Bài giảng Kinh tế học vi mô chính sách công: Bài 21, 22

Thò tröôøng caïnh tranh ñoäc quyeàn vaø thieåu soá ñoäc quyeàn

Caùc noäi dung chính

 Thò tröôøng Caïnh tranh ñoäc quyeàn

 Thò tröôøng thieåu soá ñoäc quyeàn

Caïnh tranh so vôùi caáu keát: Tình theá tieán thoaùi löôõng nan cuûa nhöõng ngöôøi tuø

Caïnh tranh ñoäc quyeàn

 Caùc ñaëc ñieåm cuûa thò tröôøng caïnh tranh ñoäc

quyeàn

1) Coù nhieàu doanh nghieäp trong ngaønh

2) Töï do gia nhaäp vaø ra khoûi ngaønh

3) Thoâng tin hoaøn hảo

4) Saûn phaåm coù söï khaùc bieät (thöông hieäu, kiểu

daùng, muøi vò…) nhöng thay theá toát cho nhau.

Caïnh tranh ñoäc quyeàn

 Möùc ñoä cuûa theá löïc ñoäc quyeàn tuøy thuoäc vaøo

möùc ñoä khaùc bieät cuûa saûn phaåm.

 Caùc ví duï veà thò tröôøng caïnh tranh ñoäc quyeàn :

 Kem ñaùnh raêng

 Xaø boâng

 Thuoác caûm

 Dòch vuï taxi

Traïng thaùi caân baèng cuûa doanh nghieäp caïnh tranh ñoäc quyeàn

$/Q

Ngaén haïn

Daøi haïn

MC MC

AC AC

PSR

PLR

DSR

DLR

MRSR MRLR

Q

Quantity

QSR

QLR

Traïng thaùi caân baèng cuûa doanh nghieäp caïnh tranh ñoäc quyeàn

 Ngaén haïn

 Ñöôøng caàu doác xuoáng do saûn phaåm coù söï khaùc bieät

 Caàu co giaõn nhiều do coù nhieàu saûn phaåm thay theá

 MR < P

 Lôïi nhuaän ñạt toái ña khi MR = MC

 Doanh nghieäp coù lôïi nhuaän kinh teá

Traïng thaùi caân baèng cuûa doanh nghieäp caïnh tranh ñoäc quyeàn

 Daøi haïn

 Lôïi nhuaän seõ thu huùt caùc doanh nghieäp môùi gia

nhaäp ngaønh

 Caàu cuûa mỗi doanh nghieäp seõ giaûm (DLR)  Saûn löôïng vaø giaù cuûa doanh nghieäp seõ giaûm

 Saûn löôïng cuûa toaøn ngaønh seõ taêng

 Khoâng coù lôïi nhuaän kinh teá (P = AC)

 P > MC do coù söùc maïnh ñoäc quyeàn ôû moät möùc ñoä

naøo ñoù

So saùnh caân baèng daøi haïn giữa caïnh tranh ñoäc quyeàn vaø caïnh tranh hoaøn haûo

Caïnh tranh ñoäc quyeàn

Caïnh tranh hoaøn haûo

$/Q

Toån thaát voâ ích

MC AC MC AC

PC D = MR

DLR

MRLR

Q

Quantity

QC

QMC

Caïnh tranh ñoäc quyeàn vaø hieäu quaû kinh teá

 Theá löïc ñoäc quyeàn seõ taïo ra möùc giaù cao

hôn vaø saûn löôïng thaáp hôn so vôùi caïnh tranh hoaøn haûo.

 Coù toån thaát voâ ích, tuy ôû möùc ñoä thaáp so vôùi

ñoäc quyeàn hoaøn toaøn.

 Ngöôøi tieâu duøng thích thò tröôøng naøo hôn?

Caïnh tranh ñoäc quyeàn

1) Neáu thò tröôøng trôû neân caïnh tranh hôn, saûn löôïng vaø

giaù caû seõ bieán ñoåi ra sao?

2) Lieäu coù neân quaûn lyù caïnh tranh ñoäc quyeàn nhö ñoäc

quyeàn hoaøn toaøn?

3) Möùc ñoä cuûa theá löïc ñoäc quyeàn do yếu tố naøo quyeát ñònh vaø ñöôïc theå hieän ôû nhöõng ñieåm naøo?

4) Lôïi ích cuûa vieäc ña daïng hoùa saûn phaåm ôû thò tröôøng

naøy ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng laø gì?

Heä soá ñònh giaù

Doanh nghieäp seõ öôùc löôïng giaù baùn nhö theá naøo khi thieáu thoâng tin veà caàu thò tröôøng?

P= MC * Ep Ep+1

Thò tröôøng thieåu soá ñoäc quyeàn

 Caùc ñaëc ñieåm

 Soá löôïng doanh nghieäp trong ngaønh ít

 Söï khaùc bieät veà saûn phaåm coù theå coù hoaëc khoâng

 Coù raøo caûn cho vieäc gia nhaäp ngaønh

 Ví duï

 Ngaønh saûn xuaát oâ toâ, maùy tính

 Ngaønh saûn xuaát theùp, hoùa daàu, vieãn thoâng

Thò tröôøng thieåu soá ñoäc quyeàn

 Caùc raøo caûn gia nhaäp ngaønh:

 Töï nhieân

 Tính kinh teá theo quy moâ

 Baèng phaùt minh saùng cheá

 Bí quyeát coâng ngheä

 Thöông hieäu

 Chieán löôïc hoaït ñoäng

 Saûn phaåm traøn ngaäp thò tröôøng

 Kieåm soaùt moät yeáu toá ñaàu vaøo quan troïng

Thò tröôøng thieåu soá ñoäc quyeàn

 Caùc thaùch thöùc trong quaûn lyù

 Nhöõng haønh ñoäng coù tính chieán löôïc

 Phaûn öùng cuûa caùc ñoái thuû

 Caâu hoûi

 Caùc ñoái thuû seõ phaûn öùng nhö theá naøo neáu moät

haõng giaûm giaù baùn?

Thò tröôøng thieåu soá ñoäc quyeàn

 Ñieàu kieän caân baèng ôû thò tröôøng thieåu soá ñoäc

quyeàn

 Caùc doanh nghieäp ñöôïc töï do haønh ñoäng sao cho coù lôïi cho mình nhaát vaø do ñoù khoâng coù ñoäng löïc ñeå doanh nghieäp thay ñoåi caùc quyeát ñònh veà saûn löôïng vaø giaù caû.

 Caùc doanh nghieäp khi ñöa ra quyeát ñònh phaûi

löôøng tröôùc söï traû ñuûa cuûa ñoái phöông.

Thò tröôøng thieåu soá ñoäc quyeàn

 Caân baèng Nash (John F. Nash, Nobel 1994)

Moãi haõng seõ ñöa ra quyeát ñònh toát nhaát cho mình

döïa treân haønh ñoäng cuûa ñoái thuû.

 Caân baèng cuûa chieán löôïc öu theá

Moãi haõng seõ ñöa ra quyeát ñònh toát nhaát cho mình

baát keå haønh ñoäng cuûa ñoái thuû.

Thò tröôøng thieåu soá ñoäc quyeàn

 Moâ hình Cournot (ñoäc quyeàn song phöông)

 Coù hai ñoái thuû caïnh tranh

 Saûn phaåm ñoàng nhaát

 Moãi haõng seõ ñöa ra quyeát ñònh döïa treân

quyeát ñònh cuûa ñoái thuû.

 Bieán chieán löôïc laø saûn löôïng

Quyeát ñònh veà saûn löôïng cuûa haõng 1

(D):P = 150 – Q (Q=Q1+Q2)

D1(0)

MC1= 50

MR1(0)

D1(75)

MR1(75)

MC1

MR1(50)

D1(50)

12.5

25

50

Thò tröôøng thieåu soá ñoäc quyeàn

 Ñöôøng phaûn öùng cuûa haõng

 Ñöôøng phaûn öùng cuûa haõng laø taäp hôïp taát caû

nhöõng möùc saûn löôïng laøm toái ña hoùa lôïi nhuaän cuûa haõng khi bieát tröôùc möùc saûn löôïng cung öùng cuûa ñoái thuû.

 Q1 = f(Q2) vaø ngöôïc laïi.

Ví duï veà ñoäc quyeàn song phöông

Ñöôøng caàu thò tröôøng laø P = 30 - Q vaø caû hai haõng coù chi phí bieân baèng 0.

Q1 30

Ñöôøng phaûn öùng cuûa haõng 2

Caân baèng Cournot

Taïi ñieåm caân baèng Cournot, moãi haõng döï ñoaùn ñöôïc saûn löôïng cuûa ñoái phöông vaø ñöa ra quyeát ñònh ñeå toái ña hoùa lôïi nhuaän cho mình.

Ñöôøng phaûn öùng cuûa haõng 1

Q2

10

15

30

Thò tröôøng thieåu soá ñoäc quyeàn

Toái ña hoùa lôïi nhuaän khi coù söï caáu keát

 Ñöôøng hôïp ñoàng

 Q1 + Q2 = 15

 Bieåu dieãn caùc keát hôïp saûn löôïng Q1 vaø Q2

laøm toái ña hoùa toång lôïi nhuaän.

 Q1 = Q2 = 7,5

 Saûn löôïng giaûm nhöng lôïi nhuaän cao hôn so

vôùi moâ hình caân baèng Cournot

Ví duï veà ñoäc quyeàn song phöông

Q1 30

Ñöôøng phaûn öùng cuûa haõng 2

Caân baèng caïnh tranh (P = MC; p = 0)

Caân baèng Cournot

Caân baèng caáu keát

7.5

Ñöôøng phaûn öùng cuûa haõng 1

Ñöôøng hôïp ñoàng caáu keát

Q2

7.5

10

15

30 Lôïi theá cuûa ngöôøi ra quyeát ñònh tröôùc – Moâ hình Stackelberg

 Caùc giaû ñònh

 Moät haõng coù quyeàn ñònh tröôùc möùc saûn löôïng saûn

xuaát

 MC = 0

 Caàu thò tröôøng laø P = 30 - Q vôùi Q laø toång saûn

löôïng

 Haõng 1 coù quyeàn ñònh tröôùc möùc saûn löôïng vaø

haõng 2 döïa vaøo ñoù ñöa ra möùc saûn löôïng saûn xuaát cuûa mình

Lôïi theá cuûa ngöôøi ra quyeát ñònh tröôùc – Moâ hình Stackelberg

 Haõng 1

 Phaûi tính ñeán phaûn öùng cuûa haõng 2

 Haõng 2

 Xem saûn löôïng cuûa haõng 1 laø cho tröôùc vaø töø ñoù quyeát ñònh möùc saûn löôïng cuûa mình theo ñöôøng phaûn öùng Cournot: Q2 = 15 - 1/2Q1

Lôïi theá cuûa ngöôøi ra quyeát ñònh tröôùc—Moâ hình Stackelberg

 Haõng 1

Theá Q2 vaøo haøm doanh thu cuûa haõng 1:

Caïnh tranh giaù caû- Moâ hình Bertrand

Saûn phaåm khaùc bieät

 Caùc giaû ñònh

 Ñoäc quyeàn song phöông

 FC = $20

 VC = 0 = 12 - 2P1 + P2  Caàu cuûa doanh nghieäp 1 laø Q1  Caàu cuûa doanh nghieäp 2 laø Q2 = 12 - 2P2 + P1

Caân baèng Nash veà giaù caû

Ñöôøng phaûn öùng cuûa doanh nghieäp 2

Caân baèng caáu keát

Ñöôøng phaûn öùng cuûa doanh nghieäp 1

Caân baèng Nash

$4

$6

Ma traän ñaùnh ñoåi trong tình huoáng xaùc ñònh giaù

Haõng 2

Möùc giaù $4

Möùc giaù $6

Möùc giaù $4

$12, $12

$20, $4

Haõng 1

Möùc giaù $6

$4, $20

$16, $16

Caïnh tranh hay caáu keát: Tình theá tieán thoaùi löôõng nan cuûa nhöõng ngöôøi tuø

 Hai haõng naøy ñang thöïc hieän chieán löôïc

khoâng hôïp taùc vôùi nhau.

 Moãi haõng ñeàu ñoäc laäp ñöa ra quyeát ñònh toát nhaát

coù tính ñeán haønh ñoäng cuûa ñoái phöông.

 Caâu hoûi

 Taïi sao caû hai haõng ñeàu choïn möùc giaù laø $4

trong khi möùc giaù $6 ñem laïi lôïi nhuaän cao hôn?

Ma traän ñaùnh ñoåi trong tình huoáng tieán thoaùi löôõng nan cuûa nhöõng ngöôøi tuø

Tuø nhaân B

Thuù toäi

Khoâng thuù toäi

Thuù toäi

-5, -5

-1, -10

Tuø nhaân A

Lieäu caùc phaïm nhaân coù thuù toäi hay khoâng?

-10, -1

-2, -2

Khoâng thuù toäi

Moâ hình ñöôøng caàu gaõy

$/Q

MC’

P* MC

Q

Moâ hình doanh nghieäp chi phoái- daãn ñaïo giaù

 ÔÛ moät soá thò tröôøng ñoäc quyeàn nhoùm, moät toå chöùc hay haõng lôùn chieám thò phaàn chuû yeáu, caùc doanh nghieäp nhoû chia nhau thò phaàn coøn laïi.

 Toå chöùc hay haõng lôùn coù theå haønh ñoäng nhö laø

doanh nghieäp chi phoái thò tröôøng, coù quyeàn ñònh giaù ñeå toái ña hoùa lôïi nhuaän cuûa mình.