Bài 4: Thị trường ngoại hối
TXNHQT05_Bai4_v1.0015105205 53
BÀI 4
THỊ TRƯỜNG NGOẠI HỐI
Hướng dẫn học
Để học tốt bài này, sinh viên cần tham khảo các phương pháp học sau:
Học đúng lịch trình của môn học theo tuần, làm các bài luyện tập đầy đủ và tham gia
thảo luận trên diễn đàn.
Đọc tài liệu:
1. C. Paul Hallwood va Ronald McDonald – Tài chính và Tiền tệ Quốc tế (International
Money and Finance).
2. Jeff Madura – Quản trị Tài chính Quốc tế (International Financial Management).
3. Nguyễn Văn Tiến – Tài chính Quốc tế hiện đại.
4. Nguyễn Văn Tiến – Thị trường Ngoại hối và các giao dịch kinh doanh ngoại hối.
5. Nguyễn Văn Tiến – Thanh toán Quốc tế.
6. Nguyễn Thị Thu Thảo và Hoàng Thị Lan Hương – Hướng dẫn nghiệp vụ kinh
doanh ngoại tệ và thanh toán quốc tế.
Sinh viên làm việc theo nhóm và trao đổi với giảng viên trực tiếp tại lớp học hoặc
qua email.
Tham khảo các thông tin từ trang Web môn học.
Nội dung
Trong bài 4 của học phần Tài chính quốc tế 1, sinh viên sẽ được học các nội dung:
Tổng quan về thị trường ngoại hối;
Nghiệp vụ trên thị trường giao ngay;
Nghiệp vụ phái sinh.
Mục tiêu
Sau khi học xong bài học này, sinh viên có thể thực hiện được các việc sau:
Hiểu được khái niệm cơ bản thị trường ngoại hối.
Nhận biết được đặc điểm, vai trò, các thành viên tham gia, cấu trúc của thị trường
ngoại hối.
Hiểu được nghiệp vụ giao ngay và các ứng dụng của nghiệp vụ giao ngay.
Hiểu được các nghiệp vụ phái sinh, đặc điểm của từng nghiệp vụ phái sinh.
Có thể phân biệt được các nghiệp vụ phái sinh và các ứng dụng của từng nghiệp vụ
phái sinh.
Có khả năng tham gia được các giao dịch kinh doanh ngoại tệ trên thị trường thực tế.
Bài 4: Thị trường ngoại hối
54 TXNHQT05_Bai4_v1.0015105205
Tình huống dẫn nhập
Nhà Nhập khẩu J&C của Mỹ sẽ có khoản phải trả 500.000 EUR sau 1 tháng, họ đang cân nhắc
các phương án phòng ngừa rủi ro sau:
Ký hợp đồng kỳ hạn với Ngân hàng thương mại X.
Ký hợp đồng quyền chọn mua với Ngân hàng thương mại X.
Không phòng ngừa đợi sau 1 tháng mua EUR trên thị trường giao ngay.
Biết thông tin thị trường như sau:
Tỷ giá hạn 1 tháng EUR/USD = 1,5151/1,5434
Tỷ giá quyền chọn mua 1 tháng EUR/USD = 1,5428
Phí quyền chọn: $0,0005/1 ĐV
Dự báo tỷ giá giao ngay sau 1 tháng
EUR/USD = 1,5144/1,5435
Hãy tư vấn giúp J&C lựa chọn phương án phù.
Bài 4: Thị trường ngoại hối
TXNHQT05_Bai4_v1.0015105205 55
4.1. Tổng quan về thị trường ngoại hối
4.1.1. Khái niệm
Ngoại hối bao gồm các phương tiện thanh toán được sử dụng trong thanh toán quốc tế.
Trong đó phương tiện thanh toán là những thứ có sẵn để chi trả, thanh toán lẫn nhau.
Đối với một quốc gia, ngoại hối bao gồm:
Ngoại tệ: là đồng tiền nước ngoài (bao gồm cả đồng tiền chung của các nước ví dụ
EUR và quyền rút vốn đặc biệt SDR). Ngoại tệ có thể là tiền xu, tiền giấy, tiền
trên tài khoản…
Các giầy tờ có giá ghi bằng ngoại tệ: séc thương mại, lệnh phiếu, hối phiếu, trái
phiếu, cổ phiếu và các giấy tờ có giá khác.
Vàng tiêu chuẩn quốc tế: vàng được sử dụng với vai trò là phương tiện thanh toán
trong thanh toán quốc tế.
Đồng tiền quốc gia do người không cư trú nắm giữ.
Ngoại hối là hàng hóa mua bán trên thị trường ngoại hối, tuy nhiên thực tế người ta
chỉ giao dịch mua bán ngoại tệ, còn các giấy tờ có giá ghi bằng ngoại tệ không được
trực tiếp mua bán trên thị trường ngoại hối, muốn giao dịch trên thị trường ngoại hối
thì phải chiết khấu để có ngoại tệ, sau đó mới tiến hành mua bán giao dịch trên thị
trường ngoại hối. Riêng cổ phiếu thì được giao dịch trên sàn riêng là sàn chứng khoán.
Vàng tiêu chuẩn quốc tế được giao dịch trên sàn vàng. Vì vậy, thực tế nói đến ngoại
hối người ta hiểu là ngoại tệ.
Thị trường ngoại hối (Forex): là nơi diễn ra việc mua, bán các đồng tiền khác nhau.
Trong thực tế, do hoạt động mua bán tiền tệ xảy ra chủ yếu giữa các ngân hang (85%
tổng doanh số giao dịch), chính vì vậy theo nghĩa hẹp (nghĩa thực tế) thì thị trường
ngoại hối là nơi mua bán ngoại tệ giữa các ngân hàng, tức thị trường interbank.
Ngoại hối
Nghĩa rộng
Nghĩa
thực tế
Giấy tờ có giá ghi bằng ngoại tệ
Vàng tiêu chuẩn quốc tế
Nội tệ do người không cứ trú nắm giữ
Ngoại tệ
FOREX
Nghĩa rộng
Nghĩa thực tế
Bất kỳ nơi đâu diễn ra hoạt động
mua bán ngoại tệ
Thị trường ngoại tệ interbank
Bài 4: Thị trường ngoại hối
56 TXNHQT05_Bai4_v1.0015105205
Vai trò của Ngân hàng trên Forex:
4.1.2. Đặc điểm của Forex
Forex không nhất thiết phải tập trung tại vị trí địa lý hữu hình, mà là bất cứ nơi
nào diễn ra hoạt động mua bán các đồng tiền khác nhau. Do đó, Forex còn được
gọi là thị trường không gian.
Là thị trường toàn cầu – thị trường không ngủ. Do sự chênh lệch về múi giờ giữa
các khu vực trên thế giới nên các giao dịch diễn ra suốt đêm. Thị trường bắt đầu
hoạt động từ Autralia, Nhật, Singapore, Hongkong, Châu Âu, Newyork… Cứ như
vậy, thị trường Châu Á đóng cửa, thì thị trường Châu Mỹ bắt đầu hoạt động.
Trung tâm là thị trường liên ngân hang (Interbank) với các thành viên chủ yếu là
các NHTM, các nhà môi giới và các NHTW. Doanh số giao dịch trên Interbank
chiếm 85% tổng doanh số giao dịch ngoại hối toàn cầu.
Các nhóm thành viên tham gia thị trường giao dịch thông qua điện thoại, telex,
máy tính, fax…
Do thị trường có tính toàn cầu, thông tin cân xứng, khối lượng giao dịch cực lớn,
công nghệ hoàn hảo, do vậy chi phí giao dịch thấp, hoạt động thị trường hiệu quả,
chênh lệch tỷ giá niêm yết trên các thị trường là không đáng kể.
Đồng tiền được giao dịch nhiều nhất là đồng USD, chiếm 41,5% tổng số các đồng
tiền tham gia.
Đây là thị trường rất nhạy cảm với các sự kiện kinh tế, chính trị, xã hội, tâm lý…
Nhất là với các chính sách tiền tệ của các nước phát triển.
Thị trường lớn: London, Newyork, Tokyo, Singapore, Frankfut…
4.1.3. Vai trò của Forex
Thỏa mãn nhu cầu khác nhau về ngoại tệ cho các đối tượng khách hàng. Khách hàng
cần mua ngoại tệ cho hợp đồng nhập khẩu, hay khách hàng cần bán khoản ngoại tệ thu
được từ hợp đồng xuất khẩu, ngân hàng luôn sẵn đáp ứng.
FOREX = 100%
Interbank
= 85%
Non – Interbank = 15%
Bank – KH
14%
KH – KH
1%
Vai trò của ngân hàng = 99%
Bài 4: Thị trường ngoại hối
TXNHQT05_Bai4_v1.0015105205 57
Giúp luân chuyển các khoản đầu tư, tín dụng quốc tế, thúc đẩy giao lưu giữa các
quốc gia.
Thông qua hoạt động của thị trường ngoại hối, mà sức mua đối ngoại của tiền tệ được
xác định một cách khách quan theo quy luật cung cầu của thị trường.
Thị trường ngoại hối cũng là nơi kinh doanh và cung cấp các công cụ phòng ngừa rủi
ro tỷ giá bằng các hợp đồng như kỳ hạn, hoán đổi, quyền chọn và tương lai.
Thị trường ngoại hối còn là nơi để NHTW tiến hành can thiệp để tỷ giá biến động theo
chiều hướng có lợi nhất cho nền kinh tế.
4.1.4. Các chủ thể tham gia
a) Các đối tượng khách hàng mua bán lẻ: bao
gồm các công ty nội địa, công ty đa quốc gia,
những nhà đầu tư quốc tế và tất cả những ai có
nhu cầu mua bán ngoại tệ nhằm hai mục đích.
Thứ nhất, chuyển đổi tiền tệ.
Thứ hai, phòng ngừa rủi ro tỷ giá.
Ví dụ, nhà nhập khẩu cần mua ngoại tệ (Spot hoặc
Forward) để thanh toán hóa đơn nhập khẩu ghi bằng ngoại tệ. Nhà xuất khẩu cần bán
ngoại tệ (Spot hoặc Forward) khi nhận được hóa đơn xuất khẩu ghi bằng ngoại tệ;
khách du lịch có nhu cầu bán ngoại tệ lấy nội tệ để chi tiêu…
Như vậy, nhóm khách hàng mua bán lẻ có nhu cầu mua bán ngoại tệ để phục vụ cho
mục đích hoạt động của chính mình chứ không nhằm mục đích kinh doanh ngoại hối
(kiếm lãi khi tỷ giá thay đổi). Thông thường nhóm khách hàng mua bán lẻ không giao
dịch trực tiếp với nhau (ví dụ công ty này mua bán với công ty kia) mà thường mua
bán thông qua NHTM.
Những nhà mua bán lẻ không mua bán trực tiếp với nhằm vì các lý do sau:
Không khớp nhau về mặt thời gian.
Không khớp nhau về mặt không gian.
Không khớp nhau về mặt tiền tệ.
Không khớp nhau về số lượng.
Rủi ro trong thanh toán.
Rủi ro tín dụng.
b) Các trung gian tài chính (NHTM): Các NHTM tiến hành giao dịch ngoại hối
nhằm hai mục đích:
Thứ nhất, Cung cấp dịch vụ cho khách hàng, bằng cách mua hộ và bán hộ cho
nhóm khách hàng mua bán lẻ. Vì là mua bán hộ nên ngân hàng không phải bỏ vốn,
không chịu rủi ro tỷ giá và không làm thay đổi kết cấu bảng cân đối tài sản nội
bảng. Thông qua dịch vụ mua bán hộ ngân hàng thu một khoản phí phổ biến ở
dạng chênh lệch tỷ giá mua bán.
Thứ hai, Kinh doanh cho chính mình, tức mua bản ngoại hối nhằm kiếm lãi khi tỷ
giá thay đổi. Hoạt động kinh doanh này tạo ra trạng thái ngoại hối, do đó ngân