Bài giảng Kinh tế học vi mô dành cho chính sách công: Bài 5 - Lý thuyết lựa chọn của người tiêu dùng (2017)

Baøi giaûng 5 vaø 6

Lyù thuyeát löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng

CAÙC NOÄI DUNG CHÍNH

 Toång höõu duïng vaø höõu duïng bieân,

 Sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng (ñöôøng ñaúng ích),

 Khaû naêng cuûa ngöôøi tieâu duøng (ñöôøng ngaân saùch),

 Söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng.

 Giaûi phaùp goùc.

25.10.2017 2 Ñaëng Vaên Thanh

Toång höõu duïng vaø höõu duïng bieân

 Toång höõu duïng (U) laø toång lôïi ích maø ngöôøi tieâu duøng ñaït ñöôïc khi tieâu duøng caùc haøng hoùa, dòch vuï

 Thoâng thöôøng, tieâu duøng vôùi soá löôïng caøng nhieàu thì

toång höõu duïng caøng cao.

 Ñoái vôùi haøng thieát yeáu thì coù ñieåm baûo hoøa (soá löôïng tieâu duøng coù toång höõu duïng cöïc ñaïi).

25.10.2017 3 Ñaëng Vaên Thanh

Toång höõu duïng vaø höõu duïng bieân

Haøng cao caáp

Haøng thieát yeáu

UY

UX

max

UY

Ñieåm baûo hoøa

y

x

25.10.2017 4 Ñaëng Vaên Thanh

Toång höõu duïng vaø höõu duïng bieân

 Höõu duïng bieân (MU) laø cheânh leäch

trong toång höõu duïng khi tieâu duøng theâm moät ñôn vò saûn phaåm trong moãi ñôn vò thôøi gian.

 MUx = DUX/Dx

 MUx = U/x

25.10.2017 5 Ñaëng Vaên Thanh

Toång höõu duïng vaø höõu duïng bieân

x

 Ví duï:

1

Ux 9

MUx 9

 Nhaän xeùt:

2

16

7

3

21

5

4

24

3

Höõu duïng bieân coù quy luaät giaûm daàn

5

25

1

25.10.2017 6 Ñaëng Vaên Thanh

Sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng

 Ba giaû thieát cô baûn veà sôû thích cuûa ngöôøi tieâu

duøng

1) Sôû thích laø hoaøn chænh.

2) Sôû thích coù tính baéc caàu.

3) Ngöôøi tieâu duøng luoân thích nhieàu hôn ít.

25.10.2017 7 Ñaëng Vaên Thanh

Sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng

Roå haøng

X(thöïc phaåm)

Y(quaàn aùo)

A

20

30

B

10

50

D

40

20

E

30

40

G

10

20

H

10

40

25.10.2017 8 Ñaëng Vaên Thanh

Sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng

y

B

50

H

E

40

Ngöôøi tieâu duøng öa thích roå haøng A hôn caùc roå haøng ôû oâ maøu xanh. Caùc roå haøng ôû oâ maøu vaøng laïi ñöôïc öa thích hôn roå haøng A.

A

30

D

G

20

10

x

10

20

30

40

25.10.2017 9 Ñaëng Vaên Thanh

Sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng

y

B

50

H

Caùc roå haøng B,A &D coù möùc ñoä thoûa maõn nhö nhau E ñöôïc öa thích hôn U1 U1 ñöôïc öa thích hôn H & G

E

40

A

30

D

20

U1

G

10

x

10

20

30

40

25.10.2017 10 Ñaëng Vaên Thanh

Sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng

Ñöôøng ñaúng ích

 Ñöôøng ñaúng ích laø taäp hôïp taát caû caùc keát hôïp khaùc nhau cuûa caùc haøng hoaù, dòch vuï (caùc roå haøng) cuøng taïo neân möùc thoûa maõn nhö nhau cho ngöôøi tieâu duøng.

25.10.2017 11 Ñaëng Vaên Thanh

Sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng

y

C

Roå haøng A ñöôïc öa thích hôn B. Roå haøng B ñöôïc öa thích hôn C. Toång quaùt: U3 >U2>U1

B

A

U3

U2

U1

x

25.10.2017 12 Ñaëng Vaên Thanh

Sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng

 Caùc tính chaát cuûa ñöôøng ñaúng ích:

 Ñöôøng ñaúng ích doác xuoáng töø traùi sang phaûi.  Caùc ñöôøng ñaúng ích khoâng caét nhau.  Caùc ñöôøng ñaúng ích coù maët loài höôùng veà goác

ñoà thò. * Neáu caùc ñöôøng ñaúng ích doác leân hay caét nhau seõ traùi vôùi

giaû thieát ngöôøi tieâu duøng thích nhieàu hôn ít. * Neáu maët loài höôùng ra ngoaøi seõ traùi vôùi quy luaät MRS giaûm daàn

25.10.2017 13 Ñaëng Vaên Thanh

Sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng

Tyû leä thay theá bieân

 Tyû leä thay theá bieân (MRS) laø soá löôïng cuûa moät haøng hoùa maø ngöôøi tieâu duøng coù theå töø boû ñeå coù theâm moät ñôn vò cuûa haøng hoùa khaùc maø lôïi ích khoâng thay ñoåi.

 MRS ñöôïc xaùc ñònh baèng ñoä doác cuûa

ñöôøng ñaúng ích.

25.10.2017 14 Ñaëng Vaên Thanh

Sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng

A

16

y

14

MRS = 6

MRSxy = - Dy/Dx

-6

12

10

B

1

8

-4

D

MRS = 2

6

E

1 -2

G

4

1

-1

1

2

x

1

2

3

4

5

25.10.2017 15 Ñaëng Vaên Thanh

Sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng

Tyû leä thay theá bieân

 Doïc theo ñöôøng ñaúng ích, Tyû leä thay

theá bieân coù quy luaät giaûm daàn.

 MRSxy giöõa hai ñieåm AB laø 6  Trong khi MRSxy giöõa hai ñieåm DE laø 2.

25.10.2017 16 Ñaëng Vaên Thanh

Sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng

y

4

Hai maët haøng thay theá hoaøn haûo

3

MRSxy = hằng số

2

U4

U3

U2

1

x

0

1

2

3

4

25.10.2017 17 Ñaëng Vaên Thanh

Sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng

4

y

Hai maët haøng boå sung hoaøn haûo

U3

3

MRSxy = 0

U2

2

U1

1

x

0

1

2

3

4

25.10.2017 18 Ñaëng Vaên Thanh

Khaû naêng cuûa ngöôøi tieâu duøng

 Ñöôøng ngaân saùch

Ñöôøng ngaân saùch laø taäp hôïp taát caû caùc keát hôïp khaùc nhau cuûa caùc haøng hoaù, dòch vuï (caùc roå haøng) maø ngöôøi tieâu duøng coù theå mua ñöôïc vôùi cuøng moät möùc chi tieâu laø toaøn boä thu nhaäp.

25.10.2017 19 Ñaëng Vaên Thanh

Khaû naêng cuûa ngöôøi tieâu duøng

 Phöông trình ñöôøng ngaân saùch:

x.Px + y.Py = I

hoaëc: y = I/Py – (Px / Py). x

hoaëc: x = I/Px – (Py / Px). y

25.10.2017 20 Ñaëng Vaên Thanh

Khaû naêng cuûa ngöôøi tieâu duøng

y

A

Px= $1 Py = $2 I = $80

(I/Py) = 40

B

30

Ñöôøng ngaân saùch x + 2y = 80

D

20

E

10

G

x

0

20

40

60

80 = (I/Px)

25.10.2017 21 Ñaëng Vaên Thanh

Khaû naêng cuûa ngöôøi tieâu duøng

 Ñoä doác cuûa ñöôøng ngaân saùch

 Phuï thuoäc vaøo giaù cuûa hai loaïi haøng hoùa.

 Phaûn aùnh giaù töông ñoái cuûa hai maët haøng.

 Ñoä xa cuûa ñöôøng ngaân saùch

 Phaûn aùnh khaû naêng mua haøng cuûa ngöôøi tieâu duøng.

 Phuï thuoäc vaøo thu nhaäp vaø giaù cuûa hai loaïi haøng hoùa.

25.10.2017 22 Ñaëng Vaên Thanh

Ñöôøng ngaân saùch

 Taùc ñoäng cuûa söï thay ñoåi thu nhaäp vaø giaù.

 Söï thay ñoåi thu nhaäp

Khi thu nhaäp taêng (giaûm), ñöôøng ngaân saùch dòch chuyeån song song ra phía ngoaøi (vaøo beân trong) so vôùi ñöôøng ngaân saùch ban ñaàu.

25.10.2017 23 Ñaëng Vaên Thanh

Ñöôøng ngaân saùch

y

80

60

40

20

B1

B3

B2

(I = $80)

(I = $160)

x

0

40

80

120

160

25.10.2017 24 Ñaëng Vaên Thanh

Ñöôøng ngaân saùch

 Taùc ñoäng cuûa söï thay ñoåi thu nhaäp vaø giaù

 Söï thay ñoåi giaù

Neáu giaù cuûa moät loaïi haøng hoùa taêng (giaûm), ñöôøng ngaân saùch di chuyeån vaøo trong (ra ngoaøi) vaø xoay quanh ñieåm chaën treân truïc ño löôøng cuûa haøng hoùa kia.

25.10.2017 25 Ñaëng Vaên Thanh

Ñöôøng ngaân saùch

y

Neáu giaù sp X taêng leân $2.00 seõ laøm ñöôøng ngaân saùch thay ñoåi ñoä doác vaø xoay vaøo beân trong.

40

Neáu giaù sp X giaûm coøn $.50 seõ laøm ñöôøng ngaân saùch thay ñoåi ñoä doác vaø xoay ra beân ngoaøi.

B2

B3

(Px = 0,5)

x

40

120

160

80

25.10.2017 26 Ñaëng Vaên Thanh

Söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng

y

40

30

Taïi roå haøng A ñöôøng ngaân saùch tieáp xuùc vôùiø ñöôøng ñaúng ích vaø khoâng theå ñaït ñöôïc möùc thoûa maõn naøo cao hôn do thu nhaäp coù giới haïn

A

Taïi A: MRSxy = Px/Py = 0,5

20

U2

Ñöôøng ngaân saùch

0

20

40

80

x

25.10.2017 27 Ñaëng Vaên Thanh

Söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng

 Phoái hôïp toái öu:

 Laø phoái hôïp maø ñöôøng ngaân saùch tieáp

xuùc vôùi ñöôøng ñaúng ích.

 Laø phoái hôïp maø ñoä doác cuûa ñöôøng ñaúng ích baèng ñoä doác cuûa ñöôøng ngaân saùch.

25.10.2017 28 Ñaëng Vaên Thanh

Söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng

 Phoái hôïp toái öu:  Ñoä doác cuûa ñöôøng ñaúng ích = Ñoä doác cuûa ñöôøng ngaân saùch

Dy/Dx = - Px / Py

Maø MRSxy = - Dy/Dx

 Ngöôøi tieâu duøng ñaït thoûa duïng toái ña vôùi roå haøng coù:

MRSxy = Px/Py

25.10.2017 29 Ñaëng Vaên Thanh

Söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng

 Vôùi 2 ñieåm treân cuøng moät ñöôøng ñaúng ích thì: MUx*Dx + MUy*Dy = 0

 Saép xeáp laïi: MUx/MUy = - Dy/Dx

Do: MRSxy = -Dy/Dx

 Neân coù theå vieát: MRSxy = MUx/MUy

25.10.2017 30 Ñaëng Vaên Thanh

Söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng

 Khi ngöôøi tieâu duøng ñaït thoûa duïng toái ña :

MRSxy = Px/Py

 Neân ñieàu kieän toái öu coù theå vieát:

MUx/MUy = Px/Py

 hay:

MUx/Px = MUy/Py

25.10.2017 31 Ñaëng Vaên Thanh

Söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng

 Ñeå ñaït lôïi ích cao nhaát (höõu duïng toái ña),

ngöôøi tieâu duøng phaûi phaân boå ngaân saùch coù haïn cuûa mình ñeå mua caùc loaïi haøng hoaù, dòch vuï vôùi soá löôïng moãi thöù sao cho höõu duïng bieân moãi ñoàng chi tieâu cho caùc haøng hoùa, dòch vuï khaùc nhau phaûi baèng nhau.

 Ñieàu naøy ñöôïc goïi laø nguyeân taéc caân baèng

bieân.

25.10.2017 32 Ñaëng Vaên Thanh

Giaûi phaùp goùc

y

A

Giaûi phaùp goùc xuaát hieän taïi B.

U1

U2 U3

x

B

25.10.2017 33 Ñaëng Vaên Thanh

Söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng

Giaûi phaùp goùc

Giaûi phaùp goùc laø tröôøng hôïp ngöôøi tieâu duøng choïn roå haøng thieáu moät loaïi haøng hoùa naøo ñoù.  Giaûi phaùp goùc phaùt sinh khi ñöôøng ñaúng ích caét

truïc tung hoaëc truïc hoaønh.

 MRSxy ≠ PX/PY  Ngöôøi tieâu duøng coù toái ña hoùa ñoä thoûa duïng?

25.10.2017 34 Ñaëng Vaên Thanh