Bài giảng nhiên liệu, dầu mỡ và chất lỏng chuyên dùng

TATAÄÄP SLIDE BA

P SLIDE BAØØI GIA

I GIAÛÛNGNG

BK TP.HCM

NHIEÂN LIEÄU, DAÀU MÔÕ VAØ NHIEÂN LIEÄU, DAÀU MÔÕ VAØ CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

BoämoânOÂ toâ–Maùyñoänglöïc KhoaKyõthuaätGiaothoâng TröôøngÑaïihoïcBaùchkhoa 268 Lyùthöôøngkieät, P.14, Q.10, Tp.HCM Ñieänthoïai: +84 -8655979 Email : vtbong@lib.hcmut.edu.vn

NOÄI DUNG MOÂN HOÏC NOÄI DUNG MOÂN HOÏC

Teânmoânhoïc : NHIEÂNLIEÄU-DAÀU MÔÕ VAØ

CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG

Maõsoámoânhoïc: 206035

Phaânphoáitieáthoïc: 2-1-4

§ Lyùthuyeát: 28tieát

§ Seminar: 14 tieát

Caùnboägiaûngdaïy:

GVC.Th.SVaênThòBoâng

GV.Th.STraànQuangTuyeân

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

GV.Th.SHoàngÑöùcThoâng

2 NOÄI DUNG MOÂN HOÏC NOÄI DUNG MOÂN HOÏC

Noäidung moânhoïc : khaùinieämchungveànhieânlieäu; nhieânlieäutruyeànthoángxaêng-diesel, nhieânlieäuthay theá(Biodiesel, Bioethanol, LPG, CNG, fuel cell, hydrogen,..). Côsôûlyùthuyeátveàma saùtvaømaøimoøn. Khaùinieämveàchaátboâitrôn. Ñaëctínhkyõthuaätcuûa chaátboâitrônloûng –daàuboâitrôn. Ñaëctínhkyõthuaät cuûachaátboâitrônñaëc–môõboâitrôn. Ñaëctínhkyõ thuaätcuûachaátloûngchuyeânduøng.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

3 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. B.V. Ga, V.T. Boâng, P.X. Mai, T.V. Nam, T.T.H.

, NXB GiaùoDuïc,

Tuøng, OÂ toâ& OÂ nhieãmMoâitröôøng 1999.

2. P.M. Taân, ToånghôïpHöõucôvaøHoùadaàu , NXB

ÑHQG Tp.HCM, 2005.

3. V.T. Hueà, N.P. Tuøng, HöôùngdaãnSöûduïngNhieânlieäu

Daàu-Môõ, NXB KHKT, 2000

4. TöøñieånNhieânlieäu-Daàu-Môõ-Chaáttheâm-Chaátloûng

Chuyeânduøng , NXB KHKT, 1984

5. NguyeãnÑìnhPhoå, Kyõthuaätsaûnxuaátñieänhoùa , NXB

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

ÑHQG Tp.HCM, 2006

4 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

6. ÑinhThòNgoï, Hoùahoïcdaàumoûvaøkhí , NXB KHKT,

2004.

7. C.E. Wyman, Handbook Bioethanol, Taylor &

Francis, 1996. J.G. Speight, Petroleum Chemistry and Refining, Taylor & Francis, 1998

9. M.M. Khonsari, E.R. Booser, Applied Tribology,

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

John Wiley & Sons, 2001

5 ÑEÀCÖÔNG CHI TIEÁT ÑEÀCÖÔNG CHI TIEÁT

ChChööôngông 1: TO1: TOÅÅNG QUAN VE

NG QUAN VEÀÀ NHIEÂN LIE

NHIEÂN LIEÄÄU,U,

DADAÀÀU MOU MOÛÛ –– CHECHEÁÁ BIEBIEÁÁN DAN DAÀÀU U MOMO

1.1 Toångquanveànhieânlieäu

1.2 Daàumoû

1.3 Cheábieándaàumoû

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

6 ÑEÀCÖÔNG CHI TIEÁT ÑEÀCÖÔNG CHI TIEÁT

ChChööôngông 2: NHIEÂN LIE

U XAÊNG 2: NHIEÂN LIEÄÄU XAÊNG

2.1 Ñaëcñieåmñoängcôsöûduïngnhieânlieäuxaêng

2.2 Caùcyeâucaàuñoáivôùixaêng

2.3 Caùctínhchaátcuûaxaêng

2.4 Caùcchætieâuchínhñaùnggiaùchaátlöôïng

nhieânlieäuxaêng

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

7 ÑEÀCÖÔNG CHI TIEÁT ÑEÀCÖÔNG CHI TIEÁT

ChChööôngông 3: NHIEÂN LIE

U DIESEL 3: NHIEÂN LIEÄÄU DIESEL

3.1 Ñaëcñieåmcuûañoängcôsöûduïngnhieânlieäudiesel

3.2 Caùcyeâucaàuñoáivôùinhieânlieäudiesel

3.3 Caùctínhchaátcôbaûncuûanhieânlieäudiesel

3.4 Caùcchætieâuchínhñaùnhgiaùchaátlöôïng

nhieânlieäudiesel

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

8 ÑEÀCÖÔNG CHI TIEÁT ÑEÀCÖÔNG CHI TIEÁT

ChChööôngông 4: NHIEÂN LIE

U THAY THEÁÁ 4: NHIEÂN LIEÄÄU THAY THE

4.1 Khíthieânnhieân(NG)

4.2 Khíñoànghaønhhoùaloûng(LPG)

4.3 Nhieânlieäucoàn

4.4 Nhieânlieäudaàuthöïcvaät –Biodiesel

4.5 khíBiogas

4.6 Naênglöôïngñieänvaøpin nhieânlieäu

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

9 ÑEÀCÖÔNG CHI TIEÁT ÑEÀCÖÔNG CHI TIEÁT

Chöông5: MA SAÙT VAØMAØI MOØN

5.1 Khaùinieämveàma saùtvaømaøimoøn

5.2 Caùcdaïngma saùtvaømaøimoøn

5.3 Moätsoávíduïma saùttrongcôkhí

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

10 ÑEÀCÖÔNG CHI TIEÁT ÑEÀCÖÔNG CHI TIEÁT

Chöông6: DAÀU BOÂI TRÔN

6.1 Coângduïng-YÙnghóa-Yeâucaàucuûadaàuboâitrôn

6.2 Ñaëctínhkyõthuaätcuûadaàuboâitrôn

6.3 Phaânloaïidaàu

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

11 ÑEÀCÖÔNG CHI TIEÁT ÑEÀCÖÔNG CHI TIEÁT

Chöông7: MÔÕ BOÂI TRÔN

7.1 KhaùinieämvaøCoângduïngcuûaMôõboâitrôn

7.2 ÑaëctínhKyõthuaätcuûaMôõboâitrôn

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

7.3 PhaânloïaiMôõboâitrôn

12 ÑEÀCÖÔNG CHI TIEÁT ÑEÀCÖÔNG CHI TIEÁT

Chöông8: CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG

8.1 Chaátloûnglaømmaùt

8.2 Chaátloûngthuûylöïc

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

8.3 Chaátloûngñaëcchuûng

13 TATAÄÄP SLIDE BA

P SLIDE BAØØI GIA

I GIAÛÛNGNG

BK TP.HCM

NHIEÂN LIEÄU-DAÀU MÔÕ VAØ NHIEÂN LIEÄU-DAÀU MÔÕ VAØ CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG

ChChööôngông 1: TO1: TOÅÅNG QUAN VE

NHIEÂN LIEÄÄU U –– NG QUAN VEÀÀ NHIEÂN LIE DADAÀÀU MOU MOÛÛ –– CHECHEÁÁ BIEBIEÁÁN DAN DAÀÀU MOU MOÛÛ

q ToångquanveàNhieânlieäu

q Daàumoû

q Cheábieándaàumoû

BoämoânOÂ toâ–Maùyñoänglöïc KhoaKyõthuaätGiaothoâng TröôøngÑaïihoïcBaùchkhoa 268 Lyùthöôøngkieät, P.14, Q.10, Tp.HCM Ñieänthoïai: +84 -8655979 Email : vtbong@lib.hcmut.edu.vn

TOÅNG QUAN VEÀNHIEÂN LIEÄU TOÅNG QUAN VEÀNHIEÂN LIEÄU

1. Giôùithieäukhaùiquaùtveànaênglöôïngtruyeànthoáng

Naênglöôïngtruyeànthoángsöûduïngtreânoâtoâlaønaêng löôïngnhieätdo ñoátchaùynhieânlieäuloûngcoùnguoàngoáctöø daàumoû: XaêngvaøDiesel…

Daàumoû: Coùnguoàngoáchöõucôhoùathaïch, hìnhthaønh

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

do söïphaânhuûycuûaxaùcñoängvaøthöïcvaättrongcaùclôùp traàmtíchôûñaùybieånhoaëctrongloøngñaát, döôùitaùcduïng phaùhuûycuûacaùcvi khuaånhieáukhí.

15 TOÅNG QUAN VEÀNHIEÂN LIEÄU TOÅNG QUAN VEÀNHIEÂN LIEÄU

Daàukhí: laøteângoïicuûadaàumoû(daàuthoâ) vaøhoãnhôïp

khíthieânnhieân.

Daàukhílaømoätnguoànkhoùangsaûnlôùnvaøquyùcuûacon

ngöôøi. Daàukhícungcaáp:

-60 ÷65% naênglöôïngtieâuthuïtreântheágiôùi.

-90% caùcsaûnphaåmcuûangaønhcoângnghieäphoùadaàu

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

(haøngnghìnloaïisaûnphaåmcuûacoângnghieäphoùadaàu).

16 TOÅNG QUAN VEÀNHIEÂN LIEÄU TOÅNG QUAN VEÀNHIEÂN LIEÄU

2. Yeâucaàuñoáivôùinhieânlieäuñoängcôñoáttrong

Coùnaênglöôïng(nhieättrò) lôùn.

Coùcaùcthoângsoávaätlyùphuøhôïpvôùiñoängcôsöûduïng.

Coùñoäoånñònhcao, khoângbòbieánchaáttrongthôøigian daøi.

Khoângchöùalaãnnöôùc, taïpchaátcôhoïc.

Coùlöôïngdöïtröõlôùn, giaùthaønhreû.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Vaánñeàsaûnxuaát, löutröõ, vaänchuyeån, phaânphoáiñôn giaûn, deãdaøngvaøan toaøn.

17 DAÀU MOÛ DAÀU MOÛ

1. Ñònhnghóadaàumoû

Daàumoûlaømoättrongcaùcchaáthöõucôhoùathaïch(than ñaù, daàumoû, khíthieânnhieân), laømoäthoãnhôïpcuûanhieàu loaïihydrocacbon(CnHm), coùcaáutruùchoùahoïckhaùcnhau vaøcoùcaùctínhchaátdòbieät.

chuûyeáutaïoneâncaùchôïp

2. Thaønhphaànnguyeântoá phaàncuûadaàumoû

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Cacbon(C): 83,5 ÷87% Hydro ( H): 11,5 ÷14%

18 DAÀU MOÛ DAÀU MOÛ

HaømlöôïngHydro (H) coùtrongdaàumoûcaohônhaúnso

vôùicaùckhoaùngvaätcoùnguoàngoácñoängthöïcvaätphaânhuûy khaùcnhö:

–Than buøn: 5%

–Than ñaù: töø2% ñeán5%.

HaømlöôïngH caohônC laølyùdo ñeågiaûithíchnguyeân

nhaândaàumoûtoàntaïiôûtraïngthaùiloûng.

Ngoaøiratrongdaàumoûcoønchöùamoätlöôïngnhoûlöu

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

huyønh, Oxy, Nitô. . .

19 DAÀU MOÛ DAÀU MOÛ

3. Lyùtínhcuûadaàumoû

Daàumoûthöôøngôûtheåloûngnhôù, coùmoätsoádaàumoûdo haømlöôïngParafincaoneânngayôûnhieätñoäthöôøngñaõ ñoângñaëc.

Daàucoùmaàusaéctöøvaøngnhaït, naâusaùngñeánñensaãmcoù aùnhhuyønhquang.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Ñoänhôùtthayñoåitrongmoätkhoaûngraátroängtöø5 cStñeán 100 cStvaøcoùtheåhôn. Daàucoùñoänhôùtlôùnhônnöôùc haøngtruïc, thaämchíhaøngtraêmlaànnhönglaïicoùtyûtroïng thaáphôn.

20 DAÀU MOÛ DAÀU MOÛ

CaùcHydrocacbontrongdaàumoûcoùkhoáilöôïngphaântöû khaùcnhauneânchuùngcoùnhieätñoäsoâikhaùcnhau.

r = 0,78 ‚ 0,98 kg/lít.

Khoáilöôïngrieângdaàumoûkhoaûng Daàucoùmaøucaøngsaùngthìcoùkhoáilöôïngrieângcaøngnhoû vaøcaøngloaõng.

QH = 41.000 ‚ 46.000

Nhieättròthaáptrongkhoaûng kJ/kg.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Daàumoûvaøcaùcsaûnphaåmcuûadaàumoûhoøatan trong röôïu, töïhoøatan toáttrongmôõ, daàuvaøaxitbeùo.

21 DAÀU MOÛ DAÀU MOÛ

Daàumoûkhoângchöùanöôùcvaøsaûnphaåmcuûadaàulaøcaùc chaátkhoângdaãnñieän.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Tínhdaãnñieäncuûadaàunhoûhôncuûakính, goámvaøsöùtöø3 ñeán4 laàn. Töødaàumoûcheátaïoracaùcloaïidaàuñaëcbieät chuyeânduøngchomaùybieántheá, tuïñieänvaøcaùcthieátbò ñieän.

22 DAÀU MOÛ DAÀU MOÛ

4. Thaønhphaànchínhcuûadaàumoû: goàm4 nhoùmchính

a. NhoùmHydrocacbonParafin(Alkan) :

Coângthöùctoångquaùt: CnH2n+2

ParafinlaøcaùcHydrocacboncoùkeátcaáuphaântöûmoät maïchCacbonhôû, caùcnguyeântöûCacbonlieânkeátvôùinhau baènglieânkeátñônbeànvöõngneâncoùteânlaøHydrocacbon no(n –Parafin) nhö: n –Octan(n – C 8H18)

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

CH3 –CH 2 –CH 2 –CH 2 –CH 2 –CH 2 –CH 2 –CH 3

23 DAÀU MOÛ DAÀU MOÛ

0C, p = 1bar) Parafincoùtheå

ÔÛñieàukieänthöôøng(t = 25 toàntaïiôû3 traïngthaùi:

Theåkhí(C 1 ﬁ C4): Meâtan(CH 4), Etan(C 2H6), Propan (C3H8) vaøButan(C 4H10)

Theåloûng(C 5 ﬁ C17): Pentan(C 5H12), Hexan(C 6H14), Heptan(C 7H16), Octan(C 8H18), Nonan(C 9H20), Decan (C10H22), …, Xetan(C 16H34), (C17H36).

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Theåraén (C18 trôûleân): Octadecan(C 18H38), Nonadecan (C19H40), Ecoran(C 20H42)…

24 DAÀU MOÛ DAÀU MOÛ

NhieätñoänoùngchaûycuûacaùcParafinraéntaêng daàntheoñoädaøicuûamaïchC. Nhieätñoänaøycuûan– ParafinthöôønglôùnhônParafinphaânnhaùnhtöông öùng(coøngoïilaøizo–Parafinhay Parafinñoàngvò).

n–Alkan(Alkanchuaån) coùkhoáilöôïngphaântöû

caønglôùnthìkhaûnaêngphaûnöùngcaøngmaïnh(caøng deãchaùy), neânchuùngcoùnhieàutrongnhieânlieäu Diesel nhöXetan(C 16H34).

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

25 DAÀU MOÛ DAÀU MOÛ

b. NhoùmOlefin (Alken)

Coângthöùctoångquaùt: CnH2n Olefin laøcaùcHydrocacbonkhoângno, ôûphaântöûOlefin

caùcnguyeântöûCacbonlieânkeátvôùinhautheomoätmaïch Cacbonhôû, baènglieânkeátñônvaølieânkeátñoâikeùmbeàn.

Do coùlieânkeátñoâi, maïchCacbonkhoângbaõohoøaneân caùcOlefin coùhoaïttínhcao, keùmoånñònh, keùmbeànvöõng.

CH2 = CH2

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

CaùcOlefin coùcaáutruùcthaúng(normal) vaønhaùnh(izo). Etylen(n – C 2H4): Propylen(n – C 3H6): CH3 –CH = CH 2

27 DAÀU MOÛ DAÀU MOÛ

3–Hepten (C7H14):

CH3 –CH 2 –CH = CH–CH 2 –CH 2 –CH 3

CaùcHydrocacbonOlefin khoângcoùmaëttrongdaàuthoâvaø

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

khíthieânnhieân, nhönglaïitoàntaïivôùihaømlöôïngkhaùcao trongcaùcsaûnphaåmcheábieántöødaàumoû, ñaëcbieätcoùnhieàu trongxaêng .

28 DAÀU MOÛ DAÀU MOÛ

NaphtencoùkhoáilöôïngrieânghôilôùnhônParafincoù

cuøngsoánguyeântöûCacbonvaøcoùnhieättròhôinhoûhônvì coùtyûleäC/H lôùnhôn.

Naphtenkhoângnhöõngchæcoùmoätvoøngmaøcoùtheåcoù

2, 3 vaønhieàuvoøng.

CaùcHydrocacbonNaphtencoùtínhoånñònhhoùahoïcvaø

oånñònhnhieätcao(do coùkeátcaáuphaântöûmaïchvoøng).

ÔÛnhieätñoäthaápkhoângbòOxy hoùavaøkhoânggaâyphaûn

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

öùnghoùahoïcvôùiaxitvaøkieàm. ÔÛnhieätñoäcaocoùtheåbò Oxy hoùataïothaønhaxitNaphtenvaøgiaûiphoùngHydro.

30 DAÀU MOÛ DAÀU MOÛ

LoaïiHydrocacbonnaøycoùtínhtöïchaùynaèmgiöõa

n–parafinvaøIzo–Parafin.

Naptencoùsoávoøngcaøngnhieàuvaøcoùmaïchnhaùnhcaøng

daøithìnhieätñoäñoângñaëccuûanoùcaøngcao.

NaptencoùnhieàutrongthaønhphaànxaêngvaøDiesel vaøo

muøañoângvìcoùnhieätñoäñoângñaëcthaáp.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

LoaïicoùmaïchnhaùnhAlkyl daøithìcoùñoänhôùtcaoneân thöôøngcoùnhieàutrongdaàumôõboâitrôn(chieámkhoaûng 70%).

31 DAÀU MOÛ DAÀU MOÛ

Coângthöùctoångquaùt: CnH2n–6

Hydrocacbonthômcoùcaáutruùcphaântöûmoätvoønglaønhaân Benzen(C 6H6) goàm06 nguyeântöûCacbonlieânkeátvoøngvôùi03 noáiñônvaø03 noáiñoâi, saépxeápxenkeõvôùinhau.

d. NhoùmHydrocacbonthôm(Aromatic)

MetylBenzen(Toluen) (C 6H5 –CH 3)

CH3

Benzen(C 6H6) CH

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

32 DAÀU MOÛ DAÀU MOÛ

Hydrocacbonthômcoùtrongdaàumoûvôùihaømlöôïngvaøi

% vaøcoùíttrongxaêngchöngcaátthaúng.

Ñoänhôùt, maätñoävaønhieätñoäsoâicuûaHydrocacbonthôm

caohônNaphtenvaøAlkancoùcuøngkhoáilöôïngphaântöû.

Hydrocacbonthômcoùtínhbeànvöõnghoùahoïccao, khoùtöï

chaùyneâncoùtínhchoángkíchnoåcaocoùlôïiñoáivôùixaêng, nhönglaïikhoângneâncoùtrongnhieânlieäuDiesel do khoùchaùy deãtaïomuoäithan.

Hydrocacbonthômthöôøngcoùtrongdaàumôõboâitrôndöôùi

daïnglieânkeátvôùiNaptengoïilaø:

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Napten–Hydrocacbonthôm.

33 DAÀU MOÛ DAÀU MOÛ

e. Nhöõngthaønhphaànkhaùc

TrongkhídaàumoûngoaøicaùchôïpphaànHydrocacbon noùitreâncoøncoùchöùamoätlöôïngnhoûcaùchôïpchaátchöùa Oxy, nitô, löuhuyønh, vaømoätsoáaxithöõucô.

ường

Oxy trongdaàumoûôûdöôùidaïngcaùchôïpchaátchöùaOxy nhöaxithöõucô, keovaønhöïahaécín. Thoâng th Oxychieám0,1÷1%, tuynhieâncoùloaïidaàunhieàunhöïa Oxy chieám2 ÷3%.

ﬁ 0,3%, ôû

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Nitô chieámmoätphaànnhoûkhoaûng0,001 daïngamoâniaêcdaãnñeánmuøivòkhoùchòu.

34 DAÀU MOÛ DAÀU MOÛ

Löuhuyønh“S” trongdaàumoûthöôønggaëpôûdaïnghôïp chaát. Tuynhieânmoätsoámoûdaàucoùchöùa“S”nguyeân chaátdöôùidaïnghoøatan trongdaàu.

Löuhuyønhcoùtínhoånñònhnhieätthaápneântrongquaù

trìnhchöngcaátcoùtheåtaùchñöôïcmoätphaàn“S”rakhoûi caùcsaûnphaåmtinhcheádöôùidaïng“SH”nhöSunfua Hydro (H2S).

Löuhuyønhlaøchaáthoaïttính, aênmoønkimloaïimaïnh

neânraáthaïncheácoùtrongnhieânlieäuvaødaàumôõboâi trôn. Haømlöôïng“S”trongdaàumoûtöø0,01 ñeán3,05 % (töøtoátñeánxaáu).

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Khítrô Argon (Ar) vaøHeli(He) . . .

35 DAÀU MOÛ DAÀU MOÛ

Ngoaøira,trongdaàumoûcoøntoàntaïicaùcHydrocacbon

laitaïpnhöchaátnhöïa–Asphaltenlaøcaùchôïpchaátthôm ngöngtuï, coùkhoáilöôïngphaântöûcaotöø600 –2500 hoaëc hônnöõa. Nhöïa–Asphalten coùtínhoånñònhhoùahoïckeùm, deãbòOxy hoùa, deãlaømsaûnphaåmdaàumoûbieánchaát, ñoåi maøu, deãtaïocoác. . .

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Caùcchaátnaøylaønhöõngtaïpchaát. Soálöôïngcaùcchaátneâu treâncaøngnhieàuthìchaátlöôïngcuûadaàumoûcaønggiaûmdo: Gaâyaênmoønkimloaïi; coùtínhoånñònhhoùahoïckeùm, deãbò Oxy hoùalaømbieánchaátdaàumôõ, ñoåimaøu, deãtaïocoác; laøm ngoäñoäccaùcquaùtrìnhxuùctaùctrongcheábieándaàu; Gaâyoâ nhieãmmoâitröôøng.

36 CHEÁBIEÁN DAÀU MOÛ CHEÁBIEÁN DAÀU MOÛ

Coângngheächeábieándaàumoû chialaøm03 nhoùmchính:

Taùchdaàumoûthaønhcaùcphaânñoaïnrieângbieätbaèng chöngcaát.

BieánñoåithaønhcaùcdaïngHydrocacbonthíchhôïpbaèng caùcquaùtrìnhcheáhoùanhieät, cracking, taùitaïolaïi.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Tinhluyeän(laømsaïch) ñeåloaïicaùcthaønhphaànkhoâng mongmuoán, coùhaïinhö: Löuhuyønh, chaátkeonhöïa, caùchôïpphaànHydrocacbonthômcoùcaáutruùcphöùctaïp ñavoøng, ñeånaângcaochaátlöôïngsaûnphaåm(giaûmkhaû naêngtaïocoác, taêngtínhoånñònhcuûañoänhôùtñoáivôùi nhieätñoä. . ).

37 CHEÁBIEÁN DAÀU MOÛ CHEÁBIEÁN DAÀU MOÛ

Caùcloaïisaûnphaåmcuûacoângngheächeábieándaàukhí

Goàmcoùnhoùmsaûnphaåmnaênglöôïng, nhoùmsaûnphaåm

phi naênglöôïng, nhoùmsaûnphaåmhoùahoïc

goàmnhieânlieäuñoäng

a. Nhoùmsaûnphaåmnaênglöôïng: côcaùcloaïi, nhieânlieäucaùcloøñoátcoângnghieäpvaøchaátñoát trongdaânduïngsinhhoaït.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Nhieânlieäukhí, nhieânlieäuloûnglaøloaïisaûnphaåmchuû yeáu, chieámtôùi80 ‚ 90% saûnlöôïngdaàukhícuûatoaøntheá giôùi.

38 CHEÁBIEÁN DAÀU MOÛ CHEÁBIEÁN DAÀU MOÛ

Vaätlieäuboâitrôn: Daàumôõboâitrôntöønguoàndaàumoûchieám khoaûng10% so vôùinhieânlieäu. Saûnphaåmboâitrôntöødaàu moûcoùhaidaïng: Boâitrônloûnglaødaàunhôøn, boâitrôndeûo laømôõnhôøn.

Bitum(nhöïañöôøng)

b. Nhoùmsaûnphaåmphi naênglöôïng

c. Nhoùmsaûnphaåmhoùahoïc

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Töønguyeânlieäudaàukhícoùtheåcheábieánra raátnhieàusaûn phaåmphuïcvuïsaûnxuaátvaøñôøisoángcon ngöôøi, goïilaøsaûn phaåmhoùadaàu(PetrochemicalProducts). Thöïcteá90% caùc saûnphaåmhöõucônaøycoùnguoàngoáchoùadaàu.

39 TATAÄÄP SLIDE BA

P SLIDE BAØØI GIA

I GIAÛÛNGNG

BK TP.HCM

NHIEÂN LIEÄU-DAÀU MÔÕ VAØ NHIEÂN LIEÄU-DAÀU MÔÕ VAØ CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG

ChChööôngông 2: NHIEÂN LIE

U XAÊNG 2: NHIEÂN LIEÄÄU XAÊNG

q Ñaëcñieåmñoängcôsöûduïngnhieânlieäuxaêng

q Caùcyeâucaàuñoáivôùixaêng

q Caùctínhchaátcôbaûncuûaxaêng

q Caùcchætieâuchínhñaùnggiaùchaátlöôïng

BoämoânOÂ toâ–Maùyñoänglöïc KhoaKyõthuaätGiaothoâng TröôøngÑaïihoïcBaùchkhoa 268 Lyùthöôøngkieät, P.14, Q.10, Tp.HCM Ñieänthoïai: +84 -8655979 Email : vtbong@lib.hcmut.edu.vn

nhieânlieäuxaêng

ÑAËC ÑIEÅM ÑOÄNG CÔ SÖÛDUÏNG ÑAËC ÑIEÅM ÑOÄNG CÔ SÖÛDUÏNG NHIEÂN LIEÄU XAÊNG NHIEÂN LIEÄU XAÊNG

Xaêng laømoättrongnhieàusaûnphaåmcuûadaàumoû, laøloaïi

, toàntaïidöôùidaïngloûng, coùnhieätñoäboáchôi

‚ 40)0C ñeán(180 ‚ 220)0C, coùkhoái 0C laø r = (0,65 ‚ 0,80) g/cm3. Xaêngchöùa

nhieânlieäunheï trongkhoaûngtöø(30 löôïngrieângôû15 khoaûng80 ‚90% CacbuahydronhoùmAlkanvaøCycloalkan.

Thaønhphaàntoátnhaát

: Parafinñoàngvò(Iso–Alkan)

e cuûañoängcô,

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

vaøCacbuahydrothôm vìcoùkeátcaáuphaântöûbeànvöõng. Xaêngcoùnhieàucaùcthaønhphaànneâutreânseõcoùñaëctính choángkíchnoåcaochopheùptaêngtyûsoáneùn keátquaûtaêngcoângsuaát Ne.

41 ÑAËC ÑIEÅM ÑOÄNG CÔ SÖÛDUÏNG ÑAËC ÑIEÅM ÑOÄNG CÔ SÖÛDUÏNG NHIEÂN LIEÄU XAÊNG NHIEÂN LIEÄU XAÊNG

Tyûsoáneùnthaáp, soávoøngquay cao.

Hoãnhôïpchaùyhoøatroäntröôùc, ñoàngnhaát.

Chaùycöôõngböùc, taâmchaùyxuaáthieäntaïibugi, chaùylan ñeàuratoaønboätheåtíchbuoàngchaùyvaøkeátthuùctaïikhuvöïc ngoaøicuøngcuûabuoàngchaùy

Quaùtrìnhchaùydieãnraraátnhanh

Tyûsoáneùnthaáp, soávoøngquay cao.

Hoãnhôïpchaùyhoøatroäntröôùc, ñoàngnhaát.

Chaùycöôõngböùc, taâmchaùyxuaáthieäntaïibugi, chaùylan ñeàuratoaønboätheåtíchbuoàngchaùy.

Quaùtrìnhchaùydieãnraraátnhanh.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

42 CAÙC YEÂU CAÀU ÑOÁI VÔÙI XAÊNG CAÙC YEÂU CAÀU ÑOÁI VÔÙI XAÊNG

§ Ñaûmbaûoñoängcôdeãkhôûiñoängvaøchaïyoånñònhtrongmoïi ñieàukieänthôøitieát. Khoângbòñoângñaëckhinhieätñoähaï thaáp.

§ Thaønhphaànñoàngnhaát, baétchaùynhanh, coùnhieättròcao.

§ Cungcaápñuûcoângsuaátthieátkeámaøkhoângbògoõ(kíchnoå).

§ Chaátlöôïngkhíxaûñoängcôoâtoâtheotieâuchuaånquyñònh.

§ Chaátlöôïngxaêngítbòthayñoåikhilöutröõvaøvaänchuyeån.

§ Khoânggaâyaên moønkimloaïi, khoângtaïocaënmuoäibaùmleân

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

caùcchi tieáttrongbuoàngñoát.

43 CAÙC YEÂU CAÀU ÑOÁI VÔÙI XAÊNG CAÙC YEÂU CAÀU ÑOÁI VÔÙI XAÊNG

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Nhieättròcuûacaùcloïainhieânlieäu

44 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

Tínhchaátcôbaûncuûaxaênglaøcaùcchætieâuquantroïng aûnhhöôûngñeánchaátlöôïnghoaïtñoängcuûaxaêng, goàmcoù:

Tínhbay hôi

AÙpsuaáthôibaõohoøacuûaxaêng(REID)

Tínhchoángkíchnoåxaêng

Tínhoånñònhhoùahoïccuûaxaêng

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Tínhaênmoønkimloaïicuûaxaêng

45 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

1. Tínhbay hôi

Xaêngphaûicoùñoäbay hôithíchhôïp, khoangnhieätñoä

0C ñeán180 –220 0C.

bay hôicuûaxaêngoâtoâtöø35 –40

Xaêngcoùtínhbay hôikeùm(thaønhphaànnaëngnhieàuhôn

Khoùkhôûiñoäng

Khoùñieàuchænh

Chaùykhoângheátxaêng(haoxaêngvaøgaâyoânhieãm)

Taïonhieàumuoäithan, laømloaõngdaàunhôønboâitrôn, ñoäng cônhanhmoøn.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

thaønhphaànnheï) gaây:

46 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

Ñoàthòmoácnhieätñoä T 10, T50, T90 cuûaxaêng.

loaïi xaêng

Hieän nay caùc thöôngphaåmquyñònh: Tsñ = 35 ‚ 40 T10 = 60 ‚ 70 T50 = 115 ‚ 120 T10 = 180 ‚ 190 Tsc = 195 ‚ 200

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

47 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

Tínhbay hôicuûaxaêngñöôïcñaùnhgiaùbaèngcaùc chætieâu :

Ñöôøngcong boáchôi.

Thaønhphaànñieåmbay hôi.

AÙpsuaáthôibaõohoøa.

Khoáilöôïngrieânghay tyûtroïng.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

48 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

2. AÙpsuaáthôibaõohoøacuûaxaêng(REID)

AÙpsuaáthôibaûohoøalaøaùpsuaátcuûahôiôûtraïngthaùicaân

bomb 0C (hay 100 0F). Psi, Bar, kPa,

baèngvôùitheåloûngtrongmoätthieátbòchuyeânduøng ( REID) ñöôïcñotaïinhieätñoäxaùcñònhlaø37,8 ÑônvòñoaùpsuaáthôibaõohoøaREID: mmHg, kG/cm2...

AÙpsuaáthôibaõohoøaREID caøngcaothìkhaûnaêngbay hôicaøngmaïnh. Yeâucaàucaùcloaïixaêngphaûicoùaùpsuaáthôi baõohoøaREID phuøhôïpkhoângquaùcaohay quaùthaáp.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Quyñònhaùpsuaáthôibaõohoøacuûaxaêng:Khoângquaù 500 mmHg (tieâuchuaånxaêngcuûaLieânxoâ), trongkhoaûng: 44 ‚ 78 kPa (xaêngthöôngphaåmcuûacaùcnöôùckhaùc).

49 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

3. Tínhchoángkíchnoåxaêng

Hieäntöôïngchaùykíchnoåcoùtheåxaûyrakhiñieàukieän chaùykhoângphuøhôïp. Trongquaùtrìnhchaùylantruyeàn, aùp suaátvaønhieätñoäphaànhoøakhíôûphíatröôùcmaønglöûañöôïc taênglieântuïcdo böùcxaïnhieätvaødo cheøneùpbôûikeátquaû nhaûnhieätcuûahoøakhíñaõchaùygaâyra, laømgiataêngphaûn öùngphíatröôùcmaønglöûacuûahoøakhícaøngsaâu.

Soáhoøakhínaøytöïphaùthoûakhimaønglöûachöalantôùiseõ

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

taïoramaønglöûamôùicoùtoácñoächaùylantruyeànleânñeán 1500 –2500 m/s, gaâyrahieäntöôïngcoänghöôûngaùpsuaát laømtaêng, giaûmaùpsuaátcuûakhíchaùymoätcaùchñoätngoät (160 kg/cm 2) vaøtaïoracaùcsoùngxungñoängvañaäpvaøo vaùchxylanh, keátquaûlaømchoñoängcônoårung giaätmaïnh.

50 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

Caùctrungtaâmtöïchaùyxuaáthieäntronghoãnhôïpkhítröôùc

maønglöûa: nguoàngaâykíchnoå.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

51 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

a. Phöôngphaùphaïncheákíchnoåphíañoängcô

v Giaûinhieättoát(ñaûmbaûoñieàukieänlaømmaùtchoñoäng cô).

v Giaûmtaûiñoängcô(ñoùngnhoûböôùmga) seõlaømgiaûm löôïnghoãnhôïpkhínaïpmôùivaøoxylanh, giaûmthôøigian chaùycuûahoãnhôïp.

v Giaûmgoùcñaùnhlöûasôùm.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

v Thayñoåityûleänhieânlieäuvaøkhoângkhí(ñaämhoaëc loaõnghônñeàucoùxuhöôùnggiaûmkíchnoå).

52 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

b. Phöôngphaùphaïncheákíchnoåphíanhieânlieäu

Duøngloaïixaêngcoùtínhchoángkíchnoåcao Duøngphuïgiataêngtínhchoángkíchnoå TroänxaêngthoâvôùicaùchôïpchaátngaämOxy

Duøngloaïixaêngcoùtínhchoángkíchnoåcao

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

XaêngcoùnhieàuthaønhphaànCacbuahydronhoùmNaphten (XycloAlkan), HydrocacbonthômvaøParafinñoàngvòvì chuùngcoùkeátcaáuhoùahoïcraátchaët, khoùbòoâxyhoùa, neân chuùngcoùtínhchoángkíchnoåcao. Caùcthaønhphaànnaøycoù nhieàutrongxaêngtinhcheábaèngphöôngphaùpCracking xuùc taùc.

53 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

, xaùcñònhbaèngphöôngphaùpthöïcnghieäm

Ñeåñaùnhgiaùtínhchoángkíchnoåcuûaxaêngngöôøita duøng SoáOctan(ON) döïatreânsöïsosaùnhñaëctínhchaùycuûaxaêngnaøyvôùimoät hoãnhôïpnhieânlieäuchuaångoàm: Iso–Otan vaø n–Heptan.

Iso–OctanlaøParafinñoàngvò C8H18 (2.2.4–TriMetyl

Pentan).

n–HeptanlaøParafinchuaåncoùlieânkeát“C”theomaïch

thaúng: C7H16

Vôùiquyöôùc

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Iso–Otanecoù ON = 100 vaø n–Heptanecoù ON = 0

54 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

8H18) vaøn–

Tròsoáoctan laø% löôïngIso–Otantínhtheotheåtíchtrong hoãnhôïpnhieânlieäumaãugoàmIso–Otane(C Heptane C7H16 (n–Parafin) maønoùcoùhieäntöôïngchaùykích noågioángnhönhieânlieäuñemthöû.

BaûngquanheätròsoáOctanvaøtæsoáneùncuûañoängcô. Yeâu caàutròsoáOctanchocuøng e coùtheågiaûntöø2 –4 ñônvò.

Tæsoáneùn

TròsoáOctan, RON

Tæsoáneùn

TròsoáOctan, RON

5:1

9:1

6:1

10:1

100

7:1

11:1

104

8:1

12:1

108

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

55 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

DuøngphuïgiataêngtínhchoángkíchnoålaøTetrraEtyn chì(Pb+ (C 2H5)4), goïitaétlaøTEC

TEC laøchaátkhöûPeroxydnhaèmgiaûmcöôøngñoä

phaûnöùngoâxyhoùataïiphaànhoãnhôïpnhieânlieäuchöa chaùyñeán, keátquaûhaïncheáñöôïchieäntöôïngkíchnoå.

Chìlaøchaátraátñoäcñoáivôùicon ngöôøivaømoâitröôøng sinhthaùi, neântöønaêm1977 nhieàunöôùcñaõdaànchaámdöùt duøngxaêngcoùchì.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

VieätNam ñaõchaámdöùtduøngloaïixaêngnaøytöøngaøy 1/7/2001. HaømlöôïngchìcoùtrongxaêngnhaäpvaøoVN hieännay < 0,013 g/lít.

56 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

GiaûiphaùptaêngtròsoáOctanñoáivôùixaêngkhoângchì:

TaênghaømlöôïngcaùcHydrocacboncoùtínhchoángkíchnoå

caonhö: Hydrocacbonthôm, Iso–Parafinbaèngcaùc phöôngphaùpcheábieánsau:

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

- Platforming, -Crackingxuùctaùc, -IsomehoùavaøAlkyl hoùa.

57 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

BaûngtròsoáOctancuûamoätsoáHydrocacbon BaûngtròsoáOctancuûamoätsoáHydrocacbon

Teânloaïi

Coângthöùc

Nhoùm

SoáOctan

Hexan

C6H14

Parafinchuaån(alkan)

Iso–hexan

C6H14

Parafinñoàngvò

Hexen

C6H12

Oleâfin(moätnoáiñoâi)

Hexadien

C6H10

Diolefin(hainoáiñoâi)

Cyclohexan

C6H12

Naphten

Benzol

C6H6

Hydrocacbonthôm

106

Iso–octan

C8H18

Parafinñoàngvò

100

Heptan

C7H16

Parafinchuaån(Alkan)

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

58 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

TroänxaêngthoâvôùicaùchôïpchaátngaämOxy

0C) vaøaùpsuaáthôibaõohoøatrung

Moätloaïixaêngkhoângchìkhaùcñöôïccaáuthaønhtöøhai thaønhphaànchínhlaøxaêngthoâ(cheátaïobaèngphöôngphaùp chöngcaátthaúng) vaøcaùcloaïicoàn(Etanol), Etsevaømoätsoá chaáthöõucôngaämOxy nhöMetyl–Tetiary–Butyl–Ether (MTBE).

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

MTBE laøchaátloûngtrong, coùñoänhôùtthaáp, coùmuøivò cay haêng, coùtròsoáOctancao(ROM 117–121, MON 91– 103), nhieätñoäsoâithaáp(58 bình33,4 kPa, íthoøatan trongnöôùctuynhieânlaïideãhoøa tan hônso vôùixaêng.

59 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

BaûngtròsoáOctancuûaxaêngpha

Metyl–Tetiary–Butanol–Este(MTBE) hoaëcEthanol

0%

15% MTBE

15% ETHANOL

Loïaixaêngpha

Thaønhphaàn:

9,0 27,5 4,7 6,5 35,0 15,0

7,7 28,9 4,9 8,3 34,7 15,0

3,9 48,4 4,6 6,1 37,0 –

–Paraffins –Iso–paraffins –Olefins –Naphthenes –Hydrocacbonthôm –MTBE / ETANOL

RON

96,6

97,6

98,6

MON

87,3

86,6

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

60 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

HaømlöôïngMTBE chopheùpphavaøoxaêngcuûamoätsoánöôùc HaømlöôïngMTBE chopheùpphavaøoxaêngcuûamoätsoánöôùc

Ghichuù

Teânnöôùc

Haømlöôïngoxy (%TV)

HaømlöôïngMTBE (%TV )

Chæchopheùp duøngMTBE

7,0 10,0 1,0 – –

1,2 2,0 1,8 1 tôùi2,3 2,7

Nhaätbaûn Thaùilan UÙc Haønquoác ChaâuAÂu

Myõ:

–

10,0

–Giaiñoaïn1/1996 –Giaiñoaïn 3

Caûetanol, MTBE vaøcaùchôïpchaát

VieätNam

–

10,0

TCVN 6776:2000

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

61 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

Ngoaøirañeåchoángkíchnoångöôøitathöïchieänbaèng

caùchphunmoätlöôïngnöôùc(khoângquaù10%) vaøobuoàng chaùyngaykhipiston vöøaqua khoûiÑCT ﬁ giaûmcöôøngñoä phaûnöùngOxy hoùaphaànhoãnhôïpnhieânlieäuchöachaùy ñeán.

Chuùyù: Khingöngmaùyphaûingöngphunnöôùctröôùc

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

nhaèmtraùnhgæchocaùcchi tieátmaùy.

62 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

4. Tínhoånñònhhoùahoïccuûaxaêng

Tínhoånñònhhoùahoïccuûaxaêngbieåuthòkhaûnaêngduy trìñöôïcchaátlöôïngban ñaàutrongquaùtrìnhbaûoquaûn, vaän chuyeåntöønôisaûnxuaátchoñeánkhitieâuthuï. Tínhoånñònh hoùahoïccuûaxaêngñaùnhgiaùbaèngcaùcchætieâu:

–Haømlöôïngnhöïathöïcteá ( –TínhoånñònhOxy hoùa ( mg/100ml xaêng). chukyøcaûmöùng, phuùt).

ÔÛmoätsoánöôùccoønquyñònhkhoángcheáhaømlöôïng

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Olefin (% kl) ñeåbieåuhieänchotínhoånñònhhoùahoïccuûa xaêngvìhaømlöôïngOlefin caotínhoånñònhhoùahoïccuûa xaêngkeùm(NhaäthaømlöôïngOlefin quyñònhdöôùi20 % kl).

63 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA XAÊNG

5. Tínhaênmoønkimloaïicuûaxaêng

Trongxaêngcoùchöùamoätlöôïngnhoûcaùctaïpchaátmaø trongquaùtrìnhcheábieánkhoângloaïiboûtrieätñeåñöôïchoaëc trongquaùtrìnhtoàntröõ, vaänchuyeånxaêngbònhieãmbaånnhö: löuhuyønh, taïpchaátkimloaïi, nöôùc. . . Ñaùnhgíatínhaên moønkimloaïicuûaxaêngtheocaùcchætieâusau:

– Kieåmnghieämaênmoønmaûnhñoàng(ngaâmmaûnh

0C sau3 giôøphaûiñaïtcaáp

ñoàngtrongxaêngôûnhieätñoä50 No1).

–Haømlöôïnglöuhuyønh(% khoáilöôïng). –Ñoäaxit ( mgKOH/100ml xaêng ). Ngoaøiracoønquy

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

ñònhkhoângñöôïccoùaxit, bazôtan trongnöôùccuûacaùc ). loaïixaêng ( tieâuchuaåncuûaLieânXoâcuõGOST 6307

64 CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNG GIAÙ CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNG GIAÙ CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU XAÊNG CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU XAÊNG

STT

Teânchætieâu

Caùcnhaântoáchòuaûnhhöôûng

Ñöôøngcong bay hôi

1 Khaûnaênghoaïtñoäng: Tínhkhôûiñoäng, taêngtoác, tínhkinhteávaøoânhieãm

RVP

2 Khaûnaênghoaïtñoäng: Tínhkhôûiñoäng, taêngtoác, tínhkinhteávaøoânhieãm

TròsoáoctanTSOT

Tínhchoángkíchnoå, tínhkinhteá

3 Haømlöôïnglöuhuyønh

Daàuñoäcxuùctaùc, oânhieãmmoâitröôøng

4 Haømlöôïngchì

Ñaàuñoäcxuùctaùc, coùhaïichosöùckhoûe

5 Benzen

Coùhaïichosöùckhoûe

6 Hydrocacbonthôm

OÂ nhieãmmoâitröôøng, phaùhuûycaosu

7 Olefin

8 Coùhaïichosöùckhoûe, deãtaïonhöïakeotrong xaêng

OÂ nhieãmmoâitröôøng

9 Hôïpchaátngaämoâxy (MTBE)

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

65 CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNG GIAÙ CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNG GIAÙ CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU XAÊNG CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU XAÊNG

Chætieâu

VieätNam TCVN 6776–2000

ThaùiLan BIS 2000

WWFC Loïai 1

WWFC Loïai 2

Research octane number, min

90/92/95

87/95

91/95/98

Motor octane number

–

76/84

82/85/88

Sulphur (% m/mmax)

0.15

0.1

0.02

Benzene (% v/vmax)

5.0

3.5

5.0

2.5

Aromatics (% v/vmax)

–

Olefins (% v/vmax)

–

Lead Content (g/litremax)

0.013

Nil

Oxygen Content (% w max)

–

1 – 2

2.7

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

66 TATAÄÄP SLIDE BA

P SLIDE BAØØI GIA

I GIAÛÛNGNG

BK TP.HCM

NHIEÂN LIEÄU-DAÀU MÔÕ VAØ NHIEÂN LIEÄU-DAÀU MÔÕ VAØ CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG

U DIESEL 3: NHIEÂN LIEÄÄU DIESEL ChChööôngông 3: NHIEÂN LIE q Ñaëcñieåmcuûañoängcôsöûduïngnhieânlieäudiesel

q Caùcyeâucaàuñoáivôùinhieânlieäudiesel

q Caùc tính chaát cô baûn cuûa nhieân lieäu diesel

q Caùc chætieâu chính ñaùnh giaùchaát löôïng

Boämoân OÂ toâ –Maùy ñoäng löïc Khoa Kyõ thuaät Giao thoâng Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch khoa 268 Lyùthöôøng kieät, P.14, Q.10, Tp.HCM Ñieän thoïai: +84 -8655979 Email : vtbong@lib.hcmut.edu.vn

nhieân lieäu diesel

ÑAËC ÑIEÅM CUÛA ÑOÄNG CÔ SÖÛDUÏNG ÑAËC ÑIEÅM CUÛA ÑOÄNG CÔ SÖÛDUÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Tyûsoáneùncao, e = 13 ‚ 23.

Soávoøngquay thaáp, n = 1000 ‚ 3500 voøng/phuùt. Ñoái vôùiñoängcôduøngnhieânlieäunaëng(FO -Fuel Diesel) thìsoávoøngquay coøn< 1000 voøng/phuùt.

hoøakhí(nhieânlieäu+ khoângkhí) hìnhthaønhbeân trongxylanhvôùiñaëcñieåm:

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Nhieânlieäuñöôïcphunvaøomoâitröôøngkhoângkhíneùn trongxylanh(gaàncuoáiquaùtrìnhneùntöôngöùngvôùi goùcphunsôùm). Thôøigianhìnhthaønhhoãnhôïpcoângtaùcraátngaén.

68 ÑAËC ÑIEÅM CUÛA ÑOÄNG CÔ SÖÛDUÏNG ÑAËC ÑIEÅM CUÛA ÑOÄNG CÔ SÖÛDUÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Hoãn hôïp khoâng ñoàng nhaát, nhieân lieäu toàn taïi caûpha

khívaøpha loûng vôùi tyûleäraát khaùc nhau.

Hoãnhôïpcoângtaùccoøntieáptuïchìnhthaønhtrongkhi moätphaànnhieânlieäuphunvaøobuoàngchaùyñoängcôñaõ boácchaùy.

Nhieânlieäutöïchaùydo coùnhieätñoälôùnhônnhieätñoätöï

chaùycuûanhieânlieäuDiesel.

Nhieânlieäukhoângtheåtöïchaùyngaykhivöøaphunvaøoxy

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

lanhmaøphaûicoùthôøigianñeåchuaånbòchonoùtöïboácchaùy.

69 ÑAËC ÑIEÅM CUÛA ÑOÄNG CÔ SÖÛDUÏNG ÑAËC ÑIEÅM CUÛA ÑOÄNG CÔ SÖÛDUÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Nhieânlieäuphaûiñöôïcphunsöôngvaøxeùtôithaønhcaùc haïtnhoû ( fh = 10 ‚ 50 mm), boáchôivaøkhuyeáchtaùnvaøo trongtheåtíchkhoângkhíneùn, roàihìnhthaønhcaùctaâm chaùy).

Coùtyûleähoøatroängiöõahôinhieânlieäuvaøkhoângkhídeã chaùynhaát. Coùtröôøngnhieätñoäcaoñeåhìnhthaønhcaùctrungtaâm chaùy.

Söïchaùychæcoùtheåxaûyraôûmoäthoaëcvaøiñieåmtrong buoàngchaùyneáutaïiñoùnoùthoaûmaõn:

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Giaiñoaïnchuaånbòcaùctaâmchaùynaøyñöôïcgoïilaøgiai ñoaïnchaùytreã.

70 ÑAËC ÑIEÅM CUÛA ÑOÄNG CÔ SÖÛDUÏNG ÑAËC ÑIEÅM CUÛA ÑOÄNG CÔ SÖÛDUÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Thôøigianchaùytreãcoøn ñöôïcgoïilaøthôøigianuû nhieät.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Thôøigianchaùytreãdaøi hay ngaénphuïthuoäcvaøo loaïi nhieân lieäu Diesel ñangsöûduïngvaøñaëcñieåm keátcaáucuûañoängcô

71 CAÙC YEÂU CAÀU ÑOÁI VÔÙI CAÙC YEÂU CAÀU ÑOÁI VÔÙI NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Nhieânlieäuphaûicoùñoänhôùtphuøhôïp, coùtínhchoángñoâng ñaëcvaølöuñoängtoát. Ñoänhôùtñoänghoïccuûanhieânlieäu Diesel toáithieåulaø: (1,5 ‚ 2,0) cSt.

Coùthaønhphaànchöngcaátoånñònh, ñaëctröngbôûikhoang nhieätñoäbay hôicuûanhieânlieäuDiesel laø155 ‚ 3750C.

0 = 270 ‚ 2800C

Trongñoù: 50% nhieânlieäuboáchôiôû t

0 = 340 ‚ 3600C

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

96% nhieânlieäuboáchôiôû t

72 CAÙC YEÂU CAÀU ÑOÁI VÔÙI CAÙC YEÂU CAÀU ÑOÁI VÔÙI NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Coùmöùcñoäphaùtoânhieãmthaáp(ñaùnhgiaùbaèngñoäkhoùi ñenvaønoàngñoäkhíñoäccuûasaûnvaätchaùygoàmHC vaø NOx).

Khoângaênmoøngæ, maøimoønvaøkeátmuoäithantröôùcvaø saukhi chaùy.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Tínhtöïchaùythíchhôïp.

73 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

CaùctínhchaátcôbaûncuûaDiesel laøcaùctínhchaátchuû yeáucuûanhieânlieäuaûnhhöôûngñeántínhnaêngkyõthuaätvaø söûduïngcuûañoängcôDiesel: Ñoänhôùt, tínhtöïchaùy, tính bayhôi

(TieâuchuaånxaùcñònhñoänhôùtTCVN 3171–

1.Ñoänhôùt 1995, ASTM D 445).

Ñoänhôùtlaømoätthoângsoáquantroïngaûnhhöôûng:

Khaûnaêngboâitrônvaøbaokínkhehôûgiöõaboäñoâipiston

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

–xylanhbômcaoaùp, kimvaøñeákimphun.

74 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Tínhlöuñoängdeãdaøngtrongheäthoángnhieânlieäu(ñaëc bieätôûnhöõngñòaphöôngcoùnhieätñoämoâitröôøngthaáp) ñaûmbaûokhi ñoängcôhoaïtñoängnhieânlieäuphaûisaün saøngcungcaápñaàyñuûvaølieântuïc.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Khaûnaêngphuntôivaøtaùnnhuyeãnnhieânlieäutrongkhoái khoângkhíneùn, keátquaûaûnhhöôûngtôùichaátlöôïnghình thaønhhoãnhôïpvaøchaùytrongñoängcôdiesel.

75 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

laømoätkhaùinieämvaätlyùñeåchæ

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

a. Ñònhnghóañoänhôùt: ma saùtnoäigiöõacaùcphaântöû, coøngoïilaøsöïhuùtgiöõacaùc phaântöûhaylaøcöôøngñoälieânkeátgiöõacaùcphaàntöûcuûa chaátloûng. Ñoänhôùtñöôïchieåulaømoätkhaùinieämngöôïclaïi cuûasöïlöuchaûycuûachaátloûngkhi coùmoätngoaïilöïctaùc ñoängleânkhoáichaátloûngñoù.

76 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

h: heäsoáma saùtnoäicoøngoïilaøñoänhôùtñoänglöïchoïc. Ñônvòño

h laøPoise (P), centiPoise (cP baèng1/100 P).

S: dieäntíchlôùpchaátloûng, (cm 2).

dx/dv: Gradient vaäntoácdòchchuyeåncuûacaùclôùpchaátloûng, (s

-1).

v: vaäntoácdòchchuyeåncuûacaùclôùpchaátloûng, (cm/s).

x: ñoädaøycaùclôùpchaátloûng, (cm).

dyn

g s.cm

Ø Œ Œ Œ º

ø œ œ œ ß

F dv dx

cm s

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

77 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

b. Phaân loaïi ñoänhôùt

Ñoänhôùt ñoäng löïc hoïc.

Ñoänhôùt ñoäng hoïc.

Ñoänhôùt töông ñoái.

Ñoänhôùtñoänglöïchoïc(DynamicViscosity) :

Newton phaùthieän(1668) quanheägiöõañoänhôùtvôùima

.S.

F h=

dv dx

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

saùtnoäigiöõacaùclôùpchaátloûng. Löïcma saùtnoäi(F) ñöôïcxaùc ñònhtheophöôngtrình:

78 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Ñoänhôùtñoänghoïc(KinematicViscosity) :

Ñoänhôùtñoänghoïclaøtyûsoágiöõañoänhôùtñoänglöïchoïc

ν treânkhoáilöôïngrieângcuûachaátloûng, coùkyùhieäulaø

Ñoänhôùtñoänghoïcñaùnhgiaùkhaûnaêngchaûydöôùitaùc

h r

duïngcuûatroïnglöïccuûachaátloûng

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

r: khoáilöôïngrieângcuûachaátloûng, (g/cm 3). Ñônvòño ν laøStock (St), [St = cm 2/sec]. (centiStock (cSt) = 1/100 St, cSt= mm 2/sec)

79 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Duøngoángmaoquaûnñeåñoñoänhôùtñoänghoïc. Baèng caùchchochaátloûngcaànñochaûyqua oángvaøxaùcñònhthôøi gianchaûy(sec). Ñoänhôùtseõñöôïctínhtheocoângthöùc:

ν = C.t

C: Haèngsoácuûaoángñoñoänhôùt.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

t: Thôøigiantheåloûngchaûyqua maoquaûn(sec).

80 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Ñoänhôùttöôngñoái(ñoänhôùtEngler,

0E): laømoätñaïi

0C, (ñoänhôùtñoänghoïccuûanöôùccaátôû

löôïngkhoângthöùnguyeân.

Ñoänhôùttöôngñoáilaøtyûsoágiöõañoänhôùtcuûachaátloûng ñoùtreânñoänhôùtcuûanöôùccaátxaùcñònhtrongcuøngñieàu kieännhieätñoälaø20 nhieätñoä20 0C laø1 cSt).

Thoângthöôøng,trongthöôngmaïingöôøitaduøngñoänhôùt

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

töôngñoáicoønkyõthuaätthìduøngñoänhôùtñoänghoïc.

81 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

c. AÛnhhöôûngcuûañoänhôùtñeánchaátlöôïnglaømvieäccuûa ñoängcôDiesel

ÑoänhôùtnhieânlieäuñoängcôDiesel caotoác:

ν20 = 3,0 ‚ 6,0 cSt

Giôùihaïncaoduøngôûvuøngcoùnhieätñoämoâitröôøngcao

(vuøngnhieätñôùi) goïilaønhieânlieäuDiesel muøaheø.

mt £ 00C) goïilaø

Giôùihaïnthaápsöûduïngvaøomuøañoâng(t

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

nhieânlieäuDiesel muøañoâng.

82 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

0C vaøchaäm

‡

Moáiquanheäñoänhôùtcuûanhieânlieäu

Nhieätñoätaêngñoänhôùt giaûm, tuynhieânmöùcñoä giaûmkhoângtheotyûleämaø giaûmnhanhôûkhoaûngnhieät ñoäthaáphôn20 daànôûkhoaûngnhieätñoä 200C.

Diesel theonhieätñoä.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Ñoänhôùtcuûanhieânlieäu Diesel muøaheøgiaûmnhieàu hônso vôùinhieânlieäumuøa ñoângkhinhieätñoätaêng.

83 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Ñaëcbieätôû t 0 £ 00C ñoänhôùtcuûanhieânlieäuDiesel muøaheø

taêngcaoñoätngoät, ñoàthòdoácgaànnhöthaúngñöùngôû t

0 £ -10 0C.

Chuùyù: TrongcaùcnhoùmHydrocacbon, ñoänhôùttaêngdaàntöø:

n–Parafin, Naphten, HydrocacbonthômvaøIso–Parafincoù

ñoänhôùtlôùnnhaát.

Lieânkeátphaântöûcoùphaânnhaùnhcaøngnhieàuvaøcaøngdaøithì

ñoänhôùtcaøngcao.

Nhieätñoäcoùaûnhhöôûngkhaùcnhauleânñoänhôùtñoáivôùicaùc nhoùmHydrocacbon. Ñoänhôùtñoänghoïccuûan–Parafinthayñoåi íttheonhieätñoä, ngöôïclaïicaùcHydrocacbonthômcoùñoänhôùt thayñoåinhieàu.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

84 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

d. NhieânlieäuDiesel phaûicoùñoänhôùtthíchhôïp

Ñoänhôùtquaùthaápgaây:

Boâitrônkeùmgaâymoønnhanhcaùcboäñoâisieâuchính xaùc.

AÙpsuaátphungiaûmlaømgiaûmhaønhtrình(ñoäxuyeân saâu) cuûatianhieânlieäutrongkhoáikhoângkhíneùn.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Maátkhaûnaêngbaokínkhehôûgiöõacaùcboäñoâisieâu chínhxaùc(piston –xylanh, bômcaoaùpvaøkimphun) ﬁ löôïngnhieânlieäucungcaápgiaûm.

85 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Söïngöøngphunnhieânlieäukhoângdöùtkhoaùt ﬁ chaát

ﬁ coâng suaátvaøtínhkinh

löôïngchaùykeùm ﬁ thôøigianchaùykeùodaøivaøkhoângchaùy hoøantoaønnhieânlieäucungcaáp teácuûañoängcôñeàugiaûm.

Ngoaøirahaømlöôïngkhoùivaømuoâïithan taêngdo chaùy

keùmgaâymoønnhanhñoängcô.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Vìvaäyñoänhôùtthaáptôùimöùcñuûñeåñaûmbaûoaùpsuaát vaølöulöôïngcuûadoøngnhieânlieäucaoaùpcaápvaøomoãi chutrìnhcoângtaùc.

86 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Ñoänhôùtquaùcaogaây:

Khoùkhôûiñoängkhinhieätñoämoâitröôøngthaápvaøchaát löôïngtaïohoøakhícuõngnhöchaátlöôïngchaùycuûanhieân lieäuraátkeùmvì: khoùphuntôivaøboáchôihoøantoaøn, gaây khoùkhaênchovieäcxaûkhítrongñöôøngoángnhieânlieäu.

Vìvaäy,ñoänhôùtchæcaoñuûñeåthoûamaõnkhaûnaêng

boâitrôn.

Caùchchoïnñoänhôùt:

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Ñoänhôùttaêngtheocheáñoähoaïtñoängcuûañoängcô. Ñoänhôùttaêngtheonhieätñoämoâitröôøng.

87 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

ÑoänhôùtyeâucaàucuûacaùcloaïinhieânlieäuDiesel

NhieânlieäuDiesel duøngcho loaïiñoängcô

Ñoänhôùtñoänghoïc (cSt)

Giaây (theoSaybobt)

1,8 ‚ 1,9

Xebuyùt

Ñeán33

2,5 ‚ 2,9

34 ‚ 36

Xe taûi

2,7 ‚ 3,3

35‚ 37

Taøuhoûa

2,7 ‚ 7,2

35 ‚ 49

Ñoängcôtónhtaïi

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

88 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

2. Tínhtöïchaùy

TínhtöïchaùycuûanhieânlieäuDiesel ñaùnhgiaùbôûi2 thoâng

Nhieätñoätöïchaùy. TròsoáCetan.

soá:

a.Nhieätñoätöïchaùy“t

c”

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Laønhieätñoäthaápnhaátmaøhoãnhôïpkhítöïboácchaùyñöôïc maøkhoângcaànphaûicoùnguoànnhieätkíchthíchtöøbeânngoaøi ñöavaøoñeåñoátchaùynoù. Nhieätñoätöïchaùycaøngthaápnhieân lieäucaøngdeãchaùy.

89 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Nhieätñoätöïchaùycuûanhieânlieäuphuïthuoäcvaøo:

Loaïinhieânlieäusöûduïng.

Tyûleähoãnhôïp.

Ñieàukieänaùpsuaátvaønhieätñoäcuûanoù.

Nhieânlieäudiesel caøngchöùanhieàuthaønhphaànnaëng (thuoäcnhoùmparafinchuaånnhöCetan) vaøôûtrongñieàu kieänaùpsuaátcaøngcaothìcoùnhieätñoätöïchaùycaøngthaáp.

NhieânlieäuDiesel coùnhieàuhydrocacbonthômcoùnhieät ñoätöchaùycao.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

90 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Nhieätñoätöïchaùycuûanhieânlieäuloûng

Nhieätñoätöïchaùy, t

c [0C]

Benzon

Xaêng

Diesel

Ñieàukieänaùpsuaát Moâitröôøngchaùy, P [kG/cm2]

l3,0

425

400

9,0

620

315

262

15,0

525

283

210

30,0

468

260

200

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

91 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

TròsoáCetan(duøngñeåñaùnhgiaùtínhbuøngchaùycuûa

nhieânlieäuDiesel).

TieâuchuaånxaùcñònhASTM D 613, xaùcñònhbaèngphöông

phaùpthöïcnghieäm.

a MetylNaphtalen(C 10H7CH3) laømoät

SoáCetancuûanhieânlieäuDiesel laø% (tínhtheotheåtích) löôïngCetan(n C16H34), trongmoäthoãnhôïpñieàucheámaãu goàmCetanvaø Cacbuahydrothôm, maøcoùñaëcñieåmchaùygioángnhönhieân lieäuthöû:

CetanlaøHydrocarbon thuoäcnhoùmParafinchuaåndeãchaùy

neânquyöôùccoùsoáCetanbaèng100

(TSXT = 100).

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

92 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

CH3 –(CH 2)14 –CH 3

n –Cetan: a -MetylNaphtalen(C 10H7CH3) –raátkhoùbòOxy hoùa,

khoùchaùyneânquyöôùccoùsoá TSXT = 0.

SoáCetanthíchhôïpnaèmtrongkhoaûng45 ‚ 60 vì:

SoáCetan < 40 khoùkhôûiñoäng(ngaycaûmuøaheø), roác maùydo thôøigianuûchaùydaøi, cuøngluùcsoálöôïngnhieânlieäu thamgiachaùylôùn ﬁ Pz cao ﬁ aùpsuaáttaêngvoïtcao.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

SoáCetan > 60 nhieânlieäuraátdeãchaùy, tuynhieânchaát löôïngquaùtrìnhchaùykhoângcaûithieäntoáthôn, maëtkhaùccoøn aûnhhöôûngtôùichaátlöôïngphuntôinhieânlieäuvaøñoäbeàn cuûakimphunnhieânlieäu.

93 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

TròsoáCetancuûamoätsoáHydrocacbon

TeânloaïiHydrocacbon

CoângthöùcCnHm

Nhoùm

TròsoáCetan

Decan

C10H22

Parafinchuaån(Alkan)

76,9

Cetan

C16H34

Parafinchuaån(Alkan)

100

Tetradexenp – 1

Alken

79

C14H28

5 –Butyl Dodexen – 4

Alken

C10H32

Decalen

Cyclo(Naphten)

C10H20

Cyclo(Naphten)

C10H17C8H17

MetylDipropyldecalyl Metan

a -Metyln -Aphtalen

Hydrocacbonthôm

C10H17CH3

a -OctylNaphtalen

HydrocarbonThôm

C10H17C8H17

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

94 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

3. Tínhbay hôi

Laømoätchætieâuquantroïngaûnhhöôûngñaùngkeåñeánchaát

löôïngchaùycuûaDiesel. Toácñoäbay hôicuûanhieânlieäu Diesel caøngcao, chaátlöôïngtaïohoãnhôïptrongbuoàngchaùy caøngtoátvaøkhaûnaêngchaùykieätcuûanoùcaøngsôùm.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

NhieânlieäuDiesel coùtínhbayhôikeùmhônraátnhieàuso vôùixaêng, vìvaäyñeåtaêngtoácñoäbayhôi, tianhieânlieäuphun ra phaûiñöôïcxeùtôivaøkhuyeáchtaùnnhanhvaøokhoáikhoâng khínoùngtrongbuoàngchaùy.

95 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Söïtaùnnhoûhaït nhieânlieäuphuïthuoäcvaøosöùccaêngbeà maëtvaøñoänhôùtcuûaDiesel. Treânthöïcteácaùcsaûnphaåmdaàu moûtöødaàuhoûa, Diesel ñeándaàuboâitrôncoùsöùccaêngbeàmaët gaànnhönhau, songñoänhôùtthìraátkhaùcnhau.

NhieânlieäuDiesel coùñoänhôùtcaøngthaápthìcaøngdeã

phuntôi, taùnnhuyeãnvaøboáchôicaøngnhanh.

ÑeåñaùnhgiaùtínhbayhôicuûaDiesel, ngöôøita xaùcñònh

thaønhphaànñieåmsoâi, tyûtroïngvaøñaùnhgiaùgiaùntieápthoâng quamaøusaéccuûanhieânlieäu.

TrongnhieânlieäuDiesel khoângcoùcaùcthaønhphaànnheï

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

neânkhoângxaùcñònhaùpsuaáthôibaõohoøa.

96 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Thaønhphaànñieåmsoâi:

xaùcñònhtheoTCVN2698 –1995,

ASTM D86.

1) T10 ‡ 2000C, neáuthaáphônseõgaây:

AÙpsuaátkhíchaùytrongxylanhsaugiaiñoaïnchaùytreãseõ

> 0,6 MN/m2)

taêngquaùnhanhvaøquaùcao(toácñoätaêngaùpsuaát gaâytieángnoåthoâbaïo, ñoängcôhoaïtñoängcaêngcoùtieángnoå ñanh, caùcchi tieátchòutaûitroïngñoänglôùn, deãhöhoûng.

Thaønhphaànnheïquaùnhieàu, phunnhoûgioït, chaátlöôïng phunsöôngtoài, taïohoãnhôïpkeùm, khíchaùytaïonhieàukhoùiñen, muoäithan laømbaånmaùyvaøphaloaõngdaàunhôøn, keátquaûlaøm giaûmcoângsuaátmaùyvaøgiaûmtuoåithoïñoängcô.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

97 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

2) T50 ‡ 2700C ‚ 2800C, neáulôùnhônseõaûnhhöôûng

tôùitínhkhôûiñoäng.

3) T90 £ 350 ‚ 3700C, bieåuhieänkhaûnaêngchaùy 90 cao,saûnvaätchaùycoù

hoaøntoaøncuûahôinhieânlieäu. T nhieàukhoùiñenvaøtieâuthuïnhieânlieäutaêng.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

98 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Ngoaøiracaùcchætieâubieåuthòñoäan toaønvaøthuaän

Nhieätñoächôùpchaùy.

Nhieätñoäbeùnlöûa.

Nhieätñoävaånñuïc.

Nhieätñoäñoângñaëc.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

tieäntrongsöûduïng, löutröõvaøvaänchuyeånnhieânlieäu Diesel laø:

99 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Nhieätñoächôùpchaùy: laønhieätñoänhoûnhaátmaøtaïiñoù

Diesel coùkhaûnaêngchaùy(xuaáthieänchôùpsaùng) khitieáp xuùcvôùingoïnlöûatraànsauñoùtaétñi. Ngoïnlöûavöøaxuaáthieän coùtieángnoånheï, nhöngsauñoùlaïitaétñingay, vìôûnhieätñoä ñoùtoácñoäbay hôicuûaDiesel nhoûhôntoácñoätieâutoánnhieân lieäuvaøophaûnöùngchaùyvôùikhoângkhí.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

ñoächôùpchaùyquyñònhkhoângthaáphôn50 Hieännay tuyøtöøngloaïinhieânlieäuDiesel maønhieät ‚ 600C.

100 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Nhieätñoäbaétlöûa: laønhieätñoäthaápnhaátñeåhoøakhí

beùnlöûa(chaùyñeàulieântuïcítnhaát05 giaây).

Nhieätñoächôùpchaùyvaøbaétlöûacuûanhieânlieäuloûngquy ñònhnhieätñoäthaápnhaátchopheùpbaûoquaûnvaøsöûduïngnoù maøkhoângbònguyhieåmdo hoaûhoaïn.

ÑaëcbieätñoáivôùinhieânlieäuDiesel duøngtreântaøu

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

thuûyquyñònhnhieätñoäbeùnlöûa ‡ 650C.

101 CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NHIEÂN LIEÄU DIESEL NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Nhieätñoävaånñuïc(Cloud Point): laønhieätñoämaøtaïiñoù

nhieânlieäubaétñaàutaïothaønhcaùctinhtheåraén, caùctinhtheå ParafinhoaëcBenzennhoûli tixuaáthieänkhieánnaênglöôïngtöø trongtrôûthaønhmôøñuïc(hieäntöôïngbaétñaàuvaånñuïc).

Nhieätñoäñoângñaëc(Pour Point): laønhieätñoämaøtaïiñoù

nhieânlieäumaáttínhlinhñoängvaøtrôûneânñoângñaëclaïi.

Nhieätñoäñoângñaëc < nhieätñoävaånñuïctöø5 ‚ 100C.

Caùcñieåmnhieätñoätreânbieåuthòtínhchaûycuûanhieânlieäu

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Diesel.

102 CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNH GIAÙ CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNH GIAÙ CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Caùcchætieâuchínhñaùnhgiaùchaátlöôïngnhieânlieäu Diesel:

Ñoäan toaønvaøthuaäntieäntrongquatrìnhvaän chuyeån, löutröõvaøsöûduïng.

Ñaûmbaûoquaùtrìnhchaùyeâm, chaùynhanhvaøchaùy kieät.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Ñaûmbaûoñoäsaïchcuûanhieânlieäutrongsuoátthôøi giansöûduïng.

103 CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNH GIAÙ CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNH GIAÙ CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL

CaùcthoângsoákyõthuaätnhieânlieäuDiesel

LoaïinhieânlieäuDiesel

Phöôngphaùp thöû

Caùctieâuchuaån

DO0,5% S

DO1,0% S

chaátlöôïngDiesel

‡ 50

‡ 45

1. TròsoáCetan

ASTM D 976

TCVN 2693 –95

2. Thaønhphaànchöngcaát, t0C - 50% ñöôïcchöngcaátôû - 90% ñöôïcchöngcaátôû

2800C 3700C

1,8 ‚ 5,0

ASTM D445

3. Ñoänhôùtñoänghoïcôû 200C(ñônvòcSt)

£ 0,5

£ 1,0

4. HaømlöôïngS (%)

ASTM D2622

£ 0,01

5. Ñoätro(% kl)

TCVN 2690 -95

£ 0,3

6. Ñoäkeátcoác(%)

TCVN 6324 –97

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

104 CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNH GIAÙ CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNH GIAÙ CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Caùctieâuchuaån

LoaïinhieânlieäuDiesel

Phöôngphaùp

chaátlöôïngDiesel

thöû

DO0,5% S

DO1,0% S

£ 0,05

ASTM

7. Haømlöôïngnöôùc, taïpchaátcô hoïc(% V)

D 2709

‡ 60

‡ 50

TCVN

8. Nhieätñoächôùpchaùycoáckín, t0C

2693 -95

No1

TCVN

9. AÊnmoønmaûnhñoàngôû50 trong3 giôø

2694 -95

£ 5

10. Nhieätñoäñoângñaëc, t

TCVN 3753 -95

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

105 CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNH GIAÙ CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNH GIAÙ CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL

ChaátlöôïngnhieânlieäuDiesel

Caùctieâuchuaån chaátlöôïng

Vieät Nam

Thaùi Lan

Indo nesia

Singa pore

Ma laysia

Nhaät Baûn

0,5

0,05

0,5

0,05

0,1

0,035

Diesel oil: -HaømlöôïngS Toång (%V)

3,5

2,0

3,5

2,0

259

1,0

Fuel oil: -HaømlöôïngS Toång (%V)

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

106 CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNH GIAÙ CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNH GIAÙ CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Caùcthoângsoákyõthuaätnhieânlieäudiesel cuûaLieânxoâ

Caùcloaïinhieânlieäudiesel

Caùctieâuchuaånchaát löôïngcuûaDiesel

Baéccöïc

Muøañoâng

Muøaheø

Ñaëcbieät

TròsoáCetan

Thaønhphaànchöngcaát, t - 50% ñöôïcchöngcaátôû - 96% ñöôïcchöngcaátôû

2400C 3300C

2500C 3400C

2800C 3400C

1,5 ‚ 2,5

1,8 ‚ 3,2

3 ‚ 6

1,8 ‚3,2

Ñoänhôùtñoänghoïcôû20

0C, (cSt)

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

107 CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNH GIAÙ CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNH GIAÙ CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL

Caùcloaïinhieânlieäudiesel

Caùctieâuchuaånchaát löôïngcuûaDiesel

Baéccöïc

Muøañoâng

Muøaheø

Ñaëcbieät

5,0

Ñoäaxit(mg KOH/ 100ml nhieânlieäu)

Ñoätro(%)

0,01

HaømlöôïngS (%)

0,4

0,5

0,2

Ñoähaécín(mg haécín/ 100ml nhieânlieäu)

Ñoäkeátcoác(%)

0,3

khoângcoù

Haømlöôïngaxitvaøkieàmhoøa tan, nöôùc, hoãnhôïpcôhoïc

Nhieätñoäbeùnlöûa, t

Nhieätñoäkeáttuûa, t

-25

-5

-35

Nhieätñoäñoângñaëc, t

-55

-35

-10

-45

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

108 CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNH GIAÙ CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNH GIAÙ CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL

CaùcthoângsoákyõthuaätnhieânlieäuDiesel cuûaNhaätbaûn

CaùcloaïinhieânlieäuDiesel

Caùctieâuchuaånchaátlöôïng cuûaDiesel

Thöôøng

nheï

CLASS-1

CARB

Khoáilöôïngrieâng(15 oC) [g/cm3]

0,834

0,809

0,812

0,843

TròsoáCetan

52,9

56,7

Thaønhphaànchöngcaát, t

- Nhieätñoächöngcaátñaàu

166,5

152,5

180,5

171,5

- 50% ñöôïcchöngcaátôû

282

215

231

286

- 90% ñöôïcchöngcaátôû

335

243

267,5

320

- Nhieätñoächöngcaátcuoái

369

283

289

341

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

109 CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNH GIAÙ CAÙC CHÆTIEÂU CHÍNH ÑAÙNH GIAÙ CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL CHAÁT LÖÔÏNG NHIEÂN LIEÄU DIESEL

CaùcloaïinhieânlieäuDiesel

Caùctieâuchuaånchaátlöôïng cuûaDiesel

Thöôøng

CLASS-1

CARB

nheï

0C (ñônvòcSt:

3,659

2,291

4,758

1,91

Ñoänhôùtñoänghoïcôû30 centiStock) [mm 2/s]

£ 0,05

HaømlöôïngS (%)

0, 035

0, 0355

0,035

HaømlöôïngHydrocacbonthôm(% V)

26,3

13,7

3,0

6,0

Khoângcoù

Haømlöôïngaxitvaøkieàmhoøatan, nöôùc, hoãnhôïpcôhoïc

‡ 50

Nhieätñoächôùpchaùy, t

-7,5 ( Muøañoâng £ 23,5)

Nhieätñoäkeáttuûa, t

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

110 TATAÄÄP SLIDE BA

P SLIDE BAØØI GIA

I GIAÛÛNGNG

BK TP.HCM

NHIEÂN LIEÄU-DAÀU MÔÕ VAØ NHIEÂN LIEÄU-DAÀU MÔÕ VAØ CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG

ChChööôngông 4: NHIEÂN LIE

U THAY THEÁÁ 4: NHIEÂN LIEÄÄU THAY THE

q Khíthieânnhieân(NG)

q Khíñoànghaønhhoùaloûng(LPG)

q Nhieân lieäucoàn

q Nhieân lieäudaàuthöïcvaät–Biodiesel

q KhíBiogas

Boämoân OÂ toâ –Maùy ñoäng löïc Khoa Kyõ thuaät Giao thoâng Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch khoa 268 Lyùthöôøng kieät, P.14, Q.10, Tp.HCM Ñieän thoïai: +84 -8655979 Email : vtbong@lib.hcmut.edu.vn

q Naêng löôïngñieänvaøpin nhieânlieäu

KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS) KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS)

1. Khíthieânnhieân(NG)

Khíthieânnhieânlaøkhíñöôïckhaithaùctöøcaùcmoûkhícoù

saüntrongtöïnhieân.

ThaønhphaànchuûyeáucuûakhíthieânnhieânlaøMetan (CH4) chieámkhoaûng80 –90% tuøythuoäcvaøonguoànkhai thaùc.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Khíthieânnhieânduønglaømnhieânlieäuchoñoängcôñoát trongtreâncaùcphöôngtieängiaothoângphaûiñöôïcneùnhoaëc hoùaloûngñeålöutröõtreânxemoätlöôïngnhieânlieäucaànthieát chothoâiñöôøngcuûaxe.

113 KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS) KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS)

Khíthieânnhieâncoùtheåchöùatrongbìnhnhieânlieäucuûaoâtoâ ôû2 daïng:

2400 psi(165,5 bar), 3000 psi(206,9

Khíthieânnhieânneùn(Compressed Natural Gas–CNG): Khíthieânnhieânñöôïcneùnôûaùpsuaátcao, caùcaùpsuaát thöôøngsöûduïnglaø bar), 3600 psi(248,2 bar) chöùatrongcaùcbìnhchöùacao aùpmaécsong song.

0Côû vaøchöùa

ôûnhieätñoäraátthaáp–61

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Khíthieânnhieânhoùaloûng(Liquefied Natural Gas–LNG): Khíthieânnhieânñöôïclaømlaïnh aùpsuaátkhoângkhíñeåchuyeånsang traïngthaùiloûng trongcaùcbìnhñöôïccaùchnhieättoát.

114 KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS) KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS)

2. ThaønhphaànhoùahoïccuûaNG

ThaønhphaànhoùahoïccuûaNG chuûyeáulaøMetanvaøcaùc

HydrocacbonkhaùccaohônnhölaøEtan, Propan. . .

2, N2, CO 2,

Ngoaøiracoøncoùcaùcchaátkhíkhaùcnhö: H

H2S, He, hôinöôùc. . . caùckhínaøyñöôïcxemnhölaøcaùctaïp chaátlaømgiaûmgiaùtròcuûaNG khilaømnhieânlieäuhay laøm caùcnguyeânlieäuthoâchohoùadaàu.

NG laøkhíkhoângmaøu, coùmuøinheïgioángnhöxaêng. Do

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

muøikhoângroõraøngnhövaäy, ñeåñaûmbaûoan toaønkhisöû duïng, khíthöôøngñöôïcxöûlyùbaèngcaùchtheâmvaøocaùchôïp chaátmuøilaømchochuùngnhaïycaûmhônvôùimuõi.

116 KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS) KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS)

Caùc taùc nhaân muøi

thöôøng ñöôïc duøng laø Etyl Mercaptan, Butyl Mercaptan, Amyl Mercaptan(Pentolarm) vaøCalodoran(hoãnhôïpHydrocarbon vaøhôïpchaáthöõucô cuûalöuhuyønhchuûyeáulaøSulfide vaøDisulfide).

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Maëcduøkhíthieânnhieânkhoângñoäcñoáivôùingöôøi, nhöngsöïroørækhoângkieåmsoaùtñöôïctrongkhoânggiankín seõnguyhieåmñoáivôùisöïsoángdo söïthaytheáchoãcuûaOxy vaøtínhchaátnoåcuûahoãnhôïpkhíthieânnhieânvaøkhoângkhí.

117 KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS) KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS)

CH4 + Ф(O2 + 3,78N2) (cid:224) XCO2 + YH2O + Z(3,78N2) + Q

PhöôngtrìnhchaùyhoãnhôïpMetan(CH4)/ khoângkhí

CaânbaèngtheoC, H, O 2 vaø N2 tacoù:

Φ = 2 X = 1

Y = 2 Z = 2

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Tyûleähoãnhôïpkhoáilöôïngkhoângkhí/khoáilöôïngnhieân lieäuMetan(A/F) ñöôïcduøngñeåñaùnhgiaùmöùcñoähoøatroän hoãnhôïpcaànthieátchosöïchaùyhoaøntoaønlaø17,23/1.

118 KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS) KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS)

3. Ñaëctínhcuûakhíthieânnhieân

ThaønhphaànchuûyeáucuûaNG laøkhíMetan, neânñaëc

tínhcuûakhíthieânnhieânchuûyeáudo Metanquyeátñònh.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Baûng4.1: ÑaëctínhcôbaûncuûaMetan

119 KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS) KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS)

Baûng4.1: ÑaëctínhcôbaûncuûaMetan(tieáptheo)

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Baûng4.1: ÑaëctínhcôbaûncuûaMetan

120 KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS) KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS)

Baûng4.2: So saùnhmaätñoänaênglöôïngcuûa

CNG vaøLNG vôùinhieânlieäuxaêng.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

121 KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS) KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS)

4. Öuñieåmcuûakhíthieânnhieân

Nguoàncungcaápoånñònh, coùnguoàndöïtröõlôùn, coùnhieàu moûkhívaønhaømaùysaûnxuaátNG.

Thaønhphaànsaûnphaåmchaùygaâyoânhieãmmoâitröôøng cuûaNG íthônso vôùixaêngvaødiesel.

Raátnhieàuthieátbòan toaøncaûveàmaëtcôkhívaøñieäntöû ñeåbaûoñaûmtínhan toaøntrongkhiñoängcôhoaïtñoäng hoaëcngaycaûkhikhoânghoaïtñoänghoaëcbòtai naïn.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

CaùcbìnhchöùaNG cuõngñöôïckieåmtranghieâmngaëtôû moätaùpsuaátcaohônaùpsuaátchöùacuûanhieânlieäucoùtheå leânñeángaáp3 laàn(600 bar).

122 KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS) KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS)

Tuoåithoïñoängcôcaodo NG coùñaëctínhchoángkíchnoå caovaøkhoângcoùchì, ítoânhieãm, ítmaøimoøn, khoângcoù hieäntöôïngröõasaïchmaøngdaàuboâitrôn. . .

TyûsoáneùncuûañoängcônhieânlieäuNG caoneânhieäusuaát nhieätcuûañoängcôsöûduïngNG cao.

Saûnxuaátñôngiaûnvaøan toaønhôntrongkhaâusaûnxuaát.

Chi phísöûduïngnhieânlieäuNG tuøythuoäcvaøochínhsaùch öuñaûicuûachínhphuûmoãinöôùcveàvieäcsöûduïngcaùcloaïi nhieânlieäusaïchgiaûmoânhieãmmoâitröôøngvaøítchòuaûnh höôûngcuûabieánñoängnhieânlieäutreântheágiôùi.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

123 KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS) KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS)

5. Nhöôïcñieåmcuûakhíthieânnhieân

Vìñöôïcneùnôûaùpsuaátcaoneânbìnhchöùanhieânlieäu CNG coùthaønhdaøyhôn, khoáilöôïnglôùnhônvaøyeâucaàu kyõthuaätraátkhaétkheso vôùibìnhchöùaxaêng, diesel.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

HeäthoángnhieânlieäuLNG cuõngnheïhônCNG. LNG coù maätñoänaênglöôïngcaohônCNG nhöngcuõngchæbaèng khoaûng2/3 cuûaxaêng, diesel vaøLNG löutröõôûnhieätñoä raátthaápneânbìnhchöùanhieânlieäuphaûicaùchnhieätraáttoát.

124 KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS) KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS)

CôsôûhaïtaàngcungcaápLPG vaãncoønraáthaïncheá.

Chi phíchosaûnxuaátmoätñônvònaênglöôïngCNG lôùn hônso vôùiLPG vaøxaêng.

Thoùiquensöûduïngnhieânlieäumôùivaøyùthöùcbaûoveämoâi tröôøngchungcoønhaïncheá.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Chínhsaùchkhuyeánkhích, cöôõngcheásöûduïngcaùcloaïi nhieânlieäumôùinhaèmgiaûmoânhieãmmoâitröôøngvaøhaïn cheásöïphuïthuoäcvaøocaùcnguoànnhieânlieäuhoùathaïch cuûatheágiôùivaãncoønraáthaïncheá.

125 KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS) KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS)

Baûng4.3: Thaønhphaànchi phísaûnxuaátcaùcloaïinhieânlieäu.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

126 KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS) KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS)

6. ÖÙngduïngcuûakhíthieânnhieân

KhíthieânnhieânNG coùcaùcöùngduïngtrongcoâng nghieäp, noângnghieäp, daânduïng, dòchvuï, ñoängcô, oâtoâ, phaùtñieän, hoùadaàu. . .

Ñaëcbieättrongcoângnghieäp, khíthieânnhieânneùnCNG

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

ñöôïcsöûduïngmoätlöôïnglôùnñeåsaûnxuaátrasaétxoáptrong quaùtrìnhluyeäntheùpthaychothan coácbaèngphöôngphaùp môùi. Saétxoáplaønguyeânlieäuñeåsaûnxuaátsaéttheùp, gang chaátlöôïngcao, coønlaønguyeânlieäucholuyeänkimboät.

127 KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS) KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS)

7. ÑaëcñieåmñoängcôsöûduïngCNG

a. LoaïiñoängcôduøngCNG

CNG coùtheåsöûduïngtreânñoängcôñoáttrong(ÑCÑT) thay

chonhieânlieäuxaêngvaødiesel, coùtheåsöûduïngñoäclaäphay hoãnhôïpñanhieânlieäutreânÑCÑT.

Trongthöïcteá, caùcÑCÑT hieännay thieátkeáñeåsöûduïng

nhieânlieäuxaênghay diesel, do ñoùvieäcsöûduïngnhieânlieäu CNG choÑCÑT thìkhoângphuøhôïp.

CoùtheåcheátaïoramoätñoängcôchuyeânduøngchoCNG

hoaëccoùtheåcaûitaïoñoängcôxaêng, diesel hieäncoùchophuøhôïp vôùiñaëctínhcuûanhieânlieäuCNG.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

128 KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS) KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS)

b. HeäthoángnhieânlieäuCNG ñôn

HTNL CNG ñônlaøheäthoángchæsöûduïngduynhaát

nhieânlieäuCNG.

ÑoängcôcaûitieánsöûduïngHTNL CNG ñônthaùoboûtoaøn

boäHTNL cuõvaølaépñaëttoaønboäHTNL CNG.

Caùcboäphaänthaùoboû: Bìnhchöùaxaêng, ñöôøngoángdaãn

xaêng, bômxaêng, loïcxaêng, boächeáhoøakhí, ñoànghoàbaùo xaêng, bômxaêng. . .

Caùcboäphaänlaépñaët: BìnhchöùanhieânlieäuCNG, boä giaûmaùp –hoùahôi, boätroän, ñöôøngoángdaãnnhieânlieäuCNG, van an toaøn, van vaänhaønh, ñoànghoàhieånthò. . .

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

129 KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS) KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS)

HTNL ñôngiaûn, vieäcboátrí, laépñaëtleânñoängcôdeãdaøng vaøcoùtheåtoáiöuhoùaHTNL ñoängcô.

Do chæsöûduïngmoätHTNL neânvieäcvaänhaønhñôngiaûn, khoângphöùctaïp.

ÖuñieåmcuûaHTNL CNG ñôn

MaätñoänaênglöôïngcuûaCNG thaápneâncaùcbìnhchöùa CNG coùkhoáilöôïnglôùnvaøchieámnhieàukhoânggian.

Khoùkhaêntrongvieäctieápnhieânlieäukhicôsôûhaïtaàng cungcaápCNG vaãncoønraáthaïncheá.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

NhöôïcñieåmcuûaHTNL CNG ñôn

130 KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS) KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS)

c.HTNL loûngvaøCNG song song

HTNL loûngvaøCNG song song laøHTNL söûduïngcaû

hailoaïinhieânlieäuvöøaxaêngvöøaCNG.

ÑoängcôsöûduïngHTNL xaêngvaøCNG song song khoângcaànphaûithaùoboûHTNL cuõmaøchæcaànlaépñaëttheâm HTNL CNG môùi.

Caùcboäphaänlaépñaëttheâm: ToaønboäHTNL CNG nhö

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

HTNL CNG ñôn, ngoaøiracaànphaûitheâmcaùcvan ñoùngmôû nhieânlieäuxaêngvaøCNG khitacaànthayñoåiloaïinhieân lieäusöûduïngtreânñoängcô.

131 KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS) KHÍTHIEÂN NHIEÂN (NATURAL GAS)

ÖuñieåmcuûaHTNL loûngvaøCNG song song

HTNL loûngvaøCNG song song coùkhaûnaêngdöïtröõnaêng löôïngtreânñoängcôlôùnhônso vôùiHTNL CNG ñôn.

HTNL loûngvaøCNG song song khaécphuïcñöôïctìnhtraïng tieápnhieânlieäudo söïhaïncheáveàcôsôûhaïtaàngcuûaCNG.

NhöôïcñieåmcuûaHTNL loûngvaøCNG song song

Caáutaïoñoängcôtrôûneânphöùctaïp, raátkhoùkhaêntrongvieäc laépñaëtboátríHTNL môùi, giaùthaønhtaêng.

Phaûitínhtoaùn, thieátkeáchoñoängcôlaømvieäctöôngñoáioån ñònhôûcaûhailoaïinhieânlieäu. Khoùkhaêntrongvieäcvaän haønh, baûotrì, söûachöõañoängcô.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

132 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

1. Khíhoùaloûng(LPG)

3 – C4). Laøsaûnphaåm

KhíhoùaloûngLPG thöôøngthuoäcnhoùmHydrocacbon

coùbahay boánnguyeântöûCacbon(C trunggiangiöõakhíthieânnhieânvaødaàuthoâ.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Nhieânlieäukhíhoùaloûngcoùtheåthuñöôïctöøcoângñoaïn loïcdaàuhoaëclaømtinhkhieátkhíthieânnhieân. Vìvaäynguoàn goáckhíhoùaloûngphuïthuoäcvaøoxuaátxöùnhieânlieäu.

133 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

IsoButanlaømoätñoàngphaâncuûaButancoùcuøngcoângthöùc phaântöû C 4H10 nhöngcoùcoângthöùccaáutaïokhaùcnhau.

Propen(C 3H6) vaøButen(C 4H8) laøcaùcHydrocacbonchöa no hoïAnken.

MecaptanlaømoätchaátlaømchokhíhoùaloûngLPG coùmaøu ñaëctröngvìthöôøngLPG laøkhoângmaøu, khoângmuøi.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

135 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

H

C

H

ISO BUTAN C3H8

C H

C

H

C

H

C

H

C

H

H BUTEN C4H8

H H PROPEN C3H6

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

136 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

PhöôngtrìnhchaùyhoãnhôïpPropan(C

3H8)/ khoângkhí

C3H8 + Ф(O2 + 3,78N2) (cid:224) XCO2 + YH2O + Z(3,78N2) + Q

Φ = 5 X = 3 Y = 4 Z = 5

PhöôngtrìnhchaùyhoãnhôïpButan(C

4H10)/ khoângkhí

C4H10 + Ф(O2 + 3,78N2) (cid:224) XCO2 + YH2O + Z(3,78N2) + Q

Φ = 6,5 X = 4 Y = 5 Z = 6,5

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Tyûleähoãnhôïpkhoáilöôïngkhoângkhí/khoáilöôïngnhieân lieäu(A/F) caànthieátchosöïchaùyhoaøntoaønñoáivôùiPropan laø(15,6/1) vaøñoáivôùiButanlaø(15,45/1).

137 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

3. Ñaëctínhcuûakhíhoùaloûng

ThaønhphaànchuûyeáucuûaLPG laøPropanvaøButanneân ñaëctínhcuûaLPG chuûyeáudo PropanvaøButanquyeátñònh.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Baûng4.4: ÑaëctínhcôbaûncuûaPropanvaøButan.

138 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

4. Caùcöuñieåmcuûakhíhoùaloûng

Nguoàncungcaápoånñònh, coùnguoàndöïtröõlôùn, coùnhieàu moûkhívaønhaømaùysaûnxuaátLPG.

Thaønhphaànsaûnphaåmchaùygaâyoânhieãmmoâtröôøngcuûa LPG íthônso vôùixaêngvaødiesel.

Raátnhieàuthieátbòan toaøncaûveàmaëtcôkhívaøñieäntöû ñeåbaûoñaûmtínhan toaøntrongkhiñoängcôhoaïtñoäng hoaëcngaycaûkhikhoânghoaïtñoänghoaëcbòtai naïn.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

CaùcbìnhchöùaLPG cuõngñöôïckieåmtranghieâmngaëtôû moätaùpsuaátcaohônaùpsuaátchöùa(max 18 bar) cuûa nhieânlieäucoùtheåleânñeán45 bar.

139 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

Tuoåithoïñoängcôcao, do LPG coùñaëctínhchoángkíchnoå caovaøkhoângcoùchì, ítoânhieãm, ítmaøimoøn, khoângcoù hieäntöôïngröõasaïchmaøngdaàuboâitrôn. . .

TyûsoáneùncuûañoängcônhieânlieäuLPG caoneânhieäu suaátnhieätcuûañoängcôsöûduïngLPG cao.

Saûnxuaátñôngiaûnvaøan toaønhôntrongkhaâusaûnxuaát.

Chi phísaûnxuaátnhieânlieäuvaøchi phísöûduïngnhieân lieäuLPG thaáphônxaêng, diesel vaøCNG.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Chi phísöûduïngnhieânlieäucoøntuøythuoäcvaøochínhsaùch öuñaûicuûachínhphuûmoãinöôùcveàvieäcsöûduïngcaùcloaïi nhieânlieäusaïchgiaûmoânhieãmmoâitröôøngvaøítchòuaûnh höôûngcuûabieánñoängnhieânlieäutreântheágiôùi.

140 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

5. Nhöôïcñieåmcuûakhíhoùaloûng

Vìñöôïcneùnôûaùpsuaátcaoneânbìnhchöùanhieânlieäu LPG coùthaønhdaøyhôn, khoáilöôïnglôùnhônvaøyeâucaàu kyõthuaätraátkhaétkheso vôùibìnhchöùaxaêng, diesel.

LPG coùmaätñoänaênglöôïngthaáphônxaêngvaødiesel.

CôsôûhaïtaàngcungcaápLPG vaãncoønraáthaïncheáneân vieäctieápnhieânlieäuchoñoängcôgaëpnhieàukhoùkhaên.

Thoùiquensöûduïngnhieânlieäumôùicoønhaïncheá.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Chínhsaùchkhuyeánkhíchsöûduïngcaùcnhieânlieäumôùi giaûmoânhieãmmoâitröôøng, haïncheáphuïthuoäcvaøocaùc nguoànnhieânlieäuhoùathaïchcuûatheágiôùivaãncoønraáthaïn cheá.

141 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

6. ÖÙngduïngcuûakhíhoùaloûng

Daânduïngvaøthöôngmaïi: Naáuaên, söôûiaám, ñeøngas … trongcaùchoädaân, caùccöûahaøngaênuoáng, caùckhaùchsaïn …

Coângnghieäpvaønoângnghieäp: Saáythöïcphaåm, nunggoám söù, aáptröùng, haøncaét, thanhtruøngduïngcuïy teá, chai, lon …

Ñoängcô, oâtoâ: Nhieânlieäuchocaùcñoängcôvaøcaùcloaïixe.

Phaùtñieän: Chaïymaùyphaùtñieän, turbin.

Hoùadaàu: SaûnxuaátEtetylen, Propylen, Butadiene cho ngaønhnhöïavaøñaëcbieätlaøsaûnxuaátMTBE laøchaátlaøm taêngchæsoáOctan.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

142 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

7. ÑaëcñieåmñoängcôsöûduïngLPG

a. LoaïiñoängcôduøngLPG

CNG coùtheåsöûduïngtreânñoängcôñoáttrong(ÑCÑT) thay

chonhieânlieäuxaêngvaødiesel, coùtheåsöûduïngñoäclaäphay hoãnhôïpñanhieânlieäutreânÑCÑT.

Trongthöïcteá, caùcÑCÑT hieännay thieátkeáñeåsöûduïng

nhieânlieäuxaênghay diesel, do ñoùvieäcsöûduïngnhieânlieäu LPG choÑCÑT thìkhoângphuøhôïp.

CoùtheåcheátaïoramoätñoängcôchuyeânduøngchoLPG

hoaëccoùtheåcaûitaïoñoängcôxaêng, diesel hieäncoùchophuøhôïp vôùiñaëctínhcuûanhieânlieäuLPG.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

143 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

VieäccheátaïoñoängcômôùisöûduïngLPG coùöuñieåmlaø

phaùthuyñeánmöùccaonhaátcaùcñaëctínhcuûaLPG ñeåñaït ñöôïccaùcchætieâuveàkyõthuaät, kinhteávaømoâitröôøng.

Vieäccheátaïoñoängcômôùiphaûinghieâncöùu, thieátkeá, thöûnghieäm, ñaàutödaâytruyeàncoângngheä. . . nhöõngvaánñeà treânñoøihoûimaátnhieàuthôøigianvaøkinhphí. . .

Ñeåkhaécphuïcnhöõnghaïncheácuûavieäccheátaïoñoängcô

môùisöûduïngLPG moätgiaûiphaùpcaànñöôïcxemxeùtlaøcaûi taïokeátcaáuÑCÑT saüncoùñeåthíchhôïpchaïynhieânlieäu LPG.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Khicaûitaïoñoängcôduøngnhieânlieäuloûngsang söûduïng LPG thìkhoângcaànthayñoåiveàmaëtkeátcaáunhöngcoângsuaát cuûañoängcôgiaûmvìnhöõngñaëctínhcuûaLPG chöañöôïctaän duïngtrieätñeåtrongñoängcôduøngnhieânlieäuloûng.

144 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

b.HeäthoángnhieânlieäuLPG ñôn

HTNL LPG ñônlaøheäthoángchæsöûduïngduynhaátnhieân

lieäuLPG.

ÑoängcôcaûitieánsöûduïngHTNL LPG ñônthaùoboûtoaøn

boäHTNL cuõvaølaépñaëttoaønboäHTNL LPG.

Caùcboäphaänthaùoboû: Bìnhchöùaxaêng, ñöôøngoángdaãn

xaêng, bômxaêng, loïcxaêng, boächeáhoøakhí, ñoànghoàbaùo xaêng, bômxaêng. . .

Caùcboäphaänlaépñaët: BìnhchöùanhieânlieäuLPG, boä giaûmaùp–hoùahôi, boätroän, ñöôøngoángdaãnnhieânlieäuLPG, van an toaøn, van vaänhaønh, ñoànghoàhieånthò. . .

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

145 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

HTNL ñôngiaûn, vieäcboátrí, laépñaëtleânñoängcôdeãdaøng vaøcoùtheåtoáiöuhoùaHTNL ñoängcô.

Do chæsöûduïngmoätHTNL neânvieäcvaänhaønhñôngiaûn, khoângphöùctaïp.

ÖuñieåmcuûaHTNL LPG ñôn

MaätñoänaênglöôïngcuûaLPG thaápneâncaùcbìnhchöùaLPG coùkhoáilöôïnglôùnvaøchieámnhieàukhoânggian.

Khoùkhaêntrongvieäctieápnhieânlieäukhicôsôûhaïtaàng cungcaápLPG vaãncoønraáthaïncheá.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

NhöôïcñieåmcuûaHTNL LPG ñôn

146 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

ÖuñieåmcuûaHTNL loûngvaøLPG song song

HTNL loûngvaøLPG song song coùkhaûnaêngdöïtröõnaêng löôïngtreânñoängcôlôùnhônso vôùiHTNL LPG ñôn.

HTNL loûngvaøLPG song song khaécphuïcñöôïctìnhtraïng tieápnhieânlieäudo söïhaïncheáveàcôsôûhaïtaàngcuûaLPG.

NhöôïcñieåmcuûaHTNL loûngvaøLPG song song

Caáutaïoñoängcôtrôûneânphöùctaïp, raátkhoùkhaêntrongvieäc laépñaëtboátríHTNL môùi, giaùthaønhtaêng.

Phaûitínhtoaùn, thieátkeáchoñoängcôlaømvieäctöôngñoáioån ñònhôûcaûhailoaïinhieânlieäu. Khoùkhaêntrongvieäcvaän haønh, baûotrì, söûachöõañoängcô.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

148 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

chaát

Ngoaøicaùcthaønh phaànchínhtreân sôñoàthìHTNL coøncoùcaùcvan naïp, van an toaøn, boäloïcLPG, boä loïchôi, ñoànghoà aùpsuaát, ñoànghoà ño möïc loûng. . .

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

8. SôñoànguyeânlyùHTNL taïohoøakhíLPG kieåuhoøa troänkhueáchtaùn.

149 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

a. ÖuñieåmcuûaHTNL taïohoøakhíLPG kieåuhoøatroän

Keátcaáuñôngiaûn, khoângñoøihoûicaùcchi tieátphöùctaïp, deãcheátaïo, giaùthaønhthaáp.

Deãbaûotrì, baûodöôõng, söûachöõa.

Deãlaépñaëttreânxekhithaytheá.

Ñieàukhieånvaøvaänhaønhdeãdaøng.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

khueáchtaùn

150 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

9. SôñoànguyeânlyùHTNL taïohoøakhíkieåuphunLPG

152 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

a. ÖuñieåmcuûaHTNL taïohoøakhíkieåuphunLPG khí

Do khíhoùaloûngLPG ñöôïcphunbôûikimphunvôùi aùpsuaátcaoneânseõchohoãnhôïpraátlaøñoàngñeàu.

Heäthoánglaømvieäcvôùiñoätin caäycao.

öùngtrongnhöõngñieàukieänlaømvieäckhaùc

Giaûmbôùtcaùclöïccaûnkhíñoäng.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Coùtínhthích nhau.

153 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

b.NhöôïcñieåmcuûaHTNL taïohoøakhíkieåuphunLPG

Keátcaáuphöùctaïp, caùcchi tieátcheátaïokhoùkhaên nhöcôcaáuñònhlöôïngkimphun.

Ñoøihoûiphaûicoùcaùcboäphaänñieäntöûñeåvaänhaønh caùccôcaáutreân, neânvieäclaépñaëtraátphöùctaïpdaãn ñeánkhoùbaûoquaûn, söûachöõa.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Giaùthaønhcao.

154 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

10. Bìnhchöùanhieânlieäukhíhoùaloûng

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Do LPG ñöôïcneùnhoùaloûngtrongbìnhvôùiaùpsuaát khoaûngcao18 bar choneânkhichoïnvaätlieäulaømbình chöùaLPG taduøngvaätlieäucoùöùngsuaátbeàncao, ñoädaøy thíchhôïptöø3 –5 mm ñeåchòuñöôïcaùpsuaátlôùnvaøcoùtyû troïngnhoûñeågiaûmkhoáilöôïngbìnhchöùa.

155 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

Khithieátkeá, tínhtoaùnbìnhchöùanhieânlieäuLPG caànchuù yùcaùcvaánñeàsau:

TheåtíchLPG chöùatrongbìnhtoáiñachæñöôïc80% theåtíchcuûabình, phaàntheåtíchcoønlaïiñeåLPG giaûn nôûôûtheåkhí.

Dung tíchbìnhchöùaphaûithieátkeádöïatreânthoâi ñöôøngcuûaxecaànlaépñaët.

Bìnhchöùacoùdaïnghìnhtruï, ôûhaiñaàulaøhainöõa hìnhcaàuñeåaùpsuaátphaânboáñeàucaùcbeàmaët, khoâng coùtaäptrungaùpsuaátgaâyquaùtaûicuïcboä.

Heäsoáan toaøncao, bìnhñöôïcthieátkeáñeåcoùtheåchòu ñöôïcaùpsuaátlôùnhônnhieàuso vôùiaùpsuaátLPG trong bìnhchöùa.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

156 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

11. Boägiaûmaùp–hoùahôinhieânlieäukhíhoùaloûng

Boägiaûmaùp –hoùahôicoùchöùcnaêngchuyeånñoåinhieân lieäuLPG ôûtraïngthaùiloûngsang traïngthaùihôivôùiaùpsuaát nhoûhôntröôùckhiñöavaøoboätroän.

LPG ôûtraïngthaùiloûngcoùaùpsuaátkhoaûng18 bar, ñeå

bieánñoåiLPG sang traïngthaùihôitaphaûigiaûmaùpsuaát xuoángñeánmöùccaànthieát.

ÑeåñaûmbaûoquaùtrìnhhoùahôicuûaLPG hoaøntoaøncaàn

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

phaûicungcaápmoätnhieätlöôïngcaànthieátñeåhaâmnoùng, nguoànnhieätnaøyñöôïccungcaáptöønguoànnöôùcnoùngcuûa nöôùclaømmaùtñoängcô.

157 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

Sôñoànguyeânlyùboägiaûmaùp –hoùahôiLPG.

1_ Hoïngnaïp, 2_ Mieängvaøovan giaûmaùp, 3_ Van giaûmaùp, 4_ Cöûtyø, 5_ Maøngcaosu, 6_ Mieängvaøovan ñònhlöôïng, 7_ Van ñònhlöôïng, 8_ Loøxo van ñònhlöôïng, 9_ Maøngcaosu, 10_ Vít ñieàuchænh, 11_ Ñoønbaåy.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

158 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

12. BoätroännhieänlieäuLPG

Chöùcnaêngchínhcuûaboätroänlaøtaïoratyûleänhieânlieäu LPG (ñaõhoùahôi) vaøkhoângkhíhôïplyùñöavaøobuoàngchaùy cuûañoängcô.

Löulöôïngkhínaïplaømoätthoângsoáquantroïngñeåchoïn

ñuùngkíchthöôùccuûaboätroän.

Thoângsoáchínhcuûaboätroänlaøñöôøngkínhhoïng

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

khueáchtan, ñöôøngkínhhoïngnhieânlieäu, ñöôøngkínhhoïng naïpnhieânlieäu, thoângsoánaøyaûnhhöôûngñeánlöulöôïngkhí naïpvaøcoângsuaátcuûañoängcô.

159 KHÍHOÙA LOÛNG (LPG) KHÍHOÙA LOÛNG (LPG)

boä troän

Sô ñoà nhieânlieäuLPG.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

1_ Ñöôøngoángnaïp LPG, 2_ Vítñieàu chænhlöôïngnhieân lieäu LPG, 3_ Ñöôøng thoâng aùp khoâng, 4_ chaân Hoïng gioù, 5_ Maøngaùpthaáp, 6_ Loøxo eùpmaøngaùp thaáp, 7_ OÁngaùp thaáp, 8_ Vítñieàu chænhgioù.

160 NHIEÂN LIEÄU COÀN NHIEÂN LIEÄU COÀN

1. Nhieânlieäucoàn

Coùhailoaïicoànchínhduønglaømnhieânlieäuchoñoängcô trong laø coàn Metanol coàn Etanol (CH3OH) vaø

ñoát (C2H5OH).

CoànEtanolhoaëccoànnguõcoác(Grain Alcohol): Ñöôïc

cheátaïotöøcaùcsaûnphaåmnoângnghieäpnhöngoâ, gaïo, ñaäu töông, gæñöôøngmía. . .

EtanolgioángnhöMethanol nhöngnoùsaïchhônnhieàu,

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

ítchaátñoäcvaøítchaátaênmoøn. Tuynhieângiaùñeåsaûnxuaátnoù caohôn, noùñoøihoûithuhoaïchtreâncaùcvuïmuøalôùnvaømoät löôïngnaênglöôïnglôùnñeåcheátaïonoù.

161 NHIEÂN LIEÄU COÀN NHIEÂN LIEÄU COÀN

CoànMetanolñöôïccheátaïotöøkhíthieânnhieân, daàuthoâ,

than ñaù, khísinhkhoáihoaëcthaämchítöøcaùcchaátthaûihöõu cô.

Metanollaømoäthôïpchaátñôngiaûn, noùkhoângchöùalöu huyønhvaøcaùchôïpchaáthöõucôphöùchôïp. SöûduïngMetanol seõchochaátlöôïngkhoângkhíhônxaêngôûhaimaët: Haïthaáp taàngOzone vaøneáusöûduïngMetanoltinhkhieátthìchaát thaûiraátítBenzenvaøcaùcmaïchvoøngHydrocacbonthôm.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

TuynhieânmoättrongcaùcchaátOxy hoùaban ñaàucuûa MetanoltaïothaønhlaøFormaldehyde (HCOH), ñaâylaøkhí ñoäcvaøcoønlaømoättaùcnhaângaâybeänhungthö.

162 NHIEÂN LIEÄU COÀN NHIEÂN LIEÄU COÀN

Caáutruùchoùahoïccuûamoätsoánhieânlieäucoàn.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

2. Thaønhphaànhoùahoïccuûanhieânlieäucoàn

163 NHIEÂN LIEÄU COÀN NHIEÂN LIEÄU COÀN

PhöôngtrìnhchaùyhoãnhôïpMetanol(CH 3OH)/ khoângkhí

CH3OH + Ф(O2 + 3,78N2) (cid:224) XCO2 + YH2O + Z(3,78N2) + Q

Φ = 1,5

X = 1

Y = 2

Z = 1,5

PhöôngtrìnhchaùyhoãnhôïpEtanol(C

2H5OH)/ khoângkhí

C2H5OH + Ф(O2 + 3,78N2) (cid:224) XCO2 + YH2O + Z(3,78N2) + Q

Φ = 3

X = 2

Y = 3

Z = 3

Tyûleähoãnhôïpkhoáilöôïngkhoângkhí/ khoáilöôïngnhieân

lieäucoàn(A/F) caànthieátchosöïchaùyhoaøntoaønñoáivôùi Metanollaø(6,47/1) vaøñoáivôùiEtanollaø(9,00/1).

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

164 NHIEÂN LIEÄU COÀN NHIEÂN LIEÄU COÀN

Baûng4.5: Caùctínhchaátcuûanhieânlieäucoàn.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

3. Ñaëctínhcuûanhieânlieäucoàn

165 NHIEÂN LIEÄU COÀN NHIEÂN LIEÄU COÀN

4. Öuñieåmcuûanhieânlieäucoàn

CoàncoùchæsoáOctancaohônxaêng, neáuduøngxaêng+ 10% coànnguyeânchaát(95% hoaëc99%) thìchæsoáOctan taêngtöø95 leân100.

Coànchaùysaïchhônvaøgiaûmthieåucaùcchaátgaâyoânhieãm moâitröôøng.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Coànlaønhieânlieäutaùisinhvaøcoùtheåsaûnxuaátcoànbaèng caùccoângngheähieännay.

166 NHIEÂN LIEÄU COÀN NHIEÂN LIEÄU COÀN

5. Nhöôïcñieåmcuûanhieânlieäucoàn

Khuyeátñieåmlôùnnhaátlaøchi phíban ñaàuchovieäcsöû duïngcoàn(laépñaëtheäthoángnhieânlieäu, giaùnhieânlieäu. . .) caohônxaêng, thuøngnhieânlieäuñöôïcthieátkeálôùnhôn.

Khicoànchaùy, takhoângtheåquansaùtngoïnlöûadöôùiaùnh saùngmaëttrôøivìngoïnlöûacuûanhieânlieäucoànchaùy khoângcoùmaøuñieàunaøyseõgaâykhoùkhaêntrongvieäc nghieâncöùuquaùtrìnhchaùycuûanhieânlieäucoàn.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Caùcñoäcchaáttieàmaåntrongnhieânlieäucoànvaãnñang trongquaùtrìnhnghieâncöùu.

167 NHIEÂN LIEÄU COÀN NHIEÂN LIEÄU COÀN

6. Caùcöùngduïngtieâubieåucuûanhieânlieäucoàn

Coànñöôïcduøngnhieàutrongcoângnghieäpchaátdeûo.

ÖÙngduïngtrongdaânduïng, y teá: Duøngñeånaáuaên, thanh truøngduïngcuïy teá. . .

Ngaøynay, coànñöôïcduøngngaøycaøngphoåbieántrong ÑCÑT nhaèmlaømgiaûmoânhieåmmoâitröôøng, naângcaohieäu suaátbaèngcaùchsöûdöïngñoäclaäphay keáthôïpvôùicaùcloaïi nhieâulieäutruyeànthoángnhöxaêngvaøDiesel.

MetanolvaøEtanolcoùtheåduøngkeáthôïpvôùixaêngvaøDiesel baèngcaùchhoøatroäntheo% hoãnhôïptrongthuøngnhieânlieäu hoaëchoøatroäntrongñöôøngoángnaïpnhieânlieäu.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

168 NHIEÂN LIEÄU COÀN NHIEÂN LIEÄU COÀN

7. Ñaëcñieåmñoängcôsöûduïngcoàn

a. LoaïiñoängcôduøngCoàn

CoàncoùtheåsöûduïngtreânÑCÑT thaychonhieânlieäu xaêngvaødiesel. KhaûnaêngsöûduïngcoàntreânÑCÑT coùtheå chialaømcaùcphöôngaùnsau:

Phöôngaùn1: SöûduïngEtanolvaøMetanolthuaàntuùythay

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

theánhieânlieäuDiesel vaøxaêng: Khaûnaêngnaøykhoùthöïc hieänvìEtanolvaøMetanolcoùtínhaênmoønkimloïaivaøsuaát tieâuhaonhieânlieäutaêngdo nhieättròthaápcuûacoànthaáphôn nhieàuso vôùiDiesel vaøxaêng.

169 NHIEÂN LIEÄU COÀN NHIEÂN LIEÄU COÀN

Phöôngaùn2: SöûduïnghoãnhôïptroänlaãngiöõaDiesel vaøcoàn

Etanol: Tröôønghôïpnaøycoùtínhkhaûthivìtaêngcoângsuaát ñoängcô, ñaëcbieätgiaûmñöôïcmöùcñoäoânhieãmmoâitröôøng.

CoànñöôïctroänlaãnvôùiDiesel hìnhthaønhhoãnhôïp Diesohol. Trongñoù, coàn(vaønöôùc) ñöôïcphunvaøotreânñöôøng naïpcuøngvôùikhoângkhítröôùcboätaêngaùp(turbo-charger). Sau ñoù, hoãnhôïpnaøyhoøatroänvôùiDiesel trongbuoàngchaùy

HTNL duøngtaêngaùpdaïngturbo coùboälaømmaùtnhaèm

taênghieäusuaátnaïpvaømaätñoädoøngkhínaïpvìvaäytaêngcoâng suaátñoängcô. Löôïngcoànphunvaøotrongñöôøngnaïpcoùyù nghóaraátquantroïngtrongvieäcvaänhaønheâmdòucuûañoäng cô, ñaëcbieätkhilöôïngñaùngkeåcoànñöôïcphunvaøo.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

170 NHIEÂN LIEÄU COÀN NHIEÂN LIEÄU COÀN

SôñoàheäthoángnhieânlieäuDiesel phacoànEthanol.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

171 NHIEÂN LIEÄU COÀN NHIEÂN LIEÄU COÀN

Phöôngaùn3:

SöûduïngxaêngphaMetanol(ñaâylaøphöôngaùncoù

nhieàukhaûthinhaát). Coànñöôïclöutröõtrongmoätbìnhrieâng. Nhieânlieäunaøyñöôïcmoätbômnhieânlieäubômleânvan phaân phoáiñieàukhieånbaèngchaânkhoângtaïihoïngnaïptröôùckhi ñöôïcñöañeánkimphunñeåphunvaøotrongdoøngkhínaïp. Hoãn hôïpnaøysauñoùñöôïchoøatroänvôùixaêngkhivaøotrongboächeá hoøakhívaøñöôïcñieàukhieånbaèngböôùmga.

Hoãnhôïphoøatroängiöõaxaêng, khoângkhívaøcoàn (Metanol) ñöôïcgoïilaøgasohol. HoãnhôïpnaøycoùchæsoáOctan cao, thaämchíkhihoøatroänvôùixaêngkhoângchìvaøcoùkhaû naênggiaûmthieåunoàngñoäCO. Loaïihoøatroännaøycoùtheåtaêng coângsuaátcuûañoängcôso vôùiloaïihoøatroänchungxaêngvaø coàntrongthuøngchuùanhieânlieäu.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

172 NHIEÂN LIEÄU COÀN NHIEÂN LIEÄU COÀN

SôñoàheäthoángnhieânlieäuxaêngphacoànMetanol.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

173 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

1. Daàuthöïcvaät(DTV)

DTV laøloaïidaàuñöôïcchieátsuaáttöøcaùchaït, caùcquaû cuûacaâycoái. Noùichungcaùchaïtquaûcuûacaâycoáiñeàuchöùa daàu, nhöngtöøDTV chæduøngñeåchædaàucuûanhöõngcaâycoù daàuvôùichieátsuaátlôùn.

Daàulaáytöøhaïtcaâycoùdaàunhö: Phoäng, naønh, caûidaàu,

nho, boâng, höôùngdöông. . . Daàulaáytöøquaûcaâycoùdaàu nhö: Döøa, coï. . .

Trongñoù, chuùyùñeánmoätvaøicaâycoùchieátsuaátlôùn

nhö: Döøa(60%), coï(50%).

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

174 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

CoùtheåphaânloaïiDTV theonhucaàulaømthöïcphaåm chocon ngöôøi: Daàuaênñöôïc, daàukhoângaênñöôïc. DTV coù theåthaytheáchoDiesel, khichoïnDTV laømnhieânlieäuneân choïnloaïidaàukhoângcaïnhtranhvôùithöïcphaåmcon ngöôøi.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

DTV laømnhieânlieäuchoñoängcôDiesel coùhailoaïi: SaûnphaåmDTV ñieàucheátröïctieáptöøcaùchaït, traùi, caâylaáy daàuvaøsaûnphaåmDTV ñaõqua Estehoùa(Biodiesel).

175 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

2. Thaønhphaànhoùahoïccuûadaàuthöïcvaät

ThaønhphaànhoùahoïcDTV noùichunggoàm95% caùc

Triglyceride vaø5% caùcaxidbeùotöïdo.

Triglyceride laøcaùcTriestertaïobôûiphaûnöùngcuûacaùc

axitbeùotreânbachöùcröôïucuûaGlycerol. Trongphaântöû cuûachuùngcoùchöùacaùcnguyeântoáH, C, vaøO.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Veàthaønhphaànhoùahoïc, ñoáivôùiDTV so vôùidaàu Diesel: ChöùaC íthôn10 –12%, löôïngchöùaH íthôn5 – 13% coønlöôïngO thìlôùnhônraátnhieàu(daàuDiesel chæcoù vaøiphaànngaønO, coøndaàuthöïcvaätcoù9 –11% O) choneân DTV laønhieânlieäucoùchöùanhieàuOxy. Chínhvìñieàunaøy maøDTV coùtheåchaùyhoaøntoaønvôùiheäsoádölöôïngkhoâng khíbeù.

176 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

Ngöôøitachiachuùngthaønh03 nhoùm:

Nhoùmdaàukhoângkhoâ(daàuaxitbeùobaõohoøa): Ñoùlaø

caùcloaïidaàucoùchæsoáIoátthaápdöôùi95 nhödaàudöøa, daàu coï, daàuphoäng, daàuoâliu. . .

Nhoùmdaàunöõamaukhoâ: GoàmcaùcdaàucoùchæsoáIoáttöø 95 ñeánkhoaûng130 nhödaàucaosu, daàumeø, daàuhöôùng döông, daàuñaäunaønh, daàucaûidaàu, daàuboâng, daàubaép. . .

Nhoùmmaukhoâ: GoàmcaùcdaàucoùchæsoáIoáttreân130

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

nhödaàulanh, daàutraåu. . .

177 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

Baûng4.6: ThaønhphaàncaùcaxitbeùocuûacaùcloaïiDTV.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

178 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

Baûng4.7: ThaønhphaànhoùahoïccuûacaùcloaïiDTV.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

179 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

Baûng4.8: Tínhchaátcôbaûncuûacaùcdaàuthöïcvaät.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

3. Ñaëctínhdaàuthöïcvaät

180 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

Baûng4.9: Tínhchaátlyùhoùacôbaûncuûacaùcdaàuthöïcvaät.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

181 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

ÑoänhôùtDTV ôûnhieätñoäthöôøngcaohônso vôùiDiesel khoaûngvaøichuïclaàn(rieângñoáivôùidaàudöøañoänhôùtôû 200C laø37 cStlôùnhôndaàuDiesel khoaûng7 laàn), nhöng ñöôøngcong chæthòñoänhôùtraátdoác, khinhieätñoätaêngthìñoä nhôùtcuûadaàuthöïcvaätgiaûmnhanh. Ñoänhôùtcuûadaàuaûnh höôûnglôùnñeánkhaûnaêngthoângqua cuûadaàutrongbaàuloïc, ñeánchaátlöôïngphunnhieânlieäuvaøhoøatroänhoãnhôïpdo ñoù aûnhhöôûngmaïnhñeántínhkinhteávaøhieäuquaûcuûañoäng cô.

ChæsoáCetanDTV nhoûhônso vôùidaàuDiesel, trongsoácaùc DTV nghieâncöùuthìdaàudöøacoùchæsoáCetangaànbaèngdaàu Diesel. MuoántaêngchæsoáCetanchoDTV coùtheåduøng bieänphaùptheâmchaátphuïgia“ProCetane”hay chuyeån chuùngthaønhEstedaàuthöïcvaät.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

182 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

4. CaùcphöôngphaùpxöûlyùDTV ñeålaømnhieânlieäucho ñoängcôñoáttrong

ÑeåsöûduïngDTV laømnhieânlieäu, caànaùpduïngnhöõng phöôngphaùpxöûlyùdaàuñeåtínhchaátcuûanoùgaàngioángvôùi nhieânlieäuDiesel.

Theo quanñieåmkhaithaùcñoängcôthìkhaùcnhaucôbaûn giöõaDTV so vôùinhieânlieäuDiesel chínhlaøñoänhôùtvaøchæ soáCetan.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

AÛnhhöôûngcuûañoänhôùtvaøchæsoáCetancuûaDTV laømcho HTNL vaøquaùtrìnhchaùyhoaïtñoängkhoângbìnhthöôøng, laøm chaátlöôïngcuûaquaùtrìnhphunvaøchaùykeùmhôndaånñeán caùcchætieâukinhteácuûañoängcôseõgiaûmñi.

183 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

CaùcgiaûiphaùpxöûlyùDTV laømnhieânlieäuchoÑCÑT laøcaùc phöôngphaùplaømgiaûmñoänhôùtvaøtaêngchæsoáCetancuûa DTV. Ta coùcaùcphöôngphaùpsau:

PhöôngphaùpsaáynoùngDTV

Phöôngphaùpnaøydöïatreânñoàthòthayñoåicuûañoänhôùttheo nhieätñoäcuûaDTV. Ñoänhôùtcuûadaàuthöïcvaätseõgiaûmkhi nhieätñoätaêngleân.

Taêngnhieätñoäleânquaùcaolaømthayñoåitraïngthaùinhieätvaø aûnhhöôûngxaáuñeánheäthoángcaápnhieânlieäu. Maëtkhaùc phöôngphaùpnaøykhoângcaûithieänñöôïctròsoáCetancuûa DTV…do ñoùphöôngphaùpnaøychæthíchhôïpñeåaùpduïng ñoàngthôøivôùicaùcphöôngphaùpkhaùc.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

184 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

PhöôngphaùpphaloaõngDTV

Phöôngphaùpphaloaõnglaømoättrongnhöõngphöông phaùpñôngiaûnlaømgiaûmñoänhôùtvaøtaêngchæsoáCetan, coù theåsöûduïngnhieânlieäuDiesel ñeålaømmoâichaátphaloaõng.

PhaloaõngDTV baèngDiesel seõtaïoramoäthoãnhôïp nhieânlieäumôùitöøDTV. Ñaâylaømoäthoãnhôïpcôhoïcgiöõa nhieânlieäuDTV vaøDiesel, hoãnhôïpnaøyñoàngnhaátvaøbeàn vöõng.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

CaùcchæsoáñaëctínhcuûahoãnhôïpDTV/Diesel tuøy thuoäcvaøotyûleäthaønhphaàngiöõaDTV vaøDiesel vaøcaùcchæ soánaøykhoângñaïtñöôïctínhchaátnhöDiesel.

185 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

PhöôngphaùpCracking

QuaùtrìnhCracking DTV gaàngioángnhöCracking daàu moû. NguyeântaéccôbaûnlaøcaétngaénmaïchHydrocacboncuûa DTV döôùitaùcduïngcuûanhieätñoävaøchaátxuùctaùcthíchhôïp.

Saûnphaåmthöôønggoàm: Nhieânlieäukhí, xaêng, Diesel vaø

moätsoásaûnphaåmphuïkhaùc. Vôùicaùcñieàukieänkhaùcnhauseõ nhaänñöôïctyûleänhieânlieäuthaønhphaåmkhaùcnhau. Cracking coùtheåthöïchieäntrongmoâitröôøngkhíNitôhoaëckhoângkhí.

Nhöôïcñieåmcôbaûncuûaphöôngphaùpnaøylaøtoánnaêng löôïngñeåñieàucheánhieânlieäu. Saûnphaåmthuñöôïcbaogoàm nhieàuthaønhphaànnhieânlieäukhaùcnhauvaøñaëcbieätlaøkhoù thöïchieänñöôïcôûquymoâlôùn.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

186 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

Phöôngphaùpnhuõtöônghoùadaàuthöïcvaät

Nhieânlieäuban ñaàulaøDTV, röôïuvaøchaáttaïosöùccaêng

beàmaëtvôùithieátbòtaïonhuõcoùtheåtaïoranhuõtöôngDTV – röôïu, trongñoùcaùchaïtröôïucoùkíchthöôùchaït150 nm ñöôïc phaânboáñeàutrongnhuõtöông.

NhieânlieäunhuõtöôngcoùñoänhôùttöôngñöôngDiesel, tyû leäröôïucaønglôùnthìñoänhôùtnhuõtöôngcaønggiaûm. Tuynhieân luùcñoùdeåtaïoracaùchaïtnhuõtöôngnhoû, khaûnaêngphaânlôùp nhuõtöôngtaêngleânlaømnhuõtöôngkeùmñoàngnhaátdo ñoùcaàn coùbieänphaùpbaûoquaûnnhuõtöông.

Nhieätñoähoùahôicuûaröôïuthaápneânmoätphaànröôïubay

hôiseõcaûntrôûquaùtrìnhlaømvieäcbìnhthöôøngcuûaHTNL.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

187 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

PhöôngphaùpEstehoùa

PhöôngphaùpEstehoùaDTV laøphöôngphaùpñöôïcchuù

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

yùñeántrongthôøigiangaànñaây, nguyeânlyùchuyeånhoùacô baûncoùtheåmieâutaûnhölaøphaûnöùngcuûamoätphaàntöû Glyceride(axitbeùokhoângno, coùñoänhôùtcao) vaøba nguyeântöûröôïutaïothaønhEstecuûaaxitbeùovaømoätnguyeân töûGlycerin.

188 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

NhieânlieäuDTV vaøröôïuítnöôùc(ñieàukieänphaûnöùng laøxuùctaùcvaønhieätñoätrungbình) luùcnaøylaànlöôïtcaùclieân keát R1CO_, R2CO_, R3CO_, bòtaùchrakhoûiphaântöû GlyceridevaøñínhvaøocaùcnguyeântöûHydro vaøröôïu. Caùc saûnphaåmñaàutieânlaøDiglyceridevaøcuoáicuønglaø Glycerin.

Glycerin deãdaøngñöôïctaùchrakhoûiEstevaøsöûduïng

trongcaùcngaønhcoângnghieäpkhaùc.

Saûnphaåmcuoáicuøngcoùtheåñaït95 ÷98% veàtroïng

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

löôïngsaûnphaåmban ñaàuthamgiaphaûnöùng.

189 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

5. Biodiesel

Biodisellaønhöõngmono AnkylEste, laøsaûnphaåmcuûa quaùtrìnhEstehoùacuûacaùcaxíthöõucôcoùnhieàutrongdaàu môõñoängthöïcvaät. Biodiesel coùtheåthaytheáDiesel truyeànthoángsöûduïngtrongÑCÑT.

Döôùitaùcduïngcuûachaátxuùctaùc, daàuthöïcvaät+

MetanolhoaëcEtanolchosaûnphaåmEste+ Glycerine+ axitbeùo(EstehoùadaàuthöïcvaätbaèngEtanolkhoùhôn baèngMetanol).

ThoângthöôøngBiodiesel ñöôïcsöûduïngôûdaïngnguyeân

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

chaáthay daïnghoãnhôïpvôùidaàuDiesel.

190 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

6. ÑaëctínhcuûaBiodiesel

TínhchaátvaätlyùcuûaBiodiesel töôngtöïnhöDiesel

nhöngtoáthônDiesel veàmaëtchaátthaûi.

Biodiesel khaécphuïcñöôïcnhöõngcaùcnhöôïcñieåmcuûa

daàuthöïcvaätnhöñoänhôùtquaùlôùn(caogaáp6 –14 laàn Diesel), chæsoáCetanthaáp. . .

CaùcloaïiBiodiesel ñeàucoùtyûleä% troïnglöôïngOxy

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

khaùlôùn, ñaâylaøñieàumaødaàuDiesel khoângcoù.

191 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

Baûng10: TínhchaátlyùhoùacôbaûncuûacaùcBiodiesel.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

192 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

7. QuaùtrìnhñieàucheáBiodiesel

NhieânlieäuBiodiesel ñöôïclaømtöødaàuthöïcvaät, môõ ñoängvaätcoønmôùihay ñaõqua söûduïng. Daàumôõtaùcduïngvôùi coànMetanolhoaëcEtanoltaïoraEste. CaùcEstenaøychínhlaø Biodiesel. SaûnphaåmphuïcuûaquaùtrìnhnaøylaøGlycerin söû duïngtrongngaønhdöôïcvaømyõphaåm.

Hieännay Biodiesel ñöôïcsaûnxuaáttöøquaùtrìnhchuyeån

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

hoùaEste. Daàuthöïcvaät, môõñoängvaätsaukhiloïcñöôïcthuûy phaântrongmoâitröôøngkieàmñeåtaùchaxitbeùotöïdo. Sauñoù ñuôïctroänvôùicoàn(thöôønglaøMetanol) vaøchaátxuùctaùcNatri hay Kali HydroxitñeåTriglyceride phaûnöùngtaïoraEstevaø Glycerin. Cuoáicuønglaøgiaiñoaïntaùchvaølaømsaïch.

193 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Caùcphaûnöùnghoùahoïc:

194 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

8. Öuñieåmcuûanhieânlieäudaàuthöïcvaät–Biodiesel

DTV –Biodiesel laønguoànnhieânlieäutaùisinhgiuùptachuû ñoängñöôïcveànhieânlieäukhoângphuïthuoäcvaøotìnhhình bieánñoängtreântheágiôùi.

2 sinhratöøcaùcvuï

DTV –Biodiesel laømgiaûmñaùngkeåthaønhphaànkhíthaûi gaâyOÂNMT vaøcaûithieänmoâitröôøngdo O muøa.

2, H2SO4 vaømuoái

DTV –Biodiesel toátchosöùckhoûengöôøivaøhoaøntoaøn khoângchöùalöuhuyønh, chaáttaïoraSO Amonium.

Biodiesel coùñaëctínhgaàngioángDiesel, noùthoûamaõnñöôïc caùcyeâucaàucuûanhieânlieäusöûduïngtrongñoängcôñoát trong.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

195 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

DTV –Biodiesel coùtheåphatroänvôùiDiesel thaønhhoãn hôïpnhieânlieäuñoàngnhaát.

ÑieåmchôùplöûacuûaDTV –Biodiesel caohônDiesel do ñoùDTV –Biodiesel an toaøntrongbaûoquaûnvaøvaän chuyeån.

SöûduïngDTV –Biodiesel khoângmaátchi phívaänchuyeån vaøthueánhaäpkhaåu, giaûmñöôïcngoaïiteänhaäpkhaåunhieân lieäu, khuyeánkhíchñaàutövaøphaùttrieånnoângthoântrong nöôùc.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

CaùccaâylaáydaàuñöôïctroàngchovieäccheábieánDTV – Biodiesel ôûquymoâlôùn, chuyeâncanhgiaùthaønhcoùtheå thaáphônDiesel.

196 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

VieäcsaûnxuaátDTV –Biodiesel trongnöôùcseõtaïonhieàu vieäclaømgiaûiquyeátcaùcsaûnphaåmñaàurachobaøcon noângdaân.

ÑoàngbaèngsoângCöûuLong coùñaátñaimaøumôõ, khíhaäu thuaänlôïithíchhôïpchocaùcloaïicaâylaáydaàucoùchieác suaátlôùn.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

CoângngheächeábieánDTV –Biodiesel ñôngiaûn, chi phí ñaàutöchothieátbòthaáp, coùtheåsaûnxuaátmoïiluùcmoïinôi.

197 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

9. Nhöôïcñieåmcuûanhieânlieäudaàuthöïcvaät–Biodiesel

DTV –Biodiesel coønlaømoätkhaùinieämraátmôùiñoáivôùingöôøi daânVieätNam. VieäcthöïchieändöïaùnduøngDTV –Biodiesel choÑCÑT caàncoùthôøigianñeåphoåcaäpkieánthöùc.

Maátthôøigianquyhoaïchñaátñaitroàngcaùcloaïicaâylaáydaàu.

Naêngsuaátcaùccaâylaáydaàuôûnöôùctavaãncoønthaáp.

Vieäcsöûduïngphaânboùnhoùahoïc, thuoáctröøsaâutreândieäntích ñaátlôùnseõgaâyOÂNMT vaøaûnhhöôûngñeáncaânbaèngsinhthaùi.

Hieännay giaùthaønhDTV –Biodiesel vaãncoønkhaùcaoso vôùi Diesel. Tuynhieân, khidaàumoûngaøycaøngtrôûneânhieámvaø noângnghieäpphaùttrieånthìDTV –Biodieselseõcoùtöônglai.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

198 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

10. ÑaëcñieåmñoängcôsöûduïngDTV –Biodiesel

a. LoaïiñoängcôsöûduïngDTV –Biodiesel

DTV vaøBiodiesel ñöôïcsöûduïngtreânñoängcôDiesel.

CaênbaûnlaøcoùhailoaïiñoängcôDiesel laø: Buoàngchaùy

phaâncaùchvaøbuoàngchaùytröïctieáp. ÑoáivôùiDTV chæsöû duïngtreânbuoàngchaùyphaâncaùch, coønBiodiesel thìsöû duïngñöôïctreâncaûbuoàngchaùyphaâncaùchvaøbuoàngchaùy giaùntieáp, ñaâychínhlaøöuñieåmnoåibaätcuûaBiodiesel.

DTV vaøBiodiesel coùtheåphatroänvôùiDiesel ôûbaátkyø

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

tyûleänaøokhisöûduïngtreânñoängcôDiesel.

199 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

b. Caùcthoângsoáquantroïngcuûañoängcôkhisöûduïng

DTV

DTV laønhieânlieäucoùchöùanhieàuOxy, chínhvìñieàunaøy maøDTV theåchaùyvôùidölöôïngkhoângkhíbeùmaømaø vaãnchaùyhoaøntoaøn.

DTV khoânghoaøntoaønbay hôiheátvaøñoùcoùleõlaønguyeân nhaângaâyñoùngcaëntreânbuoàngchaùy.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Do chæsoáCetanthaápneânthôøigianchaùytreãcuûaDTV taêngleânkhoaûnggaápñoâi. Neáukhoângthayñoåigoùcphun sôùmthìthôøiñieåmbaétñaàuboácchaùyvaøthôøigianchaùy nhanhvaøchaùychínhluøiveàphíasau.

200 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

Zmax cao

ÑoáivôùiDTV thìkhiñaõboácchaùythìtoácñoächaùynhanh hônso vôùiDiesel, ñieàunaøylaømchoquaùtrìnhchaùykeát thuùccuøngmoätluùcnhöduøngDiesel. Neáutaênggoùcphun sôùmleânvaøiñoäthìñoàthòP –V cuûachuùnglaønhönhau.

Cuõngdo chæsoáCetanthaápmaøñoätaêngaùpsuaáttheogoùc quay truïckhuyûu ΔP/Δϕ coùgiaùtròcaohôn, P hôn. Thôøigiankeùodaøiñænhngoïnlöûangaénhônlaømcho ñænhñöôøngcong P –V nhoïnhôn.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

CoùtheåtaêngchæsoáCetanchoDTV baèngcaùch: Duøng theâmchaátphuïgia“Procetan”, phaloaõngDTV baèng Diesel, EstehoùaDTV thaønhBiodiesel.

201 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

ÑoänhôùtcuûaDTV lôùnhônDiesel khoaûng6 –17 laàn, ñoä nhôùtlôùnlaømkhaûnaêngthoângqua cuûaDTV trongboäloïc keùm, chaátlöôïngphunnhieânlieäuvaøhoøatroännhieânlieäu toàiaûnhhöôûngñeántínhkinhteávaøhieäuquaûñoängcô.

ÑeågiaûmñoänhôùtDTV coùcaùcbieänphaùpsau: Saáynoùng nhieânlieäu, phaloaõngvôùiDiesel, Estehoùa.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

ge vaø gi thöïcteálôùnhônkhoaûng13,4% (ñoáivôùidaàuhaït caûi). Trongñoùkhoaûng3,5% laødo ñoängcôDiesel voán khoângphaûithieátkeávaøcheátaïoñeåduøngdaàuthöïcvaätvaø 9,8% laødo nhieättrònhoûhôn.

202 NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - NHIEÂN LIEÄU DAÀU THÖÏC VAÄT - BIODIESEL BIODIESEL

c. Caùcthoângsoáquantroïngcuûañoängcôkhisöûduïng

Biodiesel Biodiesel laøchöùanhieàuOxy do ñoùcoùtheåchaùyvôùidö löôïngkhoângkhínhoûmaøvaãnñaûmbaûochaùyhoaøntoaøn.

ChæsoáCetancuûaBiodiesel hônDiesel moätchuùt, do ñoù thôøigianchaùytreãcoùlôùnhôn. toácñoächaùycuûaBiodiesel nhanhhônDiesel, do ñoùkhisöûduïngBiodiesel thìthayñoåi goùcphunsôùm1 – 2 0 hoaëccoùtheåkhoângthayñoåigoùcphun sôùm.

ÑoänhôùtcuûaBiodiesel gaànbaèngDiesel, ñeåtaênghieäuquaû kinhteávaøhieäusuaátñoängcôtacoùtheåsaáynoùngnhieânlieäu. SuaáttieâunhieânlieäucuûaBiodiesel lôùnhônDiesel chuûyeáu do nhieättròcuûaBiodiesel nhoûhônDiesel.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

203 KHÍSINH HOÏC BIOGAS KHÍSINH HOÏC BIOGAS

1. Biogas

Biogas ñöôïcsaûnxuaáttöøquaùtrìnhphaânhuûycaùcchaát höõucôtrongñieàukieänhieámkhí. Biogas goàmkhoaûng60% CH4, gaàn40% CO 2 vaødöôùi1% H 2S, N, CO, O . . . Caùcloaïichaátthaûicoùtheålaømnguoàncungcaápchoquaù

trìnhsaûnxuaátBiogas:

Chaátthaûicuûacon ngöôøi.

Chaátthaûicuûañoängvaät, giasuùc, giacaàm.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Raùcthaûisinhhoaït, noângnghieäp, coângnghieäp.

204 KHÍSINH HOÏC BIOGAS KHÍSINH HOÏC BIOGAS

2. ÖuñieåmcuûaBiogas

Biogas laønhieânlieäutaùisinh, söûduïngBiogas laømnhieân lieäuchoÑCÑT seõchuûñoängñöôïcveànguoànnhieânlieäu, khoângphuïthuoäcvaøotìnhhìnhbieánñoängnhieânlieäutreân theágiôùi.

Giaûmñaùngkeåthaønhphaànoânhieãmtöøkhíthaûiñoängcô, giaûmhieäntöôïnghieäuöùngnhaøkính, caûithieänmoâitröôøng.

SöûduïngkhíBiogas khoângcaàntoánchi phívaänchuyeånvaø thueánhaäpkhaåu, khuyeánkhíchñaàutöphaùttrieåntrong nöôùc.

CoângngheächeábieánBiogas ñôngiaûn, chi phíñaàutöcho thieátbòthaáp, coùtheåsaûnxuaátôûnhieàunôi.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

205 KHÍSINH HOÏC BIOGAS KHÍSINH HOÏC BIOGAS

3. NhöôïcñieåmcuûaBiogas

Biogas coønlaømoätkhaùinieämraátmôùiôûVieätNam. Vieäcsöû duïngBiogas choÑCÑT caàncoùthôøigiannghieâncöùusöû duïngvaøphoåcaäpkieánthöùcchongöôøidaân.

2S tröôùckhi

Caàntieánhaønhkhöûhôinöôùc, khöûthaønhphaàn H ñöaBiogas vaøobuoàngchaùyñeåtaêngtuoåithoïchoñoängcô.

HoùaloûngBiogas ñeålöutröõ, vaänchuyeånvaøbaûoquaûn.

KhisöûduïngBiogas phaûitieánhaønhcaûitaïolaïiñoängcôphuø hôïpvôùicaùcñaëctínhcuûanhieânlieäuBiogas.

Khôûi ñoäng ñoängcô baèng Biogas seõ khoùkhinhieätñoämoâi tröôøngthaáp.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

206 KHÍSINH HOÏC BIOGAS KHÍSINH HOÏC BIOGAS

4. ÑaëcñieåmñoängcôsöûduïngBiogas

Biogas thöôøngsöûduïngtreânñoängcôxaêng, coùtheåsöû duïngñoäclaäphay song songvôùinhieânlieäuxaêng. Thoâng thöôønghieännay caùcñoängcôsöûduïngHTNL song song.

Vieäc thieát keácaûi taïoñoäng cô xaêng cho phuøhôïp vôùi

Biogas chuûyeáu laøthieát keácaûitaïoheäthoáng nhieân lieäu.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

HeäthoángnghieänlieäuBiogas coùthieát bò sau:Boäloïc thoâkhíBiogassaukhilaáytöøhaàmkhí, maùy neùn khí, bình chöùa Biogas, boäsaáy khan Biogas, boätroän khí, van khoaù ñieàu khieån ñöôøng nhieân lieäu Biogas, boäloïc tinhBiogas tröôùc khi vaøo boätroän khí.

207 KHÍSINH HOÏC BIOGAS KHÍSINH HOÏC BIOGAS

ÔÛnhieätñoäthaápneânkhôûiñoängñoängcôbaèngnhieân lieäuxaêng, khiñoängcônoùngleânroàichuyeånsang nhieân lieäuBiogas.

KhithieátkeácaûitaïoHTNL ñoängcôcaànchuùyùñeántyû leäkhoângkhívaønhieânlieäucuûacaùcloaïinhieânlieäuñeåsöû duïngcoùhieäuquaû.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Tröôùckhiñöavaøobuoàngchaùycaànphaûikhöûnöôùcvaø H2S ñeåquaùtrìnhchaùyhieäuquaûhônvaøgiaûm taùc nhaân gaây aên moøn ñoäng cô

208 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

1. OÂ toâñieän

a. Lòchsöûphaùttrieånoâtoâñieän

Vaøoñaàunhöõngnaêm1900, caùcphaùtminhveàoâtoâñieän khoângtheåcaïnhtranhvôùinhöõngphaùtminhoàaïtcuûa ÑCÑT.

Ñeángiöõanhöõngnaêm1900, caùccuoäctranhluaänveàsöïcaïn kieätnguoàncungcaápdaàuñaõlaømnhennhoùmlaïivieäc nghieâncöùucaùcnguoànnaênglöôïngthaytheávaøcaùcheä thoángsöûduïngcaùcnguoànnaênglöôïngnaøy.

Tôùigiöõanhöõngnaêm1970, cuoäckhuûnghoaûngdaàumoûñaõ daãntôùisöïphaùttrieånoàaïtcaùcchöôngtrìnhnghieâncöùuveàoâ toâñieän.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

209 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

Söïoånñònhtrôûlaïicuûanguoàncungcaápdaàumoûcuøngvôùi nhöõngtieánboächaämchaïpcuûabìnhñieän(aécquy) moätlaàn nöõangaêntrôûsöïphaùttrieåncuûaoâtoâñieän.

Vaøokhoaûngnhöõngnaêm1990, söïgiataêngnhucaàusöûduïng xaêngchovaänchuyeånvaøyeâucaàuveàvieäcgiaûmlöôïngkhí thaûiñaõmoätlaànnöõathuùcñaåysöïphaùttrieåncuûaoâtoâñieän maøtröôùcheátlaøvieäcnghieâncöùubìnhñieän(aécquy).

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

210 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

b. Hoaïtñoängcuûaoâtoâñieän

Caùcboäphaänchínhcuûaoâtoâñieän: Ñoängcôñieän, khoái

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

ñieàukhieånbaèngñieäntöû(Electronic Control Module ECM), boänguoàn(bìnhñieän), heäthoángñieàukhieånbình ñieän, boäxaïcnguoàn, heäthoángcaùp, heäthoánghaõmtaùisinh, thaânxe, khungxe, chaátloûnglaømmaùtoâtoâñieän, chaátboâi trôn, heäthoángphanh, heäthoángtreo, heäthoánglaùi. . . OÂ toâñieänhoaïtñoängtöôngtöïnhöoâtoâchaïybaèng ÑCÑT. Khinhaánbaønñaïptaêngtoác, tínhieäuñöôïcgöûiñeán ECM vaøEMC seõcungcaápchoñoängcôñieänmoätdoøng ñieänvaøhieäuñieäntheátyûleävôùiñoänhaánbaønñaïptaêngtoác. Toácñoävaømoâmentxoaéntöôngöùngcuûañoängcôñieänñöôïc truyeàntôùibaùnhxechuûñoäng.

211 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

c. Öuñieåmcuûacuûaoâtoâñieän

Veàphöôngdieänoânhieãm, oâtoâñieänñöôïcxeápvaøodaïngoâ toâsaïch(ZEV: Zero Emission Vehicles).

OÂ toâñieänhoaïtñoängraáteâm, vôùicaùcboäphaäncoønlaïi, vieäc laépñaëtvaøvaänhaønhgioángnhöoâtoâchaïybaèngÑCÑT.

Do ñöôøngñaëctínhcoângsuaátvaømoâmentxoaéncuûañoäng côñieänroänghôncuûaÑCÑT neânvaánñeàgiatoáccuûaoâtoâ ñieäncoùtheånhanhhôn. Ñoängcôñieänítphaûibaûotrìbaûo döôõng.

Haàuheátcaùcoâtoâñieänñeàuñöôïcthieátkeáphöôngphaùphaõm taùisinh(song song vôùihaõmñoängnaêng), phöôngphaùpnaøy giuùpthulaïiñoängnaêngcuûaxevaønaïplaïivaøobìnhñieän.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

212 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

d. Nhöôïcñieåmcuûacuûaoâtoâñieän

Veàmaëtkyõthuaät, hieännay oâtoâchaïyñieäncoùhainhöôïc ñieåmquantroïngñoùlaø:

Naênglöôïngdöïtröõthaáp(thaáphônkhoaûng100 laànoâtoâ duøngÑCÑT)

Giaùñaàutöban ñaàucaohôn(khoaûng30 –40% caohôn so vôùioâtoâduøngÑCÑT).

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Nhöõngthaùchthöùckhaùccaànñöôïcgiaûiquyeátñeåöùngduïng oâtoâñieänñaïitraøtrongthöïcteálaøkhaûnaênggiatoác, thôøi giannaïpñieän, vaánñeàsöôûivaøñieàuhoøakhoângkhítreânoâ toâ, tuoåithoïbìnhñieän, côsôûhaïtaàngchooâtoâñieän.

213 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

2. Pin nhieânlieäu(Fuel cell)

FC laømoätloaïithieátbòduøngHydro (caùcnhieânlieäu giaøuHydro) vaøOxy ñeåtaïorañieänbaèngmoätquaùtrình ñieänhoùa.

NhieàuloaïiFC chöañöôïckhaithaùcheátvaøchuùngcoù nhieàuöùngduïngtieàmnaêngñadaïng. FC ñangñöôïcphaùt trieånlaømnguoànñieänchooâtoâ, trongsinhhoaïtdaânduïngvaø caûcaùcloaïithieátbò, maùymoùcnhoûnhömaùytínhxaùchtay.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

FC manglaïinhieàulôïiíchhônso vôùicaùccoângngheä ñoátchaùytruyeànthoánghieännay söûduïngtrongÑCÑT. Chuùngphaùtsinhralöôïngkhígaâyhieäuöùngnhaøkíníthôn raátnhieàuvaøkhoângsinhrakhoùigaâyoânhieãmkhoângkhí.

214 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

NeáunhieânlieäusöûduïnglaøHydro nguyeânchaátthìFC

chæsinhranhieätvaøsaûnphaåmphuïlaønöôùc.

FC coùhieäusuaátcaohôncaùccoângngheäñoátchaùy thoângthöôøngvaøHydro duøngñeåvaänhaønhchuùngcoùtheå thuñöôïctöønhieàunguoànkhaùcnhaunhö: nhieânlieäuhoùa thaïch, nhöõngnguoànnhieânlieäutaùisinhvaønaênglöôïnghaït nhaân. . . .

Vìnhieânlieäucoùtheåsaûnsuaáttöønguoàntaøinguyeâncoù trongnöôùc, FC coùtieàmnaêngcaûithieänan toaønnaênglöôïng quoácgia, giaûmsöïphuïthuoäcdaàumoûvaøocaùcnöôùckhaùc.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

FC cuõngcoùnhieàuthaùchthöùcveàcoângngheä, giaùcaû, ñoä beàn, ñoätinhcaäy, saûnxuaát, phaânphoáivaølöutröõnhieânlieäu, an toaønvaøsöïchaápnhaäncuûacoângchuùng.

215 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

a. CaáutaïovaønguyeânlyùhoaïtñoängcuûaFC

MoätFC coùcaáutaïobôûimoätchaátñieänphaânñöôïcñaëtxen

giöõahaiñieäncöïcmoûng(cöïcdöônganode xoápvaøcöïcaâm catode). Coùnhieàuloaïipin nhieânlieäukhaùcnhaunhöngtaátcaû ñeàuhoaïtñoängtheocuøngmoätnguyeânlyù:

Hydro hay nhieânlieäugiaøuHydro ñöôïcñaëttaïiñieäncöïc döông(anode) nôimaøchaátxuùctaùcseõtaùchcaùcelectron mang ñieäntíchaâmrakhoûinguyeântöûHydro ñeåtaïothaønhcaùcion mangñieäntíchdöông(proton).

Taïicöïcaâm(catode), Oxy seõkeáthôïpvôùielectron, trong

moätsoátröôønghôïp, keáthôïpvôùicaùcproton vaønöôùc, ñeåtaïo thaønhnöôùchay caùcion HydroxitOH — töôngöùng.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

216 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

ÑoáivôùiFC loaïimaøng

caùc

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

ngaênchuyeånñoåiPolime (Polymer Exchange Membrane PEM) vaøloaïi axitphotphoric, caùcproton dichuyeåntrongchaátñieän phaânñeáncöïcaâmñeåkeát vôùi Oxy vaø hôïp electron ñeåsinhranöôùc.

217 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

ÑoáivôùicaùcFC

chuyeån

döông

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Kieàm, muoái loaïi Cacbonat noùng chaûy vaøOxitkimloaïicaùc ion aâm di trongchaátñieänphaân cöïc sang (anode), taïiñoùchuùng keáthôïpvôùiHydro ñeå taïothaønhnöôùcvaøcaùc electron.

218 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

Caùcelectron töøñieäncöïcdöông(anode) cuûapin khoâng

theåxuyeânqua maøngngaênñeåñeánñieäncöïcaâm(catode) tíchñieändöông, neânchuùngphaûiñivoøngqua moätmaïch ñieänñeåñeánbaûncöïckia. Söïchuyeånñoängnaøycuûacaùc electron taïothaønhdoøngñieän.

LöôïngñieänthuñöôïctöøFC phuïthuoäcvaøonhieàuyeáu toánhö: LoaïiFC, kíchcôõpin, nhieätñoäkhinoùhoaïtñoängvaø aùpsuaátkhoângkhíñöôïccungcaápvaøopin.

Hônnöõa, moätFC ñônchæcoùtheåcungcaápñuûñieäncho

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

nhöõngöùngduïngnhoûnhaát. Vìtheá, caùcFC rieângreõñöôïc gheùpvôùinhautheomoätdaõytaïothaønhcuïmFC. Moätcuïm FC ñieånhìnhcoùtheågoàmhaøngtraêmFC ñôn.

219 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

b. Nhieânlieäucungcaápchopin nhieânlieäu

HeäthoángFC söûduïngHydro nguyeânchaáthay caùcnhieân lieäugiaøuHydro nhöMetanol, xaêng, Diesel, khíñaùñeåsaûn xuaátrañieän. TrongñoùchuùyùñeánHydro, Metanolvaøxaêng.

Caûhailoaïinhieânlieäunaøyñeàucoùnhöõngthuaänlôïivaøhaïn cheácuûanoù. VieäclöïachoïnnhieânlieäuchoFC phuïthuoäc vaøocaùcyeáutoásau:

Giaùthaønhcuûacôsôûhaïtaàngvaøgiaùthaønhnhieânlieäu.

An toaøn, caùcvaánñeàlieânquanmoâitröôøng, deãsöûduïng.

Söïchaápnhaäncuûacaùcnhaøsaûnxuaátoâtoâ, caùccoângtyxaêng daàu, chínhphuû, vaøcaûcoängñoàng.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

220 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

c. NhieânlieäuHydro nguyeânchaát

ÑasoácaùcheäthoángFC ñöôïcnaïpnhieânlieäutöøHydro nguyeânchaát, ñöôïclöutröõtreânoâtoâdöôùidaïngkhíneùn.

ThuaänlôïicuûanhieânlieäuHydro nguyeânchaát

Laønhieânlieäuduynhaátchopheùptraïngthaùikhíthaûioâ nhieãmbaèngkhoâng(Zero Emission).

CuïmFC söûduïngHydro tinhkhieátchaïyraáthieäuquaû, coù hieäusuaáttoátnhaátvaøtuoåithoïcaohôncaùcloaïiFC khaùc.

2 khisöû

Hydro khoângñoächaïivaøphaântaùnnhanh. Khoângcaànboä xöûlyùnhieânlieäutreânoâtoâvaøkhoângsinhraCO duïng.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

221 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

KhoùkhaêncuûanhieânlieäuHydro nguyeânchaát

MaätñoänaênglöôïngcuûaHydro thaápneânnoùkhoùlöutröõñuû löôïngHydro ñeåchaïymoätquaûngñöôøng300 –400 daëm (480 –640 km) saumoãilaànnaïpnhieânlieäunhöxaêngvaø Diesel.

VaänchuyeånvaøbuoânbaùnHydro caànnhieàucoângsöùcvaøñeà phoøngan toaøn.

Côsôûhaïtaànghieännay chæñöañöôïcnhieânlieäuloûngñeán ngöôøitieâuthuï, khoângtheåduøngchokhíHydro.

Nhieàuthieátbòphuïtrôïvaøcaùcheäthoángphaânphoáiphaûi ñöôïcxaâydöïngñoøihoûivaánñeàthôøigian, caùcnguoànlöïc, kinhphí, coângngheä.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

222 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

d. CaùcnhieânlieäugiaøuHydro

HeäthoángFC coùtheåñöôïcnaïpnhieânlieäutöøcaùcloaïinhieân lieäugiaøuHydro nhöMetanol, khíthieânnhieân, xaêng, Diesel vaøkhíñaù.

TrongheäthoángFC, caùcnhieânlieäunaøyñiqua caùcboä “chuyeånñoåi”ñeåchieátHydro ratöønhieânlieäu. Söïchuyeån ñoåinaøycoùnhieàumaëtthuaänlôïivaøkhoùkhaên.

d.1. ThuaänlôïicuûacaùcnhieânlieäugiaøuHydro

NhieânlieäucoùmaätñoänaênglöôïngcaohônkhíHydro.

Taänduïngñöôïccaùccôsôûhaïtaàngñangphaânphoáicaùcloaïi nhieânlieäutruyeànthoánghieännay.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

223 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

d.2. KhoùkhaêncuûacaùcnhieânlieäugiaøuHydro

Caùcheäthoángchuyeånñoåitreânxelaømtaêngtínhphöùctaïp, giaùthaønh, caùcyeâucaàubaûodöôõngcaùcheäthoángFC.

NeáucaùcheäthoángchuyeånñoåichopheùpCO ñeáncöïcdöông cuûaFC coùtheågiaûmdaànhieäusuaátcuûapin.

2 vaøcaùcchaátoânhieãmkhí

HeäthoángchuyeånñoåisinhraCO khaùcnhöngíthônkhicaùcnhieânlieäuchaùytrongÑCÑT.

2 gioángnhöchaùytrongÑCÑT

CaùcheäthoángFC nhieätñoäcaocoùtheåchuyeånñoåinhieân lieäutrongchínhchutrìnhFC cuûanoù, tuynhieânsöïchuyeån ñoåinoäitaïinaøyphaùtraCO vaønhöõngtaïpchaáttrongnhieânlieäucoùtheågiaûmhieäusuaát pin.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

224 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

e. Caùcheäthoángcuûapin nhieânlieäu

HeäthoángFC hôiphöùctaïpvaøcoùtheåphuïthuoäcraát nhieàuvaøoloaïiFC vaøsöïöùngduïngcuûanoù. Tuynhieân, ña soácaùcheäthoángcuûaFC baogoàm4 thaønhphaàncôbaûn:

1. Boäxöûlyùnhieânlieäu.

2. Thieátbòbieánñoåinaênglöôïng(FC hay cuïmFC).

3. Maùybieánñoåidoøngñieän.

4. Heäthoángthuhoàinhieät.

Ngoaøira, caùcheäthoángFC coøncoùcaùcheäthoángphuïñeå

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

xöûlyùñoäaåm, nhieätñoä, aùpsuaátkhí, nöôùcthaûi. . . cuûaFC.

225 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

Sôñoàcaáutaïoheäthoángpin nhieânlieäu.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

226 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

f. So saùnhpin nhieâulieäuvaøaécquy

OÂ toâchaïyFC hay aécquyñeàuñöôïcphaùtlöïcbaèngmoät ñoängcôñieän, caûhailoaïioâtoânaøycoùtheåñöôïcthieátkeá vôùimoätñaëctínhhoaïtñoänggioángnhau.

Söïkhaùcnhaucôbaûncuûahailoaïioâtoânaøylaønguoàn ñieän, aécquythìchæñônthuaànchöùanaênglöôïngvaønoù phaûiñöôïcnaïpthöôøngxuyeân, thôøigiannaïpñieändaøi.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

FC phaùtradoøngñieäntöøHydro hoaëccaùcnhieânlieäugiaøu Hrydro, thôøigiannaïpnhieânlieäuíthônnhieàuso vôùithôøi giannaïpñieänchoaécquy.

227 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

OÂ toâFC coùtheåchaïymoätquaûngñöôøngdaøihônnhieàuso vôùioâtoâchaïybaèngaécquytröôùckhinaïplaïinhieânlieäudo söïgiôùihaïnveàdung löôïngcuûaaécquy. Tuynhieânthìcaû haicoângngheänaøyñeàucaànphaûinaângcaokhoaûngcaùch quaõngñöôøngchaïyñeåcoùtheåso saùnhñöôïcvôùioâtoâxaêng vaøDiesel.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Heäthoángphaânphoáinhieânlieäuloûngdeãdaøngñöôïcthieát laäpnhôøvaøocaùctraïmxaênghieännay. Caùctraïmxaêng hieännay coùtheåchuyeånñoåisang nhieânlieäugiaøuHydro cungcaápchoFC trongkhiñoùcaùctraïmnaïpñieäcaécquy phaûixaâydöïngtöøñaàukhichaïyoâtoâñieän.

228 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

g. So saùnhoâtoâxaêng, Diesel vaøoâtoâpin nhieânlieäu

OÂ toâFC ñöôïcphaùtlöïcbaèngmoätñoängcôñieän, ñöôïccaáp naênglöôïngtöøFC, trongkhiñoùthìoâtoâxaêng, Diesel ñöôïcphaùtlöïcbaèngÑCÑT.

OÂ toâFC coùhieäusuaátcaohôn, löôïngkhígaâyoânhieãm moâitröôøngthaáphônoâtoâchaïynhieäulieäutruyeànthoáng.

OÂ toâFC eâmdòuhôn, noùcoùtheåcungcaápnhieàuñieäncho caùclinhkieânñieäntreânxevaøcaùcheäthoángñieàukhieån.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

OÂ toâchaïyxaênghieännay coùquaõngñöôøngdichuyeån (480 –640 km) trongmoätlaànnaïpnhieânlieäu, trongkhi ñoùcaùcoâtoâFC chæchaïyñöôïckhoaûng(400km).

229 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Moätsoáoâtoâpin nhieânlieäu

230 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

daãn

ñoäng, moät

OÂ toâlailaøoâtoâcoùsöïkeát hôïpcuûahainguoàncoâng suaát ÑCÑT vaømoätñoängcô ñieän. OÂ toâlaicoùtheånaïp ñieän cho aécquy baèng maùyphaùttreânoâtoâmaø khoângcaànnaïpñieäntöø nguoàn beân ngoaøi nhö caùcxeñieän.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

3. OÂ toâlai(Hybrid car)

231 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

a. CaùcloaïitruyeàncoângsuaátcuûaheäthoángHybrid

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

a.1. HeäthoángHybrid noáitieáp

232 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

a.2. HeäthoángHybrid song song

233 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

a.3 HeäthoángHybrid keáthôïp(noáitieáp/song song)

234 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

b. Öuñieåmcuûaoâtoâlai

Naênglöôïngdöïtröõtreânoâtoâlailôùnñaùpöùngñöôïcquaûng ñöôøngchaïycaànthieátsaumoãilaànnaïpnhieânlieäu.

OÂ toâlaichuûñoängñöôïcvaánñeàoânhieãmmoâitröôøngbaèng caùchchoïnloaïiñoängcôdaãnñoängkhichaïytronghay ngoaøithaønhphoá.

OÂ toâlaicoùtheåkeáthôïpcuøngluùccoângsuaátcuûaÑCÑT vaø ñoängcôñieänkhicaànthieát, do ñoùoâtoâlaicoùtínhnaêng ñoänglöïchoïctoát.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

OÂ toâlaiñöôïcthieátkeáphanhhaõmtaùisinhcoùtheåthulaïi ñoängnaêngcuûaxevaønaïplaïivaøobìnhñieän.

235 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

c. Nhöôïcñieåmcuûacuûaoâtoâlai

Keátcaáuoâtoâlaiphöùctaïp, tronglöôïnglôùn.

Giaùñaàutöban ñaàucaohôn.

Tuoåithoïcuûabìnhñieän(aécquy) vaãncoønthaáp.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

236 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

d. CheáñoähoaïtñoängcuûaoâtoâHybrid

d.1. Cheáñoäkhôûiñoäng, toácñoäthaápñeántoácñoätrungbình

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

OÂ toâñöôïcdaãn ñoängbaèngñoäng côñieänduøngtröïc tieápnaênglöôïng töøaêcquy.

237 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

d.2. Cheáñoätaêngtoác

suaát

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Trongsuoátquaùtrình taêngtoác, oâtoâñöôïc daãnñoängbaèngñoäng côñieänkeáthôïpvôùi ÑCÑT, coâng keáthôïpnaøychora löïckeùolôùnnhaátkhi caànthieát.

238 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

d.3. Cheáñoächaïyoånñònh

cô chæ

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Khivaäntoácoâtoâ chaïyoånñònhhaàu nhöchæÑCÑT laøm vieäc, ñoäng goùp phaànkhicaàn thieát.

239 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

d.4. Cheáñoägiaûmtoácvaøphanh

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Naêng löôïng khi thu phanh ñöôïc hoàiñeåphaùtñieän. Ñoängcôñieänluùc naøylaømvieäcnhö phaùt moät maùy ñieän nhaän ñoäng naêngtöøcaùcbaùnh xecuûaoâtoâ.

240 NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÑIEÄN VAØ PIN NHIEÂN LIEÄU PIN NHIEÂN LIEÄU

d.5. CheáñoäÑCÑT chaïymaùyphaùtnaïpñieänchoaécquy.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

241 KHAÙI NIEÄM VEÀMA SAÙT VAØMAØI MOØN KHAÙI NIEÄM VEÀMA SAÙT VAØMAØI MOØN

Kyõthuaätma saùtlaømoânkhoahoïcnghieâncöùucaùcvaán

ñeàveàma saùt, maøimoønvaøboâitrôntrongmaùy.

Ma saùtlaøsöïchoánglaïisöïdòchchuyeåntöôngñoáigiöõa

haibeàmaëtcuûahaichi tieáttieápxuùcnhau.

Ma saùtgaâyra:

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

- Maátmaùtcoângsuaát. -Toûanhieät. -Haomoønchi tieát.

243 CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN

Masaùtlaên xuaáthieänkhi vaätnaøylaêntreânvaätkhaùc.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Trongma saùtlaêncoùtieápxuùclaøñieåmhoaëcñöôøng(caùc loaïioåbi ).

244 CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN

Ma saùttröôït xuaáthieäntrongchuyeånñoängtònhtieánvaø

chuyeånñoängquaygiöõahaivaät.

Heäsoáma saùtlaênnhoûhônma saùttröôïtraátnhieàu

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

(10 tôùi100 laàn).

245 CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN

Trong2 loaïima saùttreânñeàucuøngtoàntaïi ma saùtcoù

boâitrôn vaø ma saùtkhoângboâitrôn .

Ma saùtcoùboâitrôn laø ma saùtgiöõahaivaättheåchuyeån

vaø ma

ñoängmaøtreânbeàmaëtcuûachuùngcoùlôùpchaátboâitrônôûdaïng baátkyø. Loaïima saùtnaøycoù ma saùttôùihaïn, nöûaöôùt saùtöôùt .

Ma saùtkhoângcoùchaátboâitrôn (ma saùtkhoâ) laøma saùt

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

giöõabeàmaëtcuûa2 vaättheåchuyeånñoängmaøkhoângtoàntaïi . baátkyølôùpchaátboâitrôn

246 CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN

Loaïima saùt

Heäsoáma saùt

0,15 ‚ 0,9

Ma saùtkhoâ

0,08 ‚ 0,15

Ma saùttôùihaïn

0,007 ‚ 0,03

Ma saùtöôùt

0,002 ‚ 0,008

Ma saùtlaên

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Ma saùtkhoâthöôøngthaáyôûcaùcboäphanhma saùt, caùcboä truyeànñoängcôkhítrongcaùckeátcaáumaùythöïcphaåm, döôïc phaåm, maùydeät(vìñieàukieänveäsinhan toaøn) ...

247 CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN

ÑònhluaätAmonton-Coulombveàma saùtkhoâ

Ñoáivôùinhöõngcaëpma saùtnhaátñònh, trongnhöõngñieàukieän

nhaátñònhtyûsoágiöõalöïctaùcduïngphaùptuyeán(P) vaølöïcma saùt (Fms) laømoäthaèngsoá :

= const

P msF

vaøñònhnghóa heäsoáma saùt

laø: f = = const ﬁ Fms = f.P (1)

Fms P

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

248 CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN

Ma saùt

Naêm1883, N.P. Petrovcoângboácoângtrình ‘ trongmaùyvaøcaùcchaátloûngboâitrôncoùaûnhhöôûngñeán chuùng’, coângtrìnhñaõchöùngminhraèngtròsoálöïcma saùt phuïthuoäcvaøo:

-Tínhchaátcuûachaátloûngboâitrôn

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

-Chieàudaøycuûalôùpdaàuboâitrôn.

249 CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN

ÑònhluaätNewton ñoáivôùinoäima saùtcuûachaátloûng :

Sv h

(2) Fms =

Trongñoù: h-ñoänhôùtñoänglöïchoïccuûachaát

loûng(kg.s 2/m2)

S –dieäntíchbeàmaëtchuyeånñoäng

v –toácñoädòchchuyeåncuûabeàmaëtchuyeån

ñoäng

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

h –chieàudaøylôùpboâitrôn

250 CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN

TreâncôsôûñònhluaätcuûaNewton, lyùthuyeátma saùtthuyû

ñoängPetrovñaõphaùttrieånvaøtöø(1) vaø(2) ta coù:

Svh Ph

vh ph

rnh ph

h f = = = = 2p Ph Sv

(3)

Trongñoù:

p –taûitroïngrieângtreânbeàmaëtchuyeånñoängcoøn

goïilaøaùpsuaátphaùptuyeán,

P S

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

p = vôùiv = 2 pr.n

251 CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN

Khuvöïc1: ma saùtkhoângboâitrôn.

Khuvöïc2: ma saùtboâitrôntôùihaïnvaø

nöûaöôùt.

Khuvöïc3: ma saùtboâitrônöôùt.

Taïiñieåm‘c’öùngvôùitròsoákhehôûtôùi haïngiöõahaibeàmaëtma saùt:

d+d 1

hmin =

trongñoù d1, d2 –chieàucaomaápmoâ lôùnnhaátcuûahaibeàmaëtma saùt. Ñeå ñaûmbaûocheáñoäma saùtöôùtthì : hmin ‡ 1,5 ( )

d+d 1

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

252 CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN CAÙC DAÏNG MA SAÙT VAØMAØI MOØN

Chi tieátgiacoângñaït

ñoäboùngcaøngcao

thìtròsoá

hmin

caøngnhoû .

Ñoävöõngchaéccuûalôùpdaàuboâitrônphuïthuoäcvaøoñoä

nhôùt (h). Ñoänhôùtcao thìñoäbeànchaéccuûalôùpboâitrôncao vaø khaûnaênggiöõcheáñoäma saùtöôùtkhi taûitroïngthayñoåi taêng. Tuynhieân, toånthaátnaênglöôïngñeåkhaécphuïclöïcma saùtcuõngseõtaêng.

Beâncaïnhñoù ñoänhôùtdaàuboâitrônphaûiñöôïcchoïnphuø

hôïpvôùiñieàukieänlaømvieäccuûacaëpma saùt(t

0, P, v).

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

253 MOÄT SOÁVÍDUÏ MOÄT SOÁVÍDUÏ MA SAÙT TRONG CÔ KHÍ MA SAÙT TRONG CÔ KHÍ

Ñoáivôùitröôønghôïpoåtruïcmaùycoùcheáñoälaømvieäc:

-Toácñoäcao.

- Taûitroïngthaáp.

Beàmaëtlaømvieäcñöôïcgiacoângchínhxaùcvaøñoäboùng

khoângphuïthuoäcvaøo

khaû

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

cao, toàntaïicheáñoäboâitrônöôùt thaønhphaànchaátlöôïngdaàumaøchæphuïthuoäcvaøo naêngnaângtruïccuûalôùpdaàu.

254 MOÄT SOÁVÍDUÏ MOÄT SOÁVÍDUÏ MA SAÙT TRONG CÔ KHÍ MA SAÙT TRONG CÔ KHÍ

Ñoáivôùitröôønghôïpoåtruïcmaùycoùcheáñoälaømvieäc:

-Toácñoäthaáp.

- Taûitroïngcaovaøkhoângoånñònh.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Toàntaïicheáñoäboâitrônnöûaöôùthoaëcboâitrôntôùihaïn. Ñoáivôùitröôønghôïpnaøy, chaátloûngboâitrôncaànphaûipha theâmcaùcphuïgianhaèmcaûithieänhônchaátlöôïngboâitrôn cuûadaàu.

255 TATAÄÄP SLIDE BA

P SLIDE BAØØI GIA

I GIAÛÛNGNG

BK TP.HCM

NHIEÂN LIEÄU-DAÀU MÔÕ VAØ NHIEÂN LIEÄU-DAÀU MÔÕ VAØ CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG

Chöông6: DAÀU BOÂI TRÔN

q Coâng duïng-YÙnghóa-Yeâucaàucuûa

daàuboâitrôn

q Ñaëctínhkyõthuaätcuûadaàuboâitrôn

BoämoânOÂ toâ–Maùyñoänglöïc KhoaKyõthuaätGiaothoâng TröôøngÑaïihoïcBaùchkhoa 268 Lyùthöôøngkieät, P.14, Q.10, Tp.HCM Ñieänthoïai: +84 -8655979 Email : vtbong@lib.hcmut.edu.vn

q Phaân loaïidaàu

COÂNG DUÏNG –YEÂU CAÀU CUÛA COÂNG DUÏNG –YEÂU CAÀU CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN DAÀU BOÂI TRÔN

Moättrongnhöõngnhieämvuïquantroïngnhaátcuûakyõthuaät

côkhíhieänñaïilaøgiaûmsöïmaøimoøn, taêngtuoåithoïvaøhieäu naêngcaùcchi tieátcuûamaùymoùc, nhöngñieàuñoùphuïthuoäc vaøo:

-Möùcñoähoaønthieänveànguyeânlyù, thieátkeákeátcaáu, vaät

lieäuvaøcoângngheächeátaïomaùy.

-Ñieàukieänlaømvieäccuûamaùy.

-Kyõthuaätboâitrônvaøchaátlöôïngcuûadaàuboâitrôntöông

öùng.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Yeáutoáthöùnhaátñöôïcquyeátñònhtrongthieátkeávaøcheá taïo, coønhaiyeáutoásauquyeátñònhtrongquaùtrìnhsöûduïng maùy, ñaëcbieätsöûduïngñuùngdaàuboâitrôn.

257 COÂNG DUÏNG –YEÂU CAÀU CUÛA COÂNG DUÏNG –YEÂU CAÀU CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN DAÀU BOÂI TRÔN

(cid:216) Giaûmma saùtvaømaøimoøn.

(cid:216) Giaûmtoånthaátnaênglöôïng.

(cid:216) Giaûmrung ñoäng.

(cid:216) Laømmaùt.

(cid:216) Laømkín.

(cid:216) Baûoveävaølaømsaïchbeàmaëtchi tieát

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Coângduïngcuûadaàuboâitrôn :

258 COÂNG DUÏNG –YEÂU CAÀU CUÛA COÂNG DUÏNG –YEÂU CAÀU CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN DAÀU BOÂI TRÔN

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

260 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Söïlaømvieäctin caäy, vaøtuoåithoïcuûañoängcôvaøoâtoâ

maùykeùophuïthuoäcphaànlôùnvaøotínhnaêngcuûadaàunhôøn.

Tínhnaêngcuûadaàunhôønñöôïcñaùnhgiaùbaèngnhöõng

ñoänhôùt, chæsoáñoänhôùt, ñoänhôøn, tính

thoângsoácôbaûnnhö choángoxy hoaù, tínhchoángaênmoøn.v.v…

Trongsöûduïng, caùcthoângsoánhöñoänhôùt, ñoänhôøn,

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

chæsoáñoänhôùtcoùyùnghóathöïctieãnhôncaû.

261 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Kyõthuaätñoängcôvaøgaàmxengaøycaøngphaùttri ển,

theå ñaùp öùng ñöôïc nhöõng yeâu caàu

ậydaàuboâitrôncoøn

tínhoånñònh, tínhchoángaênmoønchochi tieát, ñoä

ñoøihoûichaátlöôïng d ầuboâitrônphaûikhoângngöøngnaâng cao môùi coù côbaûncuûathieátbòñoänglöïc. Vì v phảicoù beànmaøngdaàu, tínhröûasaïchchi tieát.v.v…

Nhöõngtínhnaêngnaøychuûyeáucoùñöôïclaønh ờ nhöõng

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

chaátphatheâmvaøo(ph ụ gia).

262 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

1. Ñoänhôùt:

laømoätthoângsoáchínhduøngñeåchoïndaàuboâi trôntöôngöùngvôùicaùcloaïimaùymoùckhaùcnhau. Chính vìvaäymaøkyùhieäumoãiloaïidaàuboâitrônthöôøngñikeøm vôùicaápñoänhôùt(phaânloaïitheotieâuchuaånSAE) xaùc ñònhtaïimoätnhieätñoänhaátñònh.

100oh

C50oh - Daàucoângnghieäp:

C20oh

- Daàubieántheá:

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

- Daàuboâitrônñoängcô:

263 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Chæsoáñoänhôùt

(Viscosity Index

Daàuboâitrônthayñoåiñoänhôùttuyøtheonhieätñoä, nhieätñoä giaûm ﬁ ñoänhôùttaêngvaøngöôïclaïi. Tuynhieân, möùcñoäthay ñoåiñoänhôùtcuûacaùcloaïidaàukhithayñoåinhieätñoäraátkhaùc nhauvaøñöôïcñaùnhgíabaèng –VI).

Chæsoáñoänhôùtcaøngcaocoùnghóalaødaàucoùñoänhôùtítthay ñoåikhinhieätñoäthayñoåivaøchaátlöôïngcuûadaàuñoùcaøngcao.

Xaùcñònhchæsoáñoänhôùtbaèngcaùchso saùnhvôùichæsoáñoä

nhôùtvôùi2 nhoùmdaàumaãu:

(cid:216) NhoùmdaàugoácparafincoùtínhnhôùttoátvaøcoùVI töø85 trôûleân.

(cid:216) NhoùmdaàugoácnaphtencoùtínhnhôùtkeùmvaøcoùVI töø15 ñeán

75.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

264 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Ngoaøira, caùchthoângduïngnhaáttheotieâuchuaånASTM

oC vaø100 oC, sauñoùñöôïcxaùcñònhtheo

D2270, döïavaøoñoänhôùtñoänghoïccuûadaàumaãuvaødaàuthí nghieämtaïinhieätñoä40 coângthöùc:

UL - HL -

VI = 100 x L –ñoänhôùtñoänghoïccuûadaàumaãuVI = 100 taïi40 H -ñoänhôùtñoänghoïccuûadaàumaãuVI = 0 taïi40 U -ñoänhôùtñoänghoïcñotaïi40

oC cuûadaàu

thínghieäm. Caû3 loaïidaàutreâncoùcuøngñoänhôùtôû100

Chuùyù : L vaøH ñeàuñöôïctratrongbaûng

soácuûaASTM D2270 döïatheoñoänhôùtôû

100oC cuûadaàuthöûnghieäm.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

265 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Caùcloaïidaàucoùchæsoáñoänhôùt: 80, 90, 100 vaølôùnhôn

laønhöõngloaïidaàucoùchæsoáñoänhôùtcaovaøthuoäcloaïidaàu coùchaátlöôïngcaovì :

-Ñaûmbaûocoùñuûnhôùtboâitrônôûnhieätñoälaømvieäccao,

maøngdaàukhoângbòphaùvôõ.

-Khoângbòñaëckhikhôûiñoängôûnhieätñoäthaáp.

Trongquaùtrìnhsöûduïng, chæsoáñoänhôùtcuûadaàuboâi

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

trôncoùtheåthayñoåido bònhieãmbaånbôûicaùctaïpchaáthoaëc do nhieânlieäutöøbuoàngchaùyloïtxuoángcactechöùadaàu, hoaëc do söïphaùvôõcaáutruùcphaântöûcaùcchaátphuïgiapolyme trongdaàu.

266 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

oC khiñoängcômôùikhôûi

Ñoáivôùiñoängcôñoáttrong(ñoängcôoâtoâcaùcloaïi) coù nhieätñoähoaïtñoängthayñoåitrongmoätphaïmvi roängtöø nhieätñoämoâitröôøng(khoaûng30 ñoängnguoäi) ñeánnhieätñoähoaïtñoängoånñònh(khoaûng85 ñeán95 oC).

Ngoaøira, nhieätñoäcuûacaùcchi tieátcuõngraátkhaùcnhau

oC, oC –130 oC …

nhö: nhieätñoätaïixeùc-maêngkhíthöùnhaátkhoaûng300 nhieätñoädaàutaïicaùcoåtruïckhuyûukhoaûng105

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Do ñoù, daàuboâitrôntrongñoängcôphaûicoùchæsoáñoä nhôùtcao . Bôûivì, daàucoùñoänhôùtcaoseõtaïomaøngdaàubeàn vöõnghônso vôùidaàucoùñoänhôùtthaápvaøíttieâuhaodaàu hôn.

267 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Tuynhieân, daàuboâitrôncoùñoänhôùtcaochæneânsöû

duïngtrongtröôønghôïp :

- Ñoängcôbòmoønquaùnhieàu. -Ñoängcôphaûilaømvieäcvôùitaûitroïngcoáñònhlôùn. -Ñoängcôlaømvieäcôûmoâitröôøngcoùnhieàubuïibaån. Toùmlaïi, ôûmoãicheáñoälaømvieäcnhötaûitroïng, nhieätñoä

-Taûitroïngnhoû, toácñoäcaovaønhieätñoäthaápyeâucaàudaàucoù

ñoänhôùtthaáp, lôùpdaàuboâitrônmoûng.

-Taûitroïngcao, toácñoäthaápvaønhieätñoäcaothìdaàuphaûicoù

ñoänhôùtcao, lôùpdaàuboâitrôndaày.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

vaøtoácñoäñoøihoûidaàuboâitrônphaûicoùñoänhôùttöôngöùng:

268 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

(cid:252) Daàuboâitrôntoátnhaátlaødaàucoùñoänhôùtnhoûnhaátmaø

phaûithoaûmaõnyeâucaàuboâitrônñeåcaùccaëpma saùtcoùtheå laømvieäcmoätcaùchbeànvöõng.

(cid:252) Daàuboâitrôncoùñoänhôùtthaápgiaûmmöùctieâuhaonhieân

lieäu.

(cid:252) Daàuboâitrôncoùñoänhôùtthaápdeãkhôûiñoängñoängcô,

40% -50% löôïngmaøimoøntaïorataïigiaiñoaïnkhôûiñoäng nguoäivaøsaáynoùngñoängcô.

(cid:252) Maëtkhaùc, ñoänhôùtcuûa

daàunhôønthaáptoácñoälaømnguoäi

caùcgoáiñôõnhanh.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Keátluaän :

269 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

2. Ñoänhôøn

Ñoänhôønñaëctröngchotínhbaùmdínhcuûadaàutreânbeà

maëtchi tieát.

Tínhnhôøncoùtaùcduïngkhi: maùykhôûiñoäng, tínhnhôøn

caøngcaokhaûnaênggiöõdaàubaùmdínhtreânbeàmaëtma saùt caøngcao ﬁ choángma saùt ﬁ maøimoøn ﬂ.

Trongcaùcchi tieátchuyeånñoänglaéc: chuyeånñoänglaéc

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

khoângtaïoramaøngdaàumaøcoønphaùvôõmaøngdaàu, neân ñoøihoûidaàucoùtínhnhôøncaoñeåñaûmbaûoboâitrônchi tieát chæsoáñoänhôùttoáthôn.

270 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Khinhieätñoätaêngcaoñoätngoät, ñoänhôùtgiaûmnhanh

thìvôùidaàucoùñoänhôøncaomaùykhoângbòhoûngngaydo vaãnñöôïctieáptuïcboâitrôntrongluùcchôødaàuboâitrôn.

Thoângthöôøngdaàukhoaùngcoùñoänhôùtlôùn ﬁ ñoänhôøn

lôùn(song khoângtuaântheotyûleäthuaän).

Ngöôøitaphatheâmmoätsoáchaátcoùñoänhôøncao

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

(carbon khoângno), ñeåtaêngtheâmñoänhôønphatheâmnhöõng chaátnhöS, H, daàuthoângkhicheábieán.

271 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

3. Tínhchoánggævaøaênmoøn

Caùchôïpphaànhydrocarbon cuûadaàunhôønkhoângcoùtính

aênmoøn, nhöngmoätsoátaïpchaátlaãntrongdaàucoùtínhaên moønkimloaïi, caànphaûihaïncheátôùimöùctoáithieåu. Do ñoù, daàuboâitrônthöôøngphatheâmphuïgiachoánggæ, baûoveä beàmaëtkimloaïi.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Ñeåñaùnhgiaùtínhaênmoønvaøkhaûnaêngbaûoveäbeàmaët kimloaïicuûadaàuboâitrôn, caànxaùcñònhcaùcchætieâunhö ñoäsaïchcuûadaàu, Toånghaømlöôïngaxit(Toånghaøm löôïngkieàm) vaøkieåmnghieämaênmoønmaûnhñoàng.

272 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Ñoäsaïchcuûadaàuboâitrôn: ñöôïcñaùnhgiaùqua hieän

töôïngnhieãmbaåndaàubôûicaùctaïpchaáttöøbeânngoaøinhö: nöôùc, nhieânlieäu, taïpchaátcôhoïc.

Tuynhieântrongbaûnthaânthaønhphaàncuûadaàucuõng

haømlöôïngnöôùc, haømlöôïng

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

chöùamoätsoáyeáutoákhieánkhidaàuhoaïtñoängôûnhieätñoä caohoaëcbòchaùyseõtaïoramoätsoátaïpchaátlaømbaånmaùy. Caùcchætieâuveàñoäsaïchlaø tro, haømlöôïngcoácvaøcaënkhoângtan trongdaàu.

273 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Haømlöôïngnöôùc : haømlöôïngnöôùclaølöôïngnöôùcñöôïc tínhbaèng% (hay ppm) khoáilöôïng. Nöôùclaãnvaøotrongdaàu laømthayñoåiraátnhieàuchaátlöôïngcuûadaàu.

Haømlöôïngnöôùclôùnhôn0,5% laømgiaûmkhaûnaêngboâi

trôncuûadaàu, taêngtínhaênmoønkimloaïi, xuùctieánnhanh caùcquaùtrìnhoxy hoaùvaøphaânhuyûcaùcloaïiphuïgia, do ñoù laømtaêngquaùtrìnhtaïomuoái, maøimoønseùcmaêng, xylanh, baïcloùtoåtruïc…

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Trongdaàuboâitrôn, ñaëcbieätñoáivôùiloaïidaàucoùphuï giataåyröûacoùnhieãmnöôùcseõtöïhìnhthaønhchaátnhuõtöông (emulsion).

274 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Thínghieämñaõchothaáykhihaømlöôïngnöôùctrong daàuboâitrônchöùa1%, 2% vaø3% seõlaømtaêngcöôøngñoä maøimoøntöôngöùngcuûacaùccaëpma saùtthöûnghieämleân 16%, 23% vaø30%.

Phöôngphaùpchöngcaátcoùteân †Dean and Stark † laø

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

phöôngphaùpthoângduïngnhaátñeåxaùcñònhhaømlöôïng nöôùccoùtrongdaàu. Moätmaãudaàuthöûcoùphachaátdung moâithíchhôïpñöôïcñònhlöôïngtröôùc. Chaátdung moâinaøy khoângcoùtínhtroänlaãnvôùinöôùcvaøcuõngcoùnhieätñoäsoâi khoaûng100 oC. Gianhieätdaàuthöûvaøtaùchhôinöôùckeøm vôùichaátdung moâi, ngöngtuïvaøchieátnöôùcthuñöôïctrong bìnhthuyûtinhcoùvaïchchia.

275 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Ñoä

Haømlöôïngtrovaøsulfattrongdaàuboâitrôn(Ash and Sulfated): coùtheåñöôïcñònhnghóalaølöôïngcaënkhoângchaùy hay laøcaùckhoaùngchaátcoønlaïisaukhiñoátchaùydaàu. trocuûadaàugoácnoùileânmöùcñoäsaïchcuûadaàu, thoâng thöôøngtrongdaàugoáckhoângcoùtro.

0C.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Söïcoùmaëtcuûakimloaïitoàntaïitrongdaàuboâitrônôû daïngcaùcphöùcchaátcôkimñöôïcphaùthieändeãdaøngkhi phaântíchhaømlöôïngtrocuûadaàu. Thaätvaäy, saukhiñoát chaùyheátphaànhöõucô, caùckimloaïitaïothaønhcaùcmuoáivaø ñöôïcxaùcñònhtheo% khoáilöôïngcuûadaàubaèngphöông phaùpphaântíchkhoáilöôïng. Ñeåñaûmbaûotrongtrohoaøntoaøn laøcaùcoxitkimloaïi, khoânglaãncacbonat, saukhiñoátmaãu, ngöôøitanungmaãutrongloøôû775

276 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Ñoätrocuûadaàuboâitrônñaõphaphuïgiacoùtro, ñöôïcsöû duïngcuøngvôùichætieâutoånghaømlöôïngkieàm(TBN), ñeå kieåmtraxemlöôïngphuïgiatrongdaàucoùñuûhay khoâng.

Trongthöïcteá, phaûikeáthôïphaichætieâu(chætieâutoång kieàmTBN, vôùihaømlöôïngmoätsoákimloaïinhöCa, Ba, Zn,…) môùiñuûkeátluaänveàsöïhieåndieäncuûaphuïgiatrong daàu, vìcoùnhöõngloaïidaàumaëcduøkhiphaântíchthaáycoùchæ tieâuTBN nhönglaïikhoângcoùtrohoaëckimloaïi, chöùngtoû trongdaàuñoùkhoângcoùphuïgia.

Nguyeânnhaânhieäntöôïngnaøycoùtheådo trongdaàulaãn

taïpchaátlaømoätlöôïngnhöõngbazôhöõucônaøoñoù.

Tieâuchuaånhaømlöôïngtrocuûadaàuboâitrôn: 0,3%

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

–1,65 % khoáilöôïng.

277 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Haømlöôïngcaëncarbon (Carbon Residue): % khoáilöôïng

caëncarbon taïothaønhkhiñoátdaàuboâitrônñeánnhieätñoäcao trongkhíquyeånkín.

Coùtheåcoitrongmoätchöøngmöïcnaøoñoù, caëncarbon ñaëc

tröngchoxuhöôùngtaïomuoáicuûadaàunhôøntrongñoängcôñoát trong.

Tuynhieântrongthöïcteáchöaxaùcñònhñöôïcmoáilieânheä

chaëtcheõgiöõacarbon caënvaøhaømlöôïngmuoáitaïothaønh. Hieännay, haømlöôïngcaëncarbon chöañöôïccoilaøchætieâu coùyùnghóañoäclaäpmaøchæcoùyùnghóaphoáihôïpvôùimoätsoá chætieâukhaùcñeåxaùcñònhveànguoàngoácvaømöùcñoäsaïch cuûadaàu .

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

278 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Haømlöôïngcaëncarbon phuïthuoäcchuûyeáuvaøohaøm

vaø

löôïngnhöïaasphaltentrongdaàu. Khihaømlöôïngnhöïa asphaltencaøngcaothìhaømlöôïngcaëncarbon caøngcao trongchöøngmöïcnaøoñoùthìhaømlöôïngmuoäitaïothaønh trongñoängcôcaøngnhieàu .

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Ngöôøitachæñaùnhgiaùhaømlöôïngcaëncarbon ñoáivôùi daàuboâitrônchöaphaphuïgia. Daàuñaõñöôïcphaphuïgiathì chaátlöôïngtaêngnhieàu, nhöngñoàngthôøihaømlöôïngcaën carbon cuõngtaêngleân, khiñoùxaùcñònhcaëncarbon khoângcoù yùnghóa. Theo quyñònh haømlöôïngcaëncacboncuûacaùc loaïidaàukhoângvöôïtquaù0,7%.

279 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Caënkhoângtan (Insolubles):

laøcaùctaïpchaátnhöcaùt buïi, maïtkimloaïido maøimoøn, muoäithan vaøcaùcsaûnphaåm oxy hoùakhaùckhoângtan trongdaàu. Caënkhoângtan laømxaáu chaátlöôïngdaàuvaølaømtaêngmöùcñoämaøimoøn.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Theo quyñònhkhoângchopheùpcoùcaënkhoângtan trong daàu. Tuynhieân, trong caùcloaïidaàucoùphachaátphuïgia thìchopheùpcoù0,010% –0,025% khoáilöôïnglöôïngcaën khoângtan do moätphaànphuïgiataùchra.

280 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Tròsoáaxit, tròsoákieàm, axit–kieàmtan trongnöôùc:

“ Taùcduïngoxy hoaùcuûakhoângkhí.

“ Axithöõucôtöøcaùchôïpchaátlöuhuyønhtrongnhieânlieäu

diesel hoaëcphuïgiachöùaClphavaøoxaêng.

“ Caùcsaûnphaåmchaùynhö H

2SO3, H2SO4 töøbuoàngchaùyloït

vaøocactetan trongdaàunhôønlaømtaêngtínhaênmoøngæ.

“ Do moätsoáloaïiphuïgiamangtínhaxitphavaøodaàu.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

trongdaàuboâitrônchöùamoätlöôïngnhoûaxitnhöaxit naphtenic, axitoxycacboxylic,…saumoätthôøigiansöû duïng, haømlöôïngcaùchôïpchaátnaøytaêngdo:

281 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Ñeåñaùnhgiaùlöôïngaxitcuûadaàuduøng

Tròsoátoång hoaëclaø Tròsoá

kieàmtoång(Total base Number -TBN) axittoång(Total acid Number): TBN ñöôïcbieåuthòbaèng soámiligamKOH töôngñöôngtrong1g daàu, nhaèmbaûo ñaûmtrunghoaøcaùchôïpchaátaxittaïothaønhtrongquaùtrình söûduïngcuûadaàu.

NgoaøirachæsoáTBN coønduøngñeåñaùnhgiaùkhaûnaêng

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

taåyröûacuûadaàu, giöõchobeàmaëtkimloaïikhoângbòcaën baån, traùnhñöôïcmaøimoøn. Tuyøthuoäclöôïngphuïgiatroän vaøodaàumaøcaùcloaïidaàuboâitrôncoùTBN khaùcnhau. Theo quyñònh, TBN khoângñöôïcthaáphônmoätgiôùihaïncho pheùp.

282 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Haàuheátcaùcloaïidaàuñoängcôhieännay coù TBN lôùn

hôn2,2 mg KOH/g , ñuûñeåtrunghoaøheátlöôïngaxittaïora trongquaùtrìnhchaùycuûanhieânlieäu.

Caùcnhaøcheátaïoñoängcôvaøcaùchaõngdaàukhuyeáncaùo

caùcdaàumôùiñöôïcsöûduïngneâncoùTBN > 7-10 laànhaøm löôïnglöuhuyønhcoùtrongnhieânlieäu. KhiTBN cuûadaàu ñangsöûduïnggiaûmxuoáng50% TBN cuûadaàumôùithìphaûi thaydaàu.

tuyeätñoáikhoângñöôïccoù

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Ngoaøira, axittan trongnöôùclaøbieåuhieänsöïcoùmaët cuûaaxitvoâcô, ñöôïcphaùthieänñònhtínhtheosöïñoåimaøu cuûachaátchæthòñoáivôùilôùpnöôùctaùchkhoûidaàukhilaøm kieåmnghieäm. Theo quyñònh, axitvoâcôtrongdaàu .

283 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Kieåmnghieämaênmoønmaûnhñoàng(Copper strip

Corrosion): tieâuchuaånñaùnhgiaùlaøthöûaênmoønmaûnh ñoàng, maûnhtheùphoaëcmaûnhchìñoáivôùicaùcsaûnphaåmdaàu moûbaèngpheùpkieåmnghieämñoämôøxæncuûachuùng.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Theo phöôngphaùpnaøy, maûnhñoàngñöôïcñaùnhboùng vaøngaâmngaäptrongmaãudaàu. Ngöôøitagianhieättôùinhieät ñoänhaátñònhvaøgiöõtrongthôøigianquyñònh. Nhieätñoävaø thôøigianthöûnghieämtuyøthuoäcvaøotöøngloaïidaàu. Khikeát thuùcthöûnghieäm, maûnhñoàngñöôïclaáyra, röûasaïch, ñemso vôùibaûngtieâuchuaånASTM D130 veàaênmoønmaûnhñoàng vaøkeátluaänveàtínhnaêngaênmoøncuûamaãudaàuthínghieäm thuoäcmöùcñoänaøo.

284 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Tínhlöuchuyeåncuûadaàunhôøn:

ñeådaàucoùtheålöu

nhieätñoä

chuyeåntoátbeântrongheäthoángboâitrôn, nhaèmñaûmbaûoñuû daàuboâitrôntrongñoängcôñoøihoûidaàuphaûicoù ñoângñaëc(Pour Point ) vaø nhieätñoävaånñuïc(Cloundpoint) theoyeâucaàu.

Ñoáivôùidaàuboâitrônmaùychínhxaùc, maùylaïnh, maùy

bieántheácaàndaàucoùnhieätñoäñoângñaëcthaáp: -70

0C ‚ -80 0C.

Daàuñoängcôñoáttrongmuøaheø:

Daàuñoängcôñoáttrongmuøañoâng:t

ññ = -100C ‚ -150C ññ = -250C ‚ -350C

ÔÛnöôùctayeâucaàunhieätñoäñoângñaëccuûadaàukhoâng

vöôït – 9oC.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

285 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Nhieätñoächôùpchaùy(Flash Point): laø nhieät ñoä

thaápnhaátmaøtaïiñoùlöôïnghôithoaùtratreânbeàmaëtdaàuboâi trôncoùkhaûnaêngbaétchaùykhicoùmoàilöûalaïigaànítnhaát trongthôøigian5 giaâykhoângtaét.

Nhieätñoächôùpchaùylaøtieâuchuaånveàan toaønchoáng

Theo tieâuchuaån

chaùynoåtrongbaûoquaûnvaøsöûduïngdaàu. nhieätñoächôùpchaùytöø150

0C ñeán170 0C.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Caànchuùyùvieäclaãnnhieânlieäuvaøodaàuboâitrônhay xaûyranhaátlaøkhiñoängcôñanghoaïtñoäng. Hieäntöôïng naøyseõlaømgiaûmnhieätñoäbeùnchaùyvaønhieätñoächôùp chaùy, deãgaâychaùynoå.

286 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Ñoäoånñònhoxy hoaùcuûadaàuboâitrôn(Oxidiation

Stability): ñoäoånñònhoxy hoùacuûadaàuboâitrônbieåuhieän khaûnaêngcuûadaàuchoánglaïinhöõngtaùcñoängbeânngoaøilaøm thayñoåichaátlöôïngcuûadaàu.

Daàucoù ñoäoånñònhcaothìthaønhphaànhoaùhoïcvaø

. Thöïcteáneáunhieätñoäkhoâng

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

tínhchaátcuûanoùítthayñoåi vöôïtquaù30 0C –40 0C thìcoùtheåbaûoquaûndaàutöø5 –10 naêmmaøchaátlöôïngcuûadaàukhoângthayñoåi.

287 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Caùchôïpphaànhydrocarbon parafinvaønaphten – parafincoùtínhoånñònhtoát. Caùcloaïihydrocacbonthôm, naphtenhoaëchoãnhôïpthôm–naphtenñavoøngcoùnhaùnh alkyl ngaénraátdeãbòoxy hoaùtaïothaønhcaùcchaátnhöïa, asphalten, do ñoùchuùnglaønhöõnghôïpphaànkhoângtoát, keùm oånñònhtrongdaàu.

Tuynhieânmoätlöôïngnhoûthíchhôïpnhöõngchaátnaøylaïi

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

coùtaùcduïngtaêngtínhbaùmdínhcuûamaøngdaàu, ñoàngthôøi coùtaùcduïngbaûoveächoánglaïitaùcduïngoxy hoaù.

288 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Ñeåñaùnhgiaùkhaûnaêngbeànoxy hoùacuûadaàunhôøntrong ñieàukieängaànñuùngnhötrongthöïcteásöûduïngngöôøitaduøng Ñoäoånñònhnhieät-Oxy hoùa(Universal Oxidation – Thermal Stability).

Ñoäoånñònhnhieät–oxy hoùalaømoätñaëctínhquantroïng.

Noùñöôïcxaùcñònhbaèngkeátquaûphaânhuyûdaàutrongñieàu kieänthínghieäm, coùnghóalaøqua moätthôøigiantaùcñoängcuûa caùcyeáutoáoxy hoùa -nhieätñoäleândaàunhôøn, ngöôøitaseõkieåm tralaïiñoätaïocaën, tròsoáaxit, ñoänhôùt, khoáilöôïngtieâuhaovaø tínhchaátaênmoønvôùimoätsoákimloaïi.

Treâncôsôûso saùnhvôùidaàumôùi, ñeåcoùtheåkeátluaänveà

khaûnaêngchoánglaïitaùcduïngoånñònhnhieät–oxy hoùacuûa daàutrongñieàukieänsöûduïngthöïcteá.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

289 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

Tính taïo boït cuûa daàu boâi trôn (Foaming

Characteristics): hieäntöôïngtaïoboïtcuûadaàunhôøncoùaûnh höôûnglôùntôùihieäusuaátboâitrônvaøquaùtrìnhlaømvieäccuûa maùymoùc. Boïttaïothaønhdo daàubòkhuaáytroäncôhoïckhieán moätlöôïngkhoângkhíhoaøtan vaøodoøngchaûycuûadaàu.

ÔÛmoätsoáthieátbò, daàuôûñieàukieänbòkhuaáytroänmaïnh,

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

khithöïcnghieämphaûicoùthieátbòkhuaáytroänrieângmaïnh hônnhaèmñaùnhgiaùñoätaïoboïtchuaånxaùchôn. Neânlöuyù ñoätaïoboïttheoASTM D 892 chætieánhaønhvôùidaàumôùi, chöanhieãmnöôùcvaønhieãmbaån.

290 ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN ÑAËC TÍNH CUÛA DAÀU BOÂI TRÔN

nöôùcvaø

Tínhtaïonhuõvaøtaùchnhuõcuûadaàunhôøn: hôinöôùchieändieäntrongdaàuseõlaømchodaàubònhuõhoaù (emulsive), nhaátlaøñoáivôùinhöõngloaïidaàucoùchöùaphuïgia taåyröûa. Phaànnöôùcnaøyseõgaâyrahangævaølaømgiaûmtính oånñònhoxy hoaù, cuõngnhögiaûmkhaûnaêngboâitrôncuûa daàu.

theå

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Tínhchoángmaøimoøn(Wear Characteristics): hieänkhaûnaêngchòuaùpcuûadaàu. Daàuchòuaùpcaothìmaøng daàubaûoveäseõbeànchaéc, khaûnaêngbaûoveä-choángmaøi moønseõtoát.

291 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

1.Daàuboâitrônñoängcô(Engine Oils):

Daàuboâitrônñoängcôcoùaûnhhöôûnglôùnñeántínhnaêng kinhteá–kyõthuaät, ñoätin caäy, tuoåithoïvaøsöïphaùtthaûioânhieãm cuûañoängcô.

Nhöõngyeâucaàuñoáivôùidaàuboâitrônñoängcô

(cid:252) Boâitrôn toátvaøñoängcôdeãkhôûiñoängôûnhieätñoäthaáp.

(cid:252) OÅnñònhnhieätvaøoånñònhhoùahoïctoát.

(cid:252) Khaûnaêngchòunhieät–aùpcaovaøbaokínbuoàngchaùytoát.

(cid:252) Khaûnaênglaømmaùt, taåyröûalaømsaïchcaùcbeàmaëtma saùt

vaøbaûoveächuùngkhoûibòaênmoøn, gæseùt.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

293 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

294 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

Ñeåthoûamaõnñöôïccaùcyeâucaàuneâutreân, daàuboâitrôn

phacaùcchaátphuïgiatöø5 % ñeán20 %

ñoängcôñeàucoù tuyøtöøngloaïidaàuboâitrôncholoaïiñoängcôtöôngöùng.

Caùcloaïiphuïgiagoàm: -Phuïgiachoángmaøimoøn. -Phuïgiachoángoâxyhoaù. -Phuïgiataåyröûavaøphaântaùn. -Phuïgiachoángñoângñaëc. -Chaáttaïomaøu. -Phuïgiataêngchæsoáñoänhôùt. -Phuïgiagiaûmma saùt. -Phuïgiachoángtaïoboït.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

295 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

Baûngcaùcchaátphuïgiadaàuboâitrônñoängcô

Chöùcnaêng

Caùcchaáthoùahoïc

Loaïiphuïgia

Thaønh phaàn %vol(ppm)

0,1 ‚ 0,5 %

Taïo maøng daàu beànvöõng, taêng khaûnaêngchoáng maøimoøn.

-Dialkyldithiophoátphaùtkeõm, -Phoátphaùtsulfur terpen. -Caùcaxitalkyl suxinicvaøchaát daãnxuaátcuûachuùng.

Choángmaøi moøn, Choánggæ, Choángaênmoøn

0,5 ‚ 1,0 %

Giaûmma saùt

tính

boâi ma taïi caùc beà

ñoäng

-Hôïpchaáthöõucôcoùchöùa oxy, nitô, löuhuyønh, molipden, ñoàng … -Axitbeùo, röôïubeùo, ester beùo hoaëcaminbeùo.

Taêng trôn, giaûm saùt maëtkimloaïicoù chuyeån tröôït

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

296 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

0,5 ‚ 1,5 %

Choángoâxy hoaù

Taêngñoäoånñònh nhieät–hoaùhoïccho daàuboâitrôngoác .

-Dialkyldithiophoátphaùtkeõm (ZnDTP)-Dithiolinicaxitkeõm, 2, 6-ditertiary butyl-4- methylphenol

3 ‚ 15,0 %

Duytrìñoänhôùtôû nhieätñoäcao

Taêngchæsoá ñoänhôùt

Ñaûmbaûoñoängcô

deãkhôûiñoäng.

Caùchôïpchaátcaophaântöû: -Polymethacrylate(khoáiLPT: 20.000 trôûleân) -Polyolefin(polyisobutylen) -Polystyren(khoáiLPT: 10.000 trôûleân)

2 ‚ 10 %

Polymethacrylate

(polyme

löu

tính

Choángñoâng ñaëc

Taêng chuyeåncuûadaàuôû nhieätñoäthaáp.

cao su

- hoùa) -Polyalkylmethacrylate -Nhöïa thoâng, nhöïa (resins)

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

297 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

2 ‚ 10 %

Taåyröûavaø phaântaùn

Duytrìñoäsaïchbeân trongñoängcô Ñaùnhbongmuoäithan, maïtkimloaïivaøcaën buøn.

polypolar

phaân

taùn:

-Chaáttaåyröûa: chuûyeáulaøcaùcxaø phoøngkimloaïihoaøtan trongdaàu: nhoâm, keõm-manheâ, bari, … ion mangñieäntíchaâm(cacbonxyl, sulpnat…), hôïpchaátthuoäcnhoùm oleâfin -Chaát polyme, polyalkenylsuxinimit

chaát

höõu

cô

giöõa

daàu

10 ‚ 50 ppm

Choángsuûi boït

SiO[ Si(CH3)2O]n

Giaûm söùc caêng beà vaø maët huûy khoângkhí, phaù nhanhbeàmaëtsuûiboït.

siloxan Hôïp (Polyorganosiloxanes) (CH3)3 Si(CH3)3

0 ‚ 100 ppm

Chaáttaïo maøu

Trangtrívaøñònhloaïi daàuboâitrôn.

Caùchôïpchaáthöõucôhoøatan trongdaàugoác.

80 ‚ 90 %

Duytrìmaøngdaàuboâi trôn

Goácdaàu boâitrôn

Daàucaënvaødaàugoácchöngcaát cuûadaàumoûhoùathaïch. Daàugoác toånghôïp .

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

298 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

Phaânloaïitheocaápchaátlöôïngdaàuboâitrônñoängcôxaêng

(API-American Petroleum Institute)

Phaânloaïi

Aùpduïng

ThöûñoängcôASTM ñeå ñaùnhgiaù

Chu trìnhIIIB (IIB) IVB L-38 L-1 1-H Falcon

Daàuboâitrônloaïiñoängcôxaêngtronggiaiñoaïn töø1968 –1971 toáthônloaïiSC veàkhaûnaêng choángñoùngcaënôûnhieätñoäcaovaøthaáp, traùnh maøimoøn, ræseùt, vaøsöïaênmoønoåkimloaïimaøu.

ChutrìnhIIB IIC IIIC VC VD L-38

DaàuSE daønhchoñoängcôxaêngtronggiaiñoaïn töø1972-1979. ToáthônloaïiSD veàkhaûnaêng choángñoùngcaënôûnhieätñoäcaovaøthaáp, traùnh maøimoøn, ræseùtvaøsöïaênmoønchòulöïc.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

299 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

ChutrìnhIID IIID VD L-38

Daàuloaïidaønhchoñoängcôxaêngtronggiaiñoaïntöø1980- 1988. Tínhoånñònhchoángoâxyhoaùvaøchoángmaøimoøn ñöôïctaêngleânvaøcaûithieänhônso vôùiloaïiSE.

ChutrìnhIID IIIE VE 1-H2 L-38

Daàuloaïidaønhchoñoängcôxaêngxedulòchvaøxetaûinaêm 1989 ñeánnay. TínhnaêngdaàuñaïtcaápCD choñoängcô diesel . ÑöôïcchoïnthaycholoaïiSF, SE ñeåcaûithieänkhaû naêngchoángdoùngcaën, tínhoånñònhchoángoâxyhoaù, vaø chaátlöôïngchoángmaøimoøn.

ChutrìnhIID IIIE VE 1-H2 L-38

Daàucoùphaåmchaátcaodaønhchoñoängcôxaêngsaûnxuaáttöø naêm1994 ñeánnay, nhôøñoùtínhoånñònhchoángoxy hoaù, choángmaøimoøn, khaûnaênglaømsaïchcaohônloaïiSG.

ChutrìnhIID IIIE VE 1-H2 L-38

Daàucoùphaåmchaátcaonhaáthieännay phuøhôïpchoñoäng côxaêngsaûnxuaáttöønaêm1996 ñeánnay, nhôøñoùtínhoån ñònhchoángoxythoaù, choángmaøimoøn, khaûnaênglaømsaïch caohônloaïiSH, keátquaûgiaûnkhíthaûiñoäc,giaûmtieâuhao daàu, tieáckieämnhieânlieäuvaøgiaûmthôøigianbaûotrìmaùy.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

300 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

Chuùyù :

ASTM (American Society for Testing and Materials) -

HieäphoäithöûnghieämvaøvaätlieäuMyõ: laønôinghieâncöùuvaø quyeátñònhcaùcphöôngphaùpthöûnghieämveàvaätlieäucaùcloaïi.

S laøkyùhieäucuûacaápbaûodöôõng(Service Grade) chædaàu

boâitrônduøngchoñoängcôxaêng.

ChaátlöôïngdaàuboâitrôntaêngdaàntheobaûngchöõcaùitöøA -J.

DaàuchaátlöôïngSA, SB, SC chæthíchhôïpchoñoängcôcuõ,

hieänkhoângcoønñöôïcsöûduïngvaøsaûnxuaát.

Caùcnöôùccoângnghieäpphaùttrieånchæcoønsöûduønghaicaáp

SH vaøSJ.

ÔÛnöôùctahieäncoønsöûduïngtöøcaápSC ñeáncaápSG.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

301 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

PhaânloaïitheocaápchaátlöôïngdaàuboâitrônñoängcôDiesel theoAPI

Phaânloaïi

AÙpduïng

CC

DaàuboâitrônloaïiñoängcôDiesel coùtaûitroïngtrungbìnhtronggiaiñoaïntöø 1961, toáthôndaàuloaïiCB veàkhaûnaêngchoángñoùngcaënôûnhieätñoäcaovaø thaáp, traùnhmaøimoøn, ræseùtvaøñaûmbaûoñoäsaïchcuûañoängcô.

CD

DaàuloaïidaønhchoñoängcôDiesel tronggiaiñoaïntöø1955 ñeán1983, toáthôn loaïiCC veàkhaûnaêngchoángñoùngcaënôûnhieätñoäcaovaøthaáp, traùnhmaøimoøn, ræseùtvaøsöïaênmoønchòulöïc.

CD-2

DaàuloaïidaønhchoñoängcôDiesel 2 kyølaømvieäctrongñieàukieänkhaécnghieät. Yeâucaàuphaûicoùtínhchoángñoùngcaënvaømaøimoøncao.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

302 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

CE

CF-4

CF-2

CG-4

DaàuCE daønhchoñoängcôDiesel töø1983 ñeán1989. Chuûyeáuduøngcho ñoängcôtaêngaùp, taûitroïngnaëng, toácñoäthaáphoaëccao. Tínhoånñònh choángoâxyhoaùvaøchoángmaøimoønñöôïctaêngleânvaøcaûithieänhônso vôùiloaïiCD. Phuøhôïpchocaùcloaïiñoängcôhoaïtñoängtrongnhöõngñieàu kieänkhoùkhaênvaøluoânthayñoåi. DaàuloaïidaønhchoñoängcôDiesel 4kyønaêm1990 ñeánnay. Caûithieän khaûnaêngchoángñoùngcaën, tínhoånñònhchoángoâxyhoaùvaøchaátlöôïng choángmaøimoøn. DaàuloaïidaønhchoñoängcôDiesel 2 kyøtöønaêm1994 ñeánnay. Caûi thieänkhaûnaêngchoángñoùngcaënvaøcaøoxöôùc. CoùtheåthaytheáchoCD- 2. DaàucoùphaåmchaátcaonhaátdaønhchoñoängcôDiesel coùtaûitroïngcöïc naëng.Ssaûnxuaáttöønaêm1995 ñeánnay, nhôøsöûduïngloaïidaàugoáccao caápvaøphuïgiañachöùcnaêngneânñaïttínhoånñònhchoángoxy hoaù, choángmaøimoøn, khaûnaênglaømsaïchcaohôncaùcloaïidaàukhaùc.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

303 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

Chuùyù :

C laøkyùhieäucuûacaápthöôngmaïi(CommercalGrade)

chædaàuboâitrônduøngchoñoängcôDiesel.

Chaátlöôïngdaàuboâitrôntaêngdaàntheobaûngchöõcaùitöø

A ñeánG.

DaàuchaátlöôïngCA hieänkhoângcoønñöôïcsöûduïngvaø

saûnxuaátvìchaátlöôïngquaùthaáp.

Coùnhöõngloaïidaàuñöôïcduøngboâitrônduøngchocaûhai

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

loaïiñoängcôxaêngvaøDiesel seõcoùkyùhieäuphaâncaáp: SE/CC, SF/CC, SF/CD, SG/CD, CC/SC, CD/SE

304 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

PhaânloaïidaàuboâitrônñoängcôtheoñoänhôùtcuûaSAE

Ñoänhôùtôûnhieätñoäthaáp(mPa/

oC)

Ñoänhôùtñoänghoïcôûnhieätñoäcao

1000C, (mm2/ s)

Caápñoä nhôùt

Ñoänhôùtkhikhôûiñoäng

Ñoänhôùtkhibôm

Toáithieåu

Toáiña

ASTM D 2602 -75

ASTM D4684-89

3250 max. (-300C)

30000 max. (-350C)

3.8

3500 max. (-250C)

30000 max. (-300C)

3.8

3500 max. (-200C)

30000 max. (-250C)

4.1

10W

3500 max. (-150C)

30000 max. (-200C)

5.6

15W

4500 8max. (-100C)

30000 max. (-150C)

5.6

20W

6000 max (-50C)

30000 max (-100C)

9.3

25W

5.6

< 9.3

9.3

< 12.5

12.5

< 16.3

16.3

< 21.9

21.9

< 26.1

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

305 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

DaàuboâitrôncuûaLieânXoâthöôøngcoùkyùhieäu

: M6A,

M8A, M8Б2, M8G1, M10Б2, M10G2…

Лco). oC (cSt).

M –chædaàuboâitrônñoängcô(Ma 6; 8; 10 –ñoänhôùtñoänghoïcôû100 A; Б2; G1 –caápchaátlöôïng. DaàuboâitrônñoängcôxaêngcuûaLieânXoâ:

AK10, AK15,

AC8, AC10, AKп10, ACп10 …

A –chædaàuboâitrônñoängcôxaêng. K –chænhoùmdaàutinhcheáloïcbaèngaxit. C -chænhoùmdaàutinhcheáloïcbaèngdung moâi. П –daàucoùphachaátphuïgia.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

306 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

Daàuboâitrônñoängcôdiesel (cuûaLieânXoâcuõ): coùkyù

hieäucuõlaø д P -8, д P -11.

д -chædaàuduøngchoñoängcôDiesel.

P -chædaàucoùphatheâmchaátphuïgia.

0C.

8, 11,…ñoänhôùtñoänghoïccuûadaàu(cSt) ôû100

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Kyùhieäumôùi: M –10 Б (д P -11), M -10 P

307 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

ÔÛnöôùctathöôøngsöûduïngdaàumuøaheøcuûaLieânXoâ

0C: 10,5 –12,5 cSt.

дп –11), caùcloïai

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

choñoängcôxaêng(AK10) vaøDiesel ( daàunaøycoùcaùcñaëctínhkyõthuaätsau: -Ñoänhôùtñoänghoïcôû100 -Chæsoáñoänhôùt: 85 trôûleân. -Haømlöôïngkieàm(KOH) trong01g daàu: > 2,4mg. -Nhieätñoäñoängñaëc: < -15 0C.

308 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

thöôøng

Daàuboâitrônñoängcôcuûacaùcnöôùctöbaûn: ñöôïccheátaïotöønhöõngdaàugoácchaátlöôïngcao, coùchæsoá ñoänhôùtcao > 95 vaøcoùñoänhôùtñoänghoïc: 9,3 –12,5 cstôû 1000C (SAE 30), hoaëc12,5 –16,3 cst(SAE 40).

DaàucuûahaõngShell: Shell –X 100 choñoängcôxaêng

04 kyø, API SE/CC; Shell super 2T choñoängcô02 kyø; Shell Super Plus, Shell RimulaX choñoängcôDiesel 04 kyø, API CF; Shell Rotella30 HD, Rotella40 choñoängcô Diesel.

DaàucuûahaõngBP: Super V choñoängcô xaêngvaø

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Diesel, API SF/CC; EnergolHDX choñoängcôxaêngvaø Diesel naïptöïnhieân, API SE/CC; PowerStroke4T vaø PowerStroke2T choñoängcôxemaùy04 kyøvaø2 kyø.

309 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

DaàucuûahaõngTotal: Super HD chotaátcaûñoängcô

khenhaát, API: SG/CD;

xaêngvaøDiesel hoaïtñoängôûmoïiñieàukieän, API: SE/CC; GTS PLUS choñoängcôxaênghieänñaïivaøphuøhôïpvôùi ñieàukieänvaänhaønhkhaéc AltigradeGT chotaátcaûcaùcloaïiñoängcô04 kyøhoaïtñoäng trongñieàukieänkhoùkhaênvaøluoânthayñoåi, API: SF/CC.

DaàucuûahaõngCaltex: coùdaàuRevtexSuper 2T,

SuperOutboard3.

DaàucuûahaõngMobil-Exxon: coùdaàuMobimixTT,

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

MobilOutboardSuper, MobilDelvac40; EstorHD 30; EstorHD 40.

310 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

2.Daàutruyeànñoäng

Daàutruyeànñoängduøngtrong: hoäpsoá, hoäpphaânphoái,

caùccaàu, côcaáulaùi, …

Chöùcnaêngchính:

-Giaûmoànvaødaoñoäng.

-Giaûmtoånthaátsuaáttruyeànñoängdo ma saùt.

-Giaûmmoønma saùtcuûacaùccaëpbaùnhraêng.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

- Baûoveächochi tieátkhoûigæ.

311 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

Daàutruyeànñoängphaânloaïitheocaápñoänhôùtcoùcaùc nhoùmchuûyeáu: SAE 75 W, SAE 80 W, SAE 85 W, SAE 90, SAE 140, SAE 250.

Daàuñacaápñoänhôùt : SAE 85 W/90, SAE 80 W/140,

SAE 85 W/140.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Daàutruyeànñoängcoùphuïgiachoángmaøimoønthìtröôùc con soáchæñoänhôùtcoùchöõEP (Extreme Pressure) ñeåchæ khaûnaêngchòuñöôïctaûitroïnglôùn, nhöchöõHD (Heavy Duty) chæñieàukieänlaømvieäckhaécnghieät. Vídu,ïdaàuhaõng Shell coùnhaõnhieäu: SpiraxHD 80 W.

312 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

DaàutruyeànñoängoâtoâmaùykeùocuûaLieânXoâ

laødaàuñen(daàu90), töôngñöông

(ГOCT 542 –50): SAE140, nhöcuûahaõng:

: AK –15 laø

DaàutruyeànñoängmaùykeùocuûaLieânXoâ daàucoùhaømlöôïngparafinvaølöuhuyønhthaáp, tinhloïc baèngaxit, coù h100 = 15 cSt.

0ñoâng

Daàutruyeànñoängxetaûi: TC14 ГИП coùphaphuïgia,

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

daàucoùñaëctính: h100 = 15 cSt, chæsoáñoänhôùt> 85 vaø t ñaëc < -30 0C.

313 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

Chuùyù :

Ñeåboâitrôncaàusauxeneânduøngdaàucoùphatheâm chaátphuïgiacoùhoaïttínhcaoñeåtaêngtínhchoángmoøn, choángxöôùccuûadaàu.

ÑoáivôùihoäpsoácoùtheåduøngdaàucoângnghieäpM70 ñeå

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

boâitrôn.

314 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

3. Daàucoângnghieäp

Daàucoângnghieäpñöôïcduøngtrongcaùcloaïithieátbò

§ Maùytieän, phay, baøo…

§ Maùyphaùtñieän, ñoängcôñieän,…

§ Ñoànghoàcaùcloaïi(thieátbòño).

§ Caùcloaïimaùycoângnghieäpkhaùc.

0C, vìvaäy 0C laø h50 (h20 ñoänhôùt

Caùcthieátbòtreânlaømvieäcôûnhieätñoäthaáp50

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

quyñònhñoänhôùtñoänghoïcñoôû50 nhoû, h100 ñoänhôùtlôùn).

315 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

Vìvaäy, vieäcchoïnlöïaloïaidaàuboâitrôntrongcoâng nghieäpphuïthuoäcvaøotoácñoävaøtaûitroïngcuûathieátbò:

-Taûitroïngnhoû, toácñoäcaoyeâucaàudaàucoùñoänhôùt

thaáp, lôùpdaàuboâitrônmoûng.

-Taûitroïngcao, toácñoäthaápthìdaàuphaûicoùñoänhôùt

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

cao, lôùpdaàuboâitrôndaày.

316 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

CaùcloaïidaàucuûaLieânXoâ:M10, M12, M20…M50 .

0C, hoaëckyùhieäucuõ:

Trongñoù10,12…50 chæñoänhôùtôû50

ИС 20,

-20, 30, 45 -ñoänhôùtñoänghoïc(cSt) ôû50

0C.

-C, B, G (khoângchöõkeøm) –phöôngphaùplaømsaïch.

-C –Loïcbaèngdung moâi, coùchæsoáñoänhôùtcao

> 85.

- G – Loïcbaènghydroxit, coùchæsoáñoänhôùtcao45

‚ 60.

-B –Loïcbaèngkieàm.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

И Г–30; (45 В)

317 PHAÂN LOAÏI DAÀU PHAÂN LOAÏI DAÀU

Ñoáivôùicaùcthieátbòñothöôøngduøngphoåbieánloaïidaàu

§ Raáttinhkhieát.

§ Khoâng chöùaparafin.

§ Nhieätñoäkeáttinhthaáp(-60

0C).

§ h50 = 6,3 ‚8,5 cSt.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

vazelinMB P coùñaëctính:

318 PHAÂN LOÏAI DAÀU PHAÂN LOÏAI DAÀU

Caùcchætieâu

Chöùcnaêng

Loaïidaàu nhôøn

h50

t0 ñoângñaëc

t0 baét löûa

Löôïng axítKOH >

10 ‚ 14

165

-30

Ñoängcôñieänn = 1500 ‚ 5000 v/p

M 12 (ИС 12)

0,05

17 ‚ 23

M 20 (ИС 20)

0.05

180

-15

Quaït, bômn < 1500 v/p

27 ‚ 33

M 30 (ИС 30)

0.05

190

-10

Maùycoângcuïn <1.000 v/p

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

319 TATAÄÄP SLIDE BA

P SLIDE BAØØI GIA

I GIAÛÛNGNG

BK TP.HCM

NHIEÂN LIEÄU-DAÀU MÔÕ VAØ NHIEÂN LIEÄU-DAÀU MÔÕ VAØ CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG

Chöông7: MÔÕ BOÂI TRÔN

q KhaùinieämvaøCoângduïngcuûaMôõboâitrôn

q ÑaëctínhKyõthuaätcuûaMôõboâitrôn

q Phaân loïaiMôõboâitrôn

Boämoân OÂ toâ –Maùy ñoäng löïc Khoa Kyõ thuaät Giao thoâng Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch khoa 268 Lyùthöôøng kieät, P.14, Q.10, Tp.HCM Ñieän thoïai: +84 -8655979 Email : vtbong@lib.hcmut.edu.vn

KHAÙI NIEÄM VAØCOÂNG DUÏNG CUÛA KHAÙI NIEÄM VAØCOÂNG DUÏNG CUÛA MÔÕ BOÂI TRÔN MÔÕ BOÂI TRÔN

1. Khaùinieäm

Môõboâitrônôûtheåñaëcdeûo. Môõcoùtínhdeûovaønhôøn, khoângcoùmoáiquanheägiöõañoänhôùtvôùinhieätñoä, chæchaûy rakhiñoátnoùngñeánnhieätñoätôùihaïn.

Môõduøngboâitrôncaùccaëpchi

vaøkhoângtheåcung

tieátma saùtkhoângtheågiöõñöôïc daàuboâitrôn caápdaàumoätcaùchlieântuïcñeánbeà maëtcaànñöôïcboâitrôn.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

321 KHAÙI NIEÄM VAØCOÂNG DUÏNG CUÛA KHAÙI NIEÄM VAØCOÂNG DUÏNG CUÛA MÔÕ BOÂI TRÔN MÔÕ BOÂI TRÔN

2. Coângduïng

Ñaûmbaûokhaûnaêngboâitrôncaùccaëpma saùthôû, caùc caëpma saùtkhoângthaùolaépñöôïchoaëckhoângcoùyeâucaàu thaùolaépchoñeánthôøikyøthaymôùi.

Ñöôïcduøngñeåboâitrônôûnhöõngnôikhoângduøngdaàu

boâitrônñöôïc.

Ñeåñaïtñöôïccaùcyeâucaàuveàboâitrôn: môõphaûicoùñaày

ñuûcaùctínhnaêngtöôngñöôngvôùidaàuboâitrôn .

Ngoaøitínhnaêngboâitrôncoøncoùcaùccoângduïng: baûo

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

veäbeàmaët, laømkín,…

322 KHAÙI NIEÄM VAØCOÂNG DUÏNG CUÛA KHAÙI NIEÄM VAØCOÂNG DUÏNG CUÛA MÔÕ BOÂI TRÔN MÔÕ BOÂI TRÔN

a. Coângduïngbaûoveä

Môõñaëcbieätnhömôõvadôlin kyõthuaät(maïngparafin) coùlieân keátdínhbaùmtoát, baûoveächi tieát khoângchomoâitröôøngxaâmthöïc.

Taùcduïngbaûoveäcuûamôõ

vìchuùngkhoângbò

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

toáthôndaàu chaûytroâivaøtínhoånñònhtoát.

323 KHAÙI NIEÄM VAØCOÂNG DUÏNG CUÛA KHAÙI NIEÄM VAØCOÂNG DUÏNG CUÛA MÔÕ BOÂI TRÔN MÔÕ BOÂI TRÔN

b. Taùcduïnglaømkín

Môõduøngñeåbòtkíncaùcmoái

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

noáitaïicaùcñaàuoángdaãnchaát loûnghoaëckhí, caùctaámñeämnaép maùy…, neâncoøncoùtaùcduïng ngaêncaûnchaátbaån, nöôùc, buïi vaøotrongbeàmaëtma saùt.

324 KHAÙI NIEÄM VAØCOÂNG DUÏNG CUÛA KHAÙI NIEÄM VAØCOÂNG DUÏNG CUÛA MÔÕ BOÂI TRÔN MÔÕ BOÂI TRÔN

c. Öuvaønhöôïcñieåmkhiduøngmôõboâitrôn

Öuñieåm : phöôngphaùpboâitrônvaøbaûodöôõngñôn

giaûn.

Nhöôïcñieåm : môõkhoângcoùtaùcduïnglaømmaùtvaølaøm

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

saïchbeântrongmaùy.

325 ÑAËC TÍNH KYÕ THUAÄT CUÛA ÑAËC TÍNH KYÕ THUAÄT CUÛA MÔÕ BOÂI TRÔN MÔÕ BOÂI TRÔN

1. Nhieätñoänhoûgioït

Nhieätñoänhoûgioïtcuûamôõlaønhieätñoämôõbaétñaàuchaûy

vaøchuyeånthaønhchaátloûngtrongñieàukieänaùpsuaátkhí quyeån.

Noùlaøchætieâuñaùnhgiaùkhaûnaênglaømvieäcôûnhieätñoä

caocuûamôõ.

oC thìnhieät ‚100oC.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Víduï : Khinhieätñoänhoûgioïtcuûamôõlaø110 ñoälaømvieäccuûacaëpma saùtphaûinhoûhôn90

326 ÑAËC TÍNH KYÕ THUAÄT CUÛA ÑAËC TÍNH KYÕ THUAÄT CUÛA MÔÕ BOÂI TRÔN MÔÕ BOÂI TRÔN

2. Ñoäluùn

Duøngñaàuluùncoùtroïnglöôïngvaøkíchthöôùcxaùcñònh. Trongmoätkhoaûngthôøigianxaùcñònhñaàuluùntöïluùnxuoáng ñeánmoätmöùcñoänaøoñoùthìxaùcñònhñoämeàmcöùngcuûamôõ.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Môõcoùnhieätñoänhoûgioïtcaothìcoùñoäluùnthaáp(Môõ cöùng). Ngöôïclaïi, môõcoùnhieätñoänhoûgioïtthaáp(Môõmeàm) ñoäluùncao .

327 ÑAËC TÍNH KYÕ THUAÄT CUÛA ÑAËC TÍNH KYÕ THUAÄT CUÛA MÔÕ BOÂI TRÔN MÔÕ BOÂI TRÔN

3. Tínhoånñònh

Môõcoùkhaûnaêngchoángoxy hoaùtöùclaøcoùtínhoånñònh

hoaùhoïctoát, ñaâylaøyeâucaàuquantroïngñoáivôùitaátcaûcaùc loaïimôõ.

Môõkhoângbòoâxyhoaùlaømchomôõbòvoùncuïctrong

oChòuñöôïcnhieätñoäcao.

oGiöõvöõngñöôïcmaïnglöôùitoåong.

oChoángoâxyhoaù.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

quaùtrìnhsöûduïngvaøbaûoquaûncoùnghóalaø:

328 ÑAËC TÍNH KYÕ THUAÄT CUÛA ÑAËC TÍNH KYÕ THUAÄT CUÛA MÔÕ BOÂI TRÔN MÔÕ BOÂI TRÔN

4. Tínhchoángnöôùc

Tínhchoángnöôùclaøkhaûnaêngchoángbieándaïnghoaëc

hoøatan khitieápxuùcvôùinöôùc.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Ñasoámôõñaëcthöôøngchöùamoätlöôïngnöôùcraátnhoû; ñaëcbieätlaømôõcanxithìnöôùclaømoätthaønhphaànbaétbuoäc phaûicoù(1% ‚ 4% khoáilöôïng), vìlöôïngnöôùcnaøylaømcho môõcoùcaáutaïomaïnglöôùivöõngchaécvaølaùngboùng. Löôïng nöôùctaêngdaãnñeántoácñoäoxy hoùachi tieáttaêng.

329 PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN

Ngoaøira, môõkhoângñöôïcchöùaaxithoaëckieàmhoaøtan trongnöôùcvìcoùtaùcduïngaênmoønkimloaïicuûachi tieátmaùy, cuõngnhökhoângbònhieãmbaån(taïpchaátcôhoïcnhöbuïi, caùt, maïtkimloaïi).

Môõboâitrônlaøsaûnphaåmnhaântaïo, ñöôïccheábieánbaèng

caùchlaømñaëcdaàuboâitrônloûng.

Thaønhphaànquantroïngnhaátcuûamôõkhoaùnglaødaàuboâi

‚ 90%, coøn

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

trôngoácdaàumoûhoaëcdaàutoånghôïpchieám70% laïilaøchaátlaømñaëc, laømñaàyvaøchaátoånñònhoâxyhoùa.

330 PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN

Chaátlaømñaëccoùcaáutruùcmaïngtoåongdo caùcphaântöû chaátlaømñaëclieânkeátlaïivôùinhautaïothaønh(phaphaântaùn raén).

Daàuloûngtoàntaïiphaântaùntrongboäkhungcuûachaátlaøm

ñaëc(phaphaântaùnloûng).

Tuyøtheocaáutaïomaïngkhaùcnhau, tuyøtheoloaïidaàu

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

goácboâitrônkhaùcnhaumaøtacoùñöôïccaùcloaïimôõkhaùc nhauveàtínhnaêng.

331 PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN

1. Môõgoácsaùp(Solid hydrocacbon)

Daàukhoaùng+ maïngparafin, sereâzinhoaëcozokerit: maïngparafinlaøloaïithaïchlaïpcoùnhieätñoänoùngchaûythaáp, maïngozokeritlaøloaïiñòataïpcoùnhieätñoänoùngchaûycao hôn.

“ Môõ phaùoYH3 (môõvadôlinkyõthuaät)

“ Môõ TOЙ–54P (vadôlinñoàngnhaát)

“ Môõ maùy AФ–70 (coùmaïnglaøsereâzinvaøxaøphoøngchì).

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Môõhydrocarbon goàmcaùcloïai :

332 PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN

Duøngñeåboâitrôncaùccaëpma saùtcoùtaûitroïngnhoûvaøcoù

nhieätñoäthaáp< 50 oC ‚ 55oC.

Coùtaùcduïngbaûoveäcaùcchi tieátkhoûioxy hoùaneânduøng ñeåboâitreâncaùcchi tieát –maùymoùccaànbaûoquaûntrongkho.

o Maøunaâusaùnghoaëcnaâutoái.

o Nhieätñoänhoûgioïtthaáp<65

oC.

o Khoânghoaøtan trongnöôùc.

o Tínhoånñònhcao.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Ñaëctínhcuûamôõgoácsaùp:

333 PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN

2. Môõgoácxaøphoøng

Daàukhoaùng+ maïnglaøxaøphoøng,xaøphoøngduøngtrong

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

môõlaømuoáicuûacaùcaxitbeùo(coùmaïchcarbon laøC12 – C14) vôùicaùckimloaïinhö: Na, Ca, Al, Pb, Zn.

334 PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN

MôõCa: môõcanxilaømvieäctoátôûnhöõngnôicoùñoäaåm cao, hoaëctröïctieáptieápxuùcvôùinöôùcnhöcaùcchi tieátcuûa maùybômnöôùctrongñoängcô, boâitrôncaùcgoáiñôõphaàndi ñoängvaøcaùccôcaáukhaùccuûaoâtoâ.

o Maøuvaøngsaùng.

o Khoânghoaøtan trongnöôùc.

o Chòunhieätkeùm< 80 oC.

o Coùtínhmeàm, ñoänhôøncao.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Ñaëctínhcuûamôõcanxi:

335 PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN

MôõNa: môõnatrisöûduïngtoátôûnhöõngnôicoùnhieätñoä caonhöngkeùmchòunöôùc. Hieânnay loaïimôõnaøyñöôïcthay theábaèngmôõgoácxaøphoønglithicoùkhaûnaêngchòunhieätñoä vaøchòunöôùctoát.

o Maøuxanhñen, coùhaïtlôïncôïn, khoângdínhtay.

o Hoøatan trongnöôùc.

o Coùnhieätñoänoùngchaûycao.

o Ñoänhôùtthaáphônmôõcanxi.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Ñaëctínhcuûamôõnatri:

336 PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN

MôõAl: duøngboâitrôncaùcthieátbòôûvuøngbieåncoùpha

theâmcaùcchaát: daàuthoângñeåtaêngtínhbaùmdính, theâm graphitñeåtaêngtínhchòunhieätvaøchòutaûitroïng, theâm parafinñeåtaêngtínhchoángaxit.

o Maøuvaøngxaùm, chòunöôùc, chòumaën.

o Ñoämeàmtrungbình.

o Chòunhieätkeùm70 oC, khikeùoleânthaønhmaøngmoûng,

nhìnqua chuùngtathaáynhöthuyûtinhmôø

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Ñaëctínhcuûamôõnhoâm:

337 PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN

Môõgoácvoâcô(graphit) : coùmaïngngoaøilaøgraphit, laø

môõboâitrônchuyeânduïng, chæboâitrônôûnhöõngnôilaøm vieäccoùñieàukieännhieätñoäcaovaøtaûitroïnglôùn, khoângduøng ñeåboâitrôncaùcchi tieátma saùttieápxuùcvôùinöôùc.

o Maøuñen, môõkhoângcoùthôù.

o Chòunhieätñeán150 oC –200 oC.

o Nhieätñoänhoûgioïttöø

‡ 75oC.

o Coùñoäoånñònhkhaùcao.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Ñaëctínhcuûamôõvoâcô:

338 PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN

polyetylen, truøng polypropylen,

Môõgoáchöõucô: môõcoùthaønhphaàndaàugoáclaødaàu khoaùnghoaëcdaàutoånghôïpvôùicaùcchaátlaømñaëckhaùcnhau hôïp, nhö môõ polytetrafloroetylen…, chaátlaømñaëclaøcaùcchaáthöõucô raéncoùsöùccaêngbeàmaëtrieângkhaùlôùn, chòuñöôïcnhieätñoä caovaøkhaùngnöôùctoát.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Môõureat: coùchaátlaømñaëclaøcaùcdaãnxuaátankyl, anxyl…hoaëcmôõboätmaøucoùchaátlaømñaëclaøboätmaøunhö phtaloxyamin, izovilantron…

339 PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN PHAÂN LOAÏI MÔÕ BOÂI TRÔN

Môõñaëcbieät:

coønphacheábaèngchaátlaømñaàylaø graphitvaønhöïathoângvôùimaïnglaøcaùclieânkeátvoâcônhö silicat(SiO2).

Môõkhoaùngvoâcô:

nhögraphit, MoS 2 –boâitrônôû oC) vaøcoùkhaûnaêngboâi

nhöõngnôicoùnhieätñoäcao(1000 trônoåtruïc, choángmaøimoøntoát.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Ngoaøira, coøncoùmôõbitum, môõboàhoùng…

340 TATAÄÄP SLIDE BA

P SLIDE BAØØI GIA

I GIAÛÛNGNG

BK TP.HCM

NHIEÂN LIEÄU-DAÀU MÔÕ VAØ NHIEÂN LIEÄU-DAÀU MÔÕ VAØ CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG

Chöông8: CHAÁT LOÛNG

CHUYEÂN DUØNG

q Chaátloûnglaømmaùt

q Chaátloûngthuûylöïc

q Chaátloûngñaëcchuûng

Boämoân OÂ toâ –Maùy ñoäng löïc Khoa Kyõ thuaät Giao thoâng Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch khoa 268 Lyùthöôøng kieät, P.14, Q.10, Tp.HCM Ñieän thoïai: +84 -8655979 Email : vtbong@lib.hcmut.edu.vn

CHAÁT LOÛNG LAØM MAÙT CHAÁT LOÛNG LAØM MAÙT

1. Nöôùc

Nöôùckhoângphaûilaø1 thaønhphaànchaáttaûinhieättoát, nhöngnöôùclaø1 thaønhphaàncaànthieáttrongheäthoánglaøm maùt.

Nöôùcthoângthöôøngchöùa: muoái, axítvaøcaùcchaát khoaùng. Nhöõngchaátnaøygaâyñoùngcaëntrongheäthoánglaøm maùt.

Moäthoãnhôïpchaátloûngtrongheäthoánglaømmaùtchöùa

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

50% nöôùcvaø50% chaátchoángñoângvaøcaùcphuïgiakhaùc. Nöôùcsöûduïngtrongheäthoánglaømmaùtlaønöôùccaát.

342 CHAÁT LOÛNG LAØM MAÙT CHAÁT LOÛNG LAØM MAÙT

2. Chaátchoángñoâng

o Choángñoângôûnhieätñoäthaáp.

o Choángrævaømaøimoønôûcaùcboäphaäntrongheäthoáng.

o Beànvöõngveàmaëthoùahoïc.

o Ngaêncaûnsöïaênmoønñieänphaân.

o Taûinhieättoátvaøchaûyñeàuôûtaátcaûmoïinhieätñoä.

o Soâiôûnhieätñoäcaovaøchoángtaïoboïtkhí.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Chaátchoángñoângcoùnhöõngtínhchaát:

344 CHAÁT LOÛNG LAØM MAÙT CHAÁT LOÛNG LAØM MAÙT

Choïnlöïachaátchoángñoângchoheäthoánglaømmaùtphuï

§ Khíhaäuñòaphöông.

§ Chaátlöôïngnöôùclaømmaùt.

§ Loaïiñoängcô.

§ Taûitroïngcuûañoängcô.

thuoäcvaøocaùcyeáutoásau:

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Chaátchoángñoângcoù3 loaïiphoåbieántreânthòtröôøng.

345 CHAÁT LOÛNG LAØM MAÙT CHAÁT LOÛNG LAØM MAÙT

ChaátchoángñoângEtylenGlycol: Etylenglycol ñöôïcsöû

duïngroängraõibôûivìcoùñieåmsoâicaohôncuûanöôùc.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

ChaátchoángñoângPropylenGlycol: chaátchoángñoâng PropylenGlycol thöôøngduøngchoñoängcôDiesel. Chaátnaøy ítñoächaïihônetylenglycol nhöngñaéthôn. So vôùiEtylen Glycol, PropylenGlycol choángñoângkeùmhônôûnoàngñoä thaápvaøtoáthônôûnoàngñoäcao .

346 CHAÁT LOÛNG LAØM MAÙT CHAÁT LOÛNG LAØM MAÙT

ChaátchoángñoângEteGlycol: Ester Glycol coùgiaùcao

hôn2 loaitreânvaøcoùmuøitöôngtöïnhöester. Noùcoùtheåhoøa tan vaøodaàukhinoùbòroøvaøotrongdaàuboâitrôn.

Tuynhieân, Eteglycol laømphoàngcaùcoángmeàmcuûa

ñoängcôvaøtaêngkhaûnaêngñoùngcaëntreânñöôøngoángheä thoánglaømmaùt.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Haàuheátcaùcchaátchoángñoângchöùacaùcchaátphuïgia.

347 CHAÁT LOÛNG THUÛY LÖÏC CHAÁT LOÛNG THUÛY LÖÏC

1. Daàuphanh

Daàuphanhduøngchoheäthoángphanhthuûylöïccuûaoâtoâ. Ngoaøinhieämvuïchínhlaøtruyeànlöïcphanh, daàuphanhcoøn coùchöùcnaênglaømmaùt.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Do ñaëctínhcuûacaùcchaátloûnglaøkhoângchòuneùnneân daàuphanhcoùtheåtruyeànlöïctaùcñoängleânbaønñaïpphanh ñeáncôcaáuphanhhaõmbaùnhxe.

348 CHAÁT LOÛNG THUÛY LÖÏC CHAÁT LOÛNG THUÛY LÖÏC

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

349 CHAÁT LOÛNG THUÛY LÖÏC CHAÁT LOÛNG THUÛY LÖÏC

Yeâucaàucuûadaàuphanh:

§ Ñoänhôùtkhoângquaùthaápôûnhieätñoäcao.

§ Ñoänhôùtkhoângquaùcaoôûnhieätñoäthaáp.

§ Daàuphaûicoùñoäbeànnhieätvaøoxy hoùanhaèmchoángsöï phaânhuûyvaøhìnhthaønhchaátcaëncoùhaïi.

§ Nhieätñoäsoâicuûadaàuphanhkhingaämnöôùc(ñieåmsoâi öôùt) cao.

§ Daàuphanhcoønphaûicoùtínhchaátboâitrônvaøchoángaên moøncaùcbeàmaëtkimloïaibeântrongheäthoángphanh.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

§ Daàuphanhcoùñoänhôùtphuøhôïp.

350 CHAÁT LOÛNG THUÛY LÖÏC CHAÁT LOÛNG THUÛY LÖÏC

Phaânloaïidaàuphanh: coùcaùcloïaidaàuphanhDOT3,

ạitieâuchuaånhieäunaêngdaàuphanhcuûa

(U.S. Federal Motor Vehicle Safety Standard-

DOT4 vaøDOT5.1. (DOT-Department Of Transportation), laøkyùhieäuphaânlo Myõ FMVSS), trongñoù:

hieänkhoângcoønsöûduïng.

(cid:216) DOT3 laøloïaidaàugoácglycol ether thoângthöôøng.

(cid:216) DOT4 vaøDOT5.1 laøloïaidaàudaãnxuaátborate ester cuûa

caùcglycol ether.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

(cid:216) DOT2 laødaàuduøngchophanhtroángchaátlöôïngthaáp,

351 CHAÁT LOÛNG THUÛY LÖÏC CHAÁT LOÛNG THUÛY LÖÏC

(cid:216) DOT5 laødaàugoácsilicone, loaïinaøykhoângneânduøngvìnoù khoângtöôngthíchvôùicaùcdaàugoácglycol ether. Khiñoå loaïidaàunaøyvaøoheäthoángraátkhoùñeåloaïiboûboïtkhíseõ gaâyhieäntöôïng“deûo”pedal.

(cid:216) DOT4 vaøDOT5.1 laøloïaidaàudaãnxuaátborate ester cuûa

caùcglycol ether.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

352 CHAÁT LOÛNG THUÛY LÖÏC CHAÁT LOÛNG THUÛY LÖÏC

Ñieåmsoâilaøñaëctínhquan

troïngcuûadaàuphanh.

Ñieåmsoâikhoâlaøñieåmsoâi

khidaàucoønmôùi.

Ñieåmsoâiöôùtlaøñieåmsoâi khidaàuñaõtieápxuùcvôùihôiaåm vaøñaõhaápthuïnöôùc.

Nhöõnggiaùtrònaøyñöôïc

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

quyñònhtrongtieâuchuaåndaønh chodaàuphanh.

353 CHAÁT LOÛNG THUÛY LÖÏC CHAÁT LOÛNG THUÛY LÖÏC

Taïisaocaànphaûithaydaàuphanhñònhkyø?

DaàuphanhDOT3, DOT4 vaøDOT5.1 laøgoácglycol coùtính

haùonöôùc, hieäntöôïnghuùthôinöôùcnaøylaømgiaûmhieäuquaû phanh.

Nguoànnhieãmnöôùclôùnnhaátlaødo thaåmthaáuqua nhöõng oángcaosumeàm, vìvaäydaàuphanhôûcaùcxi lanhcon thöôøng baånhôndaàutrongbìnhchöùavaøñieàunaøycuõnggiaûithíchtaïi saotrongmoätheäthoángphanhkhoângñöôïcbaûodöôõngtoát, caùc xi lanhcon luoânbòhöhoûngdo seùtrætröôùcxi lanhcaùi.

Thaydaàuñònhkyølaøñeåloaïiboûdaàubònhieãmbaånvaøkhoâi phuïclaïiñieåmsoâivaøkhaûnaêngchoángaênmoøncuûadaàuphanh.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

354 CHAÁT LOÛNG THUÛY LÖÏC CHAÁT LOÛNG THUÛY LÖÏC

Víduï: Ñaùngchuùyùlaø, daàuDOT4 haápthuïnöôùcnhanh hônDOT3, nhöngaûnhhöôûngcuûanöôùcñeánñieåmsoâiôûdaàu DOT3 nghieâmtroïnghôn. Trongcaûhaitröôønghôïp, sau12 thaùng, ñieåmsoâicuûadaàuDOT4 giaûm500C-700C (120- 160F) trongkhiñoáivôùidaàuDOT 3 laø800C-1000C (170- 210F).

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Xemôùisau12 thaùng, daàuphanhcoùtheåchöùakhoaûng 2% nöôùc. Sau18 thaùng, haømlöôïngnöôùccoùtheå3% ñuûñeå laømñieåmsoâigiaûm25%. Saunhieàunaêmhoïatñoäng, haøm löôïngnöôùctrongdaàuphanhcoùtheåleânñeán7 hay 8%. Do ñoù, caànthaydaàutheolòchbaûodöôõnghoaëcneânthaysau moãihainaêmhay 40.000km.

355 CHAÁT LOÛNG THUÛY LÖÏC CHAÁT LOÛNG THUÛY LÖÏC

2. Daàuxylanh

o t0 ñoângñaëc » 00C, t0 beùnlöûa= 215 0C. o t0 = 3500C ‚ 4000C o h100 = 9 ‚ 13 cSt. o Ñoäcoác0,5%. o Chæsoáaxit: 0,3 mg/g.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Daàuxylanhchòunhieätñoäcao, khoânghoaøtan vaøo nöôùcduøngchomaùyhôinöôùc(hôiquaùnhieät). Daàuxylanh coùnhöõngñaëctínhsau:

356 CHAÁT LOÛNG ÑAËC CHUÛNG CHAÁT LOÛNG ÑAËC CHUÛNG

Duøngrieângchomoätloaïimaùychuyeânbieätnhö: maùy

neùnkhoângkhí, maùyneùntrongheäthoánglaïnh …

1.Daàumaùyneùnkhoângkhí

Daàuboâitrônxylanh, sec maêng, xupapcuûamaùyneùnbò

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

tieápxuùcvôùikhoângkhícoùaùpsuaátvaønhieätñoäcaoneânphaûi coùtínhoånñònhnhieätcao, khoângtaïora chaátnhöïa, keo, sôn.

357 CHAÁT LOÛNG ÑAËC CHUÛNG CHAÁT LOÛNG ÑAËC CHUÛNG

ThoângthöôøngduøngdaàuM12 ( KC п –12), K-19(T)

§ chæsoánhôùt85.

§ t0 beùnlöûa: 210 0C -270 0C.

§ Haømlöôïngaxithöõucô: 0,02 mg/g.

DaàunaøytöôngñöôngvôùiEstor50 (Exxon), Talpa50

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

(Shell), Compressor Oil RA (Caltex)…

358 CHAÁT LOÛNG ÑAËC CHUÛNG CHAÁT LOÛNG ÑAËC CHUÛNG

2.Daàumaùyneùntrongheäthoánglaïnh

o Trôvôùitaùcnhaângaâylaïnh.

o OÅnñònhnhieätvaøoånñònhoâxyhoaùtoát.

o Tínhchoángaênmoøngæcao.

o Nhieätñoäñoângñaëctoát.

o Tínhchoángtaïoboït.

o Khoânglaãnnöôùcvaøtaïpchaátcôhoïc, axithoaëckieàm.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

Yeâucaàudaàuphaûicoùcaùctínhchaát:

359 CHAÁT LOÛNG ÑAËC CHUÛNG CHAÁT LOÛNG ÑAËC CHUÛNG

DaàucuûaLieânXoâ:

v XA–23, XA–30: boâitrônmaùyneùncuûamaùylaïnhduøng

h50 = 23 ‚

moâichaátlaøamoniackhoângtan trongdaàu, coù 30 cSt.

v XA–12 ‚ 18 (coùphuïgia) duøngtrongmaùyneùncuûamaùy

laïnhfleâon.

t0ññ= -60 0C; h50 > 16 cSt.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

v DaàunaøytöôngñöôngvôùiZerice40; 45; 52 (Exxon), Clavus17; 27; 33 (Shell), CastrolIcematic66; 99 (Caltex)…

360 CHAÁT LOÛNG ÑAËC CHUÛNG CHAÁT LOÛNG ÑAËC CHUÛNG

§ Ñoätinhkhieátcao: khoângdaãnnhieät, khoângdaãnñieän.

§ Ñoäbeànvöõngcarbonhoaùcao.

§ Ñoänhôùtkhoânglôùn, h50 = 9 cSt ; h20 = 30 cSt.

§ Daãn nhieättoát.

§ t0 ñoângñaëcthaáp,

t0 ñoângñaëc = -45 ‚ -65 0C.

§ Chæsoáaxit: 0,01 ‚ 0,05 mg/g.

§ t0 beùnlöûacao,

t0 beùnlöûa = 1350C ‚1500C.

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

3.Daàubieántheá (Boâbinbieánaùplôùn12V ﬁ 25.000V).

361 CHAÁT LOÛNG ÑAËC CHUÛNG CHAÁT LOÛNG ÑAËC CHUÛNG

4.Daàunguoàngoáckhaùc

Daàunhaântaïotoånghôïp: daàunhaântaïolaøquaùtrìnhtoång hôïphydrocarbonkhoângnotaïinhieätñoävaøaùpsuaátcao. Daàu naøycoùñaëctínhñoänhôùt h = f (t) thoaûi.

‚

Daàuthöïcvaät: daàunaøycoùhaømlöôïngoxylôùntôùi0,8 0,9% theåtích. Tínhchaátdaàuthöôøngkhoângoånñònh, deãbòoâ xyhoaùtaïokeo, caûntrôûlaømtaêngñoäma saùtneânítduøngñeå boâitrôn.

Daàuñoängvaät: cheábieántöømôõñoängvaät, daàucoùñoä

t0 ñoângñaëcthaáp –duøngñeãboâitrôncaùc

GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG

nhôùtnhoû, raátnhôøn, maùychínhxaùc, maùymay.