Bài giảng Địa lý 11 - Bài 2: Xu hướng toàn cầu hoá và khu vực hoá kinh tế

Tài liệu này giới thiệu về hai xu hướng kinh tế lớn trên thế giới hiện nay: toàn cầu hóa và khu vực hóa kinh tế. Bài giảng sẽ làm rõ khái niệm, biểu hiện, nguyên nhân và hệ quả của các xu hướng này.

Học sinh phổ thông, đặc biệt là học sinh lớp 11 môn Địa lý, giáo viên giảng dạy, và những người quan tâm đến các xu hướng kinh tế toàn cầu và khu vực.

Tài liệu này trình bày chi tiết về hai xu hướng kinh tế chủ đạo trên thế giới: toàn cầu hóa và khu vực hóa kinh tế. Đối với toàn cầu hóa kinh tế, bài giảng định nghĩa đây là quá trình liên kết toàn cầu mạnh mẽ về kinh tế, văn hóa, khoa học, trong đó kinh tế đóng vai trò trung tâm. Nguyên nhân của xu hướng này là do nhu cầu tăng cường hợp tác để khai thác hiệu quả nội lực và tranh thủ ngoại lực. Các biểu hiện rõ rệt của toàn cầu hóa kinh tế bao gồm sự phát triển mạnh mẽ của thương mại thế giới với tốc độ tăng trưởng ngoại thương cao và sự hình thành các tổ chức như WTO; sự gia tăng nhanh chóng của đầu tư nước ngoài, đặc biệt vào lĩnh vực dịch vụ; sự mở rộng của thị trường tài chính quốc tế với sự xuất hiện của các mạng lưới liên kết tài chính và vai trò của các tổ chức như IMF, WB; và sự lớn mạnh của các công ty xuyên quốc gia (MNCs) chi phối hoạt động kinh tế toàn cầu. Toàn cầu hóa mang lại cả hệ quả tích cực như thúc đẩy sản xuất, tăng trưởng kinh tế, đầu tư và hợp tác quốc tế, lẫn hệ quả tiêu cực như gia tăng khoảng cách giàu nghèo và cạnh tranh giữa các quốc gia, dẫn đến sự xuất hiện của các phong trào chống toàn cầu hóa. Về khu vực hóa kinh tế, tài liệu giải thích cơ sở hình thành là sự liên kết giữa các quốc gia có nét tương đồng về địa lý, văn hóa, xã hội hoặc chung mục tiêu phát triển. Một số tổ chức liên kết kinh tế khu vực tiêu biểu được giới thiệu bao gồm NAFTA, EU, ASEAN, APEC và MERCOSUR. Khu vực hóa kinh tế cũng có những hệ quả nhất định, tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng, phát triển kinh tế và mở rộng thị trường, đồng thời làm nảy sinh các vấn đề liên quan đến quyền tự chủ kinh tế và lợi ích quốc gia mà các nước cần giải quyết. Cuối cùng, tài liệu cũng đề cập đến thời cơ và thách thức mà Việt Nam phải đối mặt trong bối cảnh hội nhập toàn cầu và khu vực.