Bài tập Hóa học Vô cơ thực tiễn: Tổng hợp bài tập hay và cách giải

Tõ c¬ së ph©n lo¹i bµi tËp ho¸ häc nãi chung, chóng ta

cã thÓ ph©n chia bµi tËp ho¸ häc thùc tiÔn nh sau:

- Dùa vµo h×nh th¸i ho¹t ®éng cña häc sinh khi gi¶i

bµi tËp :

+ Bµi tËp lÝ thuyÕt .

+ Bµi tËp thùc nghiÖm.

- Dùa vµo tÝnh chÊt cña bµi tËp .

+ Bµi tËp ®Þnh tÝnh: gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng, c¸c

t×nh huèng n¶y sinh trong thùc tiÔn; lùa chän ho¸ chÊt

cÇn dïng cho phï hîp víi t×nh huèng thùc tiÔn, nhËn

biÕt, t¸ch, lµm kh«, tinh chÕ, ®Ò ra ph¬ng híng ®Ó c¶i

t¹o thùc tiÔn….

VÝ dô: Dïng clo ®Ó khö trïng níc sinh ho¹t lµ mét ph-

¬ng ph¸p rÎ tiÒn vµ dÔ sö dông. Tuy nhiªn cÇn ph¶i th-

êng xuyªn kiÓm tra nång ®é clo d ë trong níc bëi v× l-

îng clo d nhiÒu sÏ g©y nguy hiÓm cho con ngêi vµ m«i

trêng. C¸ch ®¬n gi¶n ®Ó kiÓm tra lîng clo d lµ dïng

kali i«tua vµ hå tinh bét. H·y nªu hiÖn tîng cña qu¸

tr×nh kiÓm tra nµy vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra

(nÕu cã)

+ Bµi tËp ®Þnh lîng: tÝnh lîng ho¸ chÊt cÇn dïng, pha

chÕ dung dÞch….

VÝ dô: Muèi ¨n khi khai th¸c tõ níc biÓn, má muèi, hå

muèi thêng cã lÉn nhiÒu t¹p chÊt nh MgCl2 , CaCl2 ,

CaSO4…. khiÕn muèi cã vÞ ®¾ng ch¸t vµ dÔ bÞ ch¶y níc

nªn cÇn lo¹i bá. Qua ph©n tÝch mét mÉu muèi th« thu ®-

îc b»ng ph¬ng ph¸p bay h¬i níc biÓn vïng Bµ Nµ- Ninh

ThuËn thÊy cã thµnh phÇn khèi lîng : 96,525% NaCl;

0,190% MgCl2; 1,224% CaSO4 ; 0,010% CaCl2 ; 0,951% H2O.

§Ó lo¹i bá c¸c t¹p chÊt nãi trªn trong dung dÞch níc

muèi ngêi ta dïng hçn hîp gåm Na2CO3, NaOH, BaCl2.

a. ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra díi d¹ng ion

rót gän khi dïng hçn hîp A gåm Na2CO3 , NaOH, BaCl2 ®Ó

lo¹i bá t¹p chÊt ë mÉu muèi trªn.

b.TÝnh khèi lîng hçn hîp A tèi thiÓu cÇn dïng ®Ó lo¹i

bá hÕt c¸c t¹p chÊt cã trong 3 tÊn muèi cã thµnh phÇn

nh trªn .

c.TÝnh thµnh phÇn phÇn tr¨m c¸c chÊt trong hçn hîp A.

Ruéng muèi

Muèi má

+ Bµi tËp tæng hîp : bao gåm c¶ kiÕn thøc ®Þnh tÝnh

lÉn ®Þnh lîng.

VÝ dô: Trong c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt bia, rîu, níc ngät…

níc lµ mét nguyªn liÖu quan träng, chÊt lîng cña níc

¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn chÊt lîng cña s¶n phÈm. Níc ®îc

khö trïng b»ng clo thêng cã mïi khã chÞu do lîng nhá

clo d g©y nªn. Do vËy mµ c¸c nhµ m¸y ®ã ®· sö dông ph-

¬ng ph¸p khö trïng níc b»ng ozon ®Ó níc kh«ng cã mïi

vÞ l¹. Ozon ®îc b¬m vµo trong níc víi hµm lîng tõ 0,5

- 5 g/m3 . Lîng d ®îc duy tr× trong níc kho¶ng 5 – 10

phót ®Ó diÖt c¸c vi khuÈn cì lín (nh vi khuÈn Kock g©y

bÖnh lao, amip…..).

A.V× sao ozon l¹i cã tÝnh s¸t trïng?

B.H·y nªu ph¬ng ph¸p nhËn biÕt lîng ozon d trong n-

íc.

C.TÝnh khèi lîng ozon cÇn dïng ®Ó khö trïng lîng níc

dïng ®Ó s¶n xuÊt ®îc 400 lÝt rîu vang. BiÕt r»ng ®Ó

s¶n xuÊt ®îc 1 lÝt rîu vang cÇn dïng hÕt 5 lÝt níc.

- Dùa vµo lÜnh vùc thùc tiÔn ® îc g¾n víi néi dung bµi

tËp.

+ Bµi tËp vÒ s¶n xuÊt ho¸ häc :

* Xö lÝ nguyªn liÖu th«.

VÝ dô: Cã mét mÉu boxit dïng ®Ó s¶n xuÊt

nh«m cã lÉn t¹p chÊt lµ s¾t (III) oxit,

silic ®ioxit . Lµm thÕ nµo ®Ó tõ mÉu nµy cã

QuÆng boxit

thÓ ®iÒu chÕ ®îc nh«m tinh khiÕt? ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh

ph¶n øng ®· dïng.

* VËn dông lÝ thuyÕt ph¶n øng ®Ó n©ng cao hiÖu suÊt .

VÝ dô: Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt v«i x¶y ra ph¶n øng

CaCO3  CaO + CO2 – Q.

a.Lµm c¸ch nµo ®Ó thu ®îc nhiÒu v«i. Trong s¶n xuÊt

ta gi¶i quyÕt nh thÕ nµo?

b.Nung 1 tÊn ®¸ v«i chøa 8% t¹p chÊt. TÝnh khèi lîng

v«i sèng thu ®îc nÕu hiÖu suÊt ph¶n øng lµ 95%.

* TÝnh hiÖu suÊt qu¸ tr×nh.

VÝ dô: T¹i nhµ m¸y giÊy B·i B»ng cã xëng s¶n xuÊt xót

– clo víi c«ng suÊt lín nhÊt trong c¶ níc. Xót ®îc

dïng cho viÖc nÊu bét giÊy, clo dïng cho viÖc tÈy

tr¾ng bét giÊy. Trong mçi thïng ®iÖn ph©n, níc muèi ®i

vµo cã hµm lîng kho¶ng 316g/lÝt. Dung dÞch thu ®îc

sau ®iÖn ph©n cã chøa natri hi®roxit víi hµm lîng

100g/lÝt.

a.TÝnh hµm lîng muèi ¨n cßn l¹i trong dung dÞch sau

®iÖn ph©n?

b.TÝnh hiÖu suÊt chuyÓn ho¸ muèi trong thïng ®iÖn

ph©n?

Gi¶ sö muèi ¨n lµ tinh khiÕt, thÓ tÝch dung dÞch ®iÖn

ph©n kh«ng thay ®æi.

* Tinh chÕ s¶n phÈm.

VÝ dô: Sau qu¸ tr×nh ®iÖn ph©n dung dÞch NaCl cã mµng

ng¨n, khÝ clo ra khái thïng ®iÖn ph©n cã chøa h¬i níc

g©y ¨n mßn thiÕt bÞ, kh«ng thÓ vËn chuyÓn vµ sö dông

®îc . V× vËy ph¶i tiÕn hµnh sÊy kh« khÝ clo Èm råi ho¸

láng vËn chuyÓn tíi n¬i tiªu thô. H·y lùa chän trong

c¸c ho¸ chÊt sau, chÊt nµo cã thÓ dïng ®Ó sÊy kh« khÝ

clo Èm? Gi¶i thÝch?

a. CaO r¾n. b. H2SO4 ®Æc c.NaOH r¾n

+ Bµi tËp vÒ c¸c vÊn ®Ò trong ®êi sèng, häc tËp vµ lao

®éng s¶n xuÊt:

* Gi¶i quyÕt c¸c t×nh huèng cã vÊn ®Ò trong qu¸ tr×nh

lµm thùc hµnh, thÝ nghiÖm: sö dông dông cô thÝ

nghiÖm, sö dông ho¸ chÊt hîp lÝ; xö lÝ tai n¹n x¶y ra,

phßng chèng ®éc h¹i, « nhiÔm trong khi lµm thÝ nghiÖm…

VÝ dô: Trong khi lµm thÝ nghiÖm ch¼ng may em bÞ vµi

giät axit sunfuric ®Æc d©y vµo tay. Lóc ®ã em sÏ xö lÝ

tai n¹n nµy nh thÕ nµo mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt ?

BiÕt r»ng trong phßng thÝ nghiÖm cã ®Çy ®ñ c¸c lo¹i

ho¸ chÊt .

* Sö dông vµ b¶o qu¶n c¸c ho¸ chÊt, s¶n phÈm ho¸ häc

trong ¨n uèng, ch÷a bÖnh, giÆt giò, tÈy röa….

VÝ dô: Hi®roxianua(HCN) lµ mét chÊt láng kh«ng mµu,

rÊt dÔ bay h¬i vµ cùc ®éc. Hµm lîng giíi h¹n cho phÐp

trong kh«ng khÝ lµ 3.10-4 mg/lÝt. Nh÷ng trêng hîp bÞ

say hay chÕt v× ¨n s¾n lµ do trong s¾n cã mét lîng nhá

HCN. Lîng hi®roxianua cßn tËp trung kh¸ nhiÒu ë phÇn

vá s¾n. §Ó kh«ng bÞ nhiÔm ®éc xianua do ¨n s¾n , theo

em khi luéc s¾n cÇn:

a.Röa s¹ch vá råi luéc, khi níc s«i nªn më vung kho¶ng

5 phót.

b.Bá vá råi vá.

c. Bá vá råi luéc, khi níc s«i nªn më vung kho¶ng 5

phót.

d.Khi luéc cho thªm mét Ýt níc v«i trong ®Ó trung hoµ

HCN.

* S¬ cøu tai n¹n do ho¸ chÊt.

VÝ dô: Khi bÞ báng do axit ngêi ta thêng dïng nh÷ng

chÊt cã tÝnh kiÒm nh: níc v«i trong, dung dÞch natri

hi®rocacbonat lo·ng, níc xµ phßng, níc pha lßng tr¾ng

trøng…®Ó trung hoµ axit. NÕu b¹n cña em bÞ:

a.Báng ngoµi da do axit ®Æc b¾n vµo.

b.Uèng nhÇm dung dÞch axit.

th× em sÏ cho b¹n dïng chÊt nµo ( theo em lµ cã hiÖu

qu¶ nhÊt) trong nh÷ng chÊt sau ®Ó trung hoµ axit:

1.Dung dÞch natri hi®rocacbonat lo·ng.

2.Níc pha lßng tr¾ng trøng.

3.Kem ®¸nh r¨ng.

H·y gi¶i thÝch v× sao b¹n chän ph¬ng ph¸p ®ã.

* An toµn trong lao ®éng s¶n xuÊt, an toµn thùc phÈm.

VÝ dô: Trong cuèn s¸ch “ Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vµ nªn

tr¸nh trong cuéc sèng hiÖn ®¹i” cã viÕt r»ng: §å ¨n

uèng cã chÊt chua kh«ng nªn ®ùng trong ®å dïng b»ng

kim lo¹i mµ nªn ®ùng trong ®å dïng b»ng thuû tinh,

sµnh sø. NÕu ¨n uèng ®å ¨n cã chÊt chua ®ùng trong ®å

dïng b»ng kim lo¹i th× cã ¶nh hëng xÊu tíi søc khoÎ.

Em h·y gi¶i thÝch v× sao?

* C¸ch sö dông vµ b¶o qu¶n ph©n bãn ho¸ häc cã hiÖu

qu¶.

VÝ dô: Ruéng lóa nhµ b¹n An míi cÊy ®îc mét th¸ng .

Lóa ®· cøng c©y vµ ®ang træ giß cÇn ®îc bãn thóc b»ng

ph©n ®¹m (b¹n An ®· chän ph©n Ure). VËy mµ rÒu xanh ®·

phñ kÝn mÆt ®Êt cÇn ph¶i bãn v«i ®Ó diÖt rÒu. Theo em,

b¹n An nªn lùa chän ph¬ng ¸n nµo trong sè c¸c ph¬ng ¸n

díi ®©y µ tèi u ®Ó diÖt ®îc rÒu vµ lóa ®îc tèt h¬nl

1.Bãn v«i to¶ tríc mét l¸t råi bãn ®¹m.

2.Bãn ®¹m tríc mét l¸t råi bãn v«i to¶.

Bãn ph©n cho lóa

3.Trén ®Òu v«i to¶ víi ®¹m råi bãn cïng mét lóc.

4.Bãn v«i to¶ tríc, vµi ngµy sau míi bãn ®¹m.

* Gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng, t×nh huèng cã vÊn ®Ò n¶y

sinh trong ®êi sèng, lao ®éng s¶n xuÊt.

VÝ dô: Cïng mét gièng c©y ®îc trång trªn nh÷ng vïng

®Êt cã tÝnh chÊt kh¸c nhau th× cÇn ph¶i lùa chän

nh÷ng lo¹i ph©n bãn kh¸c nhau. Trªn vïng ®Êt A (cã pH

= 4,5 – 5,5) vµ vïng ®Êt B (cã pH = 5,5 – 6,5) cïng ®-

îc trång khoai t©y (thÝch hîp trång trªn vïng ®Êt cã

pH = 5,0 – 6,5).

H·y lùa chän nh÷ng lo¹i ph©n bãn thÝch hîp trong c¸c

lo¹i ph©n bãn sau ®Ó bãn cho khoai t©y ®îc trång trªn

tõng vïng ®Êt trªn:

1. canxi nitrat

2. amonisunfat 3. Ure

4. supeph«tphat ®¬n 5.

supeph«tphat kÐp

6. tro bÕp ( cã kali cacbonat) 7. kali

clorua ( cã tÝnh sinh lÝ chua)

H·y gi¶i thÝch lÝ do ®Ó em chän lùa c¸c lo¹i ph©n bãn

®ã.

+Bµi tËp cã liªn quan ®Õn m«i trêng vµ vÊn ®Ò b¶o vÖ

m«i trêng:

* T×m hiÓu nguyªn nh©n g©y « nhiÔm.

VÝ dô: §Ó kiÓm tra t×nh tr¹ng g©y « nhiÔm m«i trêng

cña mét nhµ m¸y s¶n xuÊt supe ph«tphat, ngêi ta ®· lÊy

mÉu ®Êt xung quanh nhµ m¸y ®Ó ph©n tÝch. KÕt qu¶ ph©n

tÝch cho thÊy ®Êt ®ã cã pH = 2,5. Nh vËy lµ ®Êt ®ã ®·

bÞ qu¸ chua (®Êt cã pH (cid:0) 6,5 gäi lµ ®Êt chua). VËy ta

ph¶i xö lÝ nh thÕ nµo ®Ó cho ®Êt ®ì chua? Theo em,

nguyªn nh©n nµo lµm cho ®Êt bÞ chua?

* Xö lÝ chÊt th¶i trong c«ng nghiÖp vµ trong ®êi sèng.

VÝ dô: Sau khi ph©n tÝch mÉu níc r¸c t¹i b·i ch«n lÊp

r¸c T©y Mç – Tõ Liªm – Hµ Néi thu ®îc kÕt qu¶ sau:

C¸c chØ Hµm lîng ë níc r¸c Tiªu chuÈn cho phÐp

tiªu pH NH

7,71 – 7,88 5,50 – 9,00 22,3 - 200 1,0

(mg/lÝt) CN

0,012 0,100

(mg/lÝt)

+ ) trong níc r¸c qu¸ cao so

Hµm lîng ion amoni (NH4

víi tiªu chuÈn cho phÐp nªn cÇn ®îc sö lÝ b»ng c¸ch

chuyÓn ion amoni thµnh amoniac råi chuyÓn tiÕp thµnh

nit¬ kh«ng ®éc th¶i ra m«i trêng. ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh

chuyÓn ho¸ trªn.

* Ph¬ng ph¸p c¶i t¹o sù « nhiÔm.

VÝ dô: §Ó lo¹i bá ion amoni trong níc th¶i, tríc tiªn

ngêi ta ph¶i kiÒm ho¸ dung dÞch níc th¶i b»ng natri

hi®roxit ®Õn pH = 11 sau ®ã cho ch¶y tõ trªn xuèng

trong mét th¸p ®îc n¹p ®Çy c¸c vßng ®Öm b»ng sø cßn

kh«ng khÝ ®îc thæi ngîc tõ díi lªn. Ph¬ng ph¸p nµy

lo¹i bá ®îc kho¶ng 95% lîng amoni trong níc th¶i.

a.Gi¶i thÝch c¸ch lo¹i bá amoni nãi trªn? ViÕt ph¬ng

tr×nh ph¶n øng nÕu cã.

b.Cã hai mÉu níc th¶i sau:

MÉu níc th¶i

Tiªu chuÈn hµm lîng

Hµm lîng amoni trong

amoni cho phÐp(mg/lÝt)

Nhµ m¸y ph©n ®¹m. 1,0 B·i ch«n lÊp r¸c.

níc th¶i (mg/lÝt) 18 160

Hai lo¹i níc th¶i sau khi ®îc xö lÝ theo ph¬ng ph¸p

trªn ®· ®¹t tiªu chuÈn ®Ó th¶i ra m«i trêng cha?

Mçi lÜnh vùc thùc tiÔn trªn l¹i bao gåm tÊt c¶ c¸c

lo¹i bµi tËp ®Þnh tÝnh, ®Þnh lîng, tæng hîp; bµi tËp

lÝ thuyÕt, bµi tËp thùc hµnh.

- Dùa vµo møc ®é nhËn thøc cña häc sinh:

+ Møc 1: ChØ yªu cÇu häc sinh t¸i hiÖn kiÕn thøc ®Ó

tr¶ lêi c©u hái lÝ thuyÕt.

VÝ dô: Tr×nh bµy nh÷ng ph¶n øng ho¸ häc khö s¾t (III)

oxit thµnh s¾t ë lß cao. Nh÷ng ph¶n øng nµy x¶y ra

trong bé phËn nµo cña lß cao?

+ Møc 2: Yªu cÇu häc sinh vËn dông kiÕn thøc ®Ó gi¶i

thÝch ®îc c¸c sù kiÖn, hiÖn tîng cña c©u hái lÝ

thuyÕt.

VÝ dô 1: Khi míi c¾t, miÕng natri cã bÒ mÆt s¸ng

tr¾ng cña kim lo¹i. Sau khi ®Ó mét l¸t trong kh«ng khÝ

th× bÒ mÆt ®ã kh«ng cßn s¸ng n÷a mµ bÞ x¸m l¹i. H·y

gi¶i thÝch nguyªn nh©n vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng

x¶y ra nÕu cã.

Kim lo¹i natri ®-îc ng©m trong dÇu ho¶. Natri mÒm cã thÓ c¾t ®-îc b»ng dao

+ Møc 3: Yªu cÇu häc sinh vËn dông kiÕn thøc ho¸ häc

®Ó gi¶i thÝch nh÷ng t×nh huèng x¶y ra trong thùc tiÔn.

VÝ dô : Khi lµm b¸nh tõ bét m× kh«ng cã thuèc në th×

b¸nh kh«ng xèp nhng nÕu trén thªm vµo bét m× mét Ýt n-

íc phÌn nh«m – kali { K2SO4. Al2(SO4)3. 24H2O} vµ x«®a

(Na2CO3. 10H2O ) th× b¸nh në phång, xèp sau khi níng.

PhÌn chua

a.H·y gi¶i thÝch hiÖn tîng trªn.

b.CÇn cho phÌn vµ x«®a theo tØ lÖ khèi lîng nµo th×

hîp lÝ?

c.NÕu ta thay phÌn b»ng mét lîng dung dÞch axit

clohi®ric võa ®ñ vµo hçn hîp bét trªn cã ®îc kh«ng? V×

sao?

+ Møc 4: Yªu cÇu häc sinh vËn dông kiÕn thøc, kÜ n¨ng

ho¸ häc ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng t×nh huèng thùc tiÔn hoÆc

®Ó thùc hiÖn mét c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc nhá,

®¬n gi¶n, ®Ò ra kÕ ho¹ch hµnh ®éng cô thÓ, viÕt b¸o

c¸o.

VÝ dô: Lµng ®¸ Non Níc trong khu du lÞch Ngò Hµnh S¬n

- §µ N½ng lµ mét ®Þa ®iÓm th¨m quan næi tiÕng ®· vµ

®ang thu hót mét lîng lín du kh¸ch trong vµ ngoµi níc.

Khi ®Õn ®©y, du kh¸ch ®îc xem tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n( c-

a, xÎ, ®ôc, ®Ïo ®¸, mµi giòa, ®¸nh bãng tîng) ®Ó lµm

ra mét s¶n phÈm thñ c«ng mÜ nghÖ tõ ®¸( tîng PhËt, h¬u

nai, mü nh©n ng…). Trong qu¸ tr×nh mµi giòa, ®¸nh bãng

tîng, nh÷ng ngêi thî ë ®©y ®· hoµ axit sunfuric vµo n-

íc råi ®æ trùc tiÕp lªn tîng, nh vËy ®· rót ng¾n ®îc

thêi gian vµ c«ng søc mét c¸ch ®¸ng kÓ. Níc axit trµn

xuèng s©n råi ch¶y ra ngoµi ®êng.

a.Theo em, viÖc sö dông axit nh vËy cã ¶nh hëng nh thÕ

nµo ®Õn m«i trêng?

b.Em h·y ®Ò nghÞ c¸ch lµm gi¶m lîng axit sunfuric th¶i

ra m«i trêng cho tõng hé d©n trong lµng nghÒ ®ã?

Tîng ®¸ Sù « nhiÔm do

axit

Tõng møc ®é trªn cã thÓ ®îc chia lµm nhiÒu møc ®é nhá

h¬n n÷a ®Ó phï hîp víi tr×nh ®é cña häc sinh ®ång thêi

còng thÓ hiÖn sù ph©n ho¸ häc sinh trong cïng mét bµi,

trong hÖ thèng bµi tËp thùc tiÔn.

Trªn ®©y lµ mét sè c¸ch ph©n lo¹i bµi tËp thùc tiÔn.

Tuy nhiªn, cã nhiÒu bµi tËp thùc tiÔn l¹i lµ tæng hîp

cña rÊt nhiÒu lo¹i bµi.

5. Mét sè nguyªn t¾c khi x©y dùng bµi tËp thùc tiÔn.

5.1. Néi dung bµi tËp thùc tiÔn ph¶i ®¶m b¶o tÝnh

chÝnh x¸c, tÝnh khoa häc, tÝnh hiÖn ®¹i.

Trong mét bµi tËp ho¸ häc thùc tiÔn, bªn c¹nh néi

dung ho¸ häc nã cßn cã nh÷ng d÷ liÖu thùc tiÔn. Nh÷ng

d÷ liÖu ®ã cÇn ph¶i ®îc ®a vµo mét c¸ch chÝnh x¸c

kh«ng tuú tiÖn thay ®æi nh»m môc ®Ých dÔ tÝnh to¸n ®-

îc.VÝ dô: BÓ m¹ ®ång – xianua thêng cã nång ®é CN- = 5

– 10 g/l ( kho¶ng 0,19 – 0,39M), níc th¶i sau khi m¹

= 58 – 290 mg/l (kho¶ng 0,0022-

cã nång ®é CN-

0,011M). Kh«ng v× sè bÐ khã tÝnh mµ ta cã thÓ tuú tiÖn

cho nång ®é ion xianua trong níc th¶i nªn tíi 0,2M ®-

îc. Lµm nh thÕ lµ phi thùc tÕ, kh«ng chÝnh x¸c khoa

häc.

HoÆc theo th«ng tin vÒ ho¸ häc th× hµm lîng flo cã

trong níc cã ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng, vÎ ®Ñp cña hµm

r¨ng. Nhng hµm lîng ®ã lµ bao nhiªu? Cã ph¶i cµng

nhiÒu th× cµng tèt kh«ng? Theo nghiªn cøu cña c¸c nhµ

khoa häc th× hµm lîng flo trong níc tèi u trong kho¶ng

1,5 mg/lÝt. NÕu Ýt h¬n th× ph¶i cho thªm vµo, nÕu

nhiÒu h¬n th× ph¶i khö bít ®i kh«ng sÏ lµm háng men

r¨ng.

Trong mét sè bµi tËp vÒ s¶n xuÊt ho¸ häc nªn ®a vµo

c¸c d©y chuyÒn c«ng nghÖ ®ang ®îc sö dông ë ViÖt Nam

hoÆc trªn thÕ giíi, kh«ng nªn ®a c¸c c«ng nghÖ ®· qu¸

cò vµ l¹c hËu hiÖn kh«ng dïng hoÆc Ýt dïng.

5.2. Bµi tËp thùc tiÔn ph¶i gÇn gòi víi kinh nghiÖm

cña häc sinh.

Nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn cã liªn quan ®Õn ho¸ häc th×

rÊt nhiÒu, rÊt réng. NÕu bµi tËp ho¸ häc thùc tiÔn cã

néi dung vÒ nh÷ng vÊn ®Ò gÇn gòi víi kinh nghiÖm, víi

®êi sèng vµ m«i trêng xung quanh häc sinh th× sÏ t¹o

cho hä ®éng c¬ vµ høng thó m¹nh mÏ khi gi¶i. VÝ dô:

§èi víi häc sinh sèng ë vïng n«ng th«n khi gÆp bµi tËp

cã néi dung nãi vÒ c¸ch b¶o qu¶n vµ sö dông ph©n bãn

ho¸ häc th× sÏ thÊy quen thuéc h¬n v× c¸c em ®· vµ

®ang tham gia thùc hiÖn c«ng viÖc nµy, c¸c em sÏ lµm

bµi tËp víi kinh nghiÖm cña b¶n th©n hoÆc tham kh¶o ý

kiÕn cña «ng bµ, bè mÑ vµ rÊt muèn biÕt nh÷ng kinh

nghiÖm ®ã cã hoµn toµn ®óng hay cha díi gãc ®é cña

khoa häc ho¸ häc.

VÝ dô: Theo em, thêi ®iÓm nµo lµ thÝch hîp nhÊt ®Ó bãn

®¹m Ure cho lóa? V× sao? 1.Buæi s¸ng sím s¬ng cßn

®äng trªn l¸ lóa.

2.Buæi tra n¾ng.

3.Buæi chiÒu tèi mÆt trêi võa lÆn.

Häc sinh víi kinh nghiÖm cã ®îc trong qu¸ tr×nh tham

gia s¶n xuÊt vµ kiÕn thøc ho¸ häc ®· cã sÏ lùa chän

ph¬ng ¸n tr¶ lêi, gi¶i thÝch sù lùa chän cña m×nh. Häc

sinh sÏ cã sù h¸o høc chê ®îi thÇy c« ®a ra ®¸p ¸n

®óng ®Ó kh¼ng ®Þnh m×nh. Trong bµi tËp nµy khi häc

sinh gi¶i sÏ cã mét sè kh¶ n¨ng x¶y ra nh sau:

- Häc sinh lùa chän vµ gi¶i thÝch ®óng. §©y sÏ lµ niÒm

vui rÊt lín ®èi víi häc sinh v× kinh nghiÖm cña m×nh

rÊt ®óng theo khoa häc ho¸ häc.

- Häc sinh lùa chän ph¬ng ¸n ®óng nhng kh«ng gi¶i

thÝch ®îc hoÆc gi¶i thÝch cha ®óng.

- Häc sinh lùa chän vµ gi¶i thÝch cha ®óng.

Trong kh¶ n¨ng 2, 3 häc sinh sÏ c¶m thÊy tiÕc nuèi v×

m×nh ®· gÇn t×m ra c©u tr¶ lêi tõ ®ã cã ®éng lùc ®Ó

quan s¸t thùc tiÔn vµ vËn dông kiÕn thøc ho¸ häc mét

c¸ch linh ho¹t h¬n ®Ó gi¶i thÝch thùc tiÔn hoÆc thay

®æi viÖc lµm theo thãi quen cha ®óng khoa häc cña m×nh

v× nh÷ng kinh nghiÖm ®óng thêng cã g¾n víi sù chÝnh

x¸c khoa häc.

5.3. Dùa vµo néi dung häc tËp.

C¸c bµi tËp thùc tiÔn cÇn cã néi dung s¸t víi ch¬ng

tr×nh mµ häc sinh ®îc häc. NÕu bµi tËp thùc tiÔn cã

néi dung hoµn toµn míi vÒ kiÕn thøc ho¸ häc th× sÏ

kh«ng t¹o ®îc ®éng lùc cho häc sinh ®Ó gi¶i bµi tËp

®ã.

5.4. Ph¶i ®¶m b¶o logic s ph¹m.

C¸c t×nh huèng thùc tiÔn thêng phøc t¹p h¬n nh÷ng kiÕn

thøc ho¸ häc phæ th«ng trong ch¬ng tr×nh nªn khi x©y

dùng bµi tËp thùc tiÔn cho häc sinh phæ th«ng cÇn ph¶i

cã bíc xö lÝ s ph¹m ®Ó lµm ®¬n gi¶n t×nh huèng thùc

tiÔn. C¸c yªu cÇu gi¶i bµi tËp thùc tiÔn còng ph¶i phï

hîp víi tr×nh ®é, kh¶ n¨ng cña häc sinh.

5.5. Bµi tËp thùc tiÔn ph¶i cã tÝnh hÖ thèng, logic.

C¸c bµi tËp thùc tiÔn trong ch¬ng tr×nh cÇn ph¶i s¾p

xÕp theo ch¬ng, bµi, theo møc ®é ph¸t triÓn cña häc

sinh. Trong mçi ch¬ng, bµi nªn cã tÊt c¶ c¸c lo¹i,

d¹ng bµi tËp thùc tiÔn.

Trong qu¸ tr×nh d¹y häc, th«ng qua kiÓm tra, ®¸nh gi¸,

cÇn ph¶i x©y dùng nh÷ng bµi tËp thùc tiÔn ë møc ®é võa

vµ cao h¬n mét chót so víi møc ®é nhËn thøc cña häc

sinh ®Ó n©ng dÇn tr×nh ®é, kh¶ n¨ng nhËn thøc cña häc

sinh.

BiÕn ho¸ néi dung bµi tËp thùc tiÔn theo tiÕp cËn

mo®un. X©y dùng mét sè bµi tËp thùc tiÔn ®iÓn h×nh

(x©y dùng theo tiÕp cËn mo®un) vµ tõ ®ã cã thÓ l¾p r¸p

chóng vµo c¸c t×nh huèng thùc tiÔn cô thÓ, néi dung

bµi häc cô thÓ, hoÆc th¸o gì bµi to¸n phøc t¹p thµnh

nh÷ng bµi to¸n ®¬n gi¶n, t¹o ra nh÷ng bµi tËp míi.

6. Quy tr×nh x©y dùng hÖ thèng bµi tËp thùc tiÔn.

6.1. C¸c bíc thiÕt kÕ bµi tËp ho¸ häc thùc tiÔn.

B íc 1:

- Ph©n tÝch môc tiªu cña ch¬ng, bµi ®Ó ®Þnh híng cho

viÖc thiÕt kÕ bµi tËp.

- Nghiªn cøu kÜ néi dung c¸c tµi liÖu gi¸o khoa, tµi

liÖu tham kh¶o vÒ néi dung ho¸ häc vµ c¸c øng dông ho¸

häc cña c¸c chÊt trong thùc tiÔn, t×m hiÓu c¸c c«ng

nghÖ, nhµ m¸y s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn néi dung ho¸

häc cña bµi.

- Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm, tr×nh ®é nhËn thøc cña häc

sinh, kinh nghiÖm sèng cña häc sinh ®Ó thiÕt kÕ bµi

tËp thùc tiÔn cho phï hîp, t¹o høng thó cho häc sinh

khi gi¶i c¸c bµi tËp thùc tiÔn ®ã.

B íc 2:

- ThiÕt kÕ bµi tËp thùc tiÔn phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu

ë bíc 1.

- Gi¶i vµ kiÓm tra l¹i bµi tËp thùc tiÔn.

Dù kiÕn c¸c c¸ch gi¶i cña tõng bµi tËp, dù kiÕn c¸c

c¸ch gi¶i cña häc sinh, dù kiÕn nh÷ng sai lÇm dÔ m¾c

cña häc sinh trong qu¸ tr×nh gi¶i vµ ®a ra c¸ch kh¾c

phôc.

B íc 3 : Dù kiÕn thêi ®iÓm vµ ph¬ng ph¸p sö dông ®Ó ®¹t

hiÖu qu¶ cao nhÊt.

6.2. VÝ dô minh häa: X©y dùng bµi tËp thùc tiÔn cho

bµi “Mét sè hîp chÊt quan träng cña canxi” trong ch¬ng

tr×nh líp 12 bËc THPT.

B íc 1:

- Môc tiªu cña bµi: C¸c hîp chÊt cña canxi kh«ng ph¶i

lµ míi ®èi víi häc sinh v× vËy môc tiªu cña bµi nµy lµ

t×m hiÓu c¸c hîp chÊt nµy díi ¸nh s¸ng cña lÝ thuyÕt

vÒ cÊu t¹o chÊt, sù ®iÖn li, thuyÕt c©n b»ng ho¸ häc,

lÝ thuyÕt vÒ ph¶n øng oxi ho¸ - khö …Tõ ®ã ph¶i vËn

dông nh÷ng kiÕn thøc ®· biÕt ®Ó gi¶i thÝch nh÷ng hiÖn

tîng x¶y ra trong tù nhiªn, trong ®êi sèng, c¶i t¹o

thiªn nhiªn, n©ng cao hiÖu suÊt lao ®éng, bµi trõ mª

tÝn dÞ ®oan, n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng…

- Tham kh¶o tµi liÖu vÒ c¸c vÊn ®Ò thùc tiÔn cã liªn

quan ®Õn c¸c hîp chÊt cña canxi nh : s¶n xuÊt v«i, sö

dông v«i trong n«ng nghiÖp, x©y dùng, c«ng nghiÖp; tµi

liÖu vÒ natri hi®rocacbonat, ®¸ v«i, th¹ch cao, th¹ch

nhò trong hang ®éng….

- C¸c hîp chÊt cña canxi rÊt quen thuéc ®èi víi häc

sinh. NhiÒu häc sinh ®· tõng tham gia sö dông chóng

trong n«ng nghiÖp, x©y dùng, thuèc uèng, phô gia thùc

phÈm…§èi víi häc sinh vïng n«ng th«n sÏ rÊt quen thuéc

®èi víi viÖc dïng v«i cïng víi c¸c lo¹i ph©n bãn ho¸

häc ®Ó bãn ruéng.

B íc 2: ThiÕt kÕ bµi tËp: x©y dùng bµi tËp ë hai møc 3,

VÝ dô 1: Trong c¸c hang ®éng cña nói ®¸ v«i nhiÒu chç

nhò ®¸ t¹o thµnh bøc rÌm ®¸ léng lÉy nhiÒu chç l¹i

t¹o thµnh rõng m¨ng ®¸, cã chç l¹i t¹o thµnh c¸c c©y

cét ®¸ vÜ ®¹i (do nhò ®¸ vµ m¨ng ®¸ nèi víi nhau)

tr«ng rÊt ®Ñp. B»ng sù hiÓu biÕt cña m×nh em h·y gi¶i

thÝch sù t¹o thµnh nhò ®¸, m¨ng ®¸. ViÕt ph¬ng tr×nh

ph¶n øng x¶y ra nÕu cã.

Dù kiÕn c¸ch gi¶i: Trªn ®Ønh c¸c hang ®éng, nói ®¸ v«i

cã c¸c kÏ nøt rÊt nhá khiÕn níc ma thÊm dÇn xuèng kÕt

hîp víi ®¸ v«i vµ khÝ cacbonic trong kh«ng khÝ t¹o

thµnh muèi canxi hi®rocacbonat tan ch¶y xuèng: CaCO3 + CO2 + H2O (cid:0) Ca(HCO3)2

Mét phÇn muèi canxi hi®rocacbonat chuyÓn l¹i thµnh ®¸

v«i, ngµy qua ngµy t¹o thµnh nhò ®¸. Mét phÇn muèi

canxi hi®rocacbonat r¬i xuèng ®Êt råi míi chuyÓn thµnh

(cid:0) + ®¸ v«i, qua nhiÒu ngµy t¹o thµnh m¨ng ®¸. Ca(HCO 3)2 (cid:0) CaCO3 (cid:0) + CO2

H2O(cid:0)

Dù kiÕn nh÷ng sai lÇm cña häc sinh :

- häc sinh cã thÓ khã hiÓu kh¸i niÖm m¨ng ®¸ nªn cÇn

cã h×nh ¶nh minh häa.

- häc sinh viÕt ®îc ph¬ng tr×nh nhng gi¶i thÝch cã thÓ

kh«ng m¹ch l¹c.

Gi¸o viªn cÇn híng dÉn c¸c em c¸ch tr×nh bµy ý nghÜ,

lËp luËn cña m×nh mét c¸ch cã khoa häc. Bµi tËp nµy

nªn sö dông ®Ó luyÖn tËp hoÆc giao bµi vÒ nhµ.

VÝ dô 2: NÕu bÞ báng do v«i bét th× ngêi ta sÏ chän

ph¬ng ¸n nµo sau ®©y lµ tèi u ®Ó s¬ cøu ? Gi¶i thÝch

lÝ do chän.

1.Röa s¹ch v«i bét b»ng níc råi röa l¹i b»ng dung dÞch

amoniclorua 10%.

2.Lau kh« s¹ch bét råi röa b»ng dung dÞch amoniclorua

10%.

3.ChØ röa s¹ch v«i bét b»ng níc råi lau kh«.

4.Lau kh« s¹ch bét råi röa b»ng níc xµ phßng lo·ng.

Dù kiÕn c¸ch gi¶i: Ph¬ng ¸n sè 2 lµ tèi u.V«i bét khi

gÆp níc sÏ ph¶n øng to¶ nhiÖt lµm cho báng cµng nÆng

h¬n{CaO + H2O (cid:0) Ca(OH)2 + Q.}

V× vËy cÇn ph¶i lau kh« bét tríc ®· råi dïng mét dung

dÞch cã tÝnh axit trung hoµ víi Ca(OH)2.

Dù kiÕn sai lÇm cña häc sinh:

- Kh«ng nhí v«i ph¶n øng víi níc sÏ to¶ nhiÖt.

- Kh«ng biÕt dung dÞch amoniclorua cã tÝnh axit yÕu.

- Kh«ng biÕt níc xµ phßng cã tÝnh kiÒm.

ViÖc lùa chän nhiÒu ph¬ng ¸n kh¸c nhau sÏ g©y tranh

c·i gi÷a tËp thÓ häc sinh. Khi ®ã, gi¸o viªn cÇn ph¶i

ph©n tÝch ®Çu bµi, sö dông ph¬ng ph¸p ®µm tho¹i gîi

më ®Ó häc sinh dÇn t×m ra lêi gi¶i.

§Ó gi¶m thiÓu sai lÇm cña häc sinh khi gi¶i bµi tËp,

ngêi gi¸o viªn cÇn ph¶i kh¾c s©u kiÕn thøc cho häc

sinh trong mçi bµi gi¶ng vµ kh«ng ngõng cñng cè l¹i,

hÖ thèng l¹i. Bµi tËp nµy nªn ®a vµo giê luyÖn tËp

hoÆc giao vÒ nhµ ®Ó häc sinh cã thêi gian suy ngÉm vµ

tranh luËn víi nhau lµ thÝch hîp h¬n c¶.

Ch¬ng II. HÖ thèng C©u hái lý thuyÕt vµ bµi tËp thùc

tiÔn m«n ho¸ häc THPT (phÇn ho¸ häc ®¹i c¬ng vµ v«

c¬).

I. HÖ thèng C©u hái lý thuyÕt vµ bµi tËp thùc tiÔn m«n

ho¸ häc THPT (phÇn ho¸ häc ®¹i c¬ng vµ v« c¬).

-§Ó thuËn tiÖn cho viÖc nghiªn cøu, sö dông hÖ thèng

c©u hái lý thuyÕt vµ bµi tËp thùc tiÔn m«n ho¸ häc

THPT (phÇn ho¸ häc ®¹i c¬ng vµ v« c¬) trong viÖc d¹y

cña gi¸o viªn còng nh trong viÖc häc cña häc sinh,

trong ch¬ng nµy chóng t«i s¾p xÕp theo bèn chñ ®Ò: ho¸

®¹i c¬ng, phi kim, kim lo¹i, ho¸ häc vµ c¸c vÊn ®Ò

kinh tÕ, x· héi, m«i trêng.

-Trong phÇn phô lôc, chóng t«i sÏ cã gîi ý, híng dÉn

gi¶i mét sè c©u hái lÝ thuyÕt vµ bµi tËp thùc tiÔn,

cßn l¹i lµ c¸c bµi tËp tù gi¶i.

1. Ho¸ häc ®¹i c¬ng.

1.1. Lý thuyÕt ph¶n øng.

1. ViÕt ph©n tö nhiÖt ho¸ häc cña ph¶n øng ph©n tÝch

®¸ v«i, biÕt r»ng ®Ó thu ®îc 11,2 gam v«i ta ph¶i cung

cÊp mét lîng nhiÖt lµ 6,94 Kcal.

2. Khi ®èt ch¸y hçn hîp khÝ oxi – axetilen t¹o ra ngän

löa cã nhiÖt ®é cao dïng ®Ó hµn vµ c¾t kim lo¹i. H·y

so s¸nh 2 trêng hîp: khi ®èt nh÷ng thÓ tÝch b»ng nhau

cña axetilen vµ cña metan trong, trêng hîp nµo to¶ ra

nhiÖt lín h¬n vµ lín h¬n bao nhiªu lÇn ? BiÕt nhiÖt

t¹o thµnh c¸c chÊt:

C«ng thøc

NhiÖt t¹o thµnh ( KJ /

CH4 C2H2 CO2 H2O

mol ) +75 -230 +393 +286

3. Gi¶i thÝch t¹i sao nhiÖt ®é cña ngän löa axetilen

ch¸y trong oxi cao h¬n nhiÒu so víi ch¸y trong kh«ng

khÝ.

4. Khi tiÕp thªm cñi vµo bÕp löa ®Ó cho löa m¹nh h¬n

ta nªn:

-Ph¬ng ¸n 1: bá mét thanh cñi to vµo bÕp.

-Ph¬ng ¸n 2: chÎ máng nã ra råi cho vµo bÕp.

H·y chän mét trong hai ph¬ng ¸n trªn vµ gi¶i thÝch cho

sù lùa chän ®ã. Tõ ®ã, cã thÓ kÕt luËn tèc ®é ph¶n øng

phô thuéc yÕu tè nµo?

5. V× sao nguyªn liÖu cho nung v«i lµ ®¸ v«i vµ than

®¸ l¹i ph¶i ®Ëp ®Õn mét kÝch cì thÝch hîp, kh«ng ®Ó to

qu¸ hoÆc nhá qu¸.

6. a.V× sao ®Ó nung g¹ch, ngãi ngêi ta thêng xÕp g¹ch,

ngãi méc xen lÉn víi c¸c b¸nh than?

b. Khãi tho¸t ra tõ lß nung g¹ch cã lµm « nhiÔm m«i

trêng kh«ng? V× sao?

7. H·y cho biÕt ngêi ta lîi dông yÕu tè nµo ®Ó t¨ng

tèc ®é ph¶n øng trong c¸c trêng hîp sau:

a. Dïng kh«ng khÝ nÐn, nãng thæi vµo lß cao ®Ó ®èt

ch¸y than cèc (trong s¶n xuÊt gang).

b. Nung ®¸ v«i ë nhiÖt ®é cao ®Ó s¶n xuÊt v«i sèng.

c. NghiÒn nguyªn liÖu tríc khi ®a vµo lß nung ®Ó s¶n

xuÊt clanhke (trong s¶n xuÊt xi m¨ng).

8. Ph¶n øng tæng hîp am«niac lµ :

N2 + 3H2  2NH3 víi H < 0

§Ó t¨ng hiÖu suÊt ®iÒu chÕ am«niac ngêi ta tiÕn hµnh

ph¶n øng ë 400 – 5000C, díi ¸p suÊt cao ( 500 – 1000

atm ) vµ dïng s¾t ho¹t ho¸ xóc t¸c. H·y gi¶i thÝch c¸c

®iÒu kiÖn dïng ®Ó tæng hîp am«niac.

9. Ph¶n øng ®iÒu chÕ hi®ro clorua : H2 + Cl2  2HCl +

184,2 KJ.

a.§Ó lµm chuyÓn dÞch c©n b»ng theo híng t¹o ra nhiÒu

hi®ro clorua h¬n ta nªn t¸c ®éng vµo hÖ nh÷ng yÕu tè

nµo? Gi¶i thÝch?

b.§Ó ®èt ch¸y hoµn toµn clo ngêi ta thêng dïng d 10%

hi®ro so víi lîng cÇn thiÕt. VËy ®Ó thu ®îc 1 m3 khÝ

hi®ro clorua ngêi ta cÇn dïng bao nhiªu m3 hi®ro, clo?

I.1.2. Sù ®iÖn li.

10. Níc nguyªn chÊt kh«ng dÉn ®iÖn

nhng khi d©y ®iÖn bÞ ®øt r¬i xuèng hå ao,

r·nh níc, ngêi ch¹m vµo níc l¹i bÞ giËt.

Em h·y gi¶i thÝch t¹i sao? Sù ®iÖn li natri clorua

11. Ion Ca2+ cÇn thiÕt cho m¸u ho¹t ®éng b×nh thêng.

Nång ®é ion canxi kh«ng b×nh thêng lµ dÊu hiÖu cña

bÖnh. §Ó x¸c ®Þnh nång ®é ion canxi, ngêi ta lÊy mÉu

m¸u, lµm kÕt tña ion canxi díi d¹ng canxi oxalat

(CaC2O4) råi cho canxi oxalat t¸c dông víi dung dÞch

kali pemanganat trong m«i trêng axit: KMnO4 + CaC2O4 + H2SO4 (cid:0) MnSO4 + CO2 + …

a.Hoµn thµnh ph¬ng tr×nh ph¶n øng. ViÕt ph¬ng tr×nh

ion thu gän.

b.Gi¶ sö canxi oxalat kÕt tña tõ 1,00 ml m¸u mét ngêi

t¸c dông võa hÕt víi 2,05 ml dung dÞch kali pemanganat

4,88.10-4 mol/lÝt. H·y biÓu diÔn nång ®é ion canxi

trong m¸u ngêi ®ã ra ®¬n vÞ mg Ca2+/100ml m¸u.

12. Axit fomic (HCOOH) cã trong näc kiÕn, näc ong, s©u

rãm. Khi bÞ ong, kiÕn ®èt hoÆc bÞ ch¹m vµo s©u rãm,

nÕu ngay tríc mÆt em cã c¸c chÊt sau:

a.V«i t«i. b.DÊm ¨n ( dung

dÞch axit axetic CH3COOH 6%).

c. Cån. d.Níc.

Em h·y chän mét trong c¸c chÊt trªn ®Ó b«i vµo vÕt

ong, kiÕn ®èt cho khái sng tÊy vµ gi¶i thÝch c¸ch lµm

cña em.

13. Khi bÞ báng do axit ngêi ta thêng dïng nh÷ng chÊt

cã tÝnh kiÒm nh: níc v«i trong, dung dÞch natri

hi®rocacbonat lo·ng, níc xµ phßng,kem ®¸nh r¨ng,

níc pha lßng tr¾ng trøng…®Ó trung hoµ axit.

NÕu b¹n cña em bÞ:

a.Báng ngoµi da do axit ®Æc b¾n vµo.

b.Uèng nhÇm dung dÞch axit.

th× em sÏ cho b¹n dïng chÊt nµo trong sè c¸c chÊt

sau ®©y ®Ó s¬ cøu mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt?

1.Dung dÞch natri hi®rocacbonat lo·ng.

Báng axit

2.Níc pha lßng tr¾ng trøng.

3.Kem ®¸nh r¨ng.

H·y gi¶i thÝch v× sao em ®· chän ph¬ng ph¸p ®ã.

14. §Ó trung hoµ axit ph¶i dïng nh÷ng chÊt cã tÝnh

kiÒm. V× vËy:

- Khi bÞ báng ngoµi da do axit ngêi ta thêng dïng níc

v«i lo·ng, dung dÞch natri hi®rocacbonat lo·ng, níc xµ

phßng, kem ®¸nh r¨ng ®Ó ng©m , röa hoÆc b«i lªn vÕt

báng.

- Nhng ®Ó trung hoµ axit do uèng nhÇm ngêi ta l¹i th-

êng uèng níc v«i lo·ng hoÆc níc pha lßng tr¾ng

trøng(cã tÝnh kiÒm) mµ kh«ng dïng dung dÞch natri

hi®rocacbonat.

Em h·y gi¶i thÝch v× sao kh«ng dïng dung dÞch natri

hi®rocacbonat cho trêng hîp uèng nhÇm axit?

15. Trong cuèn s¸ch “ Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vµ nªn tr¸nh

trong cuéc sèng hiÖn ®¹i” cã viÕt r»ng: §å ¨n uèng cã

chÊt chua kh«ng nªn ®ùng trong ®å dïng b»ng kim lo¹i

mµ nªn ®ùng trong ®å dïng b»ng thuû tinh, sµnh sø. NÕu

¨n, uèng ®å ¨n cã chÊt chua ®· nÊu kÜ hoÆc ®Ó l©u

trong ®å dïng b»ng kim lo¹i th× cã ¶nh hëng xÊu tíi

søc khoÎ. Em h·y gi¶i thÝch v× sao?

16. HÌ nµy, bè mÑ Dòng quyÕt ®Þnh x©y mét c¨n nhµ nhá

trong vên ®Ó nu«i gµ ®Î trøng. Dòng ®îc bè giao nhiÖm

vô trén v÷a( trén ®Òu v«i, c¸t, xi m¨ng vµ níc theo tØ

lÖ) råi x¸ch ra cho bè x©y. Sau vµi h«m, bµn tay, bµn

ch©n Dòng bÞ trãc da, ngøa .

a.Nguyªn nh©n nµo khiÕn ch©n, tay b¹n Dòng bÞ trãc da

vµ ngøa?

b.§Ó kh«ng x¶y ra t×nh tr¹ng tay, ch©n bÞ trãc da vµ

ngøa, Dòng nªn lµm g× sau mçi buæi lµm? H·y chän ph¬ng

¸n mµ em cho lµ cÇn thiÕt:

1.Röa s¹ch tay ch©n råi ng©m tay ch©n vµo níc giÊm pha

lo·ng.

2.Röa s¹ch tay ch©n råi ng©m tay ch©n vµo níc muèi

lo·ng.

3.Röa s¹ch tay ch©n råi ng©m tay ch©n vµo níc pha mét

Ýt natri hi®rocacbonat.

17. B¶ng díi ®©y cho biÕt gi¸ trÞ pH cña mét sè dung

dÞch c¸c chÊt:

Dung dÞch A B C D E pH 10 3 2,1 7 8 H·y dù ®o¸n:

a.Dung dÞch nµo cã thÓ lµ dÞch vÞ d¹ dµy?( DÞch vÞ d¹

dµy cã nång ®é axit clohi®ric lµ 0,032 mol/lÝt )

b.Dung dÞch nµo cã thÓ lµ níc v«i trong?

c.Dung dÞch nµo cã thÓ lµ dung dÞch muèi ¨n?

d.Dung dÞch nµo cã thÓ lµ giÊm, níc cam Ðp?

e.Dung dÞch nµo cã thÓ lµ níc biÓn, biÕt níc biÓn lµm

quú tÝm chuyÓn xanh?

g.H·y cho biÕt dung dÞch nµo cã thÓ hoµ tan ®îc viªn

canxinol (cã thµnh phÇn gåm CaCO3, CaF2 , CaHPO4 ,

Mg(OH)2…). ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

18. DÞch vÞ d¹ dµy thêng cã pH trong kho¶ng tõ 2-3.

Nh÷ng ngêi nµo bÞ m¾c bÖnh viªm loÐt d¹ dµy, t¸ trµng

thêng cã pH < 2. §Ó ch÷a c¨n bÖnh nµy, ngêi bÖnh thêng

uèng tríc b÷a ¨n:

a.Dung dÞch natri hi®rocacbonat . b.N-

íc ®un s«i ®Ó nguéi.

c.Níc ®êng.

d.Mét Ýt giÊm ¨n.

H·y chän ph¬ng ¸n ®óng. Gi¶i thÝch ng¾n gän.

19. §Ó kiÓm tra t×nh tr¹ng g©y « nhiÔm m«i trêng cña

mét nhµ m¸y s¶n xuÊt supe ph«tphat, ngêi ta ®· lÊy mÉu

®Êt xung quanh nhµ m¸y ®Ó ph©n tÝch. KÕt qu¶ ph©n tÝch

cho thÊy ®Êt ®ã cã pH = 2,5. Nh vËy lµ ®Êt ®ã ®· bÞ

qu¸ chua ( ®Êt cã pH (cid:0) 6,5 gäi lµ ®Êt chua).

a.Nguyªn nh©n nµo lµm cho ®Êt ®ã bÞ chua?

b.§Ó gi¶m bít ®é chua cho ®Êt, ta ph¶i xö lÝ b»ng c¸ch

nµo?

20. NhiÖt ®é thïng v«i míi t«i lªn tíi 1500C vµ cã pH

= 13,1. V× vËy nÕu ch¼ng may bÞ ng· vµo thïng v«i míi

t«i th× ngêi ®ã võa bÞ báng do nhiÖt ít, võa bÞ báng

do kiÒm. Báng v«i míi t«i sÏ ®Ó l¹i nh÷ng vÕt sÑo låi,

lâm hoÆc loang læ trong rÊt xÊu. Nhng nÕu ®îc s¬ cøu

kÞp thêi th× hËu qu¶ ®Ó l¹i sÏ ®îc gi¶m nhÑ rÊt nhiÒu.

a.H·y lùa chän mét ph¬ng ph¸p s¬ cøu mµ em cho lµ cã

hiÖu qu¶ nhÊt trong c¸c ph¬ng ph¸p sau:

1.Déi níc l¹nh liªn tôc vµo vÕt báng cho s¹ch v«i råi

dïng dÊm ¨n déi lªn.

2.Déi níc l¹nh liªn tôc vµo vÕt báng cho s¹ch v«i råi

phñ kem ®¸nh r¨ng lªn. 3.Déi níc l¹nh liªn

tôc vµo vÕt báng cho s¹ch v«i råi dïng níc m¾m ®æ lªn

(níc m¾m cã pH< 7,0 ).

4.ChØ déi níc l¹nh liªn tôc vµo vÕt báng cho s¹ch

v«i.

b.Trong c¸c ph¬ng ph¸p trªn, ph¬ng ph¸p nµo kh«ng nªn

dïng nhÊt? V× sao?

Thuèc muèi d¹ dµy ( bét natri hi®rocacbonat – bét natri

bicacbonat )

21. Thµnh phÇn dÞch vÞ d¹ dµy gåm 95% lµ níc, enzim vµ

axit clohi®ric. Sù cã mÆt cña axit clohi®ric lµm cho

pH cña dÞch vÞ trong kho¶ng tõ 2 – 3. Khi ®é axit

trong dÞch vÞ d¹ dµy t¨ng th× dÔ bÞ î chua, î h¬i, ãi

möa, buån n«n, loÐt d¹ dµy, t¸ trµng. §Ó lµm gi¶m bít

lîng axit d trong dÞch vÞ d¹ dµy ngêi ta thêng uèng

“thuèc muèi d¹ dµy”(bét NaHCO3) tõng lîng nhá vµ c¸ch

qu·ng ®Ó:

a.pH cña dÞch vÞ t¨ng tõ tõ.

b.KhÝ cacbonic tho¸t ra tõ tõ, Ýt mét. NÕu khÝ

cacbonic tho¸t ra nhiÒu sÏ lµm gi·n c¸c c¬ quan tiªu

ho¸ g©y nguy hiÓm cho con ngêi.

c.V× c¶ hai lÝ do trªn.

H·y chän mét trong c¸c ®¸p ¸n ë trªn.

22. Mét mÉu níc th¶i cña nhµ m¸y s¶n xuÊt d©y líi thÐp

cã pH = 4,0. §Ó th¶i ®îc ra m«i trêng, nhµ m¸y ®ã cÇn

ph¶i t¨ng pH trong níc th¶i lªn tíi 5,8 – 8,6( theo

tiªu chuÈn quy ®Þnh).

a.H·y ®Ò nghÞ hai ph¬ng ph¸p (dïng hai ho¸ chÊt kh¸c

nhau) lµm t¨ng pH níc th¶i.

b.TÝnh lîng v«i sèng cÇn dïng ®Ó t¨ng pH trong mét

tr¨m mÐt khèi níc th¶i tõ 4,0 lªn 7,0. Gi¶ thiÕt thÓ

tÝch níc th¶i thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ.

23. Natri sunfat ®îc dïng trong s¶n xuÊt giÊy, thuû

tinh, chÊt tÈy röa. Trong c«ng nghiÖp, natri sunfat ®-

îc s¶n xuÊt b»ng c¸ch ®un axit sunfuric ®Æc víi natri

clorua r¾n. Ngêi ta dïng mét lîng axit sunfuric kh«ng

d nång ®é 75% ®un víi natri clorua. Sau ph¶n øng thu

®îc hçn hîp r¾n chøa 91,48% natri sunfat; 4,79% natri

hi®rosunfat ; 1,98% natri clorua; 1,35% níc vµ 0,4%

axit clohi®ric theo khèi lîng.

Tinh

thÓ

natri

clorua

a.ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc x¶y ra.

b.TÝnh hiÖu suÊt cña qu¸ tr×nh chuyÓn natri clorua

thµnh natri sunfat. NÕu dïng mét tÊn natri clorua sÏ

thu ®îc bao nhiªu tÊn hçn hîp r¾n? bao nhiªu tÊn natri

sunfat?

24. Khi lµm b¸nh tõ bét m× kh«ng cã thuèc në th× b¸nh

kh«ng xèp nhng nÕu trén thªm vµo bét m× mét Ýt níc

phÌn nh«m – kali { K2SO4. Al2(SO4)3. 24H2O} vµ x«®a

(Na2CO3. 10H2O ) th× b¸nh në phång, xèp sau khi níng.

a.H·y gi¶i thÝch hiÖn tîng trªn.

b.CÇn cho phÌn vµ x«®a theo tØ lÖ khèi lîng nµo th×

hîp lÝ?

c.NÕu ta thay phÌn b»ng mét lîng dung dÞch axit

clohi®ric võa ®ñ vµo hçn hîp bét trªn cã ®îc kh«ng? V×

sao?

PhÌn chua

25. Muèi ¨n khi khai th¸c tõ níc biÓn, má muèi, hå

muèi thêng cã lÉn nhiÒu t¹p chÊt nh MgCl2 , CaCl2 ,

CaSO4…. Lµm cho muèi cã vÞ ®¾ng ch¸t vµ dÔ bÞ ch¶y níc

g©y ¶nh hëng xÊu tíi chÊt lîng muèi nªn cÇn lo¹i bá.

Mét mÉu muèi th« thu ®îc b»ng ph¬ng ph¸p bay h¬i níc

biÓn vïng Bµ Nµ- Ninh ThuËn cã thµnh phÇn khèi lîng :

96,525% NaCl; 0,190% MgCl2; 1,224% CaSO4 ; 0,010% CaCl2

; 0,951% H2O. §Ó lo¹i bá c¸c t¹p chÊt nãi trªn trong

dung dÞch níc muèi ngêi ta dïng hçn hîp gåm Na2CO3,

NaOH, BaCl2.

Ruéng muèi

Khai th¸c muèi má

a. ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra díi d¹ng ion

rót gän khi dïng hçn hîp A gåm Na2CO3 , NaOH, BaCl2 ®Ó

lo¹i bá t¹p chÊt ë mÉu muèi trªn.

b.TÝnh khèi lîng hçn hîp A tèi thiÓu cÇn dïng ®Ó lo¹i

bá hÕt c¸c t¹p chÊt cã trong 3 tÊn muèi cã thµnh phÇn

nh trªn .

c.TÝnh thµnh phÇn phÇn tr¨m c¸c chÊt trong hçn hîp A.

26. Viªn nÐn Canxinol cña Ph¸p cã thµnh phÇn gåm canxi

cacbonat vµ axit citric{ C3H4OH(COOH)3}. Khi th¶ vµo n-

íc thÊy viªn nÐn tan nhanh vµ sñi bät.

a. Gi¶i thÝch hiÖn tîng ®ã.

b. Níc ë ®©y cã vai trß g×? Tõ ®ã suy ra c¸ch b¶o qu¶n

viªn thuèc trªn?

27. Trong x¬ng ®éng vËt, nguyªn tè canxi vµ photpho

tån t¹i chñ yÕu díi d¹ng Ca3(PO4)2 . Theo b¹n ninh x¬ng

b»ng níc th× níc x¬ng thu ®îc cã giµu canxi vµ

photpho hay kh«ng? NÕu muèn níc x¬ng thu ®îc cã nhiÒu

canxi vµ photpho ta nªn lµm g×?

a.ChØ ninh x¬ng víi níc.

b.Cho thªm vµo níc ninh x¬ng mét Ýt qu¶ chua ( me,

sÊu, däc…).

c.Cho thªm Ýt v«i t«i.

d.Cho thªm Ýt muèi ¨n.

28. Cho dung dÞch natri hi®roxit vµo dung dÞch ®ång

(II) sunfat ®Õn d. HiÖn tîng quan s¸t ®îc lµ:

a.Kh«ng hiÖn tîng. b.Cã bät khÝ

tho¸t ra.

c.Cã kÕt tña mµu xanh nh¹t d.Cã kÕt tña xanh

nh¹t vµ trë thµnh kh«ng mµu.

29. Êm ®un níc l©u ngµy thêng cã mét líp cÆn v«i díi

®¸y. §Ó khö cÆn, b¹n cã thÓ dïng giÊm pha vµo níc

trong Êm ng©m vµi tiÕng råi sóc s¹ch. Em h·y gi¶i

thÝch c¸ch lµm ®ã vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra

nÕu cã?

30. Khi ®å dïng b»ng ®ång bÞ gØ xanh, b¹n cã thÓ dïng

kh¨n tÈm giÊm ®Ó lau chïi. §å dïng cña b¹n sÏ s¸ng ®Ñp

nh míi. H·y gi¶i thÝch c¸ch lµm ®ã vµ viÕt c¸c ph¬ng

tr×nh ph¶n øng x¶y ra nÕu cã?

I.2. Phi kim.

I.2.1.Ph©n nhãm chÝnh nhãm VII - Halogen.

Obitan nguyªn tö Clo M« h×nh ph©n tö Clo KhÝ

Clo

1.T¹i sao trong c«ng nghiÖp ngêi ta dïng ph¬ng ph¸p

®iÖn ph©n dung dÞch natriclorua b·o hoµ chø kh«ng dïng

ph¶n øng oxi ho¸ khö gi÷a c¸c chÊt ®Ó ®iÒu chÕ clo?

2. §Ó diÖt chuét ë ngoµi ®ång ngêi ta cã thÓ cho khÝ

clo qua nh÷ng èng mÒm vµo hang chuét. Hai tÝnh chÊt

nµo cña clo cho phÐp sö dông clo nh vËy?

3. Thæi khÝ clo ®i qua dung dÞch natricacbonat ngêi ta

thÊy cã khÝ cacbon®ioxit bay ra. H·y gi¶i thÝch hiÖn

tîng vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

4. Cã mét èng h×nh trô chøa ®Çy khÝ clo.Ngêi ta lµm

thÝ nghiÖm ®èt ch¸y hidro ë phÇn trªn cña èng. Sau ®ã

ngêi ta ®a mét ngän nÕn ®ang ch¸y vµo èng. NÕu ®a ngän

nÕn tõ tõ vµo èng th× nÕn t¾t ngay ë phÇn trªn cña

èng. NÕu ®a thËt nhanh ngän nÕn xuèng ®¸y èng th× nÕn

tiÕp tôc ch¸y. H·y gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng x¶y ra

trong thÝ nghiÖm nªu trªn vµ viÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n

øng. Cho biÕt chÊt lµm nÕn lµ paraffin cã c«ng thøc

C20H42.

Khãa K

5. Trong thÝ nghiÖm ë h×nh bªn ngêi ta dÉn khÝ clo míi

Clo

®iÒu chÕ tõ mangan®ioxit r¾n

vµ dung dÞch axit clohi®ric

GiÊy mµu

®Ëm ®Æc vµo

Dung dÞch H SO 2 4

èng h×nh trô A cã ®Æt mét miÕng giÊy mµu.

NÕu ®ãng kho¸ K th× miÕng giÊy mµu kh«ng

mÊt mµu. NÕu më kho¸ K th× giÊy mÊt mµu.

Gi¶i thÝch hiÖn tîng.

6. Mét lîng nhá khÝ clo cã thÓ lµm nhiÔm bÈn kh«ng

khÝ trong phßng thÝ nghiÖm. §Ó lo¹i bá lîng khÝ clo ®ã

cã thÓ dïng khÝ am«niac. H·y viÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n

øng x¶y ra.

7. T¹i sao níc clo cã tÝnh tÈy mµu, s¸t trïng vµ khi

®Ó l©u l¹i mÊt ®i nh÷ng tÝnh chÊt nµy.

8. Trong c¸c nhµ m¸y cung cÊp níc sinh ho¹t th× kh©u

cuèi cïng cña viÖc xö lÝ níc lµ khö trïng níc. Mét

trong c¸c ph¬ng ph¸p khö trïng níc ®ang ®îc dïng phæ

biÕn ë níc ta lµ dïng clo. Lîng clo ®îc b¬m vµo níc

trong bÓ tiÕp xóc theo tØ lÖ 5 g/m3. NÕu víi d©n sè

Hµ Néi lµ 3 triÖu, mçi ngêi dïng 200 lÝt níc/ ngµy,

th× c¸c nhµ m¸y cung cÊp níc sinh ho¹t cÇn dïng bao

nhiªu kg clo mçi ngµy cho viÖc xö lÝ níc?

9. Dïng clo ®Ó khö trïng níc sinh ho¹t lµ mét ph¬ng

ph¸p rÎ tiÒn vµ dÔ sö dông. Tuy nhiªn cÇn ph¶i thêng

xuyªn kiÓm tra nång ®é clo d ë trong níc bëi v× lîng

clo d nhiÒu sÏ g©y nguy hiÓm cho con ngêi vµ m«i tr-

êng. C¸ch ®¬n gi¶n ®Ó kiÓm tra lîng clo d lµ dïng kali

i«tua vµ hå tinh bét. H·y nªu hiÖn tîng cña qu¸ tr×nh

kiÓm tra nµy vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra (nÕu

cã).

10. §Ó s¸t trïng níc nhanh ngêi ta b¬m clo vµo trong

níc víi hµm lîng 10g/m3 ®Ó cã thÓ tiªu diÖt c¸c vi

khuÈn vµ ph¸ huû c¸c hîp chÊt h÷u c¬ trong vßng 10

phót. Cuèi giai ®o¹n khö trïng nµy ngêi ta trung hoµ

clo d b»ng lu huúnh ®ioxit hoÆc natri sunfit . H·y

viÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng trung hoµ ®ã?

11. Clo lµ mét chÊt ®éc ®èi víi c¬ thÓ con ngêi. Tuy

nhiªn, mét mÉu níc ®îc coi lµ s¹ch cã thÓ dïng trong

sinh ho¹t l¹i ph¶i cã mét hµm lîng nhá clo d ë cuèi

m¹ng líi (®Çu vßi níc dÉn vµo tõng hé sö dông). H·y

gi¶i thÝch sù “ m©u thuÉn” ®ã.

12. Clo ®îc dïng làm chÊt chèng t¹o rong rªu trong vÖ

sinh bÓ b¬i theo ph¶n øng sau: Ca(OCl)2 + 2H2O (cid:0)

2HClO + Ca(OH)2

Canxi hipoclorit ph¶n øng víi níc t¹o axit hipoclor¬

lµ mét t¸c nh©n ho¹t ®éng. ë pH b»ng 7,0 cã 27,5% axit

ion ho¸ thµnh ion hipoclorit kh«ng ho¹t ®éng. PhÇn

axit hipoclor¬ cßn l¹i (72,5%) chuyÓn thµnh clo dïng

lµm s¹ch hå b¬i.Trong hå b¬i, møc clo ®îc duy tr× ë

3ppm hay 4,23.10-5M. CÇn bao nhiªu Canxi hipoclorit

®Ó thªm vµo hå chøa 80.000 lÝt níc ®Ó clo ®¹t tiªu

chuÈn vÖ sinh lµ 3ppm ë pH b»ng 7,0?

13. NÕu më nót mét b×nh ®ùng ®Çy hidroclorua th× thÊy

khãi xuÊt hiÖn ë miÖng b×nh. Gi¶i thÝch hiÖn tîng ®ã.

14. H×nh díi ®©y m« t¶ h×nh ¶nh quan s¸t ®îc khi dÉn

khÝ hi®roclorua ®i tõ tõ qua b×nh läc khÝ chøa níc (a)

vµ b×nh chøa axit sunfuric ®Æc (b). H·y gi¶i thÝch v×

sao cã sù kh¸c nhau.

a

b

15. Håi ®Çu thÕ kØ 19 ngêi ta s¶n xuÊt natrisunfat

b»ng c¸ch cho axit sunfuric ®Æc t¸c dông víi muèi ¨n.

Khi ®ã, xung quanh c¸c nhµ m¸y s¶n

xuÊt b»ng c¸ch nµy, dông cô cña thî

thñ c«ng rÊt nhanh háng vµ c©y cèi

bÞ chÕt rÊt nhiÒu. Ngêi ta ®· cè g¾ng

cho khÝ th¶i tho¸t ra b»ng nh÷ng èng khãi cao tíi 300m

nhng t¸c h¹i cña khÝ th¶i vÉn tiÕp diÔn , ®Æc biÖt lµ

khi khÝ hËu Èm. H·y gi¶i thÝch nh÷ng hiÖn tîng trªn.

16. C«ng suÊt cña mét th¸p tæng hîp hi®roclorua lµ

25,00 tÊn hi®roclorua trong mét ngµy ®ªm.

a.TÝnh khèi lîng clo vµ hidro cÇn dïng ®Ó thu ®îc khèi

lîng hi®roclorua nãi trªn biÕt r»ng khèi lîng hidro

cÇn dïng lín h¬n 10% so víi khèi lîng tÝnh theo lÝ

thuyÕt.

b.V× sao dïng d hi®r« mµ kh«ng dïng d clo?

17. §a ra ¸nh s¸ng mét èng nghiÖm ®ùng

b¹c clorua cã nhá thªm mét Ýt giät dung dÞch quú

tÝm. HiÖn tîng nµo sÏ x¶y ra? Gi¶i thÝch.

18. Cho hai cèc A, B cã cïng khèi lîng.

§Æt A, B lªn 2 ®Üa c©n, c©n th¨ng b»ng. Cho vµo cèc A

126 gam kali cacbonat, vµo cèc B 85 gam b¹c nitrat.

Thªm vµo cèc A 100 gam dung dÞch axit sunfuric 19,6%

vµ vµo cèc B 100 gam dung dÞch axit clohi®ric 36,5%.

Hái ph¶i thªm bao nhiªu gam níc vµo cèc A hay cèc B ®Ó

c©n lËp l¹i th¨ng b»ng.

19. Cacnalit lµ muèi kho¸ng, thµnh phÇn gåm cã

kaliclorua vµ magieclorua ngËm níc. BiÕt r»ng khi nung

nãng 5,55 gam cacnalit th× thu ®îc 3,39 gam muèi khan.

MÆt kh¸c, nÕu cho 5,55 gam cacnalit t¸c dông víi dung

dÞch natrihidroxit, ®îc kÕt tña. Nung kÕt tña ®Õn khèi

lîng kh«ng ®æi th× thÊy khèi lîng cña kÕt tña gi¶m mÊt

0,36 gam. X¸c ®Þnh c«ng thøc ho¸ häc cña cacnalit.

20. Muèi ¨n khi khai th¸c tõ níc biÓn, má muèi, hå

muèi thêng cã lÉn nhiÒu t¹p chÊt nh MgCl2, CaCl2,

CaSO4…. Lµm cho muèi cã vÞ ®¾ng ch¸t vµ dÔ bÞ ch¶y níc

g©y ¶nh hëng xÊu tíi chÊt lîng muèi nªn cÇn lo¹i bá.

Mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p lo¹i bá t¹p chÊt ë muèi ¨n

lµ dïng hçn hîp Na2CO3 , NaOH, BaCl2 t¸c dông víi dung

dÞch níc muèi ®Ó lo¹i t¹p chÊt díi d¹ng c¸c chÊt kÕt

tña : CaCO3 , Mg(OH)2 , BaSO4. Mét mÉu muèi th« thu ®îc

bµng ph¬ng ph¸p bay h¬i níc biÓn vïng Bµ Nµ- Ninh

ThuËn cã thµnh phÇn khèi lîng nh sau: 96,525% NaCl;

0,190% MgCl2; 1,224% CaSO4 ; 0,010% CaCl2 ; 0,951% H2O.

Muèi má

Ruéng muèi

a. ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra khi dïng hçn

hîp A gåm Na2CO3 , NaOH, BaCl2 ®Ó lo¹i bá t¹p chÊt ë

mÉu muèi trªn.

b. TÝnh lîng khèi lîng hçn hîp A cÇn dïng ®Ó lo¹i bá

hÕt c¸c t¹p chÊt cã trong 3 tÊn muèi cã thµnh phÇn

nh trªn .

c.TÝnh thµnh phÇn phÇn tr¨m c¸c chÊt trong hçn hîp A.

Gi¶ sö c¸c ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn.

21. Trong phßng thÝ nghiÖm cã c¸c ho¸ chÊt

natriclorua, mangan®ioxit, natrihidroxit, axit

sunfuric ®Æc ta cã thÓ ®iÒu chÕ ®îc níc Javen hay

kh«ng? ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

22. §Ó ®iÒu chÕ kaliclorat víi gi¸ thµnh h¹ ngêi

ta thêng lµm nh sau: Cho khÝ clo ®i qua níc v«i

®un nãng, lÊy dung dÞch thu ®îc trén víi kaliclorua

§èt ch¸y kali clorat vµ lµm l¹nh. Khi ®ã kaliclorat sÏ kÕt tinh. H·y viÕt

ph¬ng tr×nh c¸c ph¶n øng x¶y ra vµ gi¶i thÝch v× sao

kaliclorat kÕt tinh.

23. Nhiªn liÖu r¾n dµnh cho tªn löa t¨ng tèc cña tµu

vò trô con thoi lµ mét hçn hîp amoni peclorat

( NH4ClO4) vµ bét nh«m. Khi ®îc ®èt ®Õn trªn 2000C,

amoni peclorat næ: 2NH4ClO4 (cid:0) N2 + Cl2 + 2O2 + 4 H2O.

Mçi mét lÇn phãng tµu con thoi tiªu tèn 750 tÊn amoni

peclorat.

Gi¶ sö tÊt c¶ oxi sinh ra t¸c dông víi bét nh«m, h·y

tÝnh khèi lîng nh«m dù ph¶n øng víi oxi vµ khèi lîng

nh«m oxit sinh ra.

24. T¹i sao clorua v«i ®îc dïng réng r·i h¬n níc

Javen?

25. Sau qu¸ tr×nh ®iÖn ph©n dung dÞch NaCl cã mµng

ng¨n, khÝ clo ra khái thïng ®iÖn ph©n cã chøa mét lîng

lín h¬i níc g©y ¨n mßn thiÕt bÞ, kh«ng thÓ vËn chuyÓn

vµ sö dông ®îc. V× vËy ph¶i tiÕn hµnh sÊy kh« khÝ clo

Èm råi ho¸ láng vËn chuyÓn tíi n¬i tiªu thô. H·y lùa

chän trong c¸c ho¸ chÊt sau, chÊt nµo cã thÓ dïng ®Ó

sÊy kh« khÝ clo Èm? Gi¶i thÝch?

a. CaO r¾n. b. H 2SO4 ®Æc

c.NaOH r¾n

26. Trªn thÞ trêng hiÖn cã b¸n mét ®å dïng b»ng ®iÖn

®Ó cho c¸c gia ®×nh tù chÕ dung dÞch tiªu ®éc. ChØ cÇn

dÉn níc m¸y vµo dông cô, cho Ýt muèi ¨n vµo råi c¾m

®iÖn . Mét l¸t sau ta sÏ cã dung dÞch tiªu ®éc dïng ®Ó

röa rau, qu¶, dông cô nhµ bÕp; giÆt kh¨n mÆt, giÎ lau…

vµ cßn cã t¸c dông tÈy tr¾ng n÷a.

a.Cã ph¶n øng g× x¶y ra trong dông cô trªn?

b.V× sao dung dÞch thu ®îc cã t¸c dông tiªu ®éc vµ

tÈy tr¾ng?

Obitan nguyªn tö Brom H¬i Brom

Dung dÞch Brom

27. Cho khÝ clo ®i qua dung dÞch natribromua ta thÊy

dung dÞch cã mµu vµng. TiÕp tôc cho khÝ clo ®i qua ta

thÊy dung dÞch mÊt mµu. LÊy vµi giät dung dÞch sau thÝ

nghiÖm nhá lªn giÊy quú tÝm th× giÊy quú ho¸ ®á. H·y

gi¶i thÝch hiÖn tîng vµ viÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

28. Mét èng nghiÖm h×nh trô cã mét Ýt h¬i brom. Muèn

h¬i tho¸t ra nhanh cÇn ®Æt èng ®øng th¼ng hay óp ngîc

èng treo trªn gi¸? V× sao?

29. §Ó ®iÒu chÕ axit clohi®ric ngêi ta cho natriclorua

t¸c dông víi axit sunfuric ®Æc. T¹i sao kh«ng dïng ph-

¬ng ph¸p t¬ng tù ®Ó ®iÒu chÕ axit bromhi®ric? Ngêi ta

®iÒu chÕ hi®robromua b»ng c¸ch nµo?

30. Brom lµ nguyªn liÖu ®iÒu chÕ c¸c hîp chÊt chøa

brom trong y dîc, nhiÕp ¶nh, chÊt nhuém, chÊt chèng næ

cho ®éng c¬ ®èt trong, thuèc trõ s©u…§Ó s¶n xuÊt brom

tõ nguån níc biÓn cã hµm lîng 84,975g NaBr/m3 níc biÓn

ngêi ta dïng ph¬ng ph¸p thæi khÝ clo vµo níc biÓn. L-

îng khÝ clo cÇn dïng ph¶i nhiÒu h¬n 10% so víi lÝ

thuyÕt.

a.ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra?

b.TÝnh lîng clo cÇn dïng ®Ó s¶n xuÊt ®îc 1 tÊn brom.

Gi¶ sö hiÖu suÊt ph¶n øng lµ 100%.

c. KhÝ brom thu ®îc tõ ph¬ng ph¸p trªn cã lÉn khÝ clo.

Lµm thÕ nµo ®Ó thu ®îc brom tinh khiÕt. ViÕt c¸c ph¬ng

tr×nh ph¶n øng.

31. H¬i brom rÊt ®éc, brom r¬i vµo da sÏ g©y báng

nÆng. V× vËy nÕu mét ngêi hÝt ph¶i h¬i brom th× ta cã

thÓ cho ngêi ®ã hÝt dung dÞch lo·ng cña ammoniac pha

trong rîu ®Ó tiªu ®éc. HoÆc ng©m vÕt báng brom vµo

dung dÞch ammoniac lo·ng. ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng

x¶y ra, biÕt trong ph¶n øng ®ã:

N-3 – 3e = N0 ; Br0

+ 1e = Br –;

32. Theo quy ®Þnh nång ®é brom cho phÐp trong kh«ng

khÝ lµ 2.10-5g/l. Trong mét ph©n xëng s¶n xuÊt brom,

ngêi ta ®o ®îc nång ®é Br2 lµ 1.10-4g/l. TÝnh khèi lîng

dung dÞch ammoniac 20% phun kh¾p xëng ®ã (cã kÝch thíc

100m.200m.6m) ®Ó khö ®éc hoµn toµn lîng brom cã trong

kh«ng khÝ. BiÕt r»ng: NH3 + Br2 (cid:0) N2 + NH4Br. C¸c chÊt

khÝ ®o ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn.

33. B×nh A chøa ®Çy khÝ hi®robromua. B×nh B chØ chøa

kh«ng khÝ. §Ó chuyÓn hi®robromua tõ b×nh A sang b×nh B

cã thÓ lµm nh thÕ nµo? V× sao l¹i cã thÓ lµm nh vËy?

34. H·y gi¶i thÝch v× sao dung dÞch axit bromhi®ric ®Ó

l©u trong kh«ng khÝ l¹i cã mµu vµng n©u?

35. Cho khÝ clo sôc qua dung dÞch kali i«tua mét thêi

gian dµi sau ®ã ngêi ta dïng hå tinh bét ®Ó x¸c nhËn

sù cã mÆt cña iot tù do nhng kh«ng thÊy mµu xanh. H·y

gi¶i thÝch hiÖn tîng trªn vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n

øng.

Obitan nguyªn tö Iot H¬i Iot H¬i

Iot ngng tô thµnh tinh thÓ

36. I«t ®îc b¸n trªn thÞ trêng thêng cã lÉn t¹p chÊt

lµ clo, brom, níc. §Ó tinh chÕ lo¹i iot ®ã ngêi ta

nghiÒn nã víi kali i«tua vµ v«i sèng råi nung hçn hîp

trong cèc ®Ëy b»ng mét b×nh cã chøa níc l¹nh. Khi ®ã

iot sÏ b¸m vµo ®¸y b×nh. H·y gi¶i thÝch c¸ch lµm nãi

trªn. ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

37. KhÝ hidro thu ®îc b»ng ph¬ng ph¸p ®iÖn ph©n dung

dÞch natriclorua ®«i khi bÞ lÉn t¹p chÊt lµ khÝ clo.

§Ó kiÓm tra xem khÝ hidro cã lÉn khÝ clo hay kh«ng

ngêi ta thæi khÝ ®ã qua mét dung dÞch cã chøa kali

i«tua vµ hå tinh bét. H·y gi¶i thÝch v× sao ngêi ta

l¹i lµm nh vËy?

38. Kali iotua trén trong muèi ¨n ®Ó lµm muèi iot lµ

mét chÊt rÊt dÔ bÞ oxi ho¸ thµnh I2 råi bay h¬i mÊt

nhÊt lµ khi cã níc hoÆc c¸c chÊt oxi ho¸ cã trong muèi

hoÆc khi ë nhiÖt ®é cao. Theo nghiªn cøu th× sau 3

th¸ng kali iotua trong muèi ¨n sÏ bÞ mÊt hoµn toµn. §Ó

®Ò phßng ®iÒu ®ã ngêi ta h¹n chÕ hµm lîng níc trong

muèi iot kh«ng vît qu¸ 3,5% vÒ khèi lîng (theo tiªu

chuÈn cña Liªn X«),cho thªm chÊt æn ®Þnh iot nh

Na2S2O3. Khi ®ã cã thÓ gi÷ lîng KI trong muèi iot

kho¶ng 6 th¸ng.

a.TÝnh lîng níc tèi ®a trong 1 tÊn muèi iot theo tiªu

chuÈn cña Liªn X«?

b.H·y nªu ph¬ng ph¸p b¶o qu¶n muèi iot vµ c¸ch dïng

muèi iot khi nÊu thøc ¨n nh»m h¹n chÕ sù thÊt tho¸t

iot?

39. Theo tÝnh to¸n cña c¸c nhµ khoa häc, ®Ó phßng bÖnh

bíu cæ vµ mét sè bÖnh kh¸c, mçi ngêi cÇn bæ sung

1,5.10 -4g

nguyªn tè iot mçi ngµy. NÕu lîng iot

®ã chØ®îc bæ sung tõ muèi iot (cã 25

gam KI trong1 tÊn muèi ¨n ) th× mçi

BÖnh nh©n b-íu cæ

ngêi cÇn ¨n bao nhiªu muèi iot mçi ngµy?

40. §Ó ®iÒu chÕ flo ngêi ta ph¶i ®iÖn ph©n dung dÞch

kaliflorua trong hi®ro florua láng ®· ®îc lµm s¹ch n-

íc. V× sao ph¶i tr¸nh sù cã mÆt cña níc?

Kho¸ng vËt

Florit

41. Hi®roflorua thêng ®îc ®iÒu chÕ b»ng c¸ch cho axit

sunfuric ®Æc t¸c dông víi canxi florua.

a.ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra.

b.TÝnh khèi lîng canxi florua cÇn dïng ®Ó ®iÒu chÕ

2,5kg dung dÞch axit flohi®ric 40%.

42. Tríc ®©y, trong c¸c xëng chÕ t¹o axit flohi®ric,

hÇu nh c¸c bãng ®Ìn ®Òu biÕn thµnh bãng ®Ìn mµu

tr¾ng s÷a, c¸c cöa sæ kÝnh trong dÇn biÕn thµnh kÝnh

mê. Em h·y gi¶i thÝch hiÖn tîng nµy vµ viÕt ph¬ng

tr×nh ph¶n øng nÕu cã.

43. §Ó r¨ng ch¾c khoÎ vµ gi¶m bÖnh s©u r¨ng th× hµm l-

îng flo trong níc cÇn ®¹t lµ 1,0 – 1,5 mg/l. H·y tÝnh

lîng natriflorua cÇn ph¶i pha vµo trong níc cã hµm l-

îng flo tõ 0,5mg/l lªn ®Õn 1mg/l ®Ó cung cÊp cho 3

triÖu ngêi d©n Hµ Néi, mçi ngêi dïng 200 lÝt níc/ngµy.

Gi¶ sö natriflorua kh«ng bÞ thÊt tho¸t trong qu¸ tr×nh

pha trén vµ cung cÊp ®Õn ngêi tiªu dïng.

2.2. Oxi – Lu huúnh.

Obitan nguyªn tö oxi M« h×nh ph©n tö oxi 44. Natri peoxit (Na2O2 ), kali supeoxit (KO2 ) lµ

Hång cÇu

nh÷ng chÊt oxi ho¸ m¹nh, dÔ dµng hÊp thô khÝ cacbonic

vµ gi¶i phãng khÝ oxi. Do ®ã chóng ®îc sö dông trong

b×nh lÆn hoÆc tµu ngÇm ®Ó hÊp thô khÝ cacbonic vµ cung

cÊp khÝ oxi cho con ngêi trong h« hÊp.

a.ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra biÕt r»ng trong

c¸c ph¶n øng ®ã, nguyªn tö oxi trong Na2O2, KO2 lµ

nguyªn tè tù oxi ho¸ - khö.

b. Theo nghiªn cøu, khi h« hÊp, thÓ tÝch khÝ cacbonic

mét ngêi th¶i ra xÊp xØ thÓ tÝch khÝ oxi hÝt vµo. VËy

cÇn trén Na2O2 vµ KO2 theo tØ lÖ sè mol nh thÕ nµo ®Ó

thÓ tÝch khÝ cacbonic hÊp thô b»ng thÓ tÝch khÝ oxi

sinh ra?

45. Natri peoxit (Na2O2) khi t¸c dông víi níc sÏ sinh

ra H2O2 lµ mét chÊt oxi ho¸ m¹nh cã thÓ tÈy tr¾ng ®îc

quÇn ¸o. V× vËy ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ tÈy tr¾ng cña bét

giÆt ngêi ta thêng cho thªm vµo mét Ýt bét natri

(cid:0) .

peoxit. Na2O2 + 2H2O (cid:0) 2 NaOH + H2O2 ; 2H2O2 (cid:0) 2H2O

+ O2

VËy c¸ch tèt nhÊt ®Ó b¶o qu¶n bét giÆt lµ :

A.§Ó trong mét hép kh«ng cã n¾p ®Ó

ra ngoµi ¸nh n¾ng cho bét giÆt lu«n kh« r¸o.

B.§Ó trong mét hép kh«ng cã n¾p trong bãng r©m.

C.§Ó trong mét hép cã n¾p kÝn ®Ó n¬i r©m m¸t.

D.§Ó trong mét hép kh«ng cã n¾p ®Ó n¬i r©m m¸t.

46. Mét b×nh cÇu dung tÝch 448ml ®îc n¹p oxi råi c©n.

Phãng ®iÖn ®Ó ozon ho¸, sau ®ã n¹p ®Çy oxi råi c©n .

Khèi lîng trong hai trêng hîp chªnh lÖch nhau 0,03

gam. H·y tÝnh % vÒ khèi lîng cña ozon trong hçn hîp

sau ph¶n øng. BiÕt c¸c thÓ tÝch n¹p ®Òu ë ®ktc.

47. H·y cho biÕt qu¸ tr×nh t¹o thµnh ozon trªn tÇng

cao cña khÝ quyÓn vµ nguån s¶n sinh ozon trªn mÆt ®Êt.

Ozon ë ®©u cã vai trß b¶o vÖ sù sèng, ë ®©u g©y h¹i

cho sù sèng?

TÇng ozon b¶o vÖ Tr¸i §Êt

48. C¸c chÊt freon g©y hiÖn tîng suy gi¶m tÇng ozon.

C¬ chÕ ph©n huû ozon bëi freon (vÝ dô CF2Cl2) ®îc viÕt

nh sau:

Cl CF2Cl2

+ CF2Cl (a) O 3 + Cl (cid:0) O2 + ClO

(b) O 3 +ClO (cid:0) O2 + Cl.

(c)

T¹i sao tõ mét ph©n tö CF2Cl2 cã thÓ ph©n huû hµng chôc

ngµn ph©n tö ozon?

49. Trong c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt bia, rîu, níc ngät…níc

lµ mét nguyªn liÖu quan träng, chÊt lîng cña níc ¶nh

hëng trùc tiÕp ®Õn chÊt lîng cña s¶n phÈm. Níc ®îc khö

trïng b»ng clo thêng cã mïi khã chÞu do lîng nhá clo

d g©y nªn. Do vËy mµ c¸c nhµ m¸y ®ã ®· sö dông ph¬ng

ph¸p khö trïng níc b»ng ozon ®Ó níc kh«ng cã mïi vÞ

l¹. Ozon ®îc b¬m vµo trong níc víi hµm lîng tõ 0,5 -

5 g/m3 . Lîng d ®îc duy tr× trong níc kho¶ng 5 – 10

phót ®Ó diÖt c¸c vi khuÈn cì lín (nh vi khuÈn Kock g©y

bÖnh lao, amip…..).

a.V× sao ozon l¹i cã tÝnh s¸t trïng?

b.H·y nªu ph¬ng ph¸p nhËn biÕt lîng ozon d trong níc.

c.TÝnh khèi lîng ozon cÇn dïng ®Ó khö trïng níc ®ñ s¶n

xuÊt ®îc 400 lÝt rîu vang. BiÕt r»ng ®Ó s¶n xuÊt ®îc 1

lÝt rîu vang cÇn dïng hÕt 5 lÝt níc.

Khai th¸c lu huúnh Lu huúnh tù nhiªn

50. §Ó diÖt chuét trong mét nhµ kho ngêi ta dïng ph¬ng

ph¸p ®èt lu huúnh, ®ãng kÝn cöa nhµ kho l¹i. Chuét hÝt

ph¶i khãi sÏ bÞ sng yÕt hÇu, co giËt, tª liÖt c¬ quan

h« hÊp dÉn ®Õn bÞ ng¹t mµ chÕt.

a.H·y viÕt ph¶n øng ®èt ch¸y lu huúnh. ChÊt g× ®· lµm

chuét chÕt?

b.TÝnh lîng lu huúnh cÇn ph¶i ®èt ®Ó diÖt chuét trong

nhµ kho cã diÖn tÝch 160 m2 vµ cã chiÒu cao 6 mol/lÝt.

BiÕt r»ng mçi mét mÐt khèi kh«ng gian cÇn ®èt 100 gam

lu huúnh.

51. Hçn hîp gåm S, C, KNO3 gäi lµ thuèc

sóng ®en cã thÓ dïng lµm thuèc ph¸o.

a.ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng cã thÓ

x¶y ra (Ýt nhÊt 4 ph¬ng tr×nh) khi ®èt ph¸o.

Thuèc sóng ®en

b.Mét b¹n häc sinh nãi “ §èt ph¸o g©y nguy

hiÓm cho con ngêi vµ cßn lµm « nhiÔm m«i trêng.” Em cã

®ång ý víi quan ®iÓm cña b¹n ®ã kh«ng? Gi¶i thÝch?

52. Thuû ng©n lµ mét chÊt ®éc. H·y nªu ph¬ng ph¸p ®¬n

gi¶n ®Ó lo¹i bá thuû ng©n r¬i vµo r·nh bµn, ghÕ khã

lÊy ra ®îc.

53. NÕu dïng s¾t sunfua cã lÉn s¾t kim lo¹i ®Ó ®iÒu

chÕ khÝ hi®rosunfua th× cã lÉn t¹p chÊt nµo trong khÝ

hi®rosunfua? Cã thÓ nhËn ra t¹p chÊt ®ã nh thÕ nµo?

H·y vÏ h×nh cô thÓ cña thÝ nghiÖm ®ã.

54.T¹i sao khi ®iÒu chÕ hi®rosunfua tõ sunfua kim

lo¹i ngêi ta thêng dïng axit clohi®ric mµ kh«ng dïng

axit sunfuric ®Ëm ®Æc? Gi¶i thÝch vµ viÕt ph¬ng tr×nh

ph¶n øng.

55.Ta biÕt hi®rosunfua nÆng h¬n kh«ng khÝ vµ trong tù

nhiªn cã nhiÒu nguån ph¸t sinh ra nã, nhng t¹i sao

trªn mÆt ®Êt khÝ nµy kh«ng tÝch tô l¹i?

56. DÉn khÝ hi®rosunfua ®i qua dung dÞch

kalipemanganat vµ axit sunfuric nhËn thÊy mµu tÝm cña

dung dÞch chuyÓn sang kh«ng mµu vµ vÈn ®ôc vµng. H·y

gi¶i thÝch hiÖn tîng vµ viÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

57. Cã hiÖn tîng g× x¶y ra khi :

a.Cho dung dÞch natrisunfua vµo dung dÞch ch× nitrat

vµ bari nitrat .

b.Sôc khÝ hi®rosunfua vµo dung dÞch iot; vµo dung dÞch

®ång clorua; vµo dung dÞch bariclorua. ViÕt ph¶n øng

minh ho¹ nÕu cã.

58. ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng biÓu diÔn c¸c thÝ

nghiÖm sau:

a.Cho khÝ hi®rosunfua ®i qua huyÒn phï iot, thu ®îc

dung dÞch chøa kÕt tña mµu vµng nh¹t cña lu huúnh.

b.Cho khÝ hi®ro iotua ®i qua axit sunfuric ®Æc thu ®îc

h¬i mµu tÝm vµ khÝ cã mµu trøng thèi.

59. KhÝ tho¸t ra tõ hÇm bioga

(cã thµnh phÇn chÝnh lµ khÝ

metan)®îc dïng ®Ó ®un nÊu

thêng cã mïi rÊt khã chÞu.

Nguyªn nh©n chÝnh g©y ra

mïi ®ã lµ do khÝ metan cã

HÇm Biogaz

lÉn khÝ hi®rosunfua trongqu¸ tr×nh lªn men, ph©n huû

chÊt h÷u c¬ trong ph©n ®éng vËt?Theo em, ta ph¶i lµm

thÕ nµo ®Ó kh¾c phôc ®iÒu ®ã?

60. Thµnh phÇn chÝnh cña khÝ bioga gåm cã metan(60-

70%), hi®rosunfua, cacbonic. Dùa vµo m« h×nh díi ®©y

h·y gi¶i thÝch : V× sao khÝ ®i ra tõ hÇm sinh khÝ l¹i

KhÝ ®i ra

ph¶i cho ®i qua níc? B· vµo

Buång lÊy b· (ph©n bãn)

KhÝ N- íc n- B×n íc- h - - khÝ - - - - - -

KhÝ - - - HÇm sinh - khÝ M« h×nh hÇm bioga míi cña - - - Trung Quèc - - - - - - - ---

61. T¹i mét phßng thÝ nghiÖm, ®Ó kiÓm tra hµm lîng

hi®rosunfua cã trong mÉu khÝ lÊy tõ b·i ch«n lÊp r¸c

T©y Mç, ngêi ta cho mÉu ®ã ®i vµo dung dÞch ch× nitrat

d tèc ®é 2,5 lÝt/phót trong 400 phót. Läc t¸ch kÕt

tña thu ®îc 4,78 mg chÊt r¾n mµu ®en. Dùa vµo c¸c d÷

kiÖn nãi trªn, em h·y x¸c ®Þnh hµm lîng hi®rosunfua cã

trong mÉu khÝ ®ã (theo ®¬n vÞ mg/m3) . Kh«ng khÝ t¹i

khu vùc b·i ch«n lÊp r¸c T©y Mç cã bÞ « nhiÔm kh«ng?

BiÕt r»ng theo tiªu chuÈn ViÖt Nam ë khu d©n c, hµm

lîng hi®rosunfua kh«ng ®îc vît qu¸ 0,3 mg/m3.

62. §Ó x¸c ®Þnh lîng hi®rosunfua trong kh«ng khÝ ë mét

nhµ m¸y ho¸ chÊt ngêi ta lµm nh sau:

§iÒu chÕ dung dÞch iot b»ng c¸ch ®iÖn ph©n hoµn toµn 3

lÝt dung dÞch kali i«tua cã nång ®é 6,2.10-6M. Sau ®ã

cho 2 lÝt kh«ng khÝ bÞ nhiÔm bÈn ®i qua dung dÞch sau

®iÖn ph©n thÊy mµu ®á n©u cña dung dÞch iot hoµn toµn

biÕn mÊt.

a.ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra?

b.TÝnh hµm lîng cña hi®rosunfua trong kh«ng khÝ theo

mg/l.

c.Kh«ng khÝ trong nhµ m¸y cã bÞ « nhiÔm kh«ng? BiÕt

r»ng theo tiªu chuÈn ViÖt Nam lîng hi®rosunfua trong

khu vùc nhµ m¸y kh«ng ®îc vît qu¸ 10 mg/m3.

63. Khi hoµ tan mét lîng nhá hi®rosunfua trong níc ®îc

dung dÞch trong suèt kh«ng mµu. §Ó lä thuû tinh trong

suèt ®ùng dung dÞch ®ã trong kh«ng khÝ vµi ngµy th×

thÊy h¬i cã vÈn ®ôc. H·y gi¶i thÝch vµ viÕt ph¬ng

tr×nh ph¶n øng x¶y ra.

64. Gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng sau ®©y b»ng ph¬ng tr×nh

ph¶n øng:

a.Khi sôc clo vµo dung dÞch x«®a (natricacbonat) th×

thÊy cã khÝ cacbonic bay ra. NÕu thay clo b»ng lu

huúnh ®ioxit hay lu huúnh trioxit hoÆc hi®rosunfua

th× cã hiÖn tîng trªn x¶y ra hay kh«ng?

b.Khi cho lu huúnh ®ioxit vµo níc v«i trong th× thÊy

níc v«i trong bÞ ®ôc, nÕu nhá tiÕp axit clohi®ric vµo

l¹i thÊy níc v«i trong l¹i. NÕu thay axit clohi®ric

b»ng axit sunfuric th× níc v«i cã trong l¹i hay kh«ng?

c. Cho khÝ lu huúnh ®ioxit ®i qua níc brom ®Õn khi võa

lµm mÊt mµu ®á n©u cña dung dÞch. Sau ®ã thªm dung

dÞch bariclorua vµo thÊy t¹o thµnh kÕt tña tr¾ng.

65. Lu huúnh ®ioxit lµ mét trong nh÷ng chÊt khÝ chñ

yÕu g©y ra nh÷ng c¬n ma axit g©y tæn h¹i cho nh÷ng

c«ng tr×nh ®îc lµm b»ng thÐp, ®¸. H·y gi¶i thÝch qu¸

tr×nh t¹o thµnh ma axit vµ qu¸ tr×nh ph¸ huû c¸c c«ng

tr×nh b»ng ®¸, thÐp cña ma axit vµ viÕt c¸c ph¬ng

tr×nh ph¶n øng ®Ó minh häa.

Ma axit g©y tæn h¹i cho c¸c c«ng tr×nh b»ng

s¾t thÐp, ®¸, c©y cèi.

66. Cã 4 èng nghiÖm, mçi èng ®ùng mét chÊt khÝ kh¸c

nhau, chóng ®îc óp ngîc trªn c¸c chËu ®ùng níc:

A

B

C

D

H·y cho biÕt:

a.KhÝ nµo tan trong níc nhiÒu nhÊt?

b.KhÝ nµo kh«ng tan trong níc?

c.KhÝ nµo tan trong níc Ýt nhÊt?

d.KhÝ nµo cã thÓ dù ®o¸n lµ am«niac ? BiÕt r»ng khÝ

nµy tan trong nhiÒu níc t¹o ra dung dÞch kiÒm yÕu.

e.Thªm vµi giät dung dÞch natrihidroxit vµo chËu B,

nhËn thÊy mùc níc trong chËu B d©ng cao h¬n. V× sao

l¹i x¶y ra hiÖn tîng nµy?

g.Ta cã thÓ dù ®o¸n khÝ trong èng nghiÖm B lµ khÝ nµo?

V× sao?

h.Ta cã thÓ dù ®o¸n khÝ trong èng nghiÖm D lµ khÝ nµo?

V× sao ?

67. Cã 100ml dung dÞch, axit sunfuric 98%,

d = 1,84 gam/ml. Ngêi ta muèn pha lo·ng thÓ

tÝch axit trªn thµnh dung dÞch axit sunfuric 20%.

a.TÝnh thÓ tÝch níc cÇn dïng ®Ó pha lo·ng.

b.C¸ch pha lo·ng ph¶i tiÕn hµnh nh thÕ nµo?

68. Khi lµm thÝ nghiÖm, do bÊt cÈn, em bÞ vµi giät

axit sunfuric ®Æc d©y vµo tay. Em sÏ xö lÝ tai n¹n nµy

nh thÕ nµo mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt ? BiÕt r»ng trong

phßng thÝ nghiÖm cã ®Çy ®ñ c¸c lo¹i ho¸ chÊt .

69. Axit sunfuric ®Æc lµ chÊt cã kh¶ n¨ng hÊp thô níc

lín nªn ®îc sö dông lµm kh« rÊt nhiÒu chÊt khÝ Èm. Tuy

nhiªn, ®Ó lµm kh« hi®rosunfua, ngêi ta l¹i kh«ng dïng

axit sunfuric ®Æc. H·y gi¶i thÝch vµ viÕt c¸c ph¬ng

tr×nh ph¶n øng cã thÓ x¶y ra khi cho khÝ hi®rosunfua

®i qua dung dÞch axit sunfuric ®Æc.

70. Khi cho lu huúnh ®ioxit vµo níc v«i trong th× thÊy

níc v«i trong bÞ ®ôc, nÕu nhá tiÕp axit clohi®ric vµo

l¹i thÊy níc v«i trong l¹i. NÕu thay axit clohi®ric

b»ng axit sunfuric th× níc v«i cã trong l¹i hay kh«ng?

Gi¶i thÝch b»ng ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

71. V× sao khi nhá axit sunfuric ®Ëm ®Æc vµo ®êng

HiÖn t-îng thÝ nghiÖm nhá axit sunfuric ®Æc vµo ®-êng tr¾ng

¨n (saccaroz¬ ) th× ®êng ¨nbÞ ho¸ ®en ngay lËp tøc?

Gi¶i thÝch b»ng ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

72. HiÖn tîng g× sÏ x¶y ra khi cho axit

sunfuric ®Ëm ®Æc vµo :

A. natribromua B. kali i«tua.

NÕu thay axit sunfuric ®Ëm ®Æc b»ng axit clohi®ric

hoÆc b»ng níc clo, hiÖn tîng trªn cã x¶y ra hay kh«ng?

ViÕt ph¶n øng minh häa.

73. Axit sunfuric ®Æc ®îc dïng lµm kh« nh÷ng chÊt khÝ

Èm, h·y dÉn ra mét vÝ dô. Cã nh÷ng chÊt khÝ Èm kh«ng

®îc lµm kh« b»ng axit sunfuric ®Æc, h·y dÉn ra mét vÝ

dô. V× sao?

74. Axit sunfuric ®Æc cã thÓ biÕn nhiÒu hîp chÊt h÷u

c¬ thµnh than ®îc gäi lµ sù ho¸ than. DÉn ra nh÷ng vÝ

dô vÒ sù ho¸ than cña glucoz¬, saccaroz¬. Sù lµm kh«

vµ sù ho¸ than kh¸c nhau nh thÕ nµo?

Tîng ®¸ Sù « nhiÔm do axit

75. Lµng ®¸ Non Níc trong khu du lÞch Ngò Hµnh S¬n -

§µ N½ng lµ mét ®Þa ®iÓm th¨m quan næi tiÕng ®· vµ ®ang

thu hót mét lîng lín du kh¸ch trong vµ ngoµi níc. Khi

®Õn ®©y, du kh¸ch ®îc xem tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n( ca,

xÎ, ®ôc, ®Ïo ®¸, mµi giòa, ®¸nh bãng tîng) ®Ó lµm ra

mét s¶n phÈm thñ c«ng mÜ nghÖ tõ ®¸( tîng PhËt, h¬u

nai, mü nh©n ng…). Trong qu¸ tr×nh mµi giòa, ®¸nh bãng

tîng, nh÷ng ngêi thî ë ®©y ®· hoµ axit sunfuric vµo n-

íc råi ®æ trùc tiÕp lªn tîng, nh vËy ®· rót ng¾n ®îc

thêi gian vµ c«ng søc mét c¸ch ®¸ng kÓ. Níc axit trµn

xuèng s©n råi ch¶y ra ngoµi ®êng.

a.Theo em, viÖc sö dông axit nh vËy cã ¶nh hëng nh thÕ

nµo ®Õn m«i trêng?

b.Em h·y ®Ò nghÞ c¸ch lµm gi¶m lîng axit sunfuric th¶i

ra m«i trêng cho tõng hé d©n trong lµng nghÒ ®ã?

76. Khi ph©n tÝch mét lo¹i níc biÓn ngêi ta thÊy r»ng,

trong mçi mÐt khèi níc biÓn cã chøa 2,03 kg

natrisunfat. Ph¶i thªm bao nhiªu kg bariclorua vµo mçi

mÐt khèi níc biÓn ®Ó lo¹i bá hÕt natrisunfat?

77. 1.Dïng 1 tÊn quÆng pirits¾t chøa 72% FeS2 ®Ó ®iÒu

chÕ axit sunfuric b»ng ph¬ng ph¸p tiÕp xóc. Cho toµn

bé axit thu ®îc t¸c dông víi ®ång ®Ó ®iÒu chÕ CuSO4.

5H2O. TÝnh khèi lîng CuSO4. 5H2O thu ®îc biÕt hiÖu suÊt

cña c¶ qu¸ tr×nh ®iÒu chÕ chØ ®¹t 80%.

2.§Ó trõ nÊm thùc vËt, ngêi ta dïng dung dÞch ®ång

(II) sunfat 0,8%. TÝnh lîng dung dÞch ®ång (II) sunfat

0,8% pha chÕ ®îc tõ lîng CuSO . 5H2O ë trªn.

QuÆng pitrit

78. Tõ 1 tÊn quÆng pirit chøa 75,3% FeS2 ; 13,1% CuFeS2

vµ 11,6% t¹p chÊt cã thÓ ®iÒu chÕ ®îc bao nhiªu lÝt

dung dÞch axit sunfuric 78,04% (d = 1,7 g/ml) biÕt l-

îng lu huúnh ®ioxit bÞ mÊt khi nung lµ 1,5% vµ lîng

axit bÞ mÊt m¸t lµ 0,2%.

79.a.H·y x¸c ®Þnh c«ng thøc cña oleum A, biÕt r»ng sau

khi hoµ tan 3,38g A vµo níc ngêi ta ph¶i dïng 800ml

dung dÞch kalihidroxit 0,1M ®Ó trung hoµ.

b. TÝnh khèi lîng oleum A cÇn hoµ tan vµo 200g níc ®Ó

®îc dung dÞch axit sunfuric 10%.

2.3. Nit¬ - Photpho.

M« h×nh ph©n tö amoniac Ph¶n øng gi÷a amoniac víi hi®ro

clorua Ion amo

80. Mét b¹n dïng dung dÞch amoniclorua ®Ó röa khung xe

®¹p bÞ gØ. GØ cã hÕt hay kh«ng? Gi¶i thÝch b»ng ph¬ng

tr×nh ph¶n øng? ViÖc lµm ®ã cã g©y « nhiÔm kh«ng khÝ

xung quanh hay kh«ng? Gi¶i thÝch t¹i sao?

81. Trong phßng thÝ nghiÖm khi x¾p xÕp l¹i ho¸ chÊt,

mét b¹n v« ý lµm mÊt nh·n mét lä chøa dung dÞch kh«ng

mµu. B¹n ®ã cho r»ng cã thÓ ®ã lµ dung dÞch

amonisunfat. H·y chän mét thuèc thö ®Ó kiÓm tra xem lä

®ã cã ph¶i chøa amonisunfat hay kh«ng?

82. Cho dung dÞch natri hi®roxit tõ tõ vµo dung dÞch

nh«m clorua cho tíi d. C¸c hiÖn tîng quan s¸t ®îc lµ:

a.Kh«ng hiÖn tîng. b.Cã bät khÝ tho¸t ra

vµ cã kÕt tña.

c.Cã kÕt tña. d.Cã kÕt tña

råi kÕt tña l¹i tan ra.

83. §Ó x¸c ®Þnh c«ng thøc cña tinh thÓ muèi kÐp s¾t

sunfat vµ amonisunfat ngËm níc, ngêi ta hoµ tan 28,92

gam muèi Êy vµo níc råi cho thªm mét lîng kiÒm d vµo

dung dÞch vµ ®un nhÑ. Sau ph¶n øng thu ®îc 1477 cm3

khÝ ë ®iÒu kiÖn thêng (270C, 1 atm ) vµ mét kÕt tña

mµu n©u ®á. Nung kÕt tña nµy ®Õn khèi lîng kh«ng ®æi

thu ®îc 4,8 gam chÊt r¾n. X¸c ®Þnh c«ng thøc ph¬ng

tr×nh cña muèi kÐp ban ®Çu?

84. Sau khi ph©n tÝch mÉu níc r¸c t¹i b·i ch«n lÊp r¸c

thu ®îc kÕt qu¶ sau:

C¸c chØ

Hµm lîng ë níc r¸cTiªu chuÈn cho phÐp

tiªu pH NH

7,71 – 7,88 5,50 – 9,00 22,3 - 200 1,0

(mg/lÝt) CN

0,012 0,100

(mg/lÝt)

+ ) trong níc r¸c qu¸

Nh vËy lµ hµm lîng ion amoni (NH4

cao so víi tiªu chuÈn cho phÐp nªn cÇn ®îc xö lÝ b»ng

c¸ch chuyÓn ion amoni thµnh amoniac råi chuyÓn tiÕp

thµnh nit¬ kh«ng ®éc th¶i ra m«i trêng. ViÕt c¸c ph¬ng

tr×nh chuyÓn ho¸ nãi trªn.

85. §Ó lo¹i bá ion amoni trong níc th¶i, tríc tiªn ng-

êi ta ph¶i kiÒm ho¸ dung dÞch níc th¶i b»ng natri

hi®roxit ®Õn pH = 11 sau ®ã cho ch¶y tõ trªn xuèng

trong mét th¸p ®îc n¹p ®Çy c¸c vßng ®Öm b»ng sø cßn

kh«ng khÝ ®îc thæi ngîc tõ díi lªn. Ph¬ng ph¸p nµy

lo¹i bá ®îc kho¶ng 95% lîng amoni trong níc th¶i.

a.Gi¶i thÝch c¸ch lo¹i bá amoni nãi trªn? ViÕt c¸c ph-

¬ng tr×nh ph¶n øng.

b.Cã hai mÉu níc th¶i sau:

MÉu níc th¶i Tiªu chuÈn hµm lîng Hµm lîng amoni trong

amoni cho níc th¶i (mg/lÝt)

phÐp(mg/lÝt)

Nhµ m¸y ph©n ®¹m. 1,0 18 B·i ch«n lÊp r¸c. 160

Hai lo¹i níc th¶i sau khi ®îc xö lÝ theo ph¬ng ph¸p

trªn ®· ®¹t tiªu chuÈn ®Ó th¶i ra m«i trêng cha?

86. Diªm tiªu(kali nitrat) dïng ®Ó íp thÞt muèi cã t¸c

dông lµm cho thÞt gi÷ ®îc mµu s¾c ®á hång vèn cã. Tuy

nhiªn, khi sö dông c¸c lo¹i thÞt ®îc íp b»ng diªm tiªu

nh xóc xÝch, l¹p xëng…kh«ng nªn r¸n kÜ hoÆc níng ë

nhiÖt ®é cao. H·y nªu c¬ së khoa häc cña lêi khuyªn

nµy.

87. T· lãt trÎ em sau khi giÆt s¹ch vÉn lu gi÷ l¹i mét

lîng amoniac. §Ó khö s¹ch amoniac b¹n nªn cho mét Ýt

…………vµo níc x¶ cuèi cïng ®Ó giÆt. Khi ®ã t· lãt míi

hoµn toµn ®îc s¹ch sÏ.

H·y chän mét côm tõ thÝch hîp trong c¸c côm tõ sau ®Ó

®iÒn vµo chç trèng trªn:

1. phÌn chua 2. giÊm ¨n 3.

muèi ¨n 4. níc gõng t¬i.

88.Trong phßng thÝ nghiÖm, ®Ó ®iÒu chÕ amoniac tõ

amoniclorua r¾n vµ natri hi®roxit r¾n ngêi ta thu khÝ

b»ng ph¬ng ph¸p:

a.Thu qua níc.

b.Thu qua kh«ng khÝ b»ng c¸ch quay èng nghiÖm thu khÝ

lªn.

c.Thu qua kh«ng khÝ b»ng c¸ch óp èng nghiÖm thu khÝ

xuèng.

d.Sôc qua dung dÞch axit sunfuric ®Æc.

H·y chän c¸ch thu khÝ ®óng nhÊt. Gi¶i thÝch ng¾n gän

sù lùa chän ®ã. Lµm thÕ nµo ®Ó biÕt khÝ amoniac ®· ®Çy

èng nghiÖm?

89. ViÖc s¶n xuÊt amoniac trong c«ng nghiÖp dùa trªn

ph¶n øng thuËn nghÞch sau ®©y: N2(khÝ) + 3H2(khÝ) 

2NH3(khÝ) ; (cid:0) H = -92 KJ.

Khi hçn hîp ph¶n øng ®ang ë tr¹ng th¸i c©n b»ng, nh÷ng

thay ®æi díi ®©y sÏ ¶nh hëng nh thÕ nµo ®Õn vÞ trÝ c©n

b»ng:

1. T¨ng nhiÖt ®é. 2. T¨ng ¸p suÊt.

3. Cho chÊt xóc t¸c

4. Gi¶m nhiÖt ®é. 5. LÊy amoniac ra khái

hÖ.

90. §Ó tæng hîp amoniac N2(khÝ) + 3H2(khÝ)  2NH3(khÝ) ;

(cid:0) H = -92 KJ.

Mét nhµ s¶n xuÊt ®Ò nghÞ dïng c¸c biÖn ph¸p:

a.Duy tr× nhiÖt ®é cao vµ ¸p suÊt cao.

b.Duy tr× nhiÖt ®é kh«ng cao qu¸ vµ ¸p suÊt cao

c.Duy tr× nhiÖt ®é cao vµ ¸p suÊt thêng.

d.Ho¸ láng amoniac ®Ó t¸ch amoniac ra khái hçn hîp.

Trong c¸c biÖn ph¸p trªn, nh÷ng biÖn ph¸p nµo lµhîp

lÝ?

91. HiÖn nay ngêi ta s¶n xuÊt amoniac kh«ng tõ nit¬ vµ

hi®r« tinh khiÕt mµ tiÕn hµnh sù chuyÓn ho¸ cã xóc t¸c

mét hçn hîp gåm kh«ng khÝ, h¬i níc vµ khÝ thiªn nhiªn

( cã thµnh phÇn chÝnh lµ metan). Ph¶n øng ®iÒu chÕ hi®r«: CH4 + 2H2O (cid:0) CO2 + 4H2.(1)

Ph¶n øng khö oxi ®Ó thu nit¬ trong kh«ng khÝ: CH4 +

2O2 (cid:0) CO2 + 2H2O.(2)

Ph¶n øng tæng hîp amoniac: N2(khÝ) + 3H2(khÝ) 

2NH3(khÝ) (3)

§Ó s¶n xuÊt mét tÊn khÝ amoniac cÇn lÊy 841,7 m3 kh«ng

khÝ ( chøa 21,03% O2; 78,02% N2; cßn l¹i lµ khÝ hiÕm).

Hái cÇn ph¶i lÊy bao nhiªu m3 khÝ metan vµ bao nhiªu m3

h¬i níc ®Ó cã ®ñ lîng hi®r« vµ nit¬ theo tØ lÖ 1:3 vÒ

thÓ tÝch dïng cho ph¶n øng tæng hîp amoniac. Gi¶ thiÕt

ph¶n øng (1) vµ (2) ®Òu x¶y ra hoµn toµn vµ c¸c thÓ

tÝch khÝ xÐt ë cïng ®iÒu kiÖn.

92.Theo tÝnh chÊt vËt lÝ, axit nitric lµ chÊt láng

kh«ng mµu. Nhng trong c¸c phßng thÝ nghiÖm, dung dÞch

axit nitric dï rÊt lo·ng ®Òu cã mµu vµng nh¹t. Em h·y

gi¶i thÝch hiÖn tîng nµy vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng

x¶y ra (nÕu cã)

93.Trong phßng thÝ nghiÖm cã lä ®ùng dung dÞch axit

nitric 67% (d = 1,4 g/ml), mét b¹n muèn pha chÕ thµnh

c¸c dung dÞch axit nitric 15M, 10M, 1M. B¹n ®ã cã pha

chÕ ®îc kh«ng? NÕu pha chÕ ®îc th× b¹n ®ã ph¶i lµm nh

thÕ nµo?

M« h×nh ph©n tö HNO3 Ph¶n

øng cña ®ång víi axit nitric

94. Cã c¸c thÝ nghiÖm sau:

-ThÝ nghiÖm 1: Cho mét m¶nh ®ång nhá vµo èng nghiÖm

®ùng dung dÞch kali nitrat th× kh«ng thÊy hiÖn tîng g×

x¶y ra.

-ThÝ nghiÖm 2: Cho mét m¶nh ®ång nhá vµo èng nghiÖm

®ùng dung dÞch kali nitrat råi nhá vµi giät dung dÞch

axit sunfuric ®Æc vµ, ®Ëy nót b«ng l¹i, l¾c ®Òu.

a.H·y dù ®o¸n hiÖn tîng x¶y ra trong thÝ nghiÖm 2.

ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng nÕu cã?

b.CÇn lu ý nh÷ng g× ®Ó ®¶m b¶o an toµn khi lµm thÝ

nghiÖm 2?

c.Nót b«ng cÇn ®îc tÈm ho¸ chÊt g× ®Ó kh«ng g©y «

nhiÔm m«i trêng?

d.Dung dÞch th¶i sau khi kÕt thóc thÝ nghiÖm cÇn ®îc

xö lÝ nh thÕ nµo ®Ó ®ì g©y « nhiÔm m«i trêng?

95. §Ó t¹o ®é xèp cho mét sè lo¹i b¸nh, cã thÓ dïng

muèi nµo sau ®©y:

a.(NH4)2SO4 b. NH4HCO3

c. CaCO3 d. NaCl

Gi¶i thÝch vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

96. C¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch cho thÊy níc ma thêng cã pH

(cid:0) 5,6(cã tÝnh axit nhÑ). Níc ma trong c¸c trËn ma

axit cã pH = 2 hoÆc thËm chÝ nhá h¬n n÷a.

a.Dùa vµo ph¶n øng ho¸ häc ®· biÕt h·y gi¶i thÝch c¸c

trêng hîp trªn. BiÕt ma axit x¶y ra khi cã thªm c¸c

yÕu tè:

-NhiÒu sÊm sÐt h¬n b×nh thêng.

-Trong kh«ng khÝ cã nhiÒu chÊt khÝ g©y ra m«i trêng

axit khi hîp níc nh lu huúnh ®ioxit, hi®rosunfua,

hi®ro clorua…

b.KÓ mét vµi thiÖt h¹i mµ ma axit g©y ra vµ mét sè

ho¹t ®éng cña con ngêi ®· g©y ra ma axit?

97. CÊu t¹o cña qu¶ ph¸o hoa gåm hai phÇn chÝnh : phÇn

®Çu vµ phÇn ®¸y.

*Trong phÇn ®¸y cã nhåi thuèc sóng ®en

PhÇn ®Çu

vµ ®îc nèi víi d©y dÉn.

D©y dÉn

*Trong phÇn ®Çu cã:

PhÇn ®¸y

-thuèc nhåi ch¸y ( cacbon, lu huúnh, kali nitrat)

-thuèc trî ch¸y ( kali nitrat, bari nitrat)

-chÊt ph¸t ¸nh s¸ng tr¾ng: bét nh«m, magie.

-chÊt ph¸t mµu lµ hçn hîp muèi cña c¸c kim lo¹i nh:

LiNO3 , Sr(NO3)2 : cho mµu ®á

CuCO3 , Cu(NO3)2 : cho mµu xanh

KNO3 : cho mµu tÝm

Muèi cña natri cho mµu vµng.

a.Khi ®èt ch¸y d©y dÉn, c¸c ph¶n øng ho¸ häc diÔn ra

nh thÕ nµo? ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra.

b.§èt ph¸o hoa cã g©y « nhiÔm m«i trêng kh«ng? V× sao?

98. KÏm photphua (Zn3P2) ®îc dïng ®Ó diÖt chuét. ChÊt

nµy dÔ bÞ thuû ph©n nªn khi chuét ¨n ph¶i ®i t×m n¬i

cã nguån níc ®Ó uèng vµ chÕt. ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n

øng thuû ph©n cña kÏm photphua.

Obitan nguyªn tö P Photphot pho ®á

Photpho ®en

99. Vµo mïa hÌ, ë nh÷ng khu nghÜa ®Þa hoÆc b·i r¸c cã

nhiÒu x¸c ®éng vËt thêng cã hiÖn tîng “ ma tr¬i “.

Gi¶i thÝch hiÖn tîng.

Diªm

Sù ph¸t s¸ng cña Photpho

100. Trong thµnh phÇn cña vá bao diªm thêng cã

photpho; ë ®Çu que diªm thêng cã lu huúnh vµ kali

clorat.

a.Trong thuèc diªm, ngêi ta dïng photpho tr¾ng hay

photpho ®á? V× sao?

b.ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng cña photpho víi kali

clorat khi quÑt diªm? V× sao khi quÑt que diªm trong

bãng tèi ta l¹i nh×n thÊy mét vÖt s¸ng ë vá bao diªm.

101. Trong phßng thÝ nghiÖm, mét b¹n häc sinh thö ®iÒu

chÕ thuèc diªm b»ng c¸ch trén bét photpho ®á víi kali

clorat, bét thuû tinh theo tØ lÖ 50 : 35 : 15 vÒ khèi

lîng. Khi trén ®óng tØ lÖ trªn, b¹n ®ã cho hçn hîp

trªn vµo cèi vµ dïng chµy gi· ®Ó nghiÒn chóng thµnh

bét. Hçn hîp næ. B¹n ®ã bÞ th¬ng ë tay vµ mÆt. B¹n ®ã

lµm sai ë kh©u nµo? Theo em, ®Ó trén ®îc thuèc diªm an

toµn ph¶i lµm nh thÕ nµo? Trong thùc tÕ, ngêi ta lµm

nh thÕ nµo ®Ó an toµn khi lµm diªm?

102. Khi thuû ph©n mét lo¹i ®Êt ®Ìn chøa t¹p chÊt

canxiphotphua(Ca3P2) ngêi ta thu ®îc hçn hîp khÝ cã mïi

rÊt khã chÞu.

a.ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng thuû ph©n lo¹i ®Êt ®Ìn nãi

trªn vµ cho biÕt chÊt g× g©y mïi cña hçn hîp khÝ?

b.Ph©n tÝch hçn hîp khÝ thu ®îc khi thuû ph©n 3kg ®Êt

®Ìn nãi trªn ngêi ta x¸c ®Þnh ®îc trong ®ã cã 1,12 cm3

photphin (®o ë ®ktc).H·y tÝnh phÇn tr¨m t¹p chÊt

canxiphotphua cã trong lo¹i ®Êt ®Ìn ®ã?

103. ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng cã thÓ ®iÒu chÕ

ph©n ®¹m amoninitrat tõ kh«ng khÝ vµ níc. Theo em,

trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nµy sÏ gÆp ph¶i nh÷ng khã

kh¨n g×? Trong thùc tÕ hiÖn nay, ngêi ta s¶n xuÊt ph©n

®¹m amoninitrat tõ nguån nguyªn liÖu nµo? ViÕt s¬ ®å

®iÒu chÕ?

104. B»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc h·y ph©n biÖt c¸c lo¹i

ph©n bãn ë d¹ng tinh thÓ r¾n sau: kali nitrat,

amonisunfat, supephotphat kÐp.

105. CÇn bao nhiªu kg amonisufat

hoÆc ure ®Ó bãn cho mét hecta (ha)

®Êt trång trät nÕu tiªu chuÈn nit¬ cÇn

bãn lµ 8kg/ha? NÕu bãn gÊp rìi

lîng trªn th× c©y cã thu ®îc n¨ng

suÊt cao h¬n kh«ng? Cã lµm « nhiÔm ®Êt kh«ng? V× sao?

106. Tõ kh«ng khÝ , níc vµ khÝ th¶i c«ng nghiÖp lµ

cacbon ®ioxit, h·y viÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng ®iÒu

chÕ:

a.Ph©n ®¹m amoninitrat. b. Ph©n ®¹m Urª.

107. Khi nµo ®îc trén ph©n supephotphat ®¬n vµ

supephotphat kÐp víi v«i ®Ó bãn cho c©y trång? Khi nµo

kh«ng ®îc phÐp trén, v× sao?

108. TÝnh khèi lîng canxi ®ihi®rophotphat s¶n xuÊt ®îc

b»ng c¸ch cho axit ph«tphoric t¸c dông víi canxi

photphat. BiÕt khèi lîng canxi photphat ®· dïng lµ 9,3

tÊn vµ sù hao hôt s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ

10%.

109. TØ lÖ khèi lîng c¸c nguyªn tè dinh dìng cÇn bãn

cho ®Êt tuú thuéc vµo tõng lo¹i ®Êt vµ giai ®o¹n sinh

trëng cña c©y. Trong mét trêng hîp cô thÓ, c¸n bé n«ng

nghiÖp híng dÉn nªn bãn theo tØ lÖ mN : mP : mK = 10:

8 : 6. B¹n ®ang cã c¸c lo¹i ph©n amonisunfat, canxi

®ihi®rophotphat, kali clorua. B¹n ph¶i trén chóng theo

tØ lÖ nµo ®Ó ®¶m b¶o ®óng híng dÉn?

110. Theo sù ®iÒu tra cña c¸c nhµ khoa häc th× ®a sè

®Êt ViÖt Nam lµ ®Êt chua. §Êt chua tËp trung nhiÒu ë

vïng ®åi nói.

a.V× sao ®Êt ë vïng ®åi nói l¹i hay bÞ chua?

b.§Ó lµm gi¶m ®é chua cña ®Êt ngêi ta ph¶i lµm g×? H·y

chän nh÷ng gi¶i ph¸p mµ em cho lµ ®óng trong nh÷ng

gi¶i ph¸p sau ®©y:

1.Trång c©y phñ kÝn c¸c ®åi nói. 2.Bãn ph©n l©n

tù nhiªn tríc khi trång c©y.

3.Bãn v«i tríc khi trång c©y. 4.Bãn tro bÕp (cã

KHCO3) tríc khi trång c©y.

111. Nguyªn chÝnh lµm cho ®Êt bÞ mÆn lµ g×? Nªn dïng

lo¹i ph©n ®¹m nµo sau ®©y ®Ó bãn cho c©y trång trªn

®Êt mÆn : canxi nitrat, natri nitrat.

112. V× sao tro bÕp l¹i ®îc sö dông nh mét lo¹i ph©n

bãn ho¸ häc? Tro bÕp thÝch hîp ®Ó bãn cho vïng ®Êt

chua hay ®Êt mÆn? V× sao?

113. Ph©n l©n tù nhiªn ®îc chÕ biÕn tõ quÆng apatit

hoÆc quÆng ph«tphorit cã thµnh phÇn chÝnh lµ canxi

photphat gi¸ rÊt rÎ nhng kh«ng tan trong níc. C©y

trång chØ ®ång ho¸ ®îc chóng khi chóng chuyÓn tõ muèi

trung hoµ sang muèi axit. V× vËy, ph©n nµy thÝch hîp

nhÊt khi dïng cho vïng ®Êt………. .

Chän mét côm tõ thÝch hîp nhÊt trong c¸c côm tõ díi

®©y ®iÒn vµo chç trèng:

A. qu¸ chua. B. chua.

C. Ýt chua. D. kh«ng chua.

114. Theo em, thêi ®iÓm nµo sau ®©y lµ thÝch hîp nhÊt

®Ó bãn ph©n Ure cho lóa? V× sao?

1.Buæi s¸ng sím s¬ng cßn ®äng trªn l¸ lóa.

2.Buæi tra n¾ng.

3.Buæi chiÒu tèi mÆt trêi võa lÆn.

115. Ruéng lóa nhµ b¹n An míi cÊy ®îc mét th¸ng. Lóa

®· cøng c©y vµ ®ang træ giß cÇn ®îc bãn thóc b»ng ph©n

®¹m( b¹n An ®· chän ph©n Ure). VËy mµ

rÒu xanh ®· phñ kÝn mÆt ®Êt cÇn ph¶i bãn v«i ®Ó diÖt

rÒu. Theo em, b¹n An nªn lùa chän ph¬ng ¸n nµo trong

sè c¸c ph¬ng ¸n

díi ®©y lµ tèi u ®Ó diÖt ®îcrÒu vµ

lóa ®îc tèt h¬n?

1.Bãn v«i to¶ tríc mét l¸t råi bãn ®¹m.

2.Bãn ®¹m tríc mét l¸t råi bãn v«i to¶. Bãn ph©n cho lóa 3.Trén ®Òu v«i to¶ víi ®¹m råi bãn cïng mét lóc.

4.Bãn v«i to¶ tríc, vµi ngµy sau míi bãn ®¹m.

116. Nghiªn cøu mét mÉu ®Êt nhµ m×nh b¹n An thÊy pH

cña ®Êt ®ã b»ng 6,0. B¹n khuyªn An nªn dïng c¸c lo¹i

ph©n NPK nµo sau ®©y cho hiÖu qu¶ vµ kinh tÕ.

1.§¹m amoni, supephotphat, kali clorua.

2.§¹m nitrat, supephotphat, kali clorua.

3.§¹m nitrat, ph©n l©n nung ch¶y, kali clorua.

4.§¹m urª, ph©n l©n nung ch¶y, kali clorua.

117. B»ng kiÕn thøc ho¸ häc h·y gi¶i thÝch tÝnh khoa

häc cña c©u ca dao:

Lóa chiªm lÊp lã ®Çu bê

Nghe tiÕng sÊm dËy më cê mµ lªn.

118. Bµ con n«ng d©n thêng tËn

dông níc tiÓu ®em pha lo·ng råi

tíi cho rau xanh.Sau hai ngµy, rau

trë nªn xanh non mì mµng.

a.V× sao tíi níc tiÓu lµm cho rau

Ruéng rau muèng

xanh non h¬n?

b.Rau sau khi tíi níc tiÓu hai ngµy cã nªn h¸i b¸n

hoÆc dïng kh«ng? V× sao?

119. Cã mét sè d÷ kiÖn sau:

Vïng ®Êt pH Møc ®é chua Lo¹i c©y PH thÝch hîp cho

A B 4,5 - 5,5Chua 5,5 - 6,5Ýt chua

c©y Lóa 5,0 - 6,3 6,5 - 7,5 MÝa Cao su 4,5 - 6,0

1.H·y lùa chän vïng ®Êt thÝch hîp ®Ó trång mçi lo¹i

c©y trªn.

2.Vïng ®Êt nµo cÇn bãn v«i tríc khi trång lo¹i c©y ®·

chän ë ý 1?

3.Trong qu¸ tr×nh ch¨m sãc c¸c lo¹i c©y trång trªn

vïng ®Êt ®· lùa chän, ta nªn dïng lo¹i ph©n ®¹m nµo

sau ®©y?

a. Ph©n ®¹m amoniclorua . b. Ph©n ®¹m

canxi nitrat.

§ång lóa §ån ®iÒn cao su

§ång mÝa

120. Cïng mét gièng c©y ®îc trång trªn nh÷ng vïng ®Êt

cã tÝnh chÊt kh¸c nhau th× cÇn ph¶i lùa chän nh÷ng

lo¹i ph©n bãn kh¸c nhau.

Trªn vïng ®Êt A (cã pH = 4,5 – 5,5) vµ vïng ®Êt B ( cã

pH = 5,5 – 6,5) cïng ®îc trång khoai t©y ( thÝch hîp

trång trªn vïng ®Êt cã pH = 5,0 – 6,5).

Trong c¸c lo¹i ph©n bãn cho díi ®©y, lo¹i nµo thÝch

hîp ®Ó bãn cho khoai t©y trång trªn vïng ®Êt A, B? V×

sao?

1. canxi nitrat

2. amonisunfat 3. Ure

4. supeph«tphat ®¬n 5.

supeph«tphat kÐp

6. tro bÕp ( cã kali cacbonat) 7. kali

clorua ( cã tÝnh sinh lÝ chua

2.4. Cacbon – Silic.

121. Cïng ®îc t¹o bëi nguyªn tè cacbon, v× sao kim c-

¬ng cøng nhÊt trong tÊt c¶ c¸c chÊt cßn ruét bót ch×

®îc lµm tõ than ch× l¹i rÊt mÒm?

H1: CÊu tróc tinh thÓ than ch×.

H2: CÊu tróc tinh thÓ kim c¬ng.

122. H·y gi¶i thÝch:

a.V× sao cacbon monooxit ®îc chän ®Ó ®iÒu chÕ kim lo¹i

b»ng ph¬ng ph¸p nhiÖt luyÖn?

b.V× sao cacbon ®ioxit l¹i lµ chÊt cã t¸c dông ch÷a

ch¸y?

123. §Ó lo¹i bá cacbon monooxit vµ cacbon ®ioxit trong

khÝ th¶i cña nhµ m¸y s¶n xuÊt gang thÐp, ngêi ta lµm

nh sau:

-Thæi luång kh«ng khÝ nãng vµo khÝ th¶i.

-DÉn khÝ th¶i vµo bÓ chøa s÷a v«i.

H·y gi¶i thÝch qu¸ tr×nh lo¹i bá cacbon monooxit vµ

cacbon ®ioxit nãi trªn vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng

x¶y ra.

124. §Ó x¸c ®Þnh hµm lîng cacbon trong mét mÉu thÐp,

ngêi ta ph¶i ®èt mÉu thÐp trong oxi d vµ x¸c ®Þnh l-

îng cacbon ®ioxit t¹o thµnh.

H·y x¸c ®Þnh hµm lîng cacbon trong mÉu thÐp X, biÕt

r»ng khi ®èt 10g X trong oxi d råi dÉn toµn bé s¶n

phÈm qua níc v«i trong d thi thu ®îc 0,5g kÕt tña.

C¸c s¶n phÈm lµm tõ thÐp cacbon

125. §Ó ®Ò phßng bÞ nhiÔm ®éc cacbon monoxit, ngêi ta

sö dông mÆt n¹ víi chÊt hÊp phô lµ:

A. ®ång (II) oxit vµ mangan ®ioxit. B.

®ång (II) oxit vµ magie oxit.

C. ®ång (II) oxit vµ than ho¹t tÝnh.

D. Than ho¹t tÝnh.

H·y chän ®¸p ¸n ®óng vµ gi¶i thÝch.

126. §Ó khö mïi h«i trong tñ l¹nh, ta cã thÓ cho vµo

trong tñ vµi côc than hoa. V× sao than hoa cã thÓ khö

®îc mïi h«i trong tñ l¹nh?

127. Hi®roxianua(HCN) lµ mét chÊt láng kh«ng mµu, rÊt

dÔ bay h¬i vµ cùc ®éc. Hµm lîng giíi h¹n cho phÐp

trong kh«ng khÝ lµ 3.10-4 mg/lÝt. Nh÷ng trêng hîp bÞ

say hay chÕt v× ¨n s¾n lµ do trong s¾n cã mét lîng nhá

HCN. Lîng hi®roxianua cßn tËp trung kh¸ nhiÒu ë phÇn

vá s¾n. §Ó kh«ng bÞ nhiÔm ®éc xianua do ¨n s¾n , theo

em khi luéc s¾n cÇn:

1.Röa s¹ch vá råi luéc, khi níc s«i nªn më vung kho¶ng

5 phót.

2.T¸ch bá vá råi luéc.

3. T¸ch bá vá råi luéc, khi níc s«i nªn më vung kho¶ng

5 phót.

4.Cho thªm Ýt níc v«i trong vµo nåi luéc ®Ó trung hoµ

HCN.

H·y chän mét ®¸p ¸n ®óng vµ gi¶i thÝch.

128. Trong c«ng nghÖ chÕ biÕn vµng, ngêi ta hoµ tan

quÆng trong dung dÞch natrixianua t¹o thµnh phøc vµng

tan: Au + NaCN + O2 + H2O (cid:0) Na{Au(CN)2} + NaOH.

Läc lÊy dung dÞch råi kÕt tña vµng: Zn + Na{Au(CN)2} (cid:0) Na2{Zn(CN)4} + Au(cid:0)

H·y c©n b»ng c¸c ph¬ng tr×nh trªn.

129. Níc th¶i tõ c«ng nghÖ chÕ biÕn, trÝch li vµng cã

hµm lîng natrixianua rÊt lín cÇn thu håi ®Ó t¸i sö

dông theo ph¬ng ph¸p: cho axit sunfuric vµo dung dÞch

th¶i, thu khÝ tho¸t ra råi sôc vµo dung dÞch natri

hi®roxit. H·y viÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra

trong qu¸ tr×nh thu håi xianua trong níc th¶i.

130. Rau qu¶ nÕu b¶o qu¶n trong ®iÒu kiÖn khÝ quyÓn

b×nh thêng( 21% O2; 0,03% CO2 cßn l¹i lµ N2 vµ mét sè

khÝ kh¸c) th× rau qu¶ sÏ chÝn nÉu sau vµi ngµy. Rau

qu¶ t¬i nÕu ®îc b¶o qu¶n trong ®iÒu kiÖn h¹ thÊp hµm

lîng oxi xuèng díi 21% vµ t¨ng hµm lîng cacbon ®ioxit

lªn ë nhiÖt ®é thÝch hîp th× thêi h¹n t¨ng lªn ®¸ng

kÓ.

Trong mét kho b¶o qu¶n xoµi

cã diÖn tÝch 200 m2 vµ cã chiÒu

cao 4 m, ngêi ta rót bít oxi

vµ t¨ng cacbon ®ioxit b»ng c¸ch

®èt metan trong kho kÝn råi h¹ nhiÖt ®é xuèng 00C.

a.TÝnh hµm lîng cacbon ®ioxit trong kho khi hµm lîng

oxi ®îc rót tíi 5%.

b.Ngêi ra vµo kho l¹nh cÇn cã nh÷ng thiÕt bÞ b¶o hé g×

? V× sao?

131. DÞch vÞ d¹ dµy thêng cã pH trong kho¶ng 2-3. NÕu

ngêi nµo cã pH cña dÞch vÞ qu¸ nhá h¬n 2 th× dÔ bÞ

viªm loÐt d¹ dµy. §Ó ch÷a bÖnh nµy, ngêi bÖnh thêng

uèng tríc b÷a ¨n mét Ýt :

a.Dung dÞch natri hi®rocacbonat ( NaHCO3).

b.Níc.

c.Níc m¾m.

d.Níc ®êng.

H·y chän ph¬ng ¸n ®óng. Gi¶i thÝch ng¾n gän.

132. B×nh ch÷a ch¸y phun bät d¹ng axit- kiÒm cã cÊu

t¹o nh sau:

- èng thuû tinh hë miÖng ®ùng dung dÞch axit sunfuric.

- b×nh ®ùng dung dÞch natri hi®rocacbonat cã nång ®é

cao.

B×nh thêng, b×nh ch÷a ch¸y ®îc ®Ó ®øng th¼ng, kh«ng ®-

îc ®Ó n»m. Khi ch÷a ch¸y ph¶i dèc ngîc b×nh lªn.

a. V× sao, khi b¶o qu¶n, b×nh ch÷a ch¸y ph¶i ®Ó th¼ng

®øng? V× sao khi ch÷a ch¸y l¹i ph¶i dèc ngîc b×nh lªn?

ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra( nÕu cã).

b.Nguyªn lÝ ch÷a ch¸y cña b×nh lµ g×?

133. Khi t«i v«i ngêi ta ®æ v«i sèng vµo thïng níc råi

khuÊy ®Òu vµ gi÷ níc sao cho khi v«i ®É në hÕt cì råi

mµ vÉn cã níc næi trªn mÆt. PhÇn níc trong ë trªn

thïng v«i ®ã ®îc gäi lµ níc v«i trong. Vµi ngµy sau,

trªn bÒ mÆt níc v«i trong ®ã xuÊt hiÖn mét líp mµng

cøng mµ ta cã thÓ cÇm lªn thµnh tõng miÕng nh miÕng

kÝnh. H·y gi¶i thÝch hiÖn tîng nµy.

134. §Ó cã ®îc nh÷ng tÊm ®Öm cao su ªm ¸i, ngêi ta

ph¶i t¹o ®é xèp cho cao su trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.

ChÊt t¹o xèp lµ nh÷ng chÊt khi bÞ nhiÖt ph©n cã kh¶

n¨ng phãng thÝch c¸c chÊt khÝ nh»m t¹o ra nh÷ng kho¶ng

trèng nh nh÷ng tæ ong nhá hoÆc cùc nhá lµm cho cao su

trë nªn xèp. Mét trong nh÷ng chÊt t¹o xèp ®ã lµ natri

hi®rocacbonat.

a. V× sao natri hi®rocacbonat ®îc chän lµm chÊt t¹o

xèp cho cao su?

b. H·y so s¸nh hiÖu qu¶ t¹o xèp trong hai trêng hîp

1. ChØ dïng x mol natri hi®rocacbonat duy nhÊt.

2.Dïng x mol natri hi®rocacbonat phèi hîp víi y (y>x)

mol axit HA.

C¸t tr¾ng

cã hµm lîng silic ®ioxit lín.

135. Mét lo¹i quÆng dïng ®Ó luyÖn gang cã chøa 80%

s¾t tõ oxit vµ 10% silic ®ioxit, cßn l¹i lµ nh÷ng t¹p

chÊt kh¸c. H·y x¸c ®Þnh thµnh phÇn phÇn tr¨m cña s¾t

vµ silic trong lo¹i quÆng nµy.

136. Xö lÝ 2,581 g mét mÉu gang ngêi ta thu ®îc

0,0824g silic ®ioxit. H·y x¸c ®Þnh hµm lîng silic

trong mÉu gang?

137. Khi sÊy kh«, axit silixic bÞ mÊt níc mét phÇn

t¹o thµnh mét lo¹i vËt liÖu xèp cã tªn gäi lµ

silicagen

®îc dïng ®Ó hót Èm vµ hÊp phô nhiÒu chÊt.

H·y cho biÕt thµnh phÇn ho¸ häc cña silicagen gåm

nh÷ng chÊt g×? ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra nÕu

cã.

138. Natri florua dïng lµm chÊt b¶o qu¶n gç ®îc ®iÒu

chÕ b»ng c¸ch nung hçn hîp canxi florua, so®a vµ c¸t.

ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

139. Mét lo¹i thuû tinh cã thµnh phÇn gåm Na2SiO3 vµ

CaSiO3.ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng ®Ó gi¶i thÝch viÖc

dïng axit flohi®ric ®Ó kh¾c ch÷ lªn thuû tinh ®ã.

Thuû tinh cã thªm Coban oxit

Thuû tinh cã thªm §ång(II) oxit

Thuû tinh cã thªm Cr(III) oxit

Thuû tinh cã thªm S¾t oxit

Thuû tinh cã thªm vµng

Thuû tinh cã thªm Urani

Thuû tinh cã thªm KMnO

Thuû tinh cã thªm Niken

4

140. Natri silicat ®îc ®iÒu chÕ b»ng c¸ch nÊu nãng

ch¶y natri hi®roxit r¾n víi c¸t. H·y x¸c ®Þnh hµm lîng

silic ®ioxit trong c¸t, biÕt r»ng tõ 25 kg c¸t kh« s¶n

xuÊt ®îc 48,8kg natri silicat.

141. Sau khi ®æ bªt«ng ®îc 24 giê, ngêi ta thêng phun

hoÆc ng©m níc ®Ó b¶o dìng bª t«ng. Gi¶i thÝch viÖc lµm

®ã vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

3. Kim lo¹i.

3.1.§¹i c¬ng vÒ kim lo¹i.

1. Vonfram (W) thêng ®îc lùa chän ®Ó chÕ t¹o d©y tãc

bãng ®Ìn, nguyªn nh©n chÝnh lµ v×:

A. Vonfram lµ kim lo¹i rÊt dÎo. B. Vonfram cã

kh¶ n¨ng dÉn ®iÖn rÊt tèt.

C. Vonfram lµ kim lo¹i nhÑ. C. Vonfram cã

nhiÖt ®é nãng ch¶y cao.

H·y chän mét ph¬ng ¸n ®óng nhÊt.

§å dïng b»ng nh«m NhiÖt kÕ

§å trang søc

2. Theo em, ngêi xa ®· øng dông tÝnh chÊt vËt lÝ nµo

cña ®ång díi ®©y:

A. TÝnh dÎo. B. Cã kh¶ n¨ng dÉn

nhiÖt tèt.

C. Cã tØ khèi lín. D. Cã kh¶ n¨ng ph¶n

x¹ ¸nh s¸ng.

khi dïng ®ång lµm thµnh nh÷ng tÊm g¬ng soi?

3. H·y chän ®¸p ¸n ®óng. §ång cã ®é dÉn ®iÖn tèt h¬n

nh«m, nhng trong thùc tÕ nh«m ®îc dïng lµm d©y dÉn

nhiÒu h¬n ®ång v×:

a.Nh«m( d = 2,7 g/cm3) nhÑ h¬n ®ång (d = 8,89 g/cm3).

b.Nh«m khã bÞ oxi ho¸ h¬n ®ång.

c.Nh«m khã bÞ nãng ch¶y h¬n ®ång.

d.Nh«m cã mµu s¾c ®Ñp h¬n ®ång.

4. Mét trong nh÷ng chÊt liÖu lµm lªn vÎ ®Ñp

k× ¶o cña tranh s¬n mµi ®ã lµ nh÷ng m¶nh

mµu vµng lÊp l¸nh cùc máng. Nh÷ng m¶nh

mµu vµng lÊp l¸nh cùc máng ®ã ®îc lµm tõ

nguyªn liÖu g× vËy? ChÝnh lµ tõ kim lo¹i vµng ®îc d¸t

máng thµnh nh÷ng l¸ vµng cã chiÒu dµy 1.10-4 mm. NÕu

d¸t máng 1 chØ vµng (cã khèi lîng lµ 3,75g Au vµ cã d

= 19,32g/cm3) tíi chiÒu dµy 1.10-4mm th× diÖn tÝch l¸

vµng thu ®îc lµ bao nhiªu?

5. Nh÷ng ®å dïng b»ng b¹c l©u ngµy bÞ xØn mµu, mÊt ®i

¸nh b¹c lÊp l¸nh. Theo em, nguyªn nh©n nµo sau ®©y

®ãng vai trß chñ yÕu?

A. B¹c ®· ph¶n øng víi hi®rosunfua trong kh«ng khÝ t¹o

ra b¹c sunfua mµu ®en.

B. B¹c ®· ph¶n øng víi oxi trong kh«ng khÝ t¹o ra b¹c

oxit mµu ®en.

C. B¹c ®· ph¶n øng víi h¬i níc trong kh«ng khÝ t¹o ra

b¹c oxit mµu ®en.

D. B¹c dÇn dÇn bÞ thay ®æi cÊu tróc m¹ng tinh thÓ.

6. Mét gam hçn hèng natri t¸c dông víi níc t¹o nªn

dung dÞch kiÒm. Muèn trung hoµ dung dÞch kiÒm ®ã cÇn

dïng 50ml dung dÞch axit clohi®ric 0,2M. X¸c ®Þnh

thµnh phÇn phÇn tr¨m cña hçn hèng natri?

7. §Ó x¸c ®Þnh hµm lîng b¹c trong hîp kim ngêi ta hoµ

tan 0,5 gam hîp kim ®ã vµo axit nitric. Khi cho thªm

axit clohi®ric vµo dung dÞch ®ã thu ®îc 0,398 g kÕt

tña. TÝnh hµm lîng cña b¹c trong hîp kim?

8. §uyra lµ mét hîp kim gåm 94% Al, 4% Cu

vµ 2% c¸c kim lo¹i kh¸c nh Mg, Mn, Si, Fe…

vÒ khèi lîng.Hîp kim nµy cã ®Æc tÝnh nhÑ nh

nh«m, cøng vµ bÒn nh thÐp, chÞu ®îc nhiÖt ®é cao vµ ¸p

suÊt lín nªn ®îc sö dông trong c«ng nghÖ chÕ t¹o m¸y

bay.Mét m¸y bay vËn t¶i hµnh kh¸ch cì lín, hiÖn ®¹i cã

thÓ dïng tíi 50 tÊn hîp kim nµy. TÝnh khèi lîng Al, Cu

cÇn dïng ®Ó s¶n xuÊt 50 tÊn hîp kim ®ã.

9. Mét vËt ®îc chÕ t¹o tõ hîp kim Zn – Cu. VËt nµy ®Ó

trong kh«ng khÝ Èm, h·y cho biÕt vËt sÏ bÞ ¨n mßn theo

lo¹i nµo? V× sao? H·y tr×nh bµy c¬ chÕ cña sù ¨n mßn

nµy.

10. Ngêi ta dïng hîp kim cña thiÕc ®Ó hµn mét vËt b»ng

s¾t víi mét vËt b»ng ®ång. H·y dù ®o¸n nh÷ng hiÖn tîng

g× cã thÓ x¶y ra khi vËt ®ã tiÕp xóc víi kh«ng khÝ Èm?

Gi¶i thÝch hiÖn tîng.

11. §ång thau lµ hîp kim cña ®ång vµ kÏm. Khi th¶ mét

miÕng ®ång thau nhá vµo dung dÞch ®ång (II) clorua,

hiÖn tîng quan s¸t ®îc sÏ lµ:

a.Hîp kim kh«ng tan.

b.Hîp kim tan mét phÇn, dung dÞch thu ®îc cã mµu

xanh.

c.Hîp kim tan mét phÇn, dung dÞch thu ®îc kh«ng mµu

vµ cã mét líp vôn ®ång mµu ®á b¸m trªn hîp kim.

d.Hîp kim tan mét phÇn, dung dÞch thu ®îc cã mµu xanh

vµ mét líp vôn ®ång mµu ®á b¸m trªn hîp kim.

H·y chän mét trong c¸c ®¸p ¸n trªn.

12. Ng©m mét l¸ s¾t trong dung dÞch axit clohi®ric,

s¾t bÞ ¨n mßn chËm. NÕu cho thªm vµo dung dÞch trªn

vµi giät ®ång sunfat nhËn thÊy s¾t bÞ ¨n mßn nhanh

h¬n, bät khÝ tho¸t ra nhiÒu h¬n. H·y gi¶i thÝch hiÖn

tîng quan s¸t ®îc vµ viÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng díi

d¹ng ion rót gän.

13. H·y gi¶i thÝch v× sao cã thÓ b¶o vÖ vá tÇu biÓn

b»ng c¸ch g¾n nh÷ng tÊm kÏm vµo vá tÇu (phÇn ng©m díi

níc). Tr×nh bµy c¬ chÕ cña sù ¨n mßn sÏ x¶y ra.

14. Cã nh÷ng vËt b»ng s¾t tr¸ng thiÕc (s¾t t©y) hoÆc

s¾t tr¸ng kÏm (t«n). NÕu trªn bÒ mÆt nh÷ng vËt ®ã cã

nh÷ng vÕt xíc s©u

tíi líp s¾t bªn trong, h·y cho biÕt:

a.HiÖn tîng g× sÏ x¶y ra khi ®Æt vËt

®ã trong kh«ng khÝ Èm?

b. V× sao ngêi ta l¹i dïng t«n ®Ó lîp nhµ

mµ kh«ng dïng s¾t t©y?

15. Mét sè ®å dïng b»ng ®ång ®Ó l©u thêng cã nh÷ng vÕt

gØ mµu xanh. H·y gi¶i thÝch nguyªn nh©n sù t¹o thµnh

líp rØ ®ã?

16. Cho d·y s¾p xÕp theo chiÒu t¨ng dÇn tÝnh oxi ho¸

cña d¹ng oxi ho¸ :

Mg2+/ Mg Fe2+/ Fe Sn2+/ Sn

Pb2+/ Pb Cu2+/ Cu.

Hái pin nµo sau ®©y lµm cho bãng ®Ìn s¸ng nhÊt?

A.Pin t¹o bëi Mg, Pb, níc m¸y. B.Pin t¹o bëi

Fe, Cu, níc m¸y.

C.Pin t¹o bëi Mg, Cu, níc biÓn. D.Pin t¹o bëi

Mg, Cu, níc cÊt.

17. NhiÒu lo¹i pin nhá dïng cho ®ång hå ®eo tay, trß

ch¬i ®iÖn tö,….lµ pin b¹c oxit- kÏm. Ph¶n øng x¶y ra

trong pin cã thÓ thu gän nh sau: Zn( r¾n) + Ag2O(r¾n) + H2O (láng) (cid:0) 2Ag(r¾n) +

Zn(OH)2(r¾n).

Nh vËy, trong pin b¹c oxit-kÏm:

a. KÏm bÞ oxi ho¸ vµ lµ anot. b.

KÏm bÞ khö vµ lµ cat«t

c. B¹c oxit bÞ khö vµ lµ anot. d.

B¹c oxit bÞ oxi ho¸ vµ lµ catot.

18. C¸c vËt dông lµm b»ng b¹c bÞ mê ®i do sù h×nh

thµnh mét líp máng b¹c sunfua. §Ó lo¹i bá líp b¹c

sunfua, ngêi ta cho vËt ®ã vµo mét ch¶o nh«m chøa dung

dÞch muèi vµ ®îc ®un ®Õn gÇn s«i. C¸c b¸n ph¶n øng sau

gi¶i thÝch hiÖu qu¶ cña ph¬ng ph¸p nµy: 2Al + 3H2O (cid:0) Al2O3 + 6H+ + 6e ; Ag2S

+ 2e (cid:0) 2Ag + S2-.

Ph¸t biÓu nµo sau ®©y lµ ®óng?

a.B¹c kh«ng bÞ t¸ch ra khái vËt dông.

b.Nh«m bÞ t¸ch khái bÒ mÆt ch¶o vµ tan vµo dung dÞch .

c.Ph¬ng ph¸p tèt h¬n lµ dïng sù chµ s¸t ®Ó lµm s¹ch bÒ

mÆt vËt bÞ mê.

d. Cã thÓ ngöi thÊy mïi sunfua trong kh«ng khÝ khi

tiÕn hµnh c«ng viÖc.

19. §Ó lµm tinh khiÕt mét lo¹i bét ®ång cã lÉn bét c¸c

kim lo¹i thiÕc, kÏm, ch×, ngêi ta ng©m hçn hîp trªn

trong dung dÞch ®ång (II) nitrat .

a.H·y gi¶i thÝch viÖc lµm nµy vµ viÕt c¸c ph¬ng tr×nh

ph¶n øng x¶y ra díi d¹ng ion thu gän.

b. NÕu b¹c cã lÉn c¸c kim lo¹i nãi trªn, b»ng c¸ch nµo

cã thÓ lo¹i ®îc t¹p chÊt? ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n

øng d¹ng ion thu gän.

20. §Ó ®iÒu chÕ magie, ngêi ta tiÕn hµnh ®iÖn ph©n

nãng ch¶y magiª clorua b»ng dßng ®iÖn cã cêng ®é 2A

trong m«i trêng khÝ nit¬.

a. V× sao ph¶i tiÕn hµnh ®iÖn ph©n trong m«i trêng khÝ

nit¬?

b.§Ó thu ®îc 6 gam Mg th× ph¶i mÊt bao nhiªu thêi

gian?

21. Nhóng mét que s¾t nÆng 5 g vµo 55 ml dung dÞch

®ång (II) sunfat 15%

(d = 1,12g/ml). Khi que s¾t ®· ®îc m¹ kÝn th× khèi l-

îng lóc ®ã lµ 5,154 g.

a.H·y x¸c ®Þnh nång ®é phÇn tr¨m cña dung dÞch cßn

l¹i?

b.Dung dÞch cßn l¹i cã thÓ m¹ kÝn tèi ®a bao nhiªu que

s¾t nh trªn? Gi¶ sö c¸c ph¶n øng ®Òu cã hiÖu suÊt

100%, tèc ®é m¹, mËt ®é m¹ ë c¸c que s¾t lµ nh nhau.

22. 1. CÇn 2 lÝt dung dÞch ®ång (II) sunfat 0,01M cã

pH = 2,00 ®Ó m¹ ®iÖn:

a.T¹i sao dung dÞch cÇn pH thÊp nh vËy?

b.Trong phßng thÝ nghiÖm cã muèi CuSO4.5H2O, níc nguyªn

chÊt, axit sunfuric 98% (d = 1,84g/ml). H·y tr×nh bµy

c¸ch chuÈn bÞ dung dÞch trªn (bá qua chÊt phô).

2. Cã vËt cÇn m¹, b¶n ®ång, dung dÞch ®îc chuÈn bÞ

trªn, nguån ®iÖn thÝch hîp:

a.H·y tr×nh bµy s¬ ®å cña hÖ thèng ®Ó thùc hiÖn sù m¹

®iÖn nµy(vÏ h×nh minh ho¹ cã chó thÝch).

b.ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra trªn ®iÖn cùc.

c.TÝnh thêi gian thùc hiÖn m¹ ®iÖn nÕu biÕt:

I = 0,5A; líp m¹ cã diÖn tÝch 10 cm2 , bÒ dµy 0,17 mm;

khèi lîng riªng cña ®ång lµ 8,89 g/cm3 ; hiÖu suÊt cña

sù ®iÖn ph©n nµy ®¹t 80%.

23. §Ó lµm hu©n, huy ch¬ng ngêi ta thêng ®óc chóng

b»ng s¾t sau ®ã phñ lªn mét líp m¹ b»ng kim lo¹i nh

®ång, b¹c, vµng. §Ó líp m¹ b¹c b¸m ch¾c, mÞn, bãng ng-

êi ta sö dông ph¬ng ph¸p xianua tøc lµ ®iÖn ph©n dung

dÞch phøc xianua cña b¹c.

+ 1e = Ag + 2CN-. Anot: Ag(CN)2

Catot: 2H2O - 4e = 4H+ + O2.

Theo em :

-VËt ®Ó m¹ ph¶i treo ë catot hay anot?

-ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng ®iÖn ph©n tæng qu¸t.

M¹ b¹c M¹ vµng

M¹ ®ång

24. Xianua(CN-) lµ mét chÊt cùc ®éc, liÒu lîng g©y

chÕt ngêi cña chÊt nµy lµ 200- 300 mg/lÝt níc. Hµm l-

îng ion xianua trong níc th¶i tõ bÓ m¹ ®iÖn n»m trong

kho¶ng 58- 510 mg/lÝt nªn cÇn ph¶i ®îc xö lÝ ®Õn hµm

lîng 0,05 - 0,2 mg/lÝt ( tiªu chuÈn ViÖt Nam) tríc

khi th¶i ra m«i trêng. Ph©n tÝch mét mÉu níc th¶i tõ

nhµ m¸y m¹ ®iÖn ngêi ta ®o ®îc hµm lîng ion xianua lµ

78,2 mg/lÝt. §Ó lo¹i xianua ®Õn hµm lîng 0,2mg/l ngêi

ta sôc khÝ clo vµo níc th¶i trong m«i trêng pH = 9.

Khi ®ã xianua chuyÓn thµnh nit¬ kh«ng ®éc : CN - + OH- + Cl2 (cid:0) CO2 + Cl- +H2O +

N2.

a.H·y c©n b»ng ph¬ng tr×nh ph¶n øng trªn.

b.TÝnh thÓ tÝch clo ( ë ®ktc) cÇn thiÕt ®Ó khö xianua

trong 1m3 níc th¶i trªn ®Õn hµm lîng 0,2 mg/l.

c. TÝnh lîng natri hi®roxit cÇn cho vµo 1m3 níc th¶i

trªn ®Ó lu«n duy tr× pH= 9.

25. §Ó thu håi vµng tõ quÆng, mét sè c¬ së s¶n xuÊt ®·

lµm nh sau:

-NghiÒn nhá quÆng, hoµ vµo níc råi cho ch¶y qua c¸c

m¸ng dèc ®îc tr¸ng thuû ng©n. C¸c h¹t vµng ®îc gi÷ l¹i

trong hçn hèng thuû ng©n – vµng.

-LÊy hçn hèng thuû ng©n – vµng ®un víi dung dÞch axit

nitric lo·ng trong b×nh hë(hoÆc ®èt trùc tiÕp hçn hèng

thuû ng©n- vµng b»ng ngän löa ®Ìn khß cã nhiÖt ®é cao

Khai th¸c vµng

®Ó thuû ng©n bay h¬i cßn l¹i vµng).

QuÆng vµng

a.ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra khi ®un hçn

hèng thuû ng©n – vµng víi dung dÞch axit nitric lo·ng

trong b×nh hë. Ph¬ng ph¸p thu håi vµng tõ quÆng nh

trªn cã lµm « nhiÔm m«i trêng kh«ng? V× sao?

b.H·y ®Ò nghÞ ph¬ng ph¸p lµm gi¶m lîng khÝ th¶i ra m«i

trêng tõ c¸ch thu håi vµng nãi trªn.

3.2. Kim lo¹i ph©n nhãm chÝnh nhãm I- Kim lo¹i kiÒm.

Ngän löa Liti Ngän löa Natri Ngän löa KNO

3 Chuèi-mét lo¹i qu¶ giµu Kali tèt cho trÝ n·o

26. Muèn b¶o qu¶n c¸c kim lo¹i kiÒm ngêi ta ng©m kÝn

chóng trong dÇu ho¶. H·y gi¶i thÝch viÖc lµm nµy.

27. Khi míi c¾t, miÕng natri cã bÒ mÆt s¸ng tr¾ng cña

kim lo¹i. Sau khi ®Ó mét l¸t trong kh«ng khÝ th× bÒ

mÆt ®ã kh«ng cßn s¸ng n÷a mµ bÞ x¸m l¹i. H·y gi¶i

thÝch nguyªn nh©n vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra

nÕu cã.

Kim lo¹i natri ®-îc ng©m trong dÇu ho¶. Natri mÒm cã thÓ c¾t ®-îc b»ng dao

28.Trung b×nh mét ngµy ®ªm, mét thïng ®iÖn ph©n natri

clorua nãng ch¶y b»ng ph¬ng ph¸p catot thuû ng©n cã

s¶n lîng lµ 450 kg kim lo¹i natri/ 24 h. H·y cho biÕt

trong thêi gian ®ã ngêi ta thu ®îc bao nhiªu m3 khÝ

clo (®ktc)? 29. Khi ®ung nãng ch¶y ( (cid:0) 2000C ) kim lo¹i A t¸c dông

víi khÝ hi®r« t¹o thµnh hîp chÊt AH. C¶ A vµ AH ®Òu

t¸c dông m·nh liÖt víi níc vµ t¹o thµnh cïng c¸c s¶n

phÈm.

Do ®ã, hîp chÊt AH thêng ®îc dïng ®Ó n¹p khÝ vµo c¸c

phao cÊp cøu ë biÓn khi ®¾m tµu hoÆc phi c«ng nh¶y dï

xuèng biÓn. Kim lo¹i A cã thÓ ®iÒu chÕ b»ng c¸ch ®iÖn

ph©n nãng ch¶y muèi clorua cña nã. Ngêi ta nhËn thÊy

®Ó ®iÒu chÕ ®îc 1 gam kim lo¹i A cÇn ®iÖn ph©n trong 1

giê víi cêng ®é dßng 3,83 A. T×m A, AH vµ viÕt c¸c ph-

¬ng tr×nh ph¶n øng.

30. Sau khi ®i b¬i, tãc thêng kh« do níc trong bÓ b¬i

rÊt cã h¹i cho tãc. NÕu dïng níc x«®a ®Ó géi ®Çu th×

tãc sÏ trë l¹i mît mµ vµ mÒm m¹i. H·y gi¶i thÝch viÖc

lµm ®ã vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra nÕu cã.

31. V× sao dung dÞch natri hi®rocacbonat cã tÝnh kiÒm

vµ khi ®un nãng dung dÞch nµy th× tÝnh kiÒm l¹i m¹nh

h¬n? ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng ®Ó minh ho¹.

32. Sau khi ®iÖn ph©n dung dÞch natri clorua cã mµng

ng¨n víi ®iÖn cùc than ch× thu ®îc dung dÞch A gåm

natri hi®roxit vµ natri clorua. §Ó kiÓm tra hµm lîng

natri clorua cã trong dung dÞch A, ngêi ta lÊy 2 gam

dung dÞch A ®em trung hoµ b»ng axit nitric, sau ®ã

thªm dÇn dung dÞch b¹c nitrat vµo cho ®Õn d th× thu ®-

îc 0,287 gam kÕt tña.

a.ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ho¸ häc ®· x¶y ra.

b.X¸c ®Þnh thµnh phÇn phÇn tr¨m khèi lîng natri

hi®roxit cã trong dung dÞch A.

33. §iÖn ph©n dung dÞch chøa hçn hîp natri clorua vµ

axit clohi®ric (cã mµng ng¨n). Sau mçi thêi gian x¸c

®Þnh, cã c¸c hiÖn tîng:

a.Dung dÞch thu ®îc lµm quú tÝm ho¸ ®á.

b.Dung dÞch thu ®îc kh«ng ®æi mµu quú tÝm .

c.Dung dÞch thu ®îc lµm quú tÝm ho¸ xanh.

Gi¶i thÝch b»ng c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

34. ChÊt kho¸ng fenspat (hay octocla ) cã thµnh phÇn

lµ xK2O. yAl2O3. zSiO2 chiÕm tíi 18% khèi lîng vá Tr¸i

§Êt. TØ lÖ khèi lîng c¸c oxit cã trong fenspat lµ

K2O : Al2O3 : SiO2 = 0,169 : 0,183 : 0,648. H·y t×m

c«ng thøc cña fenspat.

35. Trong c«ng nghÖ t¹o xèp cho cao su, ngêi ta thêng

dïng phèi hîp natri hi®rocacbonat víi axit stearic.

Axit stearic ngoµi t¸c dông t¨ng trî phãng thÝch khÝ

cacbon ®ioxit cßn cã t¸c dông ho¸ dÎo vµ t¨ng trî lu

ho¸ hçn hîp cao su.

a. TÝnh lîng natri hi®rocacbonat cÇn dïng ®Ó t¹o xèp

cho 1 tÊn cao su. BiÕt r»ng natri hi®rocacbonat ®îc

dïng b»ng 1,26% khèi lîng cao su cÇn lµm xèp.

b. TÝnh lîng axit stearic cÇn dïng ®Ó gi¶i phãng hoµn

toµn lîng cacbon ®ioxit trong natri hi®rocacbonat.

36. §Ó dËp t¾t nh÷ng ®¸m ch¸y do dÇu hoÆc khÝ ®èt g©y

nªn, hiÖn nay ngêi ta sö dông mét lo¹i bét dËp löa kh«

cã thµnh phÇn chÝnh lµ bét natri hi®rocacbonat ®em l¹i

hiÖu qu¶ cao h¬n so víi dïng b×nh dËp löa phun bät.

H·y gi¶i thÝch v× sao dïng bét dËp löa kh« l¹i cã hiÖu

qu¶ cao h¬n so víi viÖc dïng b×nh dËp löa phun bät?

37. Nguyªn liÖu s¶n xuÊt xót – clo lµ muèi ¨n. Muèi ¨n

khi khai th¸c tõ níc biÓn, má muèi, hå muèi thêng cã

lÉn nhiÒu t¹p chÊt ®îc t¹o bëi ion magie, canxi,

sunfat…C¸c t¹p chÊt nµy lµm ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh

®iÖn ph©n nªn cÇn lo¹i bá. Em h·y nªu ph¬ng ph¸p ®Ó

lo¹i bá c¸c t¹p chÊt nãi trªn vµ viÕt c¸c ph¬ng tr×nh

ph¶n øng minh ho¹ ë d¹ng ion thu gän.

Con ngêi cã thÓ næi bång bÒnh nh c¸i phao trªn níc ë hå muèi mµ kh«ng cÇn ph¶i biÕt b¬i.

Má muèi

38. Mét mÉu muèi cã thµnh phÇn phÇn tr¨m vÒ khèi lîng

nh sau :

Canxi clorua 0,011 0,950 Níc

ChÊt% vÒ khèi lîng ChÊt % vÒ khèi lîng Natri clorua 96,525 Magiª clorua 0,190 Canxi sunfat 1,224

Hoµ tan hoµn toµn 3,5 tÊn muèi trªn vµo 10 mÐt khèi n-

íc sau ®ã tiÕn hµnh t¸ch bá t¹p chÊt (ion magie,

canxi, sunfat) b»ng ph¬ng ph¸p dïng hçn hîp A gåm

x«®a- xót- bari clorua.

a.ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra díi d¹ng ph¬ng

tr×nh ion rót gän.

b.TÝnh khèi lîng hçn hîp A tèi thiÓu dïng ®Ó t¸ch hÕt

c¸c t¹p chÊt.

c. TÝnh thµnh phÇn phÇn tr¨m c¸c chÊt cã trong hçn hîp

Gi¶ sö c¸c ph¶n øng x¶y ra cã hiÖu suÊt lµ 100%.

39. T¹i nhµ m¸y giÊy B·i B»ng cã xëng s¶n xuÊt xót –

clo víi c«ng suÊt lín nhÊt trong c¶ níc. Xót ®îc dïng

cho viÖc nÊu bét giÊy, clo dïng cho viÖc tÈy tr¾ng bét

giÊy. Níc muèi ®i vµo thïng ®iÖn ph©n cã hµm lîng

316g/lÝt. Dung dÞch thu ®îc sau ®iÖn ph©n cã chøa

natri hi®roxit víi hµm lîng 100g/lÝt.

a.TÝnh hµm lîng muèi ¨n cßn l¹i trong dung dÞch sau

®iÖn ph©n?

b.TÝnh hiÖu suÊt chuyÓn ho¸ muèi trong thïng ®iÖn

ph©n?

Gi¶ sö muèi ¨n lµ tinh khiÕt, thÓ tÝch dung dÞch ®iÖn

ph©n kh«ng thay ®æi.

B×nh lÆn dìng khÝ

40. Natri peoxit (Na2O2 ), kali supeoxit (KO2 ) là

nh÷ng chÊt dÔ dµng hÊp thô khÝ cacbonic vµ gi¶i phãng

khÝ oxi. Do ®ã chóng ®îc sö dông trong b×nh lÆn hoÆc

tµu ngÇm ®Ó phôc vô qu¸ tr×nh h« hÊp cña con ngêi.

a. ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra khi dïng natri

peoxit, kali supeoxit ®Ó hÊp thô khÝ cacbonic vµ cung

cÊp khÝ oxi cho qu¸ tr×nh h« hÊp cña con ngêi.

b. H·y so s¸nh thÓ tÝch khÝ cacbonic ®îc hÊp thu vµ

thÓ tÝch khÝ oxi sinh ra nÕu ta trén hçn hîp gåm Na2O2

vµ KO2 theo tØ lÖ 1 : 2 vÒ sè mol (hçn hîp A).

c. Du kh¸ch ®Õn víi Nha Trang, Phó Quèc rÊt thÝch ®îc

lÆn xuèng biÓn ®Ó ng¾m rõng san h«. Víi mét giê lÆn d-

íi biÓn th× trong b×nh lÆn cña mçi du kh¸ch cÇn cã

khèi lîng hçn hîp A tèi thiÓu lµ bao nhiªu? BiÕt r»ng

trong mét phót, trung b×nh mçi ngêi cÇn 250 ml khÝ oxi

vµ còng th¶i ra tõng ®ã khÝ cacbonic. Gi¶ thiÕt thÓ

tÝch c¸c khÝ ®îc ®o ë ®ktc.

3.3. Kim lo¹i ph©n nhãm chÝnh nhãm II- Kim lo¹i kiÒm

thæ.

Mµu ngän löa Stronti Kim lo¹i Bari

Th¹ch nhò trong hang ®éng

41. §Ó cã ®ñ ¸nh s¸ng chôp ¶nh khi trêi r©m hay tèi,

tríc kia ngêi ta ®èt hçn hîp gåm bét magie vµ mét

trong sè c¸c chÊt oxi ho¸ nh KClO3 , KMnO4 , KNO3 v×

khi magie ch¸y ph¸t ra ¸nh s¸ng chãi vµ giµu tia tö

ngo¹i. H·y m« t¶ qu¸ tr×nh ph¶n øng x¶y ra khi ®èt hçn

hîp bét magie vµ c¸c chÊt oxi ho¸ nãi trªn.

Th¹ch nhò TrÇn

th¹ch cao Tîng ®¸

42. H·y ghÐp c«ng thøc ho¸ häc ë cét A víi tªn gäi cña

nã ë cét B( hai cét B). Mét c«ng thøc ho¸ häc cã thÓ

cã nhiÒu h¬n mét tªn gäi.

B a.v«i sèng b. v«i t«i c.®¸ v«i d.v«i bét B e.®Êt ®Ìn g.s÷a v«i h.níc v«i trong k.v«i A 1.CaCO3 2.Ca(OH)2 3.CaO 4.CaC2

43. Trong tù nhiªn c¸c nguyªn tè canxi vµ magiª cã

trong quÆng ®ol«mit: CaCO3.MgCO3 . Tõ quÆng nµy h·y

tr×nh bµy ph¬ng ph¸p ho¸ häc ®iÒu chÕ:

a.Hai chÊt riªng biÖt lµ CaCO3 vµ MgCO3.

b.Hai kim lo¹i riªng biÖt lµ Ca vµ Mg.

44. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt v«i x¶y ra ph¶n øng sau :

CaCO3  CaO + CO2 – Q.

a.§Ó thu ®îc nhiÒu v«i ta cÇn t¸c ®éng vµo hÖ nh÷ng

yÕu tè nµo? Trong s¶n xuÊt v«i, ngêi ta ®· dïng nh÷ng

biÖn ph¸p nµo ®Ó ®¹t hiÖu suÊt cao?

b.Nung 1 tÊn ®¸ v«i chøa 8% t¹p chÊt. TÝnh khèi lîng

v«i sèng thu ®îc nÕu hiÖu suÊt ph¶n øng lµ 95%.

45. V× sao trong c¸c lß nung v«i ®Ó t¨ng n¨ng suÊt ng-

êi ta kh«ng t¨ng nhiÖt ®é lªn qu¸ cao mµ l¹i chó ý

qu¹t cho th«ng giã?

V«i sèng

Tinh thÓ canxi oxit

46. NÕu bÞ báng do v«i bét th× ngêi ta sÏ chän ph¬ng

¸n nµo sau ®©y lµ tèi u ®Ó s¬ cøu ? Gi¶i thÝch lÝ do

chän.

a.Röa s¹ch v«i bét b»ng níc råi röa l¹i b»ng dung dÞch

amoniclorua 10%.

b.Lau kh« s¹ch bét råi röa b»ng dung dÞch amoniclorua

10%.

c.ChØ röa s¹ch v«i bét b»ng níc råi lau kh«.

d.Lau kh« s¹ch bét råi röa b»ng níc xµ phßng lo·ng.

47. Trén ®Òu mét phÇn v«i víi bèn phÇn c¸t vµ lîng níc

võa ®ñ ta thu ®îc mét khèi nh·o gäi lµ v÷a v«i dïng

®Ó kÕt dÝnh c¸c viªn g¹ch, ®¸ víi nhau trong c¸c c«ng

tr×nh x©y dùng. Sau mét thêi gian, v÷a v«i ®«ng cøng

dÇn vµ g¾n chÆt víi g¹ch , ®¸.

1.Cã ph¶n øng ho¸ häc x¶y ra trong qu¸ tr×nh trén v÷a

v«i kh«ng ? ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng nÕu cã.

2.V× sao v÷a v«i l¹i ®«ng cøng dÇn vµ g¾n chÆt vµo

g¹ch, ®¸?

a.V× níc bay h¬i dÇn.

b.V× cã ph¶n øng gi÷a v«i t«i vµ khÝ cacbonic trong

khÝ quyÓn t¹o thµnh ®¸ v«i .

c.V× c¶ hai lÝ do trªn.

48. Trong c¸c hang ®éng cña nói ®¸ v«i nhiÒu chç nhò

®¸ t¹o thµnh bøc rÌm ®¸ léng lÉy nhiÒu chç l¹i t¹o

thµnh rõng m¨ng ®¸, cã chç l¹i t¹o thµnh c¸c c©y cét

®¸ vÜ ®¹i (do nhò ®¸ vµ m¨ng ®¸ nèi víi nhau) tr«ng

rÊt ®Ñp. B»ng sù hiÓu biÕt cña m×nh em h·y gi¶i thÝch

sù t¹o thµnh nhò ®¸, m¨ng ®¸. ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n

øng x¶y ra nÕu cã.

Sù t¹o thµnh th¹ch nhò Th¹ch nhò trong hang ®éng

49. §Ó khö chua cho ®Êt, ngêi n«ng d©n thêng dïng v«i

to¶ ®Ó bãn ruéng. C¸ch lµm v«i to¶ nh sau: ®Ó nh÷ng

côc v«i sèng vµo chç r©m m¸t trong vµi ngµy, v«i sèng

sÏ dÇn bë t¬i ra thµnh bét mÞn.

a. H·y cho biÕt v«i to¶ gåm cã nh÷ng chÊt g×? Gi¶i

thÝch vµ viÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng t¹o ra nh÷ng

chÊt ®ã.

b.V× sao ngêi ta kh«ng dïng v«i sèng bãn trùc tiÕp cho

®Êt, cho c©y trång mµ l¹i dïng v«i to¶?

50. Trªn bÒ mÆt vá trøng gia cÇm cã nh÷ng lç khÝ nhá

nªn kh«ng khÝ vµ vi sinh vËt cã thÓ x©m nhËp, h¬i níc

trong trøng tho¸t ra, lîng cacbon ®ioxit tÝch tô trong

trøng t¨ng lµm trøng nhanh bÞ háng. §Ó b¶o qu¶n trøng

t¬i l©u, ngêi ta ®· nhóng trøng vµo dung dÞch níc v«i

råi vít ra ®Ó r¸o ®Ó c¸c lç khÝ ®îc bÞt l¹i.

1. Theo em c¸c lç khÝ ®ã ®îc bÞt bëi chÊt g×?

A.CaO B. Ca(OH)2 C.

CaCO3 D. Ca(HCO3)2

2.Khi chän trøng ngêi ta thêng soi trøng tríc ¸nh s¸ng

®Ó xem buång khÝ trong trøng lín hay nhá tõ ®ã biÕt ®-

îc trøng ®ã cã t¬i míi hay kh«ng. Theo em, ta nªn chän

qu¶ cã buång khÝ lín hay nhá? V× sao?

nuí c

V«i sèng

51. Mét sè lo¹i vá ®å hép cã cÊu t¹o nh sau:

Tríc khi ¨n, ngêi ta dïng que nhän ®©m thñng v¸ch ng¨n

A, B cho níc trµn vµo v«i sèng. Ngêi ta lµm nh vËy ®Ó

lµm g×?

Chó ý : §é cøng toµn phÇn lµ tæng ®é cøng t¹m thêi vµ

®é cøng vÜnh cöu. Ngêi ta quy íc 1 ®¬n vÞ ®é cøng t¬ng

øng víi 20g ion Ca2+/m3 níc hoÆc 12g ion Mg2+/m3 níc

( tøc lµ 0,5 mol/ m3 níc cña mçi ion kim lo¹i).

- vµ

52. Ph©n tÝch mét mÉu níc, ngêi ta thu ®îc kÕt qu¶

sau: cã 0,01 mol Na+ ; 0,01 mol Mg2+; 0,05 mol HCO3

0,02 mol Cl-.

a.Hái níc ®ã thuéc lo¹i níc cøng t¹m thêi hay vÜnh

cöu? Gi¶i thÝch.

b.§un s«i níc håi l©u, sè mol c¸c ion sÏ b»ng bao

nhiªu? Níc cã cßn cøng kh«ng?

c.Cã thÓ dïng ho¸ chÊt nµo sau ®©y : axit clohi®ric,

canxi hi®roxit , natri cacbonat ®Ó lµm mÒm níc lo¹i n-

íc ®ã? ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

53. KÕt qu¶ kh¶o s¸t nguån níc cung cÊp cho mét nhµ

m¸y cÊp níc sinh ho¹t cho thÊy: khèi lîng canxi

hi®rocacbonat, magie hi®rocacbonat vµ canxi sunfat

trong níc t¬ng øng lµ 121,5; 11,9; 54,4 mg/l. MÉu níc

trªn thuéc lo¹i níc nµo? BiÕt r»ng:

-Níc rÊt mÒm cã ®é cøng toµn phÇn nhá h¬n 1,5.

-Níc mÒm cã ®é cøng toµn phÇn tõ 1,5-4.

-Níc trung b×nh cã ®é cøng toµn phÇn tõ 4-8.

-Níc cøng cã ®é cøng toµn phÇn tõ 8-12.

-Níc rÊt cøng cã ®é cøng toµn phÇn lín h¬n 12.

54. Trong c«ng nghÖ s¶n xuÊt bia, níc lµ mét nguyªn

liÖu quan träng. ChÊt lîng cña nguån níc ¶nh hëng lín

®Õn chÊt lîng cña bia nªn níc ®îc xö lÝ rÊt kÜ. §Ó khö

®é cøng t¹m thêi, ®ång thêi lµm gi¶m pH cña níc nh»m

t¨ng cêng ho¹t lùc cña hÖ enzim thuû ph©n trong níc

ngêi ta thêng sö dông axit lactic. Em h·y viÕt c¸c ph-

¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra. BiÕt r»ng muèi lactat cña

canxi, magie kh«ng tan trong níc.

2-. TiÕn hµnh c¸c thÝ nghiÖm sau ®èi víi mÉu

55. Mét mÉu níc M chøa c¸c ion Na+ , Ca2+ , Mg2+ , Cl- ,

- vµ SO4

HCO3

níc ®ã:

-C« c¹n 1 lÝt níc th× thu ®îc 1,319 gam muèi khan A;

nung lîng muèi khan nµy ë nhiÖt ®é cao tíi khèi lîng

kh«ng ®æi th× cßn l¹i 1,177 gam chÊt r¾n B.

-C« ®uæi bít níc trong 1 lÝt mÉu níc trªn sau ®ã thªm

natri cacbonat d vµo råi lÊy kÕt tña nung ë nhiÖt ®é

cao tíi khèi lîng kh«ng ®æi th× cßn l¹i 0,192 gam chÊt

r¾n C.

-LÊy mét lÝt níc, c« ®uæi bít níc, axit ho¸ b»ng mét

vµi giät axit nitric ®Æc, sau ®ã thªm bari clorua d

thÊy t¹o thµnh 0,5825 gam kÕt tña D.

-LÊy mét lÝt níc, c« ®uæi bít níc, axit ho¸ b»ng mét

vµi giät axit nitric ®Æc, sau ®ã thªm b¹c nitrat d

thÊy t¹o thµnh 1,722 gam kÕt tña E.

a.TÝnh nång ®é mol/lÝt cña c¸c ion trong mÉu níc M.

b.TÝnh ®é cøng t¹m thêi vµ ®é cøng vÜnh cöu (theo sè

milimol Ca2+ vµ Mg2+ cã trong 1 lÝt níc).

56. §é cøng t¹m thêi cña níc m¸y lµ 5 milimol trong 1

lÝt. TÝnh sè gam mçi muèi canxi hi®rocacbonat vµ magie

hi®rocacbonat trong 1 mÐt khèi níc, biÕt r»ng ®Ó lµm

kÕt tña hÕt c¸c ion canxi vµ magie cã trong 1 lÝt níc

cÇn 0,59 gam canxi hi®roxit.

3.4. Nh«m.

57. Trong d·y ®iÖn ho¸, nh«m ®øng tríc s¾t cã nghÜa lµ

nh«m dÔ ph¶n øng víi oxi h¬n s¾t. Nhng sao trong thùc

tÕ s¾t l¹i bÞ gØ cßn nh«m kh«ng bÞ gØ?

58. T¹i sao mét vËt b»ng nh«m kh«ng t¸c dông víi níc

nhng l¹i dÔ dµng t¸c dông víi níc trong dung dÞch

kiÒm? Gi¶i thÝch vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng minh

ho¹.

59. Khi ®å vËt b»ng nh«m bÞ bÈn ta nªn dïng vËt nµo

sau ®©y ®Ó cä röa?

a.MiÕng cä mÒm. b.MiÕng cä b»ng kim lo¹i.

c.C¸t. d.Tro bÕp (cã

chøa kali hi®rocacbonat)

Em h·y chän ph¬ng ¸n ®óng vµ gi¶i thÝch.

60. Nh©n dÞp cuèi tuÇn, mÑ b¹n An giao cho An

cä s¹ch mÊy c¸i nåi b»ng nh«m. MÑ An nãi

“ Con ph¶i cä cho s¸ng bãng lªn ®Êy nhÐ!”.

An lÊy c¸i cä nåi b»ng kim lo¹i cä röa mÊy c¸i nåi ®Õn

khi s¸ng bãng lªn th× cÊt vµo tñ bÕp.Tèi, An lÊy nåi

ra ®Ó nÊu th× thÊy chóng kh«ng s¸ng nh lóc An míi

®¸nh, An rÊt th¾c m¾c kh«ng biÕt v× sao? C¸c em h·y

gi¶i thÝch cho b¹n An hiÓu nhÐ!

61. Trong cuèn s¸ch“ 800 mÑo vÆt trong ®êi sèng”cã

viÕt r»ng: nåi nh«m chØ nªn dïng ®Ó nÊu c¬m, nÊu níc;

kh«ng nªn dïng ®Ó nÊu canh chua, kh«ng nªn ®Ó canh

chua qu¸ l©u trong nåi nh«m. Em h·y gi¶i thÝch v× sao?

Saphia (nh«m oxit cã lÉn Fe2+, Fe3+, Ti4+)

Rubi (nh«m oxit cã lÉn Cr3+)

62. Cã g× gièng vµ kh¸c nhau khi ta nhá dÇn dÇn tõng

giät :

a.Dung dÞch amoniac.

b.Dung dÞch natri hi®roxit.

vµo èng nghiÖm ®ùng dung dÞch nh«m clorua. ViÕt ph¬ng

tr×nh ph¶n øng.

63. -Nhá tõ tõ dung dÞch natri hi®roxit vµo nh«m

sunfat thÊy dung dÞch vÉn ®ôc.

-Nhá tiÕp dung dÞch natri hi®roxit vµo thÊy dung dÞch

trong trë l¹i.

-Sau ®ã nhá tõ tõ dung dÞch axit clohi®ric vµo thÊy

dung dÞch l¹i ®ôc, nhá tiÕp axit clohi®ric vµo dung

dÞch l¹i trë nªn trong.

Gi¶i thÝch hiÖn tîng vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng

minh ho¹.

64. Cã g× gièng vµ kh¸c nhau khi cho khÝ cacbonic vµ

dung dÞch axit clohi®ric lo·ng t¸c dông víi dung dÞch

muèi natri aluminat? ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y

ra.

65. Gi¶i thÝch v× sao khi cho muèi kali cacbonat vµo

dung dÞch nh«m clorua l¹i cã khÝ cacbon ®ioxit bay ra?

ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng ®Ó minh ho¹.

66. Trong phßng thÝ nghiÖm(víi ®Çy ®ñ c¸c ph¬ng tiÖn

vµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt) cã c¸c chÊt sau ®©y:

amoniclorua r¾n, ®¸ v«i, dung dÞch axit clohi®ric,

dung dÞch kali hi®roxit, dung dÞch natri cacbonat. Tõ

nh÷ng chÊt ®ã lµm thÕ nµo ®Ó :

a.T¹o ra kÕt tña nh«m hi®roxit tõ nh«m clorua?

b.T¹o ra kÕt tña nh«m hi®roxit tõ natri aluminat?

H·y dù kiÕn c¸ch lµm thÝ nghiÖm vµ viÕt c¸c ph¬ng

tr×nh ph¶n øng x¶y ra.

67. §Ó ®iÒu chÕ mét mÉu criolit nh©n t¹o, ngêi ta trén

mét mol nh«m hi®roxit víi 3 mol natri hi®roxit. Sau ®ã

xö lÝ hçn hîp nµy b»ng axit flohi®ric. ViÕt c¸c ph¬ng

tr×nh ph¶n øng vµ tÝnh khèi lîng mÉu criolit nh©n t¹o

®iÒu chÕ ®îc.

68. Cã mét mÉu boxit dïng ®Ó s¶n xuÊt

nh«m cã lÉn t¹p chÊt lµ s¾t (III) oxit,silic

®ioxit . Lµm thÕ nµo ®Ó tõ mÉu nµy cã

thÓ ®iÒu chÕ ®îc nh«m tinh khiÕt?

ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng ®· dïng.

QuÆng boxit

69. ViÕt c«ng thøc ho¸ häc cña phÌn chua vµ gi¶i

thÝch:

a.V× sao phÌn chua cã thÓ lµm trong níc?

b.Khi pH cña níc nhá h¬n 7, ngêi ta thêng dïng phÌn

chua cïng víi v«i t«i ®Ó lµm trong níc. Khi ®ã qu¸

tr×nh lµm trong níc diÔn ra nhanh, triÖt ®Ó mµ l¹i

tiÕt kiÖm phÌn. H·y gi¶i thÝch viÖc lµm ®ã.

70. B×nh ch÷a ch¸y phun bät cã cÊu t¹o nh sau:

-èng thuû tinh hë miÖng ®ùng dung dÞch nh«m sunfat.

-b×nh ®ùng dung dÞch natri hi®rocacbonat cã nång ®é

cao.

B×nh thêng, b×nh ch÷a ch¸y ®îc ®Ó ®øng th¼ng, kh«ng ®-

îc ®Ó n»m. Khi ch÷a ch¸y ph¶i dèc ngîc b×nh lªn.

è ng thñy tinh hë ®ùng dung dÞch Al (SO ) 2 4 3

Dung dÞch NaHCO 3 nång ®é cao

a. V× sao, khi b¶o qu¶n, b×nh ch÷a ch¸y ph¶i ®Ó th¼ng

®øng? V× sao khi ch÷a ch¸y l¹i ph¶i dèc ngîc b×nh lªn?

ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra( nÕu cã).

b.Nguyªn lÝ ch÷a ch¸y cña b×nh lµ g×?

71. H·y nªu ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ phÌn nh«m cã c«ng thøc

Al2(SO4)3.18H2O tõ ®Êt sÐt vµ axit sunfuric. ViÕt ph¬ng

tr×nh ph¶n øng x¶y ra biÕt ®Êt sÐt cã c«ng thøc

Al2O3.2SiO2.2H2O.

72. S¶n xuÊt nh«m b»ng ph¬ng ph¸p ®iÖn ph©n nãng ch¶y

nh«m oxit ngêi ta thêng cho thªm criolit.

a.ViÕt c«ng thøc ho¸ häc cña criolit.

b.Nªu t¸c dông cña criolit trong qu¸ tr×nh ®iÖn ph©n.

73. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh«m b»ng ph¬ng ph¸p ®iÖn

ph©n nh«m oxit nãng ch¶y, catot b»ng than ch× bÞ mßn

dÇn . H·y gi¶i thÝch v× sao catot bÞ mßn dÇn?

74. a.TÝnh lîng quÆng boxit chøa 60% nh«m oxit ®Ó s¶n

xuÊt 1 tÊn nh«m kim lo¹i, gi¶ sö hiÖu suÊt chÕ biÕn

quÆng vµ ®iÖn ph©n lµ 100%.

b.TÝnh lîng cùc than lµm anot bÞ tiªu hao khi ®iÖn

ph©n nãng ch¶y ®Ó s¶n xuÊt 27 tÊn nh«m trong 3 trêng

hîp sau:

100

1.TÊt c¶ khÝ tho¸t ra ë anot lµ cacbon ®ioxit.

2.KhÝ tho¸t ra ë anot chøa 10% cacbon oxit vµ 90%

cacbon ®ioxit (vÒ thÓ tÝch).

3.KhÝ tho¸t ra ë anot cã 10% oxi, 10% cacbon oxit vµ

80% cacbon ®ioxit (vÒ thÓ tÝch ).

3.5. S¾t.

75. V× sao s¾t bÞ oxi ho¸ (bÞ ¨n mßn) trong kh«ng khÝ

Èm?

76. T¹i sao vËt b»ng s¾t bÞ ¨n mßn nhanh trong khÝ

quyÓn cã chøa cacbon ®ioxit, lu huúnh ®ioxit , mÆc dÇu

nh÷ng chÊt nµy kh«ng trùc tiÕp t¸c dông víi s¾t?

77. Lµm c¸c thÝ nghiÖm sau:

-thÝ nghiÖm 1: Cho vµo dung dÞch axit sunfuric lo·ng

®ùng trong 3 cèc ®¸nh sè 1,2,3 mçi cèc mét miÕng s¾t.

-thÝ nghiÖm 2: Thªm vµo cèc 1 mét miÕng nh«m ®Æt tiÕp

xóc víi miÕng s¾t.

-thÝ nghiÖm 3: Thªm vµo cèc 2 mét miÕng ®ång ®Æt tiÕp

xóc víi miÕng s¾t.

-thÝ nghiÖm 4: Thªm vµo cèc 3 mét miÕng b¹c ®Æt tiÕp

xóc víi miÕng s¾t.

Nªu hiÖn tîng x¶y ra trong c¸c thÝ nghiÖm trªn vµ viÕt

c¸c ph¬ng tr×nh x¶y ra. Gi¶i thÝch sù kh¸c nhau trong

c¸c hiÖn tîng thÝ nghiÖm trªn.

101

78. Mét lo¹i quÆng s¾t trong tù nhiªn ®· ®îc lo¹i bá

t¹p chÊt. Hoµ tan quÆng nµy trong dung dÞch axit

nitric thÊy cã khÝ mµu n©u bay ra, dung dÞch thu ®îc

cho t¸c dông víi dung dÞch bari clorua thÊy cã kÕt tña

tr¾ng (kh«ng tan trong axit). H·y cho biÕt tªn thµnh

phÇn cña quÆng vµ viÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y

ra.

79. §Ó ®iÒu chÕ s¾t (II) nitrat ngêi ta hoµ tan tõ tõ

s¾t b»ng dung dÞch axit nitric lo·ng l¹nh; lóc ®ã

kh«ng cã khÝ tho¸t ra v× N+5 bÞ khö thµnh N-3.

a.ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng hoµ tan s¾t d¹ng ph©n tö

vµ d¹ng ion.

b.Lµm thÕ nµo ®Ó nhËn biÕt c¸c ion trong dung dÞch thu

®îc sau khi hoµ tan s¾t?

80. S¾t tån t¹i trong tù nhiªn (ë pH = 6-7) díi d¹ng

Fe(HCO3)2 . Ngêi ta thêng lo¹i Fe2+ khái níc díi d¹ng

kÕt tña hi®roxit b»ng c¸ch sôc oxi (kh«ng khÝ ) theo 3

c¸ch:

1.Sôc oxi mét m×nh.

2.Sôc oxi cïng víi thªm canxi hi®roxit.

3.Sôc oxi cïng víi thªm

natri cacbonat.

ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra.

§ång sunfat §ång (II) hi®roxit

Vên nho

102

81. ChÊt láng Booc®o (lµ hçn hîp ®ång (II) sunfat vµ

v«i t«i trong níc theo mét tØ lÖ nhÊt ®Þnh, chÊt láng

nµy ph¶i h¬i cã tÝnh kiÒm v× nÕu ®ång (II) sunfat d sÏ

thÊm vµo m« thùc vËt g©y h¹i lín cho c©y) lµ mét chÊt

diÖt nÊm cho c©y rÊt cã hiÖu qu¶ nªn ®îc c¸c nhµ lµm

vên a dïng, h¬n n÷a viÖc pha chÕ nã còng rÊt ®¬n gi¶n.

Dòng, mét häc sinh líp 12 muèn gióp «ng pha chÕ chÊt

láng nµy ®Ó phun nho ®· lµm nh sau:

* Hoµ tan 100 g ®ång (II) sunfat vµo 5 lÝt níc.

*Hoµ tan 150 g v«i t«i vµo 5 lÝt níc kh¸c. Sau ®ã tõ

tõ ®æ thïng s÷a v«i vµo thïng hoµ tan ®ång (II) sunfat

vµ khuÊy ®Òu thu ®îc chÊt láng xanh thÉm.

-“¤ng ¬i! Ch¸u ®em chÊt láng nµy ®i phun nho nhÐ!”

Dòng hái «ng.

-“Ch¸u ph¶i kiÓm tra xem chÊt láng ®ã ®· h¬i kiÒm cha

®· chø.”

-“Nhng ch¸u kh«ng cã chÊt chØ thÞ lµ giÊy quú tÝm hoÆc

dung dÞch phenol phtalein th× kiÓm tra b»ng c¸ch nµo

h¶ «ng? ”

-“ChÊt chØ thÞ cña «ng ®©y”. ¤ng gi¬ cho Dòng xem mét

c¸i ®inh s¾t lín. “Dïng c¸i ®inh s¾t nµy ta cã thÓ

kiÓm tra ®îc chÊt láng ®ã ®· h¬i kiÒm cha, ®iÒu nµy

«ng ¸p dông tõ kiÕn thøc ho¸ häc phæ th«ng ®Êy ch¸u

¹.”

-Dòng nh¨n tr¸n suy nghÜ. Em h·y cho biÕt:

a.Cã nh÷ng ph¶n øng ho¸ häc nµo x¶y ra trong qu¸ tr×nh

pha chÊt láng Booc®o.

103

b.¤ng cña b¹n Dòng ®· kiÓm tra tÝnh h¬i kiÒm cña chÊt

láng Booc®o b»ng c¸i ®inh s¾t nh thÕ nµo?

ViÕt tÊt c¶ nh÷ng ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra nÕu cã.

82. Trong níc ngÇm thêng tån t¹i ë d¹ng ion trong s¾t

(II) hi®rocacbonat vµ s¾t (II) sunfat cßn trong níc

mÆt (hå, ao, s«ng, suèi) s¾t thêng tån t¹i ë d¹ng s¾t

(III) hi®roxit. Hµm lîng s¾t trong níc cao lµm cho níc

cã mïi tanh, cã mµu vµng g©y ¶nh hëng xÊu tíi søc khoÎ

cña con ngêi nªn cÇn ph¶i lo¹i bá. Ta cã thÓ dïng mét

sè c¸c ph¬ng ph¸p ®¬n gi¶n ®Ó lo¹i bá s¾t nh sau:

1.Dïng giµn phun ma hoÆc bÓ trµn ®Ó cho níc míi hót tõ

giÕng khoan lªn ®îc tiÕp xóc nhiÒu víi kh«ng khÝ råi

l¾ng, läc.

2.Sôc clo vµo bÓ níc míi hót tõ giÕng khoan lªn víi

liÒu lîng thÝch hîp.

H·y gi¶i thÝch c¸c ph¬ng ph¸p lo¹i bít s¾t trong níc ë

trªn vµ viÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng cã thÓ x¶y ra.

83. Nung mét mÉu thÐp thêng cã khèi lîng 10 g

trong luång khÝ oxi d ngêi ta thu ®îc 0,196 lÝt

khÝ cacbonic ( 00C vµ 0,8 atm). H·y x¸c ®Þnh thµnh

phÇn phÇn tr¨m cña cacbon trong mÉu thÐp.

84. Tr×nh bµy nh÷ng ph¶n øng ho¸ häc khö

s¾t (III) oxit thµnh s¾t ë lß cao. Nh÷ng ph¶n øng nµy

x¶y ra trong bé phËn nµo cña lß cao? T¹i sao nh÷ng

ph¶n øng nµy l¹i x¶y ra theo tõng giai ®o¹n?

85. Cã thÓ dïng dung dÞch axit clohi®ric ®Ó hoµ tan

hoµn toµn mét mÈu gang hoÆc thÐp ®îc kh«ng? V× sao?

104

86. CÇn bao nhiªu tÊn quÆng manhetit chøa 80% s¾t tõ

oxit ®Ó cã thÓ luyÖn ®îc 800 tÊn gang cã hµm lîng s¾t

lµ 95%. BiÕt r»ng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lîng s¾t bÞ

hao hôt lµ 1%.

87. TÝnh lîng gang ®îc s¶n xuÊt bëi 928 tÊn s¾t tõ

oxit biÕt r»ng trong gang chøa 4% C (bá qua c¸c t¹p

chÊt kh¸c ë trong gang vµ trong quÆng).

88. TÝnh khèi lîng gang chøa 94% s¾t s¶n xuÊt ®îc tõ 1

tÊn quÆng hªmatit n©u Fe2O3.H2O . BiÕt r»ng trong quÆng

nµy cã 20% t¹p chÊt kh«ng chøa s¾t.

89. Cã mét lo¹i oxit s¾t dïng ®Ó luyÖn gang. NÕu khö a

gam oxit s¾t nµy b»ng cacbon oxit ë nhiÖt ®é cao ngêi

ta thu ®îc 0,84 gam s¾t vµ 0,448 lÝt khÝ

cacbonic(®ktc).

a.X¸c ®Þnh c«ng thøc ho¸ häc cña lo¹i oxit s¾t nãi

trªn?

b.TÝnh thÓ tÝch dung dÞch HCl 2M cÇn dïng ®Ó hoµ tan

hÕt a gam oxit s¾t?

105

QuÆng s¾t ®îc nÊu ch¶y, khö bít t¹p chÊt.

ThÐp gia sµng

90. §Ó khö 2 tÊn s¾t tõ oxit chøa 7,2% t¹p chÊt kh«ng

bÞ khö, cÇn dïng 1,6 tÊn than cèc chøa 4% tro vµ

7840m3 kh«ng khÝ ( ®ktc). X¸c ®Þnh thµnh phÇn cña khÝ

lß cao?

4.Ho¸ häc vµ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ, x· héi, m«i trêng.

Néi dung trong chñ ®Ò nµy cã thÓ sö dông lµm nguån t

liÖu cung cÊp th«ng tin phôc vô trong c¸c bµi gi¶ng.

Gi¸o viªn cã thÓ dïng c¸c néi dung nµy ®Ó tæ chøc c¸c

ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ theo chñ ®Ò.

4.1. Ho¸ häc vµ vÊn ®Ò kinh tÕ.

§Ó ph¸t triÓn kinh tÕ th× vÊn ®Ò n¨ng lîng, nhiªn liÖu

vµ vËt liÖu cho c¸c nghµnh s¶n xuÊt cã mét vai trß hÕt

søc quan träng. Ho¸ häc ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt vµ ph¸t

triÓn c¸c vÊn ®Ò nµy nh thÕ nµo?

a.VÊn ®Ò n¨ng lîng vµ nhiªn liÖu.

106

Mäi qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®Òu cÇn ®îc cung cÊp n¨ng lîng

cho dï ®ã lµ ho¹t ®éng cña mét tÕ bµo, mét c¬ thÓ hay

mét cç m¸y. C¸c d¹ng n¨ng lîng chuyÓn ho¸ tõ d¹ng nµy

sang d¹ng kh¸c. VÝ dô: ®èt ch¸y c¸c nhiªn liÖu ho¸

th¹ch nh than, gç, dÇu má, khÝ thiªn nhiªn sinh ra

nhiÖt n¨ng. NhiÖt n¨ng cung cÊp n¨ng lîng cho qu¸

tr×nh s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, nguån nhiªn liÖu nµy kh«ng

ph¶i lµ v« tËn mµ sÏ dÇn c¹n kiÖt ®i. VËy chóng ta

ph¶i lµm g× ®Ó sö dông nguån nhiªn liÖu ®ã mét c¸ch

hiÖu qu¶ nhÊt? Chóng ta sÏ lÊy g× ®Ó thay thÕ nguån

nhiªn liÖu ®ang dÇn c¹n kiÖt ®ã?

-TËn dông nguån n¨ng lîng s½n cã trong tù nhiªn: n¨ng

lîng níc, giã, mÆt trêi, thuû triÒu….

VÝ dô: tËn dông n¨ng lîng mÆt trêi ®Ó ®un nÊu, lµm

nãng níc t¾m…..

MÆt trêi vµ Tr¸i ®Êt

BÕp h×nh pharabol vµ h×nh hép sö dông n¨ng l-îng mÆt trêi

- ChÕ biÕn c¸c nguån nhiªn liÖu th« thµnh c¸c nhiªn

liÖu tinh vµ c¸c nguyªn vËt liÖu cho c¸c ngµnh s¶n

xuÊt kh¸c.

VÝ dô: Tr÷ lîng cña than lµ rÊt lín so víi nguån dÇu

má trªn qu¶ ®Êt. Than lµ nguån n¨ng lîng quam träng

cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ ®êi sèng. ThÕ nhng, 84% than lµ trùc tiÕp dïng vµo viÖc ®èt. ViÖc ®èt trùc

tiÕp than cã ba ®iÒu bÊt lîi:

107

Khai th¸c than Than b¸nh

+ Møc tËn dïng nguån n¨ng lîng thÊp.

+Trong than cã chøa nhiÒu hîp chÊt,

nÕu sö dông mét c¸ch tæng hîp

th× n©ng cao ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ,

nÕu chØ dïng ®Ó ®èt kh«ng th«i th× v« cïng l·ng phÝ.

+Lµm « nhiÔm m«i trêng nghiªm träng.

§Ó tr¸nh ®îc ba vÊn ®Ò trªn, c¸c nhµ khoa häc ®·

nghiªn cøu ph¬ng ph¸p chuyÓn ho¸ than thµnh khÝ than ,

dÇu má vµ x¨ng. Nh vËy than ®em l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n

nhiÒu so víi viÖc ®èt trùc tiÕp.

-Tæng hîp nhiªn liÖu nh©n t¹o tõ nguån nguyªn liÖu v«

tËn s½n cã trong tù nhiªn.

VÝ dô:

+tæng hîp nhiªn liÖu ch¹y ®éng c¬ ®èt trong tõ kh«ng

khÝ vµ níc.

+Trong lo¹i ®Ìn trang trÝ ë h×nh díi ®©y ®îc th¾p s¸ng

b»ng níc. Níc ®îc chøa ®Çy vµo b×nh chøa cña ®Ìn vµ

mét dßng ®iÖn 220V sÏ t¸ch c¸c nguyªn tö oxi vµ hi®r«

trong ph©n tö níc ra. Hi®ro ®îc ®èt ch¸y cßn oxi

®îc bæ sung vµo ngän löa hi®r« ®Ó t¨ng ®é s¸ng cña

®Ìn.

§Ìn níc ph¸t ra löa nhng kh«ng x¶ khãi, nh÷ng g× th¶i

ra ngoµi trong qu¸ tr×nh ®èt nhiªn liÖu chØ lµ h¬i níc

nªn

hoµn toµn kh«ng g©y « nhiÔm.

+NÐn khÝ hi®r« dïng lµm nhiªn liÖu cho ph¬ng tiÖn

giao

108

th«ng. H×nh bªn lµ chiÕc xe g¾n m¸y ch¹y b»ng khÝ

hi®r«

®Çu tiªn trªn thÕ giíi. Nã cã thÓ ®¹t tíi tèc ®é

80km/giê,

kh«ng cã khÝ th¶i vµ ch¹y ªm ru nh mét m¸y tÝnh x¸ch

tay.KhÝ hi®r« nÐn ®îc n¹p trong b×nh to b»ng c¸i vali

x¸ch

tay, xe ch¹y kho¶ng 160km th× cÇn ph¶i n¹p l¹i. §©y

lµ

mét triÓn väng míi cho ngµnh nhiªn liÖu.

-TËn dông c¸c chÊt th¶i cña qu¸ tr×nh nµy thµnh nhiªn

liÖu, nguyªn liÖu cho qu¸ tr×nh kh¸c. VÝ dô:

+Lªn men ph©n ngêi, ®éng vËt, r¬m r¹, cá, l¸ c©y trong

hÇm bioga. KhÝ thu ®îc tõ hÇm bioga lµ nguån thay thÕ

cho c¸c nhiªn liÖu r¾n nh than, cñi trong ®un nÊu,

th¾p s¸ng, ch¹y m¸y…. §©y lµ mét s¸ng t¹o kÜ thuËt

quan träng kh«ng chØ gi¶i quyÕt chÊt ®èt cho n«ng d©n

mµ cßn tiÕt kiÖm mét lîng lín nhiªn liÖu cho quèc gia.

B· r¾n sau khi lªn men trong hÇm bioga ®Òu cã thÓ trë

thµnh ph©n bãn cã chÊt lîng cao gãp phÇn t¨ng n¨ng

suÊt c©y trång v× thµnh phÇn nit¬ ®îc chuyÓn ho¸ thµnh

amoniac (t¨ng 19,3%) dÔ hÊp thô h¬n cho c©y trång vµ

thµnh phÇn ph«tphat h÷u Ých còng t¨ng 31,8%. ViÖc ñ

hiÕm khÝ trong hÇm bioga còng lµm gi¶m 95-99% c¸c lo¹i

trøng s¸n, giun mãc vµ c¸c lo¹i kÝ sinh trïng sèng

trong mäi lo¹i ph©n gãp phÇn c¶i thiÖn vÖ sinh m«i tr-

êng.

109

Bãn ph©n N¨ng suÊt chªnh

lÖch Ng«

Ph©n kh«ng ñ100% B· hÇm bioga128% Lóa níc 100% 110% B«ng 100% 124,7% Lóa m× 100% 112,5%

+ Thu håi lu huúnh trong khÝ th¶i nhµ m¸y.

+Míi ®©y, nhµ m¸y chÕ biÕn r¸c thµnh ®iÖn n¨ng ®Çu

tiªn ë ViÖt Nam ®îc x©y dùng t¹i khu Gß C¸t, quËn T©n

B×nh, thµnh phè Hå ChÝ Minh. R¸c ch«n lÊp sau mét thêi

gian ®îc khoan lç trªn bÒ mÆt hè ch«n ®Ó lÊy khÝ gas.

Lîng khÝ s¶n sinh ra dïng ®Ó ch¹y m¸y ph¸t ®iÖn. Nh

vËy võa kh«ng g©y « nhiÔm m«i trêngvõa thu ®îc lîi

nhuËn vµ kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng thiÕu ®iÖn ë níc ta.

+T¹i c¸c nhµ m¸y ®ãng tµu, ngêi ta dïng c¸t ®Ó ®¸nh

bãng vá tµu. Sau khi ®¸nh bãng c¸t bÞ lÉn rØ s¾t vµ

cÆn s¬n(chøa ch× vµ c¸c chÊt ®éc) kh«ng thÓ dïng ®Ó

v÷a x©y dùng ®îc n÷a v× kh¶ n¨ng kÕt dÝnh kÐm. Do vËy

c¸c nhµ m¸y cø bá hoang khiÕn bôi c¸t ph¸t t¸n ra m«i

trêng ®ång thêi lµm « nhiÔm nguån níc còng nh m«i tr-

êng ®Êt. Mét sinh viªn ®¹i häc Hµng h¶i ®· cã ý tëng

tËn dông c¸t th¶i ®Ó lµm g¹ch block l¸t vØa hÌ. C¸t

th¶i qua sµng läc s¬ bé ®Ó lo¹i r¸c rëi vµ thµnh phÇn

kh«ng phï hîp råi trén víi xi m¨ng, níc, ®¸ råi Ðp díi

¸p suÊt cao. S¾t vµ cÆn s¬n cã tÝnh axit yÕu trén víi

v÷a bª t«ng vµ phèi liÖu cã tÝnh baz¬ nªn chóng sÏ

trung hoµ nhau lµm gi¶m sù ®éc h¹i. C¸c nh©n ®éc h¹i

sÏ bÞ bao l¹i kh«ng tiÕp xóc ®îc víi m«i trêng. S¶n

phÈm thu ®îc cã chÊt lîng cao mµ gi¸ thµnh l¹i rÎ. Dù

¸n nµy ®ang tiÕp tôc ®îc nghiªn cøu vµ triÓn khai.

110

ạ

lµm tõ c¸t

G ch block

th¶i.

-X©y dùng c¸c nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö, lß ph¶n øng

nhiÖt h¹ch s¶n xuÊt ®iÖn n¨ng phôc vô cho cuéc sèng

phån thÞnh vµ hoµ b×nh.

Ph¸p ®ang ®îc chän lµ n¬i x©y dùng lß ph¶n øng nhiÖt

h¹ch ®Çu tiªn trªn thÕ giíi. Ph¶n øng nhiÖt h¹ch gi¶i

phãng n¨ng lîng gièng nh qu¸ tr×nh sinh nhiÖt trªn mÆt

trêi. Trong ®ã, n¨ng lîng ®îc sinh ra khi c¸c ®ång vÞ

®¬t¬ri, triti cña hi®r« dÝnh kÕt l¹i víi nhau ®Ó t¹o

thµnh nguyªn tö kh¸c. §©y ®îc xem lµ mét gi¶i ph¸p s¶n

xuÊt ®iÖn n¨ng s¹ch h¬n so víi lß ph¶n øng ph©n h¹ch

h¹t nh©n( thêng dïng trong c¸c nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö

hiÖn nay).

b. VÊn ®Ò nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt .

Nguån nguyªn liÖu cho nghµnh s¶n xuÊt ho¸ häc rÊt

phong phó vµ ®a d¹ng. Chóng cã s½n trong thiªn nhiªn

hoÆc do con ngêi lµm ra. VÝ dô:

-QuÆng, kho¸ng s¶n ®îc khai th¸c trong tù nhiªn:

+®¸ v«i, ®Êt sÐt, cao lanh, c¸t…®îc dïng ®Ó s¶n xuÊt

vËt liÖu x©y dùng, thuû tinh, gèm, sø…..

+quÆng pirit, hematit, boxit, apatit….®îc dïng ®Ó s¶n

xuÊt axit sunfuric, gang thÐp, nh«m, ph©n bãn….

111

-Kh«ng khÝ, níc lµ mét nguån nguyªn liÖu cho rÊt nhiÒu

qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh:

+ s¶n xuÊt rîu, bia, ho¸ chÊt.

+c¸c qu¸ tr×nh ®èt ch¸y nh nung v«i, luyÖn gang,

thÐp….

+níc lµ dung m«i cho c¸c qu¸ tr×nh ph¶n øng ho¸ häc.

+s¶n xuÊt ph©n bãn.

+s¶n xuÊt ho¸ chÊt tõ níc biÓn: theo nghiªn cøu, cø

trong mét mÐt khèi níc ãt (dung dÞch níc biÓn c« ®Æc

trong ®ã natri clorua chiÕm díi 50% c¸c chÊt hoµ tan

vµ ë 150C) 300 BÐ thu ®îc 10kg KCl; 25kg NaCl; 70kg

MgSO4;119kg axit HCl….V× vËy dïng níc biÓn chØ ®Ó s¶n

xuÊt muèi ¨n th«i lµ rÊt l·ng phÝ.

-Thùc vËt còng lµ mét nguån nguyªn liÖu quan träng cho

s¶n xuÊt ho¸ häc:

+MÝa, cñ c¶i ®êng lµ nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt ®êng,

bét ngät.

+Tre, gç, nøa …lµ nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp s¶n xuÊt

giÊy, t¬ nh©n t¹o…

+C¸c lo¹i h¹t cã dÇu nh l¹c, ®Ëu, ®iÒu …®îc Ðp lÊy ®Çu

dïng s¶n xuÊt dÇu ¨n, xµ phßng. PhÕ th¶i cña c¸c ngµnh

s¶n xuÊt nµy l¹i dïng ®Ó s¶n xuÊt níc m¾m hay lµm thøc

¨n cho gia sóc, gia cÇm.

112

Tre

§Ëu t¬ng

MÝa

+Lóa, g¹o, hoa qu¶ lµ nguyªn liÖu cho nghµnh s¶n xuÊt

bia, rîu ,níc ngät…

+Gç dõa, gç, than ®îc dïng ®Ó s¶n xuÊt than ho¹t tÝnh.

+NhiÒu lo¹i c©y cá, hoa ®îc dïng ®Ó chiÕt suÊt tinh

dÇu nh c©y b¹c hµ, h¬ng nhu, x¶, hoa hång, hoa lan….

Tinh dÇu

hoa hång

C©y b¹c hµ

-Thu håi, tËn dông, t¸i sinh c¸c chÊt th¶i ®a vµo

nghµnh s¶n xuÊt kh¸c hoÆc ®a vµo thÞ trêng tiªu dïng.

+ChÊt th¶i r¾n khã hoÆc kh«ng ph©n huû ®îc thu gom l¹i

t¸i sinh nh nhùa, giÊy vôn, thuû tinh, kim lo¹i…

+ ChÊt th¶i dÔ ph©n huû ®îc ®em ch«n lÊp khoa häc, sau

vµi n¨m th× khoan c¸c lç trªn bÒ mÆt ®Ó lÊy khÝ phôc

vô cho ®un nÊu hoÆc s¶n xuÊt ®iÖn n¨ng, phÇn chÊt mïn

dïng s¶n xuÊt ph©n bãn ho¸ häc.

-T¸ch,®iÒu chÕ, tæng hîp c¸c ho¸ chÊt dïng cho c¸c

ngµnh s¶n xuÊt vËt liÖu.

113

+§iÒu chÕ brom tõ níc biÓn dïng ®Ó s¶n xuÊt c¸c hîp

chÊt h÷u c¬, v« c¬ trong y häc, nhiÕp ¶nh, phÈm nhuém,

thuèc trõ s©u….

+Tæng hîp PPC dïng ®Ó s¶n xuÊt nhùa, èng níc….

4.2. Ho¸ häc vµ nh÷ng vÊn ®Ò trong ®êi sèng.

a.Ho¸ häc vµ vÊn ®Ò l¬ng thùc, thùc phÈm.

-L¬ng thùc, thùc phÈm cung cÊp n¨ng lîng cho sù sèng

cña con ngêi.

+G¹o, bét m×, ng«, khoai, s¾n….cã hµm lîng tinh bét

cao lµ nguån l¬ng thùc chÝnh cho nh©n lo¹i. Tinh bét

lµ gluxit quan träng nhÊt trong viÖc cung cÊp n¨ng l-

îng cho con ngêi sèng vµ lµm viÖc. Mét gam tinh bét

khi bÞ oxi ho¸ trong c¬ thÓ sinh ra 17,65J.

+ChÊt bÐo(lipit) cã trong mì ®éng vËt vµ dÇu thùc vËt

lµ nguån thùc phÈm cung cÊp nhiÒu n¨ng lîng cho c¬

thÓ. Mét gam chÊt bÐo cung cÊp kho¶ng 38,85J.

+ChÊt ®¹m (protit) cã trong thÞt, c¸, trøng…..lµ nguån

thùc phÈm quan träng cung cÊp n¨ng lîng cho c¬ thÓ

sèng. Mét gam chÊt ®¹m cung cÊp 23,4J.

+ChÊt x¬, chÊt kho¸ng, vitamin cã trong rau, qu¶ cung

cÊp c¸c vi chÊt cÇn thiÕt cho con ngêi.

114

Chuèi, bÝ ng« cã nhiÒu Kali bæ trÝ n·o.

B-ëi, æi cã nhiÒu vitamin C.

-Yªu cÇu cña x· héi b©y giê kh«ng chØ lµ ®ñ l¬ng

thùc, thùc phÈm mµ cßn ®ßi hái chóng ph¶i cã chÊt lîng

cao. ChÝnh v× vËy, ho¸ häc cïng víi mét sè ngµnh khoa

häc kh¸c ®· vµ ®ang thùc hiÖn :

+Nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt, chÕ biÕn

nguån l¬ng thùc, thùc phÈm s¹ch .

+S¶n xuÊt c¸c lo¹i ph©n bãn ho¸ häc nh»m t¨ng n¨ng

suÊt c©y trång, phï hîp víi tõng lo¹i ®Êt, vïng miÒn.

+Tæng hîp c¸c thuèc b¶o vÖ thùc vËt.

+Nghiªn cøu, s¶n xuÊt c¸c ho¸ chÊt b¶o qu¶n l¬ng thùc,

thùc phÈm

VÝ dô: §Ó b¶o qu¶n, vËn chuyÓn thuû h¶i s¶n ®¸nh b¾t

®îc ®Õn n¬i tiªu thô nhiÒu ngêi dïng c¸ch íp ®¸, ®«i

khi cho c¶ ph©n ®¹m

vµo h·m c¸, g©y ®éc thùc phÈm mµ thùc phÈm

vÉn kh«ng ®îc t¬i. NÕu dïng níc ozon th× thùc

phÈm gi÷ ®îc dµi ngµy( cã thÓ tíi 60 ngµy) mµ

chÊt lîng l¹i ®¶m b¶o.NÕu ®· cã m¸y t¹o ozon

B¶o qu¶n c¸ t¬i theo c¸ch íp ®¸ truyÒn thèng kh«ng gi÷ ® l©u.

(cã b¸n trªn thÞ trêng) th× ngêi dïng chØ cÇn sôc

khÝ ozon vµo dung dÞchníc muèi nh¹t( pha níc

muèi theo tØ lÖ 5g/l nh¹t b»ng 1/ 2 níc canh). Dung

dÞch nµy cã tÝnh s¸t khuÈn m¹nh, tiªu diÖt ®îc nhiÒu

lo¹i vi khuÈn cã søc ®Ò kh¸ng cao nh nha bµo, vi trïng

g©y bÖnh lao, E.Coli, c¸c liªn khuÈn cÇu, nÊm mèc, x¹

khuÈn….Do ®ã níc ozon ®· ®îc c¸c níc tiªn tiÕn sö dông

trong viÖc b¶o qu¶n hoa qu¶, chÕ biÕn thuû s¶n, v«

115

khuÈn bÖnh viÖn, khö trïng gièng…Dïng níc ozon ®Ó röa

rau, qu¶, t«m, c¸ ®Ó ¨n gái sèng còng rÊt an toµn.

+S¶n xuÊt c¸c lo¹i thøc ¨n tæng hîp cho ch¨n nu«i nh»m

®¹t hiÖu qu¶ cao vµ kh«ng g©y ¶nh hëng xÊu tíi søc

khoÎ con ngêi.

+T¨ng cêng chÕ biÕn thùc phÈm nh©n t¹o theo c«ng nghÖ

ho¸ häc, thay thÕ nguån nguyªn liÖu tõ l¬ng thùc,

thùc phÈm b»ng c¸c nguyªn liÖu kh¸c.VÝ dô:

* HiÖn nay, c¸c nhµ khoa häc trªn thÕ giíi ®· thµnh

c«ng trong viÖc s¶n xuÊt thÞt nh©n t¹o. Lo¹i thÞt nµy

cã chÊt lîng nh thÞt gia sóc mµ l¹i lo¹i bá ®îc c¸c

gen g©y bÖnh.

* Dïng hi®rocacbon thay thÕ tinh bét trong s¶n xuÊt r-

îu etylic.

* Tæng hîp glucoz¬ tõ c¸c chÊt th¶i nh r¬m, r¹, mïn c-

a, phoi bµo….

b.Ho¸ häc vµ vÊn ®Ò may mÆc.

Ngµy nay, viÖc s¶n xuÊt ra t¬ sîi ho¸ häc ®· phÇn nµo

tho¶ m·n ®îc nhu cÇu may mÆc cho nh©n lo¹i. NÕu ngµy

xa, v¶i mÆc chØ ®îc dÖt thñ c«ng , nhá lÎ víi mét vµi

mµu s¾c ®¬n ®iÖu th× ngµy nay cïng víi nh÷ng bíc tiÕn

cña ngµnh ho¸ häc vµ c¸c ngµnh khoa häc kh¸c v¶i s¶n

xuÊt ra theo nh÷ng d©y chuyÒn hiÖn ®¹i, ®a d¹ng vÒ

chñng lo¹i.

116

Sîi thuû tinh ®-îc dÖt thµnh lo¹i v¶i chÞu löa.

C¸c lo¹i phÈm nhuém ho¸ häc ®· ®em l¹i sù phong phó ®a

d¹ng vÒ mµu s¾c, hoa v¨n vµ bÒn mµu cho v¶i. Nhu cÇu

sö dông cña con ngêi ®· ®îc ®¸p øng ngµy cµng tèt h¬n:

v¶i ch¾c bÒn, thÊm må h«i dïng trong lao ®éng, v¶i

nhÑ, tho¸ng m¸t trong ngµy nãng, v¶i dµy Êm trong ngµy

l¹nh, v¶i chuyªn dông nh v¶i chèng ch¸y, v¶i chèng

thÊm níc, v¶i ph¸t quang…..

C¸c lo¹i t¬ dÖt v¶i kh«ng chØ lÊy tõ thiªn nhiªn( t¬

t»m, len, b«ng) hay nh©n t¹o tõ c¸c polime thiªn

nhiªn( t¬ ®ång- amoniac, t¬ axetat…) mµ cßn cã thÓ s¶n

xuÊt tõ c¸c polime tæng hîp ( t¬ nilon- 6,6; t¬

polieste; t¬ poliamit…) trong c¸c nhµ m¸y

nªn ®· gãp phÇn dµnh ®îc nhiÒu ®Êt ®ai cho trång c©y

l¬ng thùc vµ c¸c môc ®Ých sö dông kh¸c.

c.Ho¸ häc vµ søc kháe con ngêi.

Dîc phÈm: ngµnh hãa dîc ®· chÕ t¹o ®îc rÊt nhiÒu c¸c

lo¹i dîc phÈm kh¸c nhau. VÒ nguån gèc, c¸c lo¹i dîc

phÈm ®îc chia lµm hai lo¹i: dîc phÈm cã nguån gèc tù

nhiªn tõ thùc vËt (thuèc nam, thuèc b¾c…), ®éng vËt

( mËt gÊu, cao ong…) vµ c¸c lo¹i dîc phÈm tæng hîp.

Ho¸ dîc ®·:

+Phßng chèng ®îc c¸c lo¹i bÖnh thêng gÆp nh: uèn v¸n,

viªm gan, viªm mµng n·o, quai bÞ, sëi…..

+T¨ng cêng kh¶ n¨ng ch÷a ®îc nhiÒu vµ nhanh c¸c lo¹i

bÖnh, cã c¸c lo¹i thuèc ®Æc trÞ cho bÖnh hiÓm nghÌo.

+Nghiªn cøu vµ tæng hîp thuèc ch÷a bÖnh nghiÖn rîu, ma

tuý, bÖnh AIDS….

117

+Nghiªn cøu, tæng hîp c¸c lo¹i thuèc an thÇn, gi¶m

ngêi bÖnh vµ gióp cho viÖc ®iÒu trÞ trë nªn dÔ dµng

h¬n.

+Gióp con ngêi tr¸nh ®îc viÖc mang thai ngoµi ý muèn.

+Cung cÊp nh÷ng lo¹i thuèc båi dìng c¬ thÓ nh c¸c lo¹i

vitamin, thuèc chèng thiÕu m¸u, canxi, kÏm….

Mäi sù vËt, hiÖn tîng ®Òu cã tÝnh hai mÆt cña nã. Bªn

c¹nh viÖc t×m ra t¸c dông an thÇn, gi¶m ®au cña

Lîi dông sù tiÕn bé cña khoa häc ho¸ häc dîc phÈm, mét

m¹nh ®Ó ®Çu ®éc søc khoÎ thÓ chÊt vµ tinh thÇn cho

nh÷ng ngêi sö dông.

+Tõ moocphin l¹i cã thÓ ®iÒu chÕ ®îc heroin cã t¸c

bå ®µ cã t¸c dông chèng co giËt, chèng n«n möa nhng cã

b¹ch phiÕn, hång phiÕn, thuèc l¾c…

Hoa thuèc phiÖn (hoa anh tóc)

Qu¶ thuèc phiÖn 118 (chÝnh lµ ®µi hoa anh tóc)

Khi qu¶ giµ, lÊy dao khÝa qu¶ cho nhùa ch¶y ra. Khi nhùa qu¶ kh« ng-êi ta thu lÊy mang vÒ. §ã chÝnh lµ thuèc phiÖn sèng, lµ nguyªn liÖu ®Ó ®iÒu chÕ rÊt nhiÒu lo¹i thuèc g©y nghiÖn kh¸c.

Do ®ã ®Ó tr¸nh nghiÖn, mäi lo¹i thuèc an thÇn chØ ®îc

dïng theo sù chØ ®Þnh cña b¸c sÜ, kh«ng sö dông thuèc

khi kh«ng biÕt râ tÝnh n¨ng cña thuèc vµ lu«n nãi

kh«ng víi ma tuý.

4.3. Ho¸ häc vµ vÊn ®Ò m«i trêng.

M«i trêng lµ tËp hîp tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña thÕ

giíi vËt chÊt bao quanh cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng ®Õn sù

tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mçi sinh vËt. C¸c thµnh phÇn

cña m«i trêng nh khÝ quyÓn, thuû quyÓn, ®Þa quyÓn…

kh«ng tån t¹i ë tr¹ng th¸i tÜnh mµ lu«n cã sù chuyÓn

¤ nhiÔm m«i trêng lµ nh÷ng t¸c ®éng lµm thay ®æi ®Õn

c¸c thµnh phÇn cña m«i trêng . Nh÷ng thay ®æi nµy lµm

¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn chÊt lîng cuéc sèng con ngêi

th«ng qua con ®êng thøc ¨n, níc uèng, kh«ng khÝ hoÆc

¶nh hëng gi¸n tiÕp tíi con ngêi do thay ®æi c¸c ®iÒu

kiÖn vËt lÝ, ho¸ häc vµ suy tho¸i tù nhiªn.

a. KhÝ quyÓn. KhÝ quyÓn cã vai trß quan träng trong

hÊp thô tia tö ngo¹i ph¸t x¹ tõ mÆt trêi ®Õn vµ ph¶n

x¹ tia nhiÖt tõ Tr¸i §Êt lªn. TÇng ®èi lu cña khÝ

quyÓn gÇn mÆt ®Êt nhÊt, quyÕt ®Þnh khÝ hËu cña Tr¸i

§Êt víi thµnh phÇn chñ yÕu lµ nit¬, oxi,cacbon ®ioxit

vµ h¬i níc. C¸c chÊt « nhiÔm sinh ra do ho¹t ®éng cña

tù nhiªn vµ con ngêi dÔ dµng bÞ x¸o trén ®Ó pha lo·ng

119

hoÆc biÕn ®æi trong tÇng ®èi lu nµy. TÇng b×nh lu xa

mÆt ®Êt h¬n cã thµnh phÇn chñ yÕu gåm ozon, nit¬, oxi.

Ozon ho¹t ®éng nh mét líp mµng bao bäc, b¶o vÖ Tr¸i

§Êt khái nh÷ng ®éc h¹i cña tia tö ngo¹i mÆt trêi chiÕu

xuèng. NÕu cã chÊt « nhiÔm tíi ®îc tÇng b×nh lu th× sÏ

Sù « nhiÔm kh«ng khÝ, c¶ thµnh phè bÞ mét líp

khãi bao phñ

Trong khÝ quyÓn th× nit¬ chiÕm 78,09%; oxi chiÕm

20,95%; argon chiÕm 0,93% vÒ thÓ tÝch cßn l¹i lµ h¬i

níc, khÝ cacbonic( lîng biÕn ®æi theo mïa vµ theo

vïng) vµ c¸c khÝ hiÕm kh¸c nh Ne, He, Xe, Rn(cã tØ lÖ

rÊt nhá).Nång ®é oxi tiªu chuÈn quy ®Þnh lµ 20% trong

kh«ng khÝ vÒ thÓ tÝch. NÕu hµm lîng oxi nhá h¬n 12% ®·

nguy hiÓm cho tÝnh m¹ng cña con ngêi. Oxi rÊt cÇn

thiÕt cho h« hÊp cña con ngêi nhng nÕu kh«ng khÝ ta

kh«ng.Theo nghiªn cøu, nÕu ngêi thî lÆn hÝt thë b»ng

qu¸ 20m vµ bÞ tróng ®éc oxi. Trªn thÞ trêng hiÖn nay

®ang cã dÞch vô b¸n oxi ®Ó hÝt thë trùc tiÕp, ®iÒu nµy

v× chØ cã b¸c sÜ míi chØ ®Þnh ®îc trêng hîp nµo ®îc

dïng oxi ®Ó hÝt thë trùc tiÕp. ChÝnh v× vËy mµ chóng

120

ta cÇn gi÷ ®îc m«i trêng khÝ quyÓn ë tr¹ng th¸i b×nh

thêng vèn cã cña nã.

cña thiªn nhiªn( « nhiÔm thiªn nhiªn) vµ cña con ngêi

¤ nhiÔm thiªn nhiªn: do c¸c hiÖn tîng thiªn nhiªn nh

®Êt sa m¹c, ®Êt trång bÞ ma giã bµo mßn ®em vµo khÝ

quyÓn, c¸c nói löa phun ra nhiÒu bôi nham th¹ch vµ h¬i

khÝ, níc biÓn bèc h¬i cïng sãng biÓn tung bät mang

theo h¹t níc biÓn lan truyÒn vµo kh«ng khÝ. C¸c qu¸

tr×nh huû ho¹i thèi r÷a cña ®éng thùc vËt; c¸c ph¶n

øng ho¸ häc gi÷a c¸ khÝ tù nhiªn h×nh thµnh c¸c chÊt

con ngêi, ®éng thùc vËt ®· quen víi nång ®é « nhiÔm

nhiÔm cña c¸c chÊt ®ã.

- KhÝ vµ h¬i tho¸t ra tõ c¸c qu¸ tr×nh c«ng nghÖ theo

®êng khÝ th¶i, èng khãi hoÆc do bÞ rß rØ, thÊt tho¸t

tËp trung.

- C¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng cuèn theo bôi ®Êt ®¸ vµ

bôi khÝ ®éc do ch¸y nhiªn liÖu trong ®éng c¬ th¶i qua

nhiÔm h¹n chÕ vµ phô thuéc vµo ®Þa h×nh quy ho¹ch kiÕn

tróc ë hai bªn ®êng.

121

- Con ngêi sö dông c¸c lo¹i nhiªn liÖu nh than ®¸, khÝ

trong nhµ vµ ph¹m vi nhá xung quanh.

? §ã lµ do bôi vµ sol khÝ lµ ph¬ng tiÖn ®Ó chøa kim

lo¹i nÆng trong khÝ quyÓn vµ ph¸t t¸n trong diÖn réng.

cña tia mÆt trêi, tÝch tô c¸c chÊt ®éc trªn bÒ mÆt

ngêi vµ thùc vËt nh thÕ nµo?

gÇn mÆt ®Êt, ngang tÇm sinh ho¹t cña con ngêi, cã kh¶

kh¸c nªn dÔ ph¶n øng víi c¬ quan h« hÊp cña con ngêi

trång, lµm b¹c mµu, mµi mßn c¸c t¸c phÈm nghÖ thuËt,

¨n mßn kim lo¹i, gi¶m ®é bÒn cña c¸c vËt liÖu v« c¬,

h÷u c¬, gi¶m tÇm nh×n trong khÝ quyÓn…

- Cacbon oxit : cacbon oxit ®Èy oxi khái hång cÇu lµm

gi¶m hßng cÇu, gi¶m kh¶ n¨ng hÊp thô oxi cña hång cÇu.

122

non chÕt yÓu.

vong cho ngêi; thùc vËt dÔ bÞ rông l¸ vµ gi¶m kh¶ n¨ng

sinh trëng.

Khãi nói löa chøa nhiÒu SO

. 2

- Nit¬ oxit : t¸c dông víi hång cÇu, lµm gi¶m kh¶ n¨ng

lµm phai mµu thuèc nhuém v¶i, h háng v¶i b«ng, ¨n mßn

vi sinh vËt trong níc.

l¸, lÐp qu¶.

nu«i.

tÊy, r¸t báng, mÖt mái, ®au ®Çu, rèi lo¹n chøc n¨ng

123

phæi cña ngêi; lµm k×m h·m sù sinh trëng, gi¶m s¶n l-

îng c©y trång.

Khi tÇng ozon ( ë tÇng b×nh lu) bÞ thñng, c¸c tia tö

ngo¹i sãng ng¾n dÔ dµng tõ mÆt trêi chiÕu xuèng Tr¸i

con ngêi. Ozon ®îc t¹o ra trong qu¸ tr×nh sö dông c¸c

thiÕt bÞ ®iÖn, ho¸ chÊt .VÝ dô: nh trong qu¸ tr×nh

ho¹t ®éng cña m¸y in laze, trong m¸y photocopy…

- Ma axit : trong níc ma cã axit sunfuric,axit sufur¬,

axit nitric, axit clohi®ric…lµm cho níc ma cã pH tõ

4,2 ®Õn 6,5 c¸ biÖt cã pH = 2. Ma axit lµm t¨ng ®é

chua cña ®Êt, huû diÖt rõng, mïa mµng, lµm háng nhµ

cña, cÇu cèng…lµm t¨ng kh¶ n¨ng hoµ tan cña c¸c kim

hÊp thô c¸c kim lo¹i nÆng hoµ tan nh Cd, Zn ®i vµo

trong khÝ quyÓn.

Ph¸ huû tÇng ozon,rèi

hîp

lo¹n

chÊt hi®rocacbon 2% H« hÊp cña ®éng thùc vËt,

CO2

s¶n xuÊt kho¸ng vµ n¨ng

lîng S¶n xuÊt n¨ng lîng S¶n xuÊt n¨ng lîng,

53% 33%

SO2 NOX

giao th«ng N«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp10%

quang ho¸, ma axit T¹o sol khÝ

NH3

124

CH4

16% N«ng nghiÖp, gia c«ng,

khÝ ®èt Freon ChÊt t¶i l¹nh

100%

ph¸ huû tÇng ozon

C«ng nghiÖp ho¸ chÊt, chÕ biÕn than,

G©y ung th

Be B As

dÇu má ChÕ biÕn than vµ kÜ thuËt h¹t nh©nNhiÔm ®éc phÕ qu¶n ChÕ biÕn than, s¶n xuÊt kÝnh Gia c«ng than, thuèc trõ s©u, chÊt

Se Hg V Cd

tÈy Gia c«ng than, ¶n xuÊt axit sunfuric G©y ung th ®é ®éc cao CN ho¸ chÊt, ®iÖn tö ®éc CN dÇu má, ho¸ chÊt(xóc t¸c) Rèi lo¹n trao ®æi chÊt, CN luyÖn kim

Pb

Giao th«ng, bét mµu

h¹i thËn, men tiªu ho¸ NhiÔm ®éc phæi, hÖ thÇn

Cu Mn Cr Ag Zn

Khãi th¶i, CN luyÖn ®ång C«ng nghiÖp má C«ng nghiÖp m¹ Phim ¶nh CN luyÖn kim lo¹i mµu

Ph¬ng híng b¶o vÖ m«i trêng khÝ quyÓn.

t¸n réng.

-H¹n chÕ viÖc sö dông than cñi, r¬m r¹ trong viÖc ®un

nÊu.

-Trong c¸c nhµ m¸y, c¬ së s¶n xuÊt cÇn t¨ng n¨ng suÊt

vµ hoµn chØnh c¸c thiÕt bÞ läc bôi tinh, läc bôi cã

chän läc, läc ®iÖn, läc tói v¶i, läc Èm…

-KhÝ th¶i tõ c¸c nhµ m¸y, c¬ së s¶n xuÊt cÇn ®îc xö lÝ

®¹t tiªu chuÈn quy ®Þnh míi ®îc th¶i ra m«i trêng.

125

+ Lµm s¹ch SO2 : khi nång ®é SO2 (cid:0) 3,5% trong khÝ th¶i

cã thÓ thu håi ®Ó chÕ t¹o axit sunfuric . Ta cã thÓ

dïng s÷a v«i ®Ó lµm s¹ch th× møc s¹ch cao, lîng s÷a

v«i tiªu tèn kh«ng lín, ph¬ng ph¸p lµm s¹ch lu huúnh

®ioxit ®Õn 0,005-0,01%. NÕu lµm s¹ch b»ng dung dÞch

amoni sunfit th× nång ®é lu huúnh ®ioxit chØ cßn 0,01-

0,03% vµ amoni sunfit l¹i ®îc t¸i sö dông dÔ dµng.

+ Lµm s¹ch Cl2: dïng th¸p röa khÝ b»ng s÷a v«i hoÆc

dung dÞch magiª hi®roxit.

+ Lµm s¹ch NO2, NO: dïng dung dÞch kiÒm hoÆc níc

( 3NO2+H2O =2HNO3+ NO) nhng ph¬ng ph¸p l¹i hoµn l¹i 1/3

lîng NO nªn kh«ng hoµn toµn s¹ch; khi lµm s¹ch b»ng

dung dÞch c¸c chÊt oxi ho¸ nh kali pemanganat,

hi®ropeoxit…kÕt qu¶ lµm s¹ch tèt nhng chi phÝ lín.

+ Lµm s¹ch H2S: dïng natri cacbonat hoÆc kali cacbonat

(H2S +Na2CO3=NaHS + NaHCO3 ) sau ®ã thæi khÝ cacbonic

vµo dung dÞch ®Ó t¸i sinh l¹i natri cacbonat; còng cã

thÓ ®èt ch¸y axit sunfua hi®ric b»ng oxi kh«ng khÝ ®Ó

lo¹i lu huúnh ë d¹ng r¾n (H2S + 1/2O2 = H2O + S(cid:0) ).

+ Lµm s¹ch CO : dïng oxi kh«ng khÝ 2CO + O2 = 2CO2.

+Lµm s¹ch hi®ro clorua : dïng th¸p hÊp thô b»ng níc

hoÆc s÷a v«i.

clo sau ®ã khuÊy trén trong khÝ sunfur¬.

126

B¶ng : Giíi h¹n nång ®é chÊt ®éc h¹i cho phÐp trong

KhÝ Giíi h¹n cho phÐp KhÝ Giíi h¹n cho phÐp

vµ h¬i vµ h¬i

mg/m3 Trong khu Trong khu mg/m3 Trong khu Trong khu

0,085 0,085 0,1 0,03 NO2 Cl2

3,0 0,5 1,0 0,05 0,2 0,1 CO SO2 HCl 0,2 H2SO4 0,3

0,008 0,008 H2S

b.Thuû quyÓn

Níc tù nhiªn tån t¹i ë c¶ ba d¹ng r¾n, láng, h¬i vµ

t¹o thµnh vßng tuÇn hoµn. Lîng níc con ngêi sö dông

cho sinh ho¹t 2%, tíi tiªu 8%, c«ng nghiÖp 2%, s¶n

th¶i sinh ho¹t, chÊt th¶i c«ng nghiÖp….) mµ thµnh phÇn

cña níc trong thuû quyÓn cã thÓ bÞ thay ®æi dÉn tíi «

nhiÔm . Níc bÞ « nhiÔm cã thÓ ®îc nhËn thÊy bëi cã mïi

khã chÞu, mµu, vÞ bÊt thêng, kh«ng trong suèt, sè lîng

c¸ vµ c¸c thuû sinh vËt gi¶m, cá d¹i ph¸t triÓn m¹nh,

nhiÒu mïn hoÆc cã v¸ng dÇu mì trªn mÆt níc….

127

N-íc th¶i ®æ ra m«i tr-êng Sù « nhiÔm n-íc mÆt Nguån n-íc bÞ nhiÔm axit

Níc cã kh¶ n¨ng tù lµm s¹ch th«ng qua c¸c qu¸ tr×nh

biÕn ®æi lÝ, ho¸ sinh häc tù nhiªn nh hÊp phô, l¾ng

trao ®æi chÊt…Khi cã ®ñ lîng oxi hoµ tan trong níc th×

c¸c qu¸ tr×nh nµy sÏ ®¹t hiÖu qu¶ cao. Qu¸ tr×nh tù

qu¸ tr×nh ®èi lu hay khuyÕch t¸n oxi khÝ quyÓn vµo

trong níc dÔ dµng h¬n vµ tham gia vµo qu¸ tr×nh chuyÓn

ho¸ lµm gi¶m lîng chÊt ®éc, l¾ng ®äng c¸c chÊt r¾n,

tiªu diÖt c¸c vi khuÈn cã h¹i. Nhng khi lîng chÊt th¶i

®a vµo trong níc qu¸ nhiÒu, vît qu¸ kh¶ n¨ng giíi h¹n

cña qu¸ tr×nh tù lµm s¹ch th× níc sÏ bÞ « nhiÔm cÇn ®-

B¶ng: Mét sè giíi h¹n nång ®é « nhiÔm cho phÐp trong

níc th¶i c«ng nghiÖp.

§¬n vÞ Lo¹i A Lo¹i B Lo¹i C mg/l mg/l mg/l mg/l 0C

0,005 60 1 0,1 40

0,001 60 10 0,2 45

0,005 30 0,1 0,05 40 B¶ng: Tiªu chuÈn níc s¹ch.

C«ng

Nång ®é cho

C«ng

Nång ®é cho

C«ng

Nång ®é cho

phÐp, mg/l 0,001

2-

thøc NH3 Sb As Ba Cd Pb

phÐp, mg/l 2 0,05 0,05 4 0,01 0,1

thøc Cu F- Zn Mo Mn Ni

phÐp, mg/l 0,1 0,7-1,5 1,0 0,5 1,0 0,1

thøc C6H5OH Fe2+,Fe3+ 0,5 Hg Cl- SO4 Al3+

0,005 350 500 0,5

128

3-

Co

0,1

NO3

- 10

PO4

3,5

C¸c ph¬ng híng chèng « nhiÔm vµ b¶o vÖ nguån níc.

-TËp trung xö lÝ c¸c nguån níc th¶i sinh ho¹t.

-Nhµ m¸y, c¬ së s¶n xuÊt ph¶i cã hÖ thèng xö lÝ níc

th¶i ®Ó t¸i sö dông níc cho s¶n xuÊt hoÆc th¶i ra hÖ

thèng níc th¶i chung cña thµnh phè.

-Níc r¸c rØ ra tõ c¸c b·i ch«n lÊp r¸c th¶i sinh ho¹t

cÇn ®îc xö lÝ tríc khi hoµ lÉn víi níc ngÇm hoÆc níc

mÆt.

lÝ.

c«ng nghÖ cã sö dông níc nh»m môc ®Ých lµm nguéi s¶n

phÈm.

-Híng dÉn, gi¸o dôc, tuyªn truyÒn nÕp sèng v¨n minh vµ

sèng còng nh trong lao ®éng s¶n xuÊt.

C¸c giai ®o¹n vµ ph¬ng ph¸p xö lÝ níc th¶i.

Giai ®o¹n pp C¸c c«ng tr×nh 1.Xö lÝ s¬ -Ho¸ lÝ -TuyÓn næi, hÊp phô, HiÖu qu¶ -T¸ch c¸c chÊt l¬

bé keo tô. löng

(t¹i nhµ vµ khö mµu.

m¸y, -Ho¸ häc

c¸c c¬ së - Oxi ho¸, trung hoµ - Trung hoµ vµ khö

s¶n xuÊt) 2.Xö lÝ tËp -C¬ häc -Song ch¾n r¸c, bÓ ®éc. -T¸ch c¸c hîp chÊt

trung(khu l¾ng ®ît 1. trung

129

toµn thµnh häc -Hå sinh vËt, c¸nh -T¸ch c¸c chÊt h÷u c¬

phè, khu ®ång tíi, läc, l¬ löng vµ hoµ tan.

c«ng kªnh oxi ho¸, Aroten,

nghiÖp) -Khö bÓ läc

trïng sinh häc, bÓ l¾ng ®ît -Khö trïng tríc khi

-Xö lÝ 2. x¶ ra

bïn -Tr¹m Clorato, m¸y nguån.

trén, -æn ®Þnh vµ lµm kh«

bÓ tiÕp xóc. bïn cÆn.

bïn,

tr¹m xö lÝ c¬ kh« bïn

3.Xö -C¬ häc lÝ cÆn. -BÓ l¾ng c¸t. -T¸ch c¸c chÊt l¬

triÖt -Sinh häc -BÓ aroten bËc 2, bÓ löng

®Ó(tr läc sinh -Khö nit¬, photpho

khi häc bËc 2, hå sinh

x¶ ra -Ho¸ häc vËt, bÓ

nguån khö nitrat. -Khö nit¬, photpho vµ

hoÆc sö -BÓ oxi hãa. c¸c

dông l¹i ) chÊt kh¸c.

Trong ®ã:

-§Ó l¾ng vµ ®«ng tô c¸c chÊt l¬ löng thêng dïng c¸c

ho¸ chÊt nh: phÌn nh«m, phÌn s¾t, níc v«i….

- §Ó hÊp phô c¸c chÊt h÷u c¬ vµ c¸c chÊt mµu ngêi ta

thêng dïng than ho¹t tÝnh d¹ng bét, ®Êt sÐt ho¹t tÝnh.

130

-Tr¹m clorat¬ gåm cã m¸y trén níc th¶i víi clo, bÓ

tiÕp xóc clo víi níc th¶i ®Ó khö trïng.

-BÓ trung hoµ: trung hoµ c¸c lo¹i níc th¶i chøa axit

hoÆc kiÒm ®Ó ®¶m b¶o pH yªu cÇu: 6,5 < pH < 8,5. NÕu

níc th¶i cã ®é axit cao cÇn läc qua vËt liÖu läc cã

tÝnh kiÒm nh v«i, ®¸ v«i, ®«l«mit, natri hi®roxit,

natri cacbonat. Ngîc l¹i, nÕu níc th¶i cã ®é kiÒm cao

th× dïng axit ®Ó trung hoµ.

-BÓ oxi ho¸: oxi ho¸ c¸c muèi kim lo¹i nÆng, chuyÓn

chóng tõ d¹ng ®éc thµnh kh«ng ®éc hoÆc l¾ng cÆn.

Tr¹m xö lÝ níc

thµnh phè.

Níc th¶i (cid:0)

Ng¨n tiÕp nhËn (cid:0)

Song ch¾n r¸c………………………………. (cid:0)

(cid:0)

BÓ nÐn bïn

BÓ l¾ng ®ît 1…..CÆn s¬ cÊp……… (cid:0) BÓ metan(cid:0) S©n ph¬i bïn(cid:0) (cid:0) Bïn (cid:0) ho¹t BÓ aroten(cid:0) (cid:0) …(cid:0) tÝnh tuÇn Bïn ho¹t tÝnh d (cid:0)

BÓ l¾ng ®ît 2 (cid:0)

M¸y trén vµ bÓ tiÕp xóc (cid:0) ChÊt khö trïng (cid:0)

Níc ®· xö lÝ 

S«ng

trïng. §Ó khö trïng cho níc cã rÊt nhiÒu c¸ch nh dïng

clo, hîp chÊt hipoclorit, ozon, ion b¹c, tia tö ngo¹i,

sãng siªu ©m…

HiÖn nay ë níc ta chñ yÕu dïng clo ®Ó khö trïng cho

níc v× nã rÎ tiÒn vµ dÔ lµm. Khi cho clo vµo níc cã

ph¶n øng sau:

Cl2 + H2O  HOCl + HCl.

HOCl  H+ + OCl-

Kh¶ n¨ng diÖt trïng cña clo phô thuéc vµo hµm lîng

HClO trong níc. Khi pH t¨ng th× hiÖu qu¶ khö trïng cña

clo gi¶m. V× sao clo cã t¸c dông khö trïng? V× clo ph¸

huû c¸c enzim cÇn thiÕt cho sù tån t¹i cña c¸c vi sinh

132

liÖt, bÖnh viªm gan nhiÔm trïng ®ßi hái nång ®é clo

ph¶i lín h¬n 0,4 mg/l trong 30 phót. §Ó tiªu diÖt vi

nång ®é clo lµ 10mg/l trong mét giê míi tiªu diÖt ®îc

c¸c vi khuÈn lín nh amip. Th«ng thêng ®Ó khö trïng níc

ngÇm ngêi ta dïng clo víi hµm lîng 0,7 – 1,0 mg/l;

trong khö trïng níc mÆt lµ 2,3 – 3,0 mg/l. Thêng ngêi

ta cho thªm mét lîng clo sao cho cßn d l¹i mét Ýt clo

tù do trong níc sau hai giê tiÕp xóc. Lîng clo d ë ®Çu

m¹ng líi tèi thiÓu lµ 0,5 mg/l; lîng clo d ë cuèi m¹ng

mïi khã chÞu. Lîng clo d ë cuèi m¹ng líi lµ cÇn thiÕt

tr×nh vËn chuyÓn trong ®êng èng dÉn níc. Tuy nhiªn,

viÖc sö dông níc cã clo l¹i kh«ng tèt cho søc khoÎ cña

con ngêi. V× vËy, mçi gia ®×nh cÇn cã bÓ chøa níc sinh

ho¹t ®Ó lµm gi¶m nång ®é clo trong níc. §èi víi s¸t

trïng chËm th× mét m«i trêng axit nhÑ víi sù tiÕp xóc

tèt gi÷a níc vµ clo trong Ýt nhÊt 2 giê sÏ cho kÕt qu¶

tèt. §èi víi s¸t trïng nhanh th× lîng clo d cÇn lín

h¬n ®Ó cã thÓ tiªu diÖt c¸c vi khuÈn vµ ph¸ huû c¸c

hîp chÊt h÷u c¬ trong vßng 10 phót. ë cuèi thêi gian

nµy, clo d ®îc trung hoµ b»ng lu huúnh ®ioxit,natri

sunfit, natrithiosunfat hoÆc ®îc hÊp thô b»ng than

ho¹t tÝnh.

Ph¬ng ph¸p s¸t trïng b»ng ozon rÊt nhanh vµ cã hiÖu

qu¶ cao. ChØ cÇn hµm lîng ozon lµ 0,75-1,00 mg/l cho

níc ngÇm vµ 1,00-3,00 cho níc mÆt trong 5 phót tiÕp

133

xóc. H¬n n÷a, níc ®îc khö trïng b»ng ozon kh«ng cã mïi

khã chÞu. Tuy nhiªn ph¬ng ph¸p nµy khã tiÕn hµnh h¬n

v× kh«ng dù tr÷ ®îc ozon mµ ph¶i ®iÒu chÕ t¹i chç ®Ó

dïng nªn khã tiÕn hµnh vµ gi¸ thµnh l¹i cao.

Ph¬ng ph¸p s¸t trïng b»ng ion b¹c ®em l¹i hiÖu qu¶ cao

mµ tiªu tèn mét lîng nhá b¹c: 1 gam b¹c cã thÓ khö

trïng ®îc 20 mÐt khèi níc. Cã thÓ dïng viªn oxit b¹c

b¹c. Ph¬ng ph¸p nµy ®ang ®îc nghiªn cøu ®Ó thùc hiÖn

réng r·i.

Vïng n«ng th«n cha cã ®iÒu kiÖn ®Ó dïng níc s¹ch cña

thµnh phè mµ thêng dïng níc giÕng khoan, giÕng kh¬i

hay níc s«ng th× cã thÓ dïng mét sè biÖn ph¸p sau ®Ó

-B¬m níc giÕng khoan, giÕng kh¬i lªn sôc khÝ , dïng

giµn phun ma, bån l¾ng läc…võa khö ®îc s¾t l¹i khö ®îc

asen trong níc.Dïng phÌn nh«m ®Ó l¾ng läc níc s«ng.

Nhng phÌn nh«m thêng lµm cho níc cã vÞ chua nªn chØ

thÝch hîp cho níc cã tÝnh kiÒm hoÆc trung tÝnh, kh«ng

dïng cho níc cã tÝnh chua. Khi níc chua (pH < 7) nÕu

dïng phÌn nh«m th× cÇn kÕt hîp víi v«i. Lîng phÌn nh«m

quªn…HiÖn nay c¸c nhµ khoa häc ë viÖn Kü thuËt tµi

nguyªn níc vµ m«i trêng ®· chÕ t¹o thµnh c«ng mét

chÊt keo tô míi cã tªn lµ PPAC( Polypoly aluminium

hi®roxit hloride). KÕt qu¶ thö nghiÖm cho thÊy dïng

PPAC tiÕt kiÖm h¬n lîng phÌn th«ng thêng mµ l¹i cã

hiÖu qu¶ cao h¬n: Ýt lµm thay ®æi ®é pH, cã t¸c dông

134

khö mµu cao, cã tèc ®é l¾ng cÆn nhanh vµ dÔ b¶o qu¶n.

ChØ cÇn 100- 150 g/m3 hoµ vµo níc råi khuÊy tan ®Ó

l¾ng sau 5-10 phót, níc sÏ trong vµ sö dông ®îc. Lo¹i

bét nµy ®ang ®îc sö dông cã hiÖu qu¶ ë vïng ®ång b»ng

s«ng Cöu Long.

c.§Þa quyÓn.

th¸c c¸c nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp ë líp vá Tr¸i §Êt

hai phÇn lµ phÇn ®Êt vµ phÇn vá cøng. PhÇn ®Êt cã ý

nghÜa ®èi víi ho¸ häc vµ sinh häc cña m«i trêng, lµ

n¬i x¶y ra c¸c qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt vµ n¨ng lîng,

lµ m«i trêng sèng cña c¸c vi khuÈn, ®éng vËt vµ thùc

vËt. §Êt lµ n¬i chÊp nhËn mét khèi lîng lín c¸c chÊt

th¶i cña thiªn nhiªn vµ do con ngêi mang ®Õn. VÝ dô:

- Qu¸ tr×nh ®èt nhiªn liÖu chøa lu huúnh sinh ra lu

huúnh ®ioxit vµ t¹o thµnh gèc sunfat trong ®Êt; c¸c

oxit cña nit¬ trong khÝ quyÓn chuyÓn ho¸ thµnh gèc

nitrat theo ma r¬i xuèng ®Êt; bôi ch× tõ khÝ th¶i ®éng

c¬ r¬i xuèng ®Êt….

cã trong nguån níc ®Òu cã thÓ ®îc lu gi÷ ë l¹i trong

®Êt do ch¶y qua bÒ mÆt ®Êt, di chuyÓn, l¾ng ®äng hoÆc

135

phÇn, tÝnh chÊt cña ®Êt.

- ChÊt th¶i r¾n trong c«ng nghiÖp, trong sinh ho¹t cha

®îc xö lÝ th¶i ra m«i trêng còng lµm ¶nh hëng nghiªm

träng ®Õn ®Þa quyÓn .

………..

§Ó ®Þa quyÓn ®îc s¹ch th× khÝ quyÓn vµ thuû quyÓn

ph¶i ®îc lµm s¹ch vµ ngîc l¹i, ®Þa quyÓn s¹ch th× khÝ

quyÓn vµ thuû quyÓn còng ®îc s¹ch h¬n.

Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®ang lµm ®au ®Çu nh÷ng nhµ qu¶n

lÝ m«i trêng hiÖn nay lµ t×nh tr¹ng r¸c th¶i r¾n cha

®îc xö lÝ triÖt ®Ó. HiÖn nay, mçi ngµy ë Hµ Néi gom ®-

îc trªn 1500 tÊn r¸c th¶i, ë thµnh phè Hå ChÝ Minh l-

îng r¸c cßn lín gÊp 3-4 lÇn. ChÊt th¶i r¾n ®îc chia

lµm mét sè lo¹i lín : r¸c th¶i sinh ho¹t: r¸c th¶i,

phÕ th¶i khu chÕ biÕn nhá, lµng nghÒ; r¸c th¶i bÖnh

viÖn; r¸c th¶i, phÕ th¶i c«ng nghiÖp.

136

R¸c th¶i ë kh¾p n¬i: ven ®êng quèc lé, ®êng tµu, díi

níc, khu du lÞch….

R¸c th¶i bÖnh viÖn cÇn ®îc tËp trung l¹i ®èt riªng

trong c¸c lß ®èt v× cã lÉn c¸c bÖnh phÈm, b«ng b¨ng,

m¸u mñ, toµn bé c¸c vi trïng ®éc h¹i. C¸c lß ®èt r¸c ë

ViÖt Nam hiÖn nay thêng cã c«ng suÊt trªn 30kg/giê chØ

phï hîp víi c¸c bÖnh viÖn lín. Cßn ë c¸c tr¹m y tÕ x·,

ngµy nÕu dïng lo¹i lß trªn th× rÊt tèn kÐm, nÕu kh«ng

®ã, ViÖn c«ng nghÖ ho¸ häc ViÖt Nam ®· thiÕt kÕ vµ chÕ

t¹o thµnh c«ng lß ®èt r¸c víi c«ng suÊt nhá 0,3- 8,0

kg/giê.

Thö nghiÖm c¸c lo¹i lß nµy cho thÊy: chi phÝ n¨ng lîng

thÊp, chÊt th¶i r¾n ®îc xö lÝ triÖt ®Ó vµ an toµn,

ngêi sö dông kh«ng cã chuyªn m«n cao, dÔ b¶o tr× h¬n

so víi m¸y nhËp ngo¹i.

Lß ®èt c«ng suÊt 3 kg/h t¹i

- §¾c L¾k.

137

ph¸p t¸i sinh ®Ó sö dông. ViÖc sö dông trµn lan bao

nylon

®ùng hµng nh hiÖn nay lµ mét vÊn ®Ò nghiªm träng

nhµ khoa häc hiÖn ®ang s¶n xuÊt th¨m dß bao r¸c

nguyªn liÖu c¬ b¶n lµ h¹t nhùa CaCO3 vµ h¹t nhùa

Alta víi c¸c lo¹i phô gia. C¶ hai lo¹i h¹t nhùa nµy

t¸c h¹i g× ®Õn m«i trêng. Tuy nhiªn, gi¸ thµnh cña

lo¹i bao r¸c nµy kh¸ cao.

c«ng nghÖ xö lÝ vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Ph¬ng

ph¸p nµy ®ang ®îc thö nghiÖm ®Ó ¸p dông réng r·i. Níc

ta ®ang tiÕn hµnh ph¬ng ph¸p ch«n lÊp c¸c chÊt th¶i

mÆt ®èng r¸c b»ng bïn ®Êt. Sau mét thêi gian kho¶ng 3-

5 n¨m th× khoan lç trªn bÒ mÆt hè ch«n ®Ó thu khÝ

metan sö dông cho ®un nÊu. Níc r¸c rØ ra tõ b·i ch«n

lÊp ph¶i ®îc xö lÝ råi míi ®îc hoµ vµo hÖ thèng níc

th¶i cña thµnh phè hoÆc th¶i ra m«i trêng. R¸c sau khi

kh«ng lµm « nhiÔm nguån níc ngÇm vµ ®Êt ®ai cÇn ph¶i

lµm c«ng t¸c chuÈn bÞ( t¹o mÆt b»ng ch«n lÊp, t¹o nÒn

®Êt ch«n lÊp sao cho tr¸nh hiÖn tîng thÊm níc r¸c …)

vµ cã c¸c biÖn ph¸p hËu ch«n lÊp r¸c( lÊy khÝ, ng¨n

138

mïi khã chÞu lan to¶ theo diÖn réng, xö lÝ níc r¸c,

d¹y häc.

1. Sö dông theo møc ®é nhËn thøc cña häc sinh.

C¸c bµi tËp thùc tiÔn ®a ra trong ch¬ng tr×nh ph¶i

theo møc ®é tõ dÔ ®Õn khã. Víi mçi møc ®é ®Ò ra ph¶i

theo quy tr×nh sau:

B íc 1: §a ra lo¹i bµi tËp thùc tiÔn víi møc ®é yªu cÇu

míi. Cho häc sinh lµm, th¶o luËn trong nhãm(cid:0) tr×nh

bµy ý kiÕn thèng nhÊt cña nhãm(cid:0) ®¸nh gi¸ cña c¸c häc

sinh kh¸c trong líp(cid:0) gi¸o viªn kÕt luËn, nªu mét sè

®iÓm cÇn chó ý, c¸c yªu cÇu khi lµm lo¹i bµi tËp nµy.

Tõ ®ã häc sinh dÇn h×nh thµnh kÜ n¨ng gi¶i lo¹i bµi

tËp nµy.

B íc 2: Trong c¸c bµi tËp tiÕp theo, nÕu cã ®iÒu kiÖn

vÒ môc tiªu, néi dung, gi¸o viªn nªn cho c¸c bµi tËp

thùc tiÔn lo¹i trªn ®Ó häc sinh cã ®iÒu kiÖn ph¸t

më réng kiÕn thøc cña bµi võa häc, t¨ng thªm sù hiÓu

biÕt, nh×n nhËn vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò thùc tiÔn cã

liªn quan ®Õn bµi häc.

B íc 3: KiÓm tra kh¶ n¨ng lµm bµi tËp thùc tiÔn lo¹i ®ã

cña häc sinh ( th«ng qua c¸c h×nh thøc kiÓm tra kh¸c

nhau), nÕu thÊy ®a phÇn häc sinh ®· quen vµ hoµn thµnh

tèt møc bµi tËp thùc tiÔn ®ã th× chuyÓn sang c¸c bµi

tËp thùc tiÔn ë møc ®é cao h¬n.

139

2. Sö dông trong d¹y häc tõng kiÓu bµi cô thÓ.

Trong qu¸ tr×nh d¹y häc c¸c kiÓu bµi:

- Nghiªn cøu tµi liÖu míi.

- Hoµn thiÖn kiÕn thøc, kÜ n¨ng, kÜ x¶o.

- KiÓm tra, ®¸nh gi¸.

tËp thùc tiÔn ®Ó t¨ng thªm hiÖu qu¶ cña giê häc.

2.1. Sö dông trong d¹y häc kiÓu bµi nghiªn cøu tµi

liÖu míi.

Bµi tËp thùc tiÔn ®îc sö dông trong nghiªn cøu tµi

liÖu míi thêng lµ nh÷ng bµi tËp sö dông c¸c t×nh huèng

cã vÊn ®Ò. Víi nh÷ng kiÕn thøc ®· cã, ngêi häc thêng

cha gi¶i ®îc hoÆc míi chØ gi¶i ®îc mét phÇn cña bµi

tËp.

Mét thÝ nghiÖm cã thÓ ®îc sö dông nh mét bµi tËp thùc

tiÔn ®Ó häc sinh nghiªn cøu, t×m hiÓu kiÕn thøc míi.

Tuy nhiªn, khi sö dông, gi¸o viªn cÇn chän lùa mét sè

bµi tËp thùc tiÔn chñ yÕu ë møc 2, giíi h¹n ë møc 3 vµ

cã néi dung gÇn gòi víi kinh nghiÖm sèng cña häc sinh

th× sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n.

VÝ dô: Bµi “ Hi®rosunfua – H2S ”.

Trong phÇn tÝnh chÊt vËt lÝ , gi¸o viªn ®a ra bµi

tËp :

Thµnh phÇn chÝnh cña khÝ biogas gåm cã metan(60-70%),

KhÝ ®i ra

B· vµo

gi¶i thÝch : V× sao khÝ ®i ra tõ hÇm sinh khÝ l¹i ph¶i

KhÝ - 140 - - HÇm sinh - khÝ M« h×nh hÇm bioga míi cña - - - Trung Quèc

KhÝ cho ®i qua níc? N- íc n- B×n íc- h - - khÝ - -

- -

- - -

---

KhÝ

N-

íc

- -

íc-

-

- -

-

- -

- - - - - -

- - - - - - - ---

Qua viÖc gi¶i bµi tËp nµy häc sinh sÏ hiÓu ®îc

hi®rosunfua lµ chÊt khÝ cã mïi trøng thèi, ®éc nªn cÇn

ph¶i lo¹i bá khái khÝ biogas. Lîi dông kh¶ n¨ng tan

trong níc cña hi®rosunfua mµ ta cã thÓ lo¹i bá nã b»ng

c¸ch cho khÝ bioga léi qua níc nh h×nh trªn.

Trong phÇn tÝnh chÊt ho¸ häc, gi¸o viªn :

-Cho häc sinh quan s¸t hai lä thuû tinh trong suèt,

kh«ng mµu: lä 1 ®ùng dung dÞch axit sunfuhi®ric míi

®iÒu chÕ, lä 2 ®ùng dung dÞch axit sunfuhi®ric ®îc

trong lä 1: dung dÞch trong suèt cßn trong lä 2 dung

dÞch l¹i cã vÈn ®ôc?

vµ trong tù nhiªn cã nhiÒu nguån ph¸t sinh ra nã, nhng

t¹i sao trªn mÆt ®Êt khÝ nµy kh«ng tÝch tô l¹i?

-Cho häc sinh lµm thÝ nghiÖm hoÆc quan s¸t gi¸o viªn

lµm thÝ nghiÖm cña hi®rosunfua víi níc clo, víi dung

dÞch kali pemanganat trong axit sunfuric sau ®ã yªu

cÇu häc sinh gi¶i thÝch hiÖn tîng thÝ nghiÖm vµ viÕt

ph¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc x¶y ra trong c¸c thÝ

nghiÖm ®ã.

141

NÕu kh«ng cã ®iÒu kiÖn lµm thÝ nghiÖm th× cã thÓ cho

häc sinh lµm bµi tËp:

a. Sôc khÝ hi®rosunfua vµo dung dÞch níc clo cã mµu

vµng nh¹t thÊy níc dÇn trë thµnh dung dÞch trong suèt,

kh«ng mµu.

b. Sôc khÝ axit sunfuhi®ric vµo dung dÞch kali

pemanganat trong axit sunfuric thÊy mµu tÝm cña dung

dÞch chuyÓn sang kh«ng mµu vµ cã vÈn ®ôc vµng.

H·y gi¶i thÝch hiÖn tîng thÝ nghiÖm vµ viÕt ph¬ng

tr×nh ph¶n øng.

Häc sinh tù gi¶i hoÆc gi¶i c¸c bµi tËp víi sù híng

dÉn, gîi ý cña gi¸o viªn sÏ hiÓu ®îc tÝnh chÊt ho¸ häc

2).

vµ ®iÒu kiÖn ph¶n øng mµ sÏ sinh ra c¸c s¶n phÈm kh¸c

nhau( S, SO2, SO4

2.2. Sö dông trong d¹y häc kiÓu bµi hoµn thiÖn kiÕn

thøc, kÜ n¨ng, kÜ x¶o.

Bµi tËp thùc tiÔn ®îc sö dông cho kiÓu bµi nµy kh«ng

giíi h¹n møc ®é nhËn thøc cña häc sinh. Bµi tËp thùc

tiÔn ®ñ c¸c møc tõ 1 ®Õn 4 nhng cÇn sö dông nhiÒu bµi

tËp thùc tiÔn ë møc 3 vµ 4. C¸c bµi tËp thùc tiÔn

kh«ng chØ nh»m t¸i hiÖn kiÕn thøc cho häc sinh mµ quan

träng h¬n lµ cÇn gióp cho häc sinh biÕt sö dông linh

ho¹t, phèi hîp c¸c kiÕn thøc víi nhau mét c¸ch nhuÇn

nhuyÔn khi gi¶i mét bµi tËp thùc tiÔn. Tõ viÖc gi¶i

c¸c bµi tËp thùc tiÔn häc sinh sÏ nhí, hiÓu c¸c kiÕn

thøc ®· häc vµ bíc ®Çu biÕt vËn dông kiÕn thøc ®îc häc

®Ó gi¶i quyÕt t×nh huèng thùc tiÔn.

142

Bµi tËp thùc tiÔn rÊt thÝch hîp cho kiÓu bµi nµy nhÊt

lµ khi lµm bµi tËp ë nhµ. Häc sinh cã nhiÒu thêi gian

®Ó suy ngÉm, trao ®æi víi nhau hoÆc víi ngêi cã kinh

nghiÖm thùc tiÔn vÒ vÊn ®Ò ®îc nªu trong bµi tËp. Bµi

tËp thùc tiÔn kh«ng ph¶i lµ qu¸ khã nhng v× häc sinh

cña chóng ta phÇn lín cha quen sö dông kiÕn thøc ho¸

häc ®Ó xö lÝ mét vÊn ®Ò trong thùc tiÔn. V× vËy chóng

ta cÇn ®a dÇn c¸c bµi tËp thùc tiÔn vµo trong d¹y- häc

theo sù t¨ng dÇn t¨ng dÇn c¶ vÒ sè lîng bµi tËp, møc

®é khã cña bµi tËp vµ sù ®a d¹ng cña néi dung bµi tËp.

VÝ dô: Bµi luyÖn tËp: Axit, baz¬. Ph¶n øng trao ®æi

ion trong dung dÞch c¸c chÊt ®iÖn li.

Yªu cÇu cña bµi luyÖn tËp nµy lµ:

-Cñng cè c¸c kiÕn thøc vÒ axit, baz¬ vµ ®iÒu kiÖn x¶y

ra ph¶n øng trao ®æi trong dung dÞch c¸c chÊt ®iÖn li.

-RÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ph¬ng tr×nh ion rót gän cña

c¸c ph¶n øng.

hái, bµi tËp mang néi dung thuÇn tuý ho¸ häc,ngêi gi¸o

thùc tiÔn nh sau:

nhá trong vên ®Ó nu«i gµ ®Î trøng. Dòng ®îc bè giao

nhiÖm vô trén v÷a( trén ®Òu v«i, c¸t, xi m¨ng vµ níc

ngøa?

143

ngøa, Dòng nªn lµm g× sau mçi buæi lµm? H·y chän nh÷ng

ph¬ng ¸n mµ em cho lµ cÇn thiÕt:

lo·ng.

mét Ýt natri hi®rocacbonat.

Bµi 2. Muèi ¨n khi khai th¸c tõ níc biÓn, má muèi, hå

muèi thêng cã lÉn nhiÒu t¹p chÊt nh MgCl2 , CaCl2 ,

CaSO4…. Lµm cho muèi cã vÞ ®¾ng ch¸t vµ dÔ bÞ ch¶y níc

Mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p lo¹i bá t¹p chÊt ë muèi ¨n

lµ dïng hçn hîp Na2CO3 , NaOH, BaCl2 t¸c dông víi dung

dÞch níc muèi ®Ó lo¹i t¹p chÊt díi d¹ng c¸c chÊt kÕt

tña : CaCO3 , Mg(OH)2 , BaSO4. Mét mÉu muèi th« thu ®îc

b»ng ph¬ng ph¸p bay h¬i níc biÓn vïng Bµ Nµ- Ninh

ThuËn cã thµnh phÇn khèi lîng nh sau:

96,525% NaCl; 0,190% MgCl2; 1,224% CaSO4 ; 0,010% CaCl2

; 0,951% H2O.

d¹ng ion rót gän khi dïng hçn hîp A gåm Na2CO3 , NaOH,

BaCl2 ®Ó lo¹i bá t¹p chÊt ë mÉu muèi trªn.

TÝnh thµnh phÇn phÇn tr¨m c¸c chÊt trong hçn hîp A.

TÝnh lîng Na2CO3 , NaOH, BaCl2 tèi thiÓu dïng ®Ó lo¹i

bá hÕt c¸c t¹p chÊt cã trong 3 tÊn muèi cã thµnh phÇn

nh trªn .

144

2.3. Sö dông trong d¹y häc kiÓu bµi kiÓm tra, ®¸nh

gi¸.

Môc ®Ých cña viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ lµ kiÓm tra viÖc

thùc hiÖn môc tiªu cña m«n häc. §¸nh gi¸ ph¶i ®èi

chiÕu víi môc tiªu cña líp, ch¬ng, bµi nh»m thu ®îc

th«ng tin ph¶n håi gióp ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña

häc sinh ®· ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra hay cha. Tõ kÕt qu¶

cña kiÓm tra, ®¸nh gi¸, gi¸o viªn sÏ cã nhøng ®iÒu

chØnh thÝch hîp vÒ néi dung, ph¬ng ph¸p d¹y häc nh»m

thu ®îc kÕt qu¶ tèt h¬n, häc sinh còng sÏ cã nh÷ng

®iÒu chØnh thÝch hîp vÒ ph¬ng ph¸p häc tËp ®Ó cã kÕt

qu¶ cao h¬n tøc lµ nhí, hiÓu vµ vËn dông kiÕn thøc tèt

tØ lÖ gi÷a sù nhí, hiÓu, vËn dông kiÕn thøc tuú theo

träng cña c¸c bµi tËp thùc tiÔn yªu cÇu sù hiÓu vµ vËn

dông kiÕn thøc.V× thêi gian kiÓm tra lµ h÷u h¹n nªn

c¸c gi¸o viªn cÇn chän sè lîng bµi tËp thùc tiÔn còng

nh ®é khã phï hîp víi tr×nh ®é cña häc sinh líp ®ã.

VÝ dô: KiÓm tra ho¸ häc -Thêi gian: 45 phót- Ch¬ng“Sù

®iÖn li”-Líp 11.

Bµi 1. Nªu ph¬ng ph¸p x¸c nhËn sù cã mÆt cña c¸c ion

trong dung dÞch ®ång (II) sunfat.

Bµi 2. Khi bÞ báng do axit ngêi ta thêng dïng nh÷ng

chÊt cã tÝnh kiÒm nh: níc v«i trong, dung dÞch natri

hi®rocacbonat lo·ng,

níc xµ phßng,kem ®¸nh r¨ng, níc pha lßng tr¾ng

trøng…®Ó trung hoµ axit. NÕu b¹n cña em bÞ:

145

a.Báng ngoµi da do axit ®Æc b¾n vµo.

b.Uèng nhÇm dung dÞch axit.

th× em sÏ cho b¹n dïng chÊt nµo trong sè c¸c chÊt sau

1.Dung dÞch natri hi®rocacbonat lo·ng.

2.Níc pha lßng tr¾ng trøng.

3.Kem ®¸nh r¨ng.

H·y gi¶i thÝch ng¾n gän v× sao em ®· chän ph¬ng ph¸p

®ã.

chÕt ngêi cña chÊt nµy lµ 200- 300 mg/lÝt níc. Hµm l-

îng ion xianua trong níc th¶i tõ bÓ m¹ ®iÖn n»m trong

kho¶ng 58- 510 mg/lÝt nªn cÇn ph¶i ®îc xö lÝ ®Õn hµm

lîng 0,05 - 0,2 mg/lÝt ( tiªu chuÈn ViÖt Nam) tríc

nhµ m¸y m¹ ®iÖn ngêi ta ®o ®îc hµm lîng ion xianua lµ

78,2 mg/lÝt. §Ó lo¹i xianua ®Õn hµm lîng 0,2mg/l ngêi

ta sôc khÝ clo vµo níc th¶i trong m«i trêng pH = 9.

Khi ®ã xianua chuyÓn thµnh nit¬ kh«ng ®éctheo ph¬ng

tr×nh: CN- + OH- + Cl2 (cid:0) CO2 + Cl- +H2O + N2.

b.TÝnh thÓ tÝch clo ( ë ®ktc) cÇn thiÕt ®Ó khö xianua

trong 1m3 níc th¶i trªn ®Õn hµm lîng 0,2 mg/l.

c. TÝnh lîng natri hi®roxit cÇn cho vµo 1m3 níc th¶i

trªn ®Ó lu«n duy tr× pH = 9.

Trong vÝ dô trªn, bµi sè 1 chØ yªu cÇu häc sinh nhí vµ

hiÓu kiÕn thøc ®· häc( møc 1-2). Bµi sè 2 yªu cÇu møc

146

®é nhËn cao h¬n (møc 2-3). Bµi sè 3 cã nhiÒu møc ®é :

tõ møc 1-4. §èi víi mét ®Ò kiÓm tra nh trªn cã thÓ

®¸nh gi¸ tèt kiÕn thøc häc sinh ®· cã vµ kh¶ n¨ng vËn

dông kiÕn thøc khi gÆp c¸c t×nh huèng trong thùc tiÔn.

3. C¸ch gi¶i bµi tËp thùc tiÔn.

C¸c d¹ng bµi tËp kh¸c nhau cã quy tr×nh gi¶i cô thÓ

kh¸c nhau. MÆt kh¸c, tuú theo møc ®é nhËn thøc cña häc

sinh, kinh nghiÖm sèng cña häc sinh mµ c¸c gi¸o viªn

tr×nh gi¶i chung nhÊt.

- C¬ chÕ cña phÐp gi¶i bµi tËp .

Nh÷ng ®iÒu kiÖn

Nh÷ng yªu cÇu

D÷ liÖu ban ®Çu

Yªu cÇu ban ®Çu

D÷ liÖu t×m thªm

Yªu cÇu t×m thªm

D÷ kiÖn bæ sung

Yªu cÇu bæ sung

Bµi tËp ho¸ häc

Ph¸t biÓu lÇn n

Ph¸t biÓu lÇn 1

Ph¸t biÓu lÇn 2

Ph¸t biÓu lÇn 1

Ph¸t biÓu lÇn 2

Ph¸t biÓu lÇn n

thÓ nh sau:

B íc 1 : §äc kÜ ®Çu bµi xem bµi tËp ®Ò cËp ®Õn lÜnh vùc

nµo trong thùc tiÔn.

B íc 2 : T×m hiÓu kÜ lêi v¨n cña ®Ò bµi ®Ó t×m ra nh÷ng

®iÒu kiÖn vµ yªu cÇu cña bµi.

147

B íc 3 : VËn dông sù hiÓu biÕt thùc tÕ vµ kinh nghiÖm

kh¸c(d÷ kiÖn t×m thªm) vµ yªu cÇu t×m thªm.

B íc 4 : Lùa chän nh÷ng kiÕn thøc ho¸ häc cã liªn quan

®Ó t×m ra mèi liªn hÖ logic gi÷a d÷ kiÖn vµ yªu cÇu.

Trong qu¸ tr×nh t×m sÏ n¶y sinh c¸c bíc trung gian. V×

vËy d÷ kiÖn vµ yªu cÇu lu«n ®îc bæ sung. Bµi tËp lu«n

®îc ph¸t biÓu l¹i sao cho lÇn ph¸t biÓu sau ®¬n gi¶n

h¬n lÇn ph¸t biÓu tríc ®Õn khi thùc hiÖn ®îc yªu cÇu

cña bµi tËp. Tr×nh bµy lêi gi¶i.

gi¶i bµi tËp thùc tiÔn. Tõ ®ã cã ý thøc phæ biÕn vµ ¸p

dông kinh nghiÖm ®ã vµo thùc tiÔn.

Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i bµi tËp thùc tiÔn nµo còng cã

®Çy ®ñ c¸c bíc nh trªn.

VÝ dô trong bµi ‘Axit-baz¬’ líp 11 cã bµi tËp : NhiÖt

®é thïng v«i míi t«i lªn tíi 1500C vµ cã pH = 13,1. V×

vËy nÕu ch¼ng may bÞ ng· vµo thïng v«i míi t«i th× ng-

êi ®ã võa bÞ báng do nhiÖt ít, võa bÞ báng do kiÒm .

Báng v«i míi t«i sÏ ®Ó l¹i nh÷ng vÕt sÑo låi, lâm hoÆc

loang læ trong rÊt xÊu. Nhng nÕu ®îc s¬ cøu kÞp thêi

th× hËu qu¶ ®Ó l¹i sÏ ®îc gi¶m nhÑ rÊt nhiÒu.

a.H·y lùa chän mét ph¬ng ph¸p s¬ cøu mµ em cho lµ cã

hiÖu qu¶ nhÊt trong c¸c ph¬ng ph¸p sau:

1.Déi níc l¹nh liªn tôc vµo vÕt báng cho s¹ch v«i råi

dïng dÊm ¨n déi lªn.

2.Déi níc l¹nh liªn tôc vµo vÕt báng cho s¹ch v«i råi

phñ kem ®¸nh r¨ng lªn. 3.Déi níc l¹nh liªn

148

tôc vµo vÕt báng cho s¹ch v«i råi dïng níc m¾m ®æ lªn

( níc m¾m cã pH< 7,0 ).

4.ChØ déi níc l¹nh liªn tôc vµo vÕt báng cho s¹ch

v«i.

Quy tr×nh gi¶i ®Ò nghÞ nh sau:

B íc 1 : Bµi tËp nµy ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò s¬ cøu tai n¹n do

gÆp, nhÊt lµ ë vïng n«ng th«n.

B íc 2 :

-T×m ra nh÷ng d÷ kiÖn ®Çu bµi cho: vÕt báng võa do

nhiÖt ®é, võa do kiÒm m¹nh, cã bèn ph¬ng ph¸p s¬ cøu.

-Yªu cÇu cña bµi: lùa chän ph¬ng ph¸p s¬ cøu tèi u

nhÊt.

B íc 3+4 : Qu¸ tr×nh t duy khoa häc:

-V× vÕt báng do nhiÖt lªn ph¶i lµm m¸t nã.

-V× vÕt báng do kiÒm nªn cÇn dïng thø g× ®ã cã tÝnh

axit ®Ó trung hoµ.

-C¸c chÊt ®· cho trong c¸c ph¬ng ¸n cã tÝnh axit, baz¬

hay trung tÝnh?

DÊm ¨n cã tÝnh axit yÕu, kem ®¸nh r¨ng, cã tÝnh baz¬

yÕu, níc m¾m cã tÝnh axit yÕu, níc trung tÝnh

-Gi÷a dÊm ¨n vµ níc m¾m, chän chÊt nµo?

cho vÕt báng.

+DÊm ¨n cã thµnh phÇn chÝnh lµ axit axetic víi hµm l-

îng nhá (kho¶ng 3-5%). (cid:0) DÊm ¨n sÏ thÝch hîp h¬n.

VËy ®¸p ¸n cho bµi nµy lµ ®¸p ¸n sè 1.

149

B íc 5 : Tõ viÖc gi¶i bµi tËp trªn, häc sinh ®îc:

-cñng cè kiÕn thøc vÒ axit –baz¬.

- thÊy râ ý nghÜa cña viÖc d¹y vµ häc m«n ho¸ häc.

- t¨ng thªm lßng say mª t×m hiÓu øng dông cña c¸c ho¸

chÊt ®· häc(dÊm kh«ng chØ lµ gia vÞ trong nhµ bÕp mµ

nã cßn cã nhiÒu øng dông kh¸c n÷a).

-cã thªm mét kinh nghiÖm thùc tiÔn. Cã ý thøc vËn dông

kiÕn thøc ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò thùc tiÔn.

Bµi tËp trªn cã d¹ng tr¾c nghiÖm kh¸ch quan. Häc sinh

chØ cÇn chän ra mét ph¬ng ¸n ®óng nhÊt. Tuy nhiªn, ®Ó

chän ®îc ®¸p ¸n ®óng, khã cã thÓ dùa vµo sù ngÉu nhiªn

mµ cÇn ph¶i cã mét qu¸ tr×nh t duy kh¸ phøc t¹p.

Ch¬ng III. Thùc nghiÖm s ph¹m.

i. Qu¸ tr×nh thùc nghiÖm.

1. Môc ®Ých thùc nghiÖm s ph¹m.

Chóng t«i tiÕn hµnh thùc nghiÖm s ph¹m nh»m kiÓm tra

c¬ trong d¹y häc ho¸ häc ë trêng trung häc phæ th«ng.

2.§Þa bµn vµ ®èi tîng thùc nghiÖm s ph¹m.

Do cã mét sè h¹n chÕ vÒ thêi gian, thêi ®iÓm vµ ®iÒu

kiÖn cho phÐp nªn chóng t«i míi chØ tiÕn hµnh thùc

nghiÖm ®îc ë mét ph¹m vi nhá hÑp nh sau:

-Líp 10A4- Trêng THPT Liªn Hµ - §«ng Anh – Hµ Néi

-Líp 10 D – Trêng THPT Th¨ng Long – Hµ Néi Häc k× 2 n¨m häc 2004- 2005

-Líp 11A6- Trêng THPT Liªn Hµ - §«ng Anh – Hµ Néi

150

Häc k× 1 n¨m häc 2005- 2006

-Líp 11 G – Trêng THPT Th¨ng Long – Hµ Néi

3. Qu¸ tr×nh tiÕn hµnh thùc nghiÖm s ph¹m.

Bíc 1: T×m hiÓu ®èi tîng thùc nghiÖm.

§èi víi mçi trêng, ë tõng khèi, chóng t«i t×m hiÓu kÕt

qu¶ häc tËp cña c¸c líp vµ chän ra ®îc 2 líp cã kÕt

qu¶ ®iÓm trung b×nh m«n ho¸ häc cña häc k× tríc (®èi

víi khèi 10), cña n¨m häc tríc (®èi víi khèi 11) xÊp

xØ nhau vµ cïng gi¸o viªn gi¶ng d¹y.

Khèi 10:

-Trêng THPT Liªn Hµ - §«ng Anh – Hµ Néi (gi¸o viªn

*líp 10A4- líp thùc nghiÖm - sÜ sè 45 häc sinh.

*líp 10A6- líp ®èi chøng - sÜ sè 47 häc sinh.

-Trêng THPT Th¨ng Long – Hµ Néi ( gi¸o viªn Lª ThÞ

TuyÕt)

*líp 10D- líp thùc nghiÖm - sÜ sè 48 häc sinh.

*líp 10E- líp ®èi chøng - sÜ sè 48 häc sinh.

Khèi 11:

-Trêng THPT Liªn Hµ - §«ng Anh – Hµ Néi (gi¸o viªn

*líp 11A6- líp thùc nghiÖm - sÜ sè 46 häc sinh.

*líp 11A8- líp ®èi chøng - sÜ sè 45 häc sinh.

-Trêng THPT Th¨ng Long – Hµ Néi ( gi¸o viªn Lª ThÞ

TuyÕt)

*líp 11G- líp thùc nghiÖm - sÜ sè 49 häc sinh.

*líp 11H- líp ®èi chøng - sÜ sè 47 häc sinh.

151

§Ó kÕt qu¶ thùc nghiÖm thªm chÝnh x¸c, chóng t«i quyÕt

®Þnh sÏ chØ lÊy kÕt qu¶ thùc nghiÖm ë mét sè häc sinh

nhÊt ®Þnh : mçi líp 35 häc sinh, trong ®ã:

Sè häc sinh §iÓm trung b×nh m«n ho¸

4 16 10 5 häc 4,0 – 4,9 5,0 – 6,4 6,5 – 7,9 8,0 – 8,9

Sao cho ®iÓm trung b×nh trung m«n ho¸ häc cña 35 häc

sinh nµy xÊp xØ 6,3.

Bíc 2: ThiÕt kÕ ch¬ng tr×nh thùc nghiÖm.

§a ch¬ng I, ch¬ng II cña b¶n luËn v¨n nµy cho c¸c gi¸o

viªn ®äc vµ cïng gi¸o viªn th¶o luËn vÒ ph¬ng ph¸p

thùc nghiÖm (cid:0) thèng nhÊt ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm nh

-§èi víi c¸c líp thùc nghiÖm, gi¸o viªn sÏ sö dông mét

v¨n trong c¸c kiÓu bµi: nghiªn cøu tµi liÖu míi; hoµn

thiÖn kiÕn thøc, kÜ n¨ng, kÜ x¶o; kiÓm tra ®¸nh gi¸.

*Trong kiÓu bµi nghiªn cøu tµi liÖu míi, gi¸o viªn sÏ

møc 3.

*Trong kiÓu bµi hoµn thiÖn kiÕn thøc, kÜ n¨ng, kÜ x¶o,

ë c¶ 4 møc vµ lu ý t¨ng dÇn sè lîng bµi tËp ë møc 3 vµ

*Trong kiÓu bµi kiÓm tra, ®¸nh gi¸, gi¸o viªn sÏ sö

152

mét bµi tËp cã nhiÒu møc nh»m ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c tr×nh

®é nhËn thøc cña häc sinh.

-§èi víi líp ®èi chøng, gi¸o viªn vÉn d¹y b×nh thêng,

II cña luËn v¨n. Nhng khi kiÓm tra th× cho häc sinh

líp ®èi chøng lµm cïng ®Ò víi líp thùc nghiÖm vµ thang

®iÓm cho tõng bµi lµ nh nhau.

-§èi víi tõng khèi, sÏ cã 1 bµi kiÓm tra 15 phót

( giíi h¹n ë møc 3) vµ mét bµi kiÓm tra 45 phót. Gi¸o

viªn chÊm bµi cña 35 häc sinh ®· ®îc chän ®Ó ®¸nh gi¸

kÕt qu¶ thùc nghiÖm.

Bíc 3: TiÕn hµnh thùc nghiÖm.

C¸c gi¸o viªn tiÕn hµnh thùc nghiÖm theo kÕ ho¹ch ®·

®Ò ra ë bíc 2.

trong qu¸ tr×nh thùc nghiÖm:

Khèi 10 tõ bµi “ Oxi” ®Õn bµi “ Axit sunfuric”

Sau khi d¹y bµi lu huúnh tiÕn hµnh bµi kiÓm tra sè 1

(15p).

Bµi kiÓm tra ho¸ häc 10-Thêi gian

15 phót.

sinh ra H2O2 lµ mét chÊt oxi ho¸ m¹nh cã thÓ tÈy tr¾ng

®îc quÇn ¸o. V× vËy ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ tÈy tr¾ng cña

bét giÆt ngêi ta thêng cho thªm vµo mét Ýt bét natri

peoxit. Na2O2 + H2O (cid:0) NaOH + H2O2

153

2H2O2 (cid:0) 2H2O +

(cid:0) O2

H·y lùa chän c¸ch tèt nhÊt trong c¸c c¸ch sau ®Ó b¶o

qu¶n bét giÆt vµ gi¶i thÝch ng¾n gän cho sù lùa chän

®ã.

A.§Ó bét giÆt trong mét hép kh«ng cã n¾p ®Ó ra ngoµi

¸nh n¾ng cho bét giÆt lu«n kh« r¸o.

B.§Ó bét giÆt trong mét hép kh«ng cã n¾p trong bãng

r©m.

m¸t.

ph¬ng ph¸p ®èt lu huúnh , ®ãng kÝn cöa nhµ kho l¹i.

Chuét hÝt ph¶i khãi sÏ bÞ sng yÕt hÇu, co giËt, tª

liÖt c¬ quan h« hÊp dÉn ®Õn bÞ ng¹t mµ chÕt.

a.H·y viÕt ph¶n øng ®èt ch¸y lu huúnh.

b.ViÕt c«ng thøc electron, c«ng thøc cÊu t¹o vµ c¸c

tªn gäi cña chÊt ®· lµm chuét chÕt?

§¸

p ¸n:

- gi¶i thÝch : cÇn tr¸nh n -

íc, h¬i níc, ¸nh n¾ng ®Ó gi¶m

thiÓu lîng H2O2 bÞ thÊt tho¸t : 2 ®iÓm.

154

(cid:0) SO2 : 2 ®iÓm.

- ViÕt ®îc c«ng thøc

electron, c«ng thøc cÊu t¹o : 2 ®iÓm.

- Gäi tªn ®ñ theo 3 c¸ch : 2 ®iÓm.

Sau khi d¹y bµi “ Axit sunfuric ” tiÕn hµnh bµi kiÓm

tra sè 2(45 p).

Bµi kiÓm tra ho¸ häc 10 – Thêi gian

45 phót.

níc lín nªn ®îc sö dông lµm kh« rÊt nhiÒu chÊt khÝ

Èm. Tuy nhiªn, ®Ó lµm kh« hi®rosunfua, ngêi ta l¹i

kh«ng dïng axit sunfuric ®Æc. H·y gi¶i thÝch vµ viÕt

c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng cã thÓ x¶y ra khi cho khÝ

hi®rosunfua ®i qua dung dÞch axit sunfuric ®Æc.

thÊt nghiªm träng cho nh÷ng c«ng tr×nh ®îc lµm b»ng

thÐp, ®¸. H·y gi¶i thÝch qu¸ tr×nh t¹o thµnh ma axit

vµ ph¸ huû c¸c c«ng tr×nh b»ng ®¸, thÐp cña lu huúnh

®ioxit vµ viÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng ®Ó minh häa.

nh÷ng chÊt oxi ho¸ m¹nh, dÔ dµng hÊp thô khÝ cacbonic

vµ gi¶i phãng khÝ oxi. Do ®ã chóng ®îc sö dông trong

b×nh lÆn hoÆc tµu ngÇm ®Ó hÊp thô khÝ cacbonic vµ

cung cÊp khÝ oxi cho con ngêi trong h« hÊp.

155

a.ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra biÕt r»ng

trong c¸c ph¶n øng ®ã, nguyªn tö oxi trong Na2O2, KO2

lµ nguyªn tè tù oxi ho¸ - khö.

b. Theo nghiªn cøu, khi h« hÊp, thÓ tÝch khÝ cacbonic

mét ngêi th¶i ra xÊp xØ thÓ tÝch khÝ oxi hÝt vµo. VËy

cÇn trén Na2O2 vµ KO2 theo tØ lÖ sè mol nh thÕ nµo ®Ó

thÓ tÝch khÝ cacbonic hÊp thô b»ng thÓ tÝch khÝ oxi

sinh ra?

níc lµ mét nguyªn liÖu quan träng, chÊt lîng cña níc

¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn chÊt lîng cña s¶n phÈm. Níc ®-

îc khö trïng b»ng clo thêng cã mïi khã chÞu do lîng

dông ph¬ng ph¸p khö trïng níc b»ng ozon ®Ó níc kh«ng

cã mïi vÞ l¹. Ozon ®îc b¬m vµo trong níc víi hµm lîng

tõ 0,5 - 5 g/m3 . Lîng d ®îc duy tr× trong níc kho¶ng

5 – 10 phót ®Ó diÖt c¸c vi khuÈn cì lín (nh vi khuÈn

a.V× sao ozon l¹i cã tÝnh s¸t trïng?

b.H·y nªu ph¬ng ph¸p nhËn biÕt lîng ozon d trong n-

íc.

c.TÝnh khèi lîng ozon cÇn dïng ®Ó khö trïng lîng níc

dïng ®Ó s¶n xuÊt ®îc 400 lÝt rîu vang. BiÕt r»ng ®Ó

s¶n xuÊt ®îc 1 lÝt rîu vang cÇn dïng hÕt 5 lÝt níc.

§¸

p ¸n.

C©u 1.(2®iÓm)

156

Gi¶i thÝch: kh«ng dïng axit sunfuric ®Æc (cã tÝnh oxi

ho¸ m¹nh) ®Ó lµm kh« khÝ hi®rosunfua (cã tÝnh khö) v×

chóng cã ph¶n øng ho¸ häc víi nhau.(1 ®iÓm) ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng: H2SO4 + 3H2S (cid:0) 4S(cid:0) + 4H2O.

(0,5 ®iÓm)

3H 2SO4 +

H2S (cid:0) 4SO2 (cid:0) + 4H2O. (0,5 ®iÓm)

Lu huúnh ®ioxit gÆp oxi kh«ng khÝ sinh ra ph¶n øng t¹o

thµnh lu huúnh trioxit : 2SO2 +

O2 (cid:0) 2SO3

Sau ®ã lu huúnh trioxit gÆp h¬i níc biÕn thµnh c¸c

giät mï axit theo níc ma r¬i xuèng ®Êt t¹o ma axit :

SO3 + H2O (cid:0) H2SO4 .

(cid:0) thÐp( thµnh phÇn chñ yÕu lµ s¾t), ®¸ (CaCO3) : H2SO4 + Fe (cid:0) FeSO4 + H2

(cid:0) H2SO4 + CaCO3 (cid:0) CaSO4 + H2O +CO2

4KO2 + 2CO2 (cid:0) 2K2CO3 + 3O2

b.(1 ®iÓm)Trén Na2O2 víi KO2 theo tØ lÖ 1: 2 vÒ sè mol. Na2O2 + 2KO2 + 2CO2 (cid:0) Na2CO3 + K2CO3 + 2O2

C©u 4.(3 ®iÓm)

a.(1 ®iÓm). V× ozon cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh.

157

b.(1 ®iÓm).LÊy mét Ýt níc ®ã vµo ång nghiÖm, nhá dung

dÞch kali i«tua vµo l¾c ®Òu råi nhóng giÊy quú tÝm

vµo. NÕu trong níc cã ozon d th× giÊy quú tÝm sÏ

chuyÓn mµu xanh : 2KI + O3 + H2O (cid:0) 2KOH + O2 + I2

c.(1 ®iÓm).1-10 gam ozon.

Khèi 11 tõ bµi “ ChÊt ®iÖn li” ®Õn bµi “ Ph¶n øng trao

®æi ion”

Sau khi häc xong bµi “pH cña dung dÞch ” kiÓm tra 15

phót.

Bµi kiÓm tra ho¸ häc 11 – Thêi

gian 15 phót.

lµ 10,5. TÝnh CM cña dung dÞch nµy . Gi¶ sö canxi

tr¸nh trong cuéc sèng hiÖn ®¹i” cã viÕt r»ng: §å ¨n

uèng cã chÊt chua kh«ng nªn ®ùng trong ®å dïng b»ng

kim lo¹i mµ nªn ®ùng trong ®å dïng b»ng thuû tinh,

sµnh sø. NÕu ¨n, uèng ®å ¨n cã chÊt chua ®· nÊu kÜ

ëng xÊu tíi søc khoÎ. Em h·y gi¶i thÝch v× sao?

3. Nh÷ng ngêi nµo bÞ m¾c bÖnh viªm loÐt d¹ dµy, t¸

trµng thêng cã pH < 2. §Ó ch÷a c¨n bÖnh nµy, ngêi

bÖnh thêng uèng tríc b÷a ¨n:

a.Dung dÞch natri hi®rocacbonat .

b.Níc ®un s«i ®Ó nguéi.

158

c.Níc ®êng.

d.Mét Ýt giÊm ¨n.

H·y chän ph¬ng ¸n ®óng. Gi¶i thÝch ng¾n gän.

§¸p

¸n.

C©u 1(4 diÓm).

Ca(OH)2 = Ca2+ + 2OH-

x M 2xM pH = 10,5 (cid:0) {H+ }= 10-10,5

{H+ }{OH-} = 10-14 (cid:0) {H+ }= 10-14 / {OH-}

(cid:0) 10-10,5 = 10-14 / 2x

(cid:0) x = 10-14 / 2. 10-10,5

x = 10-3,5 / 2 = 1,58.10-4 M.

§å ¨n cã chÊt chua cã tÝnh axit. NÕu dïng ®å b»ng kim

lo¹i nh gang hoÆc nh«m ®Ó nÊu, ®ùng ®å ¨n cã chÊt chua

(cid:0) th× sÏ x¶y ra ph¶n øng : Fe + 2H+ (cid:0) Fe2+ + H2

Al2O3 + 6H+ (cid:0) 2Al3+ + 3H2O

Khi ®ã thøc ¨n bÞ nhiÔm ion kim lo¹i víi nång ®é cao

Gi¶i thÝch : Ph¶i uèng thø cã tÝnh kiÒm nhÑ lµm t¨ng

pH trong dÞch vÞ lªn.

Sau bµi “ Ph¶n øng trao ®æi ion” kiÓm tra 45 phót.

Bµi kiÓm tra ho¸ häc 11 – Thêi

gian 45 phót.

159

díi ®¸y. §Ó khö cÆn, b¹n cã thÓ dïng giÊm pha vµo níc

thÝch c¸ch lµm ®ã vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra

nÕu cã?

thÐp cã pH = 4,0. §Ó th¶i ®îc ra m«i trêng, nhµ m¸y

®ã cÇn ph¶i t¨ng pH trong níc th¶i lªn tíi 5,8 – 8,6(

theo tiªu chuÈn quy ®Þnh).

a.H·y ®Ò nghÞ hai ph¬ng ph¸p (dïng hai ho¸ chÊt kh¸c

nhau) lµm t¨ng pH níc th¶i.

b.TÝnh lîng v«i sèng cÇn dïng ®Ó t¨ng pH trong mét

tr¨m mÐt khèi níc th¶i tõ 4,0 lªn 7,0. Gi¶ thiÕt thÓ

tÝch níc th¶i thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ.

pH = 13,1. V× vËy nÕu ch¼ng may bÞ ng· vµo thïng v«i

míi t«i th× ngêi ®ã võa bÞ báng do nhiÖt ít, võa bÞ

báng do kiÒm . Báng v«i míi t«i sÏ ®Ó l¹i nh÷ng vÕt

sÑo låi, lâm hoÆc loang læ trong rÊt xÊu. Nhng nÕu ®-

îc s¬ cøu kÞp thêi th× hËu qu¶ ®Ó l¹i sÏ ®îc gi¶m nhÑ

rÊt nhiÒu.

a.H·y lùa chän mét ph¬ng ph¸p s¬ cøu mµ em cho lµ cã

hiÖu qu¶ nhÊt trong c¸c ph¬ng ph¸p sau:

1.Déi níc l¹nh liªn tôc vµo vÕt báng cho s¹ch v«i

råi dïng dÊm ¨n déi lªn.

2.Déi níc l¹nh liªn tôc vµo vÕt báng cho s¹ch v«i råi

phñ kem ®¸nh r¨ng lªn. 3.Déi níc l¹nh

160

liªn tôc vµo vÕt báng cho s¹ch v«i råi dïng níc m¾m

®æ lªn

( níc m¾m cã pH< 7,0 ).

4.ChØ déi níc l¹nh liªn tôc vµo vÕt báng cho s¹ch

v«i.

b.Trong c¸c ph¬ng ph¸p trªn, ph¬ng ph¸p nµo kh«ng nªn

dïng nhÊt? V× sao?

§¸p ¸n.

C©u 1(3 ®iÓm).

CÆn v«i díi ®¸y lµ canxi cacbonat. Muèn khö cÆn, ta

ph¶i chuyÓn canxi cacbonat thµnh hîp chÊt tan. Dïng

giÊm ¨n lµ dung dÞch cã chøa axit axetic (CH3COOH) cã

ph¶n øng: CaCO3 + 2CH3COOH (cid:0) ( CH3COO)2Ca + CO2 (cid:0) + H2O.

C©u 2(4 ®iÓm)

a.(1 ®iÓm) Nªu tªn 2 ho¸ chÊt cã tÝnh kiÒm. VÝ dô:

natri hi®roxit, canxi hi®roxit.

+/100m3 = 10-4.103.100=10 mol.

b.(3 ®iÓm) -Tríc khi cho v«i sèng: pH = 4 (cid:0) {H+} = 10-4 mol/lÝt

(cid:0) nH

-Khi cho v«i sèng vµo níc th¶i cã c¸c ph¶n øng:

CaO + H2O = Ca(OH)2

Ca(OH)2 = Ca2+ + 2OH-

H+ + OH- = H2O 10mol (cid:0) 10mol

161

-/100m3 = 10-7.103.100 = 0,01

-Sau khi xö lÝ b»ng v«i sèng: pH = 7 (cid:0) {H+} = 10-7

mol/lÝt (cid:0) {OH-} = 10-7 mol/lÝt (cid:0) nOH

mol.

VËy tæng sè mol OH- cÇn dïng lµ 10 + 0,01=10,01 mol. (cid:0) Sè mol CaO = 1/2 sè mol OH- cÇn dïng = 5,005 mol.

Khèi lîng v«i sèng cÇn dïng lµ 5,005 x 56 = 280,28

gam.

C©u 3(4 ®iÓm).

a.(2 ®iÓm).§¸p ¸n sè 1.

b.(2 ®iÓm). §¸p ¸n sè 2. V× kem ®¸nh r¨ng cã tÝnh kiÒm

lªn kh«ng dïng ®îc .

162

Bài tập Hóa học thực tiễn phần Vô cơ

Chủ đề:

Hóa học vô cơ 1 2

Bài tập Hóa học vô cơ 1 2

Ruéng muèi

Muèi má

QuÆng boxit

Bãn ph©n cho lóa

C¸c chØ Hµm lîng ë níc r¸c Tiªu chuÈn cho phÐp

tiªu pH NH

7,71 – 7,88 5,50 – 9,00 22,3 - 200 1,0

(mg/lÝt) CN

0,012 0,100

(mg/lÝt)

MÉu níc th¶i

Tiªu chuÈn hµm lîng

Hµm lîng amoni trong

amoni cho phÐp(mg/lÝt)

Nhµ m¸y ph©n ®¹m. 1,0 B·i ch«n lÊp r¸c.

níc th¶i (mg/lÝt) 18 160

Kim lo¹i natri ®-îc ng©m trong dÇu ho¶. Natri mÒm cã thÓ c¾t ®-îc b»ng dao

axit

C«ng thøc

NhiÖt t¹o thµnh ( KJ /

CH4 C2H2 CO2 H2O

mol ) +75 -230 +393 +286

Báng axit

bicacbonat )

Tinh

thÓ

natri

clorua

Clo

a

b

Muèi má

§èt ch¸y kali clorat vµ lµm l¹nh. Khi ®ã kaliclorat sÏ kÕt tinh. H·y viÕt

Obitan nguyªn tö Brom H¬i Brom

Dung dÞch Brom

Iot ngng tô thµnh tinh thÓ

BÖnh nh©n b-íu cæ

Florit

Hång cÇu

Khai th¸c lu huúnh Lu huúnh tù nhiªn

Thuèc sóng ®en

HÇm Biogaz

KhÝ ®i ra

Buång lÊy b· (ph©n bãn)

KhÝ ­ ­ ­ ­ ­­­­N- íc­ n- B×n íc- h - - khÝ - - - - - -

KhÝ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ - - - HÇm sinh - khÝ M« h×nh hÇm bioga míi cña - - - Trung Quèc - - - - - - - ---

Ma axit g©y tæn h¹i cho c¸c c«ng tr×nh b»ng

s¾t thÐp, ®¸, c©y cèi.

A

B

C

D

HiÖn t-îng thÝ nghiÖm nhá axit sunfuric ®Æc vµo ®-êng tr¾ng

QuÆng pitrit

clorua Ion amo

C¸c chØ

Hµm lîng ë níc r¸cTiªu chuÈn cho phÐp

tiªu pH NH

7,71 – 7,88 5,50 – 9,00 22,3 - 200 1,0

(mg/lÝt) CN

0,012 0,100

(mg/lÝt)

M« h×nh ph©n tö HNO3 Ph¶n

øng cña ®ång víi axit nitric

PhÇn ®Çu

D©y dÉn

PhÇn ®¸y

Obitan nguyªn tö P Photphot pho ®á

Photpho ®en

Sù ph¸t s¸ng cña Photpho

Ruéng rau muèng

§ång mÝa

H2: CÊu tróc tinh thÓ kim c¬ng.

C¸c s¶n phÈm lµm tõ thÐp cacbon

cã hµm lîng silic ®ioxit lín.

Thuû tinh cã thªm Coban oxit

KhÝ N- íc n- B×n íc- h - - khÝ - - - - - -

KhÝ - - - HÇm sinh - khÝ M« h×nh hÇm bioga míi cña - - - Trung Quèc - - - - - - - ---