Bài giảng bộ môn thần kinh (Ths.Bs Nguyễn Văn Hướng)

®au ®Çu ®au ®Çu

ƯỚ ƯỚ

NG N VĂN H Ễ Th.s nguy N VĂN H NG Ễ Th.s nguy Bm thÇn kinh- ®h Y hµ néi Bm thÇn kinh- ®h Y hµ néi

1.Đ I C 1.Đ I C

NG NG

Ạ ƯƠ Ạ ƯƠ

• Ba tr

ng h p c p c u c a chuyên ngành Th n kinh

: HCMN,

ườ

ầ

ợ ấ ứ ủ ệ

Các đ

ườ

t c nh ng đau

ở

ấ ả ữ

vùng h tr

ổ c và

ộ ọ ở

xoang trán, ố ướ

đ t s ng c 1, các c ổ

ở ố ố

ồ

ấ ả ữ

t c nh ng đau ng chũm và c u trúc c m giác n i s vùng h sau (d

ơ ở i

ướ

ấ

ố

ộ ọ

ươ

ữ

ả

HCTALNS, B nh Horton : ng d n truy n c m giác đau ề ả ẫ Bao g m t - Dây TK s V, ph n c m giác: ầ ả ồ ố m t, vùng thái d ng hàm và c u trúc c m giác n i s ả ấ ắ ươ ề ) h gi a (trên l u ố ữ - Ba nhánh C1, C2, C3:Bao g m t c , tai gi a, x ổ l u).ề ơ ế

C ch đau đ u + Co kéo c a các tĩnh m ch đi t

b m t v não đ n các xoang tĩnh m ch và

ầ : 6 c ch c a Wolf: ơ ế ủ ạ

ủ

ế

ạ

ừ ề ặ ỏ ớ ạ

ạ

ủ

đáy não và các nhánh c a nó.

ộ

ủ

ở

ộ ọ

ổ ứ

ữ

ạ ễ ự ế

ễ ầ

ọ

s d ch chuy n c a các tĩnh m ch l n. ể ủ ự ị + Co kéo c a các đ ng m ch màng não. ộ + Co kéo các đ ng m ch não ạ + Giãn và căng các đ ng m ch n i s . . ộ ạ ch c có c m giác. i ch ho c quanh các t + Viêm nhi m t ỗ ặ + Chèn ép tr c ti p vào th n kinh s và các r th n kinh c . ổ ầ - Các c ch trên có th tác đ ng riêng r ho c ph i h p. ộ

ẽ ặ

ơ ế

ố ợ

ể

2. Khám b nh nhân đau đ u ầ 2. Khám b nh nhân đau đ u ầ

ệ ệ

ờ

ị

ứ ễ ệ

ặ ộ ầ

ễ

• 2.1 H i b nh ỏ ệ - Th i đi m b b nh ể ị ệ - Hoàn c nh b b nh ị ệ ả - Tính ch t đau đ u ầ ấ - V trí đau đ u ầ - Di n bi n c a tri u ch ng đau đ u ầ ế ủ - Các tri u ch ng đi kèm: T/c Th n kinh ho c n i khoa ệ ứ - Di n bi n c a các tri u ch ng đi kèm ứ ế ủ - Đáp ng v i thu c gi m đau ố ớ - Ti n s : ch n th ưươ ấ ệ ả ng s não ọ ứ ề ử

22. Khám b nh nhân đau đ u . Khám b nh nhân đau đ u ầ ầ

ệ ệ

ầ

• 2.2 Khám b nhệ - Khám th n kinh: - Khám toàn thân - Khám n i khoa ộ - Khám ngo i khoa

ạ

33. Xét nghi m ch n đoán đau đ u . Xét nghi m ch n đoán đau đ u ầ ẩ ầ ẩ

ệ ệ

ệ

ọ ườ ả ng, CTScan s , MRI, ch p ọ ụ

m ch não, SÂ • 3.1 Xét nghi m c b n: ơ ả • CTM, SH máu, N c ti u, XQ tim ph i ổ ướ ể • 3.2 Xét nghi m chuyên khoa: ệ - DNT - Ch n đoán hình nh: XQ s th ẩ ạ

- ĐNĐ

4.Nguyên nhân đau đ uầ 4.Nguyên nhân đau đ uầ

ầ ấ ộ

ả

ủ

ắ ạ

ệ

ng: T máu ngoài màng c ng, ụ ấ ứ

4.1 Đau đ u c p tính * Nhóm thu c nguyên nhân TK 4.1.1 Ch y máu não màng não 4.1.2 Viêm màng não m và tăng lympho 4.1.3 Áp xe não 4.1.4 Viêm t c tĩnh m ch não 4.1.5 B nh Horton 4.1.6 Đau đ u sau ch n th ầ đ ng gi p não ho c ch n đ ng não ặ ụ ưươ ộ ậ ấ

NGUYÊN NHÂN ĐAU Đ U (TI P) NGUYÊN NHÂN ĐAU Đ U (TI P)

Ầ Ầ

Ế Ế

ầ ấ

4.1 Nguyên nhân đau đ u c p tính: • Nhóm thu c nguyên nhân n i khoa và các chuyên khoa

ộ

k c n: ế ậ - C n THA ơ - Tăng nhãn áp - Viêm xoang c pấ - Viêm quanh răng…

4. Nguyên nhân đau đ uầ 4. Nguyên nhân đau đ uầ

ạ

ặ

ồ

ụ

ạ

• 4.2 đau đ u m n tính ầ • 4.2.1 U não • 4.2.2 Migrain • 4.2.3 Đau đ u nguyên nhân tâm lý ho c có ngu n ầ g c tâm th n ầ ố • 4.2.4 Đau đ u sau CTSN: T máu DMC m n tính ầ • 4.2.5 Viêm màng não lao

ạ ấ

ấ

ọ ấ ế ẩ ủ ự ả ứ

t đau dây V vô căn và ữ ộ ử c nơ đau d d i n a m t, c n phân bi ệ ặ ầ

ứ

ệ ầ

ổ ố ố ủ ứ ổ ộ

ứ

ph n bên c a gáy lên ủ ệ ở ể ầ

ớ

ẩ nh ng đ t c trên. ố ổ ở ữ ng đ t s ng c . ổ ố ố

•3.2.6. Viêm màng não bán c p - m n tính •- Viêm màng não do lao •- Viêm màng não bán c p do giang mai. Ch n đoán d a vào lâm sàng th y d u hi u màng não, ch c d ch não t y. Ph n ng huy t thanh ị ệ ấ giang mai (+). •3.2.7. Đau dây V •Là nh ng ữ đau dây V tri u ch ng. •3.2.8. Đau đ u do b nh lý vùng c ệ •- B t ấ th ngườ b m sinh c a đ t s ng vùng c : H i ch ng Arnold - ẩ Chiari, h i ch ng Klippel - Feil. ộ •- Đau th n kinh Arnold: Đau ki u phóng đi n ầ i t n m t (dây th n kinh ch m l n). t ầ ắ ớ ậ •- Viêm đa kh p ớ và tr •- Thoái hóa, loãng x •- Phình tách đ ng m ch c nh, đ ng m ch s ng n n. ả tượ ươ ạ ề ạ ộ ộ ố

ộ

ấ

ầ ế

ng th n.

ả

ạ

ế ậ

ế ượ

t ồ hôi c n ph i nghĩ ớ

ơ i u tuy n th ế

ầ

u, heroin...

ượ

•3.2.9. Đau đ u do các nguyên nhân n i khoa •- Tăng huy t áp: Đau đ u c p khi có c n tăng huy t áp, n u có ầ m ch nhanh, vã m ầ •- Suy hô h p do tăng CO 2. ấ •- Suy th n.ậ •- B nh thi u máu đa h ng c u. ồ ế ệ •- Viêm loét hành tá tràng. •- Ng đ c ộ ộ CO, r •- Dùng thu c tránh thai. ố •- S t (nhi u nguyên nhân). ề

ố

ế ậ

ấ

ặ ầ

ạ

ọ

ể đau đ n đ c ơ

ộ g p trong viêm t viêm xoang c p) ho c các bi n ch ng c a viêm

ặ ứ

ủ

ế

ấ

ệ thư vòm...

ề

ệ

ề

ệ

ầ

t v i đau dây V. ồ ố tr

ầ

ố

ổ

ngườ h p). C n ph i ch n đoán lo i ạ ợ ặ t c các nguyên nhân th c th . B nh có m t s tri u ch ng ể ệ ự

ẩ ả ộ ố ệ

ứ

•3.2.10. Đau đ u do các chuyên khoa k c n (vùng hàm m t) ầ •- Các b nh v m t: Ngoài glaucom góc đóng gây đau đ u c p ề ắ ệ i h u h t là các t t v khúc x trong đó hay gây đau tính, còn l ạ ầ ế ậ ề t vi n th và lo n th . đ u là t ị ị ễ ậ ầ •- Các b nh tai - mũi - h ng: Có th ệ xoang (đ c bi ặ ặ tai gi a, ung ữ •- Các b nh v răng - hàm - m t: Các b nh v răng mi ng (sâu ặ ệ răng), chú ý phân bi ệ ớ •3.2.11. Đau đ u do ngu n g c tâm th n ầ •Hay g p (50% t ng s các tr t ừ ấ ả g i ý sau: ợ

ầ

ố

ộ ả

ặ ả ấ

như kim châm, ép ch t l y đ u ho c c m ặ ấ ạ như b g m nh m ị ậ

ắ

ị

ỏ

ặ

ấ

ứ

ờ

ị ự

ệ

•- Ki u đau: Đau ể giác đ u tr ng r ng, m t c m giác kỳ l ỗ ầ kh p thân th . ể •- Đ nh khu: Đau khu trú (đ nh, gáy, ch m) ho c lan t a. ẩ ỉ •- Tính ch t: Có s m t cân x ng gi a ngườ đ , th i gian ữ c ộ ự ấ như đau kéo dài nhi u ề đau và s ch u đ ng c a b nh nhân ự ị ự ủ ệ tháng, đau d d i liên t c ụ nh ngư b nh nhân v n ch u đ ng ẫ ệ ữ ộ cượ d dàng. đ ễ •- Nguyên nhân •+ Tr ng thái lo âu •+ Tr ng thái ám nh b nh ả •+ R i lo n phân ly ạ •+ H i ch ng tr m c m ứ

ạ ạ ố ộ

ả

ầ

i ho t đ ng sinh d c ụ

•3.2.12. Các đau đ u do nguyên nhân khác •- Đau đ u do l nh ạ ầ •- Đau đ u do g ng s c ứ ắ ầ •- Đau đ u khi ho ầ •- Đau đ u liên quan t ầ ớ •- Đau đ u sau ch c d ch não t y... ọ ị ầ

ạ ộ ủ

Migraine có Aura Migraine có Aura

A. Có ít nh t 2 c n đáp ng toàn b tiêu chu n B ứ

ấ

ẩ

ộ

B. Có ít nh t 3 trong các đ c tr ng sau:

ặ

ấ

1. Có t ừ ộ m t aura h i ph c hoàn toàn tr lên ụ ồ ở

2. Ít nh t có m t aura ti n tri n d n trong th i gian ế ấ

< 4 phút ho c t hai aura tr lên di n ra k ti p nhau ễ ề ầ ở ộ ặ ừ ờ ế ế

3. Không có aura nào kéo dài quá 60 phút

ầ ấ

4. Đau đ u xu t hi n sau aura m t kho ng th i gian < 60 phút c ho c đ ng th i v i ờ ặ ồ ả ướ ể ấ ờ ớ ộ ệ ầ

C. Lo i tr các nguyên nhân gây đau đ u th phát

ạ ừ

ứ

ầ

ệ (nh ng đau đ u có th xu t hi n tr ư aura)

Migraine không có Aura Migraine không có Aura

ẩ

ế

ặ ặ

ạ ộ

ộ ể

ậ

ạ

A. Có ít nh t 5 c n đáp ng các tiêu chu n B đ n D ứ ấ B. C n kéo dài 4 - 72 gi ờ C. Có ít nh t 2 trong 4 đ c tr ng sau: ặ ư ấ 1. Đau m t bên 3. M c đ trung bình ho c n ng ứ ộ › khi ho t đ ng 2. Đau ki u m ch đ p 4. D. Trong c n đau có ít nh t 1 trong các tri u ch ng sau: ấ ơ

ứ

ệ

ồ

1. Bu n nôn và/ho c nôn 2. S ánh sáng và s ti ng đ ng

ợ

ộ

ặ ợ ế E. Không có b ng ch ng c a các b nh th c th ứ

ủ

ự

ệ

ằ

ể