Bài giảng Khái niệm căn bản về cơ sở dữ liệu

Ả

Ề

Ệ KHÁI NI M CĂN B N V Ơ Ở Ữ Ệ C S D LI U

ề

ặ ấ Đ t v n đ

ữ ệ

ủ

ệ

ả • Vai trò c a vi c qu n lý d li u, thông tin

ươ

• Ph

ậ ữ ệ ng pháp ghi nh n d li u và thông tin

ậ ứ – Hình th c ghi nh n

ạ

ế – H n ch

ơ ở ữ ệ

ế ậ

ầ

ả

ớ

à C n ph i có cách ti p c n m i là “C s d li u”

ơ ở ữ ệ C s d li u

ữ ệ

ượ

ớ

, chúng đ

ơ ở ữ ệ ệ ế ế

ộ ổ ứ

ủ

ầ

ợ ộ ậ C s d li u là m t t p h p các d li u dùng chung, có quan h logic v i nhau. Cùng v i mô t c t k cho nhu c u thông tin c a m t t thi

ả ch c.

Thu n l ậ ợ i

- Ki m soát d th a d li u, tăng tính toàn v n, nh t quán, b o

ư ừ ữ ệ ẹ ấ ả

ể m tậ

ệ ả ả ữ ệ - Tăng hi u qu khai thác và qu n lý d li u

- Ti n l

ệ ợ ư ệ ẻ ụ ồ i cho vi c chia s , sao l u và ph c h i

B t l ấ ợ i

- Chí phí cao

ứ ạ - Ph c t p

ơ ở ữ ệ C s d li u

ị ơ ở ữ ệ

ệ

ả

H qu n tr c s d li u

ầ

ườ

ề

ả

ộ ệ ố ộ ơ ở ữ ệ

ề

ớ

ị i dùng qu n tr M t h th ng ph n m m cho phép ng ữ ệ m t c s d li u cùng v i nhi u ti n tích khác trên d li u.ệ

ườ

ơ ở ữ ệ

Môi tr

ng c s d li u

ồ

ữ ệ

ề

ầ

ườ ườ

ầ ứ ủ ụ

Môi tr con ng

ng bao g m: ph n c ng, ph n m m, d li u, i và quy trình (th t c)

ữ ệ

Mô hình d li u

ừ ượ

ể ệ ấ

ủ ữ ệ

ng c a d li u, th hi n c u trúc

ọ

ượ ồ

Là mô hình tr u t (hay còn g i là l

c đ ).

ướ

ệ

ơ ở ữ ệ C s d li u (Mô hình theo h

ng quan ni m)

ướ

ệ

Các mô hình theo h

ồ ng quan ni m g m các mô hình:

ể ế ợ ự 1. Mô hình th c th k t h p

ướ

ồ ượ

2. Mô hình h

ng đ i t

ng

ộ ơ ở ữ ệ

ự ừ ượ

Trong m t c s d li u, s tr u t

ng hóa chia làm 3

ứ

-. M c ngoài

ứ

ệ

-. M c quan ni m

ứ -. M c trong

Ể Ế

Ự MÔ HÌNH TH C TH K T H PỢ

ổ

T ng quát ER: EntityRelationship

ể ữ

ậ

i th t (th c th ), nh ng đ c tính

ố

ặ i ta xây ữ

ướ

c hình đ bi u di n nh ng đi u

ề ể ể ỏ i có th hi u r và d dàng v ể ự ệ ể ể ự

ọ ể ế ợ

ự

ườ ệ ể Đ cho vi c con ng ồ ạ ố ượ ữ ng t n t nh ng đ i t ườ ả ữ ể ự ủ c a th c th và c nh ng m i quan h , ng ề ễ ậ ự d ng nên t p các quy ệ ể ố trên. Mô hình này g i là mô hình th c th m i quan h (hay Th c th k t h p).

ấ

ụ i có r t nhi u công c trong l p trình mô t

và

ả ử ậ

ề ể ự

ữ

ậ ơ ế ư sinh nh ng c ch l u tr v t lý

ệ ạ Hi n t ể hi u mô hình này đ t ữ ệ d li u trên máy tính.

Khái ni mệ

ồ ạ

ữ là nh ng đ i t ố ượ

ư ậ

c v i các đ i t

ủ ố ượ

ể ự Th c th (Entity): ệ ượ ớ phân bi t đ ị mang tính đ nh danh riêng c a đ i t

ố ượ i và có ng t n t ng khác. Nh v y nó ng đó.

ụ ễ

ự ự ộ ộ ế ộ ể Ví d : sinh viên mã 10312345 tên Nguy n Văn A là m t th c th . ể Hay m t phòng ban có tên là phòng k toán cũng là m t th c th .

ậ

ự

ể

ợ

là t p h p các th c th có

ể T p th c th (Entity set): ộ cùng chung m t quy cách mô t

ậ ả .

ượ ọ ộ ậ ng đ c g i là m t t p các

ườ ậ ấ ả t c các phòng ban trong

ượ ọ ụ ấ ả t c các sinh viên trong tr Ví d : t ự ể th c th tên là SinhVien. Hay t p t ườ c g i tên là PhongBan ng đ tr

Khái ni mệ

ệ

Đó là s k t h p gi a các

ự ế ợ ệ

ể ủ

ự

ể

ậ

ữ ố t, mà m i quan

ộ

ố M i quan h (relationship): ữ ự th c th c a nh ng t p th c th riêng bi ệ h này mang trong nó m t ý nghĩa.

ự ụ ộ ậ ự ể ể ề

ỗ ự ộ ậ ể ệ ớ ố

ả ự (Khoa qu n lý SinhVien) ố ế Ví d : M i th c th thu c t p th c th SinhVien đ có m i k t ể ợ h p v i th c th thu c t p th c th Khoa. M i quan h này là quan h ệ qu n lýả

ủ ậ

ữ

ặ đó là nh ng đ c tính c a t p

ự

ộ Thu c tính (Attribute): ể th c th .

ụ c xem là

ủ ậ ữ ự ể ặ ộ ể ượ Ví d : Mã sinh viên, tên sinh viên, ngày sinh có th đ nh ng đ c tính (thu c tính) c a t p th c th SinhVien.

Khái ni mệ

• Hình ch nh t m t nét th hi n cho m t t p th c th

ử ậ ể ệ ộ ậ ự ộ ể

ộ ể ệ • Hình ellipse th hi n cho thu c tính

• Hình thoi th hi n cho m i quan h

SinhVien

Khoa

Quả n lý

MaSV

Ten

Tên Khoa

Ma Khoa

Ngày sinh

ể ệ ố ệ

Khái ni mệ

ể

ể ồ ạ ộ ậ

i đ c l p

Là th c th mà có th t n t ể

ự

ự ể ạ ự Th c th m nh: ộ ệ thu c vào các th c th khác. không l

ụ ự ự ể ể Ví d : th c th SinhVien hay th c th Khoa hay PhongBan

ụ i c a nó ph

ự ự ồ ạ ủ

ự ồ ạ ủ ể

ể ự

ự ộ

Th c th y u: thu c vào s t n t

ể ế Là th c th mà s t n t i c a th c th khác.

ể ụ ự ự ể

ỉ

ể ế ể ể i sinh viên. Không th hình thành th c th ể ự ộ ộ ự Ví d : Th c th VayHocPhi là m t th c th y u, vì th c th này ả ồ ạ ự ch có khi ph i t n t ụ ể ư ế VayHocPhi n u nh không có m t th c th sinh viên c th .

ự

ố

c hình thành do m i

ể ế ợ Là th c th đ ự

ự ể ớ

ệ ủ

ề

ể ượ Th c th k t h p: quan h c a nhi u th c th v i nhau.

ệ ữ ộ Ví d : Quan h gi a SinhVien và MonHoc hình thành nên m t th c

ể ể ệ ể ế ợ ể ế ự ự ự ể ụ ể ớ th m i (th c th k t h p, th c th y u) đ th hi n ý nghĩa đi m

s .ố

ộ

ạ

Các lo i thu c tính

ụ ự ể ộ

ộ

ơ Ví d : Thu c tính tên trong th c th SinhVien

Thu c tính đ n:

ụ ự ể ộ

ộ

ị Ví d : Th c th GiaoVien có thu c tính ộ

ị

ộ ổ ợ ộ ể ư ị h p các giá tr khác nhau nh chuyên môn

Thu c tính đa tr : ChuyenMon là m t thu c tính đa tr (Vì m t giáo viên cùng lúc có chuyên môn có th là t Toán, Hóa, …

ộ

ả

ộ

ổ ợ Là thu c tính mà b n thân nó bao

ề

h p: Thu c tính t ộ ồ g m nhi u thu c tính con bên trong.

ể ộ ộ ộ ị ỉ

ư ậ ồ ố ố

ụ Ví d : Trong th c th sinh viên, thu c tính đ a ch là m t thu c tính ổ ợ h p g m thu c tính con nh : tên qu c gia, tên thành ph , qu n, t ườ đ ự ộ ỉ ị ng và đ a ch .

ệ

ứ ộ Các m c đ quan h

ệ

ả

dùng mô t

ệ ệ quan h đ quy.

Quan h chính b n thân:

ụ ự

ấ ườ i là c p trên ể ườ ấ ự ọ ể Ví d : Th c th NhanVien có thông tin v nh ng ng ủ c a chính h . Ng ề ữ ộ i c p trên này cũng là m t th c th NhanVien.

ữ

ệ

ố đó là nh ng quan h mà s

ề ơ ể

ệ ự

ơ

Quan h nhi u h n 1: ượ l

ng th c th tham gia vào h n 1.

ố ự

ệ ữ ố ạ

ệ ể ụ Ví d : M i quan h gi a th c th GiaoVien và SinhVien là quan ệ ữ ệ ả h gi ng d y. Hay m i quan h gi a SinhVien, MonHoc và ọ GiangDuong là quan h đăng ký h c.

ệ

ạ Các lo i quan h

ệ Quan h 1 – n:

ộ ụ ự ế ợ ớ ự ự ể

0:n

1:1

SinhVien

Khoa

Quả n lý

ề ề ề ộ ể Ví d : M t th c th Khoa có s k t h p v i nhi u th c th SinhVien (Ý nói trong m t khoa có nhi u có nhi u sinh viên)

ượ ọ ượ ự ể ộ c ch r : M t th c th c g i là 1n. Nh ng đ

ỉ ỏ ể ề ấ ộ ỉ

ư ể ư ệ Quan h này đ SinhVien ch có duy nh t 1 Khoa; M t Khoa có th nhi u sinh viên nh ng cũng có th không có sinh viên nào.

ệ

ạ Các lo i quan h

ệ Quan h 1 – 1:

ộ ụ ự ế ợ ớ ự ự ể

5:n

1:1

GiaoVien

Khoa

Quả n lý

ề ề ề ộ ể Ví d : M t th c th Khoa có s k t h p v i nhi u th c th GiaoVien (Ý nói trong m t khoa có nhi u có nhi u giáo viên)

ộ ố

ng khoa ấ ấ

ữ ưở ươ ự

1:1

Trưởn g Khoa

ự ệ ưở ệ Tuy nhiên, trong m t m i quan h khác là quan h tr ỉ gi a giáo viên và khoa. Ta th y 1 th c th Khoa ch có duy nh t 1 ể ự 1 th c th giáo viên tr ỉ cũng ch làm đ ể ể ng t ấ ng khoa có duy nh t 1 th c th Khoa. ự ự ng khoa là 1 th c th GiaoVien, t ưở c tr 1:1 ượ GiaoVien ể Khoa

ệ

ạ Các lo i quan h

ệ Quan h n – n:

ố ụ ự ự ể

ệ ữ ậ ộ ể ể ọ ậ ề

ể ượ ọ ở ộ ề c h c b i nhi u sinh viên.

0:n

Học

SinhVien

MonHoc

ể Ví d : Xét m i quan h gi a t p th c th SinhVien và t p th c th MonHoc, ta có phát bi u là m t sinh viên có th h c nhi u môn, m t môn thì có th đ 1:n

ượ ọ

ệ ượ ự ệ Quan h này đ ạ sinh lo i th c th k t h p, và đ

Học

SinhVien

MonHoc

ệ ớ c g i là quan h nn, v i quan h này thì phát ả ư nh sau c mô t 0:n ể ế ợ 1:n