1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ
BỘI CHI NGÂN SÁCH
1. Bội chi ngân sách
1.1. Khái niệm chung:
Bội chi ngân sách xảy ra khi Chính phủ chi tiêu
nhiều hơn số thu ngân sách huy động được. Ngược
lại, khi chi ngân sách nhỏ hơn số thu ngân sách, thì
có bội thu ngân sách (hay thặng dư ngân sách).
2
1.1. Khái niệm chung
Chi ngân sách là một trong những công cụ chính
sách quan trọng của Nhà nước nhằm tác động đến sự
phát triển kinh tế - xã hội. Khi sản lượng của nền
kinh tế thấp dưới mức sản lượng tiềm năng, thì
Chính phủ có thể tăng mức chi ngân sách, chấp nhận
bội chi để thúc đẩy hoạt động kinh tế. Vì vậy, bội
chi ngân sách không chỉ phổ biến đối với các nước
nghèo, kém phát triển, mà ngay cả những nước
thuộc nhóm các nền kinh tế phát triển nhất (nhóm
OECD) cũng vẫn còn bội chi ngân sách.
3
1.1. Khái niệm chung
Đối với các nước đang phát triển, bội chi ngân
sách thường để đảm bảo đáp ứng nhu cầu rất lớn
về đầu tư cơ sở hạ tầng ban đầu như giao thông,
điện, nước,... Nhiều nước phát triển và đang phát
triển trong khu vực Đông Á và Đông Nam Á cũng
vẫn bội chi ngân sách.
4
1.1. Khái niệm chung
Một khái niệm có liên quan đến bội chi là thâm
hụt tài khoá; đó là sự thiếu hụt về nguồn lực NS của
Chính phủ trong dài hạn. Nó phản ánh sự chênh lệch
giữa cam kết chi của Chính phủ trong tương lai, như
chi y tế, lương hưu, và dự toán các khoản thu ngân
sách trong tương lai. Thâm hụt tài khoá thường được
thể hiện trong các báo cáo ngân sách trung hạn hoặc
dài hạn, nó phản ánh bức tranh cân đối ngân sách
trong tương lai với giả định các chính sách của
Chính phủ là không đổi so với hiện tại.
5
1.1. Khái niệm chung
Khi chi nhiều hơn thu, Chính phủ phải thực hiện
đi vay (trong nước hoặc ngoài nước). Mặc dù đối
với các khoản vay trong nước, Chính phủ có thể in
tiền để trả nợ, nhưng hậu quả của nó sẽ là làm gia
tăng lạm phát nếu việc in tiền để trả nợ được thực
hiện với quy mô lớn. Chính phủ cũng có thể bán
các tài sản của mình để thanh toán nợ. Song biện
pháp chủ yếu mà mà các Chính phủ thực hiện để
bù đắp bội chi là phát hành trái phiếu Chính phủ.