Bài giảng Thuốc chống trầm cảm - Nguyễn Thu Hằng

Bài giảng này nhằm mục tiêu cung cấp kiến thức về thuốc chống trầm cảm, bao gồm phân loại, cơ chế tác dụng, chỉ định và tác dụng không mong muốn của các nhóm thuốc SSRI, IMAO, và TCA. Mục tiêu cuối cùng là giúp sinh viên có thể phân tích sự khác biệt giữa các nhóm thuốc này để sử dụng trên lâm sàng một cách hiệu quả.

Bài giảng này dành cho sinh viên ngành y, dược và các chuyên gia y tế quan tâm đến điều trị trầm cảm.

Bài giảng cung cấp một cái nhìn tổng quan về các thuốc chống trầm cảm, tập trung vào cơ chế tác dụng, phân loại và các tác dụng không mong muốn của các nhóm thuốc chính.

1. **Cơ chế tác dụng chung:** Các thuốc chống trầm cảm chủ yếu hoạt động bằng cách tăng cường chất dẫn truyền thần kinh monoamin (serotonin, noradrenalin, dopamin) tại khe synap. Điều này có thể đạt được bằng cách ức chế tái hấp thu hoặc ức chế sự thoái giáng của các monoamin. Về lâu dài, thuốc có thể ức chế hoạt động của các receptor điều hòa ngược tiền synap và điều hòa xuôi các receptor hậu synap, dẫn đến thay đổi hệ thống truyền tin cấp 2 và sự tổng hợp protein.

2. **Các nhóm thuốc chính:**
* **SSRI (Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin chọn lọc):** Ưc chế chọn lọc trên sự tái thu hồi serotonin, ít tác dụng phụ hơn so với TCA. Ví dụ: Fluoxetin, Paroxetin, Sertralin...
* **IMAO (Thuốc ức chế monoamin oxidase):** Giảm sự thoái giáng các monoamin, làm tăng giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh vào khe synap. Do nhiều tương tác thuốc và thức ăn, IMAO thường là lựa chọn cuối cùng. Ví dụ: Phenelzin, Moclobemid...
* **TCA (Thuốc chống trầm cảm ba vòng):** Ức chế sự tái thu hồi cả serotonin và noradrenalin, nhưng cũng tác động lên các receptor khác, gây ra nhiều tác dụng không mong muốn. Ví dụ: Amitriptylin, Imipramin...

3. **Tác dụng không mong muốn:** Các thuốc chống trầm cảm có thể gây ra nhiều tác dụng không mong muốn, từ các vấn đề tiêu hóa (buồn nôn, tiêu chảy) đến các vấn đề thần kinh (kích động, mất ngủ) và ảnh hưởng đến chức năng tình dục. Các tác dụng này có thể khác nhau tùy thuộc vào nhóm thuốc và hoạt chất cụ thể.

4. **Tương tác thuốc:** Các thuốc chống trầm cảm có thể tương tác với nhiều loại thuốc và thức ăn khác, gây ra các phản ứng nghiêm trọng như hội chứng serotonin hoặc các vấn đề về tim mạch. Cần thận trọng khi sử dụng đồng thời các thuốc này với các thuốc khác và tuân thủ chế độ ăn uống được khuyến cáo.

5. **Lưu ý khi sử dụng:** Hiệu quả điều trị của các thuốc chống trầm cảm thường xuất hiện sau 2-4 tuần. Việc ngừng thuốc đột ngột có thể gây ra hội chứng cai thuốc. Cần thận trọng khi sử dụng TCA do khoảng điều trị hẹp và nguy cơ tử vong khi quá liều.