CO GIA˜T

I. (cid:209)AˇI C(cid:214)(cid:212)NG: Co gia(cid:228)t lał mo(cid:226)t caÆp c(cid:246)øu tha(cid:224)n kinh th(cid:246)(cid:244)łng gaºp nhaÆt (cid:244)ß treß em. Trong æoø naºng nhaÆt lał c(cid:244)n co gia(cid:228)t lie(cid:226)n tu(cid:239)c khi c(cid:244)n co gia(cid:228)t cu(cid:239)c bo(cid:228) hay toałn the(cid:229) keøo dałi tre(cid:226)n 30 phuøt hay nhie(cid:224)u c(cid:244)n co gia(cid:228)t lie(cid:226)n tieÆp nhau kho(cid:226)ng coø khoaßng t(cid:230)nh. BieÆn ch(cid:246)øng co gia(cid:228)t lał thieÆu oxy naıo, taØc ngheın æ(cid:246)(cid:244)łng th(cid:244)ß ga(cid:226)y t(cid:246)ß vong. Nguye(cid:226)n nha(cid:226)n cußa co gia(cid:228)t raÆt æa da(cid:239)ng, th(cid:246)(cid:244)łng gaºp nhaÆt (cid:244)ß treß em lał soÆt cao co gia(cid:228)t. II- CHA¯N (cid:209)OA(cid:217)N: 1. Co(cid:226)ng vie(cid:228)c cha(cid:229)n æoaøn: a) Hoßi be(cid:228)nh: Tie(cid:224)n s(cid:246)ß:  SoÆt cao co gia(cid:228)t  (cid:209)o(cid:228)ng kinh  RoÆi loa(cid:239)n chuye(cid:229)n hoøa.  ChaÆn th(cid:246)(cid:244)ng æa(cid:224)u.  TieÆp xuøc æo(cid:228)c chaÆt.  Phaøt trie(cid:229)n ta(cid:226)m tha(cid:224)n va(cid:228)n æo(cid:228)ng. Be(cid:228)nh s(cid:246)ß:

 SoÆt, tie(cid:226)u chaßy, boß aŒn.  T(cid:237)nh chaÆt c(cid:244)n gia(cid:228)t: toałn the(cid:229), cu(cid:239)c bo(cid:228) toałn the(cid:229) hoøa hay khu truø, th(cid:244)łi gian c(cid:244)n gia(cid:228)t.

b) Khaøm la(cid:226)m sałng:  Tri giaøc.  DaÆu hie(cid:228)u sinh to(cid:224)n: ma(cid:239)ch, huyeÆt aøp, nhie(cid:228)t æo(cid:228), nh(cid:242)p th(cid:244)ß, t(cid:237)m taøi, SaO2.  DaÆu hie(cid:228)u to(cid:229)n th(cid:246)(cid:244)ng ngoałi da lie(cid:226)n quan æeÆn chaÆn th(cid:246)(cid:244)ng.  DaÆu hie(cid:228)u thieÆu maøu.  DaÆu hie(cid:228)u małng naıo: co(cid:229) c(cid:246)øng, thoøp pho(cid:224)ng.  DaÆu hie(cid:228)u tha(cid:224)n kinh khu truø. a) Ca(cid:228)n la(cid:226)m sałng:  Co(cid:226)ng th(cid:246)øc maøu, kyø sinh trułng soÆt reøt.  Ngoa(cid:239)i tr(cid:246)ł soÆt cao co gia(cid:228)t, caøc tr(cid:246)(cid:244)łng h(cid:244)(cid:239)p khaøc:

(cid:209)(cid:246)(cid:244)łng huyeÆt, Dextrostix, ion æo(cid:224) Cho(cid:239)c doł tußy soÆng: sinh hoaø, teÆ bało, vi trułng, Latex, IgM. HuyeÆt thanh cha(cid:229)n æoaøn vie(cid:226)m naıo (HI, Mac Elisa) EEG (nghi æo(cid:228)ng kinh), Echo naıo xuye(cid:226)n thoøp CT scanner naıo neÆu nghi ng(cid:244)ł tu(cid:239) maøu, u naıo, aøp xe naıo mał kho(cid:226)ng lałm æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c sie(cid:226)u a(cid:226)m xuye(cid:226)n thoøp hoaºc sie(cid:226)u a(cid:226)m coø le(cid:228)ch M-echo.

III. (cid:209)IE(cid:192)U TR(cid:210): 1. Nguye(cid:226)n taØc æie(cid:224)u tr(cid:242):  Hoª tr(cid:244)(cid:239) ho(cid:226) haÆp: tho(cid:226)ng æ(cid:246)(cid:244)łng th(cid:244)ß vał cung caÆp oxy.  CaØt c(cid:244)n co gia(cid:228)t.  (cid:209)ie(cid:224)u tr(cid:242) nguye(cid:226)n nha(cid:226)n. 2. (cid:209)ie(cid:224)u tr(cid:242) ban æa(cid:224)u: a. Hoª tr(cid:244)(cid:239) ho(cid:226) haÆp:

 (cid:209)aºt be(cid:228)nh nha(cid:226)n naŁm nghie(cid:226)ng, æa(cid:224)u ng(cid:246)ıa.  (cid:209)aºt ca(cid:226)y æeł l(cid:246)(cid:244)ıi quaÆn ga(cid:239)c (neÆu æang gia(cid:228)t).  Huøt æałm.  Cho th(cid:244)ß oxygen æe(cid:229) æa(cid:239)t SaO2 92-96%.  (cid:209)aºt NKQ giuøp th(cid:244)ß neÆu thaÆt ba(cid:239)i v(cid:244)øi oxygen hay coø c(cid:244)n ng(cid:246)ng th(cid:244)ß.

b. CaØt c(cid:244)n co gia(cid:228)t:  Diazepam: 0,2 mg/kg/lie(cid:224)u TMC, coø the(cid:229) ga(cid:226)y ng(cid:246)ng th(cid:244)ß duł tie(cid:226)m ma(cid:239)ch hay b(cid:244)m ha(cid:228)u mo(cid:226)n v(cid:236) theÆ luo(cid:226)n chua(cid:229)n b(cid:242) boøng vał mask giuøp th(cid:244)ß nhaÆt lał khi tie(cid:226)m ma(cid:239)ch nhanh. Trong tr(cid:246)(cid:244)łng h(cid:244)(cid:239)p kho(cid:226)ng tie(cid:226)m ma(cid:239)ch æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c coø the(cid:229) b(cid:244)m qua æ(cid:246)(cid:244)łng ha(cid:228)u mo(cid:226)n, lie(cid:224)u 0,5mg/kg/lie(cid:224)u. NeÆu kho(cid:226)ng hie(cid:228)u quaß sau lie(cid:224)u Diazepam æa(cid:224)u tie(cid:226)n la(cid:228)p la(cid:239)i lie(cid:224)u th(cid:246)ø 2 sau 10 phuøt, toÆi æa 3 lie(cid:224)u. Lie(cid:224)u toÆi æa: treß < 5 tuo(cid:229)i: 5mg; treß > 5 tuo(cid:229)i: 10mg. Tuo(cid:229)i Lie(cid:224)u baØt æa(cid:224)u Diazepam

< 1 tuo(cid:229)i

1 - 5 tuo(cid:229)i 5 (cid:150) 10 tuo(cid:229)i > 10 tuo(cid:229)i TMC (0,2mg/kg) 1 (cid:150) 2 mg 3 mg 5 mg 5 (cid:150) 10 mg B(cid:244)m ha(cid:228)u mo(cid:226)n (0,5mg/kg) 2,5 (cid:150) 5 mg 7,5 mg 10 mg 10 (cid:150) 15 mg

Chuye(cid:229)n Ho(cid:224)i s(cid:246)øc ngay khi dułng Diazepam to(cid:229)ng lie(cid:224)u 1mg/kg mał ch(cid:246)a caØt c(cid:244)n gia(cid:228)t

 Hoaºc Midazolam lie(cid:224)u 0,2 mg/kg/la(cid:224)n TM cha(cid:228)m. NeÆu kho(cid:226)ng aøp (cid:246)øng coø the(cid:229) la(cid:228)p la(cid:239)i lie(cid:224)u tre(cid:226)n. Lie(cid:224)u Midazolam truye(cid:224)n duy tr(cid:236) : 1g/kg/phuøt taŒng da(cid:224)n æeÆn khi coø æaøp (cid:246)øng kho(cid:226)ng quaø 18g/kg/phuøt

 Treß s(cid:244) sinh (cid:246)u tie(cid:226)n cho(cid:239)n l(cid:246)(cid:239)a Phenobarbital 15-20 mg/kg truye(cid:224)n t(cid:243)nh ma(cid:239)ch trong 30 phuøt. NeÆu sau 30 phuøt cołn co gia(cid:228)t coø the(cid:229) la(cid:228)p la(cid:239)i lie(cid:224)u th(cid:246)ø hai 10 mg/kg.

c. (cid:209)ie(cid:224)u tr(cid:242) nguye(cid:226)n nha(cid:226)n:  Co gia(cid:228)t do soÆt cao: Paracetamol 15 - 20 mg/kg/lie(cid:224)u to(cid:239)a d(cid:246)(cid:244)(cid:239)c.  Ha(cid:239) æ(cid:246)(cid:244)łng huyeÆt:

Treß l(cid:244)øn: Dextrose 30% 2ml/kg TM. Treß s(cid:244) sinh: Dextrose 10% 2 ml/kg TM. Sau æoø duy tr(cid:236) baŁng Dextrose 10% TTM.  Ha(cid:239) natri maøu: Natri chlorua 3% 6-10mL/kg TTM trong 1 gi(cid:244)ł.

 TaŒng aøp l(cid:246)(cid:239)c no(cid:228)i so(cid:239) neÆu coø (xem bałi ho(cid:226)n me(cid:226)).  Nguye(cid:226)n nha(cid:226)n ngoa(cid:239)i khoa nh(cid:246) chaÆn th(cid:246)(cid:244)ng æa(cid:224)u, xuaÆt huyeÆt, u naıo: ho(cid:228)i cha(cid:229)n

ngoa(cid:239)i tha(cid:224)n kinh 3. (cid:209)ie(cid:224)u tr(cid:242) tieÆp theo: NeÆu co gia(cid:228)t vaªn tieÆp tu(cid:239)c hoaºc taøi phaøt:  Phenytoin 15-20 mg/kg truye(cid:224)n t(cid:243)nh ma(cid:239)ch cha(cid:228)m trong 30 phuøt toÆc æo(cid:228) 0,5 - 1 mg/kg/phuøt, pha trong Natri Chlorua 9(cid:137), no(cid:224)ng æo(cid:228) toÆi æa 1mg/ml. Ca(cid:224)n monitor ECG, huyeÆt aøp æe(cid:229) theo doıi bieÆn ch(cid:246)øng loa(cid:239)n nh(cid:242)p vał tu(cid:239)t huyeÆt aøp. Lie(cid:224)u duy tr(cid:236) 5-10 mg/kg/ngały TMC chia 3 la(cid:224)n. Phenytoin da(cid:239)ng tie(cid:226)m hie(cid:228)n ch(cid:246)a coø ta(cid:239)i caøc be(cid:228)nh vie(cid:228)n.

 NeÆu kho(cid:226)ng coø Phenytoin: Phenobarbital 20 mg/kg TMC trong vołng 30 phuøt qua b(cid:244)m tie(cid:226)m, ca(cid:224)n l(cid:246)u yø nguy c(cid:244) ng(cid:246)ng th(cid:244)ß seı gia taŒng khi phoÆi h(cid:244)(cid:239)p Diazepam vał Phenobarbital. Lie(cid:224)u duy tr(cid:236) 3-5 mg/kg/ngały, chia 2 la(cid:224)n.  Midazolam: taÆn co(cid:226)ng 0,2 mg/kq sau æoø duy tr(cid:236) 1g/kg/phuøt, taŒng lie(cid:224)u da(cid:224)n æe(cid:229) coø æaøp (cid:246)øng (toÆi æa 18g/kg/phuøt)  NeÆu vaªn thaÆt ba(cid:239)i dułng: Diazepam truye(cid:224)n t(cid:243)nh ma(cid:239)ch

- Kh(cid:244)ßi æa(cid:224)u: lie(cid:224)u 0,25mg/kg TM - Sau æoø: 0,1mg/kg/gi(cid:244)ł TTM qua b(cid:244)m tie(cid:226)m taŒng da(cid:224)n æeÆn khi æa(cid:239)t hie(cid:228)u quaß, lie(cid:224)u toÆi æa 2 - 3mg/gi(cid:244)ł.

 Xem xeøt vie(cid:228)c dułng Pyridoxine TM (Vitamin B6) (cid:244)ß treß < 18 thaøng co gia(cid:228)t mał kho(cid:226)ng soÆt vał kho(cid:226)ng æaøp (cid:246)øng v(cid:244)øi caøc thuoÆc choÆng co gia(cid:228)t. Mo(cid:228)t soÆ ca coø æaøp (cid:246)øng sau 10 (cid:150) 60 phuøt

 Ph(cid:246)(cid:244)ng phaøp ga(cid:226)y me(cid:226): khi taÆt caß caøc thuoÆc choÆng æo(cid:228)ng kinh tre(cid:226)n thaÆt ba(cid:239)i, thuoÆc æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c cho(cid:239)n lał Thiopental (Penthotal) 5 mg/kg TM cha(cid:228)m qua b(cid:244)m tie(cid:226)m. Sau æoø truye(cid:224)n duy tr(cid:236) TM 2-4mg/kg/gi(cid:244)ł qua b(cid:244)m tie(cid:226)m. Ch(cid:230) dułng Thiopental neÆu coø ph(cid:246)(cid:244)ng tie(cid:228)n giuøp th(cid:244)ß vał ca(cid:224)n theo doıi saøt ma(cid:239)ch, huyeÆt aøp, CVP (8-12 cmH20). Ca(cid:224)n theo doıi saøt neÆu coø daÆu hie(cid:228)u suy ho(cid:226) haÆp th(cid:236) æaºt no(cid:228)i kh(cid:237) quaßn giuøp th(cid:244)ß ngay.  ThaÆt ba(cid:239)i v(cid:244)øi Thiopenthal coø the(cid:229) dułng the(cid:226)m thuoÆc daın c(cid:244) nh(cid:246) Vecuronium 0,1 - 0,2mg/kg/lie(cid:224)u TMC vał phaßi æaŒt NKQ giuøp th(cid:244)ß.

4. Theo doıi vał taøi khaøm 1. Theo doıi:  Tri giaøc, ma(cid:239)ch, huyeÆt aøp, nh(cid:242)p th(cid:244)ß, nhie(cid:228)t æo(cid:228), SaO2.  T(cid:236)m vał æie(cid:224)u tr(cid:242) nguye(cid:226)n nha(cid:226)n.  Theo doıi caøc xeøt nghie(cid:228)m: æ(cid:246)(cid:244)łng huyeÆt, ion æo(cid:224) khi ca(cid:224)n. 2. Taøi khaøm:  Be(cid:228)nh nha(cid:226)n æo(cid:228)ng kinh ca(cid:224)n æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c khaøm vał æie(cid:224)u tr(cid:242) chuye(cid:226)n khoa no(cid:228)i tha(cid:224)n kinh.

VaÆn æe(cid:224) (cid:212)(cid:219) be(cid:228)nh nha(cid:226)n so`t cao co gia(cid:228)t, kho(cid:226)ng M(cid:246)øc æo(cid:228) ch(cid:246)øng c(cid:244)ø I

Emergency Medicine Clinics of North America 1999

I Textbook of Emergency Medicine 1998 ca(cid:224)n lałm caøc xeøt nghie(cid:228)m: ion æo(cid:224), BUN, creatinin tr(cid:246)ł khi nghi ng(cid:244)ł coø baÆt th(cid:246)(cid:244)łng nało khaøc. NeÆu kho(cid:226)ng the(cid:229) dułng thuoÆc choÆng co gia(cid:228)t æ(cid:246)(cid:244)łng TM, Diazepam æ(cid:246)(cid:244)łng ha(cid:228)u mo(cid:226)n cuıng coø hie(cid:228)u quaß t(cid:246)(cid:244)ng æ(cid:246)(cid:244)ng.(*) (*) dułng oÆng tie(cid:226)m 1cc (oÆng tie(cid:226)m tuberculin test)

L(cid:214)U (cid:209)O(cid:192) X(cid:214)(cid:219) TR˝ CO GIA˜T

Tho(cid:226)ng æ(cid:246)(cid:244)łng th(cid:244)ß Oxy, huøt æałm, æaºt NKQ giuøp th(cid:244)ß ThieÆt la(cid:228)p æ(cid:246)(cid:244)łng t(cid:243)nh ma(cid:239)ch LaÆy maøu xeøt nghie(cid:228)m, Dextrostix

Ha(cid:239) æ(cid:246)(cid:244)łng huyeÆt Kho(cid:226)ng Coø

(cid:209)ie(cid:224)u tr(cid:242) ha(cid:239) æ(cid:246)(cid:244)łng huyeÆt: Dextrose 30% 2 mL/kg TMC S(cid:244) sinh: Dextrose 10% 2 mL/kg TMC Diazepam 0,2 mg/kg TMC x 3 la(cid:224)n moªi 10 phuøt S(cid:244) sinh: Phenobarbital 15-20 mg/kg truye(cid:224)n TM trong 30 phuøt

Ng(cid:246)ng co gia(cid:228)t

Kho(cid:226)ng

T(cid:236)m vał æie(cid:224)u tr(cid:242) nguye(cid:226)n nha(cid:226)n co gia(cid:228)t

Phenytoin 15-20 mg/kg truye(cid:224)n TM 30 phuøt Hoaºc Phenobarbital 15-20 mg/kg truye(cid:224)n TM trong 30 phuøt. Hoaºc Diazepam truye(cid:224)n TM.

Ng(cid:246)ng co gia(cid:228)t

Kho(cid:226)ng

Xem xeøt dułng Pyridoxine (< 18 thaøng) Thiopental 5 mg/kg TMC Vecuronium 0,1-0,2 mg/kg TMC (cid:209)aºt NKQ giuøp th(cid:244)ß