Bí kíp dạy trẻ 1-3 tuổi
Ở lứa tuổi này trẻ hay bắt chước hành động, lời nói của người lớn. Vì vậy cha
mẹ cần tích cực giúp bé nhận biết thế giới xung quanh, làm gương cho con
bắt chước lời nói, hành động đẹp của mình.
Thạc sĩ tâm lý Nguyễn Thị Minh, giảng viên Học viện Hành chính Quốc gia
TP HCM cho rằng, ở giai đoạn từ 1 đến 3 tuổi, sự phát triển của trẻ diễn ra
với tốc độ rất nhanh. Hệ thần kinh nhạy bén tạo điều kiện cho trẻ học hỏi
nhanh, song đồng thời các em cũng dễ bị tổn thương. Vì thế, những thay đổi
đột ngột trong cuộc sống, đặc biệt đối với trẻ những năm đầu đời rất nguy
hiểm.
Ở tuổi này trẻ hay bắt chước nên cha mẹ cần làm gương từ lời nói đến việc
làm để giúp trẻ hình thành nhân cách tốt..
Mặt khác, nhu cầu giao tiếp của trẻ với người lớn rất cao. Đặc điểm của các
em ở lứa tuổi này là thích bắt chước hành động, lời nói của người lớn. Vì vậy
cha mẹ cần tích cực cho trẻ nhận biết thế giới xung quanh, đồng thời làm
gương cho trẻ bởi các em có thể bắt chước lời nói, hành động, việc làm tốt
hay xấu của người lớn để định hình nên nhân cách về sau.
Bà Minh cho biết, tốc độ phát triển thì ở mỗi đứa trẻ có sự khác nhau, nên tùy
theo đặc điểm của con mình mà cha mẹ có những phương pháp giáo dục phù
hợp theo lứa tuổi. Sau đây là một số điều cơ bản cha mẹ cần giáo dục trẻ:
Đi theo tư thế đứng thẳng
Khi mới tập đi, khả năng điều khiển các cử động chưa hình thành nên trẻ luôn
bị mất thăng bằng, cảm giác căng thẳng, vấp ngã, bối rối, sợ hãi khi gặp các
vật cản trên đường. Vì vậy, người lớn cần dìu trẻ từng bước một và kịp thời
cổ vũ khi trẻ đi được vài bước cho đến lúc đi thành thạo.
Đi theo thế thẳng đứng là một bước tiến cơ bản nhằm làm cho trẻ độc lập về
mặt sinh học, đồng thời là một bước quan trọng trong việc "xã hội hóa" đứa
trẻ:
- Khi trẻ biết đi đứng trên đôi chân của mình thì sẽ giải phóng hai bàn tay
khỏi chức năng di chuyển. Từ đó bàn tay trở thành công cụ để nhận thức thế
giới xung quanh: Cầm, nắm, xúc cơm, viết, vẽ… Đây chức năng hoạt động
của con người.
- Ngẩng cao đầu, dây thanh của trẻ càng phát ra được nhiều âm tiết tinh vi.
- Giúp trẻ mở rộng tầm nhìn, phát triển khả năng định hướng trong không
gian.
- Mở rộng phạm vi hoạt động với đồ vật, tiếp xúc với nhiều đồ vật hơn, mở
rộng khả năng tìm hiểu những thuộc tính của đồ vật và kỹ năng sử dụng
chúng.
- Mở rộng giao tiếp với mọi người xung quanh giúp vốn kinh nghiệm riêng
của trẻ thêm phong phú, phát triển nhu cầu giao tiếp và kích thích khả năng
giao tiếp bằng ngôn ngữ ở trẻ.
Đặc điểm hoạt động với đồ vật
Thời kỳ trước tuổi mẫu giáo, trẻ đã thực hiện những hành động khá phức tạp
với các đồ vật, nhưng chưa nhằm vào việc khám phá chức năng và phương
thức sử dụng nó.
Đến tuổi đi nhà trẻ: đồ vật lúc này đối với trẻ không phải chỉ là cái để nghịch,
để chơi mà còn là để tìm hiểu chức năng nhất định và phương thức sử dụng
tương ứng. Ví dụ: chiếc thìa (muỗng) dùng dể xúc cơm và có cách cầm nhất
định, khác với cái chén... Do đó, trẻ hướng hoạt động của mình vào việc nắm
cách sử dụng đồ vật. Trẻ lĩnh hội những kiến thức về đồ vật, biết cách sử
dụng đồ vật giống như người lớn, trong đó người lớn giữ vai trò của người
hướng dẫn, người cộng tác, người hỗ trợ trong quá trình lĩnh hội này.
Hoạt động với đồ vật (là một loại hoạt động có đối tượng) trở thành hình thức
hoạt động chủ đạo trong suốt giai đoạn nhà trẻ. Nhờ có hoạt động này mà
chức năng của các đồ vật lần đầu tiên được bộc lộ ra trước trẻ và đồ vật xung
quanh trở thành đối tượng thu hút sự chú ý của trẻ, khiến trẻ hăng hái tìm
kiếm, tháo lắp suốt ngày. Chính nhờ vậy mà tâm lý của trẻ phát triển mạnh,
đặc biệt là trí tuệ.
Khi lĩnh hội những hành động sử dụng đồ vật sinh hoạt hàng ngày thì đồng
thời trẻ cũng lĩnh hội được những qui tắc hành vi trong xã hội. Về điểm này,
thái độ của người lớn rất quan trọng trong việc nắm vững quy tắc hành vi xã
hội để dạy cho trẻ.
3 kỹ năng giáo dục trí tuệ trẻ từ 0 đến 6 tuổi
Giáo dục qua thị giác là dùng các hình ảnh trực quan sinh động để trẻ quan
sát. Giáo dục qua thính giác là cho bé nghe âm thanh vui tươi. Giáo dục qua
hành vi là cho con bắt chước những hành động của cha mẹ.
Giáo sư - tiến sĩ Vũ Gia Hiền, cố vấn chuyên môn Hội quán các bà mẹ TP
HCM ví trí não của trẻ thuở ban đầu như miếng bọt biển thấm hút mọi thứ
xung quanh, như chiếc đĩa CD lần đầu thu tín hiệu. Vì vậy, cha mẹ hoặc
người nuôi dạy cần phải có kỹ năng phát các tín hiệu tốt lành, có tính nhân
văn để bé tiếp nhận. Để làm được điều ấy phụ thuộc vào tình yêu thương thật
sự dành cho trẻ, chứ không phải là trình độ học thức của người nuôi dạy.
"Chỉ những ai học làm người suốt đời mới có thể có kỹ năng giáo dục rèn
luyện trẻ nên người", theo ông Hiền.
