Bài giảng về Chính sách tiền tệ

KHAÙI NIEÄM TIEÀN TEÄ

• Tieàn teä laø baát kyø moät phöông tieän naøo

ñöôïc chaáp nhaän chung trong vieäc thanh toùan haøng hoùa vaø dòch vuï.

• Tieàn teä laø phöông tieän thanh toaùn, bao

goàm tieàn giaáy, tieàn kim loaïi vaø caùc giaáy tôø coù giaù nhö tieàn.

CHÖÙC NAÊNG TIEÀN TEÄ

• Phöông tieän thanh toùan trung gian trao ñoåi

(medium of exchange).

• Thöôùc ño giaù trò (standard of value/ unit of

account)

• Döï tröõ giaù trò (store of value- store of purchasing

powe/way of holding) phöông tieän döï tröõ

• Chöùc naêng laøm phöông tieän thanh toùan hoõan

hieäu (standard of deffered payment)

• Taïi sao ngöôøi ta giöõ tieàn nhö moät loaïi taøi saûn?

• Phaân bieät giöõa tieàn, thu nhaäp vaø taøi saûn?

PHAÂN LOAÏI TIEÀN TEÄ THEO HÌNH THAÙI TIEÀN TEÄ • Hoùa teä (commodity money)

– Hoùa teä kim loaïi – Hoùa teä khoâng kim loaïi

• Tín teä (token money/ fiat money)

– Tiền kim loại – Tieàn giaáy:

• Tieàn giaáy khaû hoùan (convertible paper

money)

• Buùt teä (Bank money)

• Baát khaû hoaùn (inconvertable paper money).

PHAÂN LOAÏI TIEÀN TEÄ THEO TÍNH LOÛNG

ngoøai

Tieàn maët löu thoâng ngaân haøng (Cu=Mo)

M2: Tieàn roäng.

M1: Tieàn giao dòch

ñi

Tieàn gôûi coù theå phaùt haønh seùc (hoaëc khoâng kyø haïn + tieàn gôûi löu kyù ñeå söû duïng seùc du lòch)

M3

Töø naêm 1980 trôû nhieàu nhaø kinh teá hoïc baét ñaàu xem laø moät M2 thaønh phaàn cuûa khoái tieàn teä.

Giaû tieàn (tieàn gôûi coù kyø haïn löôïng nhoû hoaëc tieàn tieát kieäm, tieàn gôûi ôû thò tröôøng tieàn teä, hôïp ñoàng mua laïi qua ñeâm, coå phaàn quyõ töông trôï khoâng toå chöùc)

Tieàn gôûi coù kyø haïn löôïng lôùn, hôïp ñoàng mua laïi daøi haïn, coå phaàn quyõ töông trôï coù toå chöùc. Caùc taøi saûn taøi chính khaùc: traùi phieáu, thöông phieáu vaø coâng cuï khaùc cuûa thò tröôøng tieàn teä vaø caùc khoûan tieàn kyù thaùc taïi caùc trung gian taøi chính.

TÍNH LOÛNG

• Tính thanh khoaûn: tính deã daøng chuyeån

ñoåi taøi saûn sang tieàn vôùi söï toån thaát giaù trò ít nhaát, coøn ñöôïc goïi laø tính loûng,

PHAÂN LOAÏI THEO TÍNH LOÛNG

Currency In circulation

Government bonds

Near moneys: times deposit, savings deposit

Demand deposit: Checkable deposit Travelers’ check

Mo

Transaction money -Narrowly defined M1

Near/quasi/Broa- dly defined M2

M3

KHOÁI TIEÀN

Tieàn trong löu thoâng

Traùi phieáu chính phuû…

Chuaån tieàn: tieàn gôûi coù kyø haïn, tieàn gôûi tieát kieäm

Tieàn gôûi coù khaû naêng phaùt haønh seùc, seùc du lòch

Mo

Tieàn heïp M1

Tieàn roäng M2

M3

Naêm 1964 Naêm 1986

VÍ DUÏ

Khoûan muïc Khoûan muïc

Soá löôïng (tyû ñoâ la) 2 Tieàn kim loïai Tieàn phaùt haønh Soá löôïng (tyû ñoâ la) 170,6

Tieàn giaáy 32 Seùc du lòch 5,6

124 262

Tieàn gôûi khoâng kyø haïn

180

158 Tieàn gôûi khoâng kyø haïn Tieàn gôûi duøng chi phieáu khaùc Khoái tieàn teä 618,2

Toång khoái tieàn teä

SÖÏ HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG

• Ngaân haøng laø toå chöùc kinh teá cuûa nhaø tö baûn kinh doanh tö baûn tieàn teä laøm trung gian giöõa ngöôøi cho vay vaø ngöôøi ñi vay.

• Hoïat ñoäng cho vay laáy laõi suaát hieän raát sôùm ôû Hy laïp- Ai caäp coå ñaïi khoaûng 2000- 2700 naêm tröôùc coâng nguyeân

SÖÏ HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIU”N HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG

• Ngaân haøng Amsterdam (Haø lan – 1609) ñöôïc xem laø khôûi ñieåm cuûa kyû nguyeân ngaân haøng hieän ñaò.

• Ngaân haøng Anh (Bank of England-1694): coáng

hieán lôùn cho kyõ thuaät ngaân haøng vaø söï phaùt trieån cuûa heä thoáng ngaân haøng, laø maãu möïc cho theá giôùi noi theo.

• Ngaân haøng Myõ (1791): laø moät heä thoáng ngaân haøng quoác gia - böôùc tieán quan troïng tieán gaàn ñeán heä thoáng ngaân haøng hieän ñaïi.

SÖÏ HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG

• Giai ñoaïn töø 18 ->20 heä thoáng ngaân haøng

ñöôïc chia laøm hai loïai:

• Ngaân haøng khoâng ñöôïc pheùp phaùt haønh tieàn ñöôïc goïi laø ngaân haøng trung gian trong ñoù chuû yeáu laø ngaân haøng thöông maïi.

• Caùc ngaân haøng ñöôïc pheùp phaùt haønh tieàn

ñöôïc goïi laø ngaân haøng phaùt haønh.

NGAÂN HAØNG TRUNG ÖÔNG VAØ ÑÒNH CHEÁ TAØI CHÍNH TRUNG GIAN

•Will Rogers “coù ba phaùt minh vó ñaïi nhaát keå töø khi baét ñaàu lòch söû ñoù laø löûa, baùnh xe vaø ngaân haøng trung öông (Central bank)” •Chöùc naêng NHTW: –Quaûn lyù nhaø nöôùc veà maët tieàn teä vaø hoaït ñoäng ngaân haøng –Laø ngaân haøng phaùt haønh tieàn –Laø ngaân haøng cuûa chính phuû –Laø ngaân haøng cuûa caùc ngaân haøng

NGAÂN HAØNG TRUNG ÖÔNG VAØ ÑÒNH CHEÁ TAØI CHÍNH TRUNG GIAN

Xem taøi lieäu tham khaûo

HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG VIEÄT NAM

• 6-5-1951 Hoà Chuû Tòch kyù saéc leänh thaønh

laäp ngaân haøng quoác gia Vieät nam (National Bank of Vieät nam. )

• 1959 ñöôïc goïi laø ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät

nam (State Bank of Vietnam)

• Heä thoáng ngaân haøng moät caáp (1951-1987)

• Heä thoáng ngaân haøng hai caáp (1987 – nay)

CUNG TIEÀN TEÄ

Döï tröõ tieàn teä cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi

• Döï tröõ baét buoäc (Rr: required reserve): laø löôïng tieàn maët maø ngaân haøng trung gian buoäc phaûi kyù gôûi trong taøi khoûan cuûa hoï taïi ngaân haøng Trung öông.

DÖÏ TRÖÕ TIEÀN TEÄ CUÛA CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI

• Döï tröõ tuøy yù (Ro: optional reserve): Laø löôïng tieàn maët maø caùc ngaân haøng thöông maïi giöõ laïi taïi kho quyõ ngaân haøng mình nhaèm ñaùp öùng nhu caàu chi traû cho khaùch haøng.

• Döï tröõ thöïc teá (Ra - actual reserve: Soá tieàn

thöïc söï ñöôïc giöõ laïi bao goàm döï tröõ baét buoäc vaø döï tröõ tuøy yù.

DÖÏ TRÖÕ TIEÀN TEÄ CUÛA CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI

Ra = Rr + Ro

Döï tröõ vaø tyû leä döï tröõ caùi tröùng vaø con gaø?

C h i a

c a

û

c h o D

h a i v e

à

ra = rr + r0

NHÖÕNG YEÁU TOÁ QUYEÁT ÑÒNH ÑEÁN DÖÏ TRÖÕ TUØY YÙ VAØ KHOÛAN VAY CHIEÁT KHAÁU

Taêng leân trong

Lyù do

Laõi suùaât thò tröôøng

Bieán ñoäng cuûa doøng tieàn gôûi ruùt ra

Döï tröõ vöôït quaù/tuøy yù   

Laõi suaát thò tröôøng so vôùi laõi suaát chieát khaáu

TÍNH TOÙAN DÖÏ TRÖÕ THÖÏC TEÁ ÔÛ VIEÄT NAM?

DÖÏ TRÖÕ NHIEÀU HAY DÖÏ TRÖÕ ÍT LAØ TOÁT?

CÔ SOÁ TIEÀN TEÄ/ TIEÀN MAÏNH (high powered money/ monetary base)

• Laø khoái löôïng tieàn cô sôû do ngaân haøng

trung öông phaùt haønh bao goàm tieàn maët löu thoâng ngoøai heä thoáng ngaân haøng vaø tieàn maët döï tröõ trong ngaân haøng.

• H = Cu + Ra

Cu: Currency in circulation. Tieàn maët ñang löu thoâng ngoøai ngaân haøng. Tieàn maët do caùc cô quan, ñôn vò kinh teá vaø daân cö ñang naém giöõ.

SOÁ NHAÂN TIEÀN TEÄ

• Soá nhaân tieàn teä (mm: money multiplier) laø

moät heä soá phaûn aùnh khoái löôïng tieàn teä ñöôïc taïo ra töø moät ñôn vò tieàn maïnh.





M H

Cu Cu

D Ra

 

 

c  d c 

1 r a

Cd   mm 

Ra   mm 

NHÖÕNG YEÁU TOÁ QUYEÁT ÑÒNH TYÛ LEÄ TIEÀN MAËT/ TIEÀN GÔÛI

Lyù do

Taêng leân trong

Thu nhaäp ngöôøi naém giöõ tieàn

Lôïi töùc mong ñôïi tieàn gôûi

Ruûi ro cuûa tieàn gôûi

Tính loûng cuûa tieàn gôûi

Caùc vuï hoaûng loaïn

Hoaït ñoäng baát hôïp phaùp

Aûnh höôûng ñeán cd      

VÍ DUÏ: TÍNH mm?

• Tính soá nhaân tieàn teä bieát raèng toång tìeân maët ngoøai ngaân haøng laø 174, toång döï tröõ tuøy yù laø 22,5, toång tieàn gôûi söû duïng seùc laø 465, toång döï tröõ baét buoäc laø 23,8.

CUNG TIEÀN TEÄ

• Cung tieàn teä laø toøan boä khoái tieàn teä,

toång soá tieàn giao dòch trong neàn kinh teá goàm tieàn maët vaø tieàn gôûi coù khaû naêng phaùt haønh seùc.

• SM= M1 = Cu + D = mm*H

M1 vaø H

H

•Cung tieàn teä phuï thuoäc vaøo thay ñoåi chính saùch tieàn teä, phuï thuoäc vaøo tình hình thöïc teá cuûa neàn kinh teá

ÑÖÔØNG CUNG TIEÀN

M1

CAÀU TIEÀN TEÄ

• Möùc caàu tieàn teä laø soá löôïng tieàn teä maø daân chuùng, caùc doanh nghòeâp, chính phuû caàn ñeå thoûa maõn caùc nhu caàu veà giao dòch, döï phoøng vaø ñaàu cô.

CAÀU GIAO DÒCH (TRANSACTION MOTIVE)

• Caàu giao dòch laø soá löôïng tieàn teä maø daân chuùng, caùc doanh nghòeâp, chính phuû caàn cho caùc giao dòch mua baùn caùc loïai haøng hoùa vaø dòch vuï thoâng thöôøng.

• Möùc caàu giao dòch phuï thuoäc vaøo:

– Giaù caû haøng hoùa • Tyû leä thuaän

• Tyû leä thuaän

– Thu nhaäp

• Tyû leä nghòch

– Laõi suaát

CAÀU DÖÏ PHOØNG (PRECAUTIONARY MOTIVE)

• Caàu döï phoøng laø soá löôïng tieàn teä maø daân

chuùng, caùc doanh nghòeâp, chính phuû caàn ñeå ñaùp öùng nhu caàu chi tieâu baát thöôøng.

• Möùc caàu döï phoøng phuï thuoäc vaøo:

– Giaù caû haøng hoùa • Tyû leä thuaän

• Tyû leä thuaän

– Thu nhaäp

– Laõi suaát (chæ khi laõi suaát taêng cao trong ngaén

haïn) • Tyû leä nghòch.

Caàu giao dòch vaø caàu döï phoøng laø cô sôû ñeå xaùc ñònh M1. Nhieàu nöôùc nhö nöôùc Anh cho raèng tieàn gôûi coù kyø haïn trong M2 khoâng laø phöông tieän trao ñoåi tröïc tieáp neân ñaõ söû duïng khoái tieàn laø M1. Tuy nhieân cuõng coù moät soá nöôùc söû duïng khoái tieàn laø M2 ví duï nhö Vieät nam. Taïi sao laïi coù khaùc bieät ñoù?

CAÀU ÑAÀU CÔ (ASSET or SPECULATIVE MOTIVE)

Caàu ñaàu cô laø löôïng tieàn maø daân chuùng muoán naém giöõ nhö moät loïai taøi saûn thay theá cho chöùng khoùan vaø caùc taøi saûn taøi chính khaùc.

CAÀU ÑAÀU CÔ

• Xeùt veà lôïi laõi suaát (interest gain):

r ngöôøi giöõ tieàn thích naém giöõ taøi saûn taøi chính

hôn caàu ñaàu cô giaûm.

• Xeùt veà lôïi treân voán (theo phaân tích cuûa Keynes- laõi suaát coù xu höôùng quay veà moät giaù trò oån ñònh naøo ñoù)

r giaù traùi phieáu giaûm giaûm voánCaàu

ñaàu cô taêng?!

r moät luùc naøo ñoù trong töông lai r giaù traùi phieáu taêng trôû laïi seõ ñöôïc lôïi veà voán.  Caàu ñaàu cô

CAÀU TIEÀN THÖÏC & DANH NGHÓA

• Caàu tieàn thöïc baèng caàu tieàn danh nghóa

chia cho möùc giaù caû. Do ñoù, khi giaù caû taêng gaáp ñoâi khi caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi phaûi döï tính caàu tieàn danh nghóa taêng gaáp ñoâi ñeå giöõ nguyeân caàu tieàn thöïc teá nhö cuõ.

CAÀU TIEÀN

• Caàu tieàn phuï thuoäc chuû yeáu vaøo: thu nhaäp, laõi suaát, saûn löôïng. Haøm caàu tieàn coù daïng:

DM = Do + Dr

Y.Y

m.r + Dm

Trong ñoù:

– Do: caàu tieàn töï ñònh. : ñoä nhaïy caûm cuûa caàu tieàn ñoái vôùi laõi suaát – Dr m Y: ñoä nhaïy caûm cuûa caàu tieàn ñoái vôùi saûn – Dm

löôïng

ÑÖÔØNG CAÀU TIEÀN

r

Haøm caàu tieàn ñôn giaûn coù daïng: DM = Do + Dr

m.r

DM

Ví duï: DM = 650 –100r

M

NHÖÕNG YEÁU TOÁ TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN CAÀU TIEÀN

Söï taêng trong

Thay ñoåi Caàu tieàn Giaûi thích

 Möùc giaù P

 Thu nhaäp thöïc teá



 Khaû naêng thay theá tieàn baèng caùc phöông tieän thanh toùan khaùc Laõi suaát treân taøi saûn khoâng laø tieàn Lôïi nhuaän treân tieàn

Di chuyeån vaø dòch chuyeån caàu tieàn

• Dòch chuyeån

• Di chuyeån r

r

DM

M

DM

(1)

D

M

CAÂN BAÈNG TREÂN THÒ TRÖÔØNG TIEÀN TEÄ

• Caân baèng treân thò tröôøng tieàn teä:

– Giao ñieåm giöõa ñöôøng cung vaø ñöôøng caàu tieàn teä. – Nghieäm cuûa heä hai phöông trình bieåu dieãn haøm

• Ví duï:

cung vaø haøm caàu tieàn

DM = 650 - 100r vaø SM = 500. Tìm laõi suaát caân baèng vaø löôïng tieàn taïi möùc laõi suaát caân baèng ñoù.

CAÂN BAÈNG CUNG CAÀU TIEÀN

SM

r

r*

DM

M*

M

CAÂN BAÈNG CUNG CAÀU TIEÀN

SM

• M SM dòch sang phaûi vaø r 

r

• M   SM dòch sang traùi r 

r1 r2

DM

M1

M2

M

CHÍNH SAÙCH MÔÛ ROÄNG TIEÀN TEÄ

• Chính saùch môû roäng tieàn teä laø chính saùch

nhaèm cung öùng tieàn vaøo löu thoâng, khuyeán khích ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát vaø taïo ra coâng aên vieäc laøm, giaûm thaát nghieäp.

• Chính saùch môû roäng cung tieàn thöôøng ñöïôc thöïc hieän trong giai ñoaïn neàn kinh teá bò suy thoùai (saûn löôïng thöïc teá nhoû hôn saûn löông tieàm naêng).

• SM-> r   I  -> AD  ->Y .

CHÍNH SAÙCH THU HEÏP TIEÀN TEÄ (THAÉT CHAËT TIEÀN TEÄ)

• Ñaây laø chính saùch laøm giaûm möùc cung tieàn teä, nhaèm haïn cheá ñaàu tö, ngaên chaën söï phaùt trieån quaù ñaø cuûa neàn kinh teá vaø ngaên chaën laïm phaùt coù nguy cô taêng cao.

• SM  -> r   I  -> AD  ->Y 

CHÍNH SAÙCH TIEÀN TEÄ MÔÛ ROÄNG

r r

M I

COÂNG CUÏ CUÛA CHÍNH SAÙCH TIEÀN TEÄ

• Coâng cuï tröïc tieáp: – Aán ñònh laõi suaát – Haïn möùc tín duïng – Phaùt haønh tieàn tröïc tieáp – Cho vay theo chæ ñònh/ kieåm soùat tín duïng

choïn loïc

COÂNG CUÏ CUÛA CHÍNH SAÙCH TIEÀN TEÄ

• Caùc coâng cuï giaùn tieáp:

– Tyû leä döï tröõ baét buoäc:

– Laõi suaát chieát khaáu (Vieät nam: taùi caáp voán goàm cho vay laïi theo hoà sô tín duïng, chieát khaáu, taùi chieát khaáu thöông phieáu vaø caùc giaáy tôø coù giaù, cho vay coù ñaûm baûo baèng caàm coá thöông phieáu vaø caùc giaáy tôø coù giaù khaùc laõi suaát taùi caáp voán vaø laõi suaát taùi chieát khaáu)