Bài giảng Ruột thừa cấp

Viêm ruột thừa cấp là một cấp cứu ngoại khoa bụng rất thường gặp, chiếm tỷ lệ đáng kể trong các trường hợp cần phẫu thuật khẩn cấp. Tình trạng này đòi hỏi chẩn đoán chính xác và can thiệp kịp thời để tránh các biến chứng nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng. Việc hiểu rõ về dịch tễ học, giải phẫu bệnh, triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng, cũng như các diễn biến và thể lâm sàng đặc biệt của bệnh là vô cùng quan trọng đối với các bác sĩ lâm sàng. Tài liệu này cung cấp một cái nhìn tổng quan toàn diện về viêm ruột thừa cấp, từ cơ chế bệnh sinh đến các phương pháp chẩn đoán và điều trị, nhằm nâng cao năng lực quản lý bệnh lý này trong thực hành y khoa.

Sinh viên y khoa, bác sĩ đa khoa, bác sĩ phẫu thuật và các chuyên gia y tế quan tâm đến bệnh lý cấp cứu ngoại khoa bụng.

Viêm ruột thừa cấp được định nghĩa là tình trạng bệnh lý cấp tính của ruột thừa, thường do tắc nghẽn lòng ruột thừa bởi sỏi phân, ký sinh trùng, hoặc phì đại nang lympho, dẫn đến nhiễm khuẩn và viêm hoại tử. Đây là một cấp cứu ngoại khoa bụng phổ biến, với các đặc điểm dịch tễ và giải phẫu đa dạng, bao gồm sự bất thường về vị trí ruột thừa có thể gây khó khăn trong chẩn đoán. Các triệu chứng lâm sàng bao gồm đau bụng khởi phát cấp tính (thường di chuyển từ thượng vị/quanh rốn đến hố chậu phải), sốt nhẹ, mạch nhanh, buồn nôn/nôn, cùng với các dấu hiệu thực thể như điểm đau McBurney và phản ứng thành bụng. Cận lâm sàng thường cho thấy tăng bạch cầu, nhưng một số trường hợp không điển hình. Bệnh có thể diễn biến theo nhiều chiều hướng: tự khỏi, viêm phúc mạc (toàn thể hoặc khu trú tạo áp xe), hoặc đám quánh ruột thừa nếu không được điều trị kịp thời. Các thể lâm sàng đặc biệt cần lưu ý dựa trên vị trí giải phẫu (sau manh tràng, tiểu khung, dưới gan) và cơ địa bệnh nhân (trẻ em, người già, phụ nữ có thai, người nhiễm HIV), do các thể này thường có triệu chứng không rõ ràng hoặc diễn tiến nhanh chóng, phức tạp hơn. Chẩn đoán xác định dựa vào sự kết hợp giữa lâm sàng và cận lâm sàng, đồng thời cần phân biệt với nhiều tình trạng cấp cứu bụng khác như sỏi niệu quản, thủng dạ dày, viêm túi thừa Meckel. Điều trị chủ yếu là phẫu thuật cắt ruột thừa, có thể bằng phương pháp cổ điển hoặc nội soi, với các biến chứng hậu phẫu như nhiễm khuẩn vết mổ, chảy máu hoặc tắc ruột sớm cần được quản lý. Việc nắm vững các khía cạnh này là thiết yếu để đưa ra quyết định lâm sàng kịp thời và hiệu quả.