nmol/l ®Õn 24.95 nmol/l. Nhãm vËn ®éng viªn n÷ sau 1 th¸ng dïng viªn t¨ng lùc Phunamine hµm l−îng testosterone ®· t¨ng tõ 1.46 nmol/l lªn 2.04nmol/l. C¸c kÕt qu¶ trªn cho thÊy r»ng viªn t¨ng lùc Phunamine gãp phÇn c¶i thiÖn hµm l−îng testosterrone hao hôt tù nhiªn trong c¬ thÓ sau ®ît tËp luyÖn, gióp cho vËn ®éng viªn håi phôc nhanh h¬n. §iÒu nµy ®óng víi kÕt qu¶ nghiªn cøu cña nhiÒu t¸c gi¶ [7,9,12]. b. Viªn t¨ng lùc Phunamine cã t¸c dông bæ trî chøc n¨ng gan trong c¬ thÓ, kÝch ho¹t enzym Lactat Dehydrogenaza (LDH) gióp t¨ng nhanh qu¸ tr×nh håi phôc. B¶ng 28. Hµm l−îng Lactat Dehydrogenaza (LDH) trong m¸u cña V§V ®iÒn kinh tr−íc vµ sau 1 th¸ng tËp luyÖn.

Nhãm §C dïng Placebo Hµm l−îng LDH trung b×nh (UI/l)

Nam V§V n=30, P<0,05

N÷ V§V n=30, P<0,05

X SD X SD

Tr−íc ®ît tËp luyÖn 390.60 33.11 398.40 21.30 Sau 30 ngµy tËp luyÖn 393.00 65.15 416.40 40.27 Nhãm TN dïng Phunamine Sau 30 ngµy tËp luyÖn 478.27 53.52 425.47 31.97 Tr−íc ®ît tËp luyÖn 428.47 36.93 381.13 43.32

Mr.Nam

8/8/2007

- 38 -

Qua kÕt qu¶ ë b¶ng 2 cho ta thÊy vËn ®éng viªn ë c¸c nhãm ®èi chøng kh«ng dïng viªn t¨ng lùc Phunamine ho¹t ®é LDH trong huyÕt thanh hÇu nh− kh«ng thay ®æi hoÆc t¨ng lªn kh«ng ®¸ng kÓ tõ 0.61- 4.52%. ë vËn ®éng viªn n÷ thay ®æi tr−íc tËp luyÖn vµ sau tËp luyÖn tõ 398.40UI/l lªn 416.40UI/l (t¨ng 4.52% ). Cßn ë vËn ®éng viªn nam thay ®æi tr−íc tËp luyÖn vµ sau tËp luyÖn tõ 390.60UI/l lªn 393.00UI/l (t¨ng 0.61% ).

Trong khi ®ã ë nhãm thùc nghiÖm ®−îc dïng viªn t¨ng lùc Phunamine, ho¹t ®é LDH ë nam V§V t¨ng tõ 428.47 UI/l ®Õn 478.27 UI/l (11.62%), ë n÷ V§V t¨ng 11.63% (tõ 381.13 UI/l ®Õn 425.47 UI/l) c¸c kÕt qu¶ nµy cã thÓ gi¶i thÝch lµ viªn Phunamine cã hµm l−îng kÏm h÷u c¬ cao, trong nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu míi gÇn ®©y ®· kh¼ng ®Þnh r»ng Zn kÏm cã t¸c dông kÝch ho¹t enzym LDH trong ph¶n øng khö axit lactic t¹o thµnh axit piruvic, ®©y lµ mét yÕu tè rÊt cÇn thiÕt ®èi víi c¸c vËn ®éng viªn vµ c¸c ®èi t−îng lao ®éng c¬ b¾p. §iÒu nµy còng ®óng víi kÕt qu¶ nghiªn cøu cña nhiÒu t¸c gi¶ tr−íc ®©y [ 2, 4, 5, 7]. c. Phunaminecã t¸c dông trong qu¸ tr×nh ph©n gi¶i axit lactic trong c¬ lµm t¨ng c−êng kh¶ n¨ng håi phôc cña c¬ thÓ V§V. B¶ng 29. Hµm l−îng axit lactic trong m¸u cña V§V ®iÒn kinh tr−íc vµ sau 1 th¸ng tËp luyÖn.

Nhãm §C dïng placebo Nhãm TN dïng Phunamine

Tr−íc ®ît tËp Sau 30 ngµy tËp Tr−íc ®ît tËp Sau 30 ngµy tËp

Hµm l−îng axit lactic trung b×nh (mg/dl) Nam V§V X n=30, P<0,05 SD N÷ V§V X n=30, P<0,05 SD 4.26 0.34 3.96 0.18 3.24 0.40 4.02 0.21 2.60 0.25 2.74 0.50

4.49 0.30 4.29 0.24 C¸c kÕt qu¶ trong b¶ng 3 cho thÊy c¸c vËn ®éng viªn ë nhãm ®èi chøng kh«ng dïng viªn t¨ng lùc Phunamine, hµm l−îng acid lactic ë nam V§V sau ®ît tËp luyÖn kh«ng cã g× thay ®æi mµ cã vÎ t¨ng nhÑ, t¨ng tõ 4.26mg/dl lªn 4.49mg/dl (5.4%), cßn ë n÷ vËn ®éng viªn nhãm ®èi chøng kh«ng dïng phunamine hµm l−îng acid lactic trung b×nh t¨ng tõ 3.96mg/dl lªn 4.29mg/dl (8.28%). §iÒu nµy còng rÊt cã lý v× sau mçi ®ît tËp luyÖn vËn ®éng viªn th−êng mÖt mái ®ã chÝnh lµ Acid lactic, nguyªn nh©n g©y mÖt mái trong c¬ thÓ.

C¸c vËn ®éng viªn ë nhãm thö nghiÖm ®−îc dïng viªn t¨ng lùc Phunamine, hµm l−îng acid lactic trung binh ë nam V§V sau ®ît tËp luyÖn ®−îc c¶i thiÖn gi¶m tõ 3.24mg/dl xuèng 2.60mg/dl (19.63%), ë n÷ V§V nhãm thö nghiÖm gi¶m 31.83% (tõ 4.02mg/dl xuèng 2.74mg/dl) c¸c kÕt qu¶ nµy cho thÊy viªn Phunamine cã t¸c dông kÝch ho¹t enzym LDH t¨ng c−êng ph¶n øng khö axit lactic t¹o thµnh axit piruvic, ®©y lµ mét yÕu tè rÊt cÇn thiÕt ®èi víi c¸c vËn ®éng viªn vµ c¸c ®èi t−îng lao ®éng c¬ b¾p. KÕt qu¶ nµy phï hîp víi nhiÒu t¸c gi¶ [9,14,17]. d. Viªn Phunamine cã t¸c dông håi phôc vµ t¨ng hång cÇu vµ c¶i thiÖn c¸c chØ tiªu huyÕt häc cña vËn ®éng viªn. B¶ng 30. KÕt qu¶ kiÓm tra c¸c chØ tiªu huyÕt häc ë vËn ®éng viªn ®iÒn kinh tr−íc vµ sau mét th¸ng tËp luyÖn. n=30, P<0,05

RBC x106/ul) Sè l−îng hång cÇu HGB g/dL HuyÕt s¾c tè WBCx103/ul Sè l−îng tuyÖt ®èi b¹ch cÇu ®oan trung tinh MCV ThÓ tÝch trung b×nh hång cÇu (f/l

8/8/2007

Mr.Nam

- 39 -

Nhãm VËn ®éng viªn V§V (Nam) Nhãm TN X SD V§V (Nam) Nhãm §C X SD T 6.57 1.29 6.92 1.12 S 6.29 1.12 7.02 0.95 T 4.98 0.36 4.82 0.39 S 5.56 0.51 4.62 0.52 T 14.00 0.53 13.76 1.13 S 14.69 0.95 13.32 1.12 T 88.05 4.73 87.64 2.90 S 89.13 4.15 87.06 2.58

V§V (N÷) Nhãm TN X SD V§V (N÷) Nhãm §C X SD 6.13 0.81 6.72 1.43 5.91 0.83 6.83 1.51 4.29 0.22 4.39 0.45 4.90 0.48 4.26 0.30 12.21 0.84 12.26 1.15 12.86 0.96 11.76 1.16 88.68 2.92 87.06 3.24 90.10 3.94 86.84 2.94

HuyÕt s¾c tè (HGB) ë c¸c V§V thö nghiÖm ®Òu gi÷ ®−îc møc æn ®Þnh: ë nam V§V tõ

Qua kÕt qu¶ ë b¶ng 4 chóng ta thÊy thÓ tÝch trung b×nh hång cÇu (MCV) cña c¸c V§V nhãm thö nghiÖm sau khi dïng viªn t¨ng lùc Phunamine ë møc æn ®Þnh tèt: ë nam V§V tõ 88.05 f/l ®Õn 89.13 f/l vµ ë n÷ V§V tõ 88.68fl ®Õn 90.10 fl. Sè l−îng b¹ch cÇu WBCcña V§V ë nhãm thö nghiÖm tr−íc vµ sau ®ît tËp luyÖn cã dao ®éng nh−ng ë møc æn ®Þnh tèt: Nam V§V tõ 6.57 x103/ul ®Õn 6.29 x103/ul vµ ë n÷ V§V tõ 6.13 x103/ul ®Õn 5.91 x103/ul. 14.00g/dl ®Õn 14.69 g/dl vµ ë n÷ V§V tõ 12.21g/dl ®Õn 12.86 g/dl.

HuyÕt s¾c tè (HBG) ë nam V§V nhãm ®èi chøng gi¶m tõ 13.76 g/dL ®Õn 13.32 g/dL. ë n÷

Sè l−îng hång cÇu nhãm V§V thö nghiÖm sau 1 th¸ng tËp luyÖn cã dïng viªn t¨ng lùc Phunamine cho thÊy sè l−îng hång cÇu kh«ng nh÷ng kh«ng bÞ gi¶m mµ cßn ®−îc c¶i thiÖn t¨ng lªn, ë nam V§V hång cÇu t¨ng 4.98x106/ul lªn 5.56x106/ul, ë n÷ V§V hång cÇu t¨ng tõ 4.29 x106ul lªn 4.90 x106/ul. C¸c kÕt qu¶ t−¬ng tù nhËn ®−îc trong thùc nghiÖm víi c¸c V§V ë nhãm ®èi chøng kh«ng dïng viªn t¨ng lùc Phunamine trong ®ît tËp luyÖn nh− sau: Hång cÇu ë nam V§V cã thay ®æi kh«ng nh÷ng kh«ng t¨ng mµ cßn gi¶m nhÑ tõ 4.82 x106/ul ®Õn 4.62 x106/ ul vµ ë n÷ V§V t¨ng tõ 4.39 x106/ul ®Õn 4.26 x106/ul V§V gi¶m tõ 12.26g/dL ®Õn 11.76g/dL. Sè l−îng b¹ch cÇu WBCcña V§V ë nhãm ®èi chøng tr−íc vµ sau ®ît tËp luyÖn cã dao ®éng theo ¶nh h−ëng cña sè l−îng hång cÇu: Nam V§V tõ 6.92x103/ul ®Õn 7.02x103/ul vµ ë n÷ V§V tõ 6.72x103/ul ®Õn 6.83x103/ul . ThÓ tÝch trung b×nh hång cÇu (MCV) cña c¸c V§V nhãm V§V ®èi chøng kh«ng dïng viªn t¨ng lùc Phunamine sau ®ît tËp luyÖn hÇu nh− kh«ng cã sù thay ®æi: ë nam V§V tõ 87.64 f/l ®Õn 87.06f/l vµ ë n÷ V§V tõ 87.06®Õn 86.84fl. 2. §¸nh gi¸ vÒ t¸c dông t¨ng c−êng thÇn kinh ph¶n x¹ trÝ nhí trªn vËn ®éng viªn a. Viªn t¨ng lùc Phunamine cã t¸c dông kÝch thÝch thÇn kinh trung −¬ng lµm t¨ng nhanh ph¶n x¹ thÇn kinh gióp cho vËn ®éng viªn xö lý nhanh t×nh huèng trong c¸c bµi tËp. B¶ng 4. KÕt qu¶ kiÓm tra ph¶n x¹ cña V§V bãng bµn - §¹i häc TDTT Tõ S¬n

Ph¶n x¹ ®¬n Ph¶n x¹ phøc

ChØ tiªu n=29, p<0.05

MaX Min

V§V nam

X SD MaX Min

Mr.Nam

8/8/2007

- 40 -

V§V n÷ LÇn 1 (ms) LÇn 2 (ms) 176.20 95.00 131.70 25.14 227.69 136.92 227.84 155.84 192.15 21.34 256.18 190.39 LÇn 1 (ms) 352.97 245.51 306.38 29.25 421.00 190.39 LÇn 2 (ms) 276.00 165.00 204.38 28.08 219.84 133.15 Sè lçi LÇn 1 5.00 1.00 3.00 1.17 6.00 1.00 Sè lçi LÇn 2 3.00 0.00 0.81 0.81 3.00 0.00

0.88 0.78 3.38 1.17 223.97 21.26 178.19 26.00 268.05 59.25 167.02 21.52

Sè lçi m¾c ph¶i trong ph¶n x¹ phøc cña V§V nam ®−îc c¶I thiÖn trung b×nh tõ 3 lÇn xuèng

X SD * (ms): miligi©y * LÇn 1: KiÓm tra tr−íc ®ît tËp luyÖn. * LÇn 2: KiÓm tra sau 1 th¸ng tËp luyÖn KÕt qu¶ kiÓm tra ph¶n x¹ trong b¶ng 4 cho thÊy ë test kiÓm tra ph¶n x¹ ®¬n c¸c V§V nam tr−íc vµ sau thêi gian tËp luyÖn 1 th¸ng trung b×nh tõ 192.15ms xuèng 131.70ms gi¶m 31%. Cßn ë vËn ®éng viªn n÷ gi¶m trung b×nh tõ 223.97ms xuèng 178.19ms gi¶m 20.44%. Ph¶n x¹ phøc cña v¹n ®éng viªn nam sau 1 th¸ng dïng viªn t¨ng lùc Phunamine ®−îc c¶I thiÖn trung b×nh tõ 306.38ms xuèng 204.38ms gi¶m 33.29%. Cßn ë vËn ®éng viªn n÷ ph¶n x¹ phøc tõ 268.05ms xuèng cßn 167.02ms gi¶m 37.69%. cßn 0.81 lÇn. Ë V§V n÷ gi¶m trung b×nh tõ 3.38 lÇn xuèng cßn 0.88 lÇn. C¸c kÕt qu¶ kiÓm tra vÒ ph¶n x¹ ®¬n, ph¶n x¹ phøc vµ sè lÇn m¾c lçi ®iÖn tö gi÷a tr−íc vµ sau khi dïng dïng hç trî viªn t¨ng lùc Phunamine cã sù kh¸c biÖt nh− trªn ta cã thÓ ®¸nh gi¸ ®−îc t¸c dông cña viªn t¨ng lùc Phunamine ®· gióp cho c¸c vËn ®éng viªn t¨ng hiÖu suÊt vËn ®éng, kÝch thÝch ho¹t ®éng cña thÇn kinh trung −¬ng xö lý tèt ph¶n x¹ trong c¸c bµi tËp KÕt qu¶ nµy còng phï hîp víi nhiÒu t¸c gi¶ [6,7,9,18]. b. Viªn Phunamine cã t¸c dông hiÖu qu¶ lªn c¸c test g¾ng søc tèi ®a cña V§V cña vËn ®éng viªn ®iÒn kinh Hµ Néi.

Thùc nghiÖm ®−îc kiÓm tra trªn c¸c vËn ®éng viªn ®iÒn kinh tr−íc vµ sau 1 th¸ng dïng thö nghiÖm viªn t¨ng lùc Phunamine. KÕt qu¶ ®o l−êng trªn thiÕt bÞ chÈn ®o¸n chøc n¨ng Cosmed cña Italia cho 10 V§V ®iÒn kinh (5nam vµ 5 n÷) theo b¶ng d−íi ®©y. B¶ng 31. C¸c chØ sè chøc n¨ng trung b×nh cña vËn ®éng viªn nam ®iÒn kinh Hµ néi trong test g¾ng søc tèi ®a (n=5)

%dù b¸o

C«ng suÊt vËn ®éng load(W) %dù b¸o Søc bÒn −a khÝ Chøc n¨ng h« hÊp Chøc n¨ng tim m¹ch %dù b¸o

VO2max/Kg ml/ph/Kg 33.3 43.7

VO2/HR ml/m® 13.5 14.2

VE (lÝt) 91 100

95 109 150 190 52 69 79 94

Tr−íc TN Sau TN

%dù b¸o 65 80 Qua kÕt qu¶ b¶ng trªn cho ta thÊy ë nh÷ng vËn ®éng viªn nam tr−íc vµ sau thö nghiÖm c¸c

test kiÓm tra ®Òu cho c¸c kÕt qu¶ râ nÐt h¬n.

Mr.Nam

8/8/2007

- 41 -

BËc c«ng suÊt V§V thùc hiÖn ®−îc lµ c¬ së chÝnh ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng g¾ng søc. Test g¾ng søc ®−îc thùc hiÖn trªn xe ®¹p lùc kÕ theo bËc c«ng suÊt t¨ng dÇn. Nam giíi mçi bËc c«ng suÊt t¨ng 50W, thêi gian mçi bËc c«ng suÊt kÐo dµi 2 phót. KÕt qu¶ cho thÊy c«ng suÊt vËn ®éng thùc tÕ tr−íc khi thö nghiÖm ®¹t ®−îc lµ 150W, ®¹t 95% so víi dù b¸o, sau vËn ®éng thùc tÕ ®¹t 190W ®¹t 109% so víi dù b¸o. T¨ng 14%. Søc bÒn −a khÝ gi÷a tr−íc vµ sau t¨ng 10.4 (ml/ph/Kg), ë chøc n¨ng h« hÊp kh¶ n¨ng dù b¸o 17%. Kh¶ n¨ng vËn chuyÓn oxy cña hÖ tim m¹ch ®−îc ®¸nh gi¸ th«ng qua chØ sè oxy/m¹ch (VO2/HR) lµ thÓ tÝch oxy ®−îc tim b¬m vµo m¸u sau mçi lÇn tim co bãp. §¬n vÞ tÝnh lµ ml/m¹ch ®Ëp (ml/m®), chøc n¨ng tim m¹ch gi÷a tr−íc vµ sau thùc nghiÖm t¨ng 0.7(ml/m®). ChØ sè nµy cho thÊy sau thùc nghiÖm lµ rÊt tèt.

Tõ nh÷ng kÕt qu¶ trªn cho thÊy sau 1 th¸ng dïng viªn t¨ng lùc Phunamine c¸c chØ

sè test thÓ lùc cña vËn ®éng viªn nam cã c¶i thiÖn râ rÖt. B¶ng 32. C¸c chØ sè chøc n¨ng cña vËn ®éng viªn n÷ ®éi ®iÒn kinh Hµ néi trong test g¾ng søc tèi ®a (n=5)

C«ng suÊt vËn ®éng

Søc bÒn −a khÝ

%dù b¸o VO2max/Kg

%dù b¸o

load (W)

ml/ph/Kg

Chøc n¨ng h« hÊp Chøc n¨ng tim m¹ch %dù b¸o

VO2/HR ml/m®

VE (lÝt)

%dù b¸o

150 180 11,2 15,0 28,0 37,4 125 107 44 75 86 95 30 60

Tr−íc TN Sau TN

67 87 Qua kÕt qu¶ b¶ng trªn cho ta thÊy ë nh÷ng vËn ®éng viªn n÷ tr−íc vµ sau thö nghiÖm c¸c test kiÓm tra ®Òu cho c¸c kÕt qu¶ râ nÐt h¬n.

Tõ nh÷ng kÕt qu¶ trªn cho thÊy sau 1 th¸ng dïng viªn t¨ng lùc Phunamine c¸c chØ sè test

BËc c«ng suÊt V§V thùc hiÖn ®−îc lµ c¬ së chÝnh ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng g¾ng søc. Test g¾ng søc ®−îc thùc hiÖn trªn xe ®¹p lùc kÕ theo bËc c«ng suÊt t¨ng dÇn. ë n÷ mçi bËc c«ng suÊt t¨ng 30W, thêi gian mçi bËc c«ng suÊt kÐo dµi 2 phót. KÕt qu¶ cho thÊy c«ng suÊt vËn ®éng thùc tÕ tr−íc khi thö nghiÖm ®¹t ®−îc lµ 150W, ®¹t 86% so víi dù b¸o, sau vËn ®éng thùc tÕ ®¹t 180W ®¹t 95% so víi dù b¸o. T¨ng 9%. Søc bÒn −a khÝ gi÷a tr−íc vµ sau t¨ng 9,4(ml/ph/Kg), ë chøc n¨ng h« hÊp t¨ng gi÷a tr−íc vµ sau thùc nghiÖm lµ 31lit kh¶ n¨ng dù b¸o t¨ng sau thùc nghiÖm lµ 60% t¨ng 30%. Kh¶ n¨ng vËn chuyÓn oxy cña hÖ tim m¹ch ®−îc ®¸nh gi¸ th«ng qua chØ sè oxy/m¹ch (VO2/HR) lµ thÓ tÝch oxy ®−îc tim b¬m vµo m¸u sau mçi lÇn tim co bãp. §¬n vÞ tÝnh lµ ml /m¹ch ®Ëp (ml/m®), t¨ng gi÷a tr−íc vµ sau thùc nghiÖm lµ 3,8(ml/m®). thÓ lùc cña vËn ®éng viªn n÷ ®−îc c¶i thiÖn râ rÖt. c. Viªn t¨ng lùc Phunamine cã t¸c dông t¨ng c−êng thÓ lùc vµ n©ng cao thµnh tÝch cña vËn ®éng viªn ®iÒn kinh. Thùc nghiÖm ®−îc chøng minh trªn 48 V§V ®iÒn kinh ®−îc chia 2 nhãm (§C vµ TN), mçi nhãm l¹i ®−îc chia theo nhãm nam vµ n÷. Nhãm TN dïng viªn t¨ng lùc Phunamine, nhãm §C dung viªn Placebo. Thêi gian theo dâi lµ 30 ngµy thùc nghiÖm vµ cho c¸c kÕt qu¶ sau: B¶ng 33.KÕt qu¶ kiÓm tra thµnh tÝch cña c¸c V§V tr−íc vµ sau khi dïng viªn t¨ng lùc Phunamine. (p<0.05)

Cù ly 100 m (s)

Cù ly 200m (s)

Cù ly 400m (s)

SS

SS

SS

Tr−íc TN

Sau TN 30 ngµy

Tr−íc TN

Sau TN 30 ngµy

Tr−íc TN

Sau TN 30 ngµy

Nhãm V§V V§V TN (N÷): X

V§V §C(N÷): X

V§V TN(Nam): X

V§V §C (Nam): X

13.29 ±0.10 13.27 ±0.04 11.84 ±0.14 11.88 ±0.04

12.92 ±0.10 13.26 ±0.04 11.46 ±0.14 11.84 ±0.03

0.37 ±0.01 0.01 ±0.00 0.38 ±0.00 0.03 ±0.01

26.43 ±0.26 26.13 ±0.06 22.53 ±0.16 22.55 ±0.01

26.01 ±0.27 26.10 ±0.07 22.08 ±0.11 22.52 ±0.01

0.42 ±0.04 0.03 ±0.01 0.45 ±0.05 0.03 ±0.01

57.92 ±0.24 56.98 ±0.12 51.18 ±0.27 50.54 ±0.12

56.9 ±0.24 56.94 ±0.13 49.75 ±0.25 50.50 ±0.12

1.02 ±0.01 0.04 ±0.01 1.43 ±0.08 0.04 ±0.01

Mr.Nam

8/8/2007

- 42 -

Mr.Nam

8/8/2007

- 43 -

Qua kÕt qu¶ trªn cho chóng ta thÊy hÇu hÕt c¸c V§V dïng viªn t¨ng lùc Phunamine thµnh tÝch ®Òu ®−îc c¶I thiÖn râ rÖt (Cù ly 100m: V§V n÷ t¨ng trung b×nh 0"37, V§V nam t¨ng trung b×nh 0"38. Cù ly 200m V§V n÷ t¨ng trung b×nh 0"42, V§V nam t¨ng trung b×nh 0"45. Cù ly 400m V§V n÷ t¨ng trung b×nh 1”02, V§V nam t¨ng trung b×nh 1”43. Trong khi ®ã V§V ë c¸c nhãm §C hÇu nh− kh«ng cã sù thay ®æi. §iÒu ®ã viªn t¨ng lùc Phunamine thùc sù cã t¸c dông t¨ng c−êng bæ sung c¸c ho¹t chÊt kÝch thÝch t¨ng c−êng thÓ lùc, n©ng cao thanh tÝch cña V§V. KÕt qu¶ trªn phï hîp víi c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ tr−íc ®©y [17,18,32,34,36] d. Viªn Phunamine thùc sù cã t¸c dông håi phôc vµ t¨ng c−êng thÓ lùc cña vËn ®éng viªn th«ng qua viÖc c¶i thiÖn c¸c chØ tiªu vÒ thÓ lùc cña c¸c bµi tËp.. KÕt qu¶ cña b¶ng d−íi ®©y cho thÊy sau mét th¸ng tËp luyÖn vËn ®éng viªn cã dïng viªn t¨ng lùc Phunamine c¸c test thÓ lùc ®· ®−îc c¶I thiÖn râ rÖt. Tõ c¸c test bËt xa, bËt xa 3 b−íc, ch¹y 30m, 60m vµ 100m. Còng nh− c¸c test chèng ®Èy, bËt víi, cö giËt, g¸nh t¹. Chøng tá r»ngviªn t¨ng lùc Phunamine ®· cung cÊp c¸c ho¹t chÊt bæ cho c¬ thÓ t¨ng c−êng chøc n¨ng gan thËn vµ hÖ thèng miÔn dÞch.

Sè V§V

BËt xa (m)

BËt 3 b−íc (m)

Ch¹y 30m (s)

Ch¹y 60m(s) Ch¹y 100m (s)

BËt víi (m)

Chèng ®Èy (lÇn) Cö giËt (lÇn)

Cö ®Èy (lÇn)

G¸nh t¹ (kg)

KÐo t¹

L1

L2

L1

L2

L1

L2

L1

L2

L1

L2

Víi L1 VíiL2 BËt L1 BËt L2

L1

L2

L1

L2

L1

L2

L1

L2

L1

2.75

2.80

9.03

9.03

5.38

5.38

10.37

10.37

17.39

17.39

2.20

2.20

2.85

2.90

46

47.00

110

115.00

145

145.00

190

190.00

190

Max

1.75

1.74

5.80

5.80

4.07

4.07

7.77

7.77

12.53

12.53

1.82

1.82

2.29

2.29

15.00

17.00

60.00

45.00

75.00

1.22

90.00

60.00 80.00

Min

B¶ng 33. So s¸nhkÕt qu¶ kiÓm tra thÓ lùc cña V§V ®éi T¹ t¹i Trung t©m §µo t¹o V§V - Tr−êng §¹i häc TDTT Tõ S¬n tr−íc vµ sau mét th¸ng tËp luyÖn dïng viªn t¨ng lùc Phunamine

2.22

7.07

4.76

4.75

9.04

9.02

15.02

14.94

2.00

2.02

2.54

2.55

26.47

27.26

85.26

86.21

105.63

108.06

133.21

133.74

127.47

7.09

X

±0.22

2.20 ±0.06

±0.06

±0.21

±0.08

±0.08

±0.15

±0.16

±0.32

±0.34

±0.03

±0.03

±0.03

±0.04

±1.73

±1.88

±4.18

±4.80

±5.48

±8.35

±7.42

±8.54

±7.88

• n = 19. • P < 0.05

B¶ng 34 . So s¸nh kÕt qu¶ kiÓm tra thÓ lùc cña V§V Bãng bµn V - Tr−êng §¹i häc TDTT Tõ S¬n tr−íc vµ sau thö nghiÖm dïng viªn t¨ng lùc phunamine.

NhÈy d©y (sè lÇn) Chèng ®Èy (sè lÇn) GËp bông (sè lÇn) Ch¹y 60m (s) NhÆt bãng 42 qu¶ (s) Ch¹y 1500m (s)

Hä vµ tªn TT

MaX Min

NS

X

L1 389 190 244.28 ±37.50 L2 400 275 327.34 ±33.05 L1 48 22 32.93 ±5.72 L2 54 29 40.86 ±7.07 L1 120 50 85.24 ±20.20 L2 162 61 107.45 ±29.24 L1 11”46 8”3 9”94 ±0.78 L2 11”25 8”2 9”73 ±0.78 L1 2’52 2’02 2’27 ±0.16 L2 2’5 1’58 2’18 ±0.26 L1 8’01 6’08 7’19 ±0.56 L2 7’57 5’34 6’48 ±0.71

Mr.Nam

8/8/2007

- 44 -

Víi n=29 vµ ¸p dông ph−¬ng ph¸p thèng kª sinh häc p<0,05 kÕt qu¶ trªn hoµn toµn cã gi¸ trÞ.

Qua kÕt qu¶ kiÓm tra thÓ lùc tr−íc vµ sau thêi gian tËp luyÖn vµ thi ®Êu c¸c vËn ®éng viªn bãng bµn dïng viªn t¨ng lùc Phunamine ®Ó t¨ng c−êng vµ håi phôc thÓ lùc tr−íc khi dïng vµ sau khi dïng mét th¸ng cho thÊy c¸c test thÓ lùc ®−îc c¶i thiÖn râ rÖt.

ë test nh¶y d©y V§V c¶ nam vµ n÷ t¨ng trung b×nh tõ 244.28 lÇn lªn 327.34 lÇn. Test chèng ®Èy t¨ng trung b×nh tõ 32.93 lªn 40.86 lÇn vµ ë test gËp bông t¨ng tõ 85.24 lªn 107.45 lÇn.

KÕt qu¶ kiÓm tra ch¹y 60m thµnh tÝch cña c¸c V§V rót ng¾n trung b×nh tõ 9”94 xuèng 9”73. thêi gian nhÆt bãng tõ 2’27” cßn 2’18” vµ kÕt qu¶ kiÓm tra ch¹y 1500m thµnh tÝch sau 1 th¸ng dïng viªn t¨ng lùc Phunamine ®−îc c¶I thiÖn trung b×nh tõ 7’19” xuèng cßn 6’48”.

- C¸c V§V ®−îc dïng viªn t¨ng lùc Phunamine trong thêi gian tËp luyÖn ®· c¶I thiÖn t¨ng c−êng ®−îc thÓ lùc vµ håi phôc, ®¸p øng ®−îc c¸c bµi tËp mét c¸ch hoµn h¶o h¬n. C¸c V§V trong thêi gian dïng viªn t¨ng lùc Phunamine cã ®−îc tr¹ng th¸I ¨n vµ ngñ tèt h¬n vµ ®Æc biÖt kh«ng cã mét hiÖn t−îng ph¶n øng phô nµo x¶y ra. IV. th¶o luËn C¬ thÓ con ng−êi lµ c¶ mét hÖ thèng phøc t¹p, cã hµng tr¨m ngh×n c¸c ph¶n øng ho¸ häc kh¸c nhau. HÖ thèng nµy ho¹t ®éng rÊt chÝnh x¸c, ®ång bé, nhanh nh¹y theo c¸c t¸c ®éng m«i tr−êng bªn ngoµi vµ bªn trong cña c¬ thÓ. c¸c ph¶n øng trong c¬ thÓ ho¹t ®éng ®éc lËp hay liªn kÕt vµ t¹o thµnh mét qu¸ tr×nh. §ã lµ nÒn t¶ng cña sù sèng.. Mäi qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt ®Òu th«ng qua ho¹t ®éng cña hÖ thèng enzym vµ chÞu sù phèi hîp ®iÒu hoµ cña hÖ thÇn kinh, néi tiÕt, vµ hÖ ®iÒu tiÕt tù ®éng trong tÕ bµo (§iÒu khiÓn c¸c ph¶n øng phï hîp víi yªu cÇu cña c¬ thÓ). Nh÷ng t¸c ®éng lµm biÕn ®æi quÜ c¬ chÊt vµ thµnh phÇn néi m«i trong c¬ thÓ sÏ ®−îc ®iÒu chØnh bëi tèc ®é cña c¸c ph¶n øng ho¸ sinh trong mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh. Trong ®iÒu kiÖn thµnh phÇn néi m«I cña c¬ thÓ khi quü c¬ chÊt bÞ ph¸ huû vµ gi¶m xuèng th× mäi sù vËn ®éng hay ®iÒu tiÕt sÏ tù ®éng ®iÒu tiÕt c©n b»ng. VÊn ®Ò nµy ®· ®−îc chøng minh b»ng c¸c thùc nghiÖm trªn vËn ®éng viªn trong ®iÒu kiÖn vËn ®éng c−êng ®é cao, khi thµnh phÇn néi m«i bÞ ph¸ huû vµ quÜ c¬ chÊt bÞ gi¶m xuèng sau 1 th¸ng tËp luyÖn vµ thi ®Êu. HiÖu qu¶ phôc håi , thËm chÝ phôc håi nhanh 1 sè c¸c chØ tiªu vÒ thÓ lùc c¸c vËn ®éng viªn d−íi ¶nh h−ëng t¸c dông cña bét nguyªn liÖu Thienamix, Nacamix vµ viªn t¨ng lùc Phunamine. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë c¸c ®iÓm d−íi ®©y:

1. C¸c bét nguyªn liÖu cña Thienamix, Nacamix vµ Viªn t¨ng lùc Phunamine ®· cung cÊp vµ bæ sung kÞp thêi cho c¬ thÓ c¸c nguån hocmon Testosteron tù nhiªn, mµ kh«ng ph¶i lµ tæng hîp ho¸ häc. Vai trß cña Testosteron ®· gióp cho c¬ thÓ t¨ng thóc ®Èy sinh tæng hîp protein, t¨ng tÝch luü glucogen, ®Èy m¹nh chuyÓn ho¸ nit¬, photpho..v..v.. 2. Thienamix, Nacamix vµ Viªn t¨ng lùc Phunamine ®· cung cÊp cho c¬ thÓ s¶n phÈm giµu chÊt vi kho¸ng ë d¹ng liªn kÕt h÷u c¬ (Fe, Zn, Cu) nh»m t¨ng t¹o m¸u, thóc ®Èy sinh tæng hîp hemoglobin, feritin, c¸c enzym h« hÊp vµ trao ®æi chÊt.

Mr.Nam

8/8/2007

- 45 -

3. Viªn t¨ng lùc Phunamine ®· cung cÊp cho c¬ thÓ V§V c¸c ho¹t chÊt cã ho¹t tÝnh sinh häc cã t¸c dông t¨ng ho¹t ho¸ enzym LDH, lµm gi¶m axit lactic vµ do ®ã cã thÓ n©ng cao ®−îc ng−ìng chÞu ®ùng axitlactic, t¨ng nhanh qu¸ tr×nh håi phôc cña c¬ thÓ. Viªn t¨ng lùc Phunamine ®· cã t¸c dông t¨ng c−êng c«ng suÊt vËn ®éng, chøc n¨ng tim m¹ch vµ h« hÊp gióp cho vËn ®éng viªn t¨ng c−êng thÓ lùc tèt h¬n. V. KÕt luËn. 5.1. C¸c nguån nguyªn liÖu (C¸ c¬m, c¸ ch×a v«i, hµu, kiÕn vµ mèi) ®Ó t¹o nªn c¸c chÕ phÈm Thienamix, Nacamix vµ Phunamine ®Òu lµ nh÷ng nguån thùc phÈm chøc n¨ng vµ d−îc liÖu cã gi¸ trÞ. ThÓ hiÖn ë c¸c hµm l−îng acid amine, hormone steroid vµ c¸c nguyªn tè vi l−îng lµ cao so víi nhiÒu lo¹i thùc phÈm vµ d−îc liÖu quÝ kh¸c.

5.2. C¸c nguyªn liÖu bét cña c¸c s¶n phÈm Thienamix, Nacamix vµ Phunamine thùc sù an toµn vµ cã t¸c dông thùc sù râ nÐt th«ng qua viÖc thö nghiÖm t¸c dông trªn ®éng vËt thùc nghiÖm nh− chuét, thá.

5.3. ViÖc øng dông c«ng nghÖ enyme vµ sö dông enzyme Papain ®Ó s¶n xuÊt c¸c bét nguyªn liÖu cña 3 s¶n phÈm Thienamix, Nacamix vµ Phunamine lµ rÊt phï hîp vµ cã hiÖu qu¶ mang tÝnh míi vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ.

5.4. Viªn t¨ng lùc Phunamine cã t¸c dông bæ sung kÞp thêi cho c¬ thÓ c¸c nguån hormone

5.5. Viªn t¨ng lùc Phunaminecã t¸c dông kÝch ho¹t ®−îc enzym LDH ®Ó gi¶i phãng ®−îc

Mr.Nam

8/8/2007

- 46 -

Testosterone tù nhiªn, gióp cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña tuyÕn th−îng thËn ®−îc tèt h¬n. axitlactic trong c¬ thÓ, n©ng cao kh¶ n¨ng phôc håi nhanh thÓ lùc cho V§V. 5.6. Viªn t¨ng lùc Phunamine cã t¸c dông phôc håi nhanh vµ râ rÖt vÒ c¸c chØ tiªu hång cÇu, huyÕt s¾c tè, testosteron, lµm t¨ng kh¶ n¨ng hÊp thô oxy, t¨ng c¸c chÊt vi dinh d−ìng (Fe, Zn, Cu..) trong m¸u V§V. 5.7. Viªn t¨ng lùc Phunamine sö dông an toµn vµ yªn t©m trªn mäi ®èi t−îng trªn vËn ®éng viªn kh«ng cã ph¶n øng phô x¶y ra. CÇn ®−îc triÓn khai øng dông viªn t¨ng lùc Phunamine réng r·I cho vËn ®éng viªn trong viÖc t¨ng c−êng thÓ lùc vµ håi phôc søc khoÎ.

Tµi liÖu tham kh¶o

TiÕng ViÖt

[1] §ç TÊt Lîi. C©y thuèc vµ vÞ thuèc ViÖt Nam. Nhµ XuÊt b¶n Khoa häc vµ Kü thuËt Hµ Néi,

1991, 1125-1126 [2] §inh Ngäc L©m, §Æng Hång V©n, NguyÔn Kh¸nh Thµnh. H−¬u, nai, r¾n vµ c¸c chÕ phÈm dïng trong Y häc. Nhµ xuÊt b¶n Y häc. 1985. [3] Lª QuÝ Ph−îng, Vò Chung Thuû. Sinh ho¸ häc ThÓ dôc ThÓ thao. Nhµ xuÊt b¶n ThÓ dôc

ThÓ thao, Hµ néi 1997

[4] Lª ThÞ Kim Th−. Ho¸ sinh l©m sµng. Nhµ xuÊt b¶n Y häc. 1998 [5] Bïi Kim Tïng. Mãn ¨n bµi thuèc. Së KHCNMT TØnh Bµ rÞa, Vòng Tµu, 1997 quyÓn 1, trang 56, 77.

[6] Vâ V¨n Chi. Tõ ®iÓn ®éng vËt vµ kho¸ng vËt lµm thuèc ë ViÖt Nam. Nhµ xuÊt b¶n Y häc, 1998.

[7] NguyÔn Tµi L−¬ng, Vò Kim CÇu, NguyÔn Huy Nam vµ Cs, - VÒ hµm l−îng c¸c axit amin vµ c¸c Nguyªn tè vi l−îng trong thÞt mét sè loµi rïa ë ViÖt nam. T¹p chÝ Sinh häc cs , 1999.T21. N4, 54-58. 1999.

[8] NguyÔn Tµi L−¬ng, NguyÔn Huy Nam vµ Cs, øng dông c«ng nghÖ enzym t¹o viªn Rabiton tõ r¾n biÓn, B¸o c¸o khoa häc, Héi nghÞ C«ng nghÖ Sinh häc toµn quèc, 1999, tr. 684-69.

[9] NguyÔn Tµi L−¬ng, NguyÔn Huy Nam vµ Cs.1999. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ steroid hormone trong thÞt h¶i s©m. B¸o c¸o Héi nghÞ CNSH toµn quèc, 12-1999, 497-504, Hµ néi, 1999.

[10] TrÞnh Hïng Thanh, NguyÔn ThÞ Kim H−ng, §µo Duy Th−. Dinh d−ìng vµ c¸c lo¹i thuèc ®Æc hiÖu cho vËn ®éng viªn. Nhµ xuÊt b¶n ThÓ dôc ThÓ Thao. 1999. [11] NguyÔn V¨n §µn, Ng« Ngäc QuyÕn. Hîp chÊt thiªn nhiªn dïng lµm thuèc. Nhµ xuÊt b¶n Y häc. 1999.

[12] NguyÔn ThÕ Kh¸nh, Ph¹m Tö D−¬ng. XÐt nghiÖm sö dông trong l©m sµng. Nhµ xuÊt b¶n Y häc. 1999.

[13] NguyÔn Tµi L−¬ng, NguyÔn Huy Nam, D−¬ng NghiÖp ChÝ, NguyÔn Ngäc Cõ, Nghiªn cøu thùc tr¹ng dinh d−ìng vµ mét sè gi¶i ph¸p C«ng nghÖ sinh häc bæ sung dinh d−ìng, phôc håi vµ n©ng cao thÓ lùc cho vËn ®éng viªn ViÖt Nam, B¸o c¸o khoa häc t¹i Héi th¶o dinh d−ìng trong thÓ thao t¹i TP. Hå ChÝ Minh 3-2000.

[14] NguyÔn Ngäc Cõ, D−¬ng NghiÖp ChÝ, HuÊn luyÖn thÓ thao víi trao ®æi chÊt vµ chuyÓn ho¸ n¨ng l−îng trong c¬ thÓ. Héi th¶o dinh d−ìng trong thÓ thao. Tp.Hå ChÝ Minh 3/2000. [15] D−¬ng NghiÖp ChÝ. MÖt mái, håi phôc vµ dinh d−ìng cña vËn ®éng viªn. Héi th¶o dinh d−ìng trong thÓ thao.Tp.Hå ChÝ Minh3/2000.

[16] NguyÔn Tµi L−¬ng, NguyÔn Huy Nam vµ Cs, øng dông c«ng nghÖ sinh häc vµ kinh nghiÖm y häc d©n téc t¹o chÕ phÈm thùc phÈm Thuèc cho vËn ®éng viªn, B¸o c¸o khoa häc, Héi th¶o quèc tÕ vÒ C«ng nghÖ sinh häc, Hµ Néi - ViÖt Nam 2-5/7/2001,tr,279-285

Mr.Nam

8/8/2007

- 47 -

[17] NguyÔn Tµi L−¬ng, NguyÔn Huy Nam vµ cs. Sö dông h¶i s©m vµ r¾n biÓn lµm thùc phÈm thuèc t¨ng lùc cho vËn ®éng viªn. Kû yÕu ViÖn C«ng nghÖ sinh häc. 2001. 261-272. [18] D−¬ng NghiÖp ChÝ, Lª QuÝ Ph−îng NguyÔn Huy Nam. ChÕ ®é dinh d−ìng cho vËn ®éng viªn tr×nh ®é cao, Gi¸o tr×nh C«ng nghÖ ®µo t¹o vËn ®éng viªn tr×nh ®é cao, NXB ThÓ thao 2002.

[19] D−¬ng NghiÖp ChÝ, Lª QuÝ Ph−îng, NguyÔn Huy Nam, Nghiªn cøu x©y dùng phÇn mÒm chÕ ®é dinh d−ìng cho vËn ®éng viªn, Gi¸o tr×nh C«ng nghÖ ®µo t¹o vËn ®éng viªn tr×nh ®é cao, NXB ThÓ thao 2002.

[20] §ç TÊt Lîi, Nh÷ng c©y thuèc vµ vÞ thuèc ViÖt Nam, Nhµ XuÊt b¶n Y häc. 2003 [21] Lª §øc Tr×nh, Hormon vµ néi tiÕt häc. Nhµ xuÊt b¶n Y häc. 2003. [22] NguyÔn ThÕ TruyÒn, NguyÔn Kim Minh, TrÇn Quèc TuÊn. Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ tr×nh ®é tËp luyÖn trong tuyÓn chän vµ huÊn luyÖn thÓ thao. Nhµ xuÊt b¶n ThÓ dôc ThÓ thao. 2003. [23] Lª QuÝ Ph−îng, D−¬ng NghiÖp ChÝ, NguyÔn Huy Nam. Nghiªn cøu t¸c dông cña Thuèc (Taxaton vµ Saraton) nh»m t¨ng nhanh qu¸ tr×nh håi phôc cho vËn ®éng viªn thÓ thao. B¸o c¸o Héi nghÞ khoa häc ThÓ thao §«ng Nam ¸. 10/2003. 420-427

[24] NguyÔn Tµi L−¬ng, NguyÔn ThÞ VÜnh, §oµn ViÖt B×nh, NguyÔn Huy Nam, NguyÔn Kim Dung, T¹ Thuý Lan, NguyÔn ThÞ HiÒn, Hoµng ThÞ ¸i Khuª. HiÖu qu¶ cña c¸c chÕ phÈm thøc ¨n chøc n¨ng (Funtional food) lªn mét sè chØ tiªu sinh lý thÇn kinh cña häc sinh vµ vËn ®éng viªn. B¸o c¸o Héi nghÞ C«ng nghÖ sinh häc toµn Quèc Hµ Néi 16-17/12/2003, tr. 491-495

[25] NguyÔn Tµi L−¬ng, §ç V¨n Thu, NguyÔn Anh, NguyÔn Huy Nam, NguyÔn ThÞ VÜnh, §oµn ViÖt B×nh,NguyÔn Kim Dung, Vò Kim CÇu. ChÕ phÈm t¨ng tinh trïng ®éng vËt Biostimul- TT 01 phôc vô t¸i s¶n xuÊt ®éng vËt cao s¶n ë ViÖt Nam. B¸o c¸o Héi nghÞ C«ng nghÖ sinh häc toµn Quèc. Hµ Néi 16-17/12/2003, tr. 521-526.

[26] Bé Y tÕ. D−îc l©m sµng. Nhµ xuÊt b¶n Y häc - 2006 [27] NguyÔn Huy Nam, Vâ ThÞ Ninh vµ CS Nghiªn cøu hµm l−îng c¸c hormon steroid vµ c¸c nguyªn tè vi l−îng trong mét sè loµi c¸ biÓn ViÖt nam. T¹p chÝ Y häc T1/2005.

[28] NguyÔn Huy Nam, Vâ ThÞ Ninh vµ CS. Nghiªn cøu thµnh phÇn sinh ho¸ vµ c¸c ho¹t chÊt sinh häc trong mét sè loµi c¸ biÓn ViÖt Nam. Héi th¶o Quèc gia vÒ Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt lÇn thø nhÊt. Hµ néi 17/05/2005.

[29] NguyÔn Huy Nam, Vâ ThÞ Ninh vµ CS Nghiªn cøu c¸c ho¹t chÊt sinh d−îc trong mét sè loµi c¸ biÓn ViÖt nam. Héi nghÞ khoa häc vµ sù sèng – Ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu c¬ b¶n – Hµ Néi 2005.

[31]

[30] NguyÔn Huy Nam, Lª QuÝ Ph−îng, Vâ ThÞ Ninh. Nghiªn cøu t¸c dông cña viªn t¨ng lùc Phunamine Trong qu¸ tr×nh håi phôc thÓ lùc cña vËn ®éng viªn ®iÒn kinh. TuyÓn tËp nghiªn cøu khoa häc thÓ dôc thÓ thao 2006, Tr.313-325. Lª Quý Ph−îng, NguyÔn Huy Nam, Vâ ThÞ Ninh Nghiªn cøu t¸c dông cña viªn t¨ng lùc Phunamine Trong qu¸ tr×nh håi phôc thÓ lùc cña vËn ®éng viªn bãng bµn. T¹p chÝ Khoa häc. No2/2007. Nhµ xuÊt b¶n khoa häc c«ng nghÖ. [32] Thuèc vµ Søc khoÎ . Héi d−îc häc ViÖt Nam. No329 1.4.2007 TiÕng Anh

[33] Raphael Ikan. Natural products, Academic Press. Lodon, New york and San Francisco, 1969. [34] Henry C Lukaski, Bonnita S.H, San®ra K.G, William WB, 1992. Physical training and

copper, iron and zine status of swimmers. J.Sport. Med [35] Zubay G., Biochemistry, Coumbia University, 1993 third edition. [36] Gurdeep.R.Chatwal, M.Sc.Ph.D.F.I.A.H.P.S. Biochemistry. Himalaya Publishing House 1998

Mr.Nam

8/8/2007

- 48 -

[37] Higuchi R, Inagaki M, Tagawa K, Miyamoto T, Komori T. Constituents of holothuroidae IV, Isol, and structure of three new cerebrosides, CE-2b. Ce-2d from the sea cucumber

Cucumaria echinata/Liebigs Annalen der Chemie, Coden LACHDL, DEU...ISSN 0170- 2041,DA, 1998, N 1,79-81./.

[38] Medical and Doping Control Sub – Committee 1999. Doping control standard operating produres, 19nd Sea Games, Brunei

[39] Wang Zhi, Hennion B.,…(2000), “Solid phase microextraction coupled with high performance liquid chromatography for the analysis of pesticides residues in stwberres”. Food Additives and Contaminants.

[40] Jayle M.F et al. Analyse des steroides hormonaux, 2001. 32. [41] Gordon M. Wardlaw. Selected Material from Contemporary Nutrition Issues and Insights 2003

[42] Donald Voet, Judth G. Voet. Biochemistry 3. Publishing House Wiley 2004 [43] Medical and Doping Control Sub – Committee 2003. Doping control standard operating produres, 22nd Sea Games, Vietnam. [44] Medical and Doping Control Sub – Committee 2005. Doping control standard operating

produres, 23nd Sea Games, Philippin. [45] Zinc Though rare, excessive zinc in the body can affect the adsorption of other ... Zinc is

testosterone booster testosterone, low

[46]

Mr.Nam

8/8/2007

- 49 -

testosterone Effects effects of of found mostly in meat products, such as meat, offal, seafood, eggs and milk. ... www.e-mart.com.sg/_home/zinc.html - 1k - Cached - More pages from this site More...WEB Testosterone supplements, RESULTS.Testosterone - Wikipedia, the free encyclopedia. Testosterone is a steroid hormone from the ... In the testes, testosterone is produced by ... Sertoli cells which require testosterone for spermatogenesis...Quick Links: Sources of testosterone - Mechanism on - humans.en.wikipedia.org/wiki/Testosterone - 77k - Cached - More from this site