Chăm sóc bé có mẹ viêm gan siêu vi B Trình bày: HS Trần Thị Mỹ Linh
1
Mục tiêu học tập
• Trình bày được đường lây lan và diễn
biến của bệnh viêm gan siêu vi B
• Trình bày được lịch chủng ngừa viêm
gan siêu vi B cho trẻ sơ sinh
• Biết được những dấu hiệu bất thường của trẻ sau chích ngừa
Chăm sóc bé có mẹ HBV (+)
2
Đại cương (1)
• Viêm gan do virus B (Hepatitis B
Virus) gọi tắt là HBV, là bệnh khá phổ biến ở nước ta, tần suất nhiễm khá cao chiếm15-20% dân số
• Hiện nay có khoảng 10% dân số có phản ứng (+) với kháng nguyên bề mặt của virus HBV (HBsAg)
Chăm sóc bé có mẹ HBV (+)
3
Đường lây truyền
4
Chăm sóc bé có mẹ HBV (+)
Diễn biến bệnh (1)
• Sau khi nhiễm virus HBV, khoảng 1-3 tháng, kháng nguyên HBsAg mới hiện diện trong máu, sau đó từ 2 tuần đến 2 tháng sau người bệnh mới có triệu chứng đầu tiên: buồn nôn, nôn, nhức đầu, mệt mỏi, sau đó vàng da
• Hầu hết NB tự khỏi, các triệu chứng lâm sàng mất dần, kháng thể HBs được tạo nên và lưu hành trong huyết thanh người bệnh
5
Chăm sóc bé có mẹ HBV (+)
Diễn biến bệnh (1)
trở
• Có khoảng 10% các BN không loại bỏ HBsAg do không tạo được kháng thể(cid:0) thành người mang mầm bệnh mãn tính với nhiều nguy cơ phát sinh các bệnh nặng về sau: xơ gan, ung thư tế bào gan
• Khi người mẹ nhiễm HBV trong thời gian mang thai, nếu mắc bệnh trong tam cá nguyệt 1 và 2 thì nguy cơ truyền cho trẻ thấp, nhưng nếu mắc bệnh trong những tháng cuối thai kỳ thì khả năng truyền cho con rất cao Chăm sóc bé có mẹ HBV (+)
6
Dự phòng lây truyền (1) • Hạn chế sự lây nhiễm siêu vi B qua da và niêm mạc, vì vậy tránh làm xay sát da niêm trẻ khi sanh cũng như khi chăm sóc rất quan trọng, đặc biệt khi mẹ nhiễm siêu vi B.
• Muốn thực hiện tốt điều này thì ngoài
nhân viên y tế đảm bảo các thao tác đúng kĩ thuật vô trùng thì những người nhà trực tiếp chăm sóc bé cũng cần tuân thủ đúng. Tốt nhất là những người chăm sóc bé nên có chủng ngừa viêm gan siêu vi B.
7
Dự phòng lây truyền (1)
• Do HBV là một bệnh có thể diễn biến
thành những bệnh lý rất nghiêm trọng, việc chích ngừa HBV rất cần thiết
• Ở các nước có tần suất HBV thấp, chỉ chích ngừa sau khi xét nghiệm, còn ở nước ta có tần suất HBV cao, nên thực hiện sớm mà không cần xét nghiệm trước, vì tác dụng bảo vệ của thuốc ngừa càng cao khi trẻ được chích càng sớm
8
Chăm sóc bé có mẹ HBV (+)
Chương trình chích ngừa VGB (1) • Vaccin HBV được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia từ nhiều năm nay
• Trẻ sẽ được chích vaccin HBV liều 1 vào lúc sinh (0 tháng tuổi), liều 2 vào 2 tháng tuổi và liều 3 vào 4 tháng tuổi
9
Chăm sóc bé có mẹ HBV (+)
Chương trình chích ngừa VGB (1) • Đối với bà mẹ có HBsAg (+), ngoài vaccin HBV trẻ còn cần phải chích thêm một liều kháng thể kháng virus HBV tốt nhất trong vòng 12 giờ đầu sau sinh. Kháng thể này bé không bị lây nhiễm trong những tuần lễ đầu tiên khi vaccin chưa kịp có tác dụng bảo vệ
10
• Thường chích tại phòng sanh, được gọi là miễn dịch thụ động giúp trẻ có thể chống lại siêu vi B trong thời gian đầu (tại bệnh viện Hùng Vương hiện nay tiêm Hepabig).
Chương trình chích ngừa HBV (1) • Các bà mẹ có HBsAg (+) sẽ được chích
vaccin HBV (tại bv Hùng Vương đang tiêm là Engerix), đây là miễn dịch chủ động giúp trẻ tạo dần kháng thể để bảo vệ về lâu dài.
• Sau xuất viện thì những trẻ này sẽ chích tiếp những mũi còn lại theo hướng dẫn của lịch chủng ngừa.
11
Chăm sóc bé có mẹ HBV (+)
Những điểm lưu ý sau chích • Cần phải tạm hoãn chích ngừa trong các ngừa (1) trường hợp sau đây: trẻ sốt, trẻ nằm điều trị tại khoa sơ sinh, trẻ có cân nặng <2500g lúc sinh
• Sau chích ngừa các bà mẹ cần theo dõi trẻ trong vòng 30 phút đầu tiên vì các phản ứng với thuốc ngừa, nếu có
• Trẻ có thể quấy khóc, sốt nhẹ trong vòng 24-48 giờ sau chích ngừa,các bà mẹ cần báo cho NVYT, để BS nhi khám và xử trí phù hợp
12
Nuôi con bằng sữa mẹ (5)
• Trẻ sơ sinh phải được tiêm ngừa viêm gan B trong vòng 12-24 giờ đầu sau sinh, có thể cho con bú sữa mẹ.
• Điều này khiến cơ hội không bị mắc bệnh cũng như lây nhiễm virus viêm gan B từ mẹ của trẻ lên tới 95%.
13
Chăm sóc bé có mẹ HBV (+)
Nuôi con bằng sữa mẹ (5) • Người mẹ bị nhiễm viêm gan B đang trong thời kỳ cho con bú cần cũng cần phải có một chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý
• Ăn uống đầy đủ các chất dinh dưỡng nhằm cung cấp một nguồn sữa đầy đủ chất cho con và để phục hồi chức năng cho gan bị viêm nhiễm.
• Tuyệt đối không được sử dụng rượu, bia, thuốc lá, các chất hóa học độc hại, thuốc khi chưa có sự hướng dẫn của bác sĩ. Chăm sóc bé có mẹ HBV (+)
14
15
Chăm sóc bà mẹ nhiễm HIV
16
Mục tiêu học tập
• Trình bày được đường lây truyền của
bệnh HIV/AIDS
• Biết được các biện pháp phòng ngừa
HIV/AIDS
• Thực hiện được phác đồ dự phòng lây truyền từ mẹ qua con trong thời gian mang thai và sau sinh
Chăm sóc bà mẹ nhiễm HIV
17
Đại cương
Human Immunodeficiency Virus
18
Đại cương (2)
• HIV (Human Immunodeficiency Virus): Virus gây suy giảm miễn dịch ở người
• AIDS (Acquired Immuno Deficiency
Syndrome): Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải
• Nhiễm HIV gây suy giảm miễn dịch, tiến triển tiềm tàng và làm mất sức đề kháng của cơ thể, cuối cùng dẫn tới nhiễm trùng cơ hội hoặc bệnh lý ung thư (giai đoạn AIDS) và tử vong
19
Chăm sóc bà mẹ nhiễm HIV
Đại cương (2)
• Thời gian trung bình từ khi nhiễm HIV đến khi tiến triển thành AIDS khoảng 10 năm.
• Một số BN có thể tiến triển nhanh đến giai đoạn AIDS trong vài tháng. Một số khác (5%) có thể kéo dài trên 15 năm vẫn không có triệu chứng AIDS và số lượng tế bào CD4 không giảm
Chăm sóc bà mẹ nhiễm HIV
20
Đại cương
• Bệnh tiến triển qua nhiều giai đoạn, mỗi giai đoạn liên quan đến số lượng tế bào CD4 (2)
• Người nhiễm HIV được gọi là AIDS khi có biểu hiện lâm sàng 3, 4 (4) và số lượng tế bào Lympho TCD4< 200/mm3 (2)
Chăm sóc bà mẹ nhiễm HIV
21
Các đường lây lan
Chăm sóc bà mẹ nhiễm HIV
22
Xác nhận nhiễm HIV
Chăm sóc bà mẹ nhiễm HIV
23
Các biện pháp phòng chống HIV/AIDS
KHÔNG NÊN:
24
Chăm sóc bà mẹ nhiễm HIV
NÊN:
25
Chăm sóc bà mẹ nhiễm HIV
Phác đồ dự phòng ARV (3)
Dự phòng ARV cho mẹ
Dự phòng ARV cho con
Thai phụ có HIV (+) trong thai kỳ
Nuôi bằng sữa thay thế: Siro AZT 6 tuần Nuôi bằng sữa mẹ: Siro NVP 6 Tuần
Bắt đầu điều trị viên phối hợp 3 thuốc TDF/3TC/EFV bất kể tuần tuổi thai và CD4: uống 1v/ngày đến khi sanh và sau sanh
Thai phụ được chẩn đoán khi chuyển dạ
Bắt đầu điều trị viên phối hợp 3 thuốc TDF/3TC/EFV, uống 1v/ ngày đến khi sanh và sau khi sanh
Nuôi bằng sữa thay thế: Siro AZT 6 tuần Nuôi bằng sữa mẹ: Siro NVP 12 Tuần 26
Phác đồ dự phòng ARV (3)
Siro cho trẻ
v Liều lượng AZT:
• Cân nặng ≥ 2500g: 15mg (1.5ml) x 2
lần/ngày
• Cân nặng 2000-2499g: 10mg (1ml) x 2
lần/ngày
• Cân nặng < 2000g: 2mg (0.2ml)/kg x 2
lần/ngày
27
Chăm sóc bà mẹ nhiễm HIV
Phác đồ dự phòng ARV (3)
Siro cho trẻ
v Liều lượng NVP:
• Cân nặng ≥ 2500g: 15mg (1.5ml) x 1
lần/ngày
• Cân nặng 2000-2499g: 10mg (1ml) x
1lần/ngày
• Cân nặng < 2000g: 2mg (0.2ml)/kg x 1
lần/ngày
28
Chăm sóc bà mẹ nhiễm HIV
Những điều lưu ý (3)
• Khoa sanh tư vấn cho sản phụ trước khi
dùng thuốc
• Cấp thuốc cho sản phụ vào sanh phát hiện HIV (dương tính) lúc cuyển dạ
• Khi xét nghiệm HIV khẳng định (âm tính) thì ngưng thuốc ARV của cả mẹ và con, cho con bú mẹ lại
29
Chăm sóc bà mẹ nhiễm HIV
Những điều lưu ý (3)
• Nếu phát hiện HIV (dương tính) của mẹ
sau sanh thì không cho mẹ uống ARV, chỉ cho con uống NVP 12 tuần theo phác đồ
• Trước khi xuất viện phòng tư vấn kiểm tra thuốc đã phát và làm giấy chuyển gửi theo qui định
• Phác đồ này thực hiện từ ngày 14/4/2014,
phác đồ trước đây không còn hiệu lực
30
Chăm sóc bà mẹ nhiễm HIV
Tài liệu tham khảo 1. Theo phác đồ điều trị của khoa sơ sinh năm 2007, BS Nguyễn Trọng Hiếu ( BV Hùng Vương)
2. Ths Lương Văn Hoan, giảng viên trường ĐHYD
Tp HCM
3. Phác đồ TDF/EFV (B cộng) cho phụ nữ mang
thai nhiễm HIV, năm 2014, BS Nguyễn Thị Ánh Vân (BV Hùng Vương)
4. Center for Disease Control and Preventoin
(Hoa Kỳ ), năm 1986
5. www.xogan.com.vn
31
