Bài giảng Cấu trúc điều kiện và chương trình con Nhập môn lập trình

CCấấu tru trúúc đic điềều kiu kiệện n && nh con Chương trìình con Chương tr

n Đông Hàà NguyNguyễễn Đông H ĐH KHTN Khoa CNTT –– ĐH KHTN Khoa CNTT

CCấấu tru trúúc đic điềều kiu kiệện (rn (rẽẽ nhnháánh)nh)

ng trong (cid:132)(cid:132) CCáác cc cấấu tru trúúc đic điềều kiu kiệện đưn đượợc sc sửử ddụụng trong

nh toáán trong chương tr n trong chương trìình nh

t điềều kiu kiệện. n. Khi Khi

ng thìì llààm mm mộột st sốố llệệnh nnh nàào đo đóó

(cid:132)(cid:132) Trong ngôn ng

n sai thìì llààm mm mộột st sốố câu l câu lệệnh nh

ng ta cóó ththểể

trưtrườờng hng hợợp vip việệc tc tíính to ccóó phphụụ thuthuộộc vc vàào gio giáá trtrịị ccủủa ma mộột đi điđiềều kiu kiệện nn nàày đy đúúng th vvàà nnếếu điu điềều kiu kiệện sai th khkháácc Trong ngôn ngữữ llậập trp trìình C, ch nh C, chúúng ta c switch ng 2 cấấu tru trúúc: c: ifif vvàà switch ddùùng 2 c

VVíí ddụụ 11

(cid:132)(cid:132) NhNhậập vp vàào 2 s nhnhỏỏ nhnhấấtt

o 2 sốố nguyên a v nguyên a vàà b, in ra s b, in ra sốố llớớn nhn nhấất, t,

CCấấu tru trúúc c ifif

u_kiệện )n )

if (if ( đi điềều_ki {{

if (if ( đi điềều_ki câu lệệnh;nh; câu l

elseelse

câu lệệnh;nh; câu l

câu lệệnh 1; nh 1; câu l nh 2; câu lệệnh 2; câu l ……..

u_kiệện )n )

if (if ( đi điềều_ki {{

}} elseelse {{

câu lệệnh 1; nh 1; câu l nh 2; câu lệệnh 2; câu l ……..

nh 3; câu lệệnh 3; câu l nh 4; câu lệệnh 4; câu l ……..

}}

VVíí ddụụ 22

(cid:132)(cid:132) NhNhậập vp vàào mo mộột st sốố nguyên dương n v

nguyên dương n vớới 1 i 1 ≤≤ n n ≤≤

y theo n = 1, 2, 3, ……, 7, 7 hãy in tương

hãy in tương ứứng ng , Saturday Sunday, Monday, Tuesday, ……, Saturday

7. T7. Tùùy theo n = 1, 2, 3, ccáác tc từừ Sunday, Monday, Tuesday, ra mra mààn hn hìình.nh.

switch CCấấu tru trúúc c switch u_kiệện )n ) switch ( biếếnn__điđiềều_ki switch ( bi {{

case giáá_tr_trịị_1: _1: case gi câu lệệnh 1; nh 1; câu l nh 2; câu lệệnh 2; câu l …… (break;) (break;) case giáá trtrịị 2:2: case gi

nh 1; câu lệệnh 1; câu l …… (break;) (break;)

default: default:

nh 1; câu lệệnh 1; câu l ……

}}

CCáác bưc bướớc đc đểể viviếết chương tr

t chương trìình cnh cóó

ccấấu tru trúúc đic điềều kiu kiệệnn

(cid:132)(cid:132) BưBướớc 1:c 1: XXáác đc địịnh dnh dữữ kikiệện nhn nhậập (dp (dữữ kikiệện cn cóó ssẵẵn) vn) vàà

(cid:132)(cid:132) BưBướớc 2:c 2: Chia công vi

ddữữ kikiệện xun xuấất (dt (dữữ kikiệện cn cầần phn phảải ti tíính vnh vàà trtrảả llờời đi đááp sp sốố)) m theo yêu cầầu cu củủa đa đềề Chia công việệc phc phảải li lààm theo yêu c n hơn c đơn giảản hơn

bbàài thi thàành cnh cáác bưc bướớc đơn gi

c chia nhỏỏ ởở bư bướớc 2, n

(cid:132)(cid:132) BưBướớc 3:c 3: VVớới mi mỗỗi bưi bướớc đưc đượợc chia nh c công việệc phc phảải li lààm trong bư

c 2, nếếu u m trong bướớc đc đóó ccóó ddùùng cng cáác tc từừ

cây quyếết đt địịnh đnh đểể gigiảải quy

ng ta vẽẽ cây quy

i quyếết tt từừng trư

ng trườờng ng

ccáác công vi ngngữữ ““nnếếuu…… ththì”ì” hay hay ““xxéét ct cáác trưc trườờng hng hợợpp…”…” ththìì chchúúng ta v hhợợpp

(cid:132)(cid:132) BưBướớc 4:c 4: ChuyChuyểển kn kếết qut quảả ởở bư bướớc 2c 2, , bưbướớc 3 th

c 3 thàành nh

chương trìình Cnh C chương tr

nh con Chương trìình con Chương tr

(cid:132)(cid:132) Khi nKhi nàào tho thìì ddùùng chương tr

t công việệc gic giốống nhau c u nơi (tham s

ng nhau cầần đưn đượợc thc thựực c (tham sốố vvàào vo vàà kkếết qut quảả trtrảả vvềề ccóó

(cid:132)(cid:132) Khi cKhi cóó mmộột công vi hihiệện n ởở nhinhiềều nơi c nhau) ththểể khkháác nhau)

(cid:132)(cid:132) Khi cKhi cầần chia m

n chia mộột chương tr

c đơn t chương trìình lnh lớớn thn thàành cnh cáác đơn nh đượợc trong s

c trong sááng dng dễễ

chương trìình đư

ththểể đ độộc lc lậập đp đểể chương tr hihiểểu, du, dễễ ququảản lýn lý

nh con ? ng chương trìình con ?

ĐĐịịnh ngh

nh nghĩĩaa

(cid:132)(cid:132) MMỗỗi chương tr

i chương trìình con (h t tên duy nh con (hààm) cm) cóó mmộột tên duy

(cid:132)(cid:132) HHààm cm cóó ttíính ch

nhnhấấtt

nh chấất đt độộc lc lậập vp vớới ci cáác thc thàành ph nh phầần n

khkháác trong chương tr

c chuyên biệệtt t công việệc chuyên bi cho chương trìình gnh gọọi ni nóó

(cid:132)(cid:132) HHààm m voidvoid không c (cid:132)(cid:132) CCáác hc hààm khm kháác trc trảả gigiáá trtrịị vvềề bbằằng câu l

c trong chương trììnhnh (cid:132)(cid:132) HHààm thm thựực hic hiệện mn mộột công vi (cid:132)(cid:132) HHààm trm trảả gigiáá trtrịị vvềề cho chương tr không cóó gigiáá trtrịị trtrảả vvềề

return ng câu lệệnh nh return

nh con Chương trìình con Chương tr

Kết quả trả về

Dữ kiện vào

Chương trình con (Hàm)

Không sửử ddụụng chương tr Không s

nh con ng chương trìình con

trưtrườờng hng hợợp 1p 1 /* Các công việc phải thực hiện */ Bước A1 Bước A2 Bước A3

Bước B1 Bước B2 Bước B3

Bước C1 Bước C2 Bước C3

ĐĐặặc đic điểểm cm cáác bưc bướớcc

(cid:132)(cid:132) CCáác bưc bướớc A1, A2, A3 liên quan m

(cid:132)(cid:132) Tương t (cid:132)(cid:132) Tương t

c A1, A2, A3 liên quan mậật thi lý trên cùùng mng mộột gi t giáá trtrịị, gi t thiếết vt vớới i t 1 i quyếết 1 , giảải quy

nhau: xửử lý trên c nhau: x vvấấn đn đềề ccụụ ththểể Tương tựự vvớới B1i B1, B, B2, 2, B3B3 i C1, C2, C3 Tương tựự vvớới C1, C2, C3

Không sửử ddụụng chương tr Không s

nh con ng chương trìình con

trưtrườờng hng hợợp 1p 1 /* Các công việc phải thực hiện trong chương trình */

Bước A1 Bước A2 Bước A3 Bước B1 Bước B2 Bước B3 Bước C1 Bước C2 Bước C3

nh con ng chương trìình con SSửử ddụụng chương tr trưtrườờng hng hợợp 1p 1

/* Các công việc phải thực hiện trong chương trình chính */

HÀM A Bước A1 Bước A2 Bước A3

Gọi hàm A Gọi hàm B Gọi hàm C

HÀM B Bước B1 Bước B2 Bước B3 HÀM C Bước C1 Bước C2 Bước C3

Không sửử ddụụng chương tr Không s

nh con ng chương trìình con

trưtrườờng hng hợợp 2p 2

/* Các công việc phải thực hiện */ Công việc A1 Công việc B1 Công việc C1

Công việc A2 Công việc B2 Công việc C2

ĐĐặặc đic điểểm cm cáác công vi

c công việệcc

(cid:132)(cid:132) CCáác công vi

(cid:132)(cid:132) Tương t (cid:132)(cid:132) Tương t

c A1, A2 giốống nhau v ng nhau vềề bbảản chn chấất, t,

c công việệc A1, A2 gi chchỉỉ khkháác gic giáá trtrịị đ đầầu vu vàào.o. cho B1, 1, B2B2 Tương tựự cho B cho C1, C2 Tương tựự cho C1, C2

nh con ng chương trìình con SSửử ddụụng chương tr trưtrườờng hng hợợp 2p 2

/* Các công việc phải thực hiện*/

HÀM A Công việc A

Gọi hàm A với gtrị đầu vào 1 Gọi hàm B với gtrị đầu vào 1 Gọi hàm C với gtrị đầu vào 1

HÀM B Công việc B

Gọi hàm A với gtrị đầu vào 2 Gọi hàm B với gtrị đầu vào 2 Gọi hàm C với gtrị đầu vào 2

HÀM C Công việc C

VVíí ddụụ

(cid:132)(cid:132) TTíính di

nh diệện tn tíích 2 h ch 2 hìình tròn v

lưlượợt lt làà bbáán kn kíính hnh hìình tròn 1 v nh tròn vớới di dữữ kikiệện nhn nhậập lp lầần n nh tròn 1 vàà 2.2.

Không sửử ddụụng chương tr Không s

nh con ng chương trìình con

/* Các công việc phải thực hiện */ - Nhập bán kính hình tròn 1 - Tính diện tích hình tròn 1 - Xuất kết quả diện tích hình tròn 1

- Nhập bán kính hình tròn 2 - Tính diện tích hình tròn 2 - Xuất kết quả diện tích hình tròn 2

SSửử ddụụng chương tr

nh con ng chương trìình con

HÀM NhapBanKinh

/* Các công việc phải thực hiện trong hàm void main */ Khai báo R1, R2 Khai báo S1, S2

HÀM TinhDienTich

NhapBanKinh(&R1) S1 = TinhDienTich(R1) XuatDienTich(S1)

HÀM XuatDienTich

NhapBanKinh(&R2) S1 = TinhDienTich(R2) XuatDienTich(S2)

Khai bááo chương tr Khai b

nh con o chương trìình con

kiểu_trả_về tên_hàm(

kiểu_tham_số_1 tên_tham_số_1, …, kiểu_tham_số_n tên_tham_số_n)

Ví dụ:

int TinhDienTich(int r) void XuatDienTich(float S) void main()

VVíí ddụụ bibiếến cn cụục bc bộộ

void main() {

/* Khai bao 2 bien a, b */ int a, b; a = 1; b = 2; printf("Truoc khi goi ham demo,

a = %d va b = %d\n", a, b);

demo(a,b); printf("Sau khi goi ham demo,

a = %d va b = %d\n", a, b);

}

VVíí ddụụ bibiếến cn cụục bc bộộ

void demo(int x, int y) {

int a,b; a = x + 1; b = y + 2; printf("Trong ham demo, a = %d\n", a); printf("Trong ham demo, b = %d\n", b);

}

GGọọi hi hààm vm vàà truy

n tham sốố truyềền tham s

/* Thuc hien nhap, tinh, xuat ket qua cho hinh tron 1 */

printf("Hinh tron 1: \n"); NhapBanKinh(&r1); S1 = TinhDienTich(r1); XuatDienTich(S1);

Mã nguMã nguồồn chương tr

n chương trìình vnh víí ddụụ

#include #include

man hinh */

printf("Dien tich hinh tron

la: %8.2f\n", S);

}

Mã nguMã nguồồn chương tr

n chương trìình vnh víí ddụụ

/* Chuong trinh chinh */ void main() {

/* Khai bao bien ban kinh va

dien tich cho 2 hinh tron */

int r1, r2; float S1, S2; /* Ham xoa man hinh */ clrscr();

Mã nguMã nguồồn chương tr

n chương trìình vnh víí ddụụ

/* Thuc hien nhap, tinh, xuat ket qua cho hinh tron 1 */

printf("Hinh tron 1: \n"); NhapBanKinh(&r1); S1 = TinhDienTich(r1); XuatDienTich(S1);

Mã nguMã nguồồn chương tr

n chương trìình vnh víí ddụụ

/* Thuc hien cho hinh tron 2 */ printf("Hinh tron 2: \n"); NhapBanKinh(&r2); S2 = TinhDienTich(r2); XuatDienTich(S2); /* Yeu cau nguoi dung nhan mot

phim bat ky de ket thuc */

printf("Nhan 1 phim bat ky de

ket thuc...");

getch();

}

ChChạạy ty từừng bư

ng bướớc chương tr

c chương trìình vnh víí ddụụ

ChChạạy ty từừng bư

ng bướớc chương tr

c chương trìình vnh víí ddụụ

/* Chuong trinh chinh */ void main() {

/* Khai bao bien ban kinh va

dien tich cho 2 hinh tron */

int r1, r2; float S1, S2; /* Ham xoa man hinh */ clrscr();

ChChạạy ty từừng bư

ng bướớc chương tr

c chương trìình vnh víí ddụụ

/* Chuong trinh chinh */ void main() {

/* Khai bao bien ban kinh va

dien tich cho 2 hinh tron */

int r1, r2; float S1, S2; /* Ham xoa man hinh */ clrscr();

Mã nguMã nguồồn chương tr

n chương trìình vnh víí ddụụ

/* Thuc hien nhap, tinh, xuat ket qua cho hinh tron 1 */

printf("Hinh tron 1: \n"); NhapBanKinh(&r1); S1 = TinhDienTich(r1); XuatDienTich(S1);

Mã nguMã nguồồn chương tr

n chương trìình vnh víí ddụụ

/* Thuc hien nhap, tinh, xuat ket qua cho hinh tron 1 */

}

Mã nguMã nguồồn chương tr

n chương trìình vnh víí ddụụ

/* Thuc hien nhap, tinh, xuat ket qua cho hinh tron 1 */

printf("Hinh tron 1: \n"); NhapBanKinh(&r1); S1 = TinhDienTich(r1); XuatDienTich(S1);

Mã nguMã nguồồn chương tr

n chương trìình vnh víí ddụụ

/* Thuc hien nhap, tinh, xuat ket qua cho hinh tron 1 */

}

Mã nguMã nguồồn chương tr

n chương trìình vnh víí ddụụ

/* Thuc hien nhap, tinh, xuat ket qua cho hinh tron 1 */

printf("Hinh tron 1: \n"); NhapBanKinh(&r1); S1 = TinhDienTich(r1); XuatDienTich(S1);

Mã nguMã nguồồn chương tr

n chương trìình vnh víí ddụụ

/* Thuc hien nhap, tinh, xuat ket qua cho hinh tron 1 */

printf("Hinh tron 1: \n"); NhapBanKinh(&r1); S1 = TinhDienTich(r1); XuatDienTich(S1);

Mã nguMã nguồồn chương tr

n chương trìình vnh víí ddụụ

/* Ham de xuat dien tich, gia tri dau vao la dien tich, ko co gia tri tra ve */ void XuatDienTich(float S) {

/* Xuat ket qua dien tich ra

man hinh */

printf("Dien tich hinh tron

la: %8.2f\n", S);

}

Mã nguMã nguồồn chương tr

n chương trìình vnh víí ddụụ

/* Ham de xuat dien tich, gia tri dau vao la dien tich, ko co gia tri tra ve */ void XuatDienTich(float S) {

/* Xuat ket qua dien tich ra

man hinh */

printf("Dien tich hinh tron

la: %8.2f\n", S);

}

Mã nguMã nguồồn chương tr

n chương trìình vnh víí ddụụ

/* Thuc hien nhap, tinh, xuat ket qua cho hinh tron 1 */

printf("Hinh tron 1: \n"); NhapBanKinh(&r1); S1 = TinhDienTich(r1); XuatDienTich(S1);

Mã nguMã nguồồn chương tr

n chương trìình vnh víí ddụụ

/* Thuc hien cho hinh tron 2 */ printf("Hinh tron 2: \n"); NhapBanKinh(&r2); S2 = TinhDienTich(r2); XuatDienTich(S2); /* Yeu cau nguoi dung nhan mot

phim bat ky de ket thuc */

printf("Nhan 1 phim bat ky de

ket thuc...");

getch();

}

Mã nguMã nguồồn chương tr

n chương trìình vnh víí ddụụ

/* Thuc hien cho hinh tron 2 */ printf("Hinh tron 2: \n"); NhapBanKinh(&r2); S2 = TinhDienTich(r2); XuatDienTich(S2); /* Yeu cau nguoi dung nhan mot

phim bat ky de ket thuc */

printf("Nhan 1 phim bat ky de

/* Thuc hien cho hinh tron 2 */ printf("Hinh tron 2: \n"); NhapBanKinh(&r2); S2 = TinhDienTich(r2); XuatDienTich(S2); /* Yeu cau nguoi dung nhan mot

phim bat ky de ket thuc */

printf("Nhan 1 phim bat ky de

ket thuc...");

getch();

}

Mã nguMã nguồồn chương tr

n chương trìình vnh víí ddụụ

/* Thuc hien cho hinh tron 2 */ printf("Hinh tron 2: \n"); NhapBanKinh(&r2); S2 = TinhDienTich(r2); XuatDienTich(S2); /* Yeu cau nguoi dung nhan mot

phim bat ky de ket thuc */

printf("Nhan 1 phim bat ky de

printf("Nhan 1 phim bat ky de

ket thuc...");

getch();

}

Ghi nhớớ Ghi nh

(cid:132)(cid:132) PhPhảải li lậập kp kếế hohoạạch, d nh trướớc khi vi

c chương ch, dựự kikiếến cn cấấu tru trúúc chương

trong mộột ht hààm. m. t công việệc c nên thựực hic hiệện mn mộột công vi

t code c khi viếết code trtrìình trư Không viếết tt tấất ct cảả mmọọi thi thứứ ởở trong m (cid:132)(cid:132) Không vi MMỗỗi hi hààm chm chỉỉ nên th riêng biệệt nt nàào đo đóó.. riêng bi (cid:132)(cid:132) NNếếu tham s nhnhậật, khai b u tham sốố truytruyềền vn vàào ho hààm cm cầần đưn đượợc cc cậập p u sao (““**””)) t, khai bááo tham s o tham sốố phphảải ci cóó ddấấu sao (

BBàài ti tậập p

(cid:132)(cid:132) GiGiááo tro trìình Lnh Lậập trp trìình Cnh C Chương 1: 1: 1, 1, 3, 3, 5, 5, 6, 6, 77 Chương 2: 2: 1, 1, 2, 2, 4, 4, 7, 7, 99 3: 3, 4, 7, 8, 9 Chương 3: 3, 4, 7, 8, 9

(cid:132)(cid:132) Chương (cid:132)(cid:132) Chương (cid:132)(cid:132) Chương