BÀ I G IÀ NG
QUÀ N TRI RU I RO
NGUYỄN ÁNH DƯƠNG & HOÀNG THỊ DIỆU THUÝ
Huế, 2023
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
LỜI NÓI ĐẦU
gày nay, với sự hỗ trợ tích cực của mạng thông tin toàn cầu và sự
tiến bộ nhanh chóng của khoa học kỹ thuật, các hoạt động kinh
doanh trở nên đa dạng và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, những rủi ro
cũng theo đó phát sinh nhiều hơn và phức tạp hơn.
Rủi ro hiện diện xung quanh chúng ta, trong cuộc sống cũng như
trong các hoạt động sản xuất kinh doanh. Rủi ro được ví như một gia vị, có
lúc cay, lúc đắng, lúc ngọt, chúng làm cho cuộc sống của chúng ta thêm nhiều
mùi vị, nhiều màu sắc, nhiều tình huống và không nhàm chán.
Bất kỳ một doanh nghiệp nào, dù lớn hay nhỏ đều phải đối mặt với
rủi ro, bởi chúng xuất hiện ở mọi nơi, trong tất cả các hoạt động sản xuất –
kinh doanh của doanh nghiệp. Vì vậy quản trị rủi ro là hoạt động không thể
thiếu của một doanh nghiệp. Quản trị rủi ro tốt giúp cho doanh nghiệp có thể
giảm thiểu được những tổn thất bất ngờ, phòng ngừa được những sự cố có thể
xảy ra hay giảm thiểu tai nạn lao động, giảm được các chi phí rủi ro, nâng cao
hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
N
MỤC LỤC
Trang
LỜI NÓI ĐẦU
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ RỦI RO VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO .......................... 1
1.1 Rủi ro và các khái niệm cơ bản có liên quan .............................................................. 1
1.1.1 Khái niệm về rủi ro .................................................................................................. 1
1.1.2 Những đặc điểm cơ bản và các thành phần của rủi ro ........................................... 3
1.1.3 Phân loại rủi ro........................................................................................................ 5
1.1.4 Chi phí rủi ro ......................................................................................................... 18
1.1.5 Thái độ của con người đối với rủi ro ..................................................................... 19
1.2 Dẫn nhập về quản trị rủi ro ....................................................................................... 20
1.2.1 Khái niệm quản trị rủi ro ....................................................................................... 20
1.2.2 Các mục tiêu của quản trị rủi ro ........................................................................... 23
1.2.3 Quy trình quản trị rủi ro trong doanh nghiệp ....................................................... 23
1.2.4 Sự khác biệt giữa quản trị rủi ro và bảo hiểm ....................................................... 27
TÌNH HUỐNG: Sự thay đổi văn hóa của Matsushita và Nhật
CHƯƠNG II: NHẬN DẠNG VÀ ĐÁNH GIÁ RỦI RO ........................................... 32
2.1 Sự cần thiết của công tác nhận dạng và đánh giá rủi ro ........................................... 32
2.2 Nhận dạng rủi ro ....................................................................................................... 32
2.2.1 Mục tiêu và nội dung của công tác nhận dạng rủi ro ............................................. 32
2.2.2. Các phương pháp nhận dạng rủi ro chủ yếu ......................................................... 34
2.3 Đánh giá rủi ro .......................................................................................................... 51
2.3.1 Mục tiêu và nội dung của công tác đánh giá rủi ro .............................................. 51
2.3.2 Các phương pháp cơ bản để lượng hóa rủi ro trong doanh nghiệp...................... 51
2.3.3 Ma trận đo lường rủi ro ......................................................................................... 70
TÌNH HUỐNG: Chỉ số tài chính của Công ty Bia Huế
CHƯƠNG III: CÁC PHƯƠNG PHÁP QUẢN TRỊ RỦI RO .................................. 72
3.1 Kiểm soát rủi ro ........................................................................................................ 72
3.1.1 Khái niệm về kiểm soát rủi ro ................................................................................ 72
3.1.2 Các phương pháp kiểm soát rủi ro cơ bản ............................................................ 72
3.2 Tài trợ rủi ro .............................................................................................................. 75
3.2.1 Khái niệm về tài trợ rủi ro ..................................................................................... 75
3.2.2 Các phương pháp tài trợ rủi ro cơ bản ................................................................. 75
3.3 Một số lưu ý khi lựa chọn phương pháp quản trị rủi ro ............................................ 81
TÌNH HUỐNG: Sự mở rộng toàn cầu của Wal-Mart
CHƯƠNG IV: MT S LOẠI RỦI RO PHỔ BIN TRONG KINH DOANH CỦA
DOANH NGHIP ........................................................................................................ 86
4.1 Rủi ro hợp đng kinh doanh ..................................................................................... 86
4.1.1 Khái niệm và một số dạng rủi ro hợp đng ........................................................... 86
4.1.2 Các phương pháp và kỹ thuật chủ yếu để quản trị rủi ro hợp đng ...................... 90
4.2 Rủi ro ti sản ............................................................................................................. 91
4.2.1 Khái niệm về rủi ro tài sản .................................................................................... 91
4.2.2 Quản trị rủi ro tài sản ............................................................................................ 92
4.3 Rủi ro ngun nhân lực .............................................................................................. 95
4.3.1 Nhận dạng và đánh giá rủi ro ngun nhân lực ..................................................... 95
4.3.2 Các phương pháp quản trị rủi ro ngun nhân lực ................................................ 97
4.4 Rủi ro thiệt hại kinh doanh ...................................................................................... 98
4.4.1 Khái niệm về rủi ro thiệt hại kinh doanh .............................................................. 98
4.4.2 Quản trị rủi ro thiệt hại kinh doanh ................................................................... 101
4.5 Rủi ro tỷ giá ........................................................................................................... 102
4.5.1 Khái niệm về rủi ro tỷ giá ................................................................................... 102
4.5.2 Các phương pháp quản trị rủi ro tỷ giá.............................................................. 104
4.6 Rủi ro tín dụng ....................................................................................................... 108
4.6.1 Khái niệm rủi ro tín dụng ................................................................................... 108
4.6.2 Ngun gốc phát sinh rủi ro tín dụng ................................................................... 109
4.6.3 Quản trị rủi ro tín dụng ...................................................................................... 117
TÌNH HUỐNG: RỦI RO HỢP ĐỒNG KINH DOANH
TÀI LIU THAM KHẢO
PHỤ LỤC 1
PHỤ LỤC 2
Bài giảng Quản trị rủi ro
1
CHƢƠNG I
TỔNG QUAN VỀ RỦI RO VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO
“Chưa bao giờ nền kinh tế toàn cầu lại tăng trưởng nhanh như thời điểm này nhưng
cũng chưa bao giờ thế giới lại đầy rủi ro như lúc này”
(Báo cáo Rủi ro thế giới 2007 - Diễn đàn kinh tế thế giới - World Economic Forum)
Nội dung chương:
- Rủi ro và các khái niệm cơ bản có liên quan
- Dẫn nhập về quản trị rủi ro
-----------------Ω-----------------
1.1 Rủi ro và các khái niệm cơ bản có liên quan
1.1.1 Khái niệm về rủi ro
Mọi hoạt động của con người luôn hướng đến những mục tiêu định trước. Tuy
nhiên, rất hiếm khi những kết quả đạt được trong thực tế lại trùng khớp với những gì
chúng ta mong đợi. Một khi xuất hiện những kết quả sai lệch ngoài dự kiến, người ta
thường giải thích bằng sự rủi ro. Từ đó, khái niệm rủi ro dần dần trở nên quá quen
thuộc đến mức ai cũng có thể hiểu ngay mà không cần biết đến định nghĩa của nó.
Cho đến nay chưa có định nghĩa thống nhất về rủi ro, những trường phái khác
nhau, tác giả khác nhau đưa ra những định nghĩa khác nhau. Những định nghĩa này rất
đa dạng, phong phú, nhưng tựu trung lại có thể chia làm hai trường phái (quan điểm)
lớn: trường phái truyền thống và trường phái hiện đại.
1.1.1.1 Rủi ro theo quan điểm truyền thống
Theo quan điểm này, khái niệm rủi ro thường được hiểu là một trạng thái ngẫu
nhiên, ngoài tầm kiểm soát của chủ thể và mang tính tiêu cực, gắn liền với những kết
quả xấu, những thiệt hại, tổn thất về người và tài sản, gây bất lợi cho chủ thể.
Cách hiểu khái niệm rủi ro theo quan điểm này cho đến nay vẫn đang rất quen
thuộc, phổ biến ở Việt Nam. Nói đến rủi ro, mọi người đều nghĩ đến những đều không
may, những chuyện chẳng lành, những thứ không mong đợi trong cuộc sống. Một số
định nghĩa tiêu biểu như:
- Theo Từ điển Tiếng Việt do Trung tâm từ điển học Hà Nội xuất bản năm 1995:
“Rủi ro là điều không lành, không tốt, bất ngờ xảy đến”.
