TRNGăĐIăHCăPHMăVĔNăĐNG
KHOAăCăBN
BẨIăGING:
VăSINHăVẨăYăHCăTHăDCăTHăTHAO
Gingăviên:ăTRNăNGCăHUY
QungăNgưi, 2013
1
Lời nói đầu
Để đáp ứng các yêu cầu đổi mới trong công tác đào tạo theo hệ thống tín chỉ và
nâng cao chất lượng giáo dục đồng thời giúp cho sinh viên có được những tài liệu
và nắm chắc những kiến thức có thể vận dụng trong quá trình công tác ở trường
phổ thông sau này, chúng tôi tổ chức biên soạn đề cương bài giảng môn vệ sinh và
y học Thể dục thể thao dành cho sinh viên hệ cao đẳng – ngành giáo dục thể chất
trường Đại học Phạm Văn Đồng sử dụng trong quá trình học tập với hình thức lưu
hành nội bộ.
Nội dung đề cương bài giảng gồm 2 phần:
Phần I: Vệ sinh học thể dục thể thao gồm 5 chương. Phần này bao gồm những
kiến thức cơ bản về vệ sinh học như Vệ sinh cá nhân, vệ sinh dinh dưỡng, vệ sinh
môi trường, vệ sinh học đường và vệ sinh thể dục thể thao.
Phần II: Y học Thể dục thể thao gồm 4 chương nhằm cung cấp kiến thức cơ bản
nhất về y học thể dục thể thao,chấn thương trong hoạt động thể dục thể thao, một
số trạng thái bệnh lý thường gặp trong luyện tập và thi đấu thể dục thể thao, xoa
bóp thể thao và thể dục chữa bệnh.
Để có được đề cương bài giảng này chúng tôi đã dựa trên cơ sở bộ giáo
trình qui định của bộ giáo dục và đào tạo , các tài liệu , sách tham khảo liên quan,
đồng thời để phù hợp với khả năng và trình độ của sinh viên chúng tôi cố gắng cô
đọng những nội dung chính cần thiết nhất theo hướng rút gọn nhưng vẫn đầy đủ
theo nội dung chương trình. Đồng thời để nâng cao năng lực tự học của sinh viên,
sau mỗi phần hoặc mỗi bài chúng tôi có soạn một số câu hỏi ôn tập và thảo luận để
hướng sinh viên vào những vấn đề trọng tâm của bài học, sinh viên có thể tập tự
giải quyết những tình huống có thể xảy ra trong luyện tập và giảng dạy thể dục thể
thao sau này.
Thông qua học tập bộ môn này chúng tôi mong muốn sinh viên nắm được
những kiến thức để vận dụng vào thực tiễn giảng dạy và hoạt động thể dục thể thao
ở trường phổ thông.
Trong quá trình biên soạn, chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót,
chúng tôi mong nhận được những sự đóng góp , chỉ bảo của quí thầy cô giáo và
các bạn đồng nghiệp để tập tài liệu này hoàn chỉnh hơn. Xin chân thành cám ơn.
Giáoăviênăbiênăson
TrnăNgcăHuy
2
PHNă 1: VăSINHăHCăTH DCăTHăTHAO
Chng 1. VăSINHăCÁăNHỂN
MCăTIểU:
- Nmăđcăcăsăkhoaăhcăcaăcácăphngăphápăvăsinhăcáănhơn.
- Biếtăcáchăgiăgìnăvăsinhăthơnăth,ăbiếtăphòngăchngămtăsăbnhăthngăgpăđă
boăvăcăthămtăcáchăcóăhiuăqu.
NIăDUNG:
Bài 1. VăSINHăBOăVăDA
1.1. MtăsăđimăvăchcănĕngăsinhălỦăcaăda
Daăthucăhăcăquanăboăvăngoiăvi.ăDaăbaoăbcătoƠnăbăcăth(ăcóădinătíchă1,4ăậ
1,7m2)ă vƠă chiếmă 7%ă trngă lngă că thă ngi).ă Daă lƠă bă mtă tiếpă xúcă viă môiă
trng,ălƠăcăquanăcóănhiu chcănĕngăquanătrng:
- ChcănĕngăcheăchăvƠăboăv.
- Chcănĕngăcmăgiác.
- Chcănĕngăthamăgiaăquáătrìnhăđiuăhòaăthơnănhit.
- ChcănĕngăbƠiătiết.
Ngoài ra, daălƠăniăsnăsinhăraămtăsăchtăcóăhotătínhăsinhăhcăcaoănhăvitaminăD,ă
Histamină vƠă mtă să chtă khác.ă Daă vƠă tổă chcă diă daă cònă chaă đngă ă mă vƠă
glycozen
1.2.Văsinh boăvăda:
- Thngăxuyênătmăra,ănhtălƠăsauăkhiălaoăđngăvƠăluynătpă Thădcăthăthaoăă
(TDTT).
- Tmăraă,ăngoƠiăvicălƠmăschădaăcònălƠmăchoătuyếnămăhôiăđcăthôngăviăbênă
ngoài,ăthiăđcăchtăđcăquaămăhôi,ălƠmăđiuăhòaăthơnănhităhiăphcăscăkhe.ă
Mùaăhèă nênătmăraă thngăxuyên(ăítănhtă 1ăln/ngƠy.ăMùaăđôngă ítănhtă 2ălnă/ă
tun.)
- Phiăboăđmănhngăyêuăcuăvăsinhăkhiătm nh:
+ KhôngătmăngayăsauăkhiăvừaălƠmăvicănng.Khi luynătp,ămăhôiăraănhiu,ăcnă
phiănghỉăchoăđămt,ăráoămăhôi riămiătm.
+ Không nên tmăkhiămiăĕnănoăhocăkhi quáăđói.
+ Khôngătmăkhiăđangăquáămtăhocăđangăm.
+ Khôngătmăsauăkhiăvừaăungăruăbia,ăhocădùngăcácăchtăkíchăthíchăkhác.
3
- Mùa lnhănênătmăncăm,ăhocăvnăđngănhẹănhƠngăchoămăngiăriămiătmă
niăkínăgió.
- Ctăngnămóngătay,ăraăschătayătrcăkhiăĕn(ăbằngăxƠăphòng)ăhocăsauăkhiălaoă
đng,ăđiăvăsinhầ
- MáiătócăđẹpălƠămáiătócăgnăgƠng,ăschăsẽ.ăĐuătócăcnăđcă giăthngăxuyên ,
giăschă,ăkhôăđătránhănmătóc.
- Nếuădaăb tổnăthng,ăxơyăăxátă,ăchyămáu,ăcnătuơnăthănguyênătcăvôătrùngăvếtă
thng.ăBăbnhăngoƠiădaăphiăkhámă,chaăkpăthi.
CỂUăHIăỌNăTP
1. ụănghĩaăvƠătácădngăcaăvicăchĕmăsócăboăvădaă?
2. Cáchăvăsinhăchĕmăsóc boăvădaătrongăluynătpăTDTT.
Bài 2. VăSINHăTRANGăPHC
NgoƠiăvnăđăthẩmămỹ,ătrangăphcăcnăboăđmăcácăyêuăcuăsau:
2.1.Trangăphc(ăqunăáo,ăgiƠyădép,ămǜầ)ăphiăcóătácădngăboăvăcăthăvƠă
tácădngăđiuăhòaănhităđăcăth:
- MùaăHèănênămcăqunăáoăbằngăchtăliuăviădăthmămăhôi,ădăthoátănhit,ămƠuă
sáng,ărngărưi.
- MùaăĐôngă,ăđăgiănhităđăcăthăcnămcăchoăđăm(ălen,ădă,ăbông).Qunăáoăcóă
thăbóăsátăngiănhngăkhôngăquáăcht,ălaăchonătrangăphcămƠuăsm,ănênăgiămă
đu,ăcổ,ăngcăvƠăchơn,ăqunăáoăphiăluônăkhôăráo.
2.2.Trangăphcăphiăboăđmăchoădaăđcăschăsẽ,ăchngănhimăkhun:
- ThngăxuyênăgităqunăáoăbằngăxƠăphòng,ăphiăkhôăniăcóănng,ăcóăđiuăkinăthìă
nênăi,ălƠătrcăkhiămc.
- Khôngădùngăchungăqunăáoăviăngiăkhác,ădălơyăbnhăngoƠiăda.
2.3.Trangăphcăphiăphùăhpăviătínhăchtăcôngăvic:
- TrangăphcăphiătoăđiuăkinăthunăliăchoăhotăđngăvƠăboăvăngiălaoăđng.
- Áoăqun,ăgiƠyăThăthaoăphiăgnănhẹ,ăviăbn,ăcóătínhăchtăcoăginătt.ăNếuăchtă
quá sẽănhăhngăđếnătunăhoƠnăvƠăhôăhp,ăhnăchếăvnăđng.ăNếuărngăquáăsẽăkhóă
thcăhinăđngătác.
- Giày ,tt(v)ăphiăkhô,ăsch.ăKhôngăđiăgiƠyăquáăchtăhocăguc,ădépăcaoăgótă(nhtă
lƠăđiăviătrẻăem).
4
- Mũănónămùaă hèăđătránhănngă nóng,ănênăchnăloiăcóămƠuăsáng, có vành.Mùa
đôngădùngămũălen,ăbôngăđăgiănhit.
- QunăáoătrangăphcălaătuổiăhcăsinhăcnăgnăgƠngă,ăschăsẽă,ăginădămƠăđẹp,ă
khôngănênăquáăcuăkỳ,ăđuaăđòiănhăhngăđếnăhcătp.
CỂUăHIăỌNăTP
1.ăăTrangăphcăcnăcóănhngăyêuăcuănƠoăngoƠiătínhăthẩmămỹ?
2.ăăTrangăphcăTDTTăcnăcóănhngăyêuăcuăriêngănƠoăđ phùăhpăviătínhă
chtăcôngăvic?
-------------------------------------------------------------------------------------------
Bài 3. VăSINHăRĔNGăMING
3.1.SălcăvăchcănĕngăvƠăcuătoărĕng
* Cuătoărĕng:
- HìnhăthăngoƠiă:ăRĕngăcóămƠuătrngăngƠ,ăgmă3ăphn:ăThơnărĕngă,ăcổărĕngăvƠăchơnă
rĕng.
- Cuătoătrong:ăTừăngoƠiăvƠoătrongăgmăcóă:ăLpămenărĕng, ngƠărĕng,ătyărĕng.ă
* Chcănĕng : Cóă3ăchcănĕngăchính:
- Ĕnănhai(ăcnăxéă,ănhai,ănghinăthcăĕn).
- Giúp cho quá trình phát âm
- Thẩmămỹ.
3.2. Văsinhărĕngăming:
3.2.1.ụănghĩaăvăsinhărĕngăming:ăMingălƠăcaăngõăcaăđngătiêuăhóa,ăđóălƠămtă
hcălnănằmătrcăngưătăhuănênăvicăvăsinhărĕngămingăliênăquanăđếnăc mũi,ă
đngăhôăhpăvƠătiêuăhóa.
3.3.2. NguyênănhơnăsơuărĕngăvƠăcáchăvăsinhărĕngăming:
Nguyênănhơnăsơuărĕng:ăDoăvăsinhărĕngă mingăkém,ăviăkhuẩnălênămenăthcăĕnă
bámăărĕng,ăpháăhyămenărĕng,ăĕnăsơuăvƠoăngƠărĕngăriătyărĕng.
Phòngăbnhăsơuărĕng:
- Hină nayăncă taăápă dngă4ăchínhăsáchălnăđăphòngătránhă bnhă sơuărĕngă choă
cngăđng: