Ch ng Vươ
M T S TRÀO L U TRI T H C Ộ Ố Ư Ế Ọ
M T S TRÀO L U TRI T H C Ộ Ố Ư Ế Ọ
PH NG TÂY HI N ĐIƯƠ Ệ Ạ
PH NG TÂY HI N ĐIƯƠ Ệ Ạ
Tri t h c ph ng Tây hi n đi bao g m nh ng ế ọ ươ ệ ạ ồ ữ
khuynh h ng tri t h c ngoài tri t h c Mác, ra đi và phát ướ ế ọ ế ọ ờ
tri n m nh trong th i k t ng kh ng ho ng c a CNTB.ể ạ ờ ỳ ổ ủ ả ủ
Nó ph n ánh nh ng mâu thu n, b t c c a CNTB hi n ả ữ ẫ ế ắ ủ ệ
đi: các h th ng tri t h c t bi n tr nên l i th i, s ạ ệ ố ế ọ ư ệ ở ỗ ờ ự
phát tri n m nh m c a khoa h c, hai cu c chi n tranh ể ạ ẽ ủ ọ ộ ế
th gi i do ch nghĩa đ qu c gây ra, tình tr ng kh ng ế ớ ủ ế ố ạ ủ
ho ng tâm lý, tính d c trong xã h i hi n đi, v n đ tôn ả ụ ộ ệ ạ ấ ề
giáo, v.v..
Tri t h c ph ng Tây hi n đi có nhi u ế ọ ươ ệ ạ ề
khuynh h ng khác nhau, đi l p nhau nh ng ướ ố ậ ư
đu ph n ánh nh ng khía c nh khác nhau c a xã ề ả ữ ạ ủ
h i t b n và th hi n s b t c trong vi c gi i ộ ư ả ể ệ ự ế ắ ệ ả
quy t nh ng v n đ do xã h i t b n đt ra. ế ữ ấ ề ộ ư ả ặ
Các khuynh h ng ch y u:ướ ủ ế
duy khoa h cọ (ch nghĩa th c ch ng m i, tri t h c ủ ự ứ ớ ế ọ
phân tích, tri t h c ngôn ng , tri t h c khoa h c)ế ọ ữ ế ọ ọ
nhân b n phi lý tính ả(ch nghĩa hi n sinh)ủ ệ
tri t h c th c ti n ế ọ ự ễ (ch nghĩa th c d ng)ủ ự ụ
đ cao vô th c ề ứ (ch nghĩa Ph r t)ủ ơ ơ
đi u hòa tôn giáo v i khoa h c ề ớ ọ (ch nghĩa Tômat ủ
m i)ớ
ch nghĩa vô th nủ ầ
I. Trào l u tri t h c duy khoa h cư ế ọ ọ
I. Trào l u tri t h c duy khoa h cư ế ọ ọ
Trào l u tri t h c duy khoa h c ra đi t th k ư ế ọ ọ ờ ừ ế ỷ
XIX, đi bi u là ạ ể ch nghĩa th c ch ngủ ự ứ .
1) Ngu n g c ra đi và các giai đo n phát ồ ố ờ ạ
1) Ngu n g c ra đi và các giai đo n phát ồ ố ờ ạ
tri n c a ch nghĩa th c ch ng ể ủ ủ ự ứ
tri n c a ch nghĩa th c ch ng ể ủ ủ ự ứ
- Các h th ng tri t h c t bi n (nh t là tri t h c ệ ố ế ọ ư ệ ấ ế ọ
Hêghen, tri t h c tôn giáo …) t ra l i th i và b t l c trong ế ọ ỏ ỗ ờ ấ ự
vi c nh n th c và gi i quy t nh ng mâu thu n xã h i. Các ệ ậ ứ ả ế ữ ẫ ộ
nhà th c ch ng ự ứ r t căm ghét tính ch t t bi n c a siêu hình ấ ấ ư ệ ủ
h c cũ và tìm cách xóa b nóọ ỏ .
- Do ch a xác đnh đúng đi t ng c a tri t h c nên khi ư ị ố ượ ủ ế ọ
ph nh n tri t h c t bi n, h cũngủ ậ ế ọ ư ệ ọ ph nh n luôn c ủ ậ ả
ch c năng th gi i quan c a tri t h c. ứ ế ớ ủ ế ọ
- S phát tri n m nh m c a khoa h c, s ự ể ạ ẽ ủ ọ ự
ng d ng r ng rãi toán h c và lôgíc toán ứ ụ ộ ọ
trong khoa h c d n đn khuynh h ng ọ ẫ ế ướ tuy t ệ
đi hóa toán h c, lôgíc h c, khoa h c th c ố ọ ọ ọ ự
nghi mệ, quy ch c năng tri t h c ch còn ứ ế ọ ỉ
công c phân tích lôgic, phân tích ngôn ngụ ữ
ph c v cho khoa h c, cho r ng t t c các ụ ụ ọ ằ ấ ả
m nh đ lý lu n đu có th ch ng minh hay ệ ề ậ ề ể ứ
bác b b ng quan sát và th c nghi m khoa ỏ ằ ự ệ
h c .ọ
Quá trình phát tri n c a ch nghĩa th c ch ng qua ể ủ ủ ự ứ
3 hình th c:ứ
Hình th c th nh tứ ứ ấ c a CN th c ch ng ra đi ủ ự ứ ờ
t đu th k XIX. Ng i kh i x ng là nhà tri t ừ ầ ế ỷ ườ ở ướ ế
h c Pháp ọÔ. Côngtơ (Auguste Comte, 1798–1857 ),
các đi bi u n i ti ng khác là nhà tri t h c Anh ạ ể ổ ế ế ọ H.
Xpenxơ (Herbert Spencer, 1820-1903), Gi. Mill ơ
(John Stuart Mill, 1806-1873).
Hình th c th haiứ ư c a ch nghĩa th c ch ng là ủ ủ ự ứ
ch nghĩa kinh nghi m phê phánủ ệ v i các đi bi u là ớ ạ ể
nhà tri t h c Áo ế ọ Makhơ (Ernst Mach, 1838-1916) và
nhà tri t h c Đc ế ọ ứ Avênariut (R. Avenarius, 1831-
1896).