Bài giảng Chất gây nghiện và xã hội

Chia sẻ: Nguyễn Thị Ngọc Lựu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:44

Thêm vào BST

Báo xấu

225
lượt xem 32
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Chất gây nghiện và xã hội giúp học viên hiểu được tính phức tạp của các chất gây nghiện và tác động của chất gây nghiện đối với cá nhân và xã hội, hiểu được cách các biện pháp can thiệp được áp dụng làm thay đổi tác động của chất gây nghiện đối với xã hội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Chất gây nghiện và xã hội

CHẤT GÂY NGHIỆN VÀ XÃ HỘI Đại học Y Hà Nội 11–12/12/2012 1.B Giới thiệu về chất gây nghiện và xã hội
Tổng quan về bài trình bày • Kết thúc bài trình bày này, học viên có thể: – Hiểu được tính phức tạp của các chất gây nghiện và tác động của chất gây nghiện đối với cá nhân và xã hội – Hiểu được cách các biện pháp can thiệp được áp dụng làm thay đổi tác động của chất gây nghiện đối với xã hội Chất gây nghiện là gì? • Không có định nghĩa thống nhất nào về “chất gây nghiện” • Tổ chức y tế thế giới (WHO) định nghĩa chất gây nghiện là – “bất kỳ loại chất hóa học nào mà khi vào cơ thể làm thay đổi chức năng thực thể và tâm lý” Nguồn: Tổ chức YTTG 1989
2 2
2 Phân loại chất gây nghiện • Thuốc chữa bệnh >< Bất hợp pháp – Danh mục các chất ma túy do cơ quan kiểm soát ma túy Hoa kỳ ban hành – Hiệp ước liên hiệp quốc về kiểm soát ma túy • Tác động chủ yếu tới hệ thần kinh trung ương – Nhóm có tác dụng ức chế – Nhóm có tác dụng kích thích – Nhóm có tác dụng gây ảo giác
Chúng ta có thể phân loại chất gây nghiện không? • Không có cách nào có thể phân nhóm các chất gây nghiện một cách hoàn hảo • Nhiều người sử dụng nhiều chất gây nghiện cùng một lúc • Nhiều chất gây nghiện có các tác động khác nhau tới hệ thần kinh trung ương • Vì sao lại cứ cho là quan trọng để phân loại chất gây nghiện? Xã hội là gì? • “Xã hội là một nhóm người thường được gọi là một cộng đồng. Các cộng đồng xã hội khác nhau được phân biệt bởi các mối quan hệ giữa các cá nhân có cùng một nền văn hóa đặc thù” 3
Lịch sử của chất gây nghiện • 5000 năm trước công nguyên người Sumer cổ đại đã khắc những ký hiệu bào chế thuốc phiện và ‘công thức’ làm thuốc trên đá • 3500 năm trước công nguyên,đã có ghi chép lịch sử lâu đời nhất về việc sản xuất rượu: một nơi sản xuất rượu đã được mô tả trong một bản ghi bằng giấy cói Ai Cập 2 Lịch sử của chất gây nghiện • Sử dụng chất gây nghiện trong các nền văn hóa cổ đại – Hashish (một loại cần sa) được dùng như một loại chất gây nghiện mang tính chất linh thiêng trong Ấn Độ giáo – Shaman giáo ở Nam Mỹ – Vai trò của rượu trong nền văn hóa các nước Châu Âu 2
Phố bia và đường phố rượu Gin Chất gây nghiện là một phần của cuộc sống thường ngày của chúng ta • Hầu hết mọi người đều sử dụng chất gây nghiện • Chất gây nghiện luôn có mặt trên các phương tiện truyền thông – Trong các buổi sinh hoạt văn hóa cộng đồng – Trong các câu chuyện trên các phương tiện truyền thông – Trên loa phát thanh Thích hay không thích, chúng cũng đang hiện hữu ở đây!
Chất gây nghiện được kiểm soát như thế nào? • Lịch sử lâu dài kiểm soát chất gây nghiện – Kiểm soát bởi tôn giáo • Cấm rượu – trong kinh Coran • Đạo Thiên Chúa Giáo cấm tiêu thụ Càfê tại Etiopia cho đến tận những năm 1880 – Kiểm soát bởi xã hội • Các lễ hội, sự kiện xã hội • Phong trào vận động hạn chế rượu • Thị trường tại địa phương Kiểm soát ma túy ở phạm vi toàn cầu • Ba Hiệp định về chất gây nghiện của Liên Hiệp Quốc bàn quy định chính sách quản lý chất gây nghiện – Hiệp định đơn phương về chất gây nghiện, 1961 (Hiệp định đơn phương) được Đề cương sửa đổi Hiệp định đơn phương về các chất gây nghiện điều chỉnh vào năm 1961; – Hiệp định về các chất hướng thần (Hội nghị về các chất hướng thần, 1971); – Hiệp định chống buôn bán bất hợp pháp các chất dạng thuốc phiện và các chất hướng thần (Hội nghị về buôn bán bất hợp pháp, 1988).
Tóm tắt • Chất gây nghiện luôn là một phần của xã hội • Xã hội có nhiều cách để điều tiết chất gây nghiện • Chất gây nghiện mang đến cho xã hội cả lợi ích lẫn tác hại • Cần suy nghĩ về chất gây nghiện và xã hội một cách tổng thể hơn là chỉ nghĩ đơn thuần mỗi việc sử dụng chất gây nghiện. Cơ sở sinh học về nghiện
MỘT NGUYÊN TẮC QUAN TRỌNG TRONG NGHIỆN Sử dụng ma túy là hành vi tự nguyện và có thể ngăn ngừa được nhưng... Nghiện ma túy không chỉ là “sử dụng rất nhiều ma túy”
Nghiện ma túy là … Buộc phải tìm kiếm và sử dụng, mặc dù đã biết hậu quả về sức khỏe và xã hội liên quan đến việc sử dụng Báo khoa học: Nghiện là một Bệnh của Não bộ - một nhận định rất quan trọng
Khoa học về Nghiện Các tiến bộ kỹ thuật trong khoa học và y học đã giúp cho các nhà nghiên cứu hiểu biết rõ ràng hơn về nghiện thông qua: – Chụp cộng hưởng từ (Magnetic resonance imaging (MRI)) – Chụp nhấp nháy phóng xạ (Positron emission tomography (PET) scan) – Tiến bộ về nghiên cứu gene Chụp hình ảnh não bộ PET MRI SPECT
Não bộ người nghiện có sự khác biệt hoàn toàn về sinh học so với não người không nghiện ở: • Chức năng và mức độ sẵn có của các thụ cảm thể • Hoạt động chuyển hóa • Đáp ứng với các kích thích môi trường • Quá trình tổng hợp Protein từ gene Giới thiệu về não bộ của người
Vận động Cảm giác Phán xét Thị giác Khoái cảm Trí nhớ Đau Điều phối Đường dẫn truyền khoái cảm (Reward Pathway) và nghiện
Hầu hết tất cả các chất gây nghiện có tác động lên vùng khoái cảm dopamine ở não giữa của bộ não • Vùng nhân bụng • Vùng nhân cạp • Hệ viền • Vùng vỏ não trước Vỏ não trước trán Vùng nhân cạp Vùng nhân bụng
Nghiện và đường dẫn truyền khoái cảm Đường dẫn truyền khoái cảm của não bộ đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình tiến triển thành nghiện Nghiện và đường dẫn truyền khoái cảm Não bộ của chúng ta hình thành các đường liên hệ để đảm bảo chúng ta lặp lại các hoạt động thiết yếu cho sự sống (bản năng sinh tồn) bằng cách kết nối các hoạt động này với khoái cảm
Các khoái cảm tự nhiên Thức ăn Nước uống Tình dục Được yêu thương chăm sóc Nghiện và đường dẫn truyền khoái cảm Khi sử dụng ma túy, đường dẫn truyền các khoái cảm sẽ được kích thích thậm chí mạnh hơn so với các hoạt động bản năng sinh tồn (ăn, uống, tình dục), tạo ra cảm giác phê sướng. Điều này khiến cho người lạm dụng ma túy cảm thấy cần phải tiếp tục lặp lại việc sử dụng ma túy Ma túy đánh lừa não bộ của người nghiện và làm cho người ta tin rằng ma túy là một phần tất yếu của cuộc sống
Trao đổi, liên hệ trên não bộ Các trung tâm liên hệ trên não bộ được hình thành từ nhiều tỉ tế bào thần kinh Tế bào thần kinh
Trao đổi, liên hệ trên não bộ Mạng lưới tế bào thần kinh trao đổi các thông điệp qua lại giữa các vùng khác nhau trên não bộ, tủy sống, và hệ thần kinh ngoại biên
Trao đổi, liên hệ trên não bộ Chất dẫn truyền thần kinh và thụ cảm thể của nó hoạt động theo cơ chế như chìa khóa và ổ khóa Thụ cảm thể Dopamine