Bệnh tay chân miệng:
Nhiều trẻ biến chứng nặng
Ghi nhận tại các cơ sở y tế trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh cho
thấy, hiện tình trạng trẻ mắc bệnh tay chân miệng bắt đầu "vào mùa"
với số trẻ đến khám và nhập viện ngày càng tăng. Đáng lo ngại, so với
thời điểm này hàng năm, năm nay có nhiều trẻ bị biến chứng nặng và
đã có 3 trường hợp tử vong vì căn bệnh này.
Bệnh tay chân miệng "vào mùa"
Theo thống kê của Bệnh viện Nhi Đồng 1 (TP. Hồ Chí Minh), trung bình
mỗi ngày bệnh viện tiếp nhận và điều trị hơn 10 trường hợp mắc bệnh tay
chân miệng. Hầu hết các bệnh nhân đều có triệu chứng sốt, đau họng, nổi
ban có bọng nước ở lòng bàn tay, chân... Còn tại Bệnh viện Nhi đồng 2, số
trẻ đến khám và nhập viện do mắc tay chân miệng ngày càng tăng. Mỗi ngày
bệnh viện tiếp nhận từ 20 - 30 trẻ mắc căn bệnh này. Điều lo ngại, nhiều trẻ
đến khám và điều trị đã bị biến chứng thần kinh do nhập viện muộn.
Hình ảnh mụn bóng nước ở tay chân miệng.
Các chuyên gia y tế nhận định, đây là thời điểm bệnh tay chân miệng bắt đầu
"vào mùa". Hàng năm thường có hai đợt cao điểm bệnh tay chân miệng: đợt
một từ tháng 3 - 5; đợt hai từ tháng 9 - 11. So với cùng kỳ năm ngoái, năm
nay tuy bệnh mới bắt đầu "vào mùa" song tỷ lệ trẻ mắc bệnh nặng, biến
chứng lại cao hơn. Từ đầu năm đến nay, đã có 3 trường hợp tử vong do biến
chứng của bệnh tay chân miệng.
Nguyên nhân nhiều trẻ mắc tay chân miệng và biến chứng nặng, một phần
do thời tiết thay đổi bất thường mưa nhiều ở các tỉnh phía Nam, độ ẩm cao
thuận lợi cho các virut gây bệnh phát triển. Mặt khác, do sự chủ quan của
cha mẹ hoặc thiếu hiểu biết về dấu hiệu bệnh mà nhiều trẻ khi đến cơ sở y tế
khám và điều trị đã ở giai đoạn muộn, bệnh đã biến chứng bởi triệu chứng
ban đầu sốt, ho, đau họng, biếng ăn...cho rằng bị cảm cúm, hoặc do xuất
hiện những vết loét ở miệng, lưỡi, lợi lại thường nhầm lẫn với với bệnh viêm
loét miệng thông thường. Hay khi vùng mông, gối, lòng bàn tay, bàn chân có
những mụn bóng nước người nhà nghĩ trẻ mắc thủy đậu, nhiễm trùng da, dị
ứng... Hơn nữa, do sức đề kháng của trẻ yếu nên cũng dễ mắc bệnh hơn nhất
là đối tượng trẻ dưới 5 tuổi. Trong khi đó, bệnh tay chân miệng lây lan
nhanh nên dễ phát tán ra cộng đồng.
Đối tượng hay mắc là trẻ dưới 5 tuổi...
Các chuyên y tế cho rằng, bệnh tay chân miệng thường gặp ở trẻ nhỏ dưới 5
tuổi, nhiều nhất là độ tuổi dưới 3 tuổi. Bệnh dễ lây, lây rất nhanh qua đường
hô hấp. Bệnh lây từ trẻ này sang trẻ khác qua các chất tiết mũi miệng, phân
hay bọt nước của trẻ bệnh: Trẻ lành tiếp xúc trực tiếp với trẻ bệnh, bị nhiễm
bệnh do nuốt phải nước bọt của trẻ bệnh bắn ra trong lúc ho, hắt hơi; hoặc
do trẻ lành cầm nắm đồ chơi, sờ chạm vào sàn nhà bị dây dính nước bọt,
chất tiết mũi họng của trẻ bệnh... Bệnh hay phát tán và gia tăng ở nhóm trẻ
trong các trường mầm non, ở nơi đông dân cư.
Tác nhân gây bệnh tay chân miệng do virut coxsakie và enterovirus 71.
Trước đây bệnh chủ yếu là do tác nhân coxsakie rất lành tính. Nhưng những
năm gần đây, các biến chứng dẫn đến viêm não, viêm cơ tim, viêm màng
não từ bệnh tay chân miệng là do một tác nhân mới khác rất nguy hiểm, đó
là enterovirus 71. Virut xâm nhập vào cơ thể qua niêm mạc miệng hay ruột
vào hệ thống hạch bạch huyết và từ đó sẽ phát triễn rất nhanh và gây ra các
tổn thương ở da và niêm mạc. Khi trẻ mắc bệnh tay chân miệng, triệu chứng
ban đầu sốt (có thể sốt nhẹ thoáng qua, cũng có thể sốt cao 39 - 40oC); Đau
họng; Biếng ăn hoặc bỏ ăn; Sau 1 - 2 ngày xuất hiện những nốt hồng ban
đường kính vài mm nổi trên nền da bình thường, sau đó trở thành bóng
nước. Ở miệng có dạng vết loét, thường ở phía trong miệng, ở trên lưỡi, tại
vòm miệng hoặc ở lợi làm trẻ nuốt đau. Những bóng nước ngoài da thường
xuất hiện ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, cẳng chân hoặc ở cánh tay. Trẻ sơ
sinh có thể có ban dạng sẩn vùng mông hoặc nơi quấn tã lót. Bóng nước này
sẽ tự xẹp đi và tự khỏi sau 5 - 7 ngày.
Để phòng bệnh tay chân miệng nên cho trẻ rửa tay
bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi vệ sinh.
... và những biến chứng nguy hiểm
Các biến chứng thường gặp của bệnh tay chân miệng là: viêm màng não,
liệt mềm cấp, viêm cơ tim, phù phổi cấp do thần kinh. Các biến chứng có thể
phối hợp với nhau như viêm não màng não, phù phổi và viêm cơ tim trên
cùng một bệnh nhân, thường gây tử vong cao và diễn tiến rất nhanh có thể
trong 24 giờ. Nguy hiểm hơn khi trẻ có biến chứng não thường không hôn
mê sâu mà có những triệu chứng khó nhận biết như khó ngủ, quấy khóc liên
tục, giật mình lúc thức hay lúc bắt đầu thiu thiu ngủ, trẻ có thể biểu hiện hốt
hoảng, nói lảm nhảm, run chân tay, co giật. Ngoài ra, còn có một số triệu
chứng khác có thể thấy khi có biến chứng như: sốt rất cao, nôn nhiều, mạch
đập nhanh, yếu tay chân, méo miệng... Khi trẻ có biến chứng nếu không điều
trị đúng và kịp thời có thể tử vong trong vài giờ.
Đáng lưu ý, bệnh tay chân miệng có nhiều dấu hiệu mà nếu không được chú
ý sẽ dễ chẩn đoán nhầm, nhất là nếu theo dõi không sát sao dễ bỏ sót không
xử trí kịp biến chứng xảy ra. Với nhiều ca trẻ chỉ sốt, ho vài tiếng, tiêu chảy
vài lần, nhưng 2-3 ngày sau đã xuất hiện biến chứng dù khám chẳng thấy tổn
thương ở miệng cũng như ở tay, chân. Thậm chí tìm khắp cơ thể trẻ cũng chỉ
thấy 1 - 2 nốt hồng ban rất mờ nhạt. Có trường hợp trẻ chỉ biểu hiện sốt, ho
khò khè, nhiều khi chẩn đoán nhầm là hen phế quản hoặc viêm thanh khí
phế quản. Lại có ca trẻ nhập viện với triệu chứng giống bệnh rối loạn tiêu
hóa như: nôn, tiêu chảy và được điều trị như một rối loạn tiêu hóa. Do đó, để
phát hiện sớm bệnh và tránh những biến chứng, khi thấy trẻ có những dấu
hiệu như sốt, đau họng, biếng ăn, có những bóng nước ở miệng, tay, chân...
cần đưa ngay trẻ đến cơ sở y tế điều trị. Điều quan trọng, các bậc phụ huynh
phải nhận biết được dấu hiệu bệnh nặng, cảnh giác với những biểu hiện
không điển hình của bệnh.
Bệnh tay chân miệng hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu nên việc phòng
bệnh là quan trọng. Cách phòng bệnh tốt nhất không nên cho trẻ bị bệnh đến
trường học hay các nơi công cộng; Rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn; Che
miệng, mũi khi ho hay hắt hơi; Bảo đảm nơi ở thoáng mát, sạch sẽ; Vệ sinh
sạch sẽ các vật dụng trong gia đình và đồ chơi của trẻ...