Bệnh Corynespora gây
rụng lá cây cao su
Triệu chứng bệnh Corynespora (dạng xương cá) gây rụng
lá cây cao su
Triệu chứng xuất hiện trên lá, cuống lá và chồi với những
biểu hiện khác nhau:
Trên lá: triệu chứng đặc trưng của bệnh là có vết bệnh màu
đen hình dạng xương cá chạy dọc theo gân lá (Hình 1). Hiện
nay, dạng đốm lá trở nên phổ biến với những đốm đen có
kích thước 1-2 mm có quầng vàng nhạt sau đó lan rộng (Hình
2). Vết lan rộng gây chết từng phần lá, sau đó toàn bộ lá đổi
màu vàng cam và rụng từng lá chét một. Sự xuất hiện của các
triệu chứng bệnh tùy thuộc vào tính mẫn cảm của các dòng
vô tính, điều kiện thời tiết.
Trên chồi và cuống lá: vết nứt dọc theo chồi và cuống lá dạng
hình thoi, có mủ rỉ ra sau đó hóa đen, vết bệnh có thể phát
triển dài đến 20 cm gây chết chồi, chết cả cây. Trên gỗ có sọc
đen chạy dọc theo vết bệnh. Trên cuống lá có vết nứt màu
đen chiều dài 0,5 - 3,0 mm.
Phòng trị
Không trồng các dòng vô tính mẫn cảm như: RRIC 103,
RRIC 104, RRIM 725...
Thuốc trừ nấm: dùng một trong các loại thuốc như
hexaconazole (Anvil 5SC, Callihex 50SC…) nồng độ 0,15%;
hoặc hỗn hợp của carbendazim và hexaconazole phối trộn
theo tỷ lệ 1:1; hay thuốc đã phối trộn sẵn (Arivit 250SC,
Vixazol 275SC…) nồng độ 0,2 - 0,3%. Cần chú ý phun mặt
dưới lá với chu kỳ 10 - 14 ngày/lần, với số lần phun từ 2 - 3
lần đến khi triệu chứng bệnh ngưng phát triển.
Bón phân cân đối và đầy đủ. Ngoài lượng phân bón theo quy
trình, vườn cây bị nhiễm bệnh cần tăng lượng phân kali hơn
25% để giúp cây cao su kháng bệnh.
Bệnh được ghi nhận lần đầu tiên tại Sierra Leon vào năm
1936 (Wei, 1950), tiếp theo nó xuất hiện ở Ấn Độ (1961),
Malaysia (1961), Nigeria (1969), Indonesia (1983), Brazil,
Sri Lanka và Thái Lan (1985), Bangladesh (1988), Cameroon
(1996), VN (1999) và Trung Quốc (2007). Đến nay, bệnh đã
xuất hiện ở hầu hết các nước trồng cao su trên thế giới.
Ban đầu, bệnh Corynespora được xem không gây hại đáng kể
và chỉ xuất hiện trên một vài dòng vô tính cao su. Càng ngày
bệnh này càng trở nên nghiêm trọng và trở thành dịch ở nhiều
quốc gia.
Năm 1975, bệnh Corynespora gây hại trên dòng vô tính
RRIM 725 làm rụng lá và chết cây, sau đó lây nhiễm cho một
số dòng vô tính khác như RRIC 103, FX 25, KRS 21, PPN
2058, PPN 2444 và PPN 2447. Hiện nay, bệnh này được xem
là bệnh hại chính trên cây cao su ở Malaysia và lan rộng từ
miền Nam lên miền Bắc bán đảo Malaysia.
Tại Sri Lanka, từ năm 1986 đến 1988, hơn 4.000 ha cao su
trồng bằng dòng vô tính RRIC 103 bị nhiễm bệnh nặng phải
tái canh bằng dòng vô tính khác. Tại Indonesia, sau khi phát
hiện bệnh vào năm 1980, bệnh Corynespora đã dần lan sang
tất cả các vùng trồng cao su trong nước với 1.200 ha cao su
đã bị nhiễm bệnh nặng, trong đó 400 ha phải bị loại bỏ hoàn
toàn. Ở Ấn Độ, dịch bệnh xuất hiện năm 1996 và ngày càng
phát triển với tỉ lệ bệnh lên đến 50 - 70 % ở một số vùng
trồng cao su làm giảm sản lượng đến 30%. Hiện nay, hơn
10.000 ha cao su bị nhiễm bệnh phải áp dụng các biện pháp
phòng trị.
Tháng 8 năm 1999, bệnh Corynespora được phát hiện ở VN
tại Trạm Thực nghiệm Cao su Lai Khê thuộc Viện Nghiên
cứu Cao su VN. Đến tháng 9/1999, bệnh được phát hiện ở
các khu vực trồng cao su khác ở Đông Nam bộ, chủ yếu là
hai dòng vô tính RRIC 103 và RRIC 104 và toàn bộ cây cao
su bị nhiễm bệnh nặng đều phải tiêu hủy. Từ lúc phát hiện
cho đến nay, số lượng dòng vô tính cao su bị nhiễm bệnh đã
tăng lên rất đáng kể trong đó đáng kể nhất là dòng vô tính
RRIV 4, hiện chiếm diện tích đã trồng khá lớn ở cao su đại
điền và tiểu điền.
Tác nhân gây bệnh
Do nấm Corynespora cassiicola (Berk & Curt) Wei , họ
Moniliales gây nên. Nấm còn có tên khác: Helminthosporium
cassiicola Berk. & Curt., apud Berk.; H. papayae H. Syd.; H.
vignae Olive, apud Olive, Bain & Lefbvre; Cercospora
melonis Cooke; C. vignicola Kawamura; Corynespora
melonis (Cooke). Đây là loại nấm phân bố rộng khắp thế giới
đã được ghi nhận ở hơn 70 quốc gia và vùng lãnh thổ, có khả
năng gây bệnh cho hơn 300 loài thực vật bao gồm các loài
cây ăn quả, rau quả, ngũ cốc, cây lâu năm, cây rừng và các
loại cây cảnh. Một số nòi (race) nấm C. cassiicola có tính
chuyên biệt và một số nòi có phổ ký sinh rộng.
Hiện nay nấm gây hại trên cây cao su cũng đã hình thành nòi
sinh lý mới nên có khả năng gây hại cho nhiều dòng vô tính,
ngoài ra trong quá trình ký sinh nấm còn tiết ra chất độc (CC
toxin), hợp chất này rất độc cho cao su, cho nên chỉ với một
vết bệnh nhỏ trên gân lá chính cũng đủ gây rụng lá. Nấm có
khả năng gây hại cho cả lá già và non cũng như cuống lá và
chồi. Hơn nữa, do xảy ra quanh năm và suốt chu kỳ sống của
cây cao su nên có tác hại lớn, nhất là cho các dòng vô tính
mẫn cảm.
