Báo cáo tổng hợp đề án Xây dựng quy định phân vùng xả thải kênh rạch, sông suối tỉnh Bình Dương

UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG SỞ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG

----o0o----

BÁO CÁO TỔNG HỢP ĐỀ ÁN

XÂY DỰNG QUY ĐỊNH PHÂN VÙNG XẢ THẢI CÁC KÊNH RẠCH, SÔNG SUỐI

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG

Bình Dương, tháng 11 năm 2018

UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG SỞ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG

----o0o---- BÁO CÁO TỔNG HỢP ĐỀ ÁN

XÂY DỰNG QUY ĐỊNH PHÂN VÙNG XẢ THẢI CÁC KÊNH RẠCH, SÔNG SUỐI

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG (Đã chỉnh sửa theo biên bản nghiệm thu đề án)

ĐƠN VỊ TƯ VẤN TRUNG TÂM QUAN TRẮC - KỸ THUẬT TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG TỈNH BÌNH DƯƠNG

ĐƠN VỊ THỰC HIỆN SỞ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG TỈNH BÌNH DƯƠNG

ĐƠN VỊ CHỦ TRÌ ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG

Bình Dương, tháng 11 năm 2018

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................................. v

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ...................................................................................vi

1. TÊN ĐỀ ÁN ................................................................................................................ 1

1.1. Cơ quan quản lý ........................................................................................................ 1

1.2. Cơ quan thực hiện ..................................................................................................... 1

1.3. Đơn vị phối hợp ........................................................................................................ 1

1.4. Thành viên tham gia lập báo cáo đề án .................................................................... 1

1.5. Thời gian thực hiện đề án ......................................................................................... 2

2. MỤC TIÊU, PHẠM VI ĐỀ ÁN .................................................................................. 2

2.1. Mục tiêu chung ......................................................................................................... 2

2.2. Mục tiêu cụ thể ......................................................................................................... 2

2.3. Phạm vi của Đề án .................................................................................................... 3

3. Ý NGHĨA CỦA ĐỀ ÁN .............................................................................................. 3

5. CĂN CỨ PHÁP LÝ CỦA ĐỀ ÁN .............................................................................. 4

6. SẢN PHẨM CỦA ĐỀ ÁN .......................................................................................... 7

PHẦN II: .......................................................................................................................... 8

BÁO CÁO THUYẾT MINH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .............................................. 8

MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 8

1. LÝ DO THỰC HIỆN ĐỀ ÁN ..................................................................................... 8

2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU, KỸ THUẬT SẼ SỬ DỤNG ................................ 9

2.1. Cách tiếp cận ............................................................................................................ 9

2.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 9

3. BỐ CỤC CỦA ĐỀ ÁN .............................................................................................. 10

CHƯƠNG I .................................................................................................................... 11

KHÁI QUÁT ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ, XÃ HỘI ...................................... 11

1.1. VỊ TRÍ ĐỊA LÝ ...................................................................................................... 11

1.2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA HÌNH, ĐỊA MẠO ...................................................................... 13

1.2.1. Các dạng địa hình chính ...................................................................................... 13

1.2.2. Đặc điểm độ dốc địa hình .................................................................................... 14

1.2.3. Thổ nhưỡng ......................................................................................................... 14

1.3. ĐẶC ĐIỂM KHÍ HẬU ........................................................................................... 16

1.3.1. Nhiệt độ ............................................................................................................... 16

1.3.2. Nắng..................................................................................................................... 16

1.3.3. Bốc hơi và độ ẩm ................................................................................................. 16

1.3.4. Gió bão ................................................................................................................ 16

1.3.5. Mưa ...................................................................................................................... 17

1.4. KINH TẾ, XÃ HỘI ................................................................................................ 18

1.4.1. Tăng trưởng kinh tế ............................................................................................. 18

1.4.2. Sức ép dân số và vấn đề di cư ............................................................................. 18

1.4.3. Phát triển công nghiệp ......................................................................................... 19

1.4.4. Phát triển nông nghiệp ......................................................................................... 20

CHƯƠNG 2 ................................................................................................................... 21

ĐẶC ĐIỂM NGUỒN NƯỚC MẶT VÀ CÁC HOẠT ĐỘNG ẢNH HƯỞNG ĐẾN NGUỒN NƯỚC MẶT TỈNH BÌNH DƯƠNG .......................... 21

2.1. ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG NƯỚC MẶT THEO TUYẾN SÔNG, SUỐI, KÊNH, RẠCH ............................................................................................................................ 22

2.1.1. Sông Sài Gòn ....................................................................................................... 22

2.1.2. Sông Đồng Nai .................................................................................................... 23

2.1.3. Sông Bé................................................................................................................ 24

2.1.4. Sông Thị Tính ...................................................................................................... 25

2.1.5. Diễn biến chất lượng nước mặt tại một số suối, kênh, rạch ................................ 26

2.1.6. Các suối, kênh, rạch khác .................................................................................... 28

2.2. HIỆN TRẠNG KHAI THÁC SỬ DỤNG TÀI NGUYÊN NƯỚC MẶT .............. 29

2.2.1. Công trình khai thác nước mặt tập trung phục vụ mục đích sinh hoạt ................ 29

2.2.2. Hệ thống công trình thủy lợi................................................................................ 30

2.2.3. Hiện trạng khai thác sử dụng nước mặt ............................................................... 32

2.2.4. Hiện trạng xả nước thải vào nguồn nước ............................................................ 36

2.3. QUY HOẠCH KHAI THÁC, SỬ DỤNG NƯỚC TỈNH BÌNH DƯƠNG ............ 40

CHƯƠNG 3 ................................................................................................................... 41

ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG, DỰ BÁO TẢI LƯỢNG TIẾP NHẬN CÁC SÔNG, SUỐI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG ĐẾN NĂM 2020 VÀ NĂM 2025 ..... 41

3.1. CƠ SỞ ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG VÀ DỰ BÁO TẢI LƯỢNG ........................ 41

3.2. PHÂN VÙNG CÁC TIỂU LƯU VỰC TÍNH TOÁN ........................................... 44

3.2.1. Tiểu lưu vực sông Sài Gòn .................................................................................. 45

3.2.2. Tiểu lưu vực sông Đồng Nai ............................................................................... 47

3.2.3. Tiểu lưu vực sông Bé ........................................................................................... 48

3.2.4. Tiểu lưu vực sông Thị Tính ................................................................................. 50

3.2.5. Tiểu lưu vực suối Cát .......................................................................................... 51

3.2.6. Tiểu lưu vực suối Cái và các phụ lưu .................................................................. 52

3.2.7. Tiểu lưu vực rạch Chòm Sao - suối Đờn - rạch Vàm Búng ................................ 53

3.2.8. Tiểu lưu vực suối Siệp ......................................................................................... 54

3.2.9. Tiểu lưu vực kênh Bình Hòa - kênh D - Lái Thiêu - rạch Vĩnh Bình ................. 55

3.3. TÍNH TOÁN DỰ BÁO TẢI LƯỢNG Ô NHIỄM ................................................. 56

3.3.1. Tải lượng ô nhiễm tiểu lưu vực sông Sài Gòn .................................................... 57

3.3.2. Tải lượng ô nhiễm tiểu lưu vực sông Đồng Nai .................................................. 58

3.3.3. Tải lượng ô nhiễm tiểu lưu vực sông Bé ............................................................. 59

3.3.4. Tải lượng ô nhiễm tiểu lưu vực sông Thị Tính ................................................... 60

3.3.5. Tải lượng ô nhiễm tiểu lưu vực suối Cát - Bưng Biệp ........................................ 61

3.3.6. Tiểu lưu vực suối Cái và các phụ lưu .................................................................. 65

3.3.7. Tiểu lưu vực rạch Chòm Sao - suối Đờn - rạch Vàm Búng ................................ 69

3.3.8. Tiểu lưu vực suối Siệp ......................................................................................... 73

3.3.9. Tiểu lưu vực kênh Bình Hòa - kênh D - Lái Thiêu - rạch Vĩnh Bình ................. 77

CHƯƠNG 4 ................................................................................................................... 83

DỰ BÁO CHẤT LƯỢNG NƯỚC VÀ TÍNH TOÁN KHẢ NĂNG TIẾP NHẬN CỦA CÁC NGUỒN NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG ................................. 83

4.1. CƠ SỞ DỰ BÁO CHẤT LƯỢNG VÀ TÍNH TOÁN KHẢ NĂNG TIẾP NHẬN ....................................................................................................................................... 83

4.1.1. Hiệu chỉnh và kiểm định mô hình thủy lực ......................................................... 84

4.1.2. Hiệu chỉnh và kiểm định mô hình chất lượng nước ............................................ 87

4.1.3. Mô hình đánh giá khả năng chịu tải .................................................................... 90

4.2. KẾT QUẢ DỰ BÁO CHẤT LƯỢNG NƯỚC MẶT NĂM 2020, 2025 .............. 90

4.2.1. Kết quả tính toán dự báo chất lượng các đối tượng nghiên cứu .......................... 91

4.2.1.1. Sông Sài Gòn .................................................................................................... 92

4.2.1.2. Sông Đồng Nai ................................................................................................. 95

4.2.1.5. Suối Cát .......................................................................................................... 101

4.2.1.6. Suối Cái .......................................................................................................... 102

4.2.1.7. Rạch Chòm Sao .............................................................................................. 102

4.2.1.8. Suối Siệp ......................................................................................................... 103

4.2.1.9. Rạch Vĩnh Bình .............................................................................................. 104

4.3. TÍNH TOÁN KHẢ NĂNG TIẾP NHẬN CỦA CÁC NGUỒN NƯỚC ............. 105

4.3.1. Sông Sài Gòn ..................................................................................................... 105

4.3.2. Sông Đồng Nai .................................................................................................. 106

iii

4.3.3. Sông Thị Tính .................................................................................................... 107

4.3.4. Sông Bé.............................................................................................................. 108

4.3.5. Suối Cát - Bưng Biệp ........................................................................................ 110

4.3.6. Suối Cái ............................................................................................................. 111

4.3.7. Rạch Chòm Sao - suối Đờn ............................................................................... 113

4.3.8. Suối Siệp ............................................................................................................ 114

4.3.9. Hệ thống Kênh Bình Hòa - Kênh D - Lái Thiêu - rạch Vĩnh Bình ................... 116

4.4. TÍNH TOÁN CẮT GIẢM TẢI LƯỢNG Ô NHIỄM ........................................... 117

4.4.1. Kết quả cắt giảm tải lượng ô nhiễm theo kịch bản T ........................................ 118

4.4.2. Tính toán tải lượng tiểu lưu vực suối Cát - Bưng Biệp theo KB T ................... 118

4.4.3. Tính toán tải lượng tiểu lưu vực suối Cái và phụ lưu theo KB T ...................... 119

4.4.4. Tính toán tải lượng tiểu lưu vực rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng theo KB T .................................................................................................................... 120

4.5.5. Tính toán tải lượng tiểu lưu vực suối Siệp theo KB T ...................................... 120

4.5.6. Tính toán tải lượng tiểu lưu vực rạch Vĩnh Bình theo KB T ............................ 121

CHƯƠNG 5 ................................................................................................................. 123

XÂY DỰNG QUY ĐỊNH PHÂN VÙNG XẢ THẢI CÁC KÊNH RẠCH, SÔNG SUỐI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG .............................................. 123

5.1. CƠ SỞ XÂY DỰNG QUY ĐỊNH PHÂN VÙNG XẢ THẢI ............................. 123

5.2. PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN PHÂN VÙNG XẢ THẢI ..................................... 126

5.3. PHÂN VÙNG XẢ THẢI ..................................................................................... 127

5.3.1. Xác định giá trị nồng độ tối đa .......................................................................... 127

5.3.2. Xác định hệ số Kq, Kf ....................................................................................... 128

5.3.3. Xác định hệ số Kt .............................................................................................. 128

KẾT LUẬN - KIẾN NGHỊ ......................................................................................... 138

1. KẾT LUẬN ............................................................................................................. 138

2. KIẾN NGHỊ ............................................................................................................. 138

TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... 139

PHẦN PHỤ LỤC ........................................................................................................ 140

PHỤ LỤC I CÁC DỮ LIỆU ĐỊA HÌNH ĐÁY, THỦY VĂN, THỦY VỰC ............. 141

PHỤ LỤC II KẾT QUẢ KIỂM ĐỊNH MÔ HÌNH ..................................................... 142

PHỤ LỤC III BẢN ĐỒ PHÂN VÙNG XẢ THẢI ..................................................... 143

PHỤ LỤC IV KẾT QUẢ TÍNH TOÁN KHẢ NĂNG CHỊU TẢI CỦA CÁC SÔNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG .................................................................... 144

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt Thuật ngữ tiếng Việt

BVMT : Bảo vệ môi trường

CN : Công nghiệp

CT : Chảy tràn

BOD : Nhu cầu oxy sinh hóa

COD : Nhu cầu oxy hóa học

CCN : Cụm công nghiệp

DO : Oxy hòa tan trong nước

TSS : Chất rắn lơ lửng

GDP : Tổng sản phẩm nội địa

GIS : Hệ thống thông tin địa lý

KB : Kịch bản

KTXH : Kinh tế Xã hội

KCN : Khu công nghiệp

KNTN : Khả năng tiếp nhận

LVS : Lưu vực sông

MT : Môi trường

NN : Nông nghiệp

QĐ : Quyết định

TT : Thông tư

QCVN : Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia Việt Nam

TNMT : Tài nguyên Môi trường

TMDL : Tổng tải lượng tối đa

TCMT : Tổng cục Môi trường

TS : Thủy sản

UBND : Ủy ban nhân dân

WQI : Chỉ số chất lượng nước

KQ : Ký hiệu điểm quan trắc

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng: 1. 1. Bảng thống kê diện tích thành phố và các huyện, thị ................................. 12

Bảng: 1. 2. Diện tích các loại đất tỉnh Bình Dương ...................................................... 15

Bảng: 1. 3. Các đặc trưng khí tượng cơ bản ................................................................. 17

Bảng: 2. 1. Các hồ chứa nước trên địa bàn tỉnh Bình Dương ...................................... 21

Bảng: 2. 2. Tổng hợp xí nghiệp khai thác nước mặt tỉnh Bình Dương ......................... 30

Bảng: 2. 3. Thống kê các công trình thủy lợi chính ...................................................... 30

Bảng: 2. 4. Danh mục cấp phép khai thác nước mặt (năm 2018) ................................. 32

Bảng: 2. 5. Danh mục gia hạn giấy phép khai thác nước mặt (đến 2018).................... 35

Bảng: 2. 6. Tải lượng chất ô nhiễm trong nước thải đô thị........................................... 38

Bảng: 2. 7. Tải lượng chất ô nhiễm trong nước thải y tế .............................................. 38

Bảng: 2. 8. Lượng chất thải chăn nuôi phát sinh hiện nay ........................................... 39

Bảng: 2. 9. Lượng chất thải chăn nuôi phát sinh hiện nay ........................................... 39

Bảng: 3. 1. Bảng phân chia các tiểu lưu vực ................................................................ 45

Bảng: 3. 2. Kênh, rạch nhánh chính của sông Sài Gòn ................................................ 45

Bảng: 3. 3. Kênh, rạch nhánh chính của sông Đồng Nai ............................................. 48

Bảng: 3. 4. Thống kê kênh, rạch nhánh chính của sông Bé .......................................... 49

Bảng: 3. 5. Thống kê kênh, rạch nhánh chính của sông Thị Tính ................................. 50

Bảng: 3. 6. Tải lượng lưu vực sông Sài Gòn 2020 H ................................................... 57

Bảng: 3. 7. Tải lượng lưu vực sông Sài Gòn 2020 A ................................................... 57

Bảng: 3. 8. Tải lượng lưu vực sông Đồng Nai 2020 H ................................................ 58

Bảng: 3. 9. Tải lượng lưu vực sông Đồng Nai 2020 A ................................................. 58

Bảng: 3. 10. Tải lượng lưu vực sông Bé 2020 H .......................................................... 59

Bảng: 3. 11. Tải lượng lưu vực sông Bé 2020 A .......................................................... 59

Bảng: 3. 12. Tải lượng lưu vực sông Thị Tính 2020 H ................................................ 60

Bảng: 3. 13. Tải lượng lưu vực sông Thị Tính 2020 A ................................................. 60

Bảng: 3. 14. Tải lượng TLV suối Cát - Bưng Biệp 2018 ............................................... 62

Bảng: 3. 15. Tải lượng TLV suối Cát - Bưng Biệp 2020 H ........................................... 62

Bảng: 3. 16. Tải lượng TLV suối Cát - Bưng Biệp 2020 A ........................................... 63

Bảng: 3. 17. Tải lượng TLV suối Cát - Bưng Biệp 2025 H ........................................... 64

Bảng: 3. 18. Tải lượng TLV suối Cát - Bưng Biệp 2025 A ........................................... 64

Bảng: 3. 19. Tải lượng TLV suối Cái và phụ lưu 2018 ................................................. 66

Bảng: 3. 20. Tải lượng TLV suối Cái và phụ lưu 2020 H ............................................. 67

Bảng: 3. 21. Tải lượng TLV suối Cái và phụ lưu 2020 A .............................................. 67

Bảng: 3. 22. Tải lượng TLV suối Cái và phụ lưu 2025 H ............................................. 68

Bảng: 3. 23. Tải lượng TLV suối Cái và phụ lưu 2025 A .............................................. 68

Bảng: 3. 24. Tải lượng TLV rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng 2018 .......... 70

Bảng: 3. 25. Tải lượng TLV rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng 2020 H ...... 71

Bảng: 3. 26. Tải lượng TLV rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng 2020 A ....... 71

Bảng: 3. 27. Tải lượng TLV rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng 2025 H ...... 72

Bảng: 3. 28. Tải lượng TLV rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng 2025 A ....... 72

Bảng: 3. 29. Tải lượng tiểu lưu vực suối Siệp 2018 ...................................................... 74

Bảng: 3. 30. Tải lượng tiểu lưu vực suối Siệp 2020 H .................................................. 75

Bảng: 3. 31. Tải lượng tiểu lưu vực suối Siệp 2020 A .................................................. 75

Bảng: 3. 32. Tải lượng tiểu lưu vực suối Siệp 2025 H .................................................. 76

Bảng: 3. 33. Tải lượng tiểu lưu vực suối Siệp 2025 A .................................................. 76

Bảng: 3. 34. Tải lượng tiểu lưu vực Vĩnh Bình 2018 .................................................... 78

Bảng: 3. 35. Tải lượng tiểu lưu vực Vĩnh Bình 2020 H ................................................ 79

Bảng: 3. 36. Tải lượng tiểu lưu vực Vĩnh Bình 2020 A ................................................. 79

Bảng: 3. 37. Tải lượng tiểu lưu vực Vĩnh Bình 2025 H ................................................ 80

Bảng: 3. 38. Tải lượng tiểu lưu vực Vĩnh Bình 2025 A ................................................. 80

Bảng: 4. 1 Hệ số nhám trên các sông (dùng trong hệ SI) sau hiệu chỉnh ..................... 86

Bảng: 4. 2 Dự báo chất lượng nước sông Sài Gòn thời điểm 2020, kịch bản H (mg/l) 92

Bảng: 4. 3. Dự báo chất lượng nước sông Sài Gòn 2020 kịch bản A (mg/l) ................ 93

Bảng: 4. 4. Dự báo chất lượng nước sông Đồng Nai 2020 kịch bản H (mg/l) ................. 95

Bảng: 4. 5 Dự báo chất lượng nước sông Đồng Nai 2020 kịch bản A (mg/l)............... 96

Bảng: 4. 6 Dự báo chất lượng nước sông Bé thời điểm 2020 kịch bản H (mg/l) ........ 97

Bảng: 4. 7 Dự báo chất lượng nước sông Bé thời điểm 2020 kịch bản A (mg/l). ......... 98

Bảng: 4. 8 Kết quả tính toán dự báo chất lượng nước sông Thị Tính thời điểm 2020, kịch bản H (mg/l). .......................................................................................................... 99

Bảng: 4. 9. Kết quả tính toán dự báo chất lượng nước sông Thị Tính thời điểm 2020, kịch bản A (mg/l) ......................................................................................................... 100

Bảng: 4. 10. Bảng chỉ tiêu được chọn và tỷ lệ cần cắt giảm ....................................... 117

Bảng: 4. 11. Bảng tải lượng ô nhiễm cần cắt giảm ..................................................... 118

Bảng: 4. 12. Bảng tải lượng ô nhiễm cắt giảm theo kịch bản A ................................ 118

Bảng: 4. 13. Tải lượng TLV suối Cát - Bưng Biệp 2025: KB T .................................. 118

Bảng: 4. 14. Tải lượng TLV suối Cái và phụ lưu 2025 T ............................................ 119

vii

Bảng: 4. 15. Tải lượng TLV rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng 2025 T ..... 120

Bảng: 4. 16. Tải lượng tiểu lưu vực suối Siệp 2025 T ................................................. 121

Bảng: 4. 17. Tải lượng tiểu lưu vực rạch Vĩnh Bình 2025 T ....................................... 121

Bảng: 5. 1. Hệ số lưu lượng nguồn thải Kf ................................................................. 124

Bảng: 5. 2. Hệ số Kq ứng với lưu lượng dòng chảy của nguồn tiếp nhận nước thải .. 124

Bảng: 5. 3. Hệ số Kq ứng với dung tích của nguồn tiếp nhận nước thải .................... 125

Bảng: 5. 4. Bảng tải lượng ô nhiễm tiếp tục cắt giảm ................................................. 130

Bảng: 5. 5. Giải pháp cắt giảm tải lượng và xác định hệ số Kt .................................. 132

Bảng: 5. 6. Bảng tổng hợp cắt giảm tải lượng ô nhiễm của từng giải pháp như sau (tấn/ngày): ................................................................................................................... 135

Bảng: 5. 7. Hệ số phân vùng xả thải ........................................................................... 137

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH

Hình: 1. 1. Sơ đồ vị trí tỉnh Bình Dương ....................................................................... 11

Hình: 1. 2. Bản đồ hành chính tỉnh Bình Dương .......................................................... 12

Hình: 1. 3. Bản đồ độ cao bề mặt địa hình tỉnh Bình Dương ....................................... 13

Hình: 2. 1. Hệ thống sông ngòi Bình Dương................................................................. 21

Hình: 2. 2. Diễn biến NH3 - N trên sông Sài Gòn giai đoạn 2011-2017 ...................... 23

Hình: 2. 3. Diễn biến COD trên sông Sài Gòn giai đoạn 2011-2017 ........................... 23

Hình: 2. 4. Diễn biến NH3 - N trên sông Đồng Nai giai đoạn 2011-2017 ................... 24

Hình: 2. 5. Diễn biến COD trên sông Đồng Nai giai đoạn 2011-2017 ........................ 24

Hình: 2. 6. Diễn biến NH3 - N trên sông Bé giai đoạn 2011-2017 ............................... 25

Hình: 2. 7. Diễn biến COD trên sông Bé giai đoạn 2011-2017 .................................... 25

Hình: 2. 8. Diễn biến NH3 - N trên sông Thị Tính giai đoạn 2011-2017 ..................... 26

Hình: 2. 9. Diễn biến COD trên sông Thị Tính giai đoạn 2011-2017 .......................... 26

Hình: 2. 10. Diễn biến NH3 - N trên sông Sài Gòn 2011-2016 .................................... 27

Hình: 2. 11. Diễn biến COD trên sông Sài Gòn 2011-2016 ......................................... 27

Hình: 2. 12. Diễn biến NH3 - N trên sông Đồng Nai 2011-2016 ................................. 28

Hình: 2. 13. Diễn biến COD trên sông Đồng Nai 2011-2016...................................... 28

Hình: 2. 14. Sơ đồ vị trí các nguồn thải trên địa bàn tỉnh Bình Dương ....................... 37

Hình: 3. 1 Sơ đồ phác họa tiểu lưu vực sông ................................................................ 42

Hình: 3. 2. Phân chia tiểu lưu vực ................................................................................ 44

Hình: 3. 3. Lưu vực suối Cát - Bưng Biệp ..................................................................... 51

Hình: 3. 4. Tiểu lưu vực suối Cái .................................................................................. 52

Hình: 3. 5. Tiểu lưu vực rạch Chòm Sao - suối Đờn - rạch Vàm Búng ........................ 53

Hình: 3. 6. Tiểu lưu vực suối Siệp ................................................................................. 54

Hình: 3. 7. Tiểu lưu vực kênh tiêu Bình Hòa - rạch Vĩnh Bình ..................................... 55

Hình: 3. 8. Biểu đồ tổng tải lượng TLV sông Sài Gòn tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H và Kịch bản A ..................................................................................................... 57

Hình: 3. 9. Biểu đồ tổng tải lượng TLV sông Đồng Nai tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H và Kịch bản A ..................................................................................................... 58

Hình: 3. 10. Biểu đồ tổng tải lượng TLV sông Bé tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H và Kịch bản A ................................................................................................................ 59

Hình: 3. 11. Biểu đồ tổng tải lượng TLV sông Thị Tính tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H và Kịch bản A ..................................................................................................... 60

Hình: 3. 12. Biểu đồ tổng tải lượng TLV suối Cát - Bưng Biệp tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H và Kịch bản A ..................................................................................... 63

Hình: 3. 13. Biểu đồ tổng tải lượng TLV suối Cát - Bưng Biệp tiếp nhận năm 2025 theo Kịch Bản H và Kịch bản A ..................................................................................... 64

Hình: 3. 14. Tải lượng suối Cát - Bưng Biệp theo các kịch bản .................................. 65

Hình: 3. 15. Biểu đồ tổng tải lượng TLV suối Cái tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H và Kịch bản A ................................................................................................................ 68

Hình: 3. 16. Biểu đồ tổng tải lượng TLV suối Cái tiếp nhận năm 2025 theo Kịch Bản H và Kịch bản A ................................................................................................................ 69

Hình: 3. 17. Tải lượng suối Cái và phụ lưu theo các kịch bản ..................................... 69

Hình: 3. 18. Biểu đồ tổng tải lượng TLV rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H và Kịch bản A .................................................... 72

Hình: 3. 19. Biểu đồ tổng tải lượng TLV rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng tiếp nhận năm 2025 theo Kịch Bản H và Kịch bản A .................................................... 73

Hình: 3. 20. Tải lượng rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng theo các kịch bản ....................................................................................................................................... 73

Hình: 3. 21. Biểu đồ tổng tải lượng TLV suối Siệp tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H và Kịch bản A............................................................................................................. 76

Hình: 3. 22. Biểu đồ tổng tải lượng TLV suối Siệp tiếp nhận năm 2025 theo Kịch Bản H và Kịch bản A............................................................................................................. 77

Hình: 3. 23. Tải lượng suối Siệp theo các kịch bản ...................................................... 77

Hình: 3. 24. Biểu đồ tổng tải lượng TLV kênh Bình Hòa - kênh D - Lái Thiêu - rạch Vĩnh Bình tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H và Kịch bản A .................................. 80

Hình: 3. 25. Biểu đồ tổng tải lượng TLV kênh Bình Hòa - kênh D - Lái Thiêu - rạch Vĩnh Bình tiếp nhận năm 2025 theo Kịch Bản H và Kịch bản A .................................. 81

Hình: 3. 26. Tải lượng suối rạch Vĩnh Bình theo các kịch bản ..................................... 81

Hình: 3. 27. Tỷ lệ tải lượng vả lưu lượng theo kịch bản H 2025 .................................. 82

Hình: 4. 1. Dữ liệu đầu vào mô hình ............................................................................. 83

Hình: 4. 2. Mực nước (hình bên trái) và lưu lượng (hình bên phải) sau hiệu chỉnh: ... 85

Hình: 4. 3. Kết quả kiểm định mô hình thuỷ lực............................................................ 87

Hình: 4. 4. Kết quả hiệu chỉnh các thông số CLN ......................................................... 88

Hình: 4. 5. Kết quả kiểm định chất lượng nước tại hợp lưu sông Thị tính ................... 89

Hình: 4. 6. Kết quả kiểm định chất lượng nước tại hợp lưu suối Cái và sông Đồng Nai ....................................................................................................................................... 89

Hình: 4. 7. Mô hình đánh giá khả năng chịu tải theo TT76/2017/BTNMT ................... 90

Hình: 4. 8. Sơ đồ vị trí các điểm nút tính toán chất lượng nước mặt ............................ 91

Hình: 4. 9. Bản đồ chỉ số WQI kịch bản H, năm 2020 .................................................. 93

Hình: 4. 10. Bản đồ chỉ số WQI kịch bản A, năm 2020 ............................................... 94

Hình: 4. 11. Bản đồ chỉ số WQI kịch bản H, năm 2020 ................................................ 96

Hình: 4. 12. Bản đồ chỉ số WQI, kịch bản A, năm 2020 ............................................... 97

Hình: 4. 13. Bản đồ chỉ số WQI kịch bản H, năm 2020) .............................................. 98

Hình: 4. 14. Bản đồ chỉ số WQI kịch bản A, năm 2020) ............................................... 99

Hình: 4. 15. Bản đồ chỉ số WQI kịch bản H, năm 2020) ............................................ 100

Hình: 4. 16 . Bản đồ chỉ số WQI kịch bản A, năm 2020) ............................................ 101

Hình: 4. 17 . Biểu đồ diễn biến tỷ lệ vượt quy chuẩn CLN các kịch bản tại suối Cát101

Hình: 4. 18 . Biểu đồ diễn biến tỷ lệ vượt quy chuẩn CLN các kịch bản tại suối Cái 102

Hình: 4. 19 . Biểu đồ biểu diễn tit lệ vượt quy chuẩn CLN qua các kịch bản tại rạch Chòm Sao - suối Đờn ................................................................................................... 103

Hình: 4. 20 . Biểu đồ biểu diễn tỷ lệ vượt quy chuẩn CLN qua các kịch bản suối Siệp ..................................................................................................................................... 103

Hình: 4. 21 . Biểu đồ biểu diễn tỷ lệ vượt quy chuẩn qua các kịch bản Hệ thống kênh Bình Hoà - Kênh D - Lái Thiêu - rạch Vĩnh Bình ....................................................... 104

Hình: 4. 22 Khả năng chịu tải của sông Sài Gòn thời điểm 2020 theo A2 ................. 105

Hình: 4. 23 Khả năng chịu tải của sông Sài Gòn thời điểm 2020 theo B1 ................. 105

Hình: 4. 24 Khả năng chịu tải của sông Đồng Nai thời điểm 2020 ............................ 106

Hình: 4. 25 Khả năng chịu tải của sông Đồng Nai thời điểm 2020 theo B1 .............. 107

Hình: 4. 26 Khả năng chịu tải của sông Thị Tính thời điểm 2020 theo A2 ................ 107

Hình: 4. 27 Khả năng chịu tải của sông Thị Tính thời điểm 2020 theo B1 ................ 108

Hình: 4. 28 Khả năng chịu tải của sông Bé thời điểm 2020 theo A2 .......................... 109

Hình: 4. 29 Khả năng chịu tải của sông Bé thời điểm 2020 theo B1 .......................... 109

Hình: 4. 30. Biểu đồ khả năng chịu tải ở hiện trạng tại suối Cát ............................... 110

Hình: 4. 31 Biểu đồ khả năng chịu tải theo các kịch bản tại Suối Cát - Bưng Biệp ... 111

Hình: 4. 32 Biểu đồ khả năng chịu tải ở hiện trạng Suối Cái và các phụ lưu ............ 111

Hình: 4. 33 Biểu đồ khả năng chịu tải theo các kịch bản tại Suối Cái và các phụ lưu ..................................................................................................................................... 112

Hình: 4. 34 Biểu đồ khả năng chịu tải ở hiện trạng rạch Chòm Sao .......................... 113

Hình: 4. 35 Biểu đồ khả năng chịu tải theo các kịch bản tại rạch Chòm Sao ............ 114

Hình: 4. 36 Biểu đồ khả năng chịu tải ở hiện trạng suối Siệp .................................... 115

Hình: 4. 37 Biểu đồ khả năng chịu tải theo các kịch bản tại suối Siệp ...................... 115

Hình: 4. 38. Biểu đồ khả năng chịu tải ở hiện trạng Hệ thống rạch Vĩnh Bình ......... 116

Hình: 4. 39 Biểu đồ khả năng chịu tải theo các kịch bản tại rạch Vĩnh Bình ............. 116

Hình: 5. 1. Tỷ lệ cắt giảm theo từng giải pháp của 5 suối nghiên cứu ....................... 135

PHẦN I:

THÔNG TIN CHUNG VỀ ĐỀ ÁN

1. TÊN ĐỀ ÁN

“XÂY DỰNG QUY ĐỊNH PHÂN VÙNG XẢ THẢI CÁC KÊNH RẠCH, SÔNG SUỐI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG”

1.1. Cơ quan quản lý

Uỷ ban nhân dân tỉnh Bình Dương

Địa chỉ: tầng 16 - tháp A, Tòa nhà Trung tâm hành chính tỉnh Bình Dương.

Điện thoại: (0274) 3.822825 Fax: (0274) 3.822174

E-mail: vpub@binhduong.gov.vn

1.2. Cơ quan thực hiện

Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Dương

Địa chỉ: tầng 9 - tháp A, Tòa nhà Trung tâm hành chính tỉnh Bình Dương

Điện thoại: 0274 3 822252 Fax: 0274 3 828035

Email: sotnmt@binhduong.gov.vn

1.3. Đơn vị phối hợp

Trung tâm Quan trắc - Kỹ thuật Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Dương

- Trụ sở: số 26, Huỳnh văn Nghệ, p. Phú Lợi, Tp. Thủ Dầu Một, Bình Dương

- Đại diện: Ông Tào Mạnh Quân - Chức vụ: Giám Đốc

- Điện thoại: 0274.3824753 - Fax: 0274.3824753

1.4. Thành viên tham gia lập báo cáo đề án

1 Ông Tào Mạnh Quân Giám đốc Ths. môi trường Chỉ đạo thực hiện Đề án 24 năm

2 Bà Lê Thị Phú Phó giám đốc Ths. môi trường Tổ chức thực hiện Đề án 24 năm

3 Phó giám đốc

4 Ông Nguyễn Thế Tùng Lâm Ông Dương Xuân Huệ 13 năm 16 năm

5 Ông Lê Đình Tý 3 năm Trưởng phòng Tư vấn Chuyên viên phòng tư vấn Chỉ đạo nội dung Đề án Triển khai thực hiện Đề án Thực hiện nội dung báo cáo

6 Ông Nguyễn Ngọc Nam Thư ký Đề án 2 năm Chuyên viên phòng tư vấn Ths. Môi Trường Ths. Quản lý TN&MT Ks. địa chất thủy văn CN. Khoa học môi trường

7 Ông Phan Hoài Bảo CN. kinh tế Trưởng phòng hành chính Tài chính của Đề án 11 năm

Thời gian thực hiện đề án là 08 tháng (bắt đầu từ 04 đến 11/2018)

1.5. Thời gian thực hiện đề án

Thời gian (tháng) TT Nội dung công việc 4 5 6 7 8 9 10 11

x x 1 Xây dựng đề cương, hội thảo lấy ý kiến và trình UBND xét duyệt

x 2 Tổng quan về cơ sở pháp lý phục vụ cho việc thực hiện đề án

x 3

Tổng quan về điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, hiện trạng môi trường và hiện trạng phát triển KT-XH tỉnh Bình Dương

x x x x 4

Điều tra, khảo sát, thu thập, đo đạc lưu lượng, thể tích các hệ thống sông và hồ chính trên địa bàn tỉnh

x x x 5 Nghiên cứu xây dựng phân vùng xả thải nước thải trên địa bàn tỉnh Bình Dương

x x x

6 Tổ chức các hội thảo lấy ý kiến các bên liên quan 7 Họp hội đồng thẩm định, nghiệm thu đề án x

8 Chỉnh sửa hoàn thiện báo cáo tổng hợp và các sản x

phẩm của đề án

9 Nghiệm thu, bàn giao, thanh lý x

2. MỤC TIÊU, PHẠM VI ĐỀ ÁN

2.1. Mục tiêu chung

Xây dựng quy định phân vùng xả thải các kênh rạch, sông suối trên địa bàn tỉnh Bình Dương, tạo công cụ pháp lý hữu ích cho cơ quan quản lý môi trường trong việc kiểm soát, xử lý ô nhiễm các nguồn nước mặt trên địa bàn. Nhằm cung cấp luận cứ cho việc cấp phép xả thải và bảo vệ, sử dụng hợp lý nguồn nước mặt phục vụ cho phát triển bền vững tỉnh Bình Dương.

2.2. Mục tiêu cụ thể

 Xây dựng quy định phân vùng xả thải các kênh rạch, sông suối trên địa bàn tỉnh Bình Dương, trong đó ứng với từng đoạn kênh rạch, sông suối làm rõ được:

- Quy định về hệ số nguồn tiếp nhận nước thải Kq.

- Quy định về giá trị tối đa cho phép của các thông số ô nhiễm cụ thể.

- Lộ trình áp dụng quy định phân vùng xả thải nhất là đối với các vùng cần siết chặt hơn quy chuẩn thải.

- Vùng cấm hoặc hạn chế tiếp nhận nước thải (nếu có).

- Bản đồ và danh mục các sông suối thể hiện các nội dung về quy định phân vùng

xả thải.

 Đặt ra quy chuẩn riêng cho địa phương để vừa bảo vệ môi trường vừa không

ảnh hưởng đến việc thu hút đầu tư.

2.3. Phạm vi của Đề án

Phạm vi đề án cho toàn bộ các kênh rạch, sông suối trên địa bàn tỉnh Bình Dương.

3. Ý NGHĨA CỦA ĐỀ ÁN

Ý nghĩa và tính mới về khoa học và thực tiễn:

Việc phân vùng nguồn tiếp nhận nước thải cũng giúp các doanh nghiệp mới đầu tư có sự tính toán hợp lý hơn giữa vị trí xây dựng nhà máy đầu tư, công nghệ và loại hình sản xuất cũng như khả năng đáp ứng yêu cầu mức độ xả thải của các cơ quan quản lý. Mặt khác, với những doanh nghiệp đang hoạt động cũng cần xây dựng lộ trình để nâng cấp hệ thống xử lý nhằm đáp ứng được quy định mới.

- Xác định đặc trưng các nguồn thải, chiều hướng và cảnh giới ô nhiễm.

- Tạo cơ sở đánh giá hiệu quả của chiến lược khống chế ô nhiễm, góp phần cảnh báo và phục vụ quy hoạch phát triển các khu công nghiệp, các nhà máy dọc theo các tuyến sông rạch trên địa bàn.

- Cung cấp số liệu cho các quy hoạch có liên quan, công cụ hiệu quả trong việc xem xét thẩm định và cấp phép xả thải phù hợp cho từng khu vực trên lưu vực, phục vụ cho việc quản lý và phát triển bền vững lưu vực sông.

- Đánh giá và tính toán khả năng chịu tải của môi trường, tạo cơ sở đề xuất các tiêu chí xây dựng quy định về định mức xả thải cũng như đề xuất các quy định về định mức xả thải cho từng khu vực trên hệ thống sông rạch tại Bình Dương.

- Là tài liệu tham khảo về phương pháp luận khoa học phục vụ công tác nghiên cứu.

4. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƯỚC

 Tình hình nghiên cứu phân vùng xả thải nước thải trên thế giới

Từ những năm 70 của thế kỷ 20, tổ chức Liên Hợp Quốc đã xác định con đường và mục tiêu phát triển bền vững thông qua việc thực hiện các chính sách lồng ghép chặt chẽ giữa phát triển kinh tế - xã hội với bảo vệ môi trường, thể hiện qua việc thực thi luật bảo vệ môi trường (gồm công tác kiểm soát và xử lý ô nhiễm; thực hiện ĐTM, ĐMC cho các dự án phát triển kinh tế-xã hội; tuân thủ tiêu chuẩn, quy chuẩn môi trường; thực thi chiến lược/quy hoạch/kế hoạch hành động bảo vệ môi trường,…), cũng như thực hiện các cam kết, nỗ lực toàn cầu về mục tiêu phát triển bền vững (Agenda 21).

Lĩnh vực kiểm soát ô nhiễm môi trường nước được ưu tiên trọng điểm, vì vai trò đặc biệt quan trọng của nước đối với quá trình phát triển và sức khỏe người dân. Nhiều hội nghị Quốc tế về tài nguyên nước với nội dung quản lý, chia sẻ nguồn nước đã được tổ chức tại Đông Nam Á, Trung Đông, Châu Phi,…, trong đó chương trình quản lý tổng hợp lưu vực sông luôn là một nội dung có tính thời sự cấp bách trong nhiệm vụ bảo vệ các nguồn nước sông. Phân vùng xả thải nước thải là một thành phần quan trọng của chương trình quản lý tổng hợp lưu vực sông nhằm tuân thủ tiêu chuẩn, quy chuẩn môi trường về chất lượng nước sông cấp cho mục đích sinh hoạt và sản xuất.

 Tình hình nghiên cứu phân vùng xả thải nước thải tại Việt Nam

Năm 1993 nước ta đã ban hành Luật bảo vệ môi trường đầu tiên và đưa vào áp dụng bộ tiêu chuẩn môi trường 1995. Sau đó chúng ta đã áp dụng phân vùng xả thải, nước thải thông qua bộ tiêu chuẩn môi trường 2001. Một số địa phương đã áp dụng phân vùng xả thải nước thải theo bộ tiêu chuẩn này, mà điển hình là Đồng Nai, Bình Dương và Tp. Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, do Luật bảo vệ môi trường 1993 có một số điểm hạn chế, nên hiệu quả kiểm soát và xử lý ô nhiễm nguồn nước chưa được phát huy tốt.

Đến năm 2005 Luật bảo vệ môi trường mới đã được ban hành và đưa vào áp dụng bộ tiêu chuẩn môi trường 2005, trong đó gồm các quy định về phân vùng xả thải, nước thải vào nguồn tiếp nhận. Hiện nay, luật bảo vệ môi trường mới mới nhất được ban hành theo Luật số: 55/2014/QH13 của Quốc hội ngày 23 tháng 06 năm 2014. Tiếp sau đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã từng bước ban hành các quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về môi trường mới, cụ thể hóa phân vùng xả thải nước thải vào nguồn tiếp nhận cho từng ngành sản xuất công nghiệp gây ô nhiễm.

Hiện nay, các địa phương trên phạm vi cả nước đang tổ chức cụ thể hoá quy định áp dụng phân vùng xả thải nước thải vào nguồn tiếp nhận sao cho phù hợp với điều kiện của từng địa phương trên cơ sở xác điều kiện thủy văn của các thủy vực để áp dụng hệ số Kq trong Quy chuẩn, trong đó có tỉnh Bình Dương. Công tác nghiên cứu ứng dụng các công cụ hỗ trợ phân vùng xả thải nước thải theo điều kiện tự nhiên, ngành nghề sản xuất và lĩnh vực hoạt động dân sinh cũng đang được đẩy mạnh, ví dụ như việc xây dựng bản đồ phân bố các nguồn phát thải theo thải lượng, tính chất độc hại trên cơ sở phần mềm MAPINFO ngày càng có ý nghĩa tích cực trong việc kiểm soát ô nhiễm ở Việt Nam.

5. CĂN CỨ PHÁP LÝ CỦA ĐỀ ÁN

 Văn bản pháp quy lĩnh vực tài nguyên nước

- Luật Tài nguyên nước số: 17/2012/QH13 đã được Quốc hội thông qua ngày 21 tháng 6 năm 2012;

- Nghị định số 201/2013/NĐ-CP, ngày 27 tháng 11 năm 2013 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Tài nguyên nước;

- Nghị định số 112/2009/NĐ-CP, ngày 20 tháng 10 năm 2009 của Chính phủ về quản lý, bảo vệ, khai thác tổng hợp tài nguyên và môi trường các hồ chứa thủy điện, thủy lợi;

- Nghị định số 43/2015/NĐ-CP, ngày 06 tháng 5 năm 2015 của Chính phủ về quy định lập, quản lý hành lang bảo vệ nguồn nước;

- Thông tư số 15/2017/TT-BTNMT ngày 21 tháng 7 năm 2017 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định về ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật lập quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch tài nguyên nước;

- Thông tư số 30/2017/TT-BTNMT, ngày 11 tháng 09 năm 2017 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định về ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật điều tra, đánh giá tài nguyên nước;

- Thông tư 37/2017/TT-BTNMT ngày 06 tháng 10 năm 2017 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về quy định kỹ thuật và định mức kinh tế - kỹ thuật điều tra, đánh giá hiện trạng xả nước thải vào nguồn nước;

- Thông tư 76/2017/TT-BTNMT ngày 29 tháng 12 năm 2017 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về việc quy định về đánh giá khả năng tiếp nhận nước thải, sức chịu tải của nguồn nước sông, hồ;

- Quyết định số 2602/QĐ-BTNMT ngày 20 tháng 12 năm 2013 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành bộ đơn giá lĩnh vực tài nguyên nước năm 2013 theo mức tiền lương cơ sở 1.150.000 đồng/tháng.  Văn bản pháp quy lĩnh vực môi trường

- Luật Bảo vệ môi trường năm 2014;

- Nghị định số 38/2015/NĐ-CP ngày 24/4/2015 của Chính phủ về quản lý chất thải và phế liệu;

- QCVN 08-MT:2015/BTNMT về chất lượng nước mặt;

- QCVN 14:2008/BTNMT về nước thải sinh hoạt.

- QCVN 40:2011/BTNMT về nước thải công nghiệp ban hành kèm theo Thông tư số 47/2011/TT-BTNMT ngày 28/12/2011 của Bộ Tài nguyên và Môi trường;

- QCVN 28:2010/BTNMT về nước thải y tế;

- QCVN 29:2010/BTNMT về nước thải của kho và cửa hàng xăng dầu;

- QCVN 13-MT:2015/BTNMT về nước thải công nghiệp dệt nhuộm;

- QCVN 52:2013/BTNMT về nước thải công nghiệp sản xuất thép;

- QCVN 01-MT:2015/BTNMT về nước thải sơ chế cao su thiên nhiên;

- QCVN 11-MT:2015/BTNMT về nước thải chế biến thủy sản;

- QCVN 12-MT:2015/BTNMT về nước thải công nghiệp giấy và bột giấy;

- QCVN 62-MT:2016/BTNMT về nước thải chăn nuôi;

- Thông tư 02/2017/TTLT-BTC-BTNMT Hướng dẫn việc quản lý kinh phí sự nghiệp môi trường;

 Các văn bản pháp luật về môi trường và tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh

Bình Dương

- Công văn số 605/UBND-KTN ngày 08/02/2018 của tỉnh Bình Dương về việc triển khai thực hiện các hoạt động, đề án theo kế hoạch năm 2018;

- Quyết định số 1263/QĐ-UBND ngày 26/05/2016 của UBND tỉnh Bình Dương về việc thực hiện đề tài: “Điều tra đánh giá khả năng chịu tải và đề xuất giải pháp giảm ô nhiễm trên kênh rạch cho vùng đô thị phía Nam, tỉnh Bình Dương”.

- Quyết định số 2566/QĐ-UBND ngày 26/09/2017 của UBND tỉnh Bình Dương về việc Ban hành danh mục các ngành nghề, vùng, địa điểm có nguy cơ xảy ra ô nhiễm môi trường, sự cố môi trường trên địa bàn tỉnh và các giải pháp phòng ngừa xử lý.

- Quyết định số 13/2016/ QĐ-UBND ngày 16/06/2016 của UBND tỉnh Bình Dương về việc ban hành quy định Bảo vệ môi trường tỉnh Bình Dương.

- Quyết định số 3163/QĐ-UBND ngày 26/12/2016 của UBND tỉnh Bình Dương về việc phê duyệt quy hoạch tài nguyên nước tỉnh Bình Dương giai đoạn 2016 - 2025, tầm nhìn đến năm 2035.

- Quyết định số 20/2017/QĐ-UBND ngày 21/8/2017 của UBND tỉnh Bình Dương về việc quy định nhiệm vụ chi bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh Bình Dương;

- Quyết định số 3450/QĐ-UBND ngày 28/12/2015 của UBND tỉnh Bình Dương về việc ban hành kế hoạch bảo vệ môi trường tỉnh Bình Dương giai đoạn 2016 - 2020;

- Quyết định số 3608/QĐ-UBND ngày 22/12/2017 của UBND tỉnh Bình Dương về việc phê duyệt Danh mục các nguồn nước phải lập hành lang bảo vệ trên địa bàn tỉnh Bình Dương.

- Quyết định số 88/QĐ-UBND của UBND tỉnh Bình Dương ngày 13 tháng 1 năm 2014 về việc Hướng dẫn thu thập, tính toán chỉ thị môi trường trên địa bàn tỉnh Bình Dương giai đoạn 2013 - 2020.

- Quy hoạch tổng thể phát triển KT - XH tỉnh Bình Dương đến năm 2020.

- Đồ án quy hoạch chung xây dựng Đô thị Bình Dương đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.

- Báo cáo hiện trạng môi trường tỉnh Bình Dương giai đoạn 2011 - 2015.

- Kế hoạch bảo vệ môi trường tỉnh Bình Dương giai đoạn 2016 - 2020.

- Báo cáo kết quả quan trắc môi trường tỉnh Bình Dương các năm 2012, 2013,

2014, 2015, 2016, 2017, 9 tháng 2018.

 Các đề tài, dự án, nhiệm vụ có liên quan

- Dự án JICA về “Tăng cường năng lực quản lý môi trường nước lưu vực sông” tại Việt Nam (2016-2018).

- Đề tài: “Quy hoạch tài nguyên nước tỉnh Bình Dương giai đoạn 2016-2025, tầm nhìn đến năm 2035” - Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Dương (2017);

- Đề tài: “Điều tra, đánh giá hiện trạng các nguồn thải trên địa bàn tỉnh Bình Dương thải vào lưu vực hệ thống sông Đồng Nai và đề xuất các biện pháp quản lý” - Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bình Dương (2013);

- Đề tài “Nghiên cứu đề xuất các giải pháp tổng thể và khả thi bảo vệ nguồn nước sông Sài Gòn đảm bảo an toàn cho cấp nước cho thành phố” - Sở Khoa Học Và Công Nghệ TPHCM (2012);

- Đề tài: “Đánh giá khả năng chịu tải của các dòng sông trên địa bàn tỉnh Bình Dương để phục vụ cấp phép xả thải” - Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bình Dương (2012);

- Đề tài: “Nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn dòng chảy thủy văn đô thị phục vụ xây dựng cơ sở hạ tầng, chỉnh trang đô thị và chống ngập vùng ven sông Sài Gòn - Tỉnh Bình Dương” - Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bình Dương (2012);

- Đề tài: “Điều tra đánh giá khả năng chịu tải và đề xuất các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm trên kênh, rạch cho vùng đô thị phía Nam tỉnh Bình Dương” - Sở Khoa học Công nghệ tỉnh Bình Dương (2017);

- Dự án: “Điều tra các vùng có nguy cơ ngập lụt trên địa bàn tỉnh Bình Dương” -

Viện Thủy Lợi và Môi trường (2014);

- Đề án “Lập danh mục bảo vệ nguồn nước trên địa bàn tỉnh Bình Dương”- Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Dương (2017);

- Đề tài “Điều tra, đánh giá hiện trạng khai thác, sử dụng và đề xuất biện pháp quản lý, bảo vệ tài nguyên nước trên địa bàn huyện Bàu Bàng” - Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Bàu Bàng (2017).

- Nhiệm vụ: “Điều tra, khảo sát, đánh giá hiện trạng các nguồn thải vào các sông, suối, rạch thoát nước và đề xuất biện pháp quản lý, bảo vệ tài nguyên nước mặt trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một” - Phòng Tài nguyên và Môi trường thành phố Thủ Dầu Một (2018);

- Nhiệm vụ: “Xây dựng kế hoạch tổng thể kiểm soát các nguồn gây ô nhiễm đối với các kênh rạch trên địa bàn thị xã Thuận An” - Phòng Tài nguyên và Môi trường thị xã Thuận An (2016);

- Nhiệm vụ: “Xây dựng chương trình tổng thể kiểm soát các nguồn thải gây ô nhiễm các kênh, rạch, sông suối trên địa bàn thị xã Bến Cát” - Phòng Tài nguyên và Môi trường thị xã Bến Cát (2015).

6. SẢN PHẨM CỦA ĐỀ ÁN

Danh mục các sản phẩm của đề án:

Stt Tên sản phẩm Số lượng Quy cách, chất lượng

Báo cáo tổng hợp của đề án 1 10 bộ Theo các nội dung đã nêu trong đề cương này.

2 Báo cáo tóm tắt của đề án 30 bộ Theo các nội dung đã nêu trong đề cương này.

3 01 bộ Theo các nội dung đã nêu trong đề cương này. Bản đồ phân vùng xả thải nước thải cho tỉnh Dương theo tỷ lệ 1:50.000

4 01 bộ Đĩa CD Đĩa CD ghi các báo cáo tổng hợp, tóm tắt và các bản đồ sản phẩm của đề án

5 01 bộ UBND tỉnh phê duyệt Quy định phân vùng xả thải các kênh rạch, sông suối trên địa bàn tỉnh Bình Dương

PHẦN II:

BÁO CÁO THUYẾT MINH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

MỞ ĐẦU

1. LÝ DO THỰC HIỆN ĐỀ ÁN

Bình Dương là một trong những tỉnh có tốc độ phát triển công nghiệp cao nhất trong cả nước. Việc phát triển công nghiệp góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội của tỉnh và nâng cao đời sống người dân trên địa bàn. Tuy nhiên, việc phát triển công nghiệp cũng đang tạo ra áp lực rất lớn lên môi trường, đặc biệt là môi trường nước mặt trên địa bàn tỉnh. Theo số liệu báo cáo năm 2017, trên địa bàn tỉnh Bình Dương hiện có 26 KCN và 12 cụm công nghiệp đang hoạt động với khoảng hơn 20.000 dự án đang hoạt động. Tổng lượng nước thải công nghiệp trên địa bàn vào khoảng 100.000 m3/ngày đêm, cùng với quá trình CNH và ĐTH ở nhịp độ cao, thì nhiều vấn đề môi trường bức xúc trên địa bàn tỉnh đã nảy sinh, trong đó có vấn đề bảo vệ môi trường nguồn nước mặt trên địa bản tỉnh để phục vụ cho các mục đích khác nhau là vô cùng quan trọng.

Mặt khác, kết quả quan trắc nước mặt trên địa bàn tỉnh Bình Dương trong những năm gần đây cho thấy khu vực hạ nguồn các sông lớn và nhiều sông, suối, kênh, rạch là nguồn tiếp nhận nước thải từ các cơ sở sản xuất trên địa bàn đã có dấu hiệu ô nhiễm, đặc biệt một số kênh rạch hầu như không còn khả năng tiếp nhận thêm tải lượng nước thải. Hiện nay nhiều kênh rạch, sông suối đang bị ô nhiễm (ví dụ như sông Thị Tính) trong khi vẫn phải tiếp nhận dự án đầu tư. Muốn vậy, cần phải cắt giảm tải lượng ô nhiễm. Để cắt giảm tải lượng ô nhiễm thì cần siết chặt hơn quy chuẩn thải. Chính vì vậy yêu cầu bức thiết hiện nay cần phải điều tra, đánh giá tổng thể các nguồn tiếp nhận nước thải trên địa bàn tỉnh; từ đó phân vùng các nguồn tiếp nhận theo chức năng và mục đích sử dụng nguồn nước theo quy hoạch tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh.

Hiện nay, đã có Quy định về xả thải nước thải công nghiệp vào các thủy vực trên địa bàn tỉnh Bình Dương và Quy định về xác định giá trị tối đa cho phép của các thông số ô nhiễm trong nước thải trên địa bàn tỉnh tại Điều 68, Điều 69 của Quy định bảo vệ Môi trường tỉnh Bình Dương ban hành kèm theo Quyết định số 13/2016/QĐ-UBND ngày 16 tháng 06 năm 2016 của Uỷ ban nhân dân tỉnh Bình Dương. Tuy nhiên, Quy định phân vùng xả thải đã triển khai từ năm 2002 với việc phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong 16 năm vừa qua việc phân vùng xả thải có một số vị trí chưa thực sự phù hợp. Cụ thể như một số khu công nghiệp (Vsip, Sóng Thần 1, Sóng Thần 2, Việt Hương) hiện nay vẫn áp dụng quy chuẩn thải cột B (trước đây nhằm thu hút đầu tư và phù hợp với mục đích sử dụng nguồn nước nên cho áp dụng cột B) trong khi các cơ sở khác hiện nay đều phải áp dụng cột A. Bên cạnh đó, hiện nay một đoạn số sông, suối trên địa bàn tỉnh có dấu hiệu ô nhiễm. Do đó, việc xây dựng lại quy chuẩn xả thải, phân vùng xả thải trên địa bàn tỉnh cho phù hợp với thực tế của tỉnh là rất cần thiết.

quản lý. Mặt khác, với những doanh nghiệp đang hoạt động cũng cần xây dựng lộ trình để nâng cấp hệ thống xử lý nhằm đáp ứng được quy định mới.

Căn cứ Quyết định số 1600/QĐ-UBND, ngày 15 tháng 06 năm 2018 về việc phê duyệt đề cương và dự toán kinh phí thực hiện Đề án: “Xây dựng quy định phân vùng xả thải các kênh rạch, sông suối trên địa bàn tỉnh Bình Dương”.

Căn cứ Đề cương nhiệm vụ thực hiện Đề án “Xây dựng quy định phân vùng xả thải các kênh rạch, sông suối trên địa bàn tỉnh Bình Dương”.

Trung tâm Quan trắc - Kỹ thuật Tài nguyên và Môi trường Bình Dương đã tổ chức thực hiện Đề án “Xây dựng quy định phân vùng xả thải các kênh rạch, sông suối trên địa bàn tỉnh Bình Dương” theo tiến độ đề ra.

2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU, KỸ THUẬT SẼ SỬ DỤNG 2.1. Cách tiếp cận

- Cách tiếp cận kế thừa, kinh tế - môi trường; cân bằng vật chất; nhân - quả.

- Cách tiếp cận dựa vào nhu cầu và những bức xúc trong công tác quản lý và bảo vệ nguồn nước trên địa bàn tỉnh Bình Dương;

- Cách tiếp cận mang tính chất kế thừa các kết quả nghiên cứu của các dự án, đề tài liên quan đến tài nguyên nước (đặc tính thủy văn của sông, suối, hồ, lưu lượng, chất lượng và mức độ ô nhiễm của các nguồn thải xả vào các sông, rạch, hồ);

- Cách tiếp cận mang tính chất hệ thống các vấn đề có liên quan giữa phát triển kinh tế - xã hội, ô nhiễm và bảo vệ môi trường hướng đến sự phát triển bền vững;

- Cách tiếp cận dựa vào kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Bình Dương năm 2020 đến năm 2025.

2.2. Phương pháp nghiên cứu

Các phương pháp nghiên cứu và kỹ thuật sẽ sử dụng trong quá trình triển khai thực hiện đề án là:

1) Phương pháp thu thập và xử lý số liệu

Thu thập và xử lý số liệu điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, các số liệu về nguồn thải và số liệu thuỷ văn, địa chất thuỷ văn của các kênh, rạch trong vùng nghiên cứu từ các dự án, đề tài nghiên cứu trước đây và từ quá trình thanh kiểm tra các nguồn thải trong thời gian gần đây.

2) Phương pháp kế thừa

Kế thừa và biên soạn lại kết quả nghiên cứu của các đề tài khác liên quan đã được thực hiện như: Quy hoạch tài nguyên nước; Đánh giá khả năng chịu tải sông Sài Gòn, sông Đồng Nai; Đánh giá sức chịu tải của sông Thị Tính; Đánh giá khả năng chịu tải của một số sông, suối trên địa bàn phía Nam tỉnh,…) từ cơ sở đó làm tiền đề xây dựng ra quy định phân vùng xả thải;

3) Phương pháp điều tra, khảo sát

Tiến hành điều tra, khảo sát các nguồn nước. Kết hợp sử dụng phương pháp điều tra xã hội học trong quá trình làm việc với các cấp có thẩm quyền, các phòng ban chuyên môn và phỏng vấn dân cư địa phương tại khu vực nghiên cứu.

4) Phương pháp đo đạc, lấy mẫu phân tích

Tiến hành đo đạc chế độ thuỷ văn của các sông, rạch trên địa bàn tỉnh. Quá trình đo đạc, lấy mẫu phân tích được thực hiện đúng theo tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật của Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành.

5) Phương pháp GIS

Phương pháp bản đồ GIS là nhằm xác định lưu vực của từng kênh, rạch trên địa bàn tỉnh. Việc xác lập lưu vực các kênh rạch được thực hiện bởi phần mềm ArcGIS - ArcMap với sự hỗ trợ của Phân tích không gian - Phân tích thủy lực (Spatial Analyst - Hydrologic Analyst) là các phần mềm hiện nay rất nhiều chuyên gia về ngành thủy văn cũng như môi trường sử dụng để phân tích và xác định ranh giới lưu vực sông.

6) Phương pháp mô hình tính toán thủy lực và chất lượng nước

Được xây dựng trên cơ sở các định luật về quan hệ nhân - quả và định luật bảo tồn vật chất. Có thể nhận thấy, phương pháp mô hình toán đang được áp dụng phổ biến tại nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam như: phần mềm chuyên gia về thủy lực như MIKE (Viện Thủy lực Đan Mạch), DELT-3D (Viện Thủy lực Hà Lan), phần mềm HydroGis, mô hình ISIS… Ứng dụng công cụ mô hình hóa phục vụ đánh giá tác động của chế độ thủy động lực, môi trường tự nhiên tới quá trình tự phục hồi, khả năng chịu tải và chất lượng nước mặt là hết sức cần thiết.

Về mặt học thuật, các mô hình tính toán dòng chảy và chất lượng nước sông đều xuất phát từ hệ phương trình Saint - Venant (ở các dạng khác nhau) và phương trình lan truyền chất. Tuy nhiên, tùy từng mô hình, sơ đồ và thuật toán giải các hệ phương trình này lại khác nhau, theo đó là sự khác nhau về độ chính xác của kết quả cũng như thời gian tính trên máy.

7) Phương pháp chuyên gia

Phối hợp đội ngũ chuyên gia có trình độ cao của một chuyên ngành và các nhà quản lý để xem xét nhận định bản chất của vấn đề nghiên cứu để đề ra các nhiệm vụ, các giải pháp tối ưu nhằm lập danh mục nguồn nước phải lập hành lang bảo vệ trên địa bàn tỉnh.

3. BỐ CỤC CỦA ĐỀ ÁN PHẦN I. THÔNG TIN CHUNG PHẦN II. BÁO CÁO THUYẾT MINH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Chương I. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội Chương II. Đặc điểm nguồn nước mặt và các hoạt động ảnh hưởng đến nguồn nước mặt tỉnh Bình Dương

Chương III. Đánh giá hiện trạng và dự báo tải lượng tiếp nhận các sông trên địa bàn tỉnh Bình Dương đến năm 2020 và 2025

Chương IV. Dự báo chất lượng nước và tính toán khả năng tiếp nhận của các nguồn nước trên địa bàn tỉnh Bình Dương

Chương V. Phân vùng các nguồn tiếp nhận nước thải trên địa bàn tỉnh Bình Dương

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC KÈM THEO.

CHƯƠNG I

KHÁI QUÁT ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ, XÃ HỘI

1.1. VỊ TRÍ ĐỊA LÝ Bình Dương là một tỉnh thuộc miền Đông Nam Bộ có tọa độ địa lý 10051'46" - 11030' vĩ độ Bắc và 106020' - 106058' kinh độ Đông và có ranh giới hành chính như sau:

- Phía Đông giáp tỉnh Đồng Nai;

- Phía Tây giáp tỉnh Tây Ninh và thành phố Hồ Chí Minh;

- Phía Nam giáp thành phố Hồ Chí Minh;

(Nguồn:http://atlas.binhduong.gov.vn/MAP/BDT/Atlas/index.php) Hình: 1. 1. Sơ đồ vị trí tỉnh Bình Dương

- Phía Bắc giáp tỉnh Bình Phước.

Tỉnh được phân chia thành 9 đơn vị hành chính cấp huyện, bao gồm: Thành phố Thủ Dầu Một, thị xã Dĩ An, thị xã Thuận An, thị xã Bến Cát, thị xã Tân Uyên, huyện Dầu Tiếng, huyện Phú Giáo và huyện Bắc Tân Uyên. Diện tích các huyện/thị/thành phố và số lượng đơn vị hành chính cấp xã xem thống kê trong Bảng 1. 1. Bản đồ vị trí các đơn vị hành chính tỉnh Bình Dương thể hiện trong hình 1.1. Bảng: 1. 1.Bảng thống kê diện tích thành phố và các huyện, thị trong tỉnh Bình Dương

Số lượng đơn vị hành chính

TT Huyện/Thị/TP Tổng Xã Phường

TP. Thủ Dầu Một

Thị trấn 0 1

14 12 8 11 12 10 7 10 7 91 0 11 3 10 6 10 0 1 7 48 1 0 0 0 0 0 2 1 2 H. Dầu Tiếng TX. Bến Cát 3 4 H. Phú Giáo 5 TX. Tân Uyên 6 H. Bắc Tân Uyên TX. Dĩ An 7 8 TX. Thuận An 9 H. Bàu Bàng Tổng Diện tích (km2) 118,67 721,39 234,63 543,78 192,49 400,88 59,95 83,69 339,15 2.694,43

14 0 5 0 6 0 7 9 0 41 (Nguồn: Niên giám thống kê năm 2017)

Hình: 1. 2. Bản đồ hành chính tỉnh Bình Dương

1.2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA HÌNH, ĐỊA MẠO

1.2.1. Các dạng địa hình chính

(Nguồn: http://binhduong.bando.com.vn/MAP/BDT/Atlas/index.php)

Bình Dương là một tỉnh nằm ở vị trí chuyển tiếp giữa sườn phía nam của dãy Trường Sơn, nối nam Trường Sơn với các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, là tỉnh bình nguyên có địa hình lượn sóng yếu từ cao xuống thấp dần từ 10m đến 15m so với mặt biển. Địa hình tương đối bằng phẳng, thấp dần từ bắc xuống nam. Nhìn tổng quát, Bình Dương có nhiều vùng địa hình khác nhau như vùng địa hình núi thấp có lượn sóng yếu, vùng có địa hình bằng phẳng, vùng thung lũng bãi bồi...(xem Hình 1.3).

Hình: 1. 3. Bản đồ độ cao bề mặt địa hình tỉnh Bình Dương

Cụ thể trong phạm vi tỉnh Bình Dương có 3 dạng địa hình sau:

a. Địa hình đồi núi thấp

Dạng địa hình này phân bố ở phía tây bắc và đông bắc, chiếm khoảng 1/4 diện tích vùng nghiên cứu thuộc huyện Dầu Tiếng, Tân Uyên, Phú Giáo tỉnh Bình Dương. Độ cao địa hình từ 50 - 104m, bao gồm các đồi, núi thấp có đỉnh bằng phẳng, sườn dốc thoải với mức độ phân cắt mạnh. Trên địa hình này phát triển cây công nghiệp, cây lương thực, cây rừng. Ở phía tây bắc có núi Ông (độ cao tới trên 300m), núi Của Công và núi Chúa; phía nam có núi Châu Thới là kiểu núi sót cao 93m. Bề mặt địa hình cấu

tạo bởi các đá Mesozoi hoặc các khối xâm nhập granit tuổi Creta, thường hiện diện các sản phẩm sườn tàn tích tuổi Đệ tứ không phân chia.

b. Địa hình đồng bằng cao tích tụ và xâm thực tích tụ

Đây là đồng bằng cổ, hiện đã được nâng cao tạo nên các bậc thềm với độ cao và tuổi khác nhau. Dạng địa hình này phân bố rộng khắp phần diện tích còn lại. Độ cao của địa hình dao động từ 5 - 10m đến 40 - 50m, tạo nên các bậc thềm 5 - 15m, 20 - 30m và 40 - 50m. Trên dạng địa hình này phát triển nhiều loại thực vật từ cây ăn trái đến cây công nghiệp, đáng chú ý là các rừng cao su. Bề mặt của địa hình được cấu tạo bởi các trầm tích bở rời có tuổi từ Pliocen trung đến Pleistocen thượng.

c. Đồng bằng thấp tích tụ ven sông rạch

Dạng địa hình này phân bố ở vùng thấp dọc theo thung lũng các sông Đồng Nai, Sài Gòn, Thị Tính và các rạch lớn, độ cao từ 1  5m. Bề mặt địa hình được cấu tạo các trầm tích đa nguồn gốc tuổi Holocen.

1.2.2. Đặc điểm độ dốc địa hình

Các dạng địa hình trên sẽ phân bố trên các cấp độ dốc khác nhau. - Độ dốc cấp I (0 - 3o): chủ yếu dạng địa hình đồng bằng thấp tích tụ ven sông rạch và địa hình đồng bằng cao tích tụ và xâm thực tích tụ. Đặc trưng bởi các trầm tích bở rời có tuổi từ Pleistocen trung thượng đến Holocen.

- Độ dốc cấp II (3 - 8o): chủ yếu dạng địa hình đồng bằng cao tích tụ và xâm thực tích tụ. Đặc trưng bởi các trầm tích bở rời có tuổi từ Pleistocen hạ đến Pleistocen trung - thượng.

- Độ dốc cấp III (8  15o): chủ yếu dạng địa hình đồng bằng cao tích tụ và xâm thực tích tụ. Đặc trưng bởi các trầm tích bở rời có tuổi từ Pliocen trung đến Pleistocen hạ.

- Độ dốc cấp IV (15  20o): chủ yếu dạng địa hình đồi núi thấp, đặc trưng bởi các đá tuổi Mesozoi.

- Độ dốc cấp V (>20o): chủ yếu dạng địa hình đồi núi thấp, đặc trưng bởi các khối xâm nhập granit tuổi Creta.

Mặc dù Bình Dương được bao quanh bởi các con sông lớn nhưng do địa hình có cao độ trung bình từ 20 - 25m nên Bình Dương ít bị lũ lụt và ngập úng ngoại trừ một vài vùng trũng dọc theo sông Sài Gòn và Đồng Nai, về cơ bản thuận lợi cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển các khu công nghiệp cũng như thuận lợi thủy lợi hóa và cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp.

Tuy nhiên trong những năm gần đây, sự hình thành các khu đô thị, các khu công nghiệp, cụm sản xuất cùng với quá trình khai thác khoáng sản (chủ yếu tập trung tại phía Đông của TX. Dĩ An, phía Nam của TX. Tân Uyên và TT. Mỹ Phước của huyện Bến Cát) đã làm biến đổi cục bộ bề mặt địa hình của khu vực.

1.2.3. Thổ nhưỡng

Theo bản đồ đất tỷ lệ 1/50.000 do Phân viện Quy hoạch và Thiết kế Nông nghiệp miền Nam xây dựng, với đề tài “Điều tra chỉnh lý bản đồ đất, xây dựng bản đồ đánh giá đất đai, đề xuất định hướng sử dụng tài nguyên đất tỉnh Bình Dương” (2010), trên phạm vi tỉnh Bình Dương có 7 nhóm đất, bao gồm 11 đơn vị phân loại như trong Bảng 1.2.

Bảng: 1. 2. Diện tích các loại đất tỉnh Bình Dương

Diện tích Tỷ lệ Tên đất Ký hiệu (ha) (%)

I. Nhóm đất phèn 3.290,72 1,22

1. Đất phèn tiềm tàng sâu 3.290,72 1,22 Sp2

II. Nhóm đất phù sa 13.754,18 5,10

2. Đất phù sa không được bồi 3.907,73 1,45 P

3. Đất phù sa loang lổ 3.496,39 1,30 Pf

4. Đất phù sa Gley 6.350,06 2,36 Pg

III. Nhóm đất xám 113.786,93 42,23

5. Đất xám trên phù sa cổ 99.441,45 36,91 X

6. Đất xám Gley Xg 14.345,48 5,32

IV. Nhóm đất đỏ vàng 123.684,80 45,90

7. Đất nâu vàng trên phù sa cổ 117.463,28 43,59 Fp

8. Đất đỏ vàng trên đá phiến 3.727,77 1,38 Fs

9. Đất vàng nhạt trên đá cát 2.493,75 0,93 Fq

V. Nhóm đất dốc tụ 2.519,46 0,94

10. Đất dốc tụ thung lũng 2.519,46 0,94 D

VI. Nhóm đất xói mòn trơ sỏi đá 51,42 0,02

11. Đất xói mòn trơ sỏi đá 51,42 0,02 E

VII. Đất khác 12.355,33 4,59

12.355,33 4,59 - Đất sông, suối và mặt nước chuyên dùng

Tổng diện tích tự nhiên 269.443 100,00

(Nguồn: Phân viện Quy hoạch và Thiết kế Nông nghiệp)

- Nhìn chung đất ít dốc: trong tổng diện tích tự nhiên, đất có độ dốc cấp I (tương đối bằng) chiếm tới 81,5%, đất có độ dốc cấp II (dốc ít) chiếm 12,6%, đất có độ dốc cấp III (khá dốc) chiếm 4,3%, đất có độ dốc lớn cấp IV và cấp V chỉ chiếm 1,6%; rất thuận lợi cho phát triển sản xuất nông nghiệp và xây dựng cơ sở hạ tầng, các khu dân cư, khu công nghiệp.

- Đất có tầng dày từ 70cm trở lên (loại 1 và loại 2) chiếm tới 93,9%, khá thích hợp với phát triển các loại cây lâu năm.

- Hầu hết diện tích có nguồn gốc phát sinh từ phù sa cổ nên đất có thành phần cơ giới nhẹ, thoát nước tốt, nhưng độ phì nhiêu không cao. Tuy thích hợp với phát triển nông nghiệp nhưng kém màu mỡ hơn nhiều so với các loại đất phù sa ở ĐBSCL và đất đỏ vàng mà nhất là đất phát triển trên đá Bazan phong hóa ở vùng Đông Nam bộ và Tây Nguyên. Ngay cả đất xám ở Bình Dương cũng kém màu mỡ hơn so với đất xám ở Tây Ninh. Hầu hết diện tích thuộc các huyện Dầu Tiếng, Phú Giáo, Bắc Tân Uyên và

Bến Cát được sử dụng trồng cây lâu năm mà chủ yếu là cao su, hiện cho hiệu quả khá cao về kinh tế - xã hội - môi trường. Tuy nhiên, để sử dụng lâu bền, cần đặc biệt chú trọng giải pháp nâng cao độ phì nhiêu, hạn chế xói mòn, rửa trôi đất vào mùa mưa, giữ ẩm vào mùa khô.

- Các khu vực có tầng đất mỏng, độ phì thấp, phần lớn được sử dụng làm khu công nghiệp, khu dân cư và đã phát huy hiệu quả cao gấp nhiều lần so với sản xuất nông nghiệp.

- Các loại đất dốc tụ, đất phù sa ven sông, đất phèn có tầng phèn sâu với địa hình khá bằng phẳng, thuận lợi về nguồn nước hiện đang được sử dụng trồng cây ăn trái, rau màu; số ít trên đất thấp trũng được trồng lúa nước nhưng chủ yếu là đất 1 vụ lúa, hiệu quả thấp hơn nhiều so với các loại rau màu và cây ăn quả ...

1.3. ĐẶC ĐIỂM KHÍ HẬU

1.3.1. Nhiệt độ

Khí hậu tỉnh Bình Dương mang tính chất nhiệt đới cận xích đạo - gió mùa, nhiệt độ bình quân hàng năm từ 24,0 đến 28,0C. Trong năm nhiệt độ bình quân thấp nhất vào là 15,6oC (tháng I), cao nhất là 38,5oC (tháng V).

Đặc điểm đáng lưu ý là nếu xét trong thời gian dài như giữa các tháng trong năm thì nhiệt độ bình quân khá ổn định. Sông nếu xét trong thời đoạn ngắn như trong một ngày đêm thì nhiệt độ dao động với biên độ khá lớn từ 4  10oC. Nhiệt độ trung bình tháng trong phạm vi tỉnh Bình Dương có xu hướng giảm dần về phía đông bắc và tăng dần về phía tây bắc và đông nam.

1.3.2. Nắng

Số giờ nắng hàng năm ở tỉnh Bình Dương đạt khá cao. Theo số liệu quan trắc của các trạm trong tỉnh số giờ nắng bình quân trong năm đạt từ 2.100 đến 2.300 giờ. Mùa khô có số giờ nắng trong ngày cao hơn mùa mưa.

1.3.3. Bốc hơi và độ ẩm

Độ ẩm không khí bình quân 80%, độ ẩm các tháng mùa khô đạt từ 63% đến 70%, các tháng mùa mưa đạt 80 đến 90%.

Lượng bốc hơi trung bình nhiều năm đạt 1.200 đến 1.400mm. Các tháng mùa khô đạt 150 đến 200mm/tháng, các tháng mùa mưa chỉ đạt 60 đến 100mm/tháng. Lượng bốc hơi trung bình năm trong phạm vi tỉnh Bình Dương có xu hướng tăng về phía địa hình cao ở chung quanh và giảm dần về phía tây nam.

1.3.4. Gió bão

Theo số liệu tại các trạm tỉnh Bình Dương có hướng gió thịnh hành là là gió Tây Nam, xuất hiện từ tháng 5 đến tháng 10 tốc độ gió gần mặt đất đạt từ 2,0 đến 4,0m/s.

Bão ít xảy ra và mức độ ảnh hưởng không lớn, tuy nhiên đối với tỉnh Bình Dương việc giải quyết nước tưới và sinh hoạt cho mùa khô cần phải xây dựng các hồ chứa nước, lúc các hồ chứa đầy nước cũng là lúc xuất hiện bão nên cần chú ý để bảo đảm an toàn cho công trình.

Bảng: 1. 3. Các đặc trưng khí tượng cơ bản

Tên trạm Đặc Phân bố theo từng tháng Năm

Trưng I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

Tmax 35,0 36,2 38,0 38,5 38,5 38,5 33,0 34,0 34,0 35,5 34,4 34,4 38,5

Tmin 15,6 17,3 18,7 21,1 21,1 22,1 21,1 21,3 21,6 19,1 16,5 17,1 15,6

Tbq 21,6 27,2 28,6 29,9 28,8 27,5 27,0 27,3 27,2 27,0 26,5 26,4 27,1

Umax % 91,0 90,4 89,9 90,0 92,6 94,3 94,8 94,3 94,9 94,4 93,4 92,5 92,7

Umin % 44,5 38,5 38,7 42,1 53,0 56,3 59,4 61,7 63,0 57,9 54,9 48,0 55,5 Sở Sao

Ubq % 73,9 72,6 69,2 75,8 85,1 87,2 88,6 86,8 88,9 85,5 85,5 82,6 81,8

Vbq(m/s) 2,06 2,30 2,62 2,62 2,22 2,46 2,54 2,70 2,38 1,98 1,91 1,83 2,30

7,40 8,00 8,10 7,40 5,70 5,40 6,00 5,00 5,00 5,30 6,20 6,50 6,30 Giờ nắng tb/ng

1.3.5. Mưa

Tổng lượng mưa năm của tỉnh Bình Dương khá lớn phân hóa rõ rệt thành hai mùa trong năm. Tổng lượng mưa trung bình từ 1.614 đến 2.147mm/năm. Tại Lai Khê 2.147mm/năm, tại Sở Sao 1846mm/năm và tại TP. Biên Hòa 1.614mm/năm. Xu thế lượng mưa giảm dần từ Tây sang Đông và tăng dần từ Nam lên Bắc, lượng mưa cũng giảm dần theo độ cao.

Thời gian mưa trong một năm thường bắt đầu vào tháng V và kết thúc vào đầu tháng XI. Với thời gian mưa kéo dài hơn 6 tháng và phân bố khá đều đặn trong các tháng mùa mưa, tổng số ngày mưa từ 158 đến 174 ngày, lượng mưa từ 1.498 đến 1.769mm (chiếm 82,39 đến 92,80% lượng mưa cả năm). Trong đất xám trên phù sa cổ có thành phần cơ giới nhẹ thấm nước tốt, giữ nước kém nếu không có biện pháp công trình thì khó có thể lợi dụng để phát triển 2 vụ màu trong năm.

Lượng mưa các tháng trong năm. (Đơn vị tính: mm)

Năm 2016 2017 2011 2012 2013 2014 2015

0,6 1,2 - 135,4 123,6 369,2 313,6 236,6 489,6 196,8 197,6 40,2 16,8 - 14,6 124,0 242,4 409,8 215,0 255,2 277,0 391,6 116,2 59,2 19,8 - - 8,4 169,8 359,2 214 251,8 741,6 391,2 301,6 26,4 55,1 70,5 101,9 219,5 202,2 191,5 317,0 116,7 449,8 115,5 114,7 7,3 3,3 4,7 64,5 174,8 212,5 282,7 263,2 139,4 214,2 197,5 272,5 52,1 - 3,4 - 162,0 312,6 340,2 667,8 250,8 293,0 128,0 92,6 21,6

Tháng Tháng I 32 Tháng II 140,6 Tháng III 28 Tháng IV 166,8 Tháng V 311,6 Tháng VI 169,2 Tháng VII 274 Tháng VIII 206,8 Tháng IX 336,2 Tháng X 411,0 Tháng XI 202,4 175,6 Tháng XII Trung bình năm 1.881,4 1.961,7 2.121,8 2.272,0 2.104,4 2.483,8 2.454,2 (Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Bình Dương, 2011-2017)

1.4. KINH TẾ, XÃ HỘI

1.4.1. Tăng trưởng kinh tế

Trong năm 2017, tổng sản phẩm trong tỉnh (GRDP) ước tăng 9.15% (kế hoạch 8.3%); GRDP bình quân đầu người đạt 120 triệu đồng (kế hoạch 115.4 triệu đồng); cơ cấu kinh tế công nghiệp - dịch vụ - nông nghiệp - thuế nhập khẩu với tỉ trọng tương ứng là 63.99% - 23.68% - 3.74% - 8.59% (kế hoạch 63.4% - 23.7% - 4.0% - 8.9%).

Trong những năm qua, mặc dù gặp không ít khó khăn thách thức nhưng kinh tế tỉnh Bình Dương tiếp tục phát triển cả về tốc độ lẫn quy mô. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng, tạo ra sức hấp dẫn về việc thu hút đầu tư và lực lượng lao động từ các địa phương khác chuyển đến. Mặc dù trong bối cảnh khó khăn chung của nền kinh tế thế giới và trong nước, nhưng tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh hiện nay tương đối cao và dự báo trong 5 năm 2016 - 2020 tiếp tục giữ vững tốc độ tăng trưởng kinh tế với mức trung bình khoảng 13%/năm. Bình Dương sẽ trở thành đô thị trực thuộc Trung ương trước năm 2020 và là một trong những trung tâm công nghiệp lớn trong vùng.

Theo Quyết định số 893/QĐ-TTg ngày 11/06/2014 về việc Phê duyệt “Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội tỉnh Bình Dương đến năm 2020, bổ sung quy hoạch đến năm 2025”. Cho thấy, thời kỳ 2021-2025 Bình Dương là một đô thị Công nghiệp, dịch vụ phát triển, nông nghiệp đô thị bền vững Tăng trưởng kinh tế bình quân 13,6%/năm. Theo đó, CN-XD tăng bình quân 15,61%/năm; khu vực NLN tăng bình quân 2,5%. Cơ cấu kinh tế. Công nghiệp, dịch vụ, nông nghiệp. Khu vực CN-XD chiếm 49,03%; khu vực DV chiếm 49,0% và khu vực NLN chiếm 1,97%. Kim ngạch xuất khẩu đạt 186 tỷ USD. Kim ngạch nhập khẩu đạt 63 tỷ USD. Tổng quy mô dân số 3 triệu người. GDP bình quân đầu người đạt 264 triệu đồng/người. Tỷ lệ đô thịu hóa đạt 83-85%. Hệ thống cơ cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại. Xã hội văn minh, đô thị hiện đại, tiến tiến, nông thôn phát triển bền vững.

1.4.2. Sức ép dân số và vấn đề di cư Tỉ lệ gia tăng dân số giai đoạn 2011 - 2017 tiếp tục giảm, tỉ lệ gia tăng dân số trung bình hàng năm là 8,28%, giảm 2,21% so với giai đoạn 2005 - 2010. Hiện nay, dân số trung bình năm 2017 tỉnh Bình Dương là 2.070.951.000 người; mật độ dân số toàn tỉnh là 695người/km2, cao gấp 1,2 lần so với thời điểm năm 2010 và tăng 1,5 lần so với năm 2005; phân bố dân cư không đồng đều, chủ yếu tập trung tại phía Nam của tỉnh, nơi quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa diễn ra tốc độ nhanh. Tốc độ tăng dân số trên địa bàn tỉnh thời gian qua chủ yếu là tăng dân số cơ học, tốc độ tăng trung bình hàng năm của tỉnh là 8,28%, trong khi đó tốc độ tăng tự nhiên từ 1,004-1,14%.

Cơ cấu dân số trên địa bàn tỉnh tiếp tục chuyển dịch mạnh từ nông thôn sang thành thị. Năm 2010, dân số thành thị chiếm 31,66% và dân số nông thôn chiếm 68,34% thì đến nay dân số thành thị chiếm 76,8%, dân số nông thôn chỉ còn 23,2%.

Trong thời gian qua, tốc độ tăng dân số trên địa bàn tỉnh có giảm so với các giai đoạn trước đây nhưng quy mô dân số tiếp tục tăng nhanh và chủ yếu là tăng cơ học, hàng năm dân số tỉnh tăng thêm 69.000 người, chủ yếu là lao động từ ngoài tỉnh đến làm việc và sinh sống, đồng thời tiếp tục có sự chuyển dịch mạnh dân số từ nông thôn sang thành thị. Kế hoạch phát triển dân số của tỉnh giai đoạn 2016 - 2020, cố gắng giảm tỉ lệ gia tăng dân số xuống còn 2,7 - 2,8%/năm, tuy nhiên quy mô dân số vẫn còn tiếp tục tăng cao, mỗi năm tăng thêm khoảng 50.000 người. Dự kiến đến năm 2020, dân số tỉnh Bình Dương là 2.212.512 người, tỉ lệ dân số thành thị khoảng 77% và nông thôn 23%.

1.4.3. Phát triển công nghiệp Tiếp tục phát huy những tiềm năng và lợi thế của tỉnh, ngành công nghiệp tỉnh Bình Dương giai đoạn 2011 - 2015 có tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm là 15,64%. Mặc dù tốc độ tăng trưởng giảm 1,5% so với các giai đoạn 2005 - 2010 nhưng vẫn giữ được mức cao, ổn định, đúng định hướng. Giá trị sản xuất công nghiệp hiện nay (theo đơn giá năm 1994) đạt 187.530 tỷ đồng, dự ước năm 2015 đạt 217.527 tỷ đồng, tăng 2,1 lần so với năm 2010. Các ngành công nghiệp mũi nhọn như ngành chế biến nông sản thực phẩm đồ uống (chiếm 18,8%), ngành hóa chất, cao su , plastic (chiếm 13,1 %), điện - điện tử (chiếm 18,5 %), cơ khí (chiếm 19,1 %) tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng và chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng cơ cấu. Thành phần cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng thành phần kinh kế ngoài quốc doanh phát triển khá, giữ vai trò là động lực giúp cho ngành công nghiệp toàn tỉnh tiếp tục tăng trưởng ổn định; khu vực đầu tư nước ngoài tiếp tục gia tăng tỷ trọng và là thành phần quan trọng quyết định đến sự phát triển của ngành, đồng thời phản ánh kết quả thu hút đầu tư nước ngoài vào Bình Dương ngày càng có sự chuyển biến tích cực. Hiện nay, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài chiếm tỉ trọng 69,1% toàn ngành công nghiệp, khu vực đầu tư trong nước chỉ còn 30,9%, trong đó: quốc doanh chiếm 0,9% và ngoài quốc doanh chiếm 30%. Khác với các giai đoạn trước đây, quá trình phát triển công nghiệp giai đoạn 2011 - 2015 không chỉ tập trung tại phía Nam của tỉnh mà đã mở rộng và phát triển lên phía Bắc của tỉnh.

Trong giai đoạn 2011 - 2015, có thêm 3 KCN và 3 CCN đi vào hoạt động, nâng tổng số KCN và số CCN đang hoạt động trên địa bàn tỉnh lên 26 khu và 8 cụm. Bên cạnh đó, cũng thu hút nhiều dự án đầu tư ngoài KCN và CCN. Tính đến nay, toàn tỉnh có 26 KCN và 8 CCN đang hoạt động, có 2.546 dự án đầu tư nước ngoài với số với đăng ký 21,5 tỉ USD và 19.638 dự án đầu tư trong nước với vốn đăng ký 146,119 tỉ đồng.

Năm 2017, tình hình sản xuất công nghiệp tiếp tục phát triển, các doanh nghiệp duy trì tốt hoạt động sản xuất kinh doanh, giữ vững tốc độ tăng trưởng, tích cực thực hiện các giải pháp thúc đẩy sản xuất, nâng cao chất lượng và giảm giá thành sản phẩm, phát triển thị trường. Kết quả, chỉ số phát triển công nghiệp tăng 10.98% (năm 2016 10.1%, KH 2017 tăng 8.8%), có 23/25 sản phẩm công nghiệp chủ yếu tăng so với cùng kỳ và có 11 nhóm tăng trên 10%.

Về hoạt động khu công nghiệp, cụm công nghiệp: Toàn tỉnh có 29 khu công nghiệp, với diện tích 12,798 ha, trong đó, có 26 khu công nghiệp đi vào hoạt động, với tỷ lệ cho thuệ đạt 72.2% và 12 cụm công nghiệp, với diện tích 815 ha, tỷ lệ cho thuê đạt khoảng 64.8%.

Theo Quy hoạch phát triển công nghiệp tỉnh Bình Dương đến năm 2020 và định hướng đến năm 2025, tốc độ tăng trưởng công nghiệp giai đoạn 2016 - 2020 là 16,1%/năm và định hướng công nghiệp sẽ tập trung phát triển lên các huyện phía Bắc của tỉnh. Đến năm 2020, Bình Dương có 31 KCN với tổng diện tích 11.463,11 ha và 13 CCN với diện tích 908,74 ha; giá trị sản xuất công nghiệp đạt 1.227.879 tỷ đồng (giá so sánh năm 2010), tăng 2,1 lần so năm 2015, trong đó: khu vực nhà nước đạt 6.339 tỷ đồng, khu vực dân doanh đạt 407.809 tỷ đồng và khu vực đầu tư nước ngoài đạt 813.731 tỷ đồng.

1.4.4. Phát triển nông nghiệp Trong giai đoạn 2011 - 2015, ngành nông nghiệp có giảm tỷ trọng trong cơ cấu kinh tế của tỉnh nhưng vẫn giữ mức tăng trưởng ổn định khoảng 4%/năm; cơ cấu ngành nông nghiệp tiếp tục chuyển dịch theo hướng sản xuất hàng hóa có giá trị và hiệu quả cao, cây lâu năm và chăn nuôi tập trung tiếp tục là thế mạnh (ngành trồng trọt tăng bình quân 1%/năm, ngành chăn nuôi tăng bình quân 12,4%/năm). Giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản trên địa bàn tỉnh năm 2014 đạt 3.133 tỷ đồng tăng 555 tỷ đồng so với năm 2010, tỷ trọng trồng trọt - chăn nuôi - dịch vụ nông nghiệp ước đến cuối 2015 đạt tỷ lệ tương ứng là 64,5% - 31,33% - 4,17%.

Giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản ước tăng 4% (năm 2016 tăng 4.1% KH tăng 4%). Tổng diện tích gieo trồng cây hàng năm đạt 22,487 ha, tăng 1.8% so với năm 2016. Diện tích cây lâu năm 142.4 ngàn ha, tăng 0.1% (trong đó diện tích cao su là 133,915 ha, giảm 0.2%). Chăn nuôi tiếp tục phát triển, tổng đàn trâu, bò ước đạt 29.3 ngàn con (tăng 1.67%), tổng đàn heo ước đạt 563.4 ngàn con (tăng 2.5%), tổng đàn gia cầm ước đạt 8.9 triệu con (tăng 2.3%).

Ngành chăn nuôi trong thời gian qua có mức độ tăng trưởng khoảng 12%/năm, giảm 1,7% so với giai đoạn năm 2005 - 2010. Nhiều trang trại chăn nuôi theo quy mô công nghiệp, nhất là nuôi gia công cho các tập đoàn lớn đã được hình thành và phát triển. Đến cuối năm 2014, số lượng gia súc là 501.154 con, tăng 1,2 lần so với năm 2010, số lượng gia cầm 6.375.680 con tăng 2,3 lần so với năm 2010.

Theo kế hoạch phát triển, ngành nông nghiệp, nông thôn giai đoạn 2016 - 2020 sẽ đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng, nâng cao hiệu quả và khả năng cạnh tranh thông qua tăng năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng, tốc độ tăng trưởng bình quân toàn ngành đạt 2,3%/năm; chuyển dịch cơ cấu sản xuất theo hướng giảm tỷ trọng ngành trồng trọt, tăng tỷ trọng ngành chăn nuôi và dịch vụ nông nghiệp. Phấn đấu đến năm 2020, giá trị sản xuất toàn ngành đạt 20.111 tỉ đồng; sản lượng lương thực có hạt đạt 32.511,7 tấn, cao su 201.886 tấn, thịt hơi 165.888 tấn; cơ cấu trồng trọt - chăn nuôi - dịch vụ nông nghiệp tương ứng là 60% - 36% - 4%.

CHƯƠNG 2

ĐẶC ĐIỂM NGUỒN NƯỚC MẶT VÀ CÁC HOẠT ĐỘNG

ẢNH HƯỞNG ĐẾN NGUỒN NƯỚC MẶT TỈNH BÌNH DƯƠNG

Nguồn nước mặt trên địa bàn tỉnh Bình Dương bao gồm các nguồn nước chảy, lưu thông từ sông, suối, kênh, rạch, hồ chứa. Mạng lưới sông, suối, kênh, rạch ở Bình Dương mật độ tại thượng nguồn từ 0,7 km/km2 đến 0,9 km/km2, giảm xuống còn 0,4 km/km2 đến 0,5km/km2 ở hạ lưu (xem Hình 2.1).

Hình: 2. 1. Hệ thống sông ngòi Bình Dương

Các hồ chứa cũng là một nguồn nước không nhỏ cung cấp nước cho các yêu cầu sử dụng nước nhất là cho tưới tiêu và phòng lũ. Có 10 hồ chứa với tổng dung tích hữu ích lên khoảng 1.127 triệu mét khối nước (Bảng 2.1). Hồ Phước Hòa và Dầu Tiếng là các hồ chứa liên tỉnh thuộc quản lý của Công ty TNHH MTV Khai thác Thủy lợi Dầu Tiếng - Phước Hòa, còn các hồ nhỏ thuộc quản lý của Công ty Cấp thoát nước, Môi trường Bình Dương, trạm thủy nông huyện, thị, chi cục thủy lợi tỉnh, trung tâm, Đầu tư khai thác thủy lợi và nước sạch nông thôn quản lý. Bảng: 2. 1. Các hồ chứa nước trên địa bàn tỉnh Bình Dương

STT Vị trí công trình Chức năng và năng lực

Tên công trình thủy lợi Hồ Dầu Tiếng (Công ty TNHH MTV Khai thác Thủy lợi Dầu Tiếng - Phước Hòa quản lý) Trên sông Sài Gòn, xã Định Thành, huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương (bờ trái) - xã Phước Minh, huyện Dương Minh Châu, tỉnh Tây Ninh (bờ phải) Tưới trực tiếp cho 93.390 ha, tạo nguồn tưới cho 40.140 ha, tưới khoảng 64.000 và 18.000 ha cho hạ lưu và xả về hạ lưu vào các tháng màu khô để đẩy mặn trên sông Sài Gòn, cấp nước sinh hoạt là 2,5m3/s.

Vị trí công trình Chức năng và năng lực STT Tên công trình thủy lợi

2 Hồ Cần Nôm Xã Thanh An Tưới cho 260 ha, tiêu 655 ha thuộc xã Thanh An, huyện Dầu Tiếng.

3 Hồ Từ Vân I Xã Lai Hưng

Năng lực thiết kế là tưới cho 250 ha đất SXNN 4 Hồ Từ Vân II

5 Hồ Hà Nù

Xã Lai Hưng Xã An Lập, x.Định Hiệp, x.Long Hòa P.Chánh Phú Hòa Duy trì cảnh quan môi trường Điều hòa ở các khu vực khác Tưới, tiêu thoát nước. 7 P.Chánh Phú Hòa

Bờ trái thuộc xã An Thái, huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương; Bờ phải thuộc xã Minh Thành, huyện Bình Long, tỉnh Bình Phước

9 Thị trấn Tân Thành 6 Hồ Cuapari Hồ Ông Khương Hồ Phước Hoà (Công ty TNHH MTV Khai thác Thủy lợi Dầu Tiếng - Phước Hòa quản lý) Hồ Đá Bàn-Suối Sâu

Ấp Giáp Lạc, Xã Lạc An

11 Tân Phước Khánh Cấp nước công nghiệp và dân sinh, cấp nước tưới cho 58.360 ha đất nông nghiệp, xả đẩy mặn cho sông Sài Gòn, tạo nguồn tưới cho 58.000 ha ven sông Sài Gòn và Vàm Cỏ Đông Năng lực thiết kế: Tưới cho 380 ha, thực tế 280 ha Năng lực thiết kế: Tưới cho 110 ha Hồ thủy lợi, hồ điều hòa, tạo cảnh quan

12 Phường Mỹ Phước Hồ thủy lợi 10 Hồ Dốc Nhàn Hồ Tân Vĩnh Hiệp Hồ 26/3 - đập Cây Chay

13 Hồ Ông Thiềng Hồ điều hòa

14 Hồ suối Lùng Thành phố mới Bình Dương Phước Hòa Tạo cảnh quan

2.1. ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG NƯỚC MẶT THEO TUYẾN SÔNG, SUỐI, KÊNH, RẠCH

Chất lượng các nguồn nước trên các dòng chảy chính trên địa bàn tỉnh Bình Dương:

2.1.1. Sông Sài Gòn

Kết quả quan trắc cho thấy diễn biến chất lượng nước sông Sài Gòn trong giai đoạn 2011 - 2017 cụ thể như sau:

- Từ đập Dầu Tiếng đến cầu Phú Cường: Nồng độ COD dao động từ 7-18 mg/l, đạt quy chuẩn 08-MT:2015/BTNMT cột (B1); nồng độ NH3-N dao động từ 0,21 - 2,30 mg/l, vượt quy chuẩn 0,70- 2,60 lần; các thông số ô nhiễm khác như pH, SS, NO3-N, NO2-N, Coliform, Tổng dầu mỡ, Cl-, PO4 3-, kim loại nặng và vi sinh đều đạt quy chuẩn cho phép.

- Khu vực ngã ba sông Sài Gòn với rạch Vĩnh Bình: Nồng độ COD dao động từ 14-27 mg/l, đạt quy chuẩn 08-MT:2015/BTNMT cột (B1); nồng độ NH3-N dao động từ 0,80-1,24 mg/l, vượt quy chuẩn 1,02 - 1,38 lần; các thông số ô nhiễm khác đều đạt quy chuẩn cho phép.

Như vậy, nước sông Sài Gòn vẫn còn bị ô nhiễm hữu cơ, đặc biệt khu vực hạ nguồn không đạt quy chuẩn cấp nước sinh hoạt. Tuy nhiên, so với giai đoạn 2006 - 2010, chất lượng nước trên sông có cải thiện, nồng độ COD giảm 0,9 mg/l, nồng độ NH3-N giảm 0,1 mg/l.

Hình: 2. 2. Diễn biến NH3 - N trên sông Sài Gòn giai đoạn 2011-2017

Hình: 2. 3. Diễn biến COD trên sông Sài Gòn giai đoạn 2011-2017

2.1.2. Sông Đồng Nai

Kết quả quan trắc cho thấy chất lượng nước sông Đồng Nai giai đoạn 2011 - 2017 vẫn còn tương đối tốt. Nồng độ NH3-N dao động từ 0,23 - 0,86 mg/l, COD dao động từ 7 - 18 mg/l đều đạt chuẩn 08-MT:2015/BTNMT cột (B1), còn các thông số 3-, kim loại nặng và vi khác như DO, NO3-N, NO2-N, Coliform, Tổng dầu mỡ, Cl-, PO4 sinh đều đạt quy chuẩn 08-MT:2015/BTNMT cột (B1). Đồng thời, chất lượng nước có xu hướng cải thiện so với giai đoạn 2006 - 2010, nồng độ COD giảm 3,1 mg/l, nồng độ NH3 - N giảm 0,1 mg/l.

Hình: 2. 4. Diễn biến NH3 - N trên sông Đồng Nai giai đoạn 2011-2017

Hình: 2. 5. Diễn biến COD trên sông Đồng Nai giai đoạn 2011-2017

2.1.3. Sông Bé

Kết quả quan trắc cho thấy chất lượng nước sông Bé trong giai đoạn 2011- 2017 hầu như không có thay đổi so với giai đoạn 2006 - 2010, ngoại trừ nồng độ NH3-N dao động từ 0,3 - 1,10 mg/l, vượt quy chuẩn từ 1,06 đến 1,10 lần, các thông số ô nhiễm 3-, kim loại khác như DO, COD, NO3-N, NO2-N, Coliform, Tổng dầu mỡ, Cl-, PO4 nặng và vi sinh đều đạt quy chuẩn 08-MT:2015/BTNMT cột (B1).

Hình: 2. 6. Diễn biến NH3 - N trên sông Bé giai đoạn 2011-2017

Hình: 2. 7. Diễn biến COD trên sông Bé giai đoạn 2011-2017

2.1.4. Sông Thị Tính

Kết quả quan trắc cho thấy chất lượng nước sông Thị Tính trong giai đoạn 2011 - 2017 có nồng độ NH3-N dao động từ 0,74-3,14 mg/l, vượt quy chuẩn từ 1,19-3,49 lần, thông số COD dao động từ 8-19 mg/l, đạt chuẩn cho phép, các thông số ô nhiễm khác như DO, NO3-N, NO2-N, Coliform, Tổng dầu mỡ, Cl-, PO4 3-, kim loại nặng và vi sinh đều đạt quy chuẩn 08-MT:2015/BTNMT cột (B1).

Hình: 2. 8. Diễn biến NH3 - N trên sông Thị Tính giai đoạn 2011-2017

Hình: 2. 9. Diễn biến COD trên sông Thị Tính giai đoạn 2011-2017

2.1.5. Diễn biến chất lượng nước mặt tại một số suối, kênh, rạch

Kết quả quan trắc cho thấy chất lượng nước mặt của các suối, kênh, rạch trên địa bàn tỉnh trong giai đoạn 2011 - 2016 như sau:

- Các suối, kênh, rạch đổ ra sông Sài Gòn là nguồn tiếp nhận nước thải công nghiệp và đô thị như suối Cát, rạch Chòm Sao, kênh Ba Bò, rạch Ông Đành, rạch Vĩnh Bình... vẫn tiếp tục bị ô nhiễm hữu cơ, nồng độ NH3-N vượt quy chuẩn từ 1,03 - 25,57 lần, COD vượt từ 1,13 - 5,33 lần. Tuy nhiên, so với giai đoạn 2006 - 2010, chất lượng nước của đa số các suối, kênh, rạch có cải thiện, nồng độ COD trên rạch Vĩnh Bình giảm 3,6 mg/l, kênh Ba Bò giảm 31,2 mg/l, rạch Chòm Sao giảm 5,8 mg/l, suối Cát giảm 44,8 mg/l. Riêng rạch Ông Đành, nồng độ COD tăng 6,4 mg/l và suối Giữa tăng 10,7 mg/l.

Hình: 2. 10. Diễn biến NH3 - N trên một số suối, kênh, rạch là nguồn tiếp nhận nước thải công nghiệp và đô thị đổ ra sông Sài Gòn giai đoạn 2011-2016

Hình: 2. 11. Diễn biến COD trên một số suối, kênh, rạch là nguồn tiếp nhận nước thải công nghiệp và đô thị đổ ra sông Sài Gòn giai đoạn 2011-2016

- Các suối, kênh, rạch khác đổ ra sông Đồng Nai như suối Cái, suối Bưng Cù, suối Ông Đông, suối Siệp, rạch Bà Hiệp, suối Tân Lợi, suối Thợ Ụt do chưa bị tác động nhiều bởi các hoạt động công nghiệp và đô thị nên chất lượng nước không thay đổi nhiều. Một số kênh rạch nằm phía Nam tỉnh bị ô nhiễm hữu cơ nhẹ, còn các kênh rạch khác chất lượng nước còn khá tốt. Diễn biến chất lượng nước của một số kênh, rạch này như sau:

Hình: 2. 12. Diễn biến NH3 - N trên một số suối, kênh, rạch là nguồn tiếp nhận nước thải công nghiệp và đô thị đổ ra sông Đồng Nai giai đoạn 2011-2016

Hình: 2. 13. Diễn biến COD trên một số suối, kênh, rạch là nguồn tiếp nhận nước thải công nghiệp và đô thị đổ ra sông Đồng Nai giai đoạn 2011-2016

- Suối đổ ra sông Thị Tính như suối Cam Xe nồng độ NH3-N hầu hết các năm 2011-2016 đều vượt quy chuẩn, các chỉ tiêu khác đều đạt quy chuẩn cho phép về nước mặt.

2.1.6. Các suối, kênh, rạch khác

- Ở các vị trí quan trắc trên các rạch thuộc địa bàn thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương có chất lượng nước mặt khá giống nhau. Chất lượng nước trên các đoạn suối, kênh, rạch đoạn chảy qua địa bàn thị xã Thuận An tỉnh Bình Dương đã bị ô nhiễm khá +-N, SS, COD và NO2-N đều vượt ngưỡng B1 nhiều, hầu hết với các thông số DO, NH4

tại hầu hết tất cả các năm quan trắc, một vài thông số khác ô nhiễm mang tính cục bộ vài thời điểm. Trong tương lai, cần phải có các biện pháp xử lý nước thải trên địa bàn tốt hơn để cải thiện chất lượng nước mặt hiện nay.

- Chất lượng nước trên các đoạn suối, kênh, rạch chảy qua địa bàn thành phố Thủ Dầu Một tỉnh Bình Dương ở vị trí RTX1 đã bị ô nhiễm khá nhiều, các thông số DO, +-N, NO2-N, COD và Coliform đều vượt ngưỡng B1 tại hầu hết tất cả các năm NH4 quan trắc, một vài thông số khác ô nhiễm mang tính cục bộ và thời điểm như thông số SS.

- Chất lượng nước trên các đoạn suối, kênh, rạch chảy qua địa bàn thành phố Thủ Dầu Một tỉnh Bình Dương ở vị trí RTX2 bi ô nhiễm nhưng không nhiều như vị trí +-N và SS là 2 thông số đều vượt ngưỡng B1 tại hầu hết tất cả các RTX1, thông số NH4 năm quan trắc, một vài thông số khác ô nhiễm mang tính cục bộ và thời điểm như DO, NO3-N, COD.

- Chất lượng nước trên các đoạn suối, kênh, rạch chảy qua địa bàn huyện Tân +-N, SS đều Uyên tỉnh Bình Dương ở vị trí RTU1 khá ô nhiễm, các thông số DO, NH4 vượt ngưỡng B1 tại tất cả các năm quan trắc, một vài thông số khác ô nhiễm mang tính cục bộ và thời điểm như Coliform.

- Chất lượng nước trên các đoạn suối, kênh, rạch chảy qua địa bàn thị xã Dĩ An +- tỉnh Bình Dương ở vị trí RDA1 đã có dấu hiệu ô nhiễm, các thông số DO, NO2, NH4 N, COD đều vượt ngưỡng B1 tại tất cả các năm quan trắc, một vài thông số khác ô nhiễm mang tính cục bộ và thời điểm như SS và Coliform.

- Chất lượng nước trên các đoạn suối, kênh, rạch chảy qua địa bàn thị xã Dĩ An tỉnh Bình Dương ở vị trí RDA2 đã bị ô nhiễm khá nặng, nhiều thông số như DO, +-N, NO2, COD và SS đều vượt ngưỡng B1 tại tất cả các năm quan trắc. Ngoài ra NH4 thông số Coliform cũng có dấu hiệu ô nhiễm ở nhiều năm nhưng có dấu hiệu cải thiện ở các năm về sau.

Nhìn chung, chất lượng nước các đoạn sông, suối, kênh, rạch chảy qua địa bàn tỉnh hiện nay hầu hết không đạt quy chuẩn nước mặt với mục đích cấp nước sinh hoạt. Nhiều đoạn sông, suối vượt quy chuẩn với mục đích tưới tiêu, bị ô nhiễm hữu cơ như hạ lưu sông Sài Gòn và các suối, kênh, rạch trên địa bàn phía Nam của tỉnh. Tuy nhiên, chất lượng nước mặt trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua có cải thiện so với giai đoạn 2006 - 2010, các chỉ tiêu ô nhiễm hữu cơ có xu hướng ngày càng giảm. Chất lượng nước mặt được cải thiện là do thời gian qua đã tập trung kiểm soát được nguồn thải công nghiệp, nhiều công trình thoát nước, xử lý nước thải và xử lý chất thải rắn đã được triển khai thực hiện đã hạn chế thấp nhất lượng chất thải chưa xử lý đạt quy chuẩn thải ra môi trường nói chung và thải vào nguồn nước mặt nói riêng.

2.2. HIỆN TRẠNG KHAI THÁC SỬ DỤNG TÀI NGUYÊN NƯỚC MẶT

2.2.1. Công trình khai thác nước mặt tập trung phục vụ mục đích sinh hoạt

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Bình Dương có hệ thống các xí nghiệp khai thác tài nguyên nước mặt phục vụ mục đích sinh hoạt với tổng công suất 389.500 m3/ngày tương đương 142,2 triệu m3/năm, chi tiết trong bảng sau.

Bảng: 2. 2. Tổng hợp xí nghiệp khai thác nước mặt tỉnh Bình Dương

TT Tên xí nghiệp, nhà máy Nguồn nước Số lượng nhà máy Công suất m³/ngày

1 1 Sông Sài Gòn 35 000 XNCN Thị Xã Thủ Dầu Một

2 XN cấp nước Dĩ An 1 Sông Đồng Nai 190 000

3 3 Sông Đồng Nai 20 000 Nhà máy nước Tân Uyên, Uyên Hưng

4 Nhà máy nước Phước Vĩnh 5 NMN Tân Hiệp 1 1 Suối Giai Sông Đồng Nai 2 500 90 000

6 2 Sông Thị Tính 35 500 Nhà máy nước Mỹ Phước 1,2

7 NMN Bàu Bàng 1 15 500

8 NMN Thanh Tuyền Kênh PH - DT, Sông Thị Tính Sông Sài Gòn

Tổng cộng 1 9 1 000 389 500

2.2.2. Hệ thống công trình thủy lợi

Theo số liệu của báo cáo “Điều tra, rà soát đánh giá hiện trạng các công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh Bình Dương - 2015”, hệ thống các công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh có năng lực thiết kế tưới cho 6.592 ha và tiêu cho 10.063 ha đất.

Hiện nay hầu hết các công trình thủy lợi đều hoạt động tốt đảm bảo nguồn nước tưới phục vụ cho sản xuất theo năng lực thiết kế của công trình. Tuy nhiên ở một số sông, suối nhỏ vào mùa kiệt vẫn xảy ra hiện tượng mất dòng, không đủ nước cung cấp cho những vùng ở xa nguồn nước. Bảng: 2. 3. Thống kê các công trình thủy lợi chính

Năng lực thiết kế (ha) Hiện trạng tưới tiêu 2015 STT Tên công trình Địa điểm Năm xây dựng Tưới Tiêu Tưới Tiêu Tiểu vùng quy hoạch

Dầu Tiếng 1978 260 655 337 1.31 1

2 1994 15 - - Định Thành

Thượng lưu sông Sài Gòn 3 Dầu Tiếng 2002 155 15 105 15

4 1998 48 - 93 Hồ Cần Nôm Trạm bơm Định Thành (Ba thằng Bư) Trạm bơm Bàu Sen Trạm bơm Bến Trống

5 Đập Ông Thiềng 2006 - - - -

6 Cản Bà Thao 2000 30 - 55

7 Cản Mọi Tiên 1985 22 - 25 Hạ lưu sông Sài Gòn

8 Cản Suối Cát 1985 20 - 39

9 Cản Suối Giữa 2002 20 - 36 Xã Thanh An Ấp Phú Mỹ Tương Bình Hiệp Thuận Giao Bình Hòa Tương Bình Hiệp

Năng lực thiết kế (ha) Hiện trạng tưới tiêu 2015 STT Tên công trình Địa điểm Năm xây dựng Tưới Tiêu Tưới Tiêu Tiểu vùng quy hoạch

1993 740 740 586 1.48 10 TP. Thủ Dầu Một

Thuận An 1997 2.127 4.254 - - 11

Thuận An 2003 432 864 - - 12

Thuận An 2000 1.787 3.574 - - 13

Thuận An 2002 1.749 2.69 4.2 5.38 14

HT đê bao Tân An - Chánh Mỹ HT kênh tiêu Bình Hòa HT kênh tiêu nước rạch Chòm Sao HT kênh tiêu Sóng Thần - Đồng An HT thủy lợi An Sơn - Lái Thiêu Kè Vàm Búng Đập Thị Tính - - - - - - 15 16

- - 2002 Cảng Ông Gần 48 17

- - 1994 Cảng Nhà Mát I 15 18 Thượng lưu sông Thị Tính

- - Cảng Nhà Mát II 2001 20 19

250

20 26 - - - - 1981 1985 1978 1977 10 15 20 21 22 23

Hạ lưu sông Thị Tính - - Đập Cua Bari 1977 - 24 Thuận An 2000 Dầu Tiếng 1979 Long Nguyên Long Nguyên Long Nguyên Bàu Bàng Hồ Từ Vân 1 Hồ Từ Vân 2 Bàu Bàng Đập Bòng Bong Tân Định Mỹ Phước Đập Cây Chay Chánh Phú Hòa

Bến Cát 1996 1449 1449 1.027 2.898 25 HT đê bao An Tây - Phú An

- Phú Giáo 1978 450 358 - 26 HT kênh tưới Suối Giai Lưu vực sông mã Đà - sông Bé

- Đập Ông Hựu 1978 85 199 27 Uyên Hưng

1983

- - - - - - 28 29

- - - Tân Khánh 1976 30

Lưu vực sông Đồng Nai - - Bạch Đằng 1994 150 300 31

- 2007 110 101 32

- 1984 540 1.012 33 Đập Cây Trường Tân Bình Đập Cua Đinh Tân Bình Đập Tân Phước Khánh Cống tiêu Bạch Đằng Hồ Dốc Nhàn HT Hồ Đá Bàn - Suối Sâu Lạc An Lạc An - Th.Tân

Năng lực thiết kế (ha) Hiện trạng tưới tiêu 2015 STT Tên công trình Địa điểm Năm xây dựng Tưới Tiêu Tưới Tiêu Tiểu vùng quy hoạch

- 18 - 36 Tân Bình 34

2012 60 170 35 Thường Tân

Lạc An 2001 35 - 59 36

Bạch Đằng 1978 90 - 311 37

Bạch Đằng 1991 65 - 143 38

Bạch Đằng 2003 45 - 69 39

Tân Mỹ 1993 56 - 213 40

Tân Mỹ 1997 45 - 112 41

1995 45 - 154 42

1993 100 - 188 43 Kênh Tiêu Tân Bình Trạm bơm điện Vũng Gấm Trạm bơm Bà Cố (ấp 4) Trạm bơm Bạch Đằng Trạm bơm Tân An Trạm Bơm Tân Long Trạm bơm Tân Mỹ I Trạm bơm Tân Mỹ II Trạm bơm Thường Tân I Trạm bơm Thường Tân II Thường Tân Thường Tân

(Nguồn: Báo cáo Điều tra, rà soát đánh giá hiện trạng các công trình thủy lợi

trên địa bàn tỉnh Bình Dương - 2015)

2.2.3. Hiện trạng khai thác sử dụng nước mặt

Đến năm 2018, tỉnh Bình Dương đã cấp 24 giấy phép với tổng lượng khai thác nước mặt là 131.180m3/ngày (xem thống kê trong Bảng 2.4) và gia hạn 7 giấy phép tổng cộng 13.310m3/ngày (xem thông kê trong Bảng 2.5). Nguồn nước được cấp phép chủ yếu từ sông Đồng Nai, sông Sài Gòn và sông Thị Tính. Các suối nhỏ khác chỉ có 11 giấy phép lượng khai thác tổng cộng chỉ 20.300m3/ngày. Bảng: 2. 4. Danh mục cấp phép khai thác nước mặt (năm 2018)

Quy mô STT Năm Vị trí khai thác Tên chủ giấy phép Nguồn khai thác m3/ngày Thời hạn cấp (năm)

2007 5 1 12,000 Sông Đồng Nai

Nhà máy nước KCN Nam Tân Uyên - khu 8, thị trấn Uyên Hưng, Tân Uyên

2007 5 Sông Bé 700 2 Chánh Hưng, Hiếu Liêm, Tân Uyên

Công ty TNHH MTV cấp thoát nước - môi trường Bình Dương Công ty TNHH sản xuất - xuất nhập khẩu lương thực Bình Dương

Quy mô STT Năm Vị trí khai thác Tên chủ giấy phép Nguồn khai thác m3/ngày Thời hạn cấp (năm)

2008 5 6,000 3 Ấp Trung Thắng, Bình Thắng, Dĩ An Rạch Bà Hiệp(nhánh sông Đồng Nai) Chi nhánh Công ty cổ phần giấy Tân Mai

2008 5 10,000 4 sông Đồng Nai Nhà máy nước thị trấn Uyên Hưng, Tân Uyên

Công ty TNHH MTV cấp thoát nước - môi trường Bình Dương

5 2008 3 1,500 Rạch Thị Tính Công ty cao su Dầu Tiếng - Nhà máy cao su Long Hoà

6 2008 3 2,250 Sông Sài Gòn Công ty cao su Dầu Tiếng - Nhà máy cao su Bến Súc

7 2008 3 2,000 Rạch Thị Tính Nhà máy cao su Long Hoà, ấp Thị Tính, xã Long Hoà, huyện Dầu Tiếng Nhà máy cao su Bến Súc, ấp Gò Mối, xã Thanh Tuyền, huyện Dầu Tiếng Nhà máy cao su Phú Bình, ấp Bờ Cảng, Long Tân, Dầu Tiếng

8 2009 3 Trạm bơm 3,000 Sông Thị Tính

9 2010 3 600 Rạch Bà Hiệp

10 2010 3 3,000 Suối Ông Thiềng Công ty cao su Dầu Tiếng - Nhà máy cao su Phú Bình Công ty TNHH An Hưng Tường Công ty TNHH Nông dược Kosvida Công ty cổ phần phát triển Phú Mỹ

70 11 2011 3 Sông Bé Công ty TNHH Văn Dương Đường DT743, Bình Thắng, Dĩ An Phường Định Hoà, suối Ông Thiềng ấp 1, xã Vĩnh Hoà, huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương

12 2011 5 30,000 Sông Đồng Nai

Công ty TNHH MTV cấp thoát nước - môi trường Bình Dương - Nhà máy nước Tân Hiệp

Quy mô Vị trí khai thác STT Năm Tên chủ giấy phép Nguồn khai thác m3/ngày Thời hạn cấp (năm)

13 2011 5 4,000 Sông Thị Tính Công ty TNHH xưởng giấy Chánh Dương

14 2011 3 500 Công ty TNHH Kin Sing Sông Thị Tính(suối Bưng Riềng)

2012 3 15 280 Suối Tân Lợi

2012 5 Sông Bé 1,800 16

Công ty cổ phần khoáng sản xây dựng Tân Uyên Fico Công ty TNHH sản xuất - xuất nhập khẩu lương thực Bình Dương

17 2013 3 600 Công ty TNHH OCI Việt Nam Rạch Bà Hiệp - sông Đồng Nai

2013 5 18 9,000 Sông Đồng Nai

2013 5 19 3,000 Suối Ông Thiềng

2014 5 20 1,000 Sông Đồng Nai

2014 5 Suối Giai 3,500 21

2014 5 22 900 Sông Đồng Nai

Công ty TNHH MTV cấp thoát nước - môi trường Bình Dương - Nhà máy nước Uyên Hưng Công ty cổ phần phát triển Phú Mỹ Công ty cổ phần quốc tế MeKong Công ty TNHH MTV cấp thoát nước - môi trường Bình Dương, Nhà máy nước Phước Vĩnh Trung tâm đầu tư, khai thác nước sạch - Vệ sinh môi trường nông

Quy mô STT Năm Vị trí khai thác Tên chủ giấy phép Nguồn khai thác m3/ngày Thời hạn cấp (năm)

23 2014 5 35,000 Sông Sài Gòn

24 2014 5 Suối Thôn 480

thôn Công ty TNHH MTV cấp thoát nước - môi trường Bình Dương - Nhà máy nước Thủ Dầu Một Chi nhánh Công ty TNHH Sản xuất Thương mại Thái Hưng Thịnh - Nhà máy chế biến mủ cao su

(Nguồn: Sở TN&MT tỉnh Bình Dương)

Bảng: 2. 5. Danh mục gia hạn giấy phép khai thác nước mặt (đến 2018)

Quy mô STT Tên chủ giấy phép Địa chỉ Năm Thời hạn cấp(năm) m3/ngày Nguồn khai thác

1 2011 9/30/2014 1975 Sông Sài Gòn Ấp Gò Mối, xã Thanh Tuyền, huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương

2 2011 9/30/2014 1640 Sông Sài Gòn Ấp Bờ Cảng, xã Long Tân, huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương

3 2011 9/30/2014 1440 Sông Sài Gòn Ấp Tiên Phong, xã Long Hòa, huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương

4 2013 4/11/2016 3200 Khu phố Trung Thắng, phường Bình Thắng, Dĩ An rạch Bà Hiệp - sông Sài Gòn

5 2014 8/26/2017 1440

Ấp Tiên Phong, xã Long Hòa, huyện Dầu Tiếng sông Thị Tính Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng - Nhà máy chế biến mủ cao su Bến Súc - Xí nghiệp chế biến Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng - Nhà máy chế biến mủ cao su Phú Bình - Xí nghiệp chế biến Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng - Nhà máy chế biến mủ cao su Long Hòa - Xí nghiệp chế biến Chi nhánh Công ty cổ phần tập đoàn giấy Tân Mai - Nhà máy giấy Bình An Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng Nhà máy chế biến mủ cao su Long Hòa

Quy mô STT Tên chủ giấy phép Địa chỉ Năm Thời hạn cấp(năm) m3/ngày Nguồn khai thác

6 2014 8/26/2017 1640 Ấp Bờ Cảng, xã Long Tân, huyện Dầu Tiếng sông Thị Tính

7 2014 8/26/2017 1975 Sông Sài Gòn Ấp Gò Mối, xã Thanh Tuyền, huyện Dầu Tiếng Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng Nhà máy chế biến mủ cao su Phú Bình Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng Nhà máy chế biến mủ cao su Bến Súc

(Nguồn: Sở TN&MT tỉnh Bình Dương)

2.2.4. Hiện trạng xả nước thải vào nguồn nước

a. Nước thải công nghiệp

Theo thống kê tổng lưu lượng nước thải công nghiệp trên địa bàn tỉnh hiện nay khoảng 140.000 m3/ngày, trong đó: Nước thải từ các KCN là 64.839 m3/ngày, CCN là 4.375 m3/ngày và từ các cơ sở nằm ngoài KCN và CCN là 70.786 m3/ngày.

Trong thời gian qua, do tăng cường công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật và thanh kiểm tra về bảo vệ môi trường, ý thức các cơ sở công nghiệp tăng lên và nhiều cơ sở đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải. Hiện trạng xử lý nước thải của các cơ sở công nghiệp hiện nay như sau:

- Đối với KCN đang hoạt động trên địa bàn tỉnh đã đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung, tỷ lệ các doanh nghiệp trong KCN đấu nối nước thải về hệ thống xử lý tập trung đạt trên 99%. Mặc dù đã xây dựng hệ thống xử lý nước thải nhưng do chưa kiểm soát được chất lượng nước đầu vào nên một số KCN nhiều khi chưa xử lý nước thải đạt quy chuẩn môi trường. Kết quả quan trắc nước thải của các khu công nghiệp trong thời gian qua cho thấy tỷ lệ các khu công nghiệp còn thải nước vượt quy chuẩn ra môi trường khoảng 24% (năm 2010 khoảng 38%).

- Đối với CCN đang hoạt động thì 3 CCN có hệ thống xử lý nước thải tập trung, tăng thêm 2 CCN so với năm 2010. Các CCN chưa xây dựng hệ thống xử lý nước thải chủ yếu là các CCN hình thành từ cuối những năm 1990, trước khi có quy định về quản lý môi trường CCN. Các cơ sở nằm trong CCN có hệ thống xử lý nước thải tập trung đều được đấu nối và xử lý nước thải đạt quy chuẩn môi trường. Các cơ sở nằm trong CCN chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung thì tự xây dựng hệ thống xử lý và có khoảng 80% số cơ sở có hệ thống xử lý nước thải.

- Đối với các cơ sở nằm ngoài KCN và CCN: Tình hình đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải thời gian qua của các cơ sở nằm ngoài KCN và CCN có cải thiện. Hiện nay khoảng 80% số cơ sở nằm ngoài KCN, CCN có hệ thống xử lý nước thải, tăng thêm 5% so với năm 2010. Các cơ sở có lưu lượng nước thải lớn hoặc thuộc

ngành nghề ô nhiễm đều có hệ thống xử lý nước thải, các cơ sở chưa có hệ thống xử lý nước thải chủ yếu là các cơ sở có quy mô vừa và nhỏ. Mặc dù số cơ sở có hệ thống xử lý nước thải tập trung tăng lên không nhiều nhưng số cơ sở có hệ thống xử lý nước thải đạt quy chuẩn tăng lên rõ rệt, hiện nay có trên 30% số cơ sở nằm ngoài KCN và CCN có hệ thống xử lý nước thải đạt quy chuẩn, tăng 1,5 lần so với năm 2010.

Tình hình đầu tư xử lý nước thải thời gian qua đã được các cơ sở công nghiệp chú trọng, tuy nhiên vẫn còn một số lượng không nhỏ các cơ sở chưa có hệ thống xử lý nước thải hoặc có nhưng chưa đạt quy chuẩn môi trường. Việc nước thải chưa xử lý đạt quy chuẩn môi trường của một số KCN, CCN và nhiều cơ sở nằm ngoài KCN, CCN đã tiếp tục gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường tại nguồn tiếp nhận nước, điển hình như kênh Ba Bò, kênh D, suối Bưng Cù và suối Siệp, khu vực An Phú của thị xã Thuận An, khu vực An Tây của thị xã Bến Cát.

Hình: 2. 14. Sơ đồ vị trí các nguồn thải trên địa bàn tỉnh Bình Dương

b. Nước thải sinh hoạt Trong những năm qua, cùng với quá trình đô thị hóa diễn ra tốc độ nhanh thì cũng làm gia tăng nhanh lượng nước thải đô thị. Tổng lượng nước thải đô thị phát sinh trên địa bàn tỉnh hiện nay ước tính khoảng 142.816 m3/ngày.đêm, tăng gấp 2,7 lần so với năm 2010 và tổng tải lượng chất ô nhiễm trong nước thải đô thị hiện nay trong Bảng 2.6.

Bảng: 2. 6. Tải lượng chất ô nhiễm trong nước thải đô thị

TT 1 2 3 4 Chất ô nhiễm BOD COD Tổng N Tổng P Tải lượng (Tấn/ngày) 15,5 25,3 5,32 1,13

(Nguồn: Báo cáo hiện trạng môi trường tỉnh Bình Dương giai đoạn 2011 - 2015) Nhận thức được vấn đề ô nhiễm nước thải đô thị đáng báo động, thời gian qua, tỉnh Bình Dương đã tập trung triển khai thực hiện các công trình thoát nước và xử lý nước thải đô thị. Hệ thống xử lý nước thải TP. Thủ Dầu Một với công suất xử lý giai đoạn I 17.600 m3/ngày.đêm đã được đưa vào hoạt động từ cuối năm 2013, hệ thống xử lý nước thải TX. Thuận An đang được triển khai thi công, nhiều khu dân cư, khu thương mại mới đã đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải, góp phần nâng tỷ lệ nước thải đô thị hiện nay được thu gom, xử lý lên 25%. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều đô thị trên địa bàn tỉnh hiện nay chưa tách riêng hệ thống thoát nước mưa và nước thải, chưa có hệ thống thu gom và xử lý nước thải, khoảng 75% nước thải đô thị chỉ xử lý sơ bộ qua bể tự hoại rồi thải ra môi trường, tiếp tục gây ô nhiễm môi trường nước. Kết quả quan trắc cho thấy, chất lượng nước trên một số kênh, rạch khu vực TX. Thuận An, TX. Dĩ An và TP. Thủ Dầu Một vẫn còn bị ô nhiễm nặng.

Như vậy, với tình hình phát triển đô thị và khu dân cư trên địa bàn tỉnh như hiện nay, vấn đề ô nhiễm do nước thải đô thị cũng là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường nước nghiêm trọng không kém phần so với hoạt động công nghiệp.

c. Nước thải y tế Tính đến thời điểm hiện nay trên địa bàn tỉnh có 21 cơ sở y tế tuyến tỉnh, 12 cơ sở y tế tuyến huyện, 91 trạm y tế xã, cụ thể: Cơ sở y tế tuyến tỉnh có 3 bệnh viện công lập với 1.030 giường bệnh, 8 bệnh viện tư nhân với 800 giường bệnh và 10 cơ sở y tế thuộc hệ dự phòng; cơ sở y tế tuyến huyện có 9 trung tâm y tế với 580 giường bệnh, 3 bệnh viện với 430 giường bệnh; trạm y tế: 91 trạm y tế với 455 giường bệnh.

Tổng lưu lượng nước thải y tế trên địa bàn tỉnh là 1.239 m3/ngày.đêm với tổng tải

lượng chất ô nhiễm như thống kê trong Bảng 2.7.

Bảng: 2. 7. Tải lượng chất ô nhiễm trong nước thải y tế

TT 1 2 3 4 Chất ô nhiễm BOD COD Tổng N Tổng P Tải lượng (kg/ngày) 81,2 156,3 59,3 16,2

(Nguồn: Báo cáo hiện trạng môi trường tỉnh Bình Dương giai đoạn 2011 - 2015) Trong những năm qua, ngành y tế đã tăng cường đầu tư xử lý nước thải cho các cơ sở y tế, đến nay tỉ lệ nước thải y tế được thu gom xử lý đạt 83,1% và hiện trạng xử lý nước thải của các cơ sở y tế như sau:

- Các cơ sở y tế tuyến tỉnh: Trong 11 bệnh viện tuyến tỉnh thì 9 bệnh viện đã có hệ thống xử lý nước thải, 2 bệnh viện đang lập dự án đầu tư xây dựng đó là Bệnh viện Y học cổ truyền và Bệnh viện Phục hồi chức năng. Hệ thống xử lý nước thải của các bệnh viện tuyến tỉnh hoạt động tương đối tốt, nước thải sau xử lý đạt quy chuẩn môi trường.

- Các cơ sở y tế tuyến huyện: Các trung tâm y tế và bệnh viện tuyến huyện đều có hệ thống xử lý nước thải. Tuy nhiên, các hệ thống xử lý nước thải này được đầu tư xây dựng từ lâu, không được bảo dưỡng, bảo trì thường xuyên nên hiện nay đã bị xuống cấp, hư hỏng và hoạt động không hiệu quả. Nước thải sau xử lý chưa đạt quy chuẩn thải ra môi trường.

- Các trạm y tế cấp xã: Nước thải của các trạm y tế cấp xã hiện nay được xử lý sơ bộ qua bể tự hoại rồi thải ra cống thoát nước chung của khu vực hoặc cho tự thấm. Tuy nhiên, lượng nước thải phát sinh từ các cơ sở này nhỏ, khoảng dưới 2 m3/ngày/cơ sở nên mức độ tác động đến môi trường không lớn.

d. Chất thải trong sản xuất nông nghiệp Hoạt động chăn nuôi gia súc, gia cầm trên địa bàn tỉnh thời gian qua tăng trưởng liên tục với các trang trại tập trung ngày càng mở rộng về quy mô và diện tích. Dựa trên số liệu điều tra, khảo sát và tính toán có thể ước tính khối lượng chất thải phát sinh từ hoạt động chăn nuôi trên địa bàn tỉnh hiện nay như thống kê trong Bảng 2.8 và Bảng 2.9.

Bảng: 2. 8. Lượng chất thải chăn nuôi phát sinh hiện nay

Lượng phát thải

TT Nguồn phát thải

Tổng chất thải rắn (Tấn/ngày) 1.268 1.275 Gia súc Gia cầm 1 2

Lưu lượng nước thải (m3/ngày) 10.504 13.974 (Nguồn: Báo cáo hiện trạng môi trường tỉnh Bình Dương giai đoạn 2011 - 2015)

Bảng: 2. 9. Lượng chất thải chăn nuôi phát sinh hiện nay

Tải lượng phát thải (Tấn/năm) TT Nguồn phát thải COD Tổng N Tổng P BOD5

1 2 Gia súc Gia cầm 22.800,5 12.666,9 2.566,2 4.619,2 3.032,7 5.738,1 880,6 -

(Nguồn: Báo cáo hiện trạng môi trường tỉnh Bình Dương giai đoạn 2011 - 2017)

Như vậy, lượng chất thải phát sinh từ hoạt động chăn nuôi trên địa bàn tỉnh khá lớn, nếu không được thu gom, xử lý thì là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường đất, nước và không khí.

Tóm lại: Với nguồn nước mặt dồi dào, tỉnh Bình Dương đang khai thác phục vụ sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, sinh hoạt, nuôi trồng thủy sản, giao thông thủy. Nhìn chung, chất lượng nước các sông đoạn chảy qua địa bàn tỉnh hiện nay còn khá tốt, đạt tiêu chuẩn cấp nước cho sinh hoạt nhưng cần phải xử lý, trừ hạ lưu sông Sài

Gòn bị ô nhiễm hữu cơ nhẹ, các kênh, rạch trên địa bàn phía Nam của tỉnh vẫn còn bị ô nhiễm hữu cơ. Tuy nhiên, chất lượng nước mặt trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua có cải thiện so với giai đoạn 2006 - 2010, các chỉ tiêu ô nhiễm hữu cơ có xu hướng ngày càng giảm. Chất lượng nước mặt được cải thiện là do thời gian qua đã tập trung kiểm soát được nguồn thải công nghiệp, nhiều công trình thoát nước, xử lý nước thải và xử lý chất thải rắn đã được triển khai thực hiện đã hạn chế thấp nhất lượng chất thải chưa xử lý đạt quy chuẩn thải ra môi trường nói chung và thải vào nguồn nước mặt nói riêng.

Dân số tăng cùng với việc mở rộng các khu, cụm công nghiệp dẫn đến nhu cầu sử dụng nước ngày càng cao. Cùng với đó là sự chuyển dịch về cơ cấu kinh tế và bối cảnh của biến đổi khí hậu, hậu quả của hiệu ứng nhà kính thì các nguồn nước mặt sẽ có nhiều giá trị đối với sản xuất và sinh hoạt, đặc biệt đối với môi trường. Do đó trong thời gian tới cần các biện pháp quản lý và bảo vệ hợp lý nguồn nước quan trọng này.

2.3. QUY HOẠCH KHAI THÁC, SỬ DỤNG NƯỚC TỈNH BÌNH DƯƠNG

Quy hoạch Tài nguyên nước tỉnh Bình Dương giai đoạn 2016-2025, tầm nhìn đến năm 2035 theo Quyết định số 3613/QĐ-UBND ngày 26 tháng 12 năm 2016 về việc phê duyệt Quy hoạch tài nguyên nước tỉnh Bình Dương giai đoạn 2016 – 2025, tầm nhìn đến năm 2035 của Uye Ban Nhân Dân tỉnh Bình Dương.

Mục tiêu Quy hoạch phân bổ đáp uwngscho các đối tượng sử dụng nước; Bảo vệ, phòng chống suy thoái, cạn kiệt các tầng chứa nước, các nguồn nước mặt; phòng, chống sạt, lỡ bờ, bãi sông và xâm nhập mặn tầng chứa nước nhàm đảm bảo nguồn nước cho dân sinh, phát triển kinh tế - xã hội trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh.

Đối tượng chính của Quy hoạch Tài nguyên nước của tỉnh Bình Dương là các nguồn nước mặt và nước dưới đất được phân chia thành 6 tiểu lưu vực bao gồm:

- Tiểu lưu sông Mã Đà – sông Bé;

- Tiểu lưu vực thượng lưu sông Sài Gòn;

- Tiểu lưu vực hạ lưu sông Sài Gòn;

- Tiểu lưu vực thượng lưu sông Thị Tính;

- Tiểu lưu vực hạ lưu sông Thị Tính;

- Tiểu lưu vực sông Đồng Nai;

CHƯƠNG 3 ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG, DỰ BÁO TẢI LƯỢNG TIẾP NHẬN CÁC SÔNG, SUỐI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG ĐẾN NĂM 2020 VÀ NĂM 2025

3.1. CƠ SỞ ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG VÀ DỰ BÁO TẢI LƯỢNG

Phạm vi phân vùng xả thải là toàn bộ các kênh rạch, sông suối trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Tuy nhiên, theo của đề cương Đề án đã thống nhất lựa chọn 9 đối tượng để tính toán dự báo chi tiết bao gồm 4 sông lớn liên tỉnh (sông Sài Gòn, sông Đồng Nai, sông Bé và sông Thị Tính) và 5 tiểu lưu vực tiếp nhận nguồn thải lớn bao gồm: suối Cái, suối Cát, Chòm Sao - Suối Đờn, suối Siệp và rạch Vĩnh Bình - đây là đối tượng có nguy cơ ô nhiễm nước mặt và sự cố môi trường được lựa chọn căn cứ theo Quyết định số 2566/QĐ-UBND ngày 26/09/2017 của UBND tỉnh Bình Dương về việc ban hành danh mục các ngành nghề, vùng, địa điểm có nguy cơ xảy ra ô nhiễm môi trường, sự cố môi trường trên địa bàn tỉnh và các giải pháp phòng ngừa xử lý.

Đề án kế thừa dữ liệu và kết quả nghiên cứu Đề tài: “Điều tra đánh giá khả năng chịu tải và đề xuất các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm trên kênh, rạch cho vùng đô thị phía Nam tỉnh Bình Dương” và Đề tài “Đánh giá khả năng chịu tải của các dòng sông trên địa bàn tỉnh Bình Dương để phục vụ cấp phép xả thải” của Sở Khoa học và Công nghệ. Đề án kế thừa dữ liệu nguồn thải, dữ liệu thủy văn (mặt cắt, lưu lượng, địa hình lòng sông, suối, chất lượng nước) và các dữ liệu của các yếu tố khác (lượng mưa, tốc độ gió...) để phục vụ cho công tác dự báo.

Yếu tố tải lượng và các dạng nguồn thải

Tải lượng ô nhiễm được hiểu là khối lượng chất ô nhiễm có trong nước thải hoặc nguồn nước trong một đơn vị thời gian xác định (Bộ TN&MT, 2009).

Ô nhiễm nước gây ra bởi chất thải phát sinh từ sự phát triển và tập trung hóa trong công nghiệp, đô thị cũng như sự gia tăng nhanh chóng của dân số… vượt quá khả năng tự làm sạch của môi trường. Ô nhiễm nước có thể được phân thành nhiều loại khác nhau theo ảnh hưởng và cơ chế của ô nhiễm (Văn phòng Quản lý Môi trường các Vùng ven biển Khép kín, 2011):

- Ô nhiễm tự nhiên: do mưa, tuyết tan, lũ lụt, gió bão… hoặc do các sản phẩm hoạt động sống của sinh vật, kể cả xác chết của chúng. Ô nhiễm nước do các yếu tố tự nhiên (núi lửa, xói mòn, bão, lụt...) có thể rất nghiêm trọng, nhưng không thường xuyên và không phải là nguyên nhân chính gây suy thoái chất lượng nước toàn cầu.

- Ô nhiễm nhân tạo: (1) Từ sinh hoạt (Nước thải sinh hoạt, nước thải đô thị với thành phần cơ bản là các chất hữu cơ dễ bị phân hủy sinh học, chất dinh dưỡng, chất rắn và vi trùng…); (2) từ công nghiệp (nước thải công nghiệp với thành phần phụ thuộc vào ngành sản xuất cụ thể). Đại lượng PE (population equivalent) thường được sử dụng để so sánh một cách tương đối mức độ gây ô nhiễm của nước thải công nghiệp với nước thải đô thị. Đại lượng này được xác định dựa vào lượng thải trung bình của một người trong một ngày đối với một tác nhân gây ô nhiễm xác định (COD, BOD5, SS…); (3) Từ hoạt động sản xuất nông, ngư nghiệp (chất bài tiết của gia súc, thức ăn thừa không qua xử lý, dư lượng thuốc trừ sâu, phân bón…).

Xây dựng kịch bản tính toán dự báo

Là các giả định dựa vào tốc độ phát triển kinh tế xã hội, từ đó tính toán được các tải lượng phát sinh ứng với mốc phát triển đó. Trong phạm vi của đề án căn cứ để xây dựng kịch bản là đồ án quy hoạch xây dựng đô thị Bình Dương đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Dựa vào các chỉ tiêu phát triển công nghiệp - dịch vụ, đô thị, nông nghiệp và hạ tầng để dự báo tải lượng chất thải và các tác động đến nguồn nước mặt tại 2 mốc thời điểm là năm 2020, năm 2025 (ứng với 2 kịch bản theo giai đoạn phát triển KTXH) cụ thể như sau:

- Kịch bản 1: Kịch bản phát thải cao (KB H): tình huống ô nhiễm tối đa - mang tính cảnh báo; theo đó, các nguồn thải tính theo quy hoạch kinh tế xã hội ngành đã được phê duyệt; Tỉ lệ thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt, công nghiệp theo hiện trạng năm 2018.

- Kịch bản 2: Kịch bản phát thải thấp (KB A): tình huống kiểm soát ô nhiễm tốt; theo đó, tất cả các nguồn nước thải đều được xử lý đạt Cột A. Tỉ lệ thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt, công nghiệp theo quy hoạch phát triển kinh tế, xã hội đã được phê duyệt.

- Kịch bản 3: Kịch bản giả định cắt giảm tải lượng ô nhiễm với mục tiêu cải thiện chất lượng nước mặt đạt QCVN 08-MT:2015/BTNMT cột B1 (KB T), nhằm xác định tải lượng ô nhiễm cần cắt giảm.

Tiểu lưu vực

Nước trên bề mặt đất theo quy luật chung đều chảy từ nơi cao xuống nơi thấp, lâu ngày các đường chảy tạo thành sông suối. Mỗi một dòng sông, suối đều có phần diện tích hứng và tập trung nước gọi là tiểu lưu vực sông, suối.

Một tiểu lưu vực sông, suối là vùng địa lý được giới hạn bởi đường chia nước (hay còn gọi là đường phân thủy) trên mặt và dưới đất. Đường chia nước trên mặt (hay còn gọi là đường phân nước mặt) là đường nối các đỉnh cao của địa hình. Nước từ đỉnh cao chuyển động theo hướng dốc của địa hình để xuống chân dốc là các suối nhỏ rồi tập trung đến các nhánh sông lớn hơn chảy về biển. Cứ thế chúng tạo thành mạng lưới sông, suối. Trên lưu vực sông, suối, ngoài các diện tích đất trên cạn còn có các phần chứa nước trong lòng sông, hồ và các vùng đất ngập nước theo từng thời kỳ. Tất cả phần bề mặt lưu vực cả trên cạn và dưới nước là môi trường cho các loài sinh sống.

Hình: 3. 1 Sơ đồ phác họa tiểu lưu vực sông

Về mặt hình thái, một con sông có thể chia thành các vùng thượng lưu, trung lưu

và hạ lưu.

- Vùng thượng lưu của sông thường là các vùng cao với địa hình dốc, chia cắt phức tạp. Đây là nơi khởi nguồn của các dòng sông và bề mặt thường bao phủ bằng những cánh rừng được ví như những “kho nước xanh” có vai trò điều hòa dòng chảy, làm giảm dòng chảy đỉnh lũ và tăng lượng dòng chảy mùa cạn cho khu vực hạ lưu.

- Vùng trung lưu các con sông thường là vùng đồi núi hoặc cao nguyên có địa hình thấp và thoải hơn, là vùng trung gian chuyển nước xuống vùng hạ lưu. Tại vùng trung lưu, các con sông thường có độ dốc nhỏ hơn, lòng sông bắt đầu mở rộng ra và bắt đầu có bãi, đáy sông có nhiều cát mịn. Các bãi ven sông thường có nguy cơ bị ngập nước tạo thành các bãi chứa lũ tạm thời.

- Hạ lưu sông là vùng thấp nhất của lưu vực sông, phần lớn là đất bồi tụ lâu năm có thể tạo nên các vùng đồng bằng rộng. Nhìn chung các sông khi chảy đến hạ lưu thì mặt cắt sông mở rộng, sông thường phân thành nhiều nhánh đổ ra biển. Sông ở hạ lưu thường có độ dốc nhỏ, dòng bùn cát chủ yếu ở đáy sông là cát mịn và bùn. Do mặt cắt sông mở rộng nên tốc độ nước giảm nhỏ khiến cho quá trình bồi lắng là chủ yếu, còn xói lở chỉ xảy ra trong mùa lũ tại một số điểm nhất định. Tại hạ lưu gần biển các sông thường dễ bị phân nhánh, lòng sông biến dạng uốn khúc theo hình sin và thường có sự biến đổi về hình thái dưới tác động của quá trình bồi xói liên tục.

3.2. PHÂN VÙNG CÁC TIỂU LƯU VỰC TÍNH TOÁN

Cơ sở phân chia lưu vực: bằng các dữ liệu địa hình, mô hình số độ cao (DEM) và trên nền tảng các nút quan trọng như trạm thủy văn, các điểm nhập lưu và vị trí công trình. Việc sử dụng dữ liệu bản đồ số cao độ nền với sự hỗ trợ của phần mềm GIS đã giúp cho việc phân vùng lưu vực sông, suối được dễ dàng, nhanh chóng, giúp tiết kiệm được rất nhiều thời gian mà lại cho kết quả chính xác. Tuy nhiên, việc phân vùng này chỉ xác định được chính xác ranh giới lưu vực theo cao độ tự nhiên, trong khi tại một số khu vực xây dựng các công trình (KCN, CCN, khu đô thị, khu dân cư, thương mại, đi kèm là cơ sở hạ tầng như các tuyến đường giao thông, tuyến cống, kênh, mương thu gom nước, thoát nước...) đã làm thay đổi hướng dòng chảy mặt, hướng thoát nước, từ đó làm thay đổi ranh giới phân vùng lưu vực. Vì vậy, việc hiệu chỉnh phân vùng lưu vực sông, suối là rất cần thiết giúp xác định chính xác ranh giới lưu vực, từ đó tính toán, đánh giá chính xác lượng phát thải đổ vào từng lưu vực. Các tiểu lưu vực được phân chia như sau:

Hình: 3. 2. Phân chia tiểu lưu vực

Bảng: 3. 1. Bảng phân chia các tiểu lưu vực

STT Lưu vực ( Cửa ra lưu vực) Diện tích (nội tỉnh Bình Dương, km2) Diện tích (km2)

1 Sông Sài Gòn 2244,08 1330,3

2 Sông Đồng Nai 669,35 231,44

3 Sông Bé 1529,83 596,10

4 Sông Thị Tính 874,28 134,82

5 Suối Cát 22,96 22,96

6 Suối Cái và các phụ lưu 218,4 218,4

7 Rạch Chòm Sao 18,08 18,08

8 Suối Siệp 25,69 25,69

9 Rạch Vĩnh Bình 40,61 40,61

3.2.1. Tiểu lưu vực sông Sài Gòn

Sông Sài Gòn thuộc địa phận tỉnh Bình Dương từ đập Dầu Tiếng tới cầu Bình Phước với chiều dài khoảng 106,55 km. Phạm vi hành chính bao gồm các xã: thị trấn Dầu Tiếng, xã Thanh An, xã Thanh Tuyền của huyện Dầu Tiếng; xã An Tây, xã Phú An của huyện Bến Cát; xã Chánh Nghĩa, Phú Cường, Chánh Mỹ, Tương Bình Hiệp, Tân An thành phố Thủ Dầu Một; An Sơn, Bình Nhâm, TT Lái Thiêu, Vĩnh Phú của Thị xã Thuận An.

Lưu vực sông Sài Gòn sau đập Dầu Tiếng với diện tích 2244,08 km2 (trong đó diện tích nội tỉnh Bình Dương 1330,3 km2). Bao gồm các tiểu lưu vực: Lưu vực rạch Cần Nôm (16,74 km2), lưu vực từ sau đập Dầu Tiếng đến Thủ Dầu Một (881,20 km2, diện tích nội tỉnh là 387,17 km2), lưu vực sông Thị Tính (874,28 km2), lưu vực từ Thủ Dầu Một đến cầu Bình Phước (471,86 km2 trong đó 52,1 km2 thuộc Bình Dương).

- Hệ thống kênh, rạch nhánh:

Bảng: 3. 2. Kênh, rạch nhánh chính của sông Sài Gòn

STT Tên rạch Thuộc xã, phường Huyện, TP

1 Suối Đá Xã Định Thành

2 Suối Bà Đông Xã Định Thành

3 Suối Cát TT Dầu Tiếng

Huyện Dầu Tiếng 4 Suối Dứa TT Dầu Tiếng

5 Rạch Cần Nôm xã Thanh An

6 Rạch Lớn xã Thanh Tuyền

STT Tên rạch Thuộc xã, phường Huyện, TP

7 Rạch Siêu xã Thanh Tuyền

8 Rạch Xuy Nô xã Thanh Tuyền

9 rạch Ông An

10 Rạch Sơn

11 Rạch Gò Cát xã An Tây 12 Rạch Ông Sáu

13 Rạch Mương Dâu

14 Rạch Bến Hỏm

15 Rạch Gia

16 Rạch Bà Giêng xã Phú An 17 Rạch Bà Liên

18 Rạch Ông Nhan

19 Sông Thị Tính TP Thủ Dầu Một

20 Rạch Cầu

21 Rạch Miếu xã Tân An

22 Rạch Ông Mạng

23 Rạch Ông Tang xã Chánh Mỹ 24 Rạch Trầu

25 Rạch Bà Lụa phường Phú Hòa TP Thủ Dầu Một

26 Kênh Rạch Giữa phường Hòa Phú

27 Suối Ông Thiềng TP Thủ Dầu Một

28 Rạch Ông Đành Phường Hiệp Thành

29 Rạch Bưng Cải Phường Hiệp Thành

30 Rạch Ông Xúc Phường Phú Thọ

31 Suối Bà Đề Phường Hiệp Thành

32 Rạch Cạn Phường Bình Chuẩn

33 Rạch Đào Thuận An xã An Sơn 34 Rạch Sơn

STT Tên rạch Thuộc xã, phường Huyện, TP

35 Rạch Búng Phường Bình Nhâm 36 Rạch Bình Nhâm

37 Suối Cát Phường An Thạnh

38 Rạch Ông Bố- rạch Vĩnh Bình Phường An Phú

39 Rạch Miễu Phường Vĩnh Phú

Rạch Chòm Sao- rạch Văn Búng Phường Thuận Giao 40

Suối Nhỏ- rạch Ông Bố phường Bình Hòa 41

42 Rạch Ông Bố- rạch Vĩnh Bình Phường An Phú

Kênh D-rạch Cầu Ông Bố- rạch Lái Thiêu- rạch Miễu Phường An Phú 43

Suối Sấu Sâu- suối Cát Phường Bình Chuẩn 44

45 Rạch Chòm Sao- suối Đờn Phường Hưng Định

Suối Cạn- suối Ông Bố Phường Bình Hòa 46

47 Suối Cầu Đập- rạch Vĩnh Bình Dĩ An

Phường An Bình [ Nguồn: Sở Tài nguyên và môi trường]

Như vậy trên sông Sài Gòn chảy qua địa phận tỉnh Bình Dương thì với chiều dài hơn 100 km có khoảng 47 kênh, rạch nhánh đổ vào, như vậy trung bình cứ khoảng 2,3km thì có một rạch nhánh.

3.2.2. Tiểu lưu vực sông Đồng Nai

Sông Đồng Nai bắt nguồn từ vùng núi của cao nguyên Langbiang thuộc dãy Trường Sơn Nam, với độ cao khoảng 2000 m, gồm hai nhánh thượng nguồn là Đa Dung và Da Nhim. Sông có hướng chảy chính là Đông Bắc - Tây Nam; đi qua các tỉnh Lâm Đồng, Đak Lak, Đak Nông, Bình Phước, Đồng Nai, TP Hồ Chí Minh, Long An và đổ ra biển Đông.

Sông Đồng Nai thuộc địa phận tỉnh Bình Dương từ ngã ba Hiếu Liêm tới cầu Hóa An với chiều dài khoảng 46,95 km. Về hành chính bao gồm các xã: Hiếu Liêm, Lạc An, Thường Tân, thị trấn Uyên Hưng, Bạch Đằng, Thạnh Phước huyện Tân Uyên, Bình Thắng thị xã Dĩ An.

Trên hệ thống sông Đồng Nai được xây dựng nhiều hồ thủy điện, thủy lợi như: Đa Nhim, Đại Ninh, Đồng Nai 1, Đồng Nai2, Đồng Nai 3, Đồng Nai 4 và Trị An.

Lưu vực sông Đồng Nai sau Trị An đến tại tuyến cầu Hóa An bao gồm: toàn bộ lưu vực sông Bé sau Phước Hòa, lưu vực suối Cái (207,68 km2 nằm trọn trong tỉnh), lưu vực suối Sâu (106,56 km2, phần ngoại tỉnh là 2,36 km2), lưu vực khu giữa (669,35 km2, nội tỉnh 231,44 km2).

- Hệ thống kênh, rạch nhánh:

Bảng: 3. 3. Kênh, rạch nhánh chính của sông Đồng Nai

STT Tên rạch Thuộc xã, phường Huyện, TP

1 Rạch Sầu Lạc An

2 Suối Tân Lợi- suối Sâu Lạc An

3 Sg. Bà Đông Tân Mỹ

4 S. Cầu Gồ Tân Uyên

5 S. Cầu Ông Hựu Tân Uyên

6 Sg. Cầu Tre Tân Uyên

7 Suối Con Tân Vĩnh Hiệp

8 Suối Vĩnh Lai Tân hiệp

9 S. Ông Đông Tân Hiệp Tân Uyên 10 Suối Cái Tân Hiệp

11 Suối Hồ Voi Phú Chánh

12 Suối Cả Tân Vĩnh hiệp

13 Suối Giữa Tân Vĩnh hiệp

14 Rạch Bà Kiên Thạnh Phước

15 Suối Bến Xoài- suối Cái Thạnh Phước

16 Rạch Ông Tổng Bảng Thạnh Phước

17 Rạch Hố Đá Thái Hòa

18 Rạch Giữa Thái Hòa

Với chiều dài hơn 46 km có khoảng 18 kênh, rạch nhánh, như vậy cứ 2,5km thì có một nhánh sông.

3.2.3. Tiểu lưu vực sông Bé

Sông Bé là chi lưu lớn nhất nằm bên phải sông chính Đồng Nai. Hình thành từ vùng núi phía Tây của Nam Tây Nguyên ở độ cao 600 - 800 m với 3 nhánh lớn là Dak R’Lap, Dak Glun và Dak Huyot. Sông Bé hợp lưu với sông Đồng Nai tại xã Hiếu liêm, huyện tân Uyên. Sông Bé có lưu vực hầu như nằm trọn trong 2 tỉnh Bình Dương và Bình Phước. Thủy triều chỉ ảnh hưởng khoảng 10 km gần cửa sông hợp lưu với sông Đồng Nai. Thượng nguồn sông Bé có địa hình bị chia cắt, lòng sông dốc, sông suối chảy trong khe núi hẹp. Từ sau Thác Mơ đến suối Nước Trong là trung lưu sông, hướng chảy chủ yếu là Bắc - Nam, cao độ biến đổi 50-120m. Từ sau suối Nước Trong đổi hướng Tây Bắc - Đông Nam đổ vào vị trí sông Đồng Nai. Sông Bé chảy qua Bình Dương trên chiều dài 100.19 km.

Lưu vực sông Bé trên địa phận Bình Dương bao gồm toàn bộ huyện Phú Giáo và một phần huyện Tân Uyên.

Sông Bé sau Phước Hòa bao gồm các tiểu lưu vực: Từ đập Phước Hòa đến trạm thủy văn Phước Hòa (không bao gồm lưu vực suối Nước Trong) là 1529,83 km2 phần

nội tỉnh là 596,1 km2, lưu vực suối Nước Trong (119,93 km2 nội tỉnh 85,27 km2), lưu vực suối Giai - Nước Vàng (149,60 km2, nội tỉnh 109,16 km2 ), và lưu vực khu giữa sông Bé từ sau trạm thủy văn Phước Hòa đến cửa ra (không bao gồm lưu vực suối Giai - Nước Vàng) là 1998,99 km2 trong đó 109,16 km2 thuộc Bình Dương

- Hệ thống kênh, rạch nhánh Bảng: 3. 4. Thống kê kênh, rạch nhánh chính của sông Bé

Tên rạch Thuộc xã, phường Huyện

Phú Giáo

Bắc Tân Uyên

STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 S. Ông bằng Tân Long Suối Dâu Tân Long S. Bà Tảo Tân Long S. Bảy Giới Tân Long S. Lồ Ô Phước Hòa Suối Xè Phước Hòa Suối Bàu Cỏ Phước Hòa Suối Nước Trong Vĩnh Hòa Suối Cá Phước Hòa S. Đuôi Huộc Vĩnh Hòa Suối Thôn An Long Suối Cây Khô Tam Lập Suối Giai Tam Lập Suối Gia Hú Tam Lập Suối Rạc Tam Lập Suối Đá Tam Lập Suối Dây Tam Lập Tam Lập S. Mã Đà Suối Giai-Nước Vàng Tam Lập Tam Lập Suối Rạch Tam Lập S Giam Giá Tam Lập Suối Mã Đà Tam Lập Suối Rạc Tân Lập Suối Đỉa Tân Định S Đầm Tư Tân Định Suối Ông Thủ Bình Mỹ Bàu rừng Tà Tân Định S. Ngàn Tân Định Suối Đá Bàn Hiếu Liêm Suối Búng Hiếu Liêm Suối Linh Hiếu Liêm Suối Bà Hảo

Với chiều dài hơn 100km, thì cứ trung bình hơn 3km sẽ có một nhánh suối.

3.2.4. Tiểu lưu vực sông Thị Tính

Sông Thị Tính là một chi lưu lớn của sông Sài Gòn chảy vào Bình Dương tại suối Bà Và (Dầu Tiếng) giáp tỉnh Bình Phước. Sông Thị Tính có lưu vực 874,28km², chiều dài 40km, hàng năm truyền tải 1 lượng nước rất lớn từ thượng nguồn đổ về với lưu lượng 9,64m3/s và chịu ảnh hưởng triều.

- Hệ thống kênh, rạch nhánh: Bảng: 3. 5. Thống kê kênh, rạch nhánh chính của sông Thị Tính

Tên rạch Thuộc xã, phường Huyện, TP

Dầu Tiếng

Rạch Thằng Nô S. Hố Đá S. Hố Muồng S. Đồng Cò S. Nhà Mát S Cầu Trật S Đòn Gánh S Bến Ván S Ông Tề S Bông Trang S. Bà Lăng Suối Mương Đào Định An Long Hòa Long Tân Lai Hưng Long Nguyên Long Nguyên Long Nguyên Lai Uyên Lai Hưng Chánh Phú Hòa Lai Hưng Mỹ Phước

An Điền

Bến Cát, Bàu Bàng

Thới Hòa

Phú An

Cây Trường II

STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Mương Kênh Rạch Ngay 14 Rạch Bà Phó 15 Rạch Tắc 16 Rạch Đô 17 Rạch Lá 18 Rạch Lò 19 Rạch Mù U 20 Rạch Mây 21 22 Rạch Củi 23 Mương Chuối Rạch Bến 24 Suối Nhỏ 25 26 Suối Cát 27 Mương Kênh Cục 28 29 30 31 32 33 34 35 36 Rạch Bến Trắc Rạch Kè Rạch Cây Bàn Rạch Hết Rạch Chạy R. Cầu Định Suối Ông Chai Suối Cây Trâm Suối Căm Xe

Sông Thị Tính là sông nội tỉnh lớn nhất tỉnh Bình Dương với chiều dài 40km,

như vậy cứ khoảng 1km thì có một nhánh suối đổ vào sông Thị Tính.

3.2.5. Tiểu lưu vực suối Cát

Tiểu lưu vực suối Cát được giới hạn từ đầu tuyến suối đến khu vực hợp lưu vào sông Sài Gòn - Phụ lưu 1 chảy vào sông Sài Gòn.

Tiểu lưu vực suối Cát- Bưng Biệp chảy qua các phường An Sơn, An Phú, An Thạnh, Bình Chuẩn, Chánh Nghĩa, Phú Hòa, Phú Lợi, Phú Thọ, Thuận Giao rồi đổ ra sông Sài Gòn, suối có tổng chiều dài 8,5km bao gồm 11 nhánh nhỏ. Hệ thống kênh rạch tự nhiên thu nhận nước mưa, nước thải và cuối cùng đổ ra sông Sài Gòn.

Hình: 3. 3. Lưu vực suối Cát - Bưng Biệp

3.2.6. Tiểu lưu vực suối Cái và các phụ lưu

Tiểu lưu vực suối Cái và các phụ lưu được giới hạn từ đầu tuyến suối Cái đến đoạn hợp lưu với sông Đồng Nai và các nhánh suối phụ lưu - phụ lưu cấp 1 chảy vào sông Đồng Nai.

Suối Cái là một tuyến suối lớn dài khoảng 27km, bề rộng suối khoảng 6m, sâu khoảng 1m. Suối có rất nhiều suối nhánh, trong đó có những nhánh suối chính sau: suối Chòi Ớt, suối Bà Phó, suối Ông Đông, suối Dũng Gia, suối Long Đá, suối Chợ, suối Hố Đá, mương Bà Tô, suối Nước Trong. Suối bắt nguồn từ xã Tân Bình, huyện Bắc Tân Uyên, là ranh giới tự nhiên của 2 xã Vĩnh Tân và Phú Chánh, chảy tiếp qua phường Tân Hiệp và Khánh Bình đến xã Thạnh Phước thì tách thành 2 nhánh là rạch Tổng Bản và rạch Bà Kiên, cả 2 rạch đổ ra sông Đồng Nai.

Hình: 3. 4. Tiểu lưu vực suối Cái

3.2.7. Tiểu lưu vực rạch Chòm Sao - suối Đờn - rạch Vàm Búng Tiểu lưu vực rạch Chòm Sao - suối Đờn - rạch Vàm Búng được giới hạn từ đầu tuyến rạch

Chòm Sao đến khu vực hợp lưu vào sông Sài Gòn - Phụ lưu cấp một chảy vào sông Sài Gòn.

Tiểu lưu vực rạch Chòm Sao -suối Đờn- rạch Vàm Búng chảy qua địa phần các phường Hưng Định, An Thạnh, Bình Nhâm, và phường An Sơn của thị xã Thuận An. Tiểu lưu vực bao gồm 5 nhánh nhỏ, hệ thống kênh rạch tự nhiên thu nhận nước thải kênh T3, rạch Vàm Búng thoát nước cho khu vực phía Bắc đường 22-12 (An Phú-An Thạnh), KCN Việt Hương và khu vực phía Tây Đại Lộ Bình Dương.

Hình: 3. 5. Tiểu lưu vực rạch Chòm Sao - suối Đờn - rạch Vàm Búng

3.2.8. Tiểu lưu vực suối Siệp

Tiểu lưu vực suối Siệp được giới hạn từ đầu tuyến suối đến khu vực trạm thu phí quốc lộ 1K - Phụ lưu cấp 1 chảy vào sông Đồng Nai.

Suối Siệp đi qua địa phận phường Bình An và Tân Đông Hiệp thuộc thị xã Dĩ An, có chiều dài trên 6km, suối có 3 nhánh nhỏ thoát nước mưa, nước thải tự nhiên.

Hình: 3. 6. Tiểu lưu vực suối Siệp

3.2.9. Tiểu lưu vực kênh Bình Hòa - kênh D - Lái Thiêu - rạch Vĩnh Bình

Tiểu lưu vực kênh Bình Hòa - kênh D - Lái Thiêu - rạch Vĩnh Bình được giới hạn từ đầu tuyến kênh Bình Hòa đến khu vực hợp lưu vào sông Sài Gòn - Phụ lưu cấp một chảy vào sông Sài Gòn.

Kênh tiêu nước Bình Hòa nằm trên địa bàn: phường Bình Hòa,Vĩnh Phú và thị trấn Lái Thiêu. Đây là hệ thống kênh chủ yếu thoát nước cho khu công nghiệp Việt Nam - Singapore, và khu tái định cư Việt Sing. Lưu vực bao gồm 8 nhánh nhỏ. Đây là hệ thống kênh chủ yếu thoát nước cho khu công nghiệp Việt Nam - Singapore, và khu tái định cư Việt Sing.

Hình: 3. 7. Tiểu lưu vực kênh tiêu Bình Hòa - rạch Vĩnh Bình

3.3. TÍNH TOÁN DỰ BÁO TẢI LƯỢNG Ô NHIỄM

Cơ sở tính toán tải lượng hiện trạng

Kế thừa dữ liệu nguồn thải từ Đề tài: “Điều tra đánh giá khả năng chịu tải và đề xuất các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm trên kênh, rạch cho vùng đô thị phía Nam tỉnh Bình Dương” và số liệu điều tra khảo sát nguồn thải bổ sung.

Cơ sở tính toán tải lượng năm 2020

- Tải lượng Công nghiệp: Theo quyết định số 3281/QĐ-UBND của UBND tỉnh Bình Dương đến năm 2020 tỷ lệ lấp đầy các KCN, CCN vùng đô thị Nam Bình Dương là 75%. Đối với các cơ sở nằm ngoài KCN, CCN theo tốc độ tăng trưởng bình quân 9%/năm.

- Tải lượng Sinh hoạt: Theo “Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội tỉnh Bình Dương đến năm 2020, bổ sung đến năm 2030” tốc độ gia tăng dân số hằng năm là 4,6%/năm. tỷ lệ nước thải sinh hoạt được xử lý 70%.

- Tải lượng nước mưa: Theo Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất kỳ cuối (2016 - 2020) tỉnh Bình Dương và lưu lượng khu vực.

Cơ sở tính toán tải lượng năm 2025

- Tải lượng Công nghiệp: Theo quyết định số 3281/QĐ-UBND của UBND tỉnh Bình Dương đến năm 2025 tỷ lệ lấp đầy các KCN, CCN vùng đô thị Nam Bình Dương là 100%. Đối với các cơ sở nằm ngoài KCN, CCN theo tốc độ tăng trưởng bình quân 9%/năm.

- Tải lượng Sinh hoạt: Theo “Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội tỉnh Bình Dương đến năm 2030, bổ sung đến năm 2030” tốc độ gia tăng dân số hằng năm là 4,15%/năm; tỷ lệ nước thải sinh hoạt được xử lý 70%.

- Tải lượng nước mưa: Theo Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất kỳ cuối (2016 - 2020) tỉnh Bình Dương và lưu lượng khu vực.

Đối với 4 sông

Kế thừa kết quả tính toán tải lượng sinh hoạt và công nghiệp từ Đề tài “Đánh giá khả năng chịu tải của các dòng sông trên địa bàn tỉnh Bình Dương để phục vụ cấp phép xả thải” . Tải lượng nước mưa được tính toán dựa theo Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất kỳ cuối (2016 - 2020) tỉnh Bình Dương và lưu lượng khu vực.

3.3.1. Tải lượng ô nhiễm tiểu lưu vực sông Sài Gòn

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H:

Bảng: 3. 6. Tải lượng lưu vực sông Sài Gòn 2020 H

Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu % Đóng góp BOD COD T N T P TSS Tổng tải lượng (tấn/ngày)

748,95 10,66 90,07 1,28 Sinh hoạt CN-TMDV Lưu lượng (m3/ngày) 321.408 38.096 141,45 267,19 25,84 7,28 307,19 3,87 1,14 0,10 1,63 3,91

71,90 8,65 Nước mưa CT 569.456 13,58 25,65 2,48 0,70 29,49

156,66 296,75 29,46 8,08 340,56 100 Tổng 928.960 831,52

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H là 831,52 tấn/ngày. Nguồn gây ô nhiễm chủ yếu lưu vực sông Sài Gòn là từ nước thải sinh hoạt chiếm 90,07%; nguồn thải công nghiệp - dịch vụ chỉ đóng góp tải lượng chiếm 1,28 %. Nước mưa chảy tràn đóng góp tải lượng chiếm 8,65%.

Tổng tải lượng lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản A:

Bảng: 3. 7. Tải lượng lưu vực sông Sài Gòn 2020 A

Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu % Đóng góp BOD COD T N T P TSS Tổng tải lượng (tấn/ngày)

Sinh hoạt Lưu lượng (m3/ngày) 321.408 12,50 23,62 2,28 0,64 27,16 66,21 45,56

CN-TMDV 38.096 1,10 2,64 0,77 0,07 2,62 7,20 4,95

Nước mưa CT 569.456 13,58 25,65 2,48 0,70 29,49 71,90 49,48

27,18 51,91 5,54 1,41 59,26 Tổng 928.960 145,31 100

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản A là 145,31 tấn/ngày, giảm 686,21 tấn/ngày (hơn 82%). Nguồn gây ô nhiễm chủ yếu lưu vực sông Sài Gòn ở KB A là nguồn thải sinh hoạt và nước mưa chảy tràn chiếm tỷ lệ lần lượt là 45,56% và 49,48 %; nguồn thải công nghiệp - dịch vụ chỉ đóng góp tải lượng 4,95 %.

Hình: 3. 8. Biểu đồ tổng tải lượng TLV sông Sài Gòn tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H và Kịch bản A

3.3.2. Tải lượng ô nhiễm tiểu lưu vực sông Đồng Nai

Tổng tải lượng lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H: Bảng: 3. 8. Tải lượng lưu vực sông Đồng Nai 2020 H

Tải lượng (tấn/ngày) Chỉ tiêu Lưu lượng (m3/ngày) Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp

Sinh hoạt 68.256 BOD COD T N T P TSS 33,34 62,98 6,09 1,72 72,41 176,53 82,02

CN-TMDV Nước mưa CT 55.923 219.735 1,67 5,24 4,02 1,18 0,11 3,98 9,90 0,96 0,27 11,38 10,96 27,75 5,09 12,89

40,25 76,90 8,22 2,09 87,77 Tổng 343.913 215,24 100

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H là 215,24 tấn/ngày. Nguồn gây ô nhiễm chủ yếu lưu vực sông Đồng Nai là hoạt động sinh hoạt chiếm 82,02%; nguồn thải công nghiệp - dịch vụ đóng góp tải lượng chiếm 5,09 %. Nước mưa chảy tràn đóng góp tải lượng chiếm 12,89 %.

Tổng tải lượng lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản A: Bảng: 3. 9. Tải lượng lưu vực sông Đồng Nai 2020 A

Tải lượng (tấn/ngày) Chỉ tiêu Lưu lượng (m3/ngày) Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp

Sinh hoạt 68.256 BOD COD T N T P TSS 5,77 5,02 0,49 0,14 2,66 14,06 28,08

CN-TMDV 55.923 3,03 0,88 0,08 3,00 1,26 8,25 16,48

Nước mưa CT 219.735 9,90 0,96 0,27 11,38 5,24 27,75 55,43

9,16 17,94 2,33 0,49 20,15 Tổng 343.913 50,05 100

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản A là 50,05 tấn/ngày, giảm 165,19 tấn/ngày (hơn 76%). Nguồn gây ô nhiễm chủ yếu lưu vực sông Đồng Nai là nước mưa chảy tràn đóng góp tải lượng chiếm 55,43 %. Nước thải sinh hoạt chiếm 28,08%; nguồn thải công nghiệp - dịch vụ đóng góp tải lượng chiếm 15,48%.

Hình: 3. 9. Biểu đồ tổng tải lượng TLV sông Đồng Nai tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H và Kịch bản A

3.3.3. Tải lượng ô nhiễm tiểu lưu vực sông Bé

Tổng tải lượng lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H:

Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp BOD COD T N T P TSS Bảng: 3. 10. Tải lượng lưu vực sông Bé 2020 H Lưu lượng (m3/ngày)

Sinh hoạt 33.091 12,65 28,58 2,76 0,78 32,85 77,62 67,45

CN-TMDV 16.785 0,80 1,92 0,56 0,05 1,90 5,23 4,55

Nước mưa CT 255.170 5,25 11,86 1,15 0,32 13,64 32,22 28,00

18,70 42,36 4,47 1,15 48,39 Tổng 305.046 115,07 100

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H là 115,07 tấn/ngày. Nguồn gây ô nhiễm chủ yếu lưu vực sông Bé là hoạt động sinh hoạt chiếm 67,45%; nguồn thải công nghiệp - dịch vụ đóng góp tải lượng chiếm 4,55%. Nước mưa chảy tràn đóng góp tải lượng chiếm 28%.

Tổng tải lượng lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản A: Bảng: 3. 11. Tải lượng lưu vực sông Bé 2020 A

Tải lượng (tấn/ngày) Chỉ tiêu Lưu lượng (m3/ngày) Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp BOD COD T N T P TSS

Sinh hoạt 33.091 1,11 2,51 0,24 0,07 2,89 6,82 15,88

CN-TMDV 16.785 0,60 1,45 0,42 0,04 1,43 3,94 9,16

Nước mưa CT 255.170 5,25 11,86 1,15 0,32 13,64 32,22 74,96

6,96 15,82 1,81 0,43 17,96 Tổng 305.046 42,98 100

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản A là 42,98 tấn/ngày, giảm 72,09 tấn/ngày (hơn 62%). Nguồn gây ô nhiễm chủ yếu lưu vực sông Bé KB A là từ nước mưa chảy tràn đóng góp tải lượng chiếm 74,96 %; nước thải sinh hoạt chiếm 15,88%; nguồn thải công nghiệp - dịch vụ đóng góp tải lượng chiếm 9,16%.

Hình: 3. 10. Biểu đồ tổng tải lượng TLV sông Bé tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H và Kịch bản A

3.3.4. Tải lượng ô nhiễm tiểu lưu vực sông Thị Tính

Tổng tải lượng lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H: Bảng: 3. 12. Tải lượng lưu vực sông Thị Tính 2020 H

Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu % Đóng góp BOD COD T N T P TSS Tổng tải lượng (tấn/ngày)

Sinh hoạt CN-TMDV Lưu lượng (m3/ngày) 86.832 36.000 38,22 72,18 5,70 2,37 6,98 1,97 1,66 0,15 82,99 5,64 202,34 15,52 76,32 5,85

Nước mưa CT 374.250 8,93 16,86 1,63 0,46 19,38 47,26 17,83

49,51 94,74 10,27 2,58 108,02 Tổng 497.082 265,11 100

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H là 265,11 tấn/ngày. Nguồn gây ô nhiễm chủ yếu lưu vực sông Thị Tính là hoạt động sinh hoạt chiếm 76,32%; nguồn thải công nghiệp - dịch vụ đóng góp tải lượng chiếm 5,85 %. Nước mưa chảy tràn đóng góp tải lượng chiếm 17,83 %.

Tổng tải lượng lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản A: Bảng: 3. 13. Tải lượng lưu vực sông Thị Tính 2020 A

Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp BOD COD T N T P TSS

Sinh hoạt Lưu lượng (m3/ngày) 86.832 3,38 6,38 0,62 0,17 7,34 17,89 23,90

CN-TMDV 36.000 1,48 3,56 1,04 0,09 3,53 9,71 12,97

Nước mưa CT 374.250 8,93 16,86 1,63 0,46 19,38 47,26 63,13

13,79 26,81 3,29 0,73 30,25 Tổng 497.082 74,85 100

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản A là 74,85 tấn/ngày, giảm 190,26 tấn/ngày (hơn 71%). Nguồn gây ô nhiễm chủ yếu lưu vực sông Thị Tính KB A là nước mưa chảy tràn chiếm 63,13% tổng tải lượng; từ sinh hoạt chiếm 23,90%; nguồn thải công nghiệp - dịch vụ đóng góp tải lượng chiếm 12,97 %.

Hình: 3. 11. Biểu đồ tổng tải lượng TLV sông Thị Tính tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H và Kịch bản A

3.3.5. Tải lượng ô nhiễm tiểu lưu vực suối Cát - Bưng Biệp

Tiểu lưu vực suối Cát - Bưng Biệp có diện tích 2.296 ha, gồm 9 phường/xã: An Sơn, An Phú, An Thạnh, Bình Chuẩn, Chánh Nghĩa, Phú Hòa, Phú Lợi, Phú Thọ, Thuận Giao. Kết quả điều tra, khảo sát đề án như sau:

a. Tải lượng ô nhiễm hiện tại

Kết quả điều tra, khảo sát đề án cho thấy có 3 nguồn thải chính thải vào tiểu lưu vực suối Cát - Bưng Biệp như sau:

* Tải lượng sinh hoạt

Tính đến cuối năm 2018 dân số tiểu lưu vực suối Cát - Bưng Biệp khoảng 126.928 người. Kết quả tính toán được lưu lượng nước thải sinh hoạt thoát vào tiểu lưu vực suối Cát - Bưng Biệp là 11.234 m3/ngày.đêm. Tiểu lưu vực suối Cát - Bưng Biệp có tổng số hộ gia đình khoảng 31.732 hộ, trong đó có khoảng 29.655 hộ thuộc phạm vị thu gom dự án “Cải thiện môi trường nước Nam Bình Dương” với lưu lượng thu gom, xử lý 2.402 m3/ngày.đêm. Tổng nước thải chưa được thu gom xử lý là 6.380 m3/ngày.

Kết quả tính toán tổng tải lượng sinh hoạt thải vào tiểu lưu vực suối Cát - Bưng Biệp là 4,21 tấn/ngày trong đó: Tải lượng phát sinh từ khu vực được thu gom, xử lý là 0,09 tấn/ngày, chiếm 2,1%. Tải lượng phát sinh chưa được thu gom xử lý là 4,12 tấn/ngày, chiếm 97,9%.

* Tải lượng công nghiệp - thương mại, dịch vụ

Tiểu lưu vực suối Cát - Bưng Biệp hiện nay đang tiếp nhận nước thải 58 cơ sở công nghiệp, thương mại dịch vụ với tổng lưu lượng 6.919 m3/ngày, trong đó tổng lưu lượng từ các nguồn thải có lưu lượng > 50m3/ngày.đêm là 6.394 m3/ngày.đêm chiếm 92,4%. Cơ sở phát sinh nước thải lớn vào lưu vực là Công ty TNHH Công nghiệp Chung Lương với lưu lượng 1.650 m3/ngày.đêm. Kết quả tính toán tổng tải lượng công nghiệp - thương mại dịch vụ thải vào tiểu lưu vực suối Cát - Bưng Biệp là 0,78 tấn/ngày.

* Tải lượng nước mưa

Tiểu lưu vực suối Cát - Bưng Biệp với diện tích 2.296 ha theo tính toán tiếp nhận nhận nước mưa chảy tràn với lưu lượng khoảng 9.969 m3/ngày.đêm với tổng tải lượng là 1,158 tấn/ngày.

* Tổng tải lượng

Tổng tải lượng lưu vực suối Cát - Bưng Biệp là 8,248 tấn/ngày. Hiện nguồn gây ô nhiễm chủ yếu tiểu lưu vực Suối Cát - Bưng Biệp là nguồn sinh hoạt chiếm 76,50%, nguyên nhân là do nước thải sinh hoạt được thu gom với tỉ lệ nhỏ, chủ yếu vẫn là nước thải chưa xử lý đạt quy chuẩn cho phép; nguồn thải công nghiệp - dịch vụ đóng góp tải lượng chiếm 9,46% và nguồn thải nước mưa chảy tràn chiếm 14,04%.

Bảng: 3. 14. Tải lượng TLV suối Cát - Bưng Biệp 2018

Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

1,02 0,50 1,43 0,02 0,01 0,07 Lưu lượng (m3/ngày) 6.380 Tổng tải lượng (tấn/ngày) 3,04 % Đóng góp 70,85 Sinh hoạt

3078 0,158 0,074 0,076 0,003 0,002 0,028 0,34 7,92 CN- TMDV

7850 0,304 0,148 0,428 0,005 0,004 0,021 0,91 21,23 Nước mưa CT

Tổng 9458 1,478 0,718 1,934 0,024 0,019 0,118 4,30 100

b. Tải lượng ô nhiễm 2020

Theo quy hoạch phát triển kinh tế, xã hội; đô thị và công nghiệp đến năm 2020 cho thấy tại tiểu lưu vực Suối Cát - Bưng Biệp:

- Dân số tiểu lưu vực là 151.944 người với tổng lưu lượng 12.723 m3/ngày.đêm.

- Nguồn thải công nghiệp, thương mại dịch vụ khác: Dự báo đến năm 2020 tổng lưu lượng nước thải từ các nguồn thải công nghiệp, thương mại dịch vụ là 9.766 m3/ngày.đêm.

- Lưu lượng thải từ nước mưa chảy tràn là 9.828 m3/ngày.đêm.

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H: Bảng: 3. 15. Tải lượng TLV suối Cát - Bưng Biệp 2020 H

Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) 12.723 1,54 0,75 2,17 0,02 0,02 0,11 Tổng tải lượng (tấn/ngày) 4,62 % Đóng góp 62,16 Sinh hoạt

9.766 0,728 0,339 0,351 0,014 0,008 0,129 1,57 21,14 CN- TMDV

9.828 0,414 0,202 0,583 0,007 0,005 0,028 1,24 16,71 Nước mưa CT

Tổng 32.318 2,686 1,295 3,107 0,045 0,033 0,263 7,43 100

Tổng tải lượng tiểu lưu vực Suối Cát - Bưng Biệp tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H là: 7,43 tấn/ngày, tăng 3,13 tấn/ngày (hơn 72%) so với hiện tại, trong đó: tải lượng sinh hoạt lớn nhất, chiếm 62,16%; Công nghiệp, thương mại dịch vụ đóng góp tải lượng 21,14%; Nước mưa chảy tràn đóng góp 16,71%.

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản A:

Bảng: 3. 16. Tải lượng TLV suối Cát - Bưng Biệp 2020 A Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

0,83 0,41 1,17 0,01 0,01 0,06 Lưu lượng (m3/ngày) 12.723 Sinh hoạt Tổng tải lượng (tấn/ngày) 2,49 % Đóng góp 51,26

9.766 0,524 0,244 0,253 0,010 0,006 0,093 1,13 23,23 CN- TMDV

9.828 0,414 0,202 0,583 0,007 0,005 0,028 1,24 25,51 Nước mưa CT

Tổng 32.318 1,770 0,853 2,007 0,030 0,022 0,178 4,86 100

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản A là: 4,86 tấn/ngày, giảm 2,57 tấn/ngày (hơn 34%) so với kịch bản H, trong đó: Tải lượng sinh hoạt lớn nhất, chiếm 51,26%; Tải lượng công nghiệp chiếm 23,23%. Nước mưa chảy tràn chiếm 25,51%.

Hình: 3. 12. Biểu đồ tổng tải lượng TLV suối Cát - Bưng Biệp tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H và Kịch bản A

c. Tải lượng ô nhiễm năm 2025

- Tổng dân số tiểu lưu vực là là 186.200 người với tổng lưu lượng 15.592 m3/ngày.đêm.

- Tải lượng công nghiệp, thương mại dịch vụ khác: Dự báo đến năm 2025 tổng lưu lượng nước thải từ các nguồn thải công nghiệp, thương mại dịch vụ là 15.026 m3/ngày.đêm.

- Lưu lượng thải từ nước mưa chảy tràn là 9.828 m3/ngày.đêm.

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2025 theo Kịch Bản H:

Bảng: 3. 17. Tải lượng TLV suối Cát - Bưng Biệp 2025 H Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp

15.592 2,01 0,98 2,83 0,03 0,03 0,14 6,02 59,60 Sinh hoạt

15.026 1,32 0,61 0,63 0,03 0,01 0,23 2,84 28,12 CN- TMDV

9.828 0,414 0,202 0,583 0,007 0,005 0,028 1,24 12,29 Nước mưa CT

Tổng 4.0447 10,10 100

3,743 1,798 4,049 0,065 0,046 0,400

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2025 theo Kịch Bản A:

Bảng: 3. 18. Tải lượng TLV suối Cát - Bưng Biệp 2025 A Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp

15.592 1,04 0,51 1,47 0,02 0,01 0,07 3,12 46,12 Sinh hoạt

15.026 1,11 0,52 0,54 0,02 0,01 0,20 2,40 35,51 CN- TMDV

9.828 0,41 0,20 0,58 0,01 0,01 0,03 1,24 18,36 Nước mưa CT

2,570 1,230 2,587 0,045 0,031 0,297 Tổng 4.0447 6,76 100

Hình: 3. 13. Biểu đồ tổng tải lượng TLV suối Cát - Bưng Biệp tiếp nhận năm

2025 theo Kịch Bản H và Kịch bản A

Hình: 3. 14. Tải lượng suối Cát - Bưng Biệp theo các kịch bản

Nhận xét: Kịch bản H có tải lượng tăng nhiều theo thời gian. KB A tải lượng kiểm soát tốt, tăng nhẹ theo thời gian. Nguồn sinh hoạt tại Kịch Bản A giảm rất mạnh so với KB H và giảm nhiều nhất trong các nguồn thải, tuy cao hơn các nguồn khác nhưng khoảng cách không quá xa vì nguồn thải này được giả định thu gom xử lý theo quy hoạch. Nguồn thải CN-TMDV tăng mạnh theo thời gian ở kịch bản H và hạn chế tăng theo theo thời gian ở kịch bản A.

3.3.6. Tiểu lưu vực suối Cái và các phụ lưu

Tiểu lưu vực Hệ thống Suối Cái và các phụ lưu có diện tích 21.840 ha, gồm 22 phường/xã: An Phú, Bình Chuẩn, Chánh Phú Hòa, Hòa Lợi, Hòa Phú, Hội Nghĩa, Khánh Bình, Phú Chánh, Phú Lợi, Phú Mỹ, Phú Tân, Tân Bình, Tân Hiệp, Tân Phước Khánh, Tân Vĩnh Hiệp, Thái Hòa, Thạnh Hội, Thạnh Phước, Thới Hòa, Thuận Giao, Uyên Hưng, Vĩnh Tân. Kết quả điều tra, khảo sát đề án như sau:

a. Tải lượng sinh hoạt

* Tải lượng sinh hoạt

Tính đến cuối năm 2018 dân số tiểu lưu vực Hệ thống Suối Cái và các phụ lưu khoảng 337.233 người. Kết quả tính toán được lưu lượng nước thải sinh hoạt thoát vào tiểu lưu vực Hệ thống Suối Cái và các phụ lưu là 18.058 m3/ngày.đêm.

Tiểu lưu vực Hệ thống Suối Cái và các phụ lưu có tổng số hộ gia đình khoảng 85.261 hộ, trong đó có khoảng 953 hộ thuộc phạm vị thu gom dự án “Cải thiện môi trường nước Nam Bình Dương” với lưu lượng thu gom, xử lý 309 m3/ngày.đêm. Tổng số hộ chưa được thu gom xử lý là 84.308 hộ, với lượng nước thải phát sinh là 15.235 m3/ngày.đêm.

Kết quả tính toán tổng tải lượng sinh hoạt thải vào tiểu lưu vực Hệ thống Suối Cái và các phụ lưu là 8,88 tấn/ngày. Trong đó: Tải lượng phát sinh từ khu vực được thu gom, xử lý là 0,01 tấn/ngày, chiếm 0,11%. Tải lượng phát sinh chưa được thu gom xử lý là 8,87 tấn/ngày, chiếm 99,89%.

* Tổng tải lượng công nghiệp - thương mại, dịch vụ khác

Tiểu lưu vực Hệ thống Suối Cái và các phụ lưu hiện nay đang tiếp nhận nước

thải 238 cơ sở công nghiệp, thương mại dịch vụ với tổng lưu lượng 30.489 m3/ngày.đêm. Các cơ sở phát sinh nước thải lớn vào tiểu lưu vực là KCN: VSIP2 5.434 m3/ngày.đêm, VSIP 2 5.340 m3/ngày.đêm, Sóng Thần 3 2.500 m3/ngày.đêm, Đồng An 2 1.158 m3/ngày.đêm, Kim Huy 850 m3/ngày.đêm, Đại Đăng 766 m3/ngày.đêm, KCN Nam Tân Uyên A 728 m3/ngày.đêm, KCN Nam Tân Uyên, CCN Phú Chánh 1.600 m3/ngày.đêm, CCN Thành Phố Đẹp 1.200 m3/ngày.đêm.

Kết quả tính toán tổng tải lượng công nghiệp thải vào tiểu lưu vực Hệ thống Suối Cái và các phụ lưu là 3,18 tấn/ngày.

* Tải lượng nước mưa

Tiểu lưu vực Hệ thống Suối Cái và các phụ lưu với diện tích 21.840 ha theo tính toán tiếp nhận nhận nước mưa chảy tràn với lưu lượng khoảng 94.824 m3/ngày.đêm với tổng tải lượng là 11,015 tấn/ngày.

* Tổng tải lượng

Tổng tải lượng lưu vực hệ thống suối Cái và các phụ lưu là 26,835 tấn/ngày. Hiện nguồn gây ô nhiễm chủ yếu tiểu lưu vực Hệ thống Suối Cái và các phụ lưu là hoạt động sinh hoạt chiếm 47,10%, nguyên nhân là do nước thải sinh hoạt chưa được thu gom, xử lý đạt quy chuẩn cho phép; nguồn thải công nghiệp - dịch vụ đóng góp tải lượng chiếm 11,85% và nguồn thải nước mưa chảy tràn chiếm 41,05%. Bảng: 3. 19. Tải lượng TLV suối Cái và phụ lưu 2018 Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp

15.235 2,95 1,47 4,19 0,04 0,03 0,21 8,88 38,49 Sinh hoạt

30.489 1,58 0,72 0,67 0,07 0,02 0,12 3,18 13,78 CN- TMDV

94.824 3,65 1,82 5,20 0,05 0,04 0,25 11,02 47,73 Nước mưa CT

8,18 4,01 10,06 0,16 0,09 0,58 Tổng 14.054 23,08 100

b. Tải lượng ô nhiễm năm 2020

Theo quy hoạch phát triển kinh tế, xã hội; đô thị và công nghiệp đến năm 2020 ta tính được:

- Tổng dân số tại tiểu lưu vực là: 403.698 người với tổng lượng nước thải phát sinh là: 19.695 m3/ngày.đêm.

- Nguồn thải công nghiệp, thương mại dịch vụ khác: Dự báo đến năm 2020 tổng lưu lượng nước thải từ các nguồn thải công nghiệp, thương mại dịch vụ là 86.755 m3/ngày.đêm.

- Lưu lượng thải từ nước mưa chảy tràn là 93.490 m3/ngày.đêm.

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H:

Bảng: 3. 20. Tải lượng TLV suối Cái và phụ lưu 2020 H Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp

19.695 3,79 1,89 5,39 0,05 0,04 0,26 11,43 39,21 Sinh hoạt

86.755 3,24 1,48 1,38 0,14 0,03 0,26 6,53 22,41 CN- TMDV

93.490 3,71 1,85 5,28 0,05 0,04 0,26 11,19 38,38 Nước mưa CT

10,75 5,21 12,05 0,24 0,12 0,78 Tổng 199.939 29,14 100

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H là: 29,14 tấn/ngày trong đó: sinh hoạt có tải lượng 11,43 tấn/ngày chiếm 39,21%; Công nghiệp, thương mại dịch vụ đóng góp tải lượng 6,53 tấn/ngày chiếm 22,41%; Nước mưa chảy tràn đóng góp 11,19 tấn/ngày chiếm 38,38%.

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản A:

Bảng: 3. 21. Tải lượng TLV suối Cái và phụ lưu 2020 A Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp

19.695 1,28 0,64 1,82 0,02 0,01 0,09 3,86 18,06

86.755 3,14 1,43 1,34 0,13 0,03 0,25 6,33 29,61 Sinh hoạt CN- TMDV

93.490 3,71 1,85 5,28 0,05 0,04 0,26 11,19 52,33 Nước mưa CT

8,14 3,92 8,43 0,20 0,09 0,60 Tổng 199.939 21,38 100

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản A là: 21,38 tấn/ngày trong đó: Tải lượng sinh hoạt là 3,86 tấn/ngày chiếm 18,06%; Tải lượng công nghiệp 6,33 tấn/ngày chiếm 29,61%. Nước mưa chảy tràn đóng góp 11,19 tấn/ngày chiếm 52,33%.

Hình: 3. 15. Biểu đồ tổng tải lượng TLV suối Cái tiếp nhận năm 2020 theo Kịch

Bản H và Kịch bản A

c. Tải lượng ô nhiễm năm 2025

- Tổng dân số tiểu lưu vực là 494.713 người với tổng lưu lượng 24.135 m3/ngày.đêm.

- Nguồn thải công nghiệp, thương mại dịch vụ khác: Dự báo đến năm 2025 tổng lưu lượng nước thải từ các nguồn thải công nghiệp, thương mại dịch vụ là 133.483 m3/ngày.đêm.

- Lưu lượng thải từ nước mưa chảy tràn là 93.490 m3/ngày.đêm.

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2025 theo Kịch Bản H: Bảng: 3. 22. Tải lượng TLV suối Cái và phụ lưu 2025 H

Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) 24.135 3,97 1,98 5,64 0,06 0,05 0,28 Tổng tải lượng (tấn/ngày) 11,96 % Đóng góp 32,65

133.483 6,70 3,05 2,85 0,29 0,07 0,53 13,49 36,82

93.490 3,71 1,85 5,28 0,05 0,04 0,26 11,19 30,53

14,38 6,88 13,77 0,39 0,16 1,06 251.108 36,64 100

Sinh hoạt CN- TMDV Nước mưa CT Tổng

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2025 theo Kịch Bản A: Bảng: 3. 23. Tải lượng TLV suối Cái và phụ lưu 2025 A

Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp

1,60 0,80 2,27 0,02 0,02 0,11 24.135 4,82 19,97

4,05 1,85 1,72 0,17 0,04 0,32 133.483 8,15 33,73

3,71 1,85 5,28 0,05 0,04 0,26 93.490 11,19 46,30

9,36 4,49 9,27 0,25 0,10 0,69 Sinh hoạt CN- TMDV Nước mưa CT Tổng 251.108 24,16 100

Hình: 3. 16. Biểu đồ tổng tải lượng TLV suối Cái tiếp nhận năm 2025 theo Kịch Bản H và Kịch bản A

Hình: 3. 17. Tải lượng suối Cái và phụ lưu theo các kịch bản

Nhận xét: Kịch bản H có tải lượng tăng nhiều theo thời gian. KB A tải lượng kiểm soát tốt tương đối ổn định, tăng nhẹ theo thời gian. Nguồn sinh hoạt tại Kịch Bản A giảm rất mạnh so với KB H và giảm nhiều nhất trong các nguồn thải, và chiếm tỷ lệ đóng góp thấp nhất trong các nguồn thải vì nguồn thải này được giả định thu gom xử lý theo quy hoạch. Nguồn thải CN-TMDV tăng mạnh theo thời gian ở kịch bản H và hạn chế tăng theo theo thời gian ở kịch bản A.

3.3.7. Tiểu lưu vực rạch Chòm Sao - suối Đờn - rạch Vàm Búng a. Tải lượng ô nhiễm hiện trạng * Tải lượng sinh hoạt Tính đến cuối năm 2018 dân số tại tiểu lưu vực rạch Chòm Sao - suối Đờn - rạch Vàm Búng khoảng 88.607 người. Kết quả tính toán được lưu lượng nước thải sinh hoạt thoát vào tiểu lưu vực rạch Chòm Sao - suối Đờn - rạch Vàm Búng là 7.975 m3/ngày.đêm.

Tiểu lưu vực rạch Chòm Sao - suối Đờn - rạch Vàm Búng có tổng số hộ gia đình khoảng 22.152 hộ, trong đó có khoảng 18.113 hộ thuộc phạm vi thu gom dự án “Cải thiện môi trường nước Nam Bình Dương” với lưu lượng thu gom, xử lý 1.468

m3/ngày.đêm. Tổng nước thải chưa được thu gom xử lý là: 6.380 m3/ngày đêm.

Kết quả tính toán tổng tải lượng sinh hoạt thải vào tiểu lưu vực rạch Chòm Sao - suối Đờn - rạch Vàm Búng là 3,04 tấn/ngày trong đó: Tải lượng phát sinh từ khu vực được thu gom, xử lý là 0,01 tấn/ngày, chiếm 0,32%. Tải lượng phát sinh chưa được thu gom xử lý là 3,03 tấn/ngày, chiếm 99,68%.

* Tải lượng công nghiệp - thương mại, dịch vụ khác Tiểu lưu rạch Chòm Sao - suối Đờn - rạch Vàm Búng hiện nay đang tiếp nhận nước thải 28 cơ sở công nghiệp, thương mại dịch vụ với tổng lưu lượng 3.078 m3/ngày.

Kết quả tính toán tải lượng công nghiệp thải vào tiểu lưu vực rạch Chòm Sao - suối Đờn - rạch Vàm Búng là 0,34 tấn /ngày.

* Tải lượng nước mưa

Tiểu lưu rạch Chòm Sao - suối Đờn - rạch Vàm Búng với diện tích 1.808 ha theo tính toán tiếp nhận nhận nước mưa chảy tràn với lưu lượng khoảng 7850 m3/ngày.đêm với tổng tải lượng là 0,912 tấn/ngày.

* Tổng tải lượng Tổng tải lượng tại tiểu lưu vực rạch Chòm Sao - suối Đờn - rạch Vàm Búng là 5,822 tấn/ngày. Hiện nguồn gây ô nhiễm chủ yếu tiểu lưu vực rạch chòm Sao - suối Đờn - rạch Vàm Búng là hoạt động sinh hoạt chiếm 78,50%, nguyên nhân là do nước thải sinh hoạt chưa được thu gom, xử lý đạt quy chuẩn cho phép; nguồn thải công nghiệp - dịch vụ đóng góp tải lượng chiếm 5,84% và nguồn thải nước mưa chảy tràn chiếm 15,66%.

Bảng: 3. 24. Tải lượng TLV rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng 2018 Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp

6.380 1,01 0,50 1,43 0,02 0,01 0,07 3,04 70,85 Sinh hoạt

3.078 0,160 0,073 0,075 0,003 0,001 0,028 0,34 7,92 CN- TMDV

7.850 0,303 0,149 0,428 0,005 0,004 0,021 0,91 21,23 Nước mưa CT

1,48 0,72 1,93 0,02 0,02 0,12 Tổng 9.458 4,30 100

b. Tải lượng ô nhiễm năm 2020

- Tổng dân số tiểu lưu vực là 106.071 người với tổng lưu lượng 9.546 m3/ngày.đêm.

- Nguồn thải công nghiệp, thương mại dịch vụ khác: Dự báo đến năm 2020 tổng lưu lượng nước thải từ các nguồn thải công nghiệp, thương mại dịch vụ là 4.203 m3/ngày.đêm.

- Lưu lượng thải từ nước mưa chảy tràn là 7.739 m3/ngày.đêm.

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H:

Bảng: 3. 25. Tải lượng TLV rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng 2020 H Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp

9.546 1,15 0,56 1,62 0,02 0,01 0,08 3,44 71,86 Sinh hoạt

4.203 0,174 0,080 0,081 0,004 0,001 0,031 0,37 7,73 CN- TMDV

7.739 0,327 0,161 0,461 0,005 0,004 0,022 0,98 20,41 Nước mưa CT

1,65 0,80 2,16 0,03 0,02 0,13 Tổng 21.489 4,79 100

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H là: 4,79 tấn/ngày trong đó: Tải lượng sinh hoạt là 3,44 tấn/ngày chiếm 71,86%; Tải lượng công nghiệp 0,37 tấn/ngày chiếm 7.73%. Nước mưa chảy tràn đóng góp 0,98 tấn/ngày chiếm 20,41%.

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản A:

Bảng: 3. 26. Tải lượng TLV rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng 2020 A Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp

9.546 0,62 0,31 0,88 0,01 0,01 0,04 1,87 58,65 Sinh hoạt

4.203 0,160 0,073 0,075 0,003 0,001 0,028 0,34 10,72

7.739 0,327 0,161 0,461 0,005 0,004 0,022 0,98 30,63 CN- TMDV Nước mưa CT

1,11 0,54 1,42 0,02 0,01 0,09 21.489 3,19 100

Tổng

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản A là: 3,19 tấn/ngày trong đó: sinh hoạt có tải lượng 1,87 tấn/ngày chiếm 58,65%; Công nghiệp, thương mại dịch vụ đóng góp tải lượng 0,34 tấn/ngày chiếm 10,72%; Nước mưa chảy tràn đóng góp 0,98 tấn/ngày chiếm 30,63%.

Hình: 3. 18. Biểu đồ tổng tải lượng TLV rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H và Kịch bản A

c. Tải lượng ô nhiễm năm 2025

- Tổng dân số tiểu lưu vực là 129.985 người với tổng lưu lượng 11.699 m3/ngày.đêm.

- Nguồn thải công nghiệp, thương mại dịch vụ khác: Dự báo đến năm 2025 tổng lưu lượng nước thải từ các nguồn thải công nghiệp, thương mại dịch vụ là 6.467 m3/ngày.đêm.

- Lưu lượng thải từ nước mưa chảy tràn là 7.739 m3/ngày.đêm.

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2025 theo Kịch Bản H:

Bảng: 3. 27. Tải lượng TLV rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng 2025 H

Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) 11.699 1,66 0,82 2,34 0,03 0,02 0,11 Tổng tải lượng (tấn/ngày) 4,98 % Đóng góp 77,43 Sinh hoạt

6.467 0,225 0,103 0,105 0,005 0,002 0,040 0,48 7,38 CN- TMDV

7.739 0,327 0,161 0,461 0,005 0,004 0,022 0,98 15,19 Nước mưa CT

2,21 1,08 2,91 0,04 0,03 0,18 Tổng 25.905 6,43 100

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2025 theo Kịch Bản A: Bảng: 3. 28. Tải lượng TLV rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng 2025 A

Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) 11.699 0,78 0,38 1,10 0,01 0,01 0,05 Tổng tải lượng (tấn/ngày) 2,34 % Đóng góp 62,37 Sinh hoạt

6.467 0,160 0,073 0,075 0,003 0,001 0,028 0,43 11,57 CN- TMDV

7.739 0,327 0,161 0,461 0,005 0,004 0,022 0,98 26,06 Nước mưa CT

1,27 0,62 1,64 0,02 0,02 0,10 Tổng 25.905 3,75 100

Hình: 3. 19. Biểu đồ tổng tải lượng TLV rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng tiếp nhận năm 2025 theo Kịch Bản H và Kịch bản A

Hình: 3. 20. Tải lượng rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng theo các kịch bản

Nhận xét: Kịch bản H có tải lượng tăng nhiều theo thời gian. KB A tải lượng kiểm soát tốt, tăng nhẹ theo thời gian. Nguồn sinh hoạt tại Kịch Bản A giảm rất mạnh so với KB H và giảm nhiều nhất trong các nguồn thải vì nguồn thải này được giả định thu gom xử lý theo quy hoạch nhưng vẫn chiếm tỷ lệ đóng góp cao hơn các nguồn khác. Nguồn thải CN-TMDV tăng nhẹ theo thời gian ở kịch bản H và hạn chế tăng theo theo thời gian ở kịch bản A.

3.3.8. Tiểu lưu vực suối Siệp Tiểu lưu vực suối Siệp có diện tích 2.569 ha, gồm 5 phường/xã: Bình An, Bình Thắng, Dĩ An, Đông Hòa, Tân Đông Hiệp. Kết quả điều tra, khảo sát đề án như sau:

a. Tải lượng ô nhiễm hiện tại * Tải lượng sinh hoạt Tính đến cuối năm 2018 dân số tiểu lưu vực suối Siệp khoảng 112.943 người. Kết quả tính toán được lưu lượng nước thải sinh hoạt thoát vào tiểu lưu vực suối Siệp là 8.132 m3/ngày.đêm.

Tiểu lưu vực suối Siệp có tổng số hộ gia đình khoảng 28.236 hộ, trong đó không có hộ nào thuộc phạm vị thu gom dự án “Cải thiện môi trường nước Nam Bình Dương”.

Kết quả tính toán tổng tải lượng sinh hoạt thải vào tiểu lưu vực suối Siệp là 4,83 tấn/ngày.

* Tải lượng công nghiệp - thương mại, dịch vụ khác Tiểu lưu vực suối Siệp và các phụ lưu hiện nay đang tiếp nhận nước thải của 105 cơ sở công nghiệp, thương mại dịch vụ với tổng lưu lượng 10.707 m3/ngày. Các cơ sở có lưu lượng phát thải lớn là: KCN Tân Đông Hiệp B 1.615 m3/ngày.đêm, KCN Tân Đông Hiệp A 480 m3/ngày.đêm, Công ty TNHH DCT Partnes Việt Nam 1.000 m3/ngày.đêm, Công ty TNHH Phú Mỹ Hiệp 738 m3/ngày.đêm, Công ty TNHH MTV Công Nghiệp Masan VN 700 m3/ngày.đêm.

Kết quả tính toán tổng tải lượng công nghiệp thải vào tiểu lưu vực suối Siệp là 1,33 tấn/ngày.

* Tải lượng nước mưa Tiểu lưu vực suối Siệp với diện tích 2.569 ha theo tính toán tiếp nhận nhận nước mưa chảy tràn với lưu lượng khoảng 11.154 m3/ngày.đêm với tổng tải lượng là 1,3 tấn/ngày. * Tổng tải lượng Tổng tải lượng lưu vực hệ thống Suối Siệp là 9,866 tấn/ngày. Hiện nguồn gây ô nhiễm chủ yếu tiểu lưu vực Hệ thống Suối Siệp là hoạt động sinh hoạt chiếm 73,38%, nguyên nhân là do nước thải sinh hoạt chưa được thu gom, xử lý đạt quy chuẩn cho phép; nguồn thải công nghiệp - dịch vụ đóng góp tải lượng chiếm 13,48%. và nguồn thải nước mưa chảy tràn chiếm 13,14%.

Bảng: 3. 29. Tải lượng tiểu lưu vực suối Siệp 2018 Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp

8.132 1,50 1,13 0,56 1,61 0,02 0,01 4,83 64,76 Sinh hoạt

10.707 0,64 0,29 0,34 0,02 0,01 0,04 1,33 17,85 CN- TMDV

11.154 0,403 0,305 0,152 0,433 0,004 0,004 1,30 17,39 Nước mưa CT

2,53 1,72 1,06 2,06 0,03 0,05 Tổng 29.993 7,45 100

b. Tải lượng ô nhiễm năm 2020

Theo quy hoạch phát triển kinh tế, xã hội; đô thị và công nghiệp đến năm 2020:

- Tổng dân số tiểu lưu vực là 135.203 người với tổng lưu lượng 12.168 m3/ngày.đêm.

- Nguồn thải công nghiệp, thương mại dịch vụ khác: Dự báo đến năm 2020 tổng lưu lượng nước thải từ các nguồn thải công nghiệp, thương mại dịch vụ là 16.706 m3/ngày.đêm.

- Lưu lượng thải từ nước mưa chảy tràn là 10.997 m3/ngày.đêm.

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H:

Bảng: 3. 30. Tải lượng tiểu lưu vực suối Siệp 2020 H Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp

12.168 2,24 1,69 0,84 2,41 0,02 0,02 7,22 71,64 Sinh hoạt

16.706 0,70 0,32 0,38 0,02 0,01 0,04 1,47 14,58 CN- TMDV

10.997 0,430 0,326 0,162 0,463 0,005 0,004 1,39 13,78 Nước mưa CT

3,37 2,33 1,38 2,89 0,04 0,06 Tổng 39.871 10,08 100

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H là: 10,08 tấn/ngày trong đó: Tải lượng sinh hoạt là 7,22 tấn/ngày chiếm 71,64%; Tải lượng công nghiệp 1,47 tấn/ngày chiếm 14,58%. Nước mưa chảy tràn đóng góp 1,39 tấn/ngày chiếm 13,78%.

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản A:

Bảng: 3. 31. Tải lượng tiểu lưu vực suối Siệp 2020 A Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp

12.168 0,74 0,56 0,28 0,80 0,01 0,01 2,39 45,92 Sinh hoạt

16.706 0,68 0,31 0,37 0,02 0,01 0,04 1,42 27,34 CN- TMDV

10.997 0,430 0,326 0,162 0,463 0,005 0,004 1,39 26,74 Nước mưa CT

1,85 1,19 0,81 1,28 0,02 0,05 Tổng 39.871 5,19 100

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản A là: 5,19 tấn/ngày trong đó: sinh hoạt có tải lượng 2,39 tấn/ngày chiếm 45,92%; Công nghiệp, thương mại dịch vụ đóng góp tải lượng 1,42 tấn/ngày chiếm 27,34%; Nước mưa chảy tràn đóng góp 1,39 tấn/ngày chiếm 26,74%.

Hình: 3. 21. Biểu đồ tổng tải lượng TLV suối Siệp tiếp nhận năm 2020 theo Kịch

Bản H và Kịch bản A

c. Tải lượng ô nhiễm năm 2025 - Tổng dân số tiểu lưu vực là 165.685 người với tổng lưu lượng 14.912 m3/ngày.đêm.

- Nguồn thải công nghiệp, thương mại dịch vụ khác: Dự báo đến năm 2025 tổng lưu lượng nước thải từ các nguồn thải công nghiệp, thương mại dịch vụ là 25.704 m3/ngày.đêm.

- Lưu lượng thải từ nước mưa chảy tràn là 10.997 m3/ngày.đêm. Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2025 theo Kịch Bản H:

Bảng: 3. 32. Tải lượng tiểu lưu vực suối Siệp 2025 H

Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) 14.912 2,33 1,76 0,88 2,51 0,03 0,02 Tổng tải lượng (tấn/ngày) 7,53 % Đóng góp 72,48 Sinh hoạt

25.704 0,703 0,317 0,379 0,019 0,012 0,040 1,47 14,15 CN- TMDV

10.997 0,430 0,326 0,162 0,463 0,005 0,004 1,39 13,37 Nước mưa CT

3,47 2,41 1,42 2,99 0,04 0,06 Tổng 51.613 10,39 100

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2025 theo Kịch Bản A: Bảng: 3. 33. Tải lượng tiểu lưu vực suối Siệp 2025 A

Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) 14.912 0,92 0,70 0,35 0,99 0,01 0,01 Tổng tải lượng (tấn/ngày) 2,98 % Đóng góp 51,49 Sinh hoạt

25.704 0,679 0,306 0,366 0,019 0,012 0,039 1,42 24,53 CN- TMDV

10.997 0,430 0,326 0,162 0,463 0,005 0,004 1,39 23,99 Nước mưa CT

2,03 1,33 1,47 0,03 0,05 Tổng 51.613 5,79 100

0,88

Hình: 3. 22. Biểu đồ tổng tải lượng TLV suối Siệp tiếp nhận năm 2025 theo Kịch

Bản H và Kịch bản A

Hình: 3. 23. Tải lượng suối Siệp theo các kịch bản

Nhận xét: Kịch bản H có tải lượng tăng nhiều theo thời gian. KB A tải lượng kiểm soát tốt, hầu như không tăng theo thời gian. Nguồn sinh hoạt tại kịch bản A giảm rất mạnh so với KB H và giảm nhiều nhất trong các nguồn thải vì nguồn thải này được giả định thu gom xử lý theo quy hoạch nhưng vẫn chiếm tỷ lệ đóng góp cao hơn các nguồn khác. Nguồn thải CN-TMDV tăng nhẹ theo thời gian ở kịch bản H và hạn chế tăng theo theo thời gian ở kịch bản A.

3.3.9. Tiểu lưu vực kênh Bình Hòa - kênh D - Lái Thiêu - rạch Vĩnh Bình Tiểu lưu vực hệ thống kênh Bình Hòa - kênh D - Lái Thiêu - Rạch Vĩnh Bình có diện tích 4.061 ha, gồm 9 phường/xã: An Phú, Bình Hoà, Bình Nhâm, Dĩ An, Lái thiêu, Tân Bình, Tân Đông Hiệp, Thuận Giao, Vĩnh Phú. Kết quả điều tra, khảo sát Đề án như sau:

a. Tải lượng ô nhiễm hiện trạng * Tải lượng sinh hoạt Tính đến cuối năm 2018 dân số hệ thống kênh Bình Hòa - kênh D - Lái Thiêu - Rạch Vĩnh Bình khoảng 253.025 người. Kết quả tính toán được lưu lượng nước thải sinh hoạt thoát vào hệ thống kênh Bình Hòa - kênh D - Lái Thiêu - Rạch Vĩnh là 22.773 m3/ngày.đêm.

Tiểu lưu vực rạch hệ thống kênh Bình Hòa - kênh D - Lái Thiêu - Rạch Vĩnh có tổng số hộ gia đình khoảng 63.256 hộ và có 12.059 không có hộ gia đình thuộc phạm vi thu gom dự án “Cải thiện môi trường nước Nam Bình Dương”. Theo tính toán tổng nước thải phát sinh là: 4.866 m3/ngày đêm và lượng nước thải sinh hoạt chưa được thu gom là: 18.218 m3/ngày.đêm.

Kết quả tính toán tổng tải lượng sinh hoạt thải vào tiểu lưu vực hệ thống kênh Bình Hòa - kênh D - Lái Thiêu - Rạch Vĩnh là 8,38 tấn/ngày. Trong đó tải lượng từ nước thải đã được thu gom xử lý là 147 kg/ngày chiếm 1,75%. * Tải lượng công nghiệp - thương mại, dịch vụ khác Hệ thống kênh Bình Hòa - kênh D - Lái Thiêu - Rạch Vĩnh Bình hiện nay đang tiếp nhận nước thải 144 cơ sở công nghiệp, thương mại, dịch vụ với tổng lưu lượng 45.938 m3/ngày. Các cơ sở có lưu lượng phát sinh lớn vào tiểu lưu vực là: KCN VISIP 10.340 m3/ngày.đêm, KCN Sóng Thần 1 9.319 m3/ngày.đêm, KCN Sóng Thần 2 5.579 m3/ngày, KCN Đồng An 1 1.036 m3/ngày.đêm, Công ty TNHH Chyang Sheng 2.208 m3/ngày.đêm, Công ty TNHH Gloves 1.325 m3/ngày.đêm, Công ty TNHH Fieslands Campina 1.400 m3/ngày.đêm.

Kết quả tính toán tải lượng công nghiệp thải vào tiểu lưu vực hệ thống kênh Bình Hòa - kênh D - Lái Thiêu - Rạch Vĩnh Bình là 6,07 tấn/ngày.

* Tải lượng nước mưa Tiểu lưu vực suối Siệp với diện tích 4.061 ha theo tính toán tiếp nhận nhận nước mưa chảy tràn với lưu lượng khoảng 17.632 m3/ngày.đêm với tổng tải lượng là 2,048 tấn/ngày.

* Tổng tải lượng Tổng tải lượng tại tiểu lưu vực hệ thống kênh Bình Hòa - kênh D - Lái Thiêu - rạch Vĩnh Bình là 21,368 tấn/ngày. Hiện nguồn gây ô nhiễm chủ yếu tiểu hệ thống kênh Bình Hòa - kênh D - Lái Thiêu - Rạch Vĩnh Bình là hoạt động sinh hoạt chiếm 62,01%, nguyên nhân là do nước thải sinh hoạt chưa được thu gom, xử lý đạt quy chuẩn cho phép; nguồn thải công nghiệp - dịch vụ đóng góp tải lượng chiếm 28,41%. và nguồn thải nước mưa chảy tràn chiếm 9,58%.

Bảng: 3. 34. Tải lượng tiểu lưu vực Vĩnh Bình 2018

Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp

18.218 2,95 1,44 4,16 0,05 0,04 0,20 8,83 52,11

6.919 2,98 1,35 1,12 0,12 0,02 0,48 6,07 35,81

17632 0,684 0,335 0,965 0,011 0,009 0,047 2,05 12,08

6,61 3,13 6,24 0,17 0,07 0,73 Sinh hoạt CN- TMDV Nước mưa CT Tổng 42769 16,95 100

b. Tải lượng ô nhiễm năm 2020

- Tiểu lưu vực có tổng dân số là 302.894 với tổng lưu lượng nước thải phát sinh là 27.261 m3/ngày.đêm.

- Nguồn thải công nghiệp, thương mại, dịch vụ khác: Dự báo đến năm 2020 tổng lưu lượng nước thải từ các nguồn thải công nghiệp, thương mại dịch vụ là 72.188 m3/ngày.đêm.

- Lưu lượng thải từ nước mưa chảy tràn là 17.384 m3/ngày.đêm.

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H:

Bảng: 3. 35. Tải lượng tiểu lưu vực Vĩnh Bình 2020 H Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp

27.261 4,05 1,99 5,72 0,06 0,05 0,28 12,15 59,68 Sinh hoạt

72.188 2,95 1,33 1,11 0,11 0,02 0,48 6,01 29,53 CN- TMDV

17.384 0,734 0,360 1,035 0,011 0,009 0,050 2,20 10,79 Nước mưa CT

7,74 3,68 7,86 0,19 0,08 0,81 Tổng 116.832 20,35 100

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H là: 20,35 tấn/ngày trong đó: Tải lượng sinh hoạt là 12,15 tấn/ngày chiếm 59,68%; Tải lượng công nghiệp 6,01 tấn/ngày chiếm 29,53%. Nước mưa chảy tràn đóng góp 2,20 tấn/ngày chiếm 10,79%.

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản A:

Bảng: 3. 36. Tải lượng tiểu lưu vực Vĩnh Bình 2020 A Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) Tổng tải lượng (tấn/ngày) % Đóng góp

27.261 1,78 0,87 2,51 0,03 0,02 0,12 5,34 41,17 Sinh hoạt

72.188 2,67 1,21 1,01 0,10 0,02 0,43 5,44 41,92

17.384 0,734 0,360 1,035 0,011 0,009 0,050 2,20 16,91 CN- TMDV Nước mưa CT

5,19 2,44 4,55 0,14 0,05 0,60 Tổng 116.832 12,98 100

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản A là: 12,98 tấn/ngày trong đó: sinh hoạt có tải lượng 5,34 tấn/ngày chiếm 41,17%; Công nghiệp, thương mại dịch vụ đóng góp tải lượng 5,44 tấn/ngày chiếm 41,92%; Nước mưa chảy tràn đóng góp 2,20 tấn/ngày chiếm 16,91%.

Hình: 3. 24. Biểu đồ tổng tải lượng TLV kênh Bình Hòa - kênh D - Lái Thiêu - rạch Vĩnh Bình tiếp nhận năm 2020 theo Kịch Bản H và Kịch bản A

b. Tải lượng ô nhiễm năm 2025

- Tổng dân số tiểu lưu vực là 371.182 người với tổng lưu lượng 33.406 m3/ngày.đêm.

- Nguồn thải công nghiệp, thương mại dịch vụ khác: Dự báo đến năm 2025 tổng lưu lượng nước thải từ các nguồn thải công nghiệp, thương mại dịch vụ là 111.070 m3/ngày.đêm.

- Lưu lượng thải từ nước mưa chảy tràn là 17.384 m3/ngày.đêm.

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2025 theo Kịch Bản H: Bảng: 3. 37. Tải lượng tiểu lưu vực Vĩnh Bình 2025 H

Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) 33.406 4,00 1,96 5,65 0,06 0,05 0,27 Tổng tải lượng (tấn/ngày) 12 % Đóng góp 57,07 Sinh hoạt

111.070 3,35 1,52 1,26 0,13 0,02 0,54 6,83 32,49 CN- TMDV

17.384 0,734 0,360 1,035 0,011 0,009 0,050 2,20 10,44 Nước mưa CT

8,09 3,84 7,94 0,20 0,08 0,87 Tổng 161.860 21,02 100

Tổng tải lượng tiểu lưu vực tiếp nhận năm 2025 theo Kịch Bản A: Bảng: 3. 38. Tải lượng tiểu lưu vực Vĩnh Bình 2025 A

Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Lưu lượng (m3/ngày) 33.406 2,23 1,09 3,14 0,03 0,03 0,15 Tổng tải lượng (tấn/ngày) 6,68 % Đóng góp 44,25 Sinh hoạt

111.070 3,06 1,38 1,15 0,12 0,02 0,49 6,22 41,21

17.384 0,734 0,360 1,035 0,011 0,009 0,050 2,20 14,54 CN- TMDV Nước mưa CT

6,02 2,83 5,33 0,16 0,06 0,70 Tổng 161.860 15,09 100

Hình: 3. 25. Biểu đồ tổng tải lượng TLV kênh Bình Hòa - kênh D - Lái Thiêu - rạch Vĩnh Bình tiếp nhận năm 2025 theo Kịch Bản H và Kịch bản A

Hình: 3. 26. Tải lượng suối rạch Vĩnh Bình theo các kịch bản

Nhận xét: Kịch bản H có tải lượng tăng nhiều theo thời gian. KB A tải lượng kiểm soát tốt, tăng nhẹ theo thời gian. Nguồn sinh hoạt tại Kịch Bản A giảm rất mạnh so với KB H và giảm nhiều nhất trong các nguồn thải vì nguồn thải này giả định được thu gom xử lý theo quy hoạch, chiếm tỷ lệ đóng góp tương đương nguồn thải công nghiệp. Nguồn thải CN-TMDV tăng nhẹ theo thời gian ở kịch bản H và hạn chế tăng theo theo thời gian ở kịch bản A.

* Nhận xét chung:

Nhìn chung đối với 5 suối, rạch nghiên cứu ở kịch bản H năm 2025 thì tải lượng nguồn thải nước thải sinh hoạt chiếm tỷ lệ cao nhất là 50,20% tổng tải lượng, kế đến là tải lượng nước thải công nghiệp - dịch vụ, đóng góp tỷ lệ tải lượng thấp nhất là nước mưa chảy tràn 15 phút đầu các cơn mưa.

Về lưu lượng thì nguồn thải nước thải công nghiệp - dịch vụ chiếm tỷ lệ cao nhất là 54,97% tổng tải lượng, kế đến là lưu lượng nước mưa chảy tràn 15 phút đầu các cơn mưa chiếm 26,25% và đóng góp tỷ lệ lưu lượng thấp nhất là nước thải sinh hoạt 18,78%.

Hình: 3. 27. Tỷ lệ tải lượng vả lưu lượng theo kịch bản H 2025

CHƯƠNG 4

DỰ BÁO CHẤT LƯỢNG NƯỚC VÀ TÍNH TOÁN KHẢ NĂNG TIẾP NHẬN CỦA CÁC NGUỒN NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG

4.1. CƠ SỞ DỰ BÁO CHẤT LƯỢNG VÀ TÍNH TOÁN KHẢ NĂNG TIẾP NHẬN

Khả năng tiếp nhận nước thải của nguồn nước là khả năng nguồn nước có thể tiếp nhận được thêm một tải lượng ô nhiễm nhất định mà vẫn đảm bảo nồng độ các chất ô nhiễm trong nguồn nước không vượt quá giới hạn được quy định trong các quy chuẩn, tiêu chuẩn chất lượng nước cho mục đích sử dụng của nguồn nước tiếp nhận.

Nguồn tiếp nhận nước thải là nguồn nước mặt hoặc vùng nước biển ven bờ, có

mục đích sử dụng xác định, nơi mà nước thải được xả vào.

Khả năng tiếp nhận nước thải của nguồn nước có liên quan chặt chẽ với khả năng tự làm sạch của nguồn nước. Mỗi dòng sông, đoạn sông đều có khả năng tự làm sạch nhất định của nó. Khả năng này phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như: Chế độ thủy văn (lưu lượng, vận tốc dòng chảy), nhiệt độ, độ dốc thủy lực, độ uốn khúc của sông và thành phần hóa học, sinh học của nước sông. Đây là một quá trình phước tạp cả về phương diện vật lý, hóa học và sinh học. Đối với các sông bị nhiễm mặn, do sự chi phối của thủy triều và lượng nước từ thượng nguồn đổ ra nên thường tạo ra các vùng giáp nước - ở đó vận tốc và thủy lực dòng chảy rất thấp, tạo điều kiện cho sự tích tụ ô nhiễm; một số đoạn sông còn xảy ra quá trình dịch chuyển cả một khối nước lên xuống theo các pha triều trong ngày. Làm giảm đáng kể khả năng tự làm sạch của sông.

Ứng dụng mô hình thủy lực MIKE 11 tích hợp cơ sở dữ liệu, GIS và mô hình toán hỗ trợ đánh giá sức chịu tải vùng nghiên cứu.

Nội dung 1: Xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ cho bài toán bao gồm:

+ Dữ liệu thủy lực khu vực nghiên cứu

+ Dữ liệu các nguồn thải của khu vực nghiên cứu

+ Dữ liệu quan trắc chất lượng nước mặt và nước thải trong khu vực nghiên cứu.

Nội dung 2: Chạy mô hình MIKE 11 module HD và AD xác định lưu lượng và chất lượng nước tại các mặt cắt. Đánh giá và lập bản đồ khả năng chịu tải cho khu vực nghiên cứu. Các dữ liệu đầu vào:

Hình: 4. 1. Dữ liệu đầu vào mô hình

Sau khi đã thực hiện chạy Mike 11 HD, hiệu chỉnh và kiểm định với hệ số Nash ở mức đáng tin cậy, tiến hành chạy mô phỏng AD trên khu vực nghiên cứu. Dữ liệu đầu vào được sử dụng để chạy MIike 11 AD gồm các dữ liệu chạy Mike 11 HD và dữ liệu quan trắc nước mặt tại các biên. Dữ liệu quan trắc cùng với vị trí, nồng độ tại mỗi điểm.

4.1.1. Hiệu chỉnh và kiểm định mô hình thủy lực

a) Hiệu chỉnh mô hình thủy lực

Nghiên cứu sử dụng số liệu mực nước và lưu lượng thực đo tại 8 trạm Phú Cường, Bình Phước, Cát Lái, Hóa An, Phú An, Nhà Bè, Ngã Bảy, Cái Mép, Vàm Cỏ, Vàm Sát từ 09:00 ngày 26/04/2013 đến 20:00 ngày 28/4/2013 để hiệu chỉnh mô hình. Hình 3.2 biểu diễn kết quả mực nước thực đo và mực nước tính toán, lưu lượng thực đo và tính toán.

(a)

(b)

(c)

(d)

(e)

(f)

(g)

Hình: 4. 2. Mực nước (hình bên trái) và lưu lượng (hình bên phải) sau hiệu chỉnh: (a) trạm Hóa An, (b) trạm Cát Lái, (c) trạm Phú Cường, (d) trạm Bình Phước, (e) trạm Phú An, (f) trạm Nhà Bè, (g) trạm Vàm Sát, (h) trạm Vàm Cỏ

Hình 4.2 cho thấy kết quả tính toán tương đối phù hợp với kết quả thực đo, chỉ số NSE và R2 giữa kết quả đo đạc và tính toán ở các trạm hầu hết ở mức cao - trên 0,8. Theo đó, bộ thông số nhám tìm được sau hiệu chỉnh (Bảng 4.1) được dùng để tính toán thủy lực phục vụ kiểm định ở bước sau.

Bảng: 4. 1 Hệ số nhám trên các sông (dùng trong hệ SI) sau hiệu chỉnh

Tên sông Hệ số Manning Tên sông

Đồng Nai Sài Gòn Nhà Bè Lòng Tàu Đồng Tranh Đồng Môn Sông Buông Sông Bé Phú Xuân 0,035 0,033 0,032 0,026 0,021 0,020 0,030 0,033 0,021 Thị Vải Soài Rạp Dinh Bà Vàm Cỏ Tây Vàm Cỏ Đông Vàm Sát Gò Gia Bến Lức Rạch Chiếc Hệ số Manning 0,022 0,022 0,020 0,028 0,028 0,020 0,020 0,031 0,033

Hệ số nhám phân bố trên mạng sông nhìn chung giảm dần từ thượng nguồn xuống hạ lưu. Trên thượng nguồn do ảnh hưởng như độ nhám bề mặt cao, có nhiều lớp phủ thực vật và vật cản, sông có nhiều uốn khúc, quanh co… nên chọn hệ số nhám cao trong khoảng 0,030 - 0,035; dưới hạ nguồn chọn khoảng 0,020 - 0,025; các vị trí khác chọn khoảng 0,028.

b) Kiểm định mô hình thủy lực

Như đã đề cập, thời gian kiểm định từ 29/2/2017 0:00 đến 31/3/2017 23:00:00 tại các trạm Biên Hòa, Thủ Dầu Một và Nhà Bè. Kết quả kiểm định mô hình được trình bày ở Hình 4.3 (trong đó đường màu xanh là giá trị thực đo và đường màu đỏ là giá trị mô phỏng).

R2 = 0,940

(a) Trạm Biên Hòa

R2 = 0,955

(b) Trạm Thủ Dầu Một

R2 = 0,989

(c) Trạm Nhà Bè Hình: 4. 3. Kết quả kiểm định mô hình thuỷ lực Kết quả kiểm định mô hình toán tương đối phù hợp với thực đo với chỉ số R2 cao - trên 0,9. Như vậy, hiệu chỉnh và kiểm định khá tốt, theo đó, bộ thông số của mô hình thủy lực được chọn để mô phỏng chất lượng nước tại khu vực nghiên cứu.

4.1.2. Hiệu chỉnh và kiểm định mô hình chất lượng nước

a) Hiệu chỉnh mô hình chất lượng nước

Nồng độ các thông số tính toán được tính trung bình trong chuỗi sô liệu từ 9:00 29/3/2017 - 8:00 31/3/2017 - cùng khoảng thời gian quan trắc các thông số CLN. Kết quả hiệu chỉnh các thông số chất lượng nước được trình bày ở Hình 3.4.

(a)

(b)

(c)

(d)

(e)

3-, (e) NO3

(f) Hình: 4. 4. Kết quả hiệu chỉnh các thông số CLN -, (f) NH4 (a) COD, (b) SS, (c) BOD, (d)PO4

- (6,63 - 28,05%) và NH4

3- (1,22 - 28,54%), NO3

Với kết quả hiệu chỉnh trên, sai số (%) của mô hình giữa giá mô phỏng và thực đo theo các thông số là: COD (3,33 - 33,9%), TSS (1,77 - 18,9%), BOD (1,08 - 19,01%), + (0,67 - 25,9%). Như vậy, bộ PO4 thông số hiệu chỉnh mô hình nhìn chung là tương đôi phù hợp.

b) Kiểm định mô hình chất lượng nước

Như đã đề cập, kết quả kiểm định CLN tại hai vị trí quan trắc, đo đạc liên tục các thông số chất lượng nước trong khoảng thời gian từ 9:00 29/3/2017 - 9:00 31/3/2017) là hợp lưu sông Thị Tính với sông Sài Gòn và hợp lưu của suối Cái với Sông Đồng Nai với kết quả mô phỏng từ mô hình tính toán được xuất kết quả trong khoảng thời gian tương tự được trình bày ở các Hình 4.5 và Hình 4.6 (đường màu đỏ là giá trị mô phỏng, đường màu xanh là giá trị thực đo).

(a) (b)

Hình: 4. 5. Kết quả kiểm định chất lượng nước tại hợp lưu sông Thị tính và sông Sài Gòn (a) - BOD; (b) - NH4; (c) - NO3; (4) - PO4

(a) (b)

Hình: 4. 6. Kết quả kiểm định chất lượng nước tại hợp lưu suối Cái và sông Đồng Nai (a) - BOD; (b) - NH4; (c) - NO3; (4) - PO4

Việc mô phỏng chất lượng nước phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như: kết quả tính toán tải lượng, độ chính xác của các kết quả quan trắc, hay các quá trình phức tạp trong Modul Ecolab ... Kết quả kiểm định CLN tại các vị trí quan trắc liên tục cho chỉ số tương quan khoảng 0,7, đồng thời độ lớn của các chất ô nhiễm được mô phỏng khá tốt. Theo đó, kết quả kiểm định trên đã tương đối phù hợp và có thể sử dụng để dự báo chất lượng nước trong tương lai.

4.1.3. Mô hình đánh giá khả năng chịu tải

Mô hình đánh giá khả năng tiếp nhận nước thải được thực hiện theo Thông tư 76/2017/TT-BTNMT.

Hình: 4. 7. Mô hình đánh giá khả năng chịu tải theo TT76/2017/BTNMT

Chuẩn bị thông số đầu vào: Gồm ba nhóm dữ liệu chính: Nhóm thứ nhất gồm lưu lượng và chất lượng nước của nguồn nước mặt.

Nhóm thứ hai gồm lưu lượng và chất lượng các nguồn thải.

Nhóm thứ ba gồm số liệu quy chuẩn/tiêu chuẩn được sử dụng để đối chiếu. Ở đây tác giả sử dụng QCVN 08-MT/2015/BTNMT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước mặt để so sánh.

4.2. KẾT QUẢ DỰ BÁO CHẤT LƯỢNG NƯỚC MẶT NĂM 2020, 2025 Đề án sử dụng mô hình MIKE 11 với các điều kiện biên được chọn thực tế ở đoạn sông nghiên cứu, dự báo diễn biến chất lượng nước và khả năng chịu tải của 5 suối lựa chọn. Ngoài ra Đề án kế thừa số liệu dự báo và tính toán của 4 sông trên địa bàn tỉnh Bình Dương của Đề tài đã được phê duyệt: “Đánh giá khả năng chịu tải của các dòng sông trên địa bàn tỉnh Bình Dương để phục vụ cấp phép xả thải” do PGS.TS.Nguyễn Kỳ Phùng làm chủ nhiệm, cụ thể như sau:

4.2.1. Kết quả tính toán dự báo chất lượng các đối tượng nghiên cứu Vị trí trích xuất, tính toán, dự báo chất lượng nước tại 4 sông: sông Đồng Nai, sông Sài Gòn, sông Bé, sông Thị Tính được thể hiện qua bản đồ dưới đây:

Hình: 4. 8. Sơ đồ vị trí các điểm nút tính toán chất lượng nước mặt

Ghi chú: Vị trí các điểm nút

Sông Đồng Nai: KQ01 - KQ14, KQ44 - KQ46

Sông Sài Gòn: KQ15 - KQ35

Sông Bé: KQ36 - KQ43

Sông Thị Tính: KQ47 - KQ56

4.2.1.1. Sông Sài Gòn

Kết quả tính toán lan truyền nồng độ chất ô nhiễm có trong nước sông Sài Gòn trên địa bàn tỉnh Bình Dương được trình bày trong bảng sau:

Bảng: 4. 2 Dự báo chất lượng nước sông Sài Gòn thời điểm 2020, kịch bản H (mg/l)

+

Điểm nút DO COD

3-

TSS BOD5 NH4 PO4

4,70 4,80 4,90 5,00 5,00 5,10 5,20 5,40 5,60 5,60 5,70 5,60 5,60 5,60 5,50 5,50 5,40 5,30 5,20 5,20 5,20 3,00 2,60 2,10 7,40 8,00 11,50 10,30 6,80 5,00 3,90 3,20 5,00 6,70 9,20 9,50 7,60 5,40 3,50 2,70 1,60 1,20 13,70 11,00 7,50 5,30 11,00 33,10 29,80 15,40 9,40 6,50 6,30 16,50 25,40 41,20 56,40 57,20 42,90 26,80 20,90 12,50 4,30 0,12 0,11 0,10 0,09 0,20 0,54 0,63 0,49 0,43 0,38 0,33 0,39 0,48 0,68 0,88 0,90 0,75 0,56 0,46 0,31 0,21 0,10 0,08 0,06 0,05 0,15 0,50 0,38 0,06 0,01 0,00 0,01 0,05 0,05 0,08 0,18 0,28 0,30 0,32 0,33 0,26 0,18 27,80 26,20 23,60 21,50 32,60 77,60 89,90 71,60 61,40 54,10 47,70 55,10 64,50 82,80 97,30 93,20 71,30 48,10 39,00 26,60 16,00

≥ 5 6 15 0,3 0,2 30 KQ15 KQ16 KQ17 KQ18 KQ19 KQ20 KQ21 KQ22 KQ23 KQ24 KQ25 KQ26 KQ27 KQ28 KQ29 KQ30 KQ31 KQ32 KQ33 KQ34 KQ35 QCVN 08- MT:2015/BTNMT, A2

Nhận xét: Kết quả tính toán chất lượng nước sông Sài Gòn kịch bản H, năm 2020 cho thấy chất lượng nước sông đang ở mức trung bình, kém và có vị trí rất kém. Nồng độ từng chất ô nhiễm như sau:

Nồng độ DO trong nước mặt trên sông Sài Gòn dao động từ 4,80 - 5,70 mg/l; Nồng độ BOD trong nước mặt trên sông Sài Gòn dao động từ 1,20 -11,50 mg/l; Nồng độ COD trong nước mặt trên sông Sài Gòn dao động từ 4,30 -57,20 mg/l; + trong nước mặt trên sông Sài Gòn dao động từ 0,09 -0,90 mg/l; Nồng độ NH4 Nồng độ Photpho tổng trong nước mặt trên s.Sài Gòn từ 0,00 -0,50mg/l; Nồng độ TSS trong nước mặt trên sông Sài Gòn dao động từ 16,00 -97,30 mg/l.

Dựa trên kết quả dự báo chất lượng, xây dựng biểu đồ WQI như sau :

Hình: 4. 9. Bản đồ chỉ số WQI kịch bản H, năm 2020

Bảng: 4. 3. Dự báo chất lượng nước sông Sài Gòn 2020 kịch bản A (mg/l)

+

Điểm nút DO BOD COD

3-

TSS NH4 PO4

4,70 4,80 4,90 5,00 5,10 5,10 5,20 5,40 5,60 5,60 5,70 5,60 5,60 5,60 5,50 5,50 5,40 5,30 5,30 5,20 5,20 3,00 2,60 2,10 1,80 1,60 1,50 1,20 1,90 1,70 1,50 1,40 1,40 1,40 1,50 1,50 1,40 1,30 1,30 1,30 1,40 1,90 13,70 11,00 7,50 5,20 4,20 3,70 2,70 2,60 3,10 2,80 2,70 3,00 2,20 2,90 3,20 3,80 3,20 2,20 1,80 3,40 3,30 0,12 0,11 0,10 0,09 0,10 0,14 0,15 0,12 0,10 0,09 0,08 0,08 0,09 0,12 0,17 0,18 0,16 0,12 0,10 0,09 0,13 0,10 0,08 0,06 0,04 0,05 0,08 0,05 0,01 0,00 0,00 0,00 0,01 0,01 0,01 0,05 0,09 0,11 0,10 0,10 0,10 0,13 27,80 26,20 23,60 21,30 19,90 18,40 16,40 14,10 12,30 11,00 9,50 8,10 7,40 6,50 6,40 6,10 5,10 3,70 3,20 3,70 6,40

≥ 5 6 15 0,3 0,2 30 KQ15 KQ16 KQ17 KQ18 KQ19 KQ20 KQ21 KQ22 KQ23 KQ24 KQ25 KQ26 KQ27 KQ28 KQ29 KQ30 KQ31 KQ32 KQ33 KQ34 KQ35 QCVN 08- MT:2015/BTNMT, A2

- Kết quả tính toán chất lượng nước sông Sài Gòn mùa, kịch bản A, năm 2020 cho thấy chất lượng nước sông đang ở mức tốt và rất tốt. Nồng độ từng chất ô nhiễm như sau:

+ Nồng độ DO trong nước mặt trên sông Sài Gòn dao động từ 4,70 - 5,70 mg/l;

+ Nồng độ BOD trong nước mặt trên sông Sài Gòn dao động từ 1,20 - 3,00 mg/l;

+ Nồng độ COD trong nước mặt trên sông Sài Gòn từ 1,80 - 13,70 mg/l;

+ trong nước mặt trên sông Sài Gòn dao động từ 0,09 -0,18 mg/l;

+ Nồng độ NH4

+ Nồng độ Photpho tổng trong nước mặt trên sông Sài Gòn từ 0,00 -0,13 mg/l;

+ Nồng độ TSS trong nước mặt trên sông Sài Gòn dao động từ 3,20 -27,80 mg/l.

Dựa trên kết quả dự báo chất lượng, xây dựng biểu đồ WQI như sau :

Hình: 4. 10. Bản đồ chỉ số WQI kịch bản A, năm 2020

4.2.1.2. Sông Đồng Nai Kết quả tính toán lan truyền nồng độ chất ô nhiễm có trong nước sông Đồng Nai trên địa bàn tỉnh Bình Dương được trình bày trong bảng sau:

Bảng: 4. 4. Dự báo chất lượng nước sông Đồng Nai 2020 kịch bản H (mg/l)

+

Điểm nút DO BOD COD

3-

TSS NH4 PO4

KQ1 6,20 2,30 7,70 0,20 0,96 30,40

KQ2 6,30 7,50 25,30 0,47 0,84 77,50

KQ3 6,20 8,70 24,10 0,40 0,74 78,00

KQ4 6,10 7,20 17,20 0,26 0,53 73,00

KQ5 5,90 7,70 10,20 0,23 0,42 69,10

KQ6 5,80 9,20 9,90 0,25 0,43 76,70

KQ7 5,70 11,10 8,20 0,25 0,42 81,60

KQ8 5,40 15,40 7,20 0,28 0,41 91,50

KQ9 5,20 19,20 8,70 0,36 0,45 104,10

KQ10 5,10 15,00 8,00 0,34 0,38 100,30

KQ11 4,90 3,70 8,70 0,30 0,32 89,40

KQ12 4,90 1,90 9,00 0,28 0,32 80,80

KQ13 5,00 1,40 7,20 0,24 0,28 69,50

KQ14 5,10 1,20 5,40 0,20 0,22 59,60

KQ44 6,50 11,80 87,10 1,44 0,90 195,70

KQ45 6,60 12,00 105,10 1,75 1,24 238,00

KQ46 6,50 27,80 113,30 1,96 1,44 265,90

≥ 5 6 15 0,3 0,2 30

QCVN 08- MT:2015/BTNMT, A2

Nhận xét: Kết quả tính toán chất lượng nước sông Đồng Nai kịch bản H, năm 2020 cho thấy chất lượng nước sông đang ở mức kém, rất kém. Nồng độ từng chất ô nhiễm như sau:

+ Nồng độ DO trong nước mặt trên sông Đồng Nai dao động từ 4,90 - 6,60 mg/l;

+ Nồng độ BOD trong nước mặt trên sông Đồng Nai dao động từ 1,20 -27,80 mg/l;

+ Nồng độ COD trong nước mặt trên sông Đồng Nai từ 5,40 - 113,30 mg/l;

+ Nồng độ NH4+ trong nước mặt trên sông Đồng Nai dao động từ 0,20 - 1,96 mg/l;

+ Nồng độ Photpho tổng trong nước mặt trên sông Đồng Nai từ 0,22 -1,44 mg/l;

+ Nồng độ TSS trong nước mặt trên sông Đồng Nai từ 59,60 - 265,90 mg/l.

Dựa trên kết quả dự báo chất lượng, xây dựng biểu đồ WQI như sau :

Hình: 4. 11. Bản đồ chỉ số WQI kịch bản H, năm 2020 Bảng: 4. 5 Dự báo chất lượng nước sông Đồng Nai 2020 kịch bản A (mg/l).

+

Điểm nút DO BOD COD

3-

TSS NH4 PO4

2,00 3,20 2,90 2,40 1,80 1,70 1,50 1,40 1,20 1,90 1,20 1,10 1,00 1,00 8,90 8,50 8,10 6,80 7,00 6,10 4,50 2,20 2,40 3,40 3,00 2,80 2,80 3,20 3,80 4,00 3,90 14,20 13,60 12,70 0,18 0,21 0,17 0,12 0,09 0,08 0,07 0,07 0,07 0,07 0,07 0,08 0,07 0,07 0,43 0,47 0,49 0,95 0,60 0,51 0,37 0,26 0,22 0,19 0,15 0,12 0,10 0,10 0,14 0,15 0,12 0,10 0,13 0,15 6,20 6,30 6,20 6,10 5,90 5,80 5,70 5,40 5,20 5,10 4,90 4,90 5,00 5,10 6,50 6,60 6,50 26,70 27,60 26,30 23,80 20,10 19,10 18,20 16,20 14,70 13,10 11,40 11,10 10,40 9,50 36,80 36,00 35,00

≥ 5 6 15 0,3 0,2 30 KQ1 KQ2 KQ3 KQ4 KQ5 KQ6 KQ7 KQ8 KQ9 KQ10 KQ11 KQ12 KQ13 KQ14 KQ44 KQ45 KQ46 QCVN 08- MT:2015/B TNMT, A2

Nhận xét: kết quả tính toán chất lượng nước sông Đồng Nai kịch bản A, năm 2020 cho thấy chất lượng nước sông đang ở mức tốt và rất tốt. Nồng độ từng chất ô nhiễm như sau:

+ Nồng độ DO trong nước mặt trên sông Đồng Nai dao động từ 4,90 - 6,60 mg/l;

+ Nồng độ BOD trong nước mặt trên sông Đồng Nai dao động từ 1,00 -8,90 mg/l;

+ Nồng độ COD trong nước mặt trên sông Đồng Nai dao động từ 2,20 - 13,60 mg/l;

+ Nồng độ NH4+ trong nước mặt trên sông Đồng Nai dao động từ 0,07 - 0,49 mg/l;

+ Nồng độ Photpho tổng trong nước mặt trên sông Đồng Nai từ 0,10 -0,95 mg/l;

+ Nồng độ TSS trong nước mặt trên sông Đồng Nai dao động từ 9,50 - 36,80 mg/l.

Dựa trên kết quả dự báo chất lượng, xây dựng biểu đồ WQI như sau :

Hình: 4. 12. Bản đồ chỉ số WQI, kịch bản A, năm 2020

4.2.1.3. Sông Bé

Kết quả tính toán lan truyền nồng độ chất ô nhiễm có trong nước sông Bé trên địa bàn tỉnh Bình Dương được trình bày trong bảng sau:

Bảng: 4. 6 Dự báo chất lượng nước sông Bé thời điểm 2020 kịch bản H (mg/l)

+

Điểm nút DO BOD COD

3-

TSS NH4 PO4

17,80 8,40 5,30 17,20 8,50 5,00 17,20 8,60 5,00 16,90 8,60 5,00 4,80 40,30 9,30 5,60 10,00 47,00 5,80 11,60 72,60 6,30 12,10 91,40 0,32 0,31 0,31 0,30 0,60 0,72 1,07 1,43 0,10 0,06 0,07 0,05 0,27 0,12 0,54 0,93 37,20 37,30 37,60 37,60 77,70 97,10 146,10 194,50

KQ36 KQ37 KQ38 KQ39 KQ40 KQ41 KQ42 KQ43 QCVN 08- 0,3 0,2 30 6 15

MT:2015/BTNMT, A2 ≥ 5

- Nhận xét:

kết quả tính toán chất lượng nước sông Bé kịch bản H, năm 2020 cho thấy chất lượng nước sông đang ở mức trung bình, kém và có vị trí rất kém. Nồng độ từng chất ô nhiễm như sau:

Nồng độ DO trong nước mặt trên sông Bé dao động từ 4,80 - 6,30 mg/l;

Nồng độ BOD trong nước mặt trên sông Bé dao động từ 8,40 -12,10 mg/l;

Nồng độ COD trong nước mặt trên sông Bé dao động từ 16,90 - 91,40 mg/l;

Nồng độ NH4+ trong nước mặt trên sông Bé dao động từ 0,30 - 1,43 mg/l;

Nồng độ Photpho tổng trong nước mặt trên sông Bé từ 0,05 -0,93 mg/l;

Nồng độ TSS trong nước mặt trên sông Bé dao động từ 37,20 - 194,50 mg/l.

Dựa trên kết quả dự báo chất lượng, xây dựng biểu đồ WQI như sau :

Hình: 4. 13. Bản đồ chỉ số WQI kịch bản H, năm 2020) Bảng: 4. 7 Dự báo chất lượng nước sông Bé thời điểm 2020 kịch bản A (mg/l).

+

Điểm nút DO BOD COD

3-

TSS NH4 PO4

KQ36 5,30 8,40 17,80 0,32 0,10 37,20

KQ37 5,00 8,50 17,20 0,31 0,06 37,30

KQ38 5,00 8,60 17,20 0,31 0,07 37,60

KQ39 5,00 8,60 16,90 0,30 0,05 37,60

KQ40 4,80 9,10 17,30 0,34 0,05 38,40

KQ41 5,60 9,50 16,80 0,34 0,02 38,90

KQ42 5,80 9,80 16,40 0,39 0,06 38,50

KQ43 6,30 9,20 15,00 0,43 0,10 37,30

≥ 5 6 15 0,3 0,2 30

QCVN 08- MT:2015/B TNMT, A2

Nhận xét: Kết quả tính toán chất lượng nước sông Bé mùa mưa, kịch bản A, năm 2020 cho thấy chất lượng nước sông đang ở mức trung bình. Nồng độ từng chất ô nhiễm như sau:

Nồng độ DO trong nước mặt trên sông Bé dao động từ 4,80 - 6,30 mg/l;

Nồng độ BOD trong nước mặt trên sông Bé dao động từ 8,40 -9,80 mg/l;

Nồng độ COD trong nước mặt trên sông Bé dao động từ 15,00 - 17,80 mg/l;

Nồng độ NH4+ trong nước mặt trên sông Bé dao động từ 0,30 - 0,43 mg/l;

Nồng độ Photpho tổng trong nước mặt trên sông Bé từ 0,02 - 0,10 mg/l;

Nồng độ TSS trong nước mặt trên sông Bé dao động từ 37,20 - 38,90 mg/l.

Dựa trên kết quả dự báo chất lượng, xây dựng biểu đồ WQI như sau :

Hình: 4. 14. Bản đồ chỉ số WQI kịch bản A, năm 2020)

4.2.1.4. Sông Thị Tính Kết quả tính toán lan truyền nồng độ chất ô nhiễm có trong nước sông Thị Tính trên địa bàn tỉnh Bình Dương được trình bày trong bảng sau:

Bảng: 4. 8 Kết quả tính toán dự báo chất lượng nước sông Thị Tính thời điểm 2020, kịch bản H (mg/l).

+

Điểm nút DO BOD COD

3-

TSS NH4 PO4

5,30 4,20 2,40 3,40 4,80 5,50 4,60 3,10 2,60 4,10 15,20 15,80 5,60 5,50 28,60 23,20 17,00 11,50 2,90 16,00 26,50 18,30 13,40 10,70 49,20 47,80 19,00 15,30 5,40 25,80 0,28 0,47 0,01 0,01 0,64 0,98 0,63 0,23 0,00 0,14 0,37 0,32 0,07 0,11 0,85 0,57 0,36 0,22 0,04 0,47 91,60 8,10 4,20 4,60 67,90 109,00 11,00 3,70 3,00 14,30

≥ 5 6 15 0,3 0,2 30 KQ47 KQ48 KQ49 KQ50 KQ51 KQ52 KQ53 KQ54 KQ55 KQ56 QCVN 08- MT:2015/BTNMT, A2

- Nhận xét: kết quả tính toán chất lượng nước sông Thị Tính kịch bản H, năm 2020 cho thấy chất lượng nước sông đang ở mức trung bình, kém và có nhiều vị trí rất kém. Nồng độ từng chất ô nhiễm như sau:

Nồng độ DO trong nước mặt trên sông Thị Tính dao động từ 2,40 - 5,50 mg/l;

Nồng độ BOD trong nước mặt trên sông Thị Tính dao động từ 2,90 -28,60 mg/l;

Nồng độ COD trong nước mặt trên sông Thị Tính dao động từ 5,40 - 49,20 mg/l;

Nồng độ NH4+ trong nước mặt trên sông Thị Tính dao động từ 0,00 - 0,98 mg/l;

Nồng độ Photpho tổng trong nước mặt trên sông Thị Tính từ 0,04 - 0,85 mg/l;

Nồng độ TSS trong nước mặt trên sông Thị Tính dao động từ 3,00 - 109,00 mg/l.

Dựa trên kết quả dự báo chất lượng, xây dựng biểu đồ WQI như sau :

Hình: 4. 15. Bản đồ chỉ số WQI kịch bản H, năm 2020) Bảng: 4. 9. Kết quả tính toán dự báo chất lượng nước sông Thị Tính thời điểm 2020, kịch bản A (mg/l)

+

Điểm nút DO BOD COD

3-

TSS NH4 PO4

5,40 4,20 2,40 3,40 4,80 5,50 4,60 3,10 2,60 4,10 1,20 3,60 4,00 1,30 1,90 1,20 17,00 11,40 1,40 1,60 2,40 8,00 7,50 2,80 2,40 1,90 29,00 15,30 3,40 2,80 0,07 0,47 0,01 0,00 0,10 0,15 0,63 0,23 0,00 0,02 0,12 0,32 0,06 0,02 0,11 0,07 0,36 0,22 0,02 0,06 15,10 8,10 10,10 10,00 11,50 4,90 11,00 3,70 10,00 10,30

≥ 5 6 15 0,3 0,2 30 KQ47 KQ48 KQ49 KQ50 KQ51 KQ52 KQ53 KQ54 KQ55 KQ56 QCVN 08- MT:2015/BTNMT, A2

100

- Nhận xét: Kết quả tính toán chất lượng nước sông Thị Tính kịch bản A, năm 2020

cho thấy chất lượng nước sông ở mức tốt và rất tốt. Nồng độ từng chất ô nhiễm như sau:

Nồng độ DO trong nước mặt trên sông Thị Tính dao động từ 2,40 - 5,50 mg/l;

Nồng độ BOD trong nước mặt trên sông Thị Tính dao động từ 1,20 - 17,00 mg/l;

Nồng độ COD trong nước mặt trên sông Thị Tính dao động từ 2,40 - 29,00 mg/l;

Nồng độ NH4+ trong nước mặt trên sông Thị Tính dao động từ 0,00 - 0,63 mg/l;

Nồng độ Photpho tổng trong nước mặt trên sông Thị Tính từ 0,02 - 0,36 mg/l;

Nồng độ TSS trong nước mặt trên sông Thị Tính dao động từ 3,70 - 15,10 mg/l.

Dựa trên kết quả dự báo chất lượng, xây dựng biểu đồ WQI như sau :

Hình: 4. 16 . Bản đồ chỉ số WQI kịch bản A, năm 2020)

4.2.1.5. Suối Cát

Kết quả mô phỏng chất lượng nước của suối Cát theo các kịch bản được thể hiện qua biểu đồ dưới đây:

Hình: 4. 17 . Biểu đồ diễn biến tỷ lệ vượt quy chuẩn CLN các kịch bản tại suối Cát

101

Nhận xét: Kết quả mô phỏng cho thấy chất lượng nước của suối Cát đang bị ô nhiễm và ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn.

- Các thông số hiện đang ô nhiễm nghiêm trọng khi so sánh với QCVN 08-MT: 2015/BTNMT, cột B1 như sau: COD vượt quy chuẩn 4,7 lần, BOD5 vượt quy chuẩn 4,66 lần, NH4+ vượt quy chuẩn 13,89 lần. Nguyên nhân do suối hiện đang là nguồn tiếp nhận nước thải dân sinh, công nghiệp dịch vụ rất lớn. Nhận thấy được sự cải thiện chất lượng nước ở kịch bản A so với kịch bản H ở cùng thời đoạn tính toán, đặc biệt là các thông số hữu cơ.

4.2.1.6. Suối Cái Kết quả mô phỏng chất lượng nước của hệ thống suối Cái theo các kịch bản được thể hiện qua biểu đồ dưới đây:

Hình: 4. 18 . Biểu đồ diễn biến tỷ lệ vượt quy chuẩn CLN các kịch bản tại suối Cái

Nhận xét:

Kết quả mô phỏng cho thấy chất lượng nước của suối Cái đang nằm ở ngưỡng 3- và NO3-). Chất lượng nước giới hạn cột B1 của quy chuẩn nước mặt (trừ chỉ tiêu PO4 tại đây có xu hướng xấu dần theo thời gian. Tại kịch bản A, chất lượng nước có cải thiện so với kịch bản H ở cùng thời điểm dự báo (nhưng không đáng kể).

4.2.1.7. Rạch Chòm Sao

Kết quả mô phỏng chất lượng nước của rạch Chòm Sao - suối Đờn - rạch Vàm Búng theo các kịch bản được thể hiện qua biểu đồ dưới đây:

102

Hình: 4. 19 . Biểu đồ biểu diễn tit lệ vượt quy chuẩn CLN qua các kịch bản tại rạch Chòm Sao - suối Đờn

Nhận xét: Kết quả mô phỏng chất lượng nước tại rạch Chòm Sao - suối Đờn cho thấy, Chất lương nước tại đây đang ô nhiêm và tiếp tục gia tăng theo thời gian cả ở 2 kịch bản. Nhận thấy nồng độ theo kịch bản A được cải thiện hơn so với kịch bản H.

- Các thống số hiện đang ô nhiễm nghiêm trọng cần chú ý tại suối là: COD vượt quy chuẩn 1,5 lần, NH4+ vượt quy chuẩn 12,22 lần. Nguyên nhân do suối hiện đang là nguồn tiếp nhận nước thải dân sinh, công nghiệp dịch vụ rất lớn.

4.2.1.8. Suối Siệp

Hình: 4. 20 . Biểu đồ biểu diễn tỷ lệ vượt quy chuẩn CLN qua các kịch bản suối Siệp

Nhận xét:

Kết quả mô phòng cho thấy chất lượng nước của suối Siệp đang nằm ở ngưỡng 3-).. Chất giới hạn cột B1 của quy chuẩn nước mặt dành cho tới tiêu (trừ chỉ tiêu PO4 lượng ước tại đây có xu hướng tăng dần theo thời gian. Tại kịch bản A, chất lượng nước có cải thiện so với kịch bản H ở cùng thời đoạn tính toán.

103

4.2.1.9. Rạch Vĩnh Bình

Kết quả mô phỏng chất lượng nước của hệ thống kênh Bình Hoà - Kênh D - Lái Thiêu - rạch Vĩnh Bình theo các kịch bản được thể hiện qua biểu đồ dưới đây:

Hình: 4. 21 . Biểu đồ biểu diễn tỷ lệ vượt quy chuẩn qua các kịch bản Hệ thống kênh Bình Hoà - Kênh D - Lái Thiêu - rạch Vĩnh Bình

Nhận xét: Chất lượng nước tại suối tương tự với rạch Chòm Sao - suối Đờn - rạch Vàm Búng, Chất lương nước tại đây đang ô nhiêm và tiếp tục gia tăng theo thời gian cả ở 2 kịch bản. Nhận thấy nồng độ theo kịch bản A được cải thiện hơn so với kịch bản H.

- Các thống số hiện đang ô nhiễm nghiêm trọng cần chú ý tại suối là: COD vượt quy + vượt quy chuẩn 11,1 lần. Nguyên nhân chuẩn 1,6 lần, BOD5 vượt quy chuẩn 1,53 lần, NH4 do suối hiện đang là nguồn tiếp nhận nước thải dân sinh, công nghiệp dịch vụ rất lớn.

* Nhận xét chung: Nhìn chung hiện trạng nước mặt các thủy vực nghiên cứu và các kịch bản H cho thấy hầu hết các thủy vực bị ô nhiễm hữu cơ, đặc biệt là chỉ tiêu COD, NH3-N vượt Quy chuẩn nước mặt nhiều lần; dự báo diễn biến chất lượng ngày càng xấu đi.

3- và NO3

- Đối với tất cả các sông lớn ở kịch bản H dự báo chất lượng nước rất xấu và có xu hướng ngày càng ô nhiễm, nhất là về phía hạ lưu. Tuy nhiên, ở kịch bản A sông Sài Gòn, sông Đồng Nai, sông Bé đều cải thiện đáng kể về chất lượng, ở kịch bản này dự báo các sông đều đạt QCVN 08-MT: 2015/BTNMT, cộ A2. Riêng sông Thị Tính ở kịch bản A chất lượng nước có cải thiện nhưng không ổn định, nhiều điểm có chỉ tiêu BOD5, COD, NH3-N vượt Quy chuẩn. Do đó cần xem xét để có biện pháp cắt giảm tải lượng ô nhiễm đối với sông Thị Tính.

- Đối với các suối, rạch nghiên cứu ở kịch bản H dự báo chất lượng nước rất xấu và có xu hướng ngày càng ô nhiễm nghiêm trọng. Thậm chí, ở kịch bản A hầu hết các suối, rạch không cải thiện đáng kể về chất lượng và ngày càng xấu đi. Nhất là suối Cái được dự báo diễn biến chất lượng nước xấu đi rất nhiều trong tương lai. Ở kịch bản A dự báo các suối, rạch vượt QCVN 08-MT: 2015/BTNMT, cộ B1 nhiều lần. Đặc biệt là rạch Vĩnh Bình và suối Cát hiện trạng và dự báo tương lai mức độ ô nhiễm rất nghiêm trọng. Chỉ có suối Siệp -) và diễn và suối Cái hiện trạng chất lượng nằm ở ngưỡng B1 (trừ chỉ tiêu PO4 biến xấu hơn ở các kịch bản, kể cả kịch bản A. Do đó, cần có biện pháp cắt giảm tải lượng ô nhiễm của các suối nghiên cứu, đặc biệt là rạch Vĩnh Bình.

104

4.3. TÍNH TOÁN KHẢ NĂNG TIẾP NHẬN CỦA CÁC NGUỒN NƯỚC 4.3.1. Sông Sài Gòn Kết quả tính toán dự báo khả năng chịu tải của sông Sài Gòn theo QCVN 08- MT:2015/BTNMT, cột A2 vào năm 2020 được trình bày trong hình sau:

Khả năng chịu tải đối với SS Khả năng chịu tải đối với BOD

Khả năng chịu tải đối với COD Khả năng chịu tải đối với N tổng

Hình: 4. 22 Khả năng chịu tải của sông Sài Gòn thời điểm 2020 theo A2 Kết quả tính toán khả năng chịu tải của sông Sài Gòn theo QCVN 08- MT:2015/BTNMT, cột B1 vào năm 2020 được trình bày trong hình sau:

Khả năng chịu tải đối với SS Khả năng chịu tải đối với BOD

Khả năng chịu tải đối với COD Khả năng chịu tải đối với N tổng

Hình: 4. 23 Khả năng chịu tải của sông Sài Gòn thời điểm 2020 theo B1

Kết quả tính toán khả năng tiếp nhận tải lượng các chất chất ô nhiễm trên đoạn sông theo QCVN 08-MT:2015/BTNMT, cột A2 cho thấy đoạn sông Sài Gòn nói chung gần hết khả năng tiếp nhận tải lượng chất ô nhiễm tuy nhiên khả năng này có sự

105

dao động rất lớn theo thời gian, nhiều lúc khả năng tiếp nhận chất thải là không còn nên khó xác định được biên độ dao động đối với từng thông số.

Kết quả tính toán khả năng tiếp nhận tải lượng các chất ô nhiễm trên đoạn sông theo QCVN 08-MT:2015/BTNMT, cột B1 cho thấy đoạn sông Sài Gòn vẫn còn khá nhiều khả năng tiếp nhận tải lượng chất ô nhiễm nhưng lại có sự dao động lớn theo thời gian. Khả năng tiếp nhận tải lượng chất ô nhiễm của đoạn sông Sài Gòn đối với thông số SS là khoảng 1.500 - 5.000 kg/ngày, với BOD là khoảng 600 - 1.600 kg/ngày, với COD là khoảng 8.000 - 3.200 kg/ngày, với Nitơ tổng là khoảng 700 -1.300 kg/ngày.

4.3.2. Sông Đồng Nai

Kết quả tính toán dự báo khả năng chịu tải của sông Đồng Nai theo QCVN 08-

MT:2015/BTNMT, cột A2 năm 2020 được trình bày trong hình sau:

Khả năng chịu tải đối với SS Khả năng chịu tải đối với BOD

Khả năng chịu tải đối với COD Khả năng chịu tải đối với N tổng

Hình: 4. 24 Khả năng chịu tải của sông Đồng Nai thời điểm 2020

Kết quả tính toán khả năng tiếp nhận tải lượng các chất chất ô nhiễm trên đoạn sông theo QCVN 08-MT:2015/BTNMT, cột A2 cho thấy đoạn sông Đồng Nai nói chung vẫn còn khả năng tiếp nhận tải lượng chất ô nhiễm tuy nhiên khả năng này có sự dao động rất lớn theo thời gian, đôi lúc khả năng tiếp nhận chất thải là không còn nên khó xác định được biên độ dao động đối với từng thông số.

Kết quả tính toán dự báo khả năng chịu tải của sông Đồng Nai năm 2020 theo QCVN 08-MT:2015/BTNMT, cột B1 được trình bày trong hình sau:

106

Khả năng chịu tải đối với SS Khả năng chịu tải đối với BOD

Khả năng chịu tải đối với COD Khả năng chịu tải đối với N tổng

Hình: 4. 25 Khả năng chịu tải của sông Đồng Nai thời điểm 2020 theo B1

Kết quả tính toán khả năng tiếp nhận tải lượng các chất ô nhiễm trên đoạn sông theo QCVN 08-MT:2015/BTNMT, cột B1 cho thấy đoạn sông Đồng Nai vẫn còn khá nhiều khả năng tiếp nhận tải lượng chất ô nhiễm nhưng lại có sự dao động lớn theo thời gian. Khả năng tiếp nhận tải lượng chất ô nhiễm của đoạn sông Đồng Nai đối với thông số SS là khoảng 800 - 7.100 kg/ngày, với BOD là khoảng 1.200 - 2.300 kg/ngày, với COD là khoảng 800 - 4.400 kg/ngày, với Nitơ tổng là khoảng 800 - 1.500 kg/ngày.

4.3.3. Sông Thị Tính

Kết quả tính toán dự báo khả năng chịu tải của sông Thị Tính năm 2020 theo QCVN 08-MT:2015/BTNMT, cột A2 được trình bày trong hình.

Khả năng chịu tải đối với SS Khả năng chịu tải đối với BOD

Khả năng chịu tải đối với COD Khả năng chịu tải đối với N tổng

Hình: 4. 26 Khả năng chịu tải của sông Thị Tính thời điểm 2020 theo A2

107

Kết quả tính toán khả năng tiếp nhận tải lượng các chất ô nhiễm trên đoạn sông theo QCVN 08-MT:2015/BTNMT, cột A2 cho thấy đoạn sông Thị Tính nói chung không còn khả năng tiếp nhận tải lượng chất ô nhiễm. Trong số các thông số xét đến thì đoạn sông Thị Tính chỉ còn khả năng tiếp nhận tải lượng đối với Nitơ tổng nhưng khả năng này là rất ít, còn khoảng 20 kg/ngày.

Kết quả tính toán dự báo khả năng chịu tải của sông Thị Tính năm 2020 theo QCVN 08-MT:2015/BTNMT, cột B1:

Khả năng chịu tải đối với SS Khả năng chịu tải đối với BOD

Khả năng chịu tải đối với COD Khả năng chịu tải đối với N tổng

Hình: 4. 27 Khả năng chịu tải của sông Thị Tính thời điểm 2020 theo B1

Kết quả tính toán khả năng tiếp nhận tải lượng các chất ô nhiễm trên đoạn sông theo QCVN 08-MT:2015/BTNMT, cột B1 cho thấy đoạn sông Thị Tính nói chung cũng không còn khả năng tiếp nhận tải lượng chất ô nhiễm. Trong số các thông số xét đến thì đoạn sông Thị Tính chỉ còn khả năng tiếp nhận tải lượng đối với Nitơ tổng nhưng khả năng này là rất ít, còn khoảng 80 kg/ngày.

4.3.4. Sông Bé

Kết quả tính toán dự báo khả năng chịu tải của sông Bé năm 2020 theo QCVN 08-MT:2015/BTNMT, cột A2 được trình bày trong các hình sau đây:

Khả năng chịu tải đối với SS Khả năng chịu tải đối với BOD

108

Khả năng chịu tải đối với COD Khả năng chịu tải đối với N tổng

Hình: 4. 28 Khả năng chịu tải của sông Bé thời điểm 2020 theo A2

Kết quả tính toán khả năng tiếp nhận tải lượng các chất ô nhiễm trên đoạn sông theo QCVN 08-MT:2015/BTNMT, cột A2 cho thấy đoạn sông Bé nói chung không còn khả năng tiếp nhận tải lượng chất ô nhiễm. Trong số các thông số xét đến thì đoạn sông Bé chỉ còn khả năng tiếp nhận tải lượng đối với Nitơ tổng nhưng khả năng này là rất ít, còn khoảng 60 kg/ngày.

Kết quả tính toán dự báo khả năng chịu tải của sông Bé năm 2020 theo QCVN 08-MT:2015/BTNMT, cột B1 được trình bày trong các hình sau đây:

Khả năng chịu tải đối với SS Khả năng chịu tải đối với BOD

Khả năng chịu tải đối với COD Khả năng chịu tải đối với N tổng

Hình: 4. 29 Khả năng chịu tải của sông Bé thời điểm 2020 theo B1

Kết quả tính toán khả năng tiếp nhận tải lượng các chất ô nhiễm trên đoạn sông theo QCVN 08-MT:2015/BTNMT, cột B1 cho thấy đoạn sông Bé vẫn còn khả năng tiếp nhận tải lượng chất ô nhiễm, tuy nhiên khả năng này là không nhiều và có sự dao động lớn theo thời gian. Đoạn sông Bé còn khả năng tiếp nhận tải lượng đối với thông số BOD và COD là từ 50 - 150 kg/ngày, đối với SS là từ 100 - 300 kg/ngày và với Nitơ tổng là từ 100 - 250 kg/ngày.

109

4.3.5. Suối Cát - Bưng Biệp Hiện trạng tiểu lưu vực suối Cát - Bưng Biệp chỉ còn khả năng tiếp nhận với -. Tiểu lưu vực đã không còn khả năng tiếp nhận với các thông số PO43-

thông số: NO3 COD, TSS, BOD, và NH4

3-, COD, BOD5, TSS và NH4

Hình: 4. 30. Biểu đồ khả năng chịu tải ở hiện trạng tại suối Cát Ghi chú: Giá trị KNTN < 0 là biểu thị thủy vực không còn khả năng tiếp nhận

3-, COD, BOD5, TSS và NH4

Dự báo đến năm 2020: theo Kịch bản H suối còn khả năng tiếp nhận nước thải - với giá trị khoảng 231 kg/ngày, không còn khả năng tiếp nhận với với thông số NO3 +. Theo kịch bản A suối chỉ còn khả năng thông số PO4 tiếp nhận nước thải với NO3 với giá trị khoảng 248 kg/ngày, không còn khả năng tiếp nhận với thông số PO43-, COD, BOD5, TSS và NH4 +. Khả năng tiếp nhận nước thải ở kịch bản A được cải thiện hơn so với kịch bản H.

3-, COD, BOD5, TSS và NH4

Dự báo đến năm 2025: theo cả Kịch bản H suối chỉ còn khả năng tiếp nhận nước - với giá trị khoảng 126 kg/ngày; không còn khả năng tiếp +; Theo Kịch bản A suối chỉ còn - với giá trị khoảng 292 kg/ngày; không còn khả +. Khả năng tiếp nhận

thải với 1 thông số: NO3 nhận với thông số PO4 khả năng tiếp nhận nước thải với NO3 năng tiếp nhận với thông số PO4 nước thải tại kịch bản A cải thiện hơn so với kịch bản H.

110

Hình: 4. 31 Biểu đồ khả năng chịu tải theo các kịch bản tại Suối Cát - Bưng Biệp Ghi chú: Giá trị KNTN < 0 là biểu thị thủy vực không còn khả năng tiếp nhận

Nhận xét: Qua phân tích ta thấy, tại suối Cát - Bưng Biệp gần như không còn khả năng tiếp nhận nước thải. Đến năm 2020, 2025 khả năng tiếp nhận nước thải sẽ tiếp tục suy giảm theo cả 2 kịch bản A và H. Nhận thấy có sự cải thiện KNTN của kịch bản A so với kịch bản H.

3- và NH4

4.3.6. Suối Cái Hiện trạng tiểu lưu vực hệ thống suối Cái và các phụ lưu chỉ còn khả năng tiếp - , giá trị KNTN của các thông số này dao nhận nước thải với các thông số: TSS, NO3 động từ 121 - 306 kg/ngày. Tiểu lưu vực đã không còn khả năng tiếp nhận với thông số COD, BOD, PO4

Hình: 4. 32 Biểu đồ khả năng chịu tải ở hiện trạng Suối Cái và các phụ lưu

Ghi chú: Giá trị KNTN < 0 là biểu thị thủy vực không còn khả năng tiếp nhận

- Dự báo đến năm 2020: theo Kịch bản H suối chỉ còn khả năng tiếp nhận nước -, giá trị KNTN của các thống số này khoảng 158 kg/ngày; thải với thông số: NO3

111

3-,COD, BOD5, TSS và NH4 +; Theo không còn khả năng tiếp nhận với thông số PO4 -, giá trị Kịch bản A suối suối chỉ còn khả năng tiếp nhận nước thải với thông số: NO3 KNTN của thông số này khoảng 165 kg/ngày; không còn khả năng tiếp nhận với thông số TSS, COD, BOD, PO4

3- và NH4

3-, COD, BOD, TSS và NH4

- Dự báo đến năm 2025: theo kịch bản H suối chỉ còn khả năng tiếp nhận nước - , giá trị KNTN của các thông số này khoảng 347 kg/ngày; thải với thông số: NO3 +. Theo không còn khả năng tiếp nhận với thông số PO4 -, giá Kịch bản A suối chỉ còn khả năng tiếp nhận nước thải với các thông số: TSS, NO3 trị KNTN của các thông số này dao động từ 339 - 347 kg/ngày; không còn khả năng +, giá trị khả năng tiếp nhận theo kịch 3- và NH4 tiếp nhận với thông số COD, BOD, PO4 bản A được cải thiện hơn so với kịch bản H.

Hình: 4. 33 Biểu đồ khả năng chịu tải theo các kịch bản tại Suối Cái và các phụ lưu Ghi chú: Giá trị KNTN < 0 là biểu thị thủy vực không còn khả năng tiếp nhận

Nhận xét: Qua phân tích ta thấy suối Cái hầu như đã không còn khả năng tiếp nhận -). Đến năm 2020, 2025 theo cả Kịch bản H và A khả năng tiếp nước thải trừ chỉ tiêu (NO3

112

nhận nước thải sẽ suy giảm so với hiện trạng. Nhận thấy sự cải thiện rõ rệt về khả năng tiếp nhận nước thải của kịch bản A so với kịch bản H.

3-,COD, BOD và NH4

4.3.7. Rạch Chòm Sao - suối Đờn Hiện trạng tiểu lưu vực Rạch Chòm Sao - Suối Đờn - Rạch vàm Búng chỉ còn -, giá trị KNTN của thông số này khả năng tiếp nhận nước thải với 2 thông số: NO3 khoảng 98 kg/ngày. Tiểu lưu vực đã không còn khả năng tiếp nhận với thông số TSS, PO4

Hình: 4. 34 Biểu đồ khả năng chịu tải ở hiện trạng rạch Chòm Sao

3-,COD, BOD5 và NH4

Ghi chú: Giá trị KNTN < 0 là biểu thị thủy vực không còn khả năng tiếp nhận

- Dự báo đến năm 2020: theo Kịch bản H suối chỉ còn khả năng tiếp nhận nước -, giá trị KNTN của các thông số này dao động từ 83 kg/ngày; +. Theo - , giá trị KNTN 3-,COD,

3-,COD, BOD5, TSS và NH4

thải với thông số NO3 không còn khả năng tiếp nhận với thông số TSS, PO4 Kịch bản A suối chỉ òn khả năng tiếp nhận nước thải với thông số NO3 khoảng 88 kg/ngày; không còn khả năng tiếp nhận với thông số TSS, PO4 BOD và NH4

3- ,COD, BOD5 và NH4

-Dự báo đến năm 2025: theo Kịch bản H suối chỉ còn khả năng tiếp nhận nước -, giá trị KNTN của các thông số này khoảng từ 15 kg/ngày; thải với 1 thông số: NO3 +. Theo không còn khả năng tiếp nhận với thông số PO4 - và TSS, giá Kịch bản A suối chỉ còn khả năng tiếp nhận nước thải với thông số NO3 trị KNTN của các thông số này dao động từ 84 - 140 kg/ngày; không còn khả năng tiếp nhận với thông số PO4

113

Hình: 4. 35 Biểu đồ khả năng chịu tải theo các kịch bản tại rạch Chòm Sao

Ghi chú: Giá trị KNTN < 0 là biểu thị thủy vực không còn khả năng tiếp nhận

Nhận xét: Qua phân tích ta thấy, tại suối Suối rạch Chòm Sao - suối Đờn - rạch -). Đến năm 2020 và Vàm Búng đã không còn khả năng tiếp nhận nước thải (trừ NO3 2025 theo cả 2 kịch bản H và A khả năng tiếp nhận nước thải sẽ tiếp tục suy giảm. Nhận thấy sự cải thiện khả năng chịu tải của kịch bản A so với kịch bản H.

4.3.8. Suối Siệp Hiện trạng tiểu lưu vực suối Siệp không còn khả năng tiếp nhận nước thải với các tất cả các thông số.

114

- và NH4

3-.

Hình: 4. 36 Biểu đồ khả năng chịu tải ở hiện trạng suối Siệp Ghi chú: Giá trị KNTN < 0 là biểu thị thủy vực không còn khả năng tiếp nhận Dự báo đến năm 2020: theo cả 2 kịch bản, suối Siệp không còn khả năng tiếp nhận nước thải với tất cả các thông số.

Dự báo đến năm 2025: theo Kịch bản H suối không còn khả năng tiếp nhận nước thải với tất cả các thông số. Theo Kịch bản A suối chỉ còn khả năng tiếp nhận nước +, giá trị KNTN của các thông số này khoảng 3 - 13 thải với thông số NO3 kg/ngày; không còn khả năng tiếp nhận với thông số COD, BOD, TSS, PO4

Hình: 4. 37 Biểu đồ khả năng chịu tải theo các kịch bản tại suối Siệp

Ghi chú: Giá trị KNTN < 0 là biểu thị thủy vực không còn khả năng tiếp nhận

115

Nhận xét: Qua phân tích ta thấy, Suối Siệp không còn khả năng tiếp nhận nước thải. Đến năm 2020 và năm 2025 khả năng tiếp nhận sẽ suy giảm theo cả Kịch bản H và A. Nhận thấy ở kịch bản A KNTN được cải thiện rõ rệt so với kịch bản H.

4.3.9. Hệ thống Kênh Bình Hòa - Kênh D - Lái Thiêu - rạch Vĩnh Bình Hiện trạng tiểu lưu vực Hệ thống Kênh Bình Hòa - Kênh D - Lái Thiêu -rạch Vĩnh Bình không còn khả năng tiếp nhận nước thải với tất cả thông số.

Hình: 4. 38. Biểu đồ khả năng chịu tải ở hiện trạng Hệ thống rạch Vĩnh Bình Ghi chú: Giá trị KNTN < 0 là biểu thị thủy vực không còn khả năng tiếp nhận

Dự báo đến năm 2020: theo cả 2 kịch bản, suối Hệ thống Kênh Bình Hòa - Kênh D - Lái Thiêu - rạch Vĩnh Bình không còn khả năng tiếp nhận nước thải với tất cả các thông số.

Hình: 4. 39 Biểu đồ khả năng chịu tải theo các kịch bản tại rạch Vĩnh Bình Ghi chú: Giá trị KNTN < 0 là biểu thị thủy vực không còn khả năng tiếp nhận

116

Dự báo đến năm 2025: theo cả 2 kịch bản, suối Hệ thống Kênh Bình Hòa - Kênh D

- Lái Thiêu - rạch Vĩnh Bình không còn khả năng tiếp nhận nước thải với tất cả các thông số.

Qua phân tích ta thấy, Hệ thống Kênh Bình Hòa - Kênh D - Lái Thiêu - rạch Vĩnh Bình đã không còn khả năng tiếp nhận nước thải. Đến năm 2020, 2025 KNTN nước thải tiếp tục suy giảm. Nhận thấy sự cải thiện KNTN ở kịch bản A so với kịch bản H.

* Nhận xét chung: - Đối với các sông: Theo kết quả dự báo cho thấy năm 2020 hầu hết các sông khả năng tiếp nhận còn rất thấp đối với nhiều chỉ tiêu đối với yêu cầu A2. Khả năng tiếp nhận có tăng lên đối với yêu cầu B1, tuy nhiên, một số chỉ tiêu nhiều lúc vẫn không còn khả năng tiếp nhận. Riêng đối với sông Thị Tính không còn khả năng tiếp nhận kể cả đối với yêu cầu B1 do áp lực tiếp nhận nguồn thải công nghiệp rất lớn. Do đó cần có biện pháp cắt giảm mạnh tải lượng ô nhiễm của sông Thị Tính để cải thiện khả năng tự làm sạch của đoạn sông qua địa bàn Bình Dương. Đối với sông Sài Gòn, sông Đồng Nai, sông Bé khả năng tiếp nhận thấp, đây là các sông liên tỉnh, tiếp nhận nguồn thải từ phía thượng nguồn cần có sự nỗ lực chung của liên tỉnh có sông chảy qua.

- Đối với các suối, rạch nghiên cứu: Theo kết quả dự báo cho thấy năm 2020 và 2025 tất cả các suối, rạch nghiên cứu không còn khả năng tiếp nhận đối với yêu cầu B1 ở hầu hết các chỉ tiêu. Riêng đối với rạch Vĩnh Bình và suối Siệp hoàn toàn không còn khả năng tiếp nhận đối với tất cả các chỉ tiêu ở tất cả các kịch bản. Do đó cần xem xét cắt giảm tải lượng ô nhiễm để cải thiện khả năng tự làm sạch của suối, rạch, đặc biệt đối với rạch Vĩnh Bình.

4.4. TÍNH TOÁN CẮT GIẢM TẢI LƯỢNG Ô NHIỄM

Căn cứ vào kết quả đánh giá, dự báo chất lượng nước và khả năng tiếp nhận của 5 thủy vực nghiên cứu theo các kịch bản, thì chất lượng nước của hầu hết các thủy vực có xu hướng ngày càng xấu đi và khả năng tiếp nhận hầu như không còn đối với phần lớn các chỉ tiêu kể cả kịch bản A (thực quản lý tất cả các nguồn thải công nghiệp đạt loại A và thu gom xử lý nước thải đô thị đạt tỷ lệ 70%). Do đó, nhóm tác giả tiến hành giả định các mức cắt giảm tải lượng ô nhiễm của kịch bản H năm 2025 dựa trên kết quả chất lượng nước theo kịch bản H năm 2025 (hiện trạng chất lượng nước mặt, tải lượng tiếp nhận dự báo và đặc điểm thủy văn của tiểu lưu vực nghiên cứu). Nhóm tác giả lựa chọn chỉ tiêu chất lượng nước không còn khả năng tiếp nhận (chỉ tiêu có số lần vượt quy chuẩn QCVN 08-MT: 2015/BTNMT cao nhất) trên 5 thủy vực nghiên cứu để chạy mô hình dự báo chất lượng nước. Kết quả phép thử dự báo chất lượng nước đạt B1 của QCVN 08-MT: 2015/BTNMT sẽ được lựa chọn để xác định mức cắt giảm. Cụ thể như sau: Bảng: 4. 10. Bảng chỉ tiêu được chọn và tỷ lệ cần cắt giảm

Thủy vực

Chỉ tiêu lựa chọn NH4+ 3- PO4

TT Suối Cát - Bưng Biệp 1 Suối Cái và các phụ lưu 2 3 Rạch Chòm Sao-suối Đờn- Tỷ lệ cắt giảm (%) 45 45 50 NH4+

rạch Vàm Búng Suối Siệp

3- PO4 NH4+

4 5 Hệ thống rạch Vĩnh Bình 55 45

Về mặt thực tế khi cắt giảm giá trị của một chỉ tiêu đồng nghĩa với các chỉ tiêu còn lại cũng được cắt giảm cùng tỷ lệ.

117

4.4.1. Kết quả cắt giảm tải lượng ô nhiễm theo kịch bản T

Kết quả cắt giảm tải lượng ô nhiễm theo kịch bản T nên các mức giả định cắt giảm tải lượng được trình bày như sau: Bảng: 4. 11. Bảng tải lượng ô nhiễm cần cắt giảm

Tỷ lệ cắt TT Thủy vực

Tổng tải lượng KB phát thải cao 2025, (tấn/ngày) 10,10 36,64 Tải lượng cần cắt giảm, (tấn/ngày) 4,55 16,49

Suối Cát - Bưng Biệp 1 2 Suối Cái và các phụ lưu 3 Rạch Chòm Sao-suối Đờn- giảm, (%) 45 45 50 6,43 3,22

rạch Vàm Búng Suối Siệp

4 5 Hệ thống rạch Vĩnh Bình 10,39 21,02 5,71 9,46 55 45

Sau khi thực hiện các biện pháp cắt giảm tải lượng: thu gom xử lý nước thải đô thị theo quy hoạch và quản lý tất cả các nguồn thải công nghiệp đạt loại A (KB A), nhưng vẫn chưa giải quyết hết tổng nhu cầu cắt giảm tải lượng để chất lượng nước mặt vẫn chưa đạt QCVN 08-MT:2015/BTNMT - cột B1, Đề án đã xác định được tải lượng cần tiếp tục cắt giảm như sau:

Với kịch bản A khi quản lý tốt các nguồn thải công nghiệp đạt loại A; thu gom, xử lý nước thải đô thị đạt 70% theo quy hoạch thì tải lượng ô nhiễm như sau: Bảng: 4. 12. Bảng tải lượng ô nhiễm cắt giảm theo kịch bản A

TT

Thủy vực

Tải lượng cần cắt giảm, (tấn/ngày) 4,55 16,49

Tải lượng giảm so với KB H (tấn/ngày) 3,34 12,48

Tải lượng cần cắt giảm tiếp (tấn/ngày) 1,21 4,01

1 Suối Cát - Bưng Biệp 2 Suối Cái và các phụ lưu 3 Rạch Chòm Sao-suối Đờn- 3,22 2,68 rạch Vàm Búng

4 Suối Siệp 5 Hệ thống rạch Vĩnh Bình 5,71 9,46 4,60 5,93 0,54 1,11 3,53

4.4.2. Tính toán tải lượng tiểu lưu vực suối Cát - Bưng Biệp theo KB T

Với mức cắt giảm là 45% tổng tải lượng ô nhiễm của kịch bản phát thải cao (KB H) năm 2025, kết quả tính toán tải lượng như sau: Bảng: 4. 13. Tải lượng TLV suối Cát - Bưng Biệp 2025: KB T

Tải lượng (tấn/ngày)

% Đóng góp Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Sinh hoạt 0,86 0,42 1,20 0,01 0,01 0,06 Tổng tải lượng (tấn/ngày) 2,56 46,12

0,91 0,43 0,44 0,02 0,01 0,16 1,97 35,51 CN- TMDV

0,34 0,17 0,48 0,01 0,002 0,02 1,02 18,36 Nước mưa CT

2,11 1,01 0,04 0,03 0,24 Tổng 2,12 5,54 100

118

Tổng tải lượng lưu vực suối Cát tiếp nhận năm 2025 theo kịch bản T so với kịch bản H giảm tới 4,55 tấn/ngày. Trong đó tải lượng sinh họat chiếm 46,12%, tải lượng công nghiệp - dịch vụ chiếm 35,51%, tải lượng nước mưa chảy tràn chiếm 18,36%.

4.4.3. Tính toán tải lượng tiểu lưu vực suối Cái và phụ lưu theo KB T

Với mức cắt giảm là 45% tổng tải lượng ô nhiễm của kịch bản phát thải cao (KB H) năm 2025, kết quả tính toán tải lượng như sau: Bảng: 4. 14. Tải lượng TLV suối Cái và phụ lưu 2025 T

Tải lượng (tấn/ngày)

% Đóng góp Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Tổng tải lượng (tấn/ngày)

1,33 0,66 1,89 0,02 0,02 0,09 4,00 19,97 Sinh hoạt

3,36 1,53 1,43 0,14 0,03 0,27 6,76 33,73 CN- TMDV

3,08 1,53 4,38 0,04 0,04 0,21 9,28 46,30 Nước mưa CT

7,76 3,72 7,69 0,21 0,09 0,57 Tổng 20,05 100

119

Tổng tải lượng lưu vực suối Cái và phụ lưu tiếp nhận năm 2025 theo kịch bản T so với kịch bản H giảm tới 16,49 tấn/ngày. Trong đó tải lượng sinh họat chiếm 19,97%, tải lượng công nghiệp - dịch vụ chiếm 33,37%, tải lượng nước mưa chảy tràn chiếm 46,30%.

4.4.4. Tính toán tải lượng tiểu lưu vực rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng theo KB T

Với mức cắt giảm là 50% tổng tải lượng ô nhiễm của kịch bản phát thải cao (KB H) năm 2025, kết quả tính toán tải lượng như sau: Bảng: 4. 15. Tải lượng TLV rạch Chòm Sao- suối Đờn - rạch Vàm Búng 2025 T

Tải lượng (tấn/ngày)

% Đóng góp Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Tổng tải lượng (tấn/ngày)

0,67 0,33 0,95 0,01 0,01 0,05 2,01 62,37 Sinh hoạt

0,174 0,080 0,081 0,004 0,001 0,031 0,37 11,57 CN- TMDV

0,280 0,138 0,395 0,004 0,003 0,019 0,84 26,06 Nước mưa CT

1,12 0,55 1,42 0,02 0,01 0,10 Tổng 3,22 100

Tổng tải lượng lưu vực rạch Chòm Sao - suối Đờn - rạch Vàm Búng tiếp nhận năm 2025 theo kịch bản T so với kịch bản H giảm tới 3,22 tấn/ngày. Trong đó tải lượng sinh họat chiếm 62,37 %, tải lượng công nghiệp - dịch vụ chiếm 11,57%, tải lượng nước mưa chảy tràn chiếm 26,06%.

4.5.5. Tính toán tải lượng tiểu lưu vực suối Siệp theo KB T

Với mức cắt giảm là 55% tổng tải lượng ô nhiễm của kịch bản phát thải cao (KB H) năm 2025, kết quả tính toán tải lượng như sau:

120

Bảng: 4. 16. Tải lượng tiểu lưu vực suối Siệp 2025 T

Tải lượng (tấn/ngày)

Chỉ tiêu % Đóng góp

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Tổng tải lượng (tấn/ngày)

0,75 0,56 0,28 0,80 0,01 0,01 2,41 51,49 Sinh hoạt

0,550 0,248 0,296 0,015 0,009 0,032 1,15 24,53 CN- TMDV

0,350 0,265 0,132 0,376 0,004 0,003 1,13 23,99 Nước mưa CT

1,65 1,08 0,71 1,19 0,02 0,04 Tổng 4,69 100

Tổng tải lượng lưu vực suối Siệp tiếp nhận năm 2025 theo kịch bản A so với kịch bản H giảm tới 5,71 tấn/ngày. Trong đó tải lượng sinh họat chiếm 51,49 %, tải lượng công nghiệp - dịch vụ chiếm 24,53%, tải lượng nước mưa chảy tràn chiếm 23,99%.

4.5.6. Tính toán tải lượng tiểu lưu vực rạch Vĩnh Bình theo KB T

Với mức cắt giảm là 45% tổng tải lượng ô nhiễm của kịch bản phát thải cao (KB H) năm 2025, kết quả tính toán tải lượng như sau: Bảng: 4. 17. Tải lượng tiểu lưu vực rạch Vĩnh Bình 2025 T

Tải lượng (tấn/ngày)

% Đóng góp Chỉ tiêu

+

COD BOD TSS NO3

- PO4

3- NH4

Tổng tải lượng (tấn/ngày)

1,71 0,84 2,42 0,03 0,02 0,12 5,14 44,25

2,35 1,06 0,89 0,09 0,02 0,38 4,79 41,21 Sinh hoạt CN- TMDV

0,564 0,276 0,795 0,009 0,007 0,039 1,69 14,54 Nước mưa CT

4,63 2,18 4,10 0,13 0,05 0,54 Tổng 11,62 100

121

Tổng tải lượng lưu vực kênh Bình Hòa - kênh D - Lái Thiêu - rạch Vĩnh Bình tiếp nhận năm 2025 theo kịch bản T so với kịch bản A giảm tới 9,46 tấn/ngày. Trong đó tải lượng sinh họat chiếm 44,25 %, tải lượng công nghiệp - dịch vụ chiếm 41,21 %, tải lượng nước mưa chảy tràn chiếm 14,54%.

122

CHƯƠNG 5 XÂY DỰNG QUY ĐỊNH PHÂN VÙNG XẢ THẢI CÁC KÊNH RẠCH, SÔNG SUỐI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG

5.1. CƠ SỞ XÂY DỰNG QUY ĐỊNH PHÂN VÙNG XẢ THẢI

(1) Quy chuẩn quốc gia về nước thải:

Đối tượng nghiên cứu chính của Đề án là nước thải từ các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ được quy định xả thải vào các nguồn tiếp nhận là nước sông, suối, hoặc hồ, phụ thuộc vào điều kiện cụ thể của vị trí xả nước thải trên cơ sở điều chỉnh các Quy chuẩn thải tương ứng. Các quy chuẩn thải hiện hành bao gồm:

QCVN 40:2011/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp

QCVN 01-MT:2015/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải sơ chế cao su thiên nhiên

QCVN 11-MT:2015/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về nước thải công nghiệp Chế biến Thủy sản

QCVN 12-MT:2015/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về nước thải công nghiệp Giấy và Bột giấy

QCVN 13-MT:2015/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về nước thải công nghiệp Dệt may

QCVN 62-MT:2016/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về nước thải chăn nuôi.

QCVN 14: 2008/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về nước thải sinh hoạt.

QCVN 28:2010/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về nước thải y tế;

QCVN 29:2010/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về nước thải của kho và cửa hàng xăng dầu;

QCVN 52:2013/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về nước thải công nghiệp sản xuất thép;

Các quy chuẩn đều quy định giá trị nồng độ cột A và B với các mục đích sử dụng

nước của nguồn tiếp nhận như sau:

- Cột A quy định giá trị C của các thông số ô nhiễm trong nước thải khi xả vào nguồn nước được dùng cho mục đích cấp nước sinh hoạt;

- Cột B quy định giá trị C của các thông số ô nhiễm trong nước thải khi xả vào nguồn nước không dùng cho mục đích cấp nước sinh hoạt;

* Giá trị tối đa cho phép của các thông số ô nhiễm trong nước thải khi xả vào nguồn tiếp nhận

Hầu hết các Quy chuẩn tính toán giá trị tối đa cho phép của các thông số ô nhiễm trong nước thải khi xả vào nguồn tiếp nhận nước thải được tính toán như sau:

Cmax = C x Kq x Kf [1]

123

Trong đó:

- Cmax là giá trị tối đa cho phép của thông số ô nhiễm trong nước thải khi xả vào nguồn tiếp nhận.

- C là giá trị của thông số ô nhiễm trong nước thải.

- Kq là hệ số nguồn tiếp nhận nước thải với lưu lượng dòng chảy của sông, suối, khe, rạch; kênh, mương; dung tích của hồ, ao, đầm; mục đích sử dụng của vùng nước biển ven bờ;

- Kf là hệ số lưu lượng nguồn thải với tổng lưu lượng nước thải của các nguồn thải khi xả vào nguồn tiếp nhận nước thải;

Áp dụng giá trị tối đa cho phép Cmax = C (không áp dụng hệ số Kq và Kf) đối với các thông số: nhiệt độ, màu, pH, coliform, Tổng hoạt độ phóng xạ α, Tổng hoạt độ phóng xạ β.

* Hệ số lưu lượng nguồn thải Kf

Hệ số lưu lượng nguồn thải Kf được quy định dưới đây: Bảng: 5. 1. Hệ số lưu lượng nguồn thải Kf

Hệ số Kf Lưu lượng nguồn thải (F ) Đơn vị tính: mét khối/ng ày đêm (m3/24h)

F ≤ 50 1,2

50 < F ≤ 500 1,1

500 < F ≤ 5.000 1,0

F > 5.000 0,9

Lưu lượng nguồn thải F được tính theo lưu lượng thải lớn nhất nêu trong Báo cáo đánh giá tác động môi trường, Kế hoạch bảo vệ môi trường hoặc Đề án bảo vệ môi trường.

* Hệ số nguồn tiếp nhận nước thải Kq

Hệ số Kq ứng với lưu lượng dòng chảy của sông, suối, khe, rạch; kênh, mương được quy định tại dưới đây: Bảng: 5. 2. Hệ số Kq ứng với lưu lượng dòng chảy của nguồn tiếp nhận nước thải

Hệ số Kq

Lưu lượng dòng chảy của nguồn tiếp nhận nước thải (Q) Đơn vị tính: mét khối/giây (m3/s)

Q ≤ 50 0,9

50 < Q ≤ 200 1

200 < Q ≤ 500 1,1

Q > 500 1,2

Q được tính theo giá trị trung bình lưu lượng dòng chảy của nguồn tiếp nhận nước thải 03 tháng khô kiệt nhất trong 03 năm liên tiếp (số liệu của cơ quan Khí tượng Thuỷ văn).

124

Hệ số Kq ứng với dung tích của nguồn tiếp nhận nước thải là hồ, ao, đầm được

quy định tại bảng dưới đây: Bảng: 5. 3. Hệ số Kq ứng với dung tích của nguồn tiếp nhận nước thải

Hệ số Kq Dung tích nguồn tiếp nhận nước thải (V) Đơn vị tính: mét khối (m3)

V ≤ 10 x 106 0,6

10 x 106 < V ≤ 100 x 106 0,8

V > 100 x 106 1,0

V được tính theo giá trị trung bình dung tích của hồ, ao, đầm tiếp nhận nước thải 03 tháng khô kiệt nhất trong 03 năm liên tiếp (số liệu của cơ quan Khí tượng Thuỷ văn).

Khi nguồn tiếp nhận nước thải không có số liệu về lưu lượng dòng chảy của sông, suối, khe, rạch, kênh, mương thì áp dụng Kq = 0,9; hồ, ao, đầm không có số liệu về dung tích thì áp dụng Kết quả = 0,6.

Vùng nước biển ven bờ dùng cho mục đích bảo vệ thuỷ sinh, thể thao và giải trí dưới nước, đầm phá nước mặn và nước lợ ven biển áp dụng Kq = 1.

Biến đổi công thức [1], có thể xác định sơ bộ quy mô điều chỉnh phân vùng xả thải nước thải công nghiệp theo các hệ số Kq và Kf như sau:

(Cmax/C) = Kq x Kf [2]

Trong đó:

Nếu Kq x Kf = 1,0 - Phân vùng xả thải theo khả năng pha loãng, chịu tải trung bình của nguồn nước (Kq = 1,0) và lưu lượng thải trung bình (Kf = 1,0).

Nếu Kq x Kf < 1,0 - Phân vùng xả thải theo khả năng pha loãng, chịu tải kém của nguồn nước (Kq < 1,0) và lưu lượng thải lớn (Kf < 1,0).

Nếu Kq x Kf > 1,0 - Phân vùng xả thải theo khả năng pha loãng, chịu tải cao của nguồn nước (Kq > 1,0) và lưu lượng thải nhỏ (Kf > 1,0).

(2) Quy định về quy chuẩn xả thải trên địa bàn tỉnh Bình Dương

Quy định về xả thải nước thải công nghiệp vào các thủy vực trên địa bàn tỉnh Bình Dương được đưa ra tại Điều 69, Quyết định số 13/2016/QĐ-UBND ngày 16/06/2016 về Ban hành quy định về bảo vệ môi trường tỉnh Bình Dương. Cụ thể:

- Các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ phải xử lý đạt quy định tại cột A của các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường thì được thải vào các thủy vực dùng cho mục đích cấp nước, gồm: sông Đồng Nai, sông Bé, sông Thị Tính và sông Sài Gòn (từ thượng nguồn đến rạch Bình Nhâm), các rạch, suối thải vào các sông này.

- Các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ phải xử lý đạt quy định tại cột B của các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường thì được thải vào các thủy vực khác.

- Các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ đặt tại các khu vực không có hệ thống thoát nước, nước thải được chứa trong các hồ, ao tự thấm phải xử lý đạt quy chuẩn quy định tại cột A của các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường và áp dụng hệ số Kq=0,6.

125

Theo quy định tại Khoản 2 Điều 69 Quyết định số 13/2016/QĐ-UBND, ngày 16 tháng 6 năm 2016 về ban hành quy định bảo vệ môi trường tỉnh Bình Dương đã cụ thể hóa quy định về áp dụng hệ số lưu lượng/dung tích nguồn tiếp nhận (Kq) trên địa bàn tỉnh như sau:

- Các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ thải nước thải vào sông Đồng Nai áp dụng giá trị hệ số Kq = 1,1;

- Các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ thải nước thải vào sông Sài Gòn áp dụng giá trị hệ số Kq = 1,0;

- Các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ thải nước thải vào sông Bé, sông Thị Tính, các kênh rạch khác thuộc thủy vực sông Sài Gòn, sông Đồng Nai áp dụng giá trị hệ số Kq = 0,9;

- Các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ thải nước thải vào các hồ chứa nước áp dụng giá trị hệ số Kq = 0,6;

- Các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ đặt tại các khu vực không có hệ thống thoát nước, nước thải được chứa trong các hồ, mương tự thấm phải áp dụng giá trị hệ số Kq = 0,6

Lưu lượng nguồn tiếp nhận được tính theo giá trị trung bình lưu lượng dòng chảy của nguồn tiếp nhận nước thải 03 tháng khô kiệt nhất trong 03 năm liên tiếp.

(3) Hiện trạng quản lý và giám sát các nguồn xả thải công nghiệp

- Hiện tỉnh Bình Dương cũng đã triển khai lắp đặt quan trắc nước thải tự động, camera quan sát và thiết bị quan trắc tự động cho các nguồn thải có lưu lượng nước thải từ 500 m3/ngày trở lên. Đến nay, đã có 72/93 nguồn thải đã lắp đặt trạm quan trắc nước thải tự động, camera quan sát và thiết bị lấy mẫu tự động, kiểm soát được 78% tổng lưu lượng nước thải công nghiệp trên địa bàn tỉnh.

- Đối với các nguồn thải còn lại có lưu lượng nhỏ hơn 500 m3/ngày và nhất là các cơ sở có quy mô nhỏ hiện chưa có công cụ kiểm soát hiệu quả. Các nguồn thải này nằm ngoài khu, cụm công nghiệp, một số đan xen với với dân cư với số lượng lớn. Chất lượng nước sau xử lý các nguồn thải này đa số chưa đạt quy chuẩn. Hiện tượng xả thải lén có lúc, có nơi vẫn đang xảy ra, nhất là khi trời mưa hoặc ban đêm.

5.2. PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN PHÂN VÙNG XẢ THẢI

Năm 2016 tỉnh Bình Dương đã cụ thể hóa quy định phân vùng xả thải cho từng thủy vực như đã trình bày ở trên. Tuy nhiên, qua quá trình phát triển kinh tế xã hội, với tốc độ đô thị hóa và công nghiệp hóa rất nhanh, thì việc đánh giá và phân vùng xả thải lại cho phù hợp với thực tiễn là rất cần thiết.

Thực tế cho thấy, những năm gần đây diễn biến chất lượng nước mặt trên địa bàn tỉnh nhiều thủy vực bị suy giảm, không còn khả năng tiếp nhận nước thải. Do đó, cần được đánh giá điều kiện cụ thể của từng tiểu lưu vực để cắt giảm tải lượng ô nhiễm thải vào các thủy vực. Tuy nhiên, việc cắt giảm tải lượng cần được xem xét một cách tổng thể, sử dụng đồng bộ các giải pháp phòng ngừa, giảm thiểu, khắc phục ô nhiễm, đảm bảo tính khả thi: bảo vệ nguồn nước nhưng không xung đột nhiều đến phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo hài hài hòa sự tối ưu chi phí - lợi ích. Từ đó các biện pháp cắt giảm có thể xem xét như: không tiếp nhận thêm nguồn thải mới (ngưng thu hút đầu tư), cắt giảm nguồn thải hiện tại (di dời cơ sở công nghiệp gây ô nhiễm, chuyển đổi

126

công năng các KCN, CCN, đầu tư cơ sở hạ tầng thu gom xử lý nước thải đô thị,...). Việc cắt giảm tải lượng cần được thực hiện theo một lộ trình nhất định nhằm đảm tính khả thi.

Trong đó, giải pháp quản lý nguồn thải sẽ được đề xuất trên cơ sở căn cứ vào hiện trạng chất lượng nước, khả năng tiếp nhận của từng thủy vực để đưa ra hệ số điều chỉnh quy chuẩn xả thải (Kt) phù hợp.

* Hiện tại nồng độ tối đa cho phép trong hết các Quy chuẩn thải được quy định tính theo các công thức:

Cmax = C x Kq x Kf [1]

hoặc: Cmax = C x K [3]

hoặc: Cmax = C [4]

Khi áp dụng hệ số tiếp nhận cho từng thủy vực Kt thì nồng độ nước thải tối đa được tính như sau:

Cmax = C x Kq x Kf x Kt [5]

[6] Hoặc: Cmax = C x K x Kt

[7] Hoặc: Cmax = C x Kt

Trong đó:

- Cmax là giá trị tối đa cho phép của thông số ô nhiễm trong nước thải khi xả vào nguồn tiếp nhận nước thải.

- C là giá trị của thông số ô nhiễm trong nước thải công nghiệp quy định trong các Quy chuẩn thải;

- Kq là hệ số nguồn tiếp nhận nước thải;

- Kf là hệ số lưu lượng nguồn thải;

- K là hệ số tính đến quy mô và loại hình cơ sở;

- Kt là hệ số tiếp nhận của thủy vực đối với nước thải.

* Đối với các Quy chuẩn không quy định hệ số Kq, Kf thì nồng độ tối đa cho phép được tính như sau:

Cmax = C x K (nếu có)x Kt [4]

Việc xác định hệ số Kt cho từng thủy vực được thực hiện như sau:

5.3. PHÂN VÙNG XẢ THẢI

5.3.1. Xác định giá trị nồng độ tối đa

Hiện nay, theo quy định Quyết định số 13/2016/QĐ-UBND, ngày 16 tháng 6 năm 2016 thì chỉ có các nguồn thải thải vào sông Sài Gòn từ rạch Bình Nhâm trở về phía hạ nguồn và các rạch, suối thải vào đoạn sông này mới áp dụng giá trị nồng độ cột B của Quy chuẩn thải.

Tuy nhiên, như đã đánh giá ở phần trên, hạ lưu sông Sài Gòn và các rạch chảy vào hạ lưu sông này đều không còn khả năng chịu tải, do đó đề xuất tất cả các nguồn thải thải vào các thủy vực trên địa bàn toàn tỉnh Bình Dương đều phải xử lý đạt cột A.

127

5.3.2. Xác định hệ số Kq, Kf

- Các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ thải nước thải vào sông Đồng Nai áp dụng giá trị hệ số Kq = 1,1;

- Các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ thải nước thải vào sông Sài Gòn áp dụng giá trị hệ số Kq = 1,0;

- Các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ thải nước thải vào các hồ chứa nước áp dụng giá trị hệ số Kq = 0,6;

Việc quy định hệ số Kq có thể kế thừa giữ nguyên theo quy định trên.

5.3.3. Xác định hệ số Kt

Việc xác định hệ số Kt sẽ được nghiên cứu, áp dụng cho toàn bộ hệ thống kênh, rạch, sông, suối trên địa bàn toàn tỉnh Bình Dương. Tuy nhiên, theo đề cương của Đề án đã thống nhất thì việc tính toán, dự báo khả năng tiếp nhận sẽ được thực hiện cho 9 đối tượng bao gồm 4 sông lớn và phụ lưu (Sông Sài Gòn, Sông Đồng Nai, Sông Bé và Sông Thị Tính) và 5 hệ thống suối nằm trong vùng có nguy cơ ô nhiễm (Hệ thống rạch Vĩnh Bình, suối Đờn - rạch Chòm Sao, suối Cát, suối Cái và phụ lưu, suối Siệp).

Kết quả tính toán, dự báo khả năng chịu tải 5 hệ thống suối và sông Thị Tính cho thấy, hiện trạng và dự báo tương lai không còn khả năng tiếp nhận.

Để có cơ sở xem xét xác định hệ số tiếp nhận Kt từ đó cắt giảm tải lượng ô nhiễm của các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ thuộc 5 hệ thống suối nằm trong vùng có nguy cơ ô nhiễm và 4 sông lớn đảm bảo khả thi, không gây áp lực cho các chủ nguồn thải thì các giải pháp đồng bộ để nỗ lực cắt giảm tải lượng sẽ được thực hiện và được tính toán với các yêu cầu như sau:

- Tăng cường đầu tư hệ thống thu gom, xử lý nước thải đô thị đạt và vượt chỉ tiêu quy hoạch;

- Quản lý tốt các nguồn thải công nghiệp - dịch vụ đảm bảo tất cả các nguồn thải đạt cột A của Quy chuẩn thải tương ứng.

- Chuyển đổi công năng các KCN, CCN và rà soát, di dời những cơ sở bên ngoài khu công nghiệp thuộc các địa bàn Thủ Dầu Một, Thuận An, Dĩ An, Bết Cát, Tân Uyên dưới hình thức thuê nhà xưởng có thời hạn và hạn chế, ngừng thu hút đầu tư những ngành nghề ô nhiễm, sử dụng nhiều lao động tiến đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển ngành dịch vụ.

- Xây dựng hệ thống giếng bơm chuyển bậc để thu gom nước thải và thu gom xử

128

lý lượng nước mưa chảy tràn 15-20 phút đầu của cơn mưa, đặc biệt là các đợt mưa đầu mùa và mưa trái mùa về hệ thống xử lý tập trung nhằm tăng tỷ lệ thu gom nước thải trong khi chờ thực hiện đấu nối, đồng thời giảm thiểu tải lượng chất ô nhiễm cuốn trôi bề mặt theo nước mưa thải vào các thủy vực.

- Siết chặt quy chuẩn thải bằng hệ số tiếp nhận Kt theo từng đặc điểm của mỗi tiểu lưu vực. Tuy nhiên, việc siết chặt Quy chuẩn thải được áp dụng tối đa không quá 20% tải lượng ô nhiễm công nghiệp để đảm bảo tính khả thi, phù hợp với thực tiễn của từng tiểu lưu vực. Vì nếu siết chặt Quy chuẩn thải trên 20% (Kt < 0,8) thì đòi hỏi việc đầu tư công nghệ xử lý nước thải rất tốn kém và không phù hợp với công nghệ xử lý phổ biến ở nước ta hiện nay và yêu cầu chất lượng nước thải quá cao so với tiêu chuẩn nhiều nước trong khu vực. Do đó, hệ số tiếp nhận có thể lựa chọn 3 giá trị Kt = 0,8; 0,9 hoặc 1 nhằm đảm bảo tính khả thi và dễ áp dụng.

5.3.4. Phân vùng xả thải các kênh, rạch, sông, suối:

5.3.4.1. Sông Sài Gòn và các phụ lưu:

Chất lượng nước hạ lưu sông Sài Gòn có diễn biến chất lượng xấu, do đó đoạn từ cầu Mé trở xuống và các phụ lưu hiện tại đang áp dụng quy chuẩn thải cột B sẽ được điều chỉnh lên cột A để cải thiện chất lượng nước.

Đây là sông lớn chảy qua địa bàn nhiều tỉnh thành, vì vậy trong khuôn khổ đề án việc tính toán tải lượng ô nhiễm tiếp nhận sẽ rất khó khăn và khó có thể định lượng được tải lượng cần cắt giảm. Kế thừa kết quả tính toán, dự báo của Đề tài “Đánh giá khả năng chịu tải của các dòng sông trên địa bàn tỉnh Bình Dương để phục vụ cấp phép xả thải” năm 2012, dự báo đến năm 2020 của Sở KH&CN tỉnh Bình Dương thực hiện thì sông Sài Gòn vẫn còn khả năng tiếp nhận (gần hết KNTN đối với với yêu cầu A2, và còn nhiều KNTN đối với yêu cầu B1). Do đó, việc áp dụng quy chuẩn xả thải đối với sông Sài Gòn và các phụ lưu (trừ rạch Vĩnh Bình, rạch Chòm Sao, suối Đờn, rạch Vàm Búng, suối Siệp, suối Cát - Bưng Biệp, suối Cái và phụ lưu) sẽ lấy theo QCVN tương ứng với các nguồn thải trong đó hệ số Kq, Kf đã được xác định ở phần trên và hệ số tiếp nhận được lựa chọn là Kt =1; đồng thời thực hiện các giải pháp cắt giảm tải lượng ô nhiễm để cải thiện nguồn nước như đã nêu trên.

5.3.4.2. Sông Đồng Nai và các phụ lưu:

Đây là sông lớn chảy qua địa bàn nhiều tỉnh thành, diễn biến chất lượng nước tương đối tốt, chỉ có một vài thời điểm vượt quy chuẩn nước mặt. Kế thừa kết quả tính toán, dự báo của Đề tài “Đánh giá khả năng chịu tải của các dòng sông trên địa bàn tỉnh Bình Dương để phục vụ cấp phép xả thải” năm 2012, dự báo đến năm 2020 của Sở KH&CN tỉnh Bình Dương thực hiện thì sông Đồng Nai vẫn còn khả năng tiếp nhận (đối với với yêu cầu A2). Do đó, việc áp dụng quy chuẩn xả thải của sông Đồng Nai và các phụ lưu còn lại (trừ các kênh, rạch đã phân vùng ở trên) sẽ lấy theo QCVN tương ứng với các nguồn thải trong đó hệ số Kq, Kf đã được xác định ở phần trên và như vậy hệ số tiếp nhận được lựa chọn là Kt =1; đồng thời thực hiện các giải pháp cắt giảm tải lượng ô nhiễm để cải thiện nguồn nước như đã nêu trên.

5.3.4.3. Sông Bé và các phụ lưu: Kế thừa kết quả tính toán, dự báo của Đề tài “Đánh giá khả năng chịu tải của các dòng sông trên địa bàn tỉnh Bình Dương để phục vụ cấp phép xả thải” năm 2012, dự báo đến năm 2020 của Sở KH&CN tỉnh Bình Dương thực hiện thì sông Bé chỉ còn khả năng tiếp nhận đối với yêu cầu B1. Tuy nhiên, đây là sông lớn chảy qua địa bàn nhiều

129

tỉnh thành, một phần tải lượng lớn thải vào sông từ các hoạt động ở phía thượng nguồn nên rất khó kiểm soát chất lượng. Do đó, việc áp dụng quy chuẩn xả thải của sông Bé và các phụ lưu sẽ lấy theo QCVN tương ứng với các nguồn thải trong đó hệ số Kq, Kf đã được xác định ở phần trên và như vậy hệ số tiếp nhận được lựa chọn là Kt =1; đồng thời thực hiện các giải pháp cắt giảm tải lượng ô nhiễm để cải thiện nguồn nước như đã nêu trên.

5.3.4.4. Sông Thị Tính và các phụ lưu: Sông Thị Tính là nơi tiếp nhận nguồn nước thải công nghiệp rất lớn, khoảng 35.000m3/ngày của rất nhiều cơ sở sản xuất kinh doanh trên địa bàn tỉnh Bình Dương như: các Khu công nghiệp Mỹ Phước I, II, III, khu công nghiệp Bàu Bàng, cụm Công nghiệp Tân Định; các nhà máy giấy, các cơ sở chăn nuôi heo, chế biến cao su…; các khu dân cư trên địa bàn thị trấn Mỹ Phước, Bàu Bàng dọc theo lưu vực sông; ngoài ra, sông Thị Tính còn tiếp nhận nước thải của khu công nghiệp Chơn Thành và Minh Hưng 3 của tỉnh Bình Phước.

Trong tương lai khi lấp đầy các khu công nghiệp, khu dân cư và một số cơ sở sản xuất khác đi vào hoạt động thì dự kiến lượng nước thải mà sông Thị Tính tiếp nhận (chưa tính khu công nghiệp Bàu Bảng mở rộng) khoảng 150.000m3/ngày, gấp khoảng 4 lần lượng nước thải hiện nay sông Thị Tính đang tiếp nhận.

Thực trạng cho thấy hiện nay chất lượng nước mặt sông Thị Tính có dấu hiệu suy giảm ngày một nhiều hơn và nhanh hơn, một số thông số như amoni (vượt 1,1- 11,6 lần), oxy hòa tan thường xuyên không đạt quy chuẩn cho phép; thông số ô nhiễm hữu cơ có lúc, có nơi còn vượt quy chuẩn, các chi lưu ô nhiễm hữu cơ 1,4 - 3,2 lần. Vì vậy, khả năng tự làm sạch của sông có dấu hiệu bị hạn chế, không thể đảm bảo được; khả năng tiếp nhận nước thải có dấu hiệu bị quá tải.

Kế thừa kết quả tính toán, dự báo của Đề tài “Đánh giá khả năng chịu tải của các dòng sông trên địa bàn tỉnh Bình Dương để phục vụ cấp phép xả thải” năm 2012, dự báo đến năm 2020 của Sở KH&CN tỉnh Bình Dương thực hiện thì sông Thị Tính nói chung không còn khả năng tiếp nhận (đối với với yêu cầu B1).

Do đó, cần siết chặt quy chuẩn xả thải. Việc áp dụng quy chuẩn xả thải của sông Thị Tính và các phụ lưu sẽ lấy theo QCVN tương ứng với các nguồn thải trong đó hệ số Kq, Kf đã được xác định ở phần trên và hệ số tiếp nhận được lựa chọn là Kt =0,8; đồng thời thực hiện các giải pháp cắt giảm tải lượng ô nhiễm để cải thiện nguồn nước như đã nêu trên.

5.3.4.5. Đối với các suối, rạch có nguy cơ ô nhiễm Như đã xác định nhu cầu tiếp tục cắt giảm tải lượng sau khi thực hiện tốt các điều kiện của kịch bản A như sau: Bảng: 5. 4. Bảng tải lượng ô nhiễm tiếp tục cắt giảm

TT

Thủy vực

Tải lượng cần cắt giảm tiếp (tấn/ngày)

1 Suối Cát - Bưng Biệp 1,21

2 Suối Cái và các phụ lưu 4,01

3 Rạch Chòm Sao-suối Đờn-rạch Vàm Búng 0,54

4 Suối Siệp 1,11

5 Hệ thống rạch Vĩnh Bình 3,53

130

Việc cắt giảm tải lượng còn lại dựa trên nguyên tắc cắt theo tỷ lệ đóng góp của các nguồn thải (sinh hoạt, công nghiệp, nước mưa chảy tràn) bằng các phương pháp sau:

Đối với nguồn thải sinh hoạt: cắt giảm tiếp bằng cách tăng tỷ lệ thu gom, xử lý.

Đối với nước mưa chảy tràn: Thực hiện các giếng tràn để thu gom nước thải và nước mưa trong 15 - 20 phút đầu của cơn mưa.

Đối với nguồn thải công nghiệp: cắt giảm tiếp tải lượng ô nhiễm công nghiệp còn lại thông qua việc siết chặt quy chuẩn thải (áp dụng hệ số Kt) nhưng không quá 20% tổng tải lượng công nghiệp (chỉ chọn 3 mức 0%, 10% và 20% tương ứng với Kt = 1; 0,9 và 0,8); Phần còn lại sẽ được cắt giảm bằng các giải pháp quản lý khác tùy theo từng tiểu lưu vực như: di dời một số cơ sở công nghiệp nằm ngoài KCN, CCN, chuyển đổi công năng một số KCN ở phía Nam Bình Dương thành đất ở và đất thương mại, dịch vụ; thu hút ngành nghề đầu tư có chọn lọc, chỉ thu hút những ngành nghề ít phát sinh chất thải,… kết quả tính toán cắt giảm như sau:

131

Bảng: 5. 5. Giải pháp cắt giảm tải lượng và xác định hệ số Kt

TT Thủy vực Tỷ lệ đóng Giải pháp Nguồn ô nhiễm Tải lượng ô nhiễm KB A (tấn/ngày) góp, (%) Tỷ lệ cần cắt giảm so với KB A,

Tải lượng cắt giảm theo tỷ lệ đóng góp, (tấn/ngày) 0,55 (%) 18 Sinh hoạt 3,12 46,12 1 Suối Cát - Bưng Biệp

2,40 35,51 0,43 18 Công nghiệp

Nước mưa Sinh hoạt 1,24 4,82 18,36 19,97 0,22 0,80 18 17 2 Suối Cái và các phụ lưu

8,15 33,73 1,35 17 Công nghiệp

Nước mưa Sinh hoạt 11,19 2,34 46,30 62,37 1,86 0,33 17 14 3

0,43 11,57 0,06 14 Công nghiệp Rạch Chòm Sao-suối Đờn- rạch Vàm Búng

4 Suối Siệp Nước mưa Sinh hoạt 0,98 2,98 26,06 51,49 0,14 0,57 14 19

1,42 24,53 0,27 19 Công nghiệp Tăng tỷ lệ thu gom xử lý >70% - Siết chặt tiêu chuẩn thải 10% (Kt=0,9); - Chuyển đổi công năng KCN, di dời ít nhất 24% cơ sở ngoài KCN Thu gom, xử lý từ 18% Tăng tỷ lệ thu gom xử lý >70% - Siết chặt tiêu chuẩn thải 10% (Kt=0,9); - Chuyển đổi công năng KCN, di dời nhất 9% cơ sở ngoài KCN Thu gom, xử lý từ 17% Tăng tỷ lệ thu gom xử lý >70% - Siết chặt tiêu chuẩn thải 10% (Kt=0,9); - Chuyển đổi công năng KCN, di dời ít nhất 8% cơ sở ngoài KCN Thu gom, xử lý từ 14% Tăng tỷ lệ thu gom xử lý >70% - Siết chặt tiêu chuẩn thải 10% (Kt=0,9); - Chuyển đổi công năng KCN, di dời ít nhất 9% cơ sở ngoài KCN

1,39 23,99 0,27 19 Thu gom, xử lý từ 19%

5 Nước mưa chảy tràn Sinh hoạt 6,68 44,25 1,56 23

Hệ thống rạch Vĩnh Bình 6,22 41,21 1,45 23 Công nghiệp

Nước mưa 2,20 14,54 0,51 23 Tăng tỷ lệ thu gom xử lý >70% - Siết chặt tiêu chuẩn thải 20% (Kt=0,8); - Chuyển đổi công năng KCN, di dời ít nhất 0,5% cơ sở ngoài KCN Thu gom, xử lý từ 23%

132

(1) Suối Cát - Bưng Biệp:

Kết quả tính toán cắt giảm tải lượng các nguồn thải theo tỷ lệ đóng góp là 18% tải lượng từng nguồn.

- Đối với nguồn thải sinh hoạt: cần cắt giảm tiếp 18% tải lượng, tương đương 0,55 tấn/ngày bằng cách tăng tỷ lệ thu gom xử lý so với kịch bản A (tỷ lệ thu gom > 70%);

- Đối với nguồn thải công nghiệp: cần cắt giảm tiếp 18% tổng tải lượng công nghiệp, tương đương với 0,43 tấn/ngày bằng các biện pháp sau: Siết chặt quy chuẩn thải thông qua hệ số Kt để cắt giảm theo lập luận các mức siết chặt ở trên, nhóm tác giả chọn mức cắt giảm 10% tương ứng với Kt = 0,9. Như vậy 8% còn lại sẽ thực hiện cắt giảm bằng các giải pháp di dời các cơ sở ngoài KCN, chuyển đổi công năng một số KCN thành đất ở và đất thương mại, dịch vụ (cắt 8% tổng tải lượng công nghiệp tương đương với việc di dời 24% cơ sở bên ngoài KCN, CCN).

- Đối với nước mưa chảy tràn: cần cắt giảm ít nhất 18% tải lượng, tương đương 0,22 tấn/ngày bằng cách thực hiện các giếng tràn để thu gom nước mưa trong 15-20 phút đầu của cơn mưa.

(2) Suối Cái và phụ lưu:

Kết quả tính toán cắt giảm tải lượng các nguồn thải theo tỷ lệ đóng góp là 17% tải lượng từng nguồn.

- Đối với nguồn thải sinh hoạt: cần cắt giảm tiếp 17% tải lượng, tương đương 0,8 tấn/ngày bằng cách tăng tỷ lệ thu gom xử lý so với kịch bản A (tỷ lệ thu gom > 70%);

- Đối với nguồn thải công nghiệp: cần cắt giảm tiếp 17% tổng tải lượng công nghiệp, tương đương với 1,35 tấn/ngày bằng các biện pháp sau: Siết chặt quy chuẩn thải thông qua hệ số Kt để cắt giảm theo lập luận các mức siết chặt ở trên, nhóm tác giả chọn mức cắt giảm 10% tương ứng với Kt = 0,9. Như vậy 7% còn lại sẽ thực hiện cắt giảm bằng các giải pháp di dời các cơ sở ngoài KCN, chuyển đổi công năng một số KCN thành đất ở và đất thương mại, dịch vụ (cắt 7% tổng tải lượng công nghiệp tương đương với việc di dời 9% cơ sở bên ngoài KCN, CCN).

- Đối với nước mưa chảy tràn: cần cắt giảm ít nhất 17% tải lượng, tương đương 1,86 tấn/ngày bằng cách thực hiện các giếng tràn để thu gom nước mưa trong 15-20 phút đầu của cơn mưa.

(3) Rạch Chòm Sao - suối Đờn:

Kết quả tính toán cắt giảm tải lượng các nguồn thải theo tỷ lệ đóng góp là 14% tải lượng từng nguồn.

- Đối với nguồn thải sinh hoạt: cần cắt giảm tiếp 14% tải lượng, tương đương 0,33 tấn/ngày bằng cách tăng tỷ lệ thu gom xử lý so với kịch bản A (tỷ lệ thu gom > 70%);

- Đối với nguồn thải công nghiệp: cần cắt giảm tiếp 14% tổng tải lượng công nghiệp, tương đương với 0,06 tấn/ngày bằng các biện pháp sau: Siết chặt quy chuẩn thải thông qua hệ số Kt để cắt giảm theo lập luận các mức siết chặt ở trên, nhóm tác giả chọn mức cắt giảm 10% tương ứng với Kt = 0,9. Như vậy 4% còn lại sẽ thực hiện cắt giảm bằng các giải pháp di dời các cơ sở ngoài KCN, chuyển đổi công năng một số KCN thành đất ở và đất thương mại, dịch vụ (cắt 4% tổng tải lượng công nghiệp tương đương với việc di dời 8% cơ sở bên ngoài KCN, CCN).

133

- Đối với nước mưa chảy tràn: cần cắt giảm ít nhất 14% tải lượng, tương đương 0,14 tấn/ngày bằng cách thực hiện các giếng tràn để thu gom nước mưa trong 15-20 phút đầu của cơn mưa.

(4) Suối Siệp:

Kết quả tính toán cắt giảm tải lượng các nguồn thải theo tỷ lệ đóng góp là 19% tải lượng từng nguồn.

- Đối với nguồn thải sinh hoạt: cần cắt giảm tiếp 19% tải lượng, tương đương 0,57 tấn/ngày bằng cách tăng tỷ lệ thu gom xử lý so với kịch bản A (tỷ lệ thu gom > 70%);

- Đối với nguồn thải công nghiệp: cần cắt giảm tiếp 19% tổng tải lượng công nghiệp, tương đương với 0,27 tấn/ngày bằng các biện pháp sau: Siết chặt quy chuẩn thải thông qua hệ số Kt để cắt giảm theo lập luận các mức siết chặt ở trên, nhóm tác giả chọn mức cắt giảm 10% tương ứng với Kt = 0,9. Như vậy 9% còn lại sẽ thực hiện cắt giảm bằng các giải pháp di dời các cơ sở ngoài KCN, chuyển đổi công năng một số KCN thành đất ở và đất thương mại, dịch vụ (cắt 9% tổng tải lượng công nghiệp tương đương với việc di dời 9% cơ sở bên ngoài KCN, CCN).

- Đối với nước mưa chảy tràn: cần cắt giảm ít nhất 19% tải lượng, tương đương 0,27 tấn/ngày bằng cách thực hiện các giếng tràn để thu gom nước mưa trong 15-20 phút đầu của cơn mưa.

(5) Rạch Vĩnh Bình:

Kết quả tính toán cắt giảm tải lượng các nguồn thải theo tỷ lệ đóng góp là 23% tải lượng từng nguồn.

- Đối với nguồn thải sinh hoạt: cần cắt giảm tiếp 23% tải lượng, tương đương 1,56 tấn/ngày bằng cách tăng tỷ lệ thu gom xử lý so với kịch bản A (tỷ lệ thu gom > 70%);

- Đối với nguồn thải công nghiệp: cần cắt giảm tiếp 23% tổng tải lượng công nghiệp, tương đương với 1,45 tấn/ngày bằng các biện pháp sau: Siết chặt quy chuẩn thải thông qua hệ số Kt để cắt giảm theo lập luận các mức siết chặt ở trên, nhóm tác giả chọn mức an toàn nhất là cắt giảm 20% tương ứng với Kt = 0,8. Như vậy 3% còn lại sẽ thực hiện cắt giảm bằng các giải pháp di dời các cơ sở ngoài KCN, chuyển đổi công năng một số KCN thành đất ở và đất thương mại, dịch vụ (cắt 3% tổng tải lượng công nghiệp tương đương với di dời 0,5% cơ sở bên ngoài KCN, CCN).

- Đối với nước mưa chảy tràn: cần cắt giảm ít nhất 23% tải lượng, tương đương 0,51 tấn/ngày bằng cách thực hiện các giếng tràn để thu gom nước mưa trong 15-20 phút đầu của cơn mưa.

134

Bảng: 5. 6. Bảng tổng hợp cắt giảm tải lượng ô nhiễm của từng giải pháp như sau (tấn/ngày):

TT

Thủy vực

Giảm tải lượng sinh hoạt

Giảm do áp dụng Kt

Tổng tải lượng KB phát thải cao 10,10 36,64

Tải lượng cần cắt giảm 4,55 16,49

3,42 7,38

Giảm do quản lý nguồn thải CN 0,44 5,34

Giảm do xử lý nước mưa chảy tràn 0,22 1,86

Giảm do di dời CS ngoài KCN 0,19 0,57

0,28 1,34

6,43 3,22 2,98 0,04 0,14 0,02 0,04 1 Suối Cát - Bưng Biệp 2 Suối Cái và các phụ lưu 3 Rạch Chòm Sao-suối Đờn-rạch Vàm Búng

4 Suối Siệp 5 Hệ thống rạch Vĩnh Bình Tổng 10,39 21,02 84,58 5,71 9,46 39,43 5,13 6,98 25,89 0,05 0,61 6,48 0,26 0,5 2,98 0,13 0,01 0,92 0,14 1,36 3,16

Hình: 5. 1. Tỷ lệ cắt giảm theo từng giải pháp của 5 suối nghiên cứu

135

Các đối tượng kênh rạch được xem xét đánh giá trên cơ sở diễn biến chất lượng nước mặt qua kết quả quan trắc hằng năm và được xác định là vùng nhạy cảm, vùng được nhận diện là có nguy cơ ô nhiễm theo Quyết định 2566/QĐ-UBND ngày 26/9/2017 của UBND tỉnh Bình Dương đã được xác định hệ số tiếp nhận Kt như trên, cần thực hiện các giải pháp kèm theo. Cụ thể như sau:

- Hệ thống Rạch Vĩnh Bình: Đây là các thủy vực đã bị ô nhiễm nghiêm trọng cần được xem xét hạn chế xả thải. Cắt giảm tải lượng ô nhiễm công nghiệp - dịch vụ theo lộ trình: siết chặt tiêu chuẩn xả thải; ngừng thu hút đầu tư mới bên ngoài KCN, tiến đến di dời các cơ sở sản xuất bên ngoài KCN, CCN; chuyển đổi công năng các KCN, CCN, thu gom xử lý nước thải đô thị, mưa chảy tràn.

Do đó, việc áp dụng quy chuẩn xả thải sẽ lấy theo QCVN tương ứng với các nguồn thải trong đó hệ số Kq, Kf đã được xác định ở phần trên và hệ số tiếp nhận được lựa chọn là Kt = 0,8.

- Nhóm các tiểu lưu vực: Rạch Chòm Sao, suối Đờn, rạch Vàm Búng, rạch Bình Nhâm, suối Siệp, Suối Cát - Bưng Biệp là các tiểu lưu vực bị ô nhiễm: tiểu lưu vực này chịu nhiều áp lực về tải lượng công nghiệp và đô thị. Hiện tại các tiểu lưu vực này đã hết KNCT. Do đó cần cắt giảm tải lượng ô nhiễm công nghiệp - dịch vụ theo lộ trình: siết chặt tiêu chuẩn xả thải; ngừng thu hút đầu tư mới bên ngoài KCN, tiến đến di dời các cơ sở sản xuất bên ngoài KCN, CCN; chuyển đổi công năng các KCN, CCN, thu gom xử lý nước thải đô thị, mưa chảy tràn.

Do đó, việc áp dụng quy chuẩn xả thải sẽ lấy theo QCVN tương ứng với các nguồn thải trong đó hệ số Kq, Kf đã được xác định ở phần trên và như vậy hệ số tiếp nhận được lựa chọn là Kt = 0,9

- Tiểu lưu vực: Suối Cái và các phụ lưu là tiểu lưu vực bị ô nhiễm, các KCN chưa lấp đầy nên vẫn còn thu hút đầu tư, chịu nhiều áp lực về tải lượng công nghiệp và đô thị. Hiện tại các tiểu lưu vực này đã hết KNCT. Do đó cần cắt giảm tải lượng ô nhiễm công nghiệp - dịch vụ: siết chặt tiêu chuẩn xả thải; ngừng thu hút đầu tư mới bên ngoài KCN, tiến đến di dời các cơ sở sản xuất bên ngoài KCN, CCN, đầu tư trong KCN ngành nghề có chọn lọc, thu gom xử lý nước thải đô thị, mưa chảy tràn.

Do đó, việc áp dụng quy chuẩn xả thải sẽ lấy theo QCVN tương ứng với các nguồn thải trong đó hệ số Kq, Kf đã được xác định ở phần trên và như vậy hệ số tiếp nhận được lựa chọn là Kt = 0,9.

Tiểu kết:

Với việc áp dụng hệ số Kt = 0,8 đến 1 chỉ cắt giảm được một phần rất nhỏ tải lượng ô nhiễm so với nhu cầu cắt giảm (năm 2025: trung bình chỉ chiếm 8% tải lượng cần cắt giảm để bảo vệ nguồn nước - tính trên 5 tiểu lưu vực nghiên cứu), phần còn lại cần được xem xét cắt giảm tiếp bằng các giải pháp khác phù hợp với đặc điểm của từng tiểu lưu vực như: ngưng thu hút đầu tư mới hoặc thu hút có chọn lọc; di dời những cơ sở ngoài KCN, CCN; chuyển đổi công năng một số KCN, CCN ở phía Nam tỉnh Bình Dương; đầu tư hê thống thu gom xử lý nước thải đô thị, hệ thống giếng chuyển bậc để thu gom nước mưa chảy tràn của đầu các trận mưa,... Tổng hợp kết quả phân vùng xả thải như sau:

136

Bảng: 5. 7. Hệ số phân vùng xả thải

TT Thủy vực Kq Kt Giải pháp kèm theo Nồng độ theo QCVN

1 Hệ thống rạch Vĩnh 0,9 0,8 A Bình

Không thu hút đầu tư mới, di dời cơ sở bên ngoài KCN, CCN, chuyển đổi công năng KCN, thu gom xử lý nước thải đô thị, nước mưa chảy tràn

2 0,9 0,8 A Sông Thị Tính và phụ lưu

Thu hút đầu tư có chọn lọc, Không thu hút đầu tư mới bên ngoài KCN, di dời cơ sở bên ngoài KCN, CCN, thu gom xử lý nước thải đô thị, nước mưa chảy tràn

0,9 0,9 A

Không thu hút đầu tư mới, di dời cơ sở bên ngoài KCN, CCN, chuyển đổi công năng các KCN, thu gom xử lý nước thải đô thị, nước mưa chảy tràn 3 Rạch Chòm Sao, suối Đờn, rạch Vàm Búng, rạch Bình Nhâm, Suối Siệp, Suối Cát - Bưng Biệp

4 0,9 0,9 A

Suối Cái và các phụ lưu

Không thu hút đầu tư mới bên ngoài KCN, di dời cơ sở bên ngoài KCN, CCN, thu hút đầu tư có chọn lọc, thu gom xử lý nước thải đô thị, nước mưa chảy tràn

5 Sông Bé và phụ lưu 0,9

6 1,0 S. Sài Gòn và phụ lưu còn lại

7 1,1 1,0 A Sông Đồng Nai và phụ lưu còn lại Thu hút đầu tư có chọn lọc, di dời cơ sở bên ngoài KCN, CCN, thu gom xử lý nước thải đô thị, nước mưa chảy tràn 8 Hồ chứa nước, mương 0,6 tự thấm

137

KẾT LUẬN - KIẾN NGHỊ

1. KẾT LUẬN

Việc thực hiện đề án “Xây dựng quy định phân vùng xả thải các kênh rạch, sông suối trên địa bàn tỉnh Bình Dương” đã đạt được những kết quả như sau:

(1) Đã tiến hành tính toán tải lượng đóng góp của các nguồn thải và dự báo khả năng chịu tải của 5 tiểu lưu vực bằng phương pháp mô hình mô phỏng với các kịch bản phát thải cao theo các giai đoạn quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

(2) Đã xác định được hệ số nguồn tiếp nhận nước thải Kq và hệ số tiếp nhận Kt phù hợp với điều kiện công nghệ xử lý nước thải ở Việt Nam và yêu cầu xả thải chung của các nước trong khu vực, đảm bảo tính khả thi, dễ áp dụng theo lộ trình cho từng thủy vực trên cơ sở phương pháp và chuỗi dữ liệu quan trắc, điều tra thực địa rất tin cậy.

(3) Đã xây dựng Bản đồ và danh mục các sông suối thể hiện các nội dung về quy định phân vùng xả thải một cách trực quan, khoa học và dễ theo dõi.

(4) Đề án đã xác định được vùng cần siết chặt yêu cầu xả thải, hạn chế xả thải có tính khả thi cao. Tuy nhiên, tỷ lệ đóng góp tải lượng của công nghiệp so với tổng tải lượng ô nhiễm thải vào các thủy vực là 29,68% (năm 2025); mặt khác hiện nay hầu tỷ lệ các cơ sở sản xuất, kinh doanh đã xử lý nước thải tốt hơn yêu cầu siết chặt là rất lớn. Do đó, việc siết chặt quy chuẩn thải bằng hệ số tiếp nhận chỉ là giải pháp góp phần rất nhỏ (8% tổng tải lượng cần cắt giảm) trong việc cải thiện chất lượng nước mặt. Vì vậy, Đề án đã đưa ra một số giải pháp chính, thực hiện đồng bộ để tăng cường hiệu quả cải thiện chất lượng mặt trên địa bàn toàn tỉnh.

(5) Kết quả của phân vùng xả thải giúp cho các chủ nguồn thải lựa chọn hợp lý công nghệ xử lý nước thải bảo đảm đạt Quy chuẩn môi trường Việt Nam, tránh lãng phí nguồn lực và phù hợp với điều kiện thủy văn, khả năng chịu tải của nguồn tiếp nhận, đồng thời tạo ra công cụ hữu ích cho các nhà quản lý môi trường trong việc kiểm soát và xử lý ô nhiễm nước thải, cũng như trong việc quy hoạch bảo vệ môi trường nước trên địa bàn tỉnh.

2. KIẾN NGHỊ

- Hiện tại, hầu hết các sông suối trên địa bàn tỉnh Bình Dương rất hạn chế về khả năng tiếp nhận nước thải. Kể cả việc cắt giảm toàn bộ tải lượng ô nhiễm từ công nghiệp cũng khó khôi phục hoàn toàn khả năng tiếp nhận. Do đó, việc áp dụng hệ số tiếp nhận cần được xem xét như là một trong số nhiều giải pháp khác (như đầu tư hệ thống thu gom, xử lý nước thải đô thị, xử lý nước mưa chảy tràn, quy hoạch phát triển, chuyển đổi công năng, lựa chọn đầu tư,…) để từ đó xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan chức năng trong việc triển khai đồng bộ các giải pháp để nỗ lực cải thiện chất lượng nước mặt.

- Đề án “Xây dựng quy định phân vùng xả thải các kênh rạch, sông suối trên địa bàn tỉnh Bình Dương” đã hoàn thành và đạt được kết quả như trong phần kết luận đã trình bày. Tuy nhiên, phạm vi nghiên cứu của đề án chỉ dự báo và phân vùng xả thải cho một giai đoạn nhất định, do đó nhóm tác giả kiến nghị Sở Tài nguyên và Môi trường đưa vào kế hoạch năm 2019 từ nguồn kinh phí sự nghiệp môi trường nhiệm vụ “Điều tra, đo đạc kênh, rạch, sông, suối, xây dựng cơ sở dữ liệu và công cụ mô hình đánh giá chất lượng nước trên địa bàn tỉnh Bình Dương” để từ đó có cơ sở điều chỉnh phân vùng xả thải phù hợp với từng giai đoạn cụ thể.

138

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1]. PGS.TS.Nguyễn Kỳ Phùng (2012). “Đánh giá khả năng chịu tải của các dòng sông trên địa bàn tỉnh Bình Dương để phục vụ cấp phép xả thải”

[2]. Phùng Chí Sỹ (2000). “Tính toán tải lượng ô nhiễm lên hệ thống sông Sài Gòn - Đồng Nai. Đề xuất các quy định về tải lượng cho phép xả vào từng đoạn sông”

[3]. Viện Môi trường và Tài nguyên (2001), Tính toán và dự báo lưu lượng, tải lượng ô nhiễm do nước thải sinh hoạt và công nghiệp trên các lưu vực thuộc hệ thống sông Sài Gòn, Đồng Nai.

[4]. Lê Trình (2002). “Thực trạng ô nhiễm nguồn nước, phân vùng chất lượng nước và kế hoạch hành động bảo vệ môi trường nước lưu vực sông Đồng Nai”

[5]. Nguyễn Kỳ Phùng, Dương Thị Thúy Nga (2005). Nghiên cứu xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ quản lý môi trường nước lưu vực sông Đồng Nai. Hội thảo khoa học Môi trường biển, Đại học Khoa học Tự nhiên Tp. Hồ Chí Minh.

[6]. Nguyễn Kỳ Phùng (5/2009), Nghiên cứu, xác định tổng tải lượng tối đa ngày phục vụ xây dựng hạn mức xả thải trên sông Sài Gòn. Đề tài cấp Sở KH&CN Tp HCM .

[7]. Cục Thống kê tỉnh Bình Dương (2017), Niên giám thống kê Bình Dương.

[8]. Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Dương (2014). Quyết định số 88/QĐ-UBND của UBND tỉnh Bình Dương ngày 13 tháng 1 năm 2014 về việc Hướng dẫn thu thập, tính toán chỉ thị môi trường trên địa bàn tỉnh Bình Dương giai đoạn 2013 - 2020.

[9]. Thủ tướng Chính phủ (2007). Quy hoạch tổng thể phát triển KT - XH tỉnh Bình Dương đến năm 2020.

[10]. UBND tỉnh Bình Dương (2012). Đồ án quy hoạch chung xây dựng Đô thị Bình Dương đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.

[11]. UBND tỉnh Bình Dương (2015). Báo cáo hiện trạng môi trường tỉnh Bình Dương giai đoạn 2011 - 2015.

[12]. UBND tỉnh Bình Dương (2015). Kế hoạch bảo vệ môi trường tỉnh Bình Dương giai đoạn 2016 - 2020.

[13]. Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Dương (2012-2016). Báo cáo kết quả quan trắc môi trường tỉnh Bình Dương các năm 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 9 tháng 2018

[14]. UBND tỉnh Bình Dương (2017). Quy hoạch tài nguyên nước tỉnh Bình Dương giai đoạn 2016 - 2025, tầm nhìn đến năm 2035.

139