Cách điều trị bệnh ghẻ
Khi bị mắc bệnh ghẻ, triệu chứng ban đầu xuất hiện chỉ là một vết đỏ, hơi
nhô lên và ngứa dữ dội. Tiếp theo là sự hình thành các nốt, bọng nước nhỏ, rồi các
nốt và bọng nước nhỏ này bị vỡ ra ở trên bề mặt của da.
Ghẻ là một bệnh do côn trùng gây nên. Bệnh thường được ghi nhận ở
những nơi có quần thể dân cư sống đông đúc, chật chội, điều kiện vệ sinh thấp
kém, ăn ở không sạch sẽ... Trẻ con là đối tượng có nhiều nguy cơ bị mắc bệnh ghẻ
nhất.
Đặc điểm của loài ghẻ
Ghẻ có tên khoa học Sarcaptes scabiei gây triệu chứng ngứa trên da người
và thường được gọi là bệnh ghẻ. Nhiễm bệnh ghẻ được phát hiện phổ biến và lưu
hành khá rộng rãi ở khắp nơi trên toàn cầu.
Ghẻ có kích thước nhỏ khoảng 0,2 - 0,4mm và gần như không thể thấy
bằng mắt thường. Trên thực tế, hầu như toàn bộ đời sống của ghẻ ký sinh ở trên da
và trong da của con người. Để sinh trưởng, phát triển và đẻ trứng; ghẻ đào những
đường ngầm quanh co trong mặt da. Những đường ngầm này mỗi ngày dài thêm
khoảng từ 1 - 5mm và có thể nhìn thấy ở trên da những đường xoắn mỏng dài
chừng một vài milimét (mm) đến một vài centimét (cm). Thời gian phát triển từ
trứng đến ghẻ trưởng thành ít nhất có thể mất khoảng 2 tuần lễ.
Những ghẻ cái có thể sống ký sinh trên cơ thể người từ 1 đến 2 tháng. Nếu
rời khỏi cơ thể vật chủ ký sinh, ghẻ chỉ có khả năng sống được vài ngày. Ghẻ có
đặc điểm thường ký sinh ở những chỗ da mỏng và có nếp gấp như các kẽ ngón tay,
cạnh bàn tay, bàn chân, khuỷu tay, nếp gấp đầu gối, dương vật, vú và bả vai. Ở trẻ
con, ghẻ cũng có thể thấy ở mặt và các nơi khác.
Sự lây truyền bệnh và triệu chứng
Ghẻ thường lây truyền trực tiếp do việc tiếp xúc gần gũi giữa con người với
con người như những người cùng ngủ chung một giường.
Hầu hết sự lây truyền bệnh ghẻ xảy ra mang tính chất gia đình vì nếu một
thành viên trong nhà bị bệnh ghẻ thì khả năng những người khác trong gia đình sẽ
bị mắc bệnh ghẻ theo.
Khi bị mắc bệnh ghẻ, triệu chứng ban đầu xuất hiện chỉ là một vết đỏ, hơi
nhô lên và ngứa dữ dội. Tiếp theo là sự hình thành các nốt, bọng nước nhỏ, rồi các
nốt và bọng nước nhỏ này bị vỡ ra ở trên bề mặt của da. Do ngứa nên người bị
mắc bệnh ghẻ thường phải gãi ngứa dẫn đến chảy máu và dịch trong các bọng ghẻ,
làm ghẻ có điều kiện phát tán.
Việc gãi ghẻ nhiều, thường xuyên và triền miên gây ra sự bội nhiễm hay
nhiễm trùng thứ phát như nhọt đầu đinh, nhọt mủ, eczema. Một đợt ghẻ xâm nhập
ào ạt điển hình gây nên dị ứng có thể phát triển ở trên những vùng của cơ thể mà
thông thường không bị nhiễm ghẻ như vùng mông, xung quanh thắt lưng, bả vai.
Khi mới bị nhiễm ghẻ, triệu chứng ngứa và lan rộng chưa rõ ràng, sau
khoảng từ 4 - 6 tuần thì triệu chứng lâm sàng mới xuất hiện rõ. Đối với những
người mới bị nhiễm ghẻ lần đầu tiên thì sự phát triển lan rộng có thể chỉ vài ngày.
Phương pháp thông thường xác định sự nhiễm ghẻ là dùng mũi dao nhọn,
nhỏ để cạy phá vài chỗ da bị nhiễm bệnh, lấy bệnh phẩm chuyển sang một phiến
lam kính và soi trên kính hiển vi để phát hiện. Có thể dùng dầu mỏ để thu thập và
kiểm tra sự nhiễm ghẻ. Một phương pháp khác là dùng mực viết bôi vào vùng da
bị nhiễm bệnh và sau đó rửa sạch đi, kiểm tra sẽ phát hiện ra các hang ghẻ ký sinh.
Cách điều trị bệnh ghẻ
Gần đây, thuốc Ivermectin, một loại thuốc dùng để điều trị nang sán và
giun chỉ bạch huyết được phát hiện cũng có tác dụng điều trị đối với bệnh ghẻ.
Thuốc được điều trị bằng liều độc nhất 100 đến 200µg cho 1 kg trọng lượng cơ
thể.
Phương pháp điều trị quy ước là sử dụng các loại hóa chất diệt côn trùng
thông thường như Benzyl benzoat 10% dạng nước xức, Lindane 10% dạng nước
xức, Crotamiton 10% dạng kem và Permethrin 5% dạng kem. Permethrin là loại
hóa chất hiện tại được khuyến cáo sử dụng để điều trị bệnh ghẻ vì nó có tác dụng
tốt và ít tác dụng phụ.
Sau khi điều trị thành công, đôi khi triệu chứng ngứa vẫn còn tiếp tục xảy
ra nhưng rồi cuối cùng sẽ hết hoàn toàn. Các loại hóa chất có thể sử dụng để xức
trên da ở tất cả các phần của cơ thể từ cổ trở xuống, không chỉ ở những chỗ bị
ngứa.
Nguyên tắc sử dụng để có hiệu quả là sau khi xức hóa chất, ngày hôm sau
mới được rửa đi. Người được điều trị có thể mặc áo quần khoảng sau 15 phút để
hóa chất có thời gian khô đi. Hầu hết những phương pháp điều trị đều cho đáp ứng
tốt, bệnh có thể khỏi hoàn toàn nhưng đôi khi cũng cần điều trị đợt hai cách một
thời gian sau đó khoảng từ 2 - 7 ngày.
Một điều cần thận trọng là không nên điều trị bằng thuốc hóa chất diệt côn
trùng quá nhiều vì sẽ bị ảnh hưởng bởi độ độc của một số hợp chất. Vì ghẻ là một
bệnh lây lan có tính chất gia đình nên việc điều trị cho cả nhà là vấn đề cần thiết
để ngăn ngừa sự tái nhiễm bệnh ghẻ.