Bài giảng Hệ nội tiết - TS. Nguyễn Văn Ba

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:20

Thêm vào BST

Báo xấu

429
lượt xem 84
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Hệ nội tiết có nội dung trình bày các kiến thức đại cương về hệ nội tiết, đặc điểm chung cơ bản của tuyến nội tiết, các loại hormon, đặc điểm, cơ chế tiết hormon và các tuyến hormon trong cơ thể người.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Hệ nội tiết - TS. Nguyễn Văn Ba

Hệ Nôi Tiêt ̣ ́ TS Nguyễn Văn Ba
Điêu gì xay ra? ̀ ̉
Hệ nôi tiêt ̣ ́ Đại cương  Gồm các tuyến nội tiết, tiết ra nội tiết tố (hormon) ngấm thẳng vào máu, chuyển đi khắp cơ thể, tác động lên các cơ quan khác nhau.  Gồm các tuyến nhỏ nằm rải rác khắp cơ thể, không liên quan về giải phẫu nhưng liên quan mật thiết về sinh lý thông qua tác động của các nội tiết tố
Đặc điểm chung cơ bản của tuyến nội tiết  Về giải phẫu: + Không có ống dẫn chất ra ngoài mà nội tiết tố bài tiết của tuyến ngấm thẳng vào mạch máu, dồn về tĩnh mạch ra để chuyển đi khắp cơ thể. + Tuyến nội tiết tuy nhỏ nhưng có rất nhiều mạch máu nuôi dưỡng  Về hoá học: phải tìm thấy một chất đặc hiệu ở tĩnh mạch ra của tuyến.  Về sinh lý: + Chất do tuyến bài tiết tiết ra phải có tác dụng sinh lý đặc hiệu. + Khi cắt bỏ tuyến đó phải có những rối loạn đặc hiệu. + Sau cắt bỏ, nếu ghép tuyến hoặc tiêm hay uống tinh chất của tuyến đó thì sẽ hết các rối loạn
Dưới đôi ̀ ́ ̀ Tuyên tung ́ ́ Tuyên giap ́ Tuyên yên ́ ̣ ́ Tuyên cân giap Tuyên ức ́ Tuyên thượng thân ́ ̣ ̣ Tuy Buông trứng ̀ ̀ Tinh hoan
Hormon  Các loại cấu tạo hormon  Protid như Thyroxin của tuyến giáp trạng, Adrenalin của tuyến thượng thận.  Lipit như: Foliculin, Progesterol của buồng trứng, Testosterol của tinh hoàn
Hormon Đặc điểm tác dụng của hormone  Tác dụng không có tính chất đặc hiệu cho một loài động vật nào (Foliculin ở ngựa cái vẫn có tác dụng ở người phụ nữ và ngược lại).  Có tác dụng với một liều lượng rất ít, đơn vị tính hormon là microgam.  Thời gian tác dụng cua hormon không giống nhau. Có hormon tác dụng thời gian rất ngắn (Adrenalin của tuyến thượng thận). Có hormon tác dụng dài (Thyroxin của tuyến giáp trạng).  Đa số hormon bài tiết đều đặn thường xuyên để duy trì hoạt động sinh lý bình thường, song cũng có hormon được sản xuất tuỳ theo từng gian đoạn sinh lý của cơ thể (Prolactin của tuyến yên).
Cơ chế tiết hormon  Có 3 cơ chế  Thể dịch – cơ chế đơn giản nhất  Tiết trực tiếp để đáp ứng với sự thay đổi của nồng độ ion hoặc dinh dưỡng trong máu  Tuyến cận giáp tiết calcium
Cơ chế tiết hormon  Thần kinh  Các sợi TK giao cảm kích thích tế bào ở tủy thượng thận  Tiết epinephrine và norepinephrine  Hormon  Nhận kích thích từ tuyến nội tiết khác  Nội tiết tố của tuyến nội tiết này là tín hiệu để tiết hormon cho tuyến khác
Cơ chế tiết hormon  Luôn kiểm soát theo cơ chế feedback  Nồng độ trong máu thấp  Hầu hết hormone tăng tiết  Nồng độ trong máu tối đa  Hormone ngừng tiết
́ Tuyên yên  Hinh dang và vị trí ̀ ̣  Kich thước như hat đâu, ́ ̣ ̣ găn với vung dưới đôi ́ ̀ ̀ ̀ (hypothalamus), năm trong hố yên ở thân xương bướm  ̀ Bao gôm 2 thuy: ̀  Thuy trước là tuyên yên hach ̀ ̣  Thuy sau là tuyên yên TK ̀ ́  Liên quan  ̀ Trên － Hoanh tuyên yêń  Trước trên － Giao thoa thị giac và TK thị giac ́ ́  bên － Xoang TM hang  Dưới － Xoang bướm
Vung dưới đôi ̀ ̀ ́ Tuyên yên
́ ̀ Tuyên tung  Năm sau trên lôi nao (đôi thi) ngay sau nao thât ba, Chức năng của nó ̀ ̃ ̃ ̀ ̣ ̃ ́ chưa rõ ràng, thường thái hóa dần sau 16 tuổi (hiên nay cho răng tiêt ̣ ̀ ́ ́ ̣ ̀ melatonin, liên quan đên nhip ngay đêm)
Tuyên giap ́ ́  Hinh dang và vị trí ̀ ̣  Hinh chữ H ̀  Thuy phai và trai: năm hai bên trước ̀ ̉ ́ ̀ thanh quan và trên khí quan, keo dai ̉ ̉ ́ ̀ từ giữa sun giap đên sun khí quan ̣ ́ ́ ̣ ̉ thứ 6  Eo tuyên giap: Ngang vị trí sun khí ́ ́ ̣ ̉ quan 2 đên 4 ́  Tuyến giáp được bao bọc bằng một bao xơ và cố định vào thanh khí quản bởi các dây chằng nên di động khi nuốt. Đặc điểm này giúp phân biệt bướu giáp với các bướu vùng cổ khác  Chức phân: san xuât thyroxin, điêu hoa ̣ ̉ ́ ̀ ̀ quá trinh trao đôi chât và sự phat triên ̀ ̉ ́ ́ ̉ cua xương và hệ thân kinh ̉ ̀
Tuyên cân giap ́ ̣ ́  ̀ ̀ ̃ ̀ Mau vang sâm, hinh oval  Vị trí  ́ ̣ ́ Hai tuyên cân giap trên: Năm ̀ ở phân phân ba trên và phân ̀ ̀ ̀ ba giữa bờ sau tuyên giap ́ ́  Hai tuyên cân giap dưới: năm ́ ̣ ́ ̀ gân đông mach giap dưới, liên ̀ ̣ ̣ ́ quan chăt chẽ với cực dưới ̣ ́ tuyên giap ́  Chức phân: Hormone tuyến ̣ cận giáp tham gia vào việc chuyển hóa canxi và phosphat trong cơ thể
Tuyên thượng thân ́ ̣  Hinh dang và vị trí ̀ ̣  Hình thể ngoài của hai tuyến thượng thận hoàn toàn khác biệt. TT phải hình tam giác có ba mặt: mặt gan, mặt hoành và mặt thận. Tên của ba mặt cho thấy sự liên quan của tuyến thượng thận phải. TT trái hình bán nguyệt cũng có ba mặt: trước, sau và mặt thận.  Liên quan của thượng thận trái chỉ khác bên phải ở mặt trước (liên quan với tụy và mặt sau dạ dày qua trung gian của túi mạc nối).  Chức phân: tiêt adrenaline, ̣ ́ noradrenaline và môt số ̣ hormon steroid
Tuyên ức ́  Vị tri: ́  Ở trung thât trước ́  Sau xương ức và giữa 2 phôi ̉  Chức phân: ̣  Tiêt thymosin: giup tế ́ ́ bao Lympho T trưởng ̀ thanh (có vai trò quan ̀ trong trong đap ứng MD) ̣ ́ ́  Tiêt thymopoietin
́ ̣ Tuyên tuy  2 chức năng nôi tiêt và ngoai tiêt ̣ ́ ̣ ́  Nôi tiêt: do nhom cac tế bao hợp ̣ ́ ́ ́ ̀ với nhau tao thanh đao tuy (đao ̣ ̀ ̉ ̣ ̉ ̣ tuy Langerhans).  Có 3 loai tế bao: ̣ ̀  Tế bao Alpha: Tiêt glucagon ̀ ́  Tế bao Beta tiêt insulin ̀ ́  Tế bao Delta tiêt somatostatin ̀ ́
́ ́ ̣ Cac tuyên sinh duc  ̀ ̀ Tinh hoan: bao gôm cac ́ ́ ̉ ông sinh tinh san xuât rá tinh trung. Giữa cac ông ̀ ́ ́ sinh tinh, cac tế bao ́ ̀ ́ Leydig tiêt ra testosterone  Buông trứng: Cac trứng ̀ ́ ́ ̉ ́ phat triên tiêt estrogen và progesterone