Bài giảng Tin học đại cương: Chương 1

BÀI GI NGẢ

Ạ ƯƠ

Ọ

MÔN TIN H C Đ I C

NG

Ạ ƯƠ

Ọ

Ả

BÀI GI NG MÔN TIN H C Đ I C

Ộ

ươ

ủ ệ ử

ệ ế ng 4: Chính ph đi n t ng 5: H trình chi u Microsoft

Ọ N I DUNG MÔN H C ươ ng) (Chia thành 5 ch ơ ệ ộ ố Ch ng 1: M t s khái ni m c ọ ủ ả b n c a tin h c ươ ệ ề ng 2: H đi u hành máy tính Ch ạ ươ ng 3: M ng máy tính và Ch Internet ươ Ch ươ Ch PowerPoint

Ọ

Ầ

Ủ YÊU C U C A MÔN H C

ữ

ấ ệ ơ ả

ạ ộ

ể

ủ ệ ề ổ

ượ ứ ế

ể ượ

ử ụ ứ ạ ể ể c. ủ ượ c nh ng khái ØTrình bày đ ọ ủ ni m c b n c a Tin h c, C u trúc và ho t đ ng c a máy tính. ủ Hi u rõ vai trò c a h đi u hành ứ ch c trong máy tính, cách t ả qu n lý thông tin trong máy tính. ề ể c các ki n th c v ØHi u đ M ng máy tính và Internet đ có th khai thác và s d ng đ ØHi u rõ vai trò, ch c năng c a

ủ ệ ử ờ ạ Chính ph đi n t trong th i đ i

ệ CNTT hi n nay

Ø ng d ng Powerpoint đ trình

Ứ ụ ể

ả ạ bày các b n báo cáo, t o các

ả ự ễ b n trình di n tr c quan giúp

ườ ế ề ậ ấ cho ng i nghe ti p c n v n đ

ố ơ t t h n

ƯƠ

Ọ

Ậ

NG PHÁP H C T P

ươ ng pháp:

ả ế

ượ ị

ủ ủ ể

ờ ệ ệ

ØPh -Nghe thuy t trình bài gi ng trên l pớ ự -Th c hành thao tác trên phòng máy vi tính ØThái đ :ộ ị üXác đ nh đ c v trí c a Tin ự ọ h c trong s phát tri n c a th i ạ đ i Công ngh thông tin hi n nay.

üBi

ế ụ ứ ế ậ t v n d ng ki n th c tin

ọ ọ ệ h c đã h c vào công vi c và

ộ ố cu c s ng.

Ọ

Ậ

Ệ

TÀI LI U H C T P

ọ

ệ

ắ

ộ :

H c li u b t bu c

ả

ọ

ạ ườ ạ ươ ng Đ i

ươ ự T p bài gi ng, bài th c hành ng, Khoa ọ h c ộ ư ng Đông (l u hành n i

ậ Tin h c Đ i c CNTT Tr Ph b ).ộ

ệ

ọ

ả

ễ

ấ

H c li u tham kh o: ự ọ

[2] T h c Microsoft Power Point 2003, Nguy n Công Tu n,

NXB KHXH 2006

ễ

ạ

[3] Giáo trình m ng máy tính, Ph m Hoàng Dũng, Nguy n Đình

ứ

ạ Tê, Hoàng Đ c H i, NXB Giáo d c, 1996

ụ ễ

ả ứ

[4] Hoàng Đ c H i, Nguy n Đình Tê; Giáo trình Windows,

ộ

ả ấ ả

Word, Excel; Nhà xu t b n giáo d c Hà n i; 2005.

ầ

ậ

ụ ủ ệ ử [5] Bài gi ng chính ph đi n t

, th y Nguy n Đăng H u, Khoa

ễ 5

ả ươ

CNTT, ĐH Ph

ng Đông

[6] http://ebook.edu.net.vn Internet, email

[7] http://www.cntt.vn

ể

Ọ ĐÁNH GIÁ MÔN H C: Thang đi m 10

ẩ

ế ự

ớ ự ự ủ ầ ủ ổ

Tiêu chu n đánh giá sinh viên: ü Tham d lý thuy t trên l p ầ đ y đ (trên 80%) và th c ệ hi n đ y đ các bu i th c hành. ể

ố ỳ ữ ỳ ü Ki m tra gi a k : 20% ü Thi cu i k : 80%

CH

NG 1:

ƯƠ Ề Ề Ấ CÁC V N Đ V Ệ CÔNG NGH THÔNG TIN

U N I V E R S I T Y U N I V E R S I T Y

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

ệ Ệ ề Ơ Ả ọ

ọ ọ

ệ ươ

ử

ươ ậ

(Computer):

ế ị ệ ử ộ ể I. CÁC KHÁI NI M C B N 1. Khái ni m v tin h c: Tin h c là ngành khoa h c công ứ ng ngh nghiên c u các ph pháp, các quá trình x lý thông ự ự ộ ộ đ ng d a trên tin m t cách t ỹ ệ ng ti n k thu t là máy ph ệ ử tính đi n t . 2. Máy tính đi n t Là m t thi ệ ử t b đi n t dùng đ

ữ ư ử l u tr và x lý thông tin theo

ươ ị ướ các ch ng trình đ nh tr c do

ườ ị con ng i đ nh ra.

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

Ễ

Ể

ề

ệ

ộ

ề

ệ

ậ

ế

ấ ứ ổ

ộ ượ

ườ

ổ

ng đ

c coi là m t thông tin. Vi c trao ườ i trao đ i c con ng ứ

ị

ề ễ

ể

ế ạ

ế

ạ

ỉ

ố

ớ ị

ứ

ớ

ể

ữ ố

II. THÔNG TIN VÀ BI U DI N THÔNG TIN TRONG MÁY TÍNH 1. Khái ni m v thông tin: ượ B t c thông báo hay m t tín hi u gì đ u đ đ i hay ti p nh n thông tin theo nghĩa thông th theo nhi u cách khác nhau (thính giác, th giác, kh u giác …). 2. Bi u di n thông tin trong máy tính ị ệ ử ự ượ ch có hai tr ng thái t b đi n t c ch t o d a trên các thi Do máy tính đ ữ ể ư ứ ở ươ ng ng v i hai s 0 và 1. Nên đ l u tr thông tin trong máy, đóng và m , t ễ ượ ệ ế ệ ế c bi u di n v i hai máy tính dùng h đ m nh phân (Binary) t c là h đ m đ ch s 0 và 1.

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

ị 3. Các đ n v đo thông tin

ặ

ị ơ ở ị ơ ả ơ ơ Đ n v c s : Bit (0 ho c 1) Đ n v c b n: Byte: 1 Byte = 8 Bit

:

ộ ố ủ Các b i s c a Byte

Kilobyte: 1 KB = 210 = 1024 Byte Megabyte: 1 MB = 1024 KB Gigabyte: 1GB = 1024 MB Terabyte: 1TB= 1024 GB

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

ể

ữ ễ ể

ườ

ị ệ ể ử ệ

ỉ

ể ể

ậ

ườ ố 4. Bi u di n s trong máy tính và ổ cách chuy n đ i gi a chúng: ị : Trong máy tính, üH nh phân i ta dùng đ x lý thông tin ng ơ ố h nh phân (Binary c s 2), ữ ố trong đó ch dùng 2 ch s là 0 ố ươ ễ ng và 1 đ bi u di n các s t ứ ụ ể ng (Ví d bi u di n). ệ üH th p phân ố s ng hàng ngày, ta th ễ : Trong cu c ộ ng dùng

ơ ố ệ ậ h th p phân (Denary c s

ể ể ị ố ễ 10) đ bi u di n các giá tr s .

üH th p l c phân

ụ ệ ậ : Cách bi u ể

ệ ế ơ ố ủ ễ di n c a h đ m c s 2 quá

ậ ườ ệ dài, vì v y ng i ta còn dùng h

ệ ơ ố ơ ố ế ặ đ m c s 16 ho c h c s 8

ể ể ọ ơ ễ ệ ắ đ bi u di n ng n g n h n. H

ử ụ ữ ố ư 16 s d ng 15 ch s nh sau:

0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C,D,E,F

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

ự

ế

ệ : Th c hi n liên ti p các phép chia cho 2 cho đ n khi th

ả ủ

ứ

ư

ế

ệ ươ ng ng là các k t qu c a phép d chia cho 2 l y t

ươ ng ấ ừ

i lên.

ừ ệ

ổ

ệ

ệ a) H 10 sang h 2 ố ằ ị ố s b ng 0. S nh phân t ướ d Ví d :ụ

Đ i 61 t

h denary sang h binary

2 61 2 1 30 0 15 2 1

7 2 1 3 2 1 1 2 1 0

ậ

V y (61)10=(111101)2

Ề Ơ Ả ng 1: C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

ệ

ố

ệ ơ ố

ễ

ể

ớ

ố

ẽ

b) H 2 sang h 10: Xét s trong h c s 2 v i bi u di n nh sau: N2=dndn1…d1d0 ệ ơ ố Khi đó trong h c s 10 s N s là:

N10=dn2n+dn12n1+…+d121+d020

1 1 1 1 0 1

ố

ị S nh phân

5 4 3 2 1 0

ố ự ự ố

S th t

(s mũ)

ậ

V y (111101) = 125+124+123+022+1*20 = 61

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

Hệ 10

Hệ 16

Hệ 2

0000

0001

0010

0011

0100

0101

ệ ệ

0110

0111

ả

1000

1001

1010

1011

1100

1101

ế

1110

1111

(111101)2 đ i ổ

1101)2

c) H 2 sang h 16 ữ ố ố Ta nhóm b n ch s ừ t ph i sang trái thành ộ m t nhóm cho đ n ứ ế ồ ấ ươ ng ng h t r i l y t sang h 16ệ VD: sang h 16:ệ Ta có (11 =(3D)16

ổ ệ d) Đ i h 2 sang 16

ể ổ ượ ạ ừ Đ đ i ng c l i t

ệ ệ ớ h 16 sang h 2 thì v i

ố ủ ỗ ệ m i con s c a h 16

ổ ữ ố ta đ i thành b n ch

ồ ố ị ế ừ s nh phân r i vi t t

trái sang ph i:ả

ổ VD: Đ i (3D)16 sang

h 2:ệ

Ta có (3D)16 =(0011

1101)2

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

ệ

ự

ổ ừ ệ

c l

i t

ng t

cách đ i t

ệ h 10 sang h

ự

ệ ố e) H s 10 sang h 16 và ng Cách đ i t 2 và ng

ượ ạ i c l ượ ạ ươ ệ h 10 sang h 16 và ng làm)

ổ ừ ệ ượ ạ c l

i ( Sv t

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

Ủ Ơ Ả

ồ

ầ

ệ ố ệ ố ầ

ị t b đi n t

ợ

ấ ứ ứ ấ Ấ III. C U TRÚC C B N C A MÁY TÍNH H th ng máy tính bao g m hai h th ng thành ph n: ộ ứ : Bao g m toàn b ồ 1. Ph n c ng ạ ị ế máy và các thi t b ngo i vi là ế ử ượ ệ ế đ c k t các thi ệ ự ớ h p v i nhau. Nó th c hi n ở ứ ử m c ch c năng x lý thông tin ị ệ th p nh t t c là các tín hi u nh

phân.

ầ ươ 2. Ph n m m ề : Là các ch ng

ườ ử trình (Programs) do ng i s

ạ ạ ề ể ụ d ng t o ra đi u khi n các ho t

ộ ầ ủ ứ đ ng ph n c ng c a máy tính

ể ự ụ ệ ệ đ th c hi n các nhi m v

ạ ứ ủ ầ ph c t p theo yêu c u c a

ườ ử ụ ủ ề ầ ng i s d ng. Ph n m m c a

ượ ạ máy tính đ c phân làm 2 lo i:

ố ệ ề ầ Ph n m m h th ng (System

ề ầ ứ Software) và ph n m m ng

ụ d ng (Applications Software).

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

ạ

ướ

ụ

ậ

ớ

ụ ạ c v t lý l n, m nh, ph c v

Là lo i máy tính có kích th

ứ ạ

Ạ IV. CÁC LO I MÁY TÍNH ớ 1. Máy tính l n (Mainframe): tính toán ph c t p.

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

ệ

ộ

ồ

ố

ớ

ỳ ớ

ố

ề ườ

ủ ế

ự

ặ

ng dùng trong các lĩnh v c đ c bi

ữ

ộ

2. Siêu máy tính (Super Computer): Là m t h th ng g m ự ộ nhi u máy l n ghép song song có t c đ tính toán c c k l n và ự ệ th t, ch y u trong quân s ế ụ và vũ tr . Siêu máy tính Deep Blue là m t trong nh ng chi c ạ thu c lo i này.

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

ượ

ể

ế

ầ

H u h t các máy tính đ

ọ 3. Máy tính cá nhân PC ( Personal Computer): Còn g i là máy ử ụ c s d ng trong tính đ bàn (Desktop). các văn phòng, gia đình.

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

ộ ạ

ườ

ọ

ỏ

ỉ ộ

ạ ằ

ọ

ộ

ủ 4. Máy tính xách tay (Laptop): Máy tính Laptop là tên c a m t ể ể i, có th ch y lo i máy tính nh , g n có th mang đi theo ng ỏ b ng pin. M t tên g i khác “Notebooks” ch m t Laptop nh .

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

ỏ

ế ị ỹ

ậ ố

ệ

: Hi n nay, thi

ư ể

ứ

ắ

ạ

ọ

ượ

ứ

ề

ợ

ộ

t b k thu t s cá 5. Máy tính b túi (Pocket PC) ấ nhân (PDA) có ch c năng r t phong phú, nh ki m tra email, ghi ướ t Internet, nghe nh c hay so n tài chú ng n g n, xem phim, l ệ ệ c tích h p ch c năng li u văn phòng… nhi u máy hi n nay đ ạ ệ đi n tho i di đ ng.

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

Ộ

Ủ

Ấ

Ạ

V. C U T O C A M T MÁY TÍNH CÁ NHÂN

ả

ơ ả

ộ

ậ

các b ph n c b n trong m t máy tính cá

ơ ồ S đ mô t nhân:

ữ ệ D li u

Ấ

Ế

Ị THI T B XU T

Ị Ử

Ế

THI T B X LÝ

Ậ

Ế

Ị THI T B NH P

ữ ệ D li u

Ị Ư

Ế

Ữ

THI T B L U TR

Chu trình x lý ử thông tin

P a u s e

E s c

F 1

F 2

F 3

F 4

F 5

F 6

F 7

F 8

F 9

F1 0

F 1 1

F 1 2

N u m L o ck

C a p s L o c k

S cr o ll L o c k

P r in t S c r e en

S c ro l l L o ck

In s er t

H o m e

B a c k s p a c e

/

*

N u m L o c k

Pa g e U p

! 1

@ 2

# 3

* 8

( 9

) 0

+ =

$ 4

% 5

^ 6

& 7

~ `

{

}

D e le t e

E n d

8 T a b

Q

W

E

R

T

Y

U

O

P

I

Pa g e D o w n

7 H o m e

9 P g U p

[

]

| \

+

A

S

D

F

G

H

J

K

L

5

4

6 E n t e r

C a p s L o c k

: ;

" '

Z

X

C

V

M

B

N

2 S h if t

< ,

> .

? /

1 E n d

E n te r

ữ

L u trư

C trl

A lt

C t rl

0 In s

3 P g D n . D e l

X lýử

ữ ệ

ậ

Nh p d li u

ấ

Xu t thông tin

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

ế ị

ệ

t b có nhi m v đ a thông tin vào máy tính đ x lý.

1. Thi

t b nh p ế ị

ụ ư ộ

ậ

ế ị Các thi

ậ : Là thi t b nh p thông d ng

ể ử ụ : Chu t, bàn phím, máy quét, webcame.

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

ạ ộ

ể

ế ị ử

t b x lý bao

2. Thi

t b x lý ồ

ủ ộ

ử

ạ

ề ế ị ử : X lý thông tin, đi u khi n ho t đ ng máy tính. Thi ử g m: bo m ch ch , b vi x lý.

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

ộ ử

ạ ộ

ố ử

ủ

ề

ể

ọ

ộ ầ

ồ

B x lý trung tâm CPU (Central Processing Unit) ủ Kh i x lý trung tâm là b não c a máy tính, đi u khi n m i Ho t đ ng c a máy tính bao g m 4 thành ph n chính:

ị

ắ

ệ

ế

ộ

ớ đi u khi n trong b nh .

ự

ệ

ế

ủ

ộ ệ ố

ồ

ườ ộ

ồ ộ

ủ

ự

ằ

ạ

ồ

ị

ỉ

t m th i các ch th t

ị ừ ộ ơ

ơ ư ố

ượ

ử

ớ ờ b nh ấ c x lý. T c đ truy xu t thông tin n i đây là

ể (Control Unit): Xác đ nh và s p x p các l nh theo ể ố Kh i đi u khi n ể ứ ự ề th t ầ ố (Arthmetic Logical Unit): Là n i th c hi n h u h t các Kh i tính toán ư thao tác tính toán c a toàn b h th ng nh : +, , *, /, >, <… ồ (Clock): Không mang theo nghĩa đ ng h thông th ng, mà Đ ng h ậ ộ là b ph n phát xung nh p nh m đ ng b hoá s Ho t đ ng c a CPU. ữ ạ Thanh ghi (Register): Là n i l u gi ộ trong khi chúng đ nhanh nh t.ấ

ộ ộ

ộ ủ

ấ

ậ

ố

ọ

ị

CPU là m t b ph n quan tr ng nh t trong máy tính, quy đ nh t c đ c a máy tính.

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

ộ

ế ị ư

ữ ệ

ể ư

ớ ớ

ộ ữ : Đ c dùng đ l u tr thông tin và d li u. B ữ t b l u tr ) ớ ạ

ộ

3. B nh máy tính (Thi nh máy tính đ

ượ ộ

ớ

ộ

ắ

ạ

ơ ư

ớ c chia làm 2 lo i: B nh trong và b nh ngoài. ế a) B nh trong (b nh trong g n tr c ti p vào bo m ch ch )

ủ : Là n i l u gi

ử

ướ ạ

ị

ượ ộ ự ủ ế

ng trình và x lý thông tin ch y u là d

ữ ạ ộ i d ng nh phân. Có hai lo i b

ớ ươ ớ

ớ

ộ

ữ ữ ệ ạ

ẫ ữ ệ

ậ ệ

ờ

ệ

ấ

ồ

ch nh trong là RAM và ROM. ế ị t b RAM (Random Access Memory): Hay B nh truy c p ng u nhiên: Là thi ư ẽ ị ấ l u tr d li u t m th i trong quá trình máy tính làm vi c, d li u s b m t vĩnh ễ vi n khi không còn ngu n đi n cung c p.

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

ớ ặ

ệ

ạ

ộ

ớ

ể ọ

ỉ ọ ư

ượ

ấ

t khi s n xu t máy, nó l u tr các ph n m m có th đ c nh ng

ế ậ ừ t l p t ể ế

ữ ị ấ

ượ

ắ

ROM (Read Only Memory): B nh ch đ c (ROM) là m t lo i chíp nh đ c bi ư đ c thi không th vi

ả c. Thông tin không b m t khi t

ầ ề t máy.

t lên đ

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

ộ

ớ

ủ

ế

ạ

t b l u tr g n gián ti p vào bo m ch ch thông qua dây

b) B nh ngoài

ế ị ư : Là các thi ắ

ữ ệ ớ

ở ộ ữ ệ ề

ề ứ

ữ ệ

ơ ư

ủ

ụ

ầ

ồ ổ ứ

ổ ứ

ề

ớ

ữ ắ cáp d li u, các khe c m m r ng … ộ B nh ngoài là n i l u tr h đi u hành, ph n m m ng d ng, d li u c a máy tính. ộ B nh ngoài bao g m

c ng, đĩa m m, CD,

c ng USB…

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

ế ị

ấ

4. Thi

t b xu t thông tin

ấ

ế ị

ể ể

ả ử

ủ

ị ế t b xu t dùng đ hi n th k t qu x lý c a máy tính. ế ế ị

ể

ồ

t b tiêu bi u bao g m: Màn hình, máy in, máy chi u,

q Các thi ộ ố M t s thi loa…

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH

Ầ ầ

ệ ố

ầ

ề

ệ ề : Bao g m H đi u ầ ị ế t b ph n

ộ ệ ố

ầ

ề ế ị ạ

ứ

ả

Ề V. PH N M M (Software) ồ ề 1. Ph n m m h th ng (System Software) hành (Operating System), các ph n m m đi kèm thi ứ c ng (Driver). ệ ề ệ ề : Là m t h th ng ph n m m đi u a) Khái ni m h đi u hành ạ ủ ơ ả ạ ộ c b n c a máy tính và các thi hành m i ọ Ho t đ ng t b ngo i ụ ề vi. Nó là n n t ng cho các ng d ng và chu ng trình ch y trên nó. : Ø Các ch c năng c b n c a HĐH ủ

ủ ạ ộ

ơ ả ệ

ể

ứ

ấ

ể

ệ

ấ

ứ ề ổ ề ả

ü Đi u khi n vi c ho t đ ng c a MT và các TBNV. ớ ồ ü T ch c c p phát và thu h i vùng nh . ươ ự ü Đi u khi n vi c th c thi ch ng trình. ü Qu n lý vi c truy xu t thông tin.

Ề Ơ Ả ng 1 C B N V

ươ Ệ

CÔNG NGH THÔNG TIN VÀ MÁY TÍNH