SỬ DỤNG CÁC THUỐC HƯỚNG THẦN AN TOÀN
Ths. Nguyễn Văn Phi Bộ môn Tâm thần - Trường đại học Y hà Nội Viện Sức khỏe Tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai
NỘI DUNG TRÌNH BẦY
A. Các thuốc chống loạn thần. B. Các thuốc chống trầm cảm. C. Các thuốc giải lo âu. D. Các thuốc chống động kinh và điều chỉnh khí sắc.
- Các thuốc điều trị bệnh tâm thần được gọi là các thuốc hướng thần. - Tác dụng chính của thuốc hướng thần trên hệ thần kinh trung ương. - Tác dụng không mong muốn của thuốc gây ra không chỉ trên hệ TKTW mà còn trên các cơ quan, bộ phận khác của cơ thể. - Cần phát hiện sớm và xử trí kịp thời
MỞ ĐẦU
A. CÁC THUỐC CHỐNG LOẠN THẦN
1. Các thuốc chống loạn thần chủ yếu. - Các thuốc họ phenothiazine: aminazine - Các thuốc họ butyrophenone: haloperidol - Các thuốc chống loạn thần thế hệ mới: risperidone, olanzapine, dogmatil, solian, seroquel, abilify
A. CÁC THUỐC CHỐNG LOẠN THẦN
2. Tác dụng chính. - Gây yên dịu mạnh, buồn ngủ. - Chống kích động. - Chống hoang tưởng, ảo giác. - Gây nhiều tác dụng không mong muốn trên hệ TKTW & TKTV
A. CÁC THUỐC CHỐNG LOẠN THẦN
3. Tác dụng không mong muốn-chăm sóc. 3.1. Dị ứng 3.2.Trên hệ thần kinh trung ương: - Loạn động cấp - Bất động, tăng động. - Hội chứng parkinson - Loạn động muộn.
A. CÁC THUỐC CHỐNG LOẠN THẦN
A. CÁC THUỐC CHỐNG LOẠN THẦN
A. CÁC THUỐC CHỐNG LOẠN THẦN
A. CÁC THUỐC CHỐNG LOẠN THẦN
hệ
thị
Trên loạn điều tiết ngủ, Buồn
táo bón, bí thân
Tăng
hoặc
A. CÁC THUỐC CHỐNG LOẠN THẦN 3. Tác dụng không mong muốn-chăm sóc. vật: thực kinh thần 3.3. lực (ccđ:glaucome) - Rối mơ lơ ngủ - - Mạch nhanh, hạ HA tư thế, chóng mặt - Tăng, giảm tiết nước bot, tiểu nhiệt giảm - - Tăng bạch cầu đa nhân (thường do tiêm). - Giảm BC đa nhân (clozapin)
A. CÁC THUỐC CHỐNG LOẠN THẦN
3. Tác dụng không mong muốn-chăm sóc. 3.4. Rối loạn chuyển hoá: - RLCH mỡ máu ? đường máu ? - Tăng cân - RLCN sinh dục, mất kinh, vú cương cứng, chảy sữa, vú to ở nam
chứng
kinh
thần
an
ác
ngấm
Tăng
biểu
hiện
điểm.
- Ý thức: thờ ơ, u ám, hôn mê
A. CÁC THUỐC CHỐNG LOẠN THẦN 3. Tác dụng không mong muốn-chăm sóc. 1.5. Hội tính: - Tăng thân nhiệt không do nhiễm trùng thuốc - - Tiến triển nhanh trong vài giờ, trên 40 độ, xanh nhợt, vã mồ hôi, chảy dãi, h/c ngoại tháp mạnh, tăng HA cực nhip. Tim nhanh 130-140ck/ph,
A. CÁC THUỐC CHỐNG LOẠN THẦN
4. Kỹ thuật chăm sóc và tư vấn cho người bệnh có tác dụng không mong muốn khi sử dụng thuốc CLT - Phát hiện các dấu hiệu về tác dụng phụ của thuốc - Hướng dẫn chế độ ăn uống phù hợp - Sử dụng thuốc chống tác dụng phụ khi cần thiết - Giải thích cho gia đình và bệnh nhân phối hợp điều trị - Thông báo và thảo luận với bác sĩ về thực trạng của người bệnh sau khi đã áp dụng các biện pháp để điều chỉnh thuốc cho phù hợp
B. CÁC THUỐC CHỐNG TRẦM CẢM
1. Các loại thuốc chống trầm cảm(CTC) chủ yếu. - CTC 3 vòng: amitriptyline - CTC mới (SSRIs): fluvoxamine(luvox),fluoxetine(prozac), paroxetine(deroxat), sertraline(zoloft)… - CTC mới khác: tianeptine, mirtazapine…
B. CÁC THUỐC CHỐNG TRẦM CẢM
2. Tác dụng chính. - Kích thích, tăng khí sắc - Chống trầm cảm, giải lo âu
B. CÁC THUỐC CHỐNG TRẦM CẢM
3. Tác dụng không mong muốn-chăm sóc. 3.1. CTC 3 vòng. - Dị ứng - Khô miệng, táo bón, bí tiểu, vã mồ hôi, cơn nóng bừng, Rl điều tiết thị lực, lú lẫn. - Mạch nhanh, hạ HA tư thế, RL dẫn truyền thần kinh tim, cơn RL vận mạch... - Run, nói khó - Mất ngủ, buồn ngủ, ngủ gà - Tăng cân
B. CÁC THUỐC CHỐNG TRẦM CẢM
3. Tác dụng không mong muốn-chăm sóc. 3.2. CTC mới SSRIs. - Dị ứng - Buồn nôn, nôn, táo bón, đi rửa - Mất ngủ, ngủ gà, suy nhược, chóng mặt, run, lú lẫn (người già), co giật.. - Hội chứng serotonine (hiếm gặp, cần ngừng điều trị ngay): kích động, lú lẫn, hưng cảm nhẹ, hôn mê; co giật cơ, run, tăng phản xạ, bất an, tăng hoạt - Tăng hoặc giảm HA, mạch nhanh, tăng thân nhiệt, vã mồ hôi, cơn rét run..
B. CÁC THUỐC CHỐNG TRẦM CẢM 3. Tác dụng không mong muốn-chăm sóc. 3.3. CTC mới khác (mirtazapine). - Dị ứng - Buồn ngủ - Khô miệng - Thèm ăn - Tăng cân - Choáng váng
B. CÁC THUỐC CHỐNG TRẦM CẢM
4. Kỹ thuật chăm sóc và tư vấn cho người bệnh có tác dụng không mong muốn khi sử dụng thuốc CLT - Phát hiện các dấu hiệu về tác dụng phụ của thuốc - Hướng dẫn chế độ ăn uống phù hợp - Sử dụng thuốc chống tác dụng phụ khi cần thiết - Giải thích cho gia đình và bệnh nhân phối hợp điều trị - Thông báo và thảo luận với bác sĩ về thực trạng của người bệnh sau khi đã áp dụng các biện pháp để điều chỉnh thuốc cho phù hợp
C. CÁC THUỐC GIẢI LO ÂU
1. Các loại thuốc giải lo âu (GLA) chủ yếu. - Họ cacbamate - Họ benzodiazepine - Các thuốc GLA khác
C. CÁC THUỐC GIẢI LO ÂU
2. Tác dụng chính. - Giải lo âu - Gây yên dịu - Gây giãn cơ - Chống co giật
C. CÁC THUỐC GIẢI LO ÂU
3. Tác dụng không mong muốn-chăm sóc. 3.1. Họ benzodiazepine: - Gây nghiện - RL sự chú ý, trí nhớ - Nói khó - Buồn ngủ, ý thức u ám, lú lẫn - Đi loạng choạng, giảm phản xạ , run kín đáo, nhược cơ (lưu ý ở người già) - Suy hô hấp - Dễ gây xẩy thai 3 tháng đầu, suy thai 3 tháng cuối và sơ sinh
C. CÁC THUỐC GIẢI LO ÂU
4. Kỹ thuật chăm sóc và tư vấn cho người bệnh có tác dụng không mong muốn khi sử dụng thuốc CLT - Phát hiện các dấu hiệu về tác dụng phụ của thuốc - Hướng dẫn chế độ ăn uống phù hợp - Sử dụng thuốc chống tác dụng phụ khi cần thiết - Giải thích cho gia đình và bệnh nhân phối hợp điều trị - Thông báo và thảo luận với bác sĩ về thực trạng của người bệnh sau khi đã áp dụng các biện pháp để điều chỉnh thuốc cho phù hợp
D. CÁC THUỐC CHỐNG ĐỘNG KINH VÀ ĐIỀU CHỈNH KHÍ SẮC
1. Các loại thuốc chống động kinh và điều chỉnh khí sắc chủ yếu. - Carbamazepine: tegretol - Oxcarbamazepine: - Divalproate: depakode - Lithium
D. CÁC THUỐC CHỐNG ĐỘNG KINH VÀ ĐIỀU CHỈNH KHÍ SẮC
2. Tác dụng chính. - Chống đống kinh - Chống co giật - Điều chỉnh khí sắc trong RLCXLC
