TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI
KHOA QUẢN TRỊ NHÂN LỰC
----------------------
Bài giảng
AN TOÀN VÀ VỆ SINH LAO ĐỘNG
HÀ NỘI - 2021
MỤC LỤC
Chƣơng 1: TỔNG QUAN VỀ AN TOÀN VÀ VỆ SINH LAO ĐỘNG TRONG
DOANH NGHIỆP ................................................................................................... 1
1.1. Một số khái niệm ................................................................................................ 1
1.1.1. An toàn lao động ............................................................................................. 1
1.1.2. Vệ sinh lao động .............................................................................................. 1
1.2. Mục đích, ý nghĩa và tính chất của an toàn - vệ sinh lao động .......................... 2
1.2.1. Mục đích của công tác an toàn - vệ sinh lao động .......................................... 2
1.2.2. Ý nghĩa của công tác an toàn - vệ sinh lao động ............................................. 2
1.2.3. Tính chất của công tác an toàn - vệ sinh lao động .......................................... 3
1.3. Nội dung của an toàn lao động ........................................................................... 3
1.4 An toàn lao động và các biện pháp phòng ngừa ................................................. 4
1.5 Vệ sinh lao động và các biện pháp phòng ngừa tác hại nghề nghiệp, bệnh nghề
nghiệp ........................................................................................................................ 5
CHƢƠNG 2: AN TOÀN LAO ĐỘNG VÀ CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA
TAI NẠN LAO ĐỘNG ........................................................................................... 9
1. CÁC KHÁI NIỆM ................................................................................................ 9
1.1. An toàn lao động ................................................................................................ 9
1.2. Tai nạn lao động ............................................................................................... 10
1.2.1. Khái niệm TNLĐ .......................................................................................... 10
1.2.2. Phân loại tai nạn lao động ............................................................................. 10
1.2.3. Đánh giá tình hình tai nạn lao động .............................................................. 12
2. Những kiến thức cơ bản về ATLĐ ...................................................................... 13
2.1. Mục đích, ý nghĩa của an toàn lao động trong doanh nghiệp .......................... 13
2.2. Danh mục các công việc có yêu cầu nghiêm ngặt về ATLĐ ........................... 14
2.2. Các biện pháp an toàn cơ bản ........................................................................... 16
2.2.1. Các biện pháp phòng ngừa tai nạn, tổ chức và phục vụ tốt nơi làm việc ..... 16
2.2.3. Huấn luyện và khuyến khích NLĐ thực hiện ATLĐ .................................... 18
3. CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA TNLĐ ........................................................ 18
3.1. Các yếu tố nguy hiểm gây chấn thƣơng trong sản xuất ................................... 18
3.2. Nguyên nhân gây chấn thƣơng trong SX ......................................................... 20
3.3. Các biện pháp an toàn cơ bản phòng ngừa TNLĐ ........................................... 21
ATLĐ ĐỐI VỚI MỘT SỐ LĨNH VỰC CÓ NGUY CƠ TNLĐ CAO ............... 24
4.1. An toàn điện ..................................................................................................... 24
4.2. An toàn cháy nổ ................................................................................................ 25
4.3. An toàn cơ học a. Yêu cầu và biện pháp kỹ thuật ............................................ 26
4.4. An toàn trong lĩnh vực xây dựng ..................................................................... 28
4.5. An toàn trong các lĩnh vực hóa chất ................................................................. 29
CÂU HỎI ÔN TẬP CHƢƠNG 2:........................................................................... 37
CHƢƠNG 3: VỆ SINH LAO ĐỘNG VÀ CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA
TÁC HẠI NGHỀ NGHIỆP, BỆNH NGHỀ NGHIỆP ....................................... 39
1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN ........................................................................ 39
1.1. Vệ sinh lao động ............................................................................................... 39
1.2. Tác hại nghề nghiệp ......................................................................................... 39
1.3. Bệnh nghề nghiệp ............................................................................................. 43
Phân loại bệnh nghề nghiệp .................................................................................... 44
2.1. Nguyên nhân phát sinh các tác hại nghề nghiệp .............................................. 45
2.2. Các biện pháp chung chủ yếu để phòng chống các tác hại .............................. 46
3.BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA CÁC TÁC HẠI NGHỀ NGHIỆP CHỦ YẾU
................................................................................................................................. 47
3.2. Chống rung ....................................................................................................... 50
3.3. Chống rung ....................................................................................................... 51
3.4 Ánh sáng chỗ làm việc ...................................................................................... 52
3.5. Chống bức xạ và phóng xạ ............................................................................... 55
3.6. Bụi và chống bụi .............................................................................................. 55
3.7. Các hoá chất độc............................................................................................... 58
3.8. Yếu tố sinh học khác có hại ............................................................................. 59
4. CÂU HỎI ÔN TẬP VÀ THẢO LUẬN .............................................................. 62
CÂU HỎI ÔN TẬP CHƢƠNG 3 ............................................................................ 63
CHƢƠNG 4: QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ AN TOÀN, VỆ SINH LAO ĐỘNG
................................................................................................................................. 64
4.1. Nội dung và trách nhiệm của quản lý nhà nước về an toàn, vệ sinh lao động 64
4.1.1. Nội dung cơ bản của quản lý Nhà nƣớc về an toàn, vệ sinh lao động .......... 64
4.1.2. Trách nhiệm của quản lý nhà nƣớc về an toàn, vệ sinh lao động ................. 76
4.2. Hệ thống quản lý an toàn, vệ sinh lao động ..................................................... 78
4.2.1. Khái niệm ...................................................................................................... 78
4.2.2. Các yếu tố chính của hệ thống quản lý an toàn, vệ sinh lao động ................ 79
4.2.3. Nguyên tắc thực hiện hệ thống quản lý an toàn, vệ sinh lao động ............... 82
4.3. Hệ thống pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động ............................................. 82
4.3.1. Những căn cứ xây dựng và ban hành hệ thống pháp luật về an toàn, vệ sinh
lao động ................................................................................................................... 82
4.3.2. Hệ thống văn bản pháp luật hiện hành về an toàn, vệ sinh lao động ............ 83
4.3.3. Quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của ngƣời sử dụng lao động và
ngƣời lao động về an toàn và vệ sinh lao động ....................................................... 83
CÂU HỎI ÔN TẬP CHƢƠNG 4:........................................................................... 89
CHƢƠNG 5: TỔ CHỨC VÀ QUẢN LÝ AN TOÀN, VỆ SINH LAO ĐỘNG
TRONG CÁC DOANH NGHIỆP ........................................................................ 90
5.1. Tổ chức bộ máy quản lý an toàn, vệ sinh lao động trong doanh nghiệp ......... 90
5.1.1. Hội đồng an toàn, vệ sinh lao động cơ sở ..................................................... 90
5.1.2. Bộ phận làm công tác an toàn, vệ sinh lao động ........................................... 91
5.1.3 Bộ phận y tế .................................................................................................... 94
5.1.4.Mạng lƣới an toàn vệ sinh viên ...................................................................... 96
5.2. Tổ chức thực hiện công tác an toàn, vệ sinh lao động trong doanh nghiệp ..... 97
5.2.1. Lập và thực hiện kế hoạch an toàn, vệ sinh lao động ................................... 97
5.2.2. Tuyên truyền và huấn luyện về an toàn, vệ sinh lao động ............................ 99
5.2.3. Quản lý vệ sinh an toàn trong doanh nghiệp ............................................... 104
5.2.4. Chính sách an toàn vệ sinh lao động ........................................................... 106
5.2.5. Điều tra, báo cáo về tai nạn lao động và công tác an toàn, vệ sinh lao động
............................................................................................................................... 107
5.3. Tổ chức điều hành công tác an toàn, vệ sinh lao động trong các doanh nghiệp
............................................................................................................................... 110
5.3.1. Yêu cầu về nhận thức đối với nhà quản lý .................................................. 110
5.3.2. Các nguyên tắc điều hành công tác an toàn, vệ sinh lao động .................... 111
CÂU HỎI ÔN TẬP CHƢƠNG 5 .......................................................................... 112
1
Chƣơng 1: TỔNG QUAN VỀ AN TOÀN VÀ VỆ SINH LAO ĐỘNG TRONG
DOANH NGHIỆP
1.1. Một số khái niệm
1.1.1. An toàn lao động
“An toàn và vệ sinh lao động” hay “Bảo hộ lao động” đƣợc sử dụng tƣơng tự
nhau để khi nói về hệ thống các giải pháp về pháp luật, khoa học kỹ thuật, tổ chức,
kinh tế xã hội nhằm đàm bảo an toàn và sức khỏe người lao động trong quá trình
lao động sản xuất
1.1.2. Vệ sinh lao động
Bảo hộ lao động được hiểu là An toàn, vệ sinh lao động.
Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) coi vấn đề ATVSLĐ là một trong những
quan tâm và hoạt động chủ yếu của mình. ILO đã có gần 40 công ƣớc, khuyến nghị
đề cập đến AT-VSLĐ, trong đó có công ƣớc 155 ra đời năm 1981, đề cập tƣơng
đối toàn diện đến vấn đề ATVSLĐ và môi trƣờng làm việc. Cho đến nay, Chính
phủ Việt Nam đã phê chuẩn 14 trong số các công ƣớc và khuyến nghị nói trên của
ILO, trong đó có công ƣớc 155.
ATVSLĐ đã trở thành thuật ngữ phổ biến, đƣợc sử dụng trong các văn bản
pháp luật và trong đời sống xã hội của nƣớc ta. BHLĐ, AT-VSLĐ là một công tác
lớn của Đảng, Nhà nƣớc, của mọi cấp, mọi ngành, tổ chức, cá nhân với nội dung
chủ yếu là đảm bảo ATLĐ, phòng chống TNLĐ, BNN, bảo vệ tính mạng, sức khỏe
cho NLĐ.
ATVSLĐ ra đời và phát triển cùng với quá trình phát triển của lực lƣợng sản
xuất xã hội, đƣợc thể hiện ở các khía cạnh cụ thể sau:
1. AT,VSLĐ ra đời và phát triển cùng với quá trình phát triển của lực lượng
sản xuất xã hội. AT,VSLĐ là một yêu cầu khách quan phải bảo vệ tính mạng, sức
khỏe của NLĐ cũng là bảo vệ yếu tố chủ yếu và năng động nhất của lực lượng sản
xuất xã hội.
2. Trình độ phát triển của AT,VSLĐ lại phụ thuộc vào trình độ phát triển của
nền kinh tế, của khoa học công nghệ và yêu cầu phát triển xã hội của mỗi quốc gia.
