Ba nguồn gốc và ba bộ phận cấu thành chủ nghĩa Mác

Ba ngu n g c và ba b ph n c u thành ch nghĩa Mác ộ ậ ấ

ồ ố

ủ

Tác gi : V.I.Lênin

ả ồ ự ấ ả

ế ủ

ấ ự ọ ư ả

ọ ấ ủ do), là khoa h c xem ch nghĩa Mác nh ự ủ ươ

ộ ng l n c a phái t ẫ ủ ạ

ộ ộ ộ ấ

ộ ằ

i quan ph ọ ọ ủ

ế ộ

ợ ư ng và c a phái t ự ủ ế ộ

ơ

ra vô t ủ ộ ộ ự trong v n đ xem có nên b t l ỏ ấ ợ i nhu n c a t ủ ư ả ậ ớ ợ

Ngu n: Nhà xu t b n S Th t ậ HTML Markup: Lê Hoàng Anh Trong toàn th gi i văn minh, h c thuy t c a Mác đã gây ra s thù đ ch ế ớ ị ả ủ s n (c c a m nh nh t và lòng căm thù l n nh t c a toàn b khoa h c t ạ ộ ớ ư i quan ph gi ớ ọ m t lo i "tông phái có h i". Không th trông mong có m t thái đ nào khác ộ ể ạ c, vì trong m t xã h i xây trên đ u tranh giai c p thì không th có th đ ể ấ ế ượ toàn bộ m t khoa h c xã h i "vô t " đ c. B ng cách này hay cách khác, ộ ư ượ ề bênh v cự ch đ nô khoa h c c a gi do đ u ế ộ ớ ươ ệ làm thuê, còn ch nghĩa Mác thì tuyên chi n quy t li l t v i ch đ nô l ế ệ ớ ệ ế ộ trong m t xã h i xây d ng trên ch đ y. Mong đ i có m t khoa h c vô t ự ộ ọ ấ ủ nô l làm thuê là m t s kh d i ngây th không khác gì mong đ i các ch ờ ạ ệ ng t x ể b n đ ề ư ưở tăng ti n công cho công nhân không. ề ả ư ử ư ế ị ị

Nh ng ch a ph i th là h t. L ch s tri ế ỉ ằ ộ

ngoài ườ

ọ ố ứ ế ng phát tri n vĩ đ i c a văn minh th gi ế ớ ạ ủ c nh ng v n đ ữ ả

ủ

i đáp đ ọ ế ủ ự ể ọ

t h c, chính tr kinh t ộ

ị ọ ị

t h c và l ch s khoa h c xã h i ộ ử ế ọ ch ra m t cách hoàn toàn rõ r ng ch nghĩa Mác không có gì là gi ng "ch ủ ủ ắ nghĩa tông phái", hi u theo nghĩa là m t h c thuy t đóng kín và c ng nh c, ể ộ ọ con đ i. Trái n y sinh ể ả ở ề t c thiên tài c a Mác chính là l i, t ch đã gi ượ ủ ạ ấ ả ấ ở ỗ ờ ng tiên ti n c a nhân lo i đã nêu ra. H c thuy t c a ông ra đ i t mà t ế ủ ạ ế ư ưở ế th ng và tr c ti p h c thuy t c a các đ i bi u xu t s c thành s th a k ấ ắ ế ạ ẳ ự ừ h c và ch nghĩa xã h i. nh t cho tri ế ọ ủ ế ọ ế ạ ế ủ ọ i ta m t th gi ộ ườ ỉ

ế ự

ườ ồ

ố ẹ ị ộ

ủ t v ba ngu n g c và ba b ph n c u thành đó c a ộ ậ ấ

ấ H c thuy t c a Mác là h c thuy t v n năng vì nó chính xác, nó hoàn b và i quan hoàn ch nh, không ch t ch ; nó cung c p cho ng ế ớ ấ ặ ẽ ộ tho hi p v i b t c m t s mê tín nào, m t th l c ph n đ ng nào, m t ộ ớ ấ ứ ộ ự ộ ả ả ệ s n. Nó là k th a k chính đánh hành vi nào b o v áp b c c a giai c p t ấ ư ả ả ẻ ừ ế ứ ủ ệ i đã sáng t o ra h i th t đ p nh t mà loài ng t c nh ng cái t nh t c a t ế ạ ấ ữ ấ ủ ấ ả t h c Đ c, chính tr kinh t h c Anh và ch nghĩa xã h i Pháp. k XIX: tri ế ọ ỷ ủ ứ ế ọ Chúng tôi s nói v n t ố ồ ắ ắ ề ẽ ch nghĩa Mác. ủ

I ủ ộ ị t h c c a ch nghĩa Mác là ủ

ố ế ấ ế

ố

ế ọ ủ ạ ủ ộ ộ ế ộ ậ

nhiên, thù đ ch v i mê tín, v i thói đ o đ c gi ớ ị

ế ọ ọ ự ẻ ữ

ủ ế ứ ạ ự ủ

ủ ộ ạ ề ủ ằ

ậ . Trong su t toàn b l ch ch nghĩa duy v t Tri ố ơ n c Pháp, n i s hi n đ i c a châu ¢u và nh t là vào cu i th k XVIII, ở ướ ố ử ệ ế ỷ i c a th i trung đã di n ra m t cu c quy t chi n ch ng t t c nh ng rác r ưở ủ ấ ả ữ ờ ễ t ch và trong nh ng t c , ch ng ch đ nông nô trong các thi ng thì t ư ưở ữ ế ế ổ ớ ấ ả ọ t đ , trung thành v i t t c m i t h c duy nh t tri ch nghĩa duy v t là tri ệ ể ấ ủ ả h c thuy t c a khoa h c t ứ ạ ớ ế ủ ọ v.v.. Cho nên, nh ng k thù c a phái dân ch h t s c tìm cách "bác b ", phá ỏ ủ ế t ho i, vu cáo ch nghĩa duy v t và bên v c các lo i ch nghĩa duy tâm tri ậ ạ h c là ch nghĩa mà b ng cách này hay cách khác, rút cu c l i đ u luôn luôn ọ bênh v c hay ng h tôn giáo. ủ ự ộ

1

ế ọ

ọ ằ ạ Mác và ¡ng-ghen kiên quy t b o v ch nghĩa duy v t tri ế ả ề ầ

ỉ ệ ượ ế ứ ấ

ỉ ố ể ẩ

ộ ả ề ư ủ ữ ữ ơ ả

t h c và đã ủ ậ ệ ng ly khai c s y là h t s c sai nhi u l n v ch rõ r ng m i khuynh h ướ ơ ở ấ l m. Quan đi m c a hai ông đ c trình bày rõ r t nh t và t m nh t trong ủ ấ ầ nh ng tác ph m c a ¡ng-ghen: "Lút-vích Ph -bách" và "Ch ng Đuy-rinh", ủ ữ nh ng sách này cũng nh "Tuyên ngôn c a Đ ng c ng s n", đ u là nh ng sách g i đ u gi ườ ng c a m i công nhân giác ng . ộ

ủ ủ ừ ế ỷ

ế ọ

ủ ổ ể ế ả ủ

t nó, l ậ t h c ti n lên n a. ¤ng làm cho tri ế ọ ữ ứ ế ọ i d n t ạ ẫ ớ

ố ệ ố ữ

ọ ứ ướ

ứ

ậ ể ọ ả

ớ ứ ệ

, s bi n hoá c a nguyên t ườ ữ ệ ử ự ế

ấ ệ ư ệ ế ủ

ủ ệ ấ ọ ự ậ ữ ề ớ ậ s n cùng v i vi c h "l ớ ủ

ố ầ ọ i Nh ng Mác không d ng l ch nghĩa duy v t c a th k XVIII, ông ư ạ ở ậ ủ đ y tri t h c tr ằ nên phong phú b ng ẩ ở nh ng thành qu c a tri ế t t h c c đi n Đ c và nh t là c a h th ng tri ữ ấ ệ ố h c Hê-ghen, là h th ng, đ n l i ch nghĩa duy v t Ph - ủ ế ượ ọ ơ phép bi nệ bách. Trong s nh ng thành qu đó thì thành qu ch y u là ủ ế ả ả i hình th c hoàn b nh t, sâu ch ngứ , t c là h c thuy t v s phát tri n, d ị ứ ế ề ự ấ ng đ i c a nh n s c nh t và không phi n di n, t c là h c thuy t v tính t ậ ế ề ắ ố ủ ươ ệ ế ấ ể i, nh n th c này ph n ánh v t ch t luôn luôn phát tri n th c c a con ng ậ ứ ủ nhiên - nh ra-di- không ng ng. Nh ng phát hi n m i đây c a khoa h c t ủ ừ ệ - đ u xác nh n m t cách tuy t di u om, đi n t ề ủ ộ ố ch nghĩa duy v t bi n ch ng c a Mác, b t ch p nh ng h c thuy t c a các ọ ấ ứ ủ t h c t nhà tri i" quay v v i ch nghĩa duy tâm ọ ạ ế ọ ư ả đã cũ k và th i nát. ố ỹ ơ ứ ể

ế ọ ậ ế ấ ừ ỗ ế ọ

i ủ ậ

t

ậ ị ộ ử ự ỗ ề ị

ủ i ch hoàn b và m r ng h c thuy t y t ở ộ ứ xã h i loài ng ộ ấ ủ ư ưở ố ị ộ ạ ẫ ế ằ ậ

ủ ự ượ ể ả

ị ẽ ừ ộ ấ ằ ạ ả ộ

ư ẳ ơ

ộ ư ả

nhiên đang t n t i, nghĩa là ph n ánh v t ch t đang phát tri n, thì ạ ư ế i ph n ánh gi ả ườ ả ch đ nông nô. ừ ế ộ i t ớ ự ấ ể ậ

i (nghĩa là các quan đi m và h c thuy t khác nhau v ườ ể ọ

ế ế ộ ị

t h c, tôn giáo, chính tr , v.v.) cũng th , nó ph n ánh ế ọ ộ ế ế ế

ể ủ ạ ở ướ ề ố

s n đ i v i giai c p vô s n nh th nào. ư ế ề ấ

ố i đ c l p đ i ồ ạ ộ ậ s nh n th c ứ ậ ự ề ế c aủ ch đ kinh t ng t ng, xây d ng trên ự ầ . Chúng ta th y, ch ng h n, nh ng chính th khác nhau ể ạ ố c dùng đ c ng c quy n th ng ượ ố ớ ả t h c Mác là m t ch nghĩa duy v t tri ủ ế ọ ậ ị

t h c hoàn b , nó đã cung c p ấ ứ i và nh t là cho giai c p công nhân, nh ng công c nh n th c ộ ấ ườ ữ ụ ấ ậ

Nghiên c u sâu h n và phát tri n ch nghĩa duy v t tri ư t h c, Mác đã đ a h c thuy t đó t ứ ch nh n th c ỗ ọ ị ớ ậ i t gi nhiên đ n ch nh n th c ườ . Ch nghĩa duy v t l ch ỗ ế ớ ự sử c a Mác là thành t u vĩ đ i nh t c a t ng khoa h c. S h n đ n và ọ ự ủ tuỳ ti n t tr c đ n nay v n th ng tr trong các quan ni m v l ch s và ệ ệ ừ ướ ế c thay th b ng m t lý lu n khoa h c h t s c hoàn ch nh và chính tr đã đ ỉ ọ ế ứ ượ ấ ng s n xu t ch t ch , nó ch cho ta th y r ng do s phát tri n c a l c l ự ỉ ặ ư mà t m t ch đ sinh ho t xã h i này đã n y sinh ra và phát tri n lên nh ể ế ộ th nào m t ch đ sinh ho t xã h i khác, cao h n, - ch ng h n nh ch ủ ạ ộ ế ế ộ nghĩa t b n n y sinh ra nh th nào t ả Nh n th c c a con ng ậ ứ ủ v i con ng ườ ớ xã h iộ c a con ng ủ tri ả t ch chính tr đ u là ki n trúc th xã h i. Các thi ượ ị ề ế m t c s kinh t ế ữ ẳ ấ ộ ơ ở châu ¢u đ u đ c hi n đ i c a các n ệ ủ tr c a giai c p t ị ủ ấ ư ả Tri ế ọ cho loài ng vĩ đ i.ạ

II

là c s trên đó ki n trúc th ế ộ ơ ở ế

ự ề

ậ t ng chính tr đ ị ượ ầ c u ch đ kinh t ế ộ ứ ượ ng Sau khi nh n th y r ng ch đ kinh t ấ ằ c xây d ng lên thì Mác chú ý nhi u nh t đ n vi c nghiên ệ y. Tác ph m chính c a Mác là b "T b n" đ c dành ượ ủ ế ấ ế ấ ế ư ả ẩ ộ

2

ộ ệ ế ủ ế ộ ộ ư c a xã h i hi n đ i, nghĩa là xã h i t ạ

h c c đi n h i tr c Mác thì hình thành ở ồ ướ ế ọ ổ ể

ấ Anh là n ệ

, đã m đ u ị ậ ế

ạ

ỉ ộ ườ ậ

ng th i gian lao đ ng xã h i t ờ ế ị

h c t ế ọ ư ả ấ

ở

ự ổ v i nhau, do th tr ẻ ớ ị ườ

ườ ả ệ ấ ể

ể ơ

ở ườ ộ ộ

ủ ủ ườ ủ ủ ộ

ể ộ

ề i t ư cho ng ả ạ

b n. riêng đ nghiên c u ch đ kinh t ể ứ b n ch nghĩa. ủ ả ướ Chính tr kinh t c ị b n phát tri n nh t. A-đam Xmít và Đa-vít Ri-các-đô, qua vi c nghiên t ể ư ả ở ầ lý lu n v giá tr lao đ ng ế ụ ộ . Mác đã ti p t c c u ch đ kinh t ề ế ộ ứ i cho lý lu n đó m t c s ch t i đó. ¤ng đã mang l s nghi p c a hai ng ặ ộ ơ ở ậ ệ ủ ự ch và phát tri n lý lu n đó m t cách nh t quán. ¤ng ch ra r ng giá tr c a ị ủ ằ ấ ể ẽ c quy t đ nh b i s l ộ ấ t m i hàng hóa đ ộ ở ố ượ ượ ọ y u đ s n xu t ra hàng hoá y. ể ả ế ấ ấ ch nào mà các nhà kinh t s n nhìn th y quan h gi a v t v i ệ ữ ậ ớ ở ỗ ấ quan hệ v t (hàng hoá này đ i l y hàng hoá khác), thì đó, Mác đã tìm th y ổ ấ ậ ườ . S trao đ i hàng hoá bi u th s liên h gi a nh ng i v i ng gi a ng ữ i ị ự ữ ệ ữ ể ườ ớ ng làm trung gian. Ti n tề ệ xu tấ ng i s n xu t riêng l ấ ườ ả ộ hi n có nghĩa là m i liên h y ngày càng thêm ch t ch , g n bó toàn b ệ ấ ẽ ắ ặ ố ệ thành m t ch nh th c a nh ng ng sinh ho t kinh t ể i s n xu t riêng l ỉ ữ ộ ẻ ấ ế ủ ạ ế ụ T b n không th phân chia. ư ả xu t hi n có nghĩa là m i liên h y ti p t c ố ệ ấ thành hàng hoá. i tr phát tri n cao h n n a: s c lao đ ng c a con ng ườ ứ ữ ấ i ch ru ng đ t, Công nhân làm thuê bán s c lao đ ng c a mình cho ng ủ ộ ứ ch nhà máy, ch công c lao đ ng. Ng i công nhân dùng m t ph n ngày ầ ộ ụ lao đ ng đ bù vào chi phí nuôi b n thân và nuôi gia đình minh (ti n công); còn ph n kia thì làm công không, t o ra ườ ư ả b n, ầ đó là ngu n l ủ ậ ồ ợ

H c thuy t v giá tr th ng d là viên đá t ng c a h c thuy t kinh t giá tr th ng d ị ặ i nhu n, ngu n giàu có c a giai c p t ấ ư ả ủ ọ ư ồ ị ặ ế ủ c a ế ề ế ả

ọ Mác.

ặ ư ả

ộ ể

ệ ượ ủ ủ ợ ủ ả

ng t ộ ự ươ T b n, do lao đ ng c a công nhân t o ra, đè n ng lên ng ườ ệ ạ i c a s n xu t l n thì th y rõ đ ấ ớ ấ

ủ

ặ ế

ả ủ ư ả

ả ữ ấ

i công nhân, ạ làm phá s n các ti u ch và t o ra m t đ o quân th t nghi p. Trong công ả ộ ạ ấ c ngay; nh ng c trong nghi p, th ng l ư ấ ắ ả ế ng t nông nghi p, chúng ta cũng th y m t hi n t nh th : u th ư ế ư ệ ượ ệ b n ch nghĩa quy mô l n tăng thêm, vi c dùng máy c a nông nghi p t ệ ớ ủ ệ ư ả t ch t trong s i dây thòng nông dân b si móc ngày càng phát tri n, kinh t ợ ị ế ể , b suy tàn và phá s n vì k thu t l c h u c a mình. b n ti n t l ng c a t ậ ạ ậ ủ ỹ ề ệ ị ọ Trong nông nghi p, n n s n xu t nh có nh ng hình th c suy tàn khác, ứ ề ệ nh ng chính s suy tàn đó là m t s th t không th bàn cãi đ ỏ ộ ự ậ ượ ể

ỏ ư ả ỗ

ư ế ữ ấ ị ộ ủ ạ

ự ư Đánh b i s n xu t nh , t ạ ả ộ ị ả

ấ ắ

ặ ớ ộ ủ ẩ ả ạ

ủ ạ

ộ ộ ơ ấ i do m t nhúm nhà t ộ ủ ữ ấ ủ ạ ầ

ồ ượ ả ả

Khi làm cho công nhân càng l b n, ch đ t b n ch nghĩa ủ ế ộ ư ả ư ả ộ

c. b n đ a đ n ch nâng cao năng su t lao đ ng ộ ấ và t o ra m t đ a v đ c quy n cho nh ng công ty c a các nhà đ i t ạ ư ả b n. ề B n thân s n xu t ngày càng đ c xã h i hoá, - hàng ch c v n và hàng ả ượ ạ ụ tri u công nhân g n ch t v i nhau trong m t c c u kinh t có k ho ch, - ệ ế ạ ế nh ng s n ph m c a lao đ ng chung thì l b n chi m ế ư ư ả ự h u. Tình tr ng vô chính ph trong s n xu t, nh ng cu c kh ng ho ng, s ộ ả ữ ả ch y đua điên cu ng đi tìm th tr ng, tình tr ng đ i s ng c a qu n chúng ờ ố ị ườ ạ c đ m b o đ u tăng lên. nhân dân không đ ề thu c vào t ệ ợ ộ t o ra s c m nh vĩ đ i c a lao đ ng liên h p. ạ ủ ạ ứ ạ

3

ể ứ ữ

ầ ủ ủ ứ b n t ư ả ừ ổ ơ ả

ứ ệ ủ hàng hoá, t c là t ừ ự ứ ả c t t c các n ướ ư ả nh ng m m ầ ế s trao đ i đ n gi n, cho đ n ấ ớ ủ

ự m ng đ u tiên c a kinh t ế nh ng hình th c cao nh t c a nó, t c là s n xu t l n. ấ ủ b n ch nghĩa cũ cũng nh m i, ư ớ ủ ấ ả ấ ằ rõ ràng cho m t s công nhân ngày càng đông th y r ng ộ ố ỏ

ẳ i y ch ng ợ ấ ắ

Mác đã nghiên c u s phát tri n c a ch nghĩa t ố ữ Và kinh nghi m c a t ngày càng ch ng t ứ h c thuy t y c a Mác là đúng. ọ ế ấ ủ Ch nghĩa t ư ả qua ch là màn m đ u cho th ng l b n mà thôi. b n đã th ng trên toàn th gi ắ ở ầ i, nh ng th ng l ư ố ớ ư ả ủ ỉ

ế ớ ắ i c a lao đ ng đ i v i t ộ ợ ủ III

ờ

ấ ằ ứ t đ và khi xã h i t ị ậ ổ ự

ế ắ ầ b n "t ộ ư ả do y có nghĩa là m t ch đ áp b c và bóc l ộ ộ

ủ ự ế ộ ủ ư

ủ

ộ ộ ỏ ượ ơ ướ

ế ữ ụ b n; nó m ộ ư ả ơ

ng không th v ch ra đ ủ c l ượ ố

ể ạ c b n ch t c a ch đ làm thuê trong ch ế ộ c nh ng quy lu t phát tri n c a ch ậ

ộ ể ủ ở i thoát ế ấ ủ ế ữ ng xã h i có kh năng tr thành ả

ớ ạ

kh p châu ¢u và nh t là ở ấ Khi ch đ nông nô b l do" đã ra đ i thì l p ậ ế ộ i ta th y rõ r ng t ộ t t c ng ấ ườ ứ i lao đ ng. Các h c thuy t xã h i ch nghĩa b t đ u m c m i đ i v i ng ọ ộ ườ ớ ố ớ ọ ra, đó là s ph n ánh và s ph n đ i ách áp b c y. Nh ng ch nghĩa xã h i ộ ự ả ứ ấ ự ả ố ề ngưở . Nó ch trích, lên án và nguy n lúc đ u ch là ch nghĩa xã h i ộ không t ỉ ầ ỉ ế ng ra m t ch ng t c xoá b xã h i này và t r a xã h i t ưở ủ t đ p h n; nó tìm cách thuy t ph c nh ng ng đ t ằ i gi u đ h thâý r ng ể ọ ầ ườ ộ ố ẹ t là không có đ o đ c. bóc l ộ Nh ng ch nghĩa xã h i không t ư th c s . Nó không gi ự ự đ t ộ ư ả đ t ộ ư ả ng ộ ườ Tuy nhiên, nh ng cu c cách m ng bão táp, ộ ạ ứ ộ ưở i thích đ ả ượ ả b n, cũng không phát hi n ra đ ượ ệ b n và cũng không tìm đ c l c l ượ ự ượ i sáng t o ra xã h i m i. ữ

ổ ắ ế

ế ộ ộ ủ ơ ở

ộ

ề ự ợ ị

do chính tr giành đ ộ ứ ả c thành l p trên m t c s ít nhi u t c t ượ ừ i không g p m t s c ph n kháng quy t li ế ệ ộ ơ ở ậ

ở ạ Pháp, n ra kèm v i s s p đ c a ch đ phong ki n, c a ch đ nông nô, ớ ự ụ ổ ủ ế ộ r ng thì ngày càng ch ng t ự ủ ấ là c s và đ ng l c c a đ u tranh giai c p ấ ỏ ằ ứ toàn b quá trình phát tri n. ể i nào v t ặ b n ch nghĩa nào đ ượ ộ ữ ạ ấ ộ ố

ộ ư ả

ừ

ệ ể t đ ọ i ch ra. K t lu n đó là h c b n. ch ông là ng ở ỗ ị đó rút ra và tri ậ i đ u tiên đã t ế ớ ử ụ ế ế ỉ

t phân bi ườ ừ ế

c l i tuyên b và nh ng l ờ t đ ệ ượ ợ ữ ấ ữ ủ ố ấ

ộ

ng ướ ố ườ

Không m t th ng l trong tay giai ắ ộ ộ t. Không m t c p ch nô, mà l ạ ủ ấ do, n c t ướ ư ả ủ ề ự ấ i không có m t cu c đ u tranh s ng mái gi a các giai c p dân ch , mà l ủ khác nhau c a xã h i t ủ Thiên tài c a Mác là ườ ầ ủ v n d ng cái k t lu n do l ch s toàn th gi ậ ậ thuy t ế đ u tranh giai c p ấ . i ta ch a bi ư ữ ấ ạ ẫ ị ố ẻ ề

ự

ế ộ ế ầ

ấ ố

ọ ư ữ ấ ấ ố ố ủ ậ ữ ự ả ỉ

ữ ộ

ấ Ch ng nào ng i ích c a giai c p này hay c a giai c p khác, qua nh ng câu nói, nh ng l ờ ứ i h a ủ h n nào đó có tính ch t đ o đ c, tôn giáo, chính tr và xã h i, thì tr c sau ứ ị ẹ i ta cũng v n là k ng c ngh ch b ng bao gi i khác l a d i và t ự ế ườ ẻ ờ ị ừ l a d i mình v chính tr . Nh ng k ch tr ẽ ng c i cách và c i thi n s ữ ả ủ ươ ố ừ ệ ả còn b b n bênh v c cái cũ l a b p mãi, n u h ch a bi t c nh ng t r ng t ữ ế ằ ế ừ ị ị ọ ấ ả ự c nh ng l c ch đ cũ, d u dã man và th i nát đ n đâu đi n a, cũng đ u đ ề ượ ố ữ l ng c a giai c p th ng tr này hay giai c p th ng tr khác ng h . Và ộ ủ ị ị ượ ch có m t mu n đ p tan s ph n kháng c a nh ng giai c p th ng tr y, thì ộ ị ấ ủ ố ể ng có th - cách là: tìm ngay trong xã h i xung quanh chúng ta, nh ng l c l ự ượ ng có thành nh ng l c l và, do đ a v xã h i c a chúng ta mà ữ ph iả - tr ự ượ ộ ủ ở ị ị

4

ụ ớ ồ ổ ứ ữ ch c nh ng

ấ ủ

ế ủ ầ ỉ

ả t t ượ ị t h c c a Mác là đã ch cho giai c p vô s n ả ấ t c các giai c p b ị ấ ấ ả c a Mác ế ộ ế ộ ấ ả

kh năng quét s ch cái cũ và t o ra cái m i, r i giáo d c và t ạ ạ ả ng y đ đ u tranh. l c l ể ấ ự ượ Ch có ch nghĩa duy v t tri ế ọ ủ ỉ ậ ỉ ng thoát kh i ch đ nô l con đ tinh th n, trong đó t ế ộ ệ ỏ ườ i nay. Ch có h c thuy t kinh t c t tr áp b c đã s ng lay l ọ ắ ừ ướ ớ ứ là đã gi c đ a v th c s c a giai c p vô s n trong toàn b ch đ ị ự ự ủ t ư ả

châu M đ n Nh t, t ỹ ế ậ ừ ụ ể

ấ ấ

ủ ế

ẽ ạ ứ

ng c a nó và l n lên không gì ngăn n i. ố i thích đ b n ch nghĩa. ủ Trên toàn th gi i, k t Th y-đi n đ n Nam Phi, ể ừ ế ớ ế ch c đ c l p c a giai c p vô s n đang tăng thêm. Giai c p vô s n nh ng t ả ả ổ ứ ộ ậ ủ ữ b i d giáo d c và t ng trong khi ti n hành cu c đ u tranh giai c p c a t ấ ủ ộ ấ ế ự ồ ưỡ ụ ự ế s n, ngày càng đoàn k t nó, nó thoát kh i nh ng thiên ki n c a xã h i t ộ ư ả ữ ỏ i và bi ch t ch l t đánh giá đúng m c nh ng thành tích c a nó, nó tôi ủ ữ ế luy n l c l ủ ặ ệ ự ượ ớ ổ

ụ ố

"Giáo d c", s 3, tháng Ba, 1913 B n d ch c a nhà xu t b n S th t Hà N i ộ ấ ả ự ậ ủ ả ị

5