c phương pháp
tiệt trùng
Tiệt trùng môi trường lên men hoặc các thiết bị thể thực hiện bằng cách
phá hy tất cả các thể sống hoặc bằng phương thức nhiệt (ẩm hoặc khô),
hoặc các tác nhân hóa học, chiếu xạ (tia cực tím hoặc tia X) và bằng các
phương pháp học (siêu âm hoặc sóng âm thanh). Một hướng khác là loại
các cơ thể sống bằng phương pháp lọc hoặc ly tâm tốc độ cao.
1. Nhiệt
Nhiệt là phương thức được sử dụng rộng rãi nhất để tiệt trùng, có thể sử dụng
cho chai loại môi trường đặc và lng. thể được ứng dụng dưới dạng
nhiệt khô hoặc ẩm (hơi nước). Nhiệt ẩm thường hiệu quả hơn nhiệt khô, do
kh năng kháng nhiệt bên trong của các tế bào vi khuẩn được tăng lên
mạnh trong trạng thái khô hoàn toàn. Kết quả là t lệ chết của tế bào khô thấp
hơn nhiều so với tế bào ẩm. Sự dẫn nhiệt trong không kkhô cũng có tốc độ
kém hơn trong không khí ẩm. Vì thế, nhiệt khô chỉ được dùng để tiệt trùng
dụng cụ thủy tinh hoặc các vật liệu rắn chịu nhiệt. Bằng cách tăng áp suất lên
bình nuôi cấy, nhiệt độ hơi nước thể tăng lên một cách ý nghĩa trên c
điểm sôi của nước. Nồi tiệt trùng áp sut (autoclave) phòng thí nghiệm
thường được hot động áp suất hơi nước khoảng 15 psi tương ứng với
121oC, các bào t vi khuẩn bị giết nhanh 121oC.
2. Hóa chất
Các tác nhân hóa học có thể được dùng đgiết vi sinh vật bằng khả năng oxy
hóa hoặc alkyl hóa. Tuy nhiên, chúng không được dùng để tiệt trùng môi
trường bởi vì các hóa chất này thức chế sinh trưởng của các thể lên
men. Các tác nhân hóa học được sử dụng thường xuyên cho việc xử lý để loại
bhoặc làm giảm mức đnguy hại của các tác nhân gây bệnh. Một số tác
nhân hóa học kháng khuẩn chính là: phenol các hợp chất phenol (phenol,
cresol, orthophenylphenol), alcohol (ethyl, methyl), các halogen (iodine,
hypochlorite, chloramine), các chất tẩy, thuốc nhuộm, các hợp chất
ammonium bậc bốn, các acid, kiềm và các tác nhân gây sinh dạng k
(ethylene oxide, β-propiolactone, formadehyde).
3. Tia cc tím
Nhiều nguyên liu tế bào hấp thụ ánh sáng cực tím, dẫn đến gây nguy hiểm
cho gen sau đó giết chết tế bào. Bước sóng khoảng 256 nm hiệu quả
diệt khuẩn cao nhất. Tuy nhiên, tia cực tím có rất ít khả năng xuyên qua vật
chất. Vì thế, việc sử dụng chúng bị hạn chế đối với việc làm giảm quần thể vi
sinh vt trong phòng nơi điều kiện vô trùng cần thiết được duy trì thường
xuyên, chẳng hạn như các phòng mcủa bệnh viện hoặc các buồng làm việc
sạch trong phòng thí nghim.
Tia X gây chết thể vi sinh vật và khnăng xuyên qua vt chất. Tuy
nhiên, chúng không thực tế như các ng ctiệt trùng khác do chi phí đắt
cũng như sự lo lắng về an toàn lao động.
4. Sóng siêu âm
Sóng âm thanh hoặc siêu âm có cường độ đủ mạnh cũng có thể phá vỡ và giết
chết tế bào. K thuật này thường được sdụng đphá vỡ tế bào nhằm tách
chiết các thành phần ca nội bào (protein, enzyme...) hơn là để tiệt trùng.
5. Lọc
Là kthuật được sử dụng hiệu quả nhất trong việc loại bcác vi sinh vật
trong không khí hoặc trong các loại khí khác. Trong trường hợp dung dịch
lỏng, được dùng cho các sản phẩm hoặc các loại môi trường không bền
nhiệt, ddàng bphá hủy như các huyết thanh người động vật, các loại
enzyme.
Trong scác kỹ thuật được giới thiệu ở trên, nhiệt ẩm có hiệu quả và kinh tế
nhất cho các yêu cầu tiệt trùng nói chung của hệ lên men. Vì thế, các phần
sau đây chtả động học của hiện tượng chết tế bào các hot động tiệt
trùng bằng nhiệt ẩm.