Bài giảng môn Độc học môi trường - Chương 4: Độc học môi trường không khí (Phần 1) - TS. Trần Thị Thúy Nhàn trình bày về phân loại và nguồn gốc của động học môi trường không khí, tác động của chất độc, ảnh hưởng sự tiếp xúc của chất ON, mời các bạn cùng tham khảo.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng môn Độc học môi trường - Chương 4: Độc học môi trường không khí - Sinh học - Kim loại nặng (Phần 1) - TS. Trần Thị Thúy Nhàn
- TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THỰC PHẨM
TP. HỒ CHÍ MINH
ĐỘC HỌC MÔI TRƯỜNG
GVGD: TS. TRẦN THỊ THÚY NHÀN
- Chương 4
Độc học môi trường
không khí
2
- Tổng quan
Các chất ô nhiễm khi được thải vào môi
trường không khí với số lượng lớn và
nồng độ vượt quá khả năng tự làm sạch
của khí quyển sẽ trở thành chất độc
Sáu loại chất ô nhiễm có mặt ở khắp
mọi nơi là các hạt, các hợp chất của lưu
huỳnh, monoxide carbon, các hợp chất
của nitơ, hydrocarbon và các chất oxy
hóa quang hóa
3
- PHÂN LOẠI VÀ NGUỒN GỐC
Hạt
Những hợp chất không phải là khí trong khí
quyển
Nguồn Những giọt nhỏ lơ lửng hay các hạt rắn hoặc
gốc độc là hỗn hợp của hai dạng này
chất Hạt có thể được tạo thành từ những chất trơ
có kích thước từ 0,1 µm cho đến 100 µm và
nhỏ hơn nữa
4
- PHÂN LOẠI VÀ NGUỒN GỐC
Hạt (tt)
Bụi : 1–200 μm, được tạo thành do sự phân
rã tự nhiên của đá và đất hoặc từ các quy
Nguồn trình cơ học như nghiền và phun
gốc độc Khói : các hạt mịn có kích thước từ 0,01 μm
chất đến 1 μm, dạng rắn hay lỏng, được tạo ra từ
quá trình đốt hay các quá trình hóa học
Khói muội: các hạt rắn có kích thước từ 0.1
đến 1 μm, được thải ra từ các quá trình hóa
học hay luyện kim
5
- PHÂN LOẠI VÀ NGUỒN GỐC
Hạt (tt)
Sương: Từ các giọt chất lỏng có kích thước
nhỏ hơn 10 μm, do sự ngưng tụ trong khí
Nguồn quyển hay từ các hoạt động công nghiệp.
gốc độc Mù: các hạt nước nhỏ được tạo thành từ
chất khoảng không phía trên và gần mặt đất với
độ đậm đặc có thể cản trở tầm nhìn.
Sol khí: loại này bao gồm tất cả các chất rắn
hay lỏng lơ lửng trong không khí, kích thước
nhỏ hơn 1 μm.
6
- Hình ảnh khói bụi
7
- PHÂN LOẠI VÀ NGUỒN GỐC
Oxit lưu huỳnh
Chất khí không màu có mùi cay và hăng
Tan trung bình trong nước (11,3 g/ 100 ml)
Nguồn tạo thành acid sulphurơ yếu (H2SO3)
gốc độc
Không khí sạch, SO2 bị oxy hóa chậm thành
chất
SO3
Không khí bị ô nhiễm, SO2 tham gia phản ứng
quang hóa với các chất ô nhiễm khác hay các
thành phần của khí quyển để hình thành SO3,
H2SO4 và các muối của H2SO4.
8
- PHÂN LOẠI VÀ NGUỒN GỐC
Oxit nitơ
Ba loại N2O, NO, NO2 được tạo thành với số
lượng không dự đoán được trong khí quyển
Nguồn
NO là một khí không màu, không mùi, được
gốc
tạo thành do sự đốt cháy nhiên liệu
độc
chất NO2 là một chất khí có mùi hăng gây kích
thích và có thể được phát hiện ở nồng độ
0,12 ppm
NO2 được tạo ra từ sự oxy hóa NO của
ozone, đốt nhiên liệu, các nhà máy sản xuất
acid nitric.
9
- PHÂN LOẠI VÀ NGUỒN GỐC
Cacbon monoxide
Chất độc ô nhiễm có khối lượng lớn nhất trong
khí quyển các đô thị
Nguồn Chất không màu, không mùi, không vị và có
gốc độc điểm sôi ở –192oC
chất Chất khí cực độc vì nó có ái lực lớn đối với
hemoglobin trong máu và là một chất gây ngạt
nguy hiểm
CO tự nhiên tồn tại ở nồng độ nhỏ (0,1 ppm)
thời gian tồn tại khoảng 6 tháng (nguồn chính
là thiết bị đốt than, gas hay dầu, khói nung lò
vôi, lò gạch) 10
- PHÂN LOẠI VÀ NGUỒN GỐC
Hydrocarbon
Hydrocarbon lỏng dễ bay hơi là các chất ô
nhiễm không khí quan trọng
Nguồn
Các hydrocarbon có thể no hoặc không no, có
gốc độc
nhánh hoặc không nhánh hoặc có thể có vòng
chất
Methane là khí có tham gia phản ứng quang
hóa ít nhất so với các hydrocarbon khác
Nồng độ các hydrocarbon không methane
được xem như là những chất ô nhiễm không
khí và gây độc quan trọng.
11
- PHÂN LOẠI VÀ NGUỒN GỐC
Chất có tác dụng chung
Tác động kích thích chủ yếu là đường hô hấp
trên: bụi kiềm, NH3, SO3. Kích thích các
Tác đường hô hấp trên và tổ chức phổi: Br–, Cn–.
động Chất gây ngạt: đơn thuần là pha loãng hay
chất chiếm chỗ oxy trong không khí: CO2, CH4, N2.
độc Chất gây ngạt hóa học ngăn cản máu vận
chuyển oxy đến các tổ chức như CO.
Chất gây mê và gây tê: ethylene, etyl ete,
xeton.
Chất có tác dụng gây dị ứng: isocyanat hữu cơ.
12
- PHÂN LOẠI VÀ NGUỒN GỐC
Chất có tác dụng hệ thống
Tác dụng lên hệ thống thần kinh: thuốc trừ sâu
...
Tác
Tác dụng lên hệ thống tạo máu: KLN tác dụng
động
lên bạch cầu
chất
độc Tác dụng lên thận: chì (Pb), thủy ngân (Hg)…
(tt) Tác dụng lên các mô và cơ quan khác: các
chất khí độc xâm nhiễm qua da.
13
- NGỘ ĐỘC
Trong môi trường không khí, đường xâm
nhập vào cơ thể có thể qua da, mắt, mũi
nhưng chủ yếu vẫn là thông qua hệ hô hấp
Đường Các chất độc theo không khí được hít vào
xâm nhập qua khoang mũi, cuống họng và thanh quản
Khí tiếp tục đi qua cuống phổi, phổi, phế
nang và các ống mao quản trong phổi và
cuối cùng là vào các túi phổi
14
- NGỘ ĐỘC
Xung quanh túi phổi có các mạch máu li ti;
Màng nhầy hô hấp của phổi là nơi diễn ra
Đường quá trình trao đổi khí giữa túi phổi và mao
xâm nhập mạch;
(tt) Các khí độc theo con đường đó xâm nhập
vào máu.
15
- NGỘ ĐỘC
Các hạt được hít vào sẽ nằm lại trong hệ hô
hấp tại các vùng khác nhau tùy theo kích
thước khác nhau.
Đường
Hạt trên 10 μm thì hầu như bị giữ lại ở mũi
xâm nhập
(tt) Các hạt dưới 10 μm thì đi qua được mũi vào
khí quản
Hạt từ 0,5 – 5 μm nằm ở các nhánh cuống
phổi nhỏ và đôi khi đi vào túi phổi
16
- NGỘ ĐỘC
Động độc học
Chất độc đi vào tế bào theo ba cơ chế chính:
Khuếch tán (vận chuyển thụ động)
Đường
xâm nhập Thấm lọc (theo kích thước lỗ màng và
(tt) kích thước phân tử)
Vận chuyển tích cực (gắn kết vào phân tử
chất mang).
17
- NGỘ ĐỘC
Các phản ứng với chất độc
Sinh vật tiếp xúc với chất độc, thay đổi
sớm nhất diễn ra ở mức tế bào
Đường
xâm nhập Thay đổi cấu tạo thành tế bào, ức chế men
(tt) làm thay đổi độ chuẩn xác của DNA
gây biến dị hoặc trở ngại cho hoạt
động tăng trưởng bình thường của tế bào.
Ví dụ bụi chì (Pb)
18
- NGỘ ĐỘC
Các phản ứng với chất độc (tt)
Tiếp xúc với chất độc, sự thích ứng và
Đường
chịu đựng của sinh vật bị suy giảm; ảnh
xâm nhập
hưởng tuổi thọ của sinh vật
Khi nồng độ chất khí độc cao có thể gây
chết cho cá thể (tử vong)
19
- NGỘ ĐỘC
Đào thải chất độc
Các chất độc trong không khí theo
Đường hệ thống hô hấp vào tới hệ thống
xâm nhập tuần hoàn
Bài tiết ra ngoài qua thận, ruột hay
tuyến mồ hôi và tuyến sữa
20
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
