Cách thiết kế ánh sáng sân khấu cơ bản
Trước hết là về sân khấu (SK)(Stage), bạn phải định hình kích thước, hình dáng
và chiều cao của từng loại. Ở đây ta đang nói về sân khấu ca nhạc VN nên đơn giản
hơn. Thường chỉ có SK hình chữ nhật có thêm một vài bục lên xuống cho ca sĩ là
hết.
Kế tiếp, các bạn phải nắm được những vị trí có thể treo đèn (fixtures) được. Nếu ở trong
hội trường, nhà hát bạn phải tìm kiếm những vị trí có thể đặt, treo đèn được. Còn nếu SK
ở ngoài trời, bắt buộc bạn phải có một giàn khung để treo đèn. Giàn khung này
(Trussing), ở nước ngoài làm bằng nhôm đura (dural) nhưng ở VN vì lý do kinh tế,
thường làm bằng ống sắt hàn lại, cũng tạm sử dụng được (ở VN thôi ! Nếu sử dụng trong
các show quốc tế, tụi Tây nó sợ chết khiếp. Đã có tai nạn chết người vì sập giàn khung
treo đèn ở VN rồi). Sau đây là vài demo về giàn khung treo đèn, tùy các bạn sáng tạo.
Phần chính yếu trong thiết kế là thiết bị ánh sáng (fixtures). Bạn đã có trong tay bao
nhiêu thiết bị rồi? Dĩ nhiên càng nhiều càng tốt. Tôi xin đề nghị số lượng cần dùng tối
thiểu cho một SK ngoài trời diện tích 15 x 10 mét như sau :
<!--[if !supportLists]-->- <!--[endif]-->80 đèn PAR 64.
<!--[if !supportLists]-->- <!--[endif]-->08 Scanner 575w trở lên.
<!--[if !supportLists]-->- <!--[endif]-->08 Movie head.
<!--[if !supportLists]-->- <!--[endif]-->Một số đèn kỹ xảo (effect).
<!--[if !supportLists]-->- <!--[endif]-->1, 2 máy tạo khói trên 2000w.
<!--[if !supportLists]-->- <!--[endif]-->V.v…
<!--[if !supportLists]-->- <!--[endif]-->Và dĩ nhiên không thể thiếu bộ điều khiển ánh
sáng (lighting controller system) phù hợp với những thiết bị trên.
Và cách sắp đặt các thiết bị trên :
-Giàn mặt tiền : khoảng 16 PAR 64 mỗi bên, có thể treo bằng trụ đứng (stand alone
tower) hay giàn giáo xây dựng cũng được.
-Giàn đầu : 2 giàn, mỗi giàn khoảng 8 PAR 64.
-Giàn hậu : khoảng 16 PAR 64, nếu có PAR 64 VNSP thì tốt nhất.
-Giàn cánh gà : 2 bên, mỗi bên khoảng 8 PAR 64.
-Scanner : Treo trên giàn khung, 2 cái ở khung hậu, 4 ở khung bên, 2 ở trụ đứng trước.
-Movie head : Thường thì đặt trên SK, 4 trên bục ban nhạc, 4 đặt hàng ngang mặt tiền
SK. Có thể treo lên khung nhưng phải treo ngược thẳng đứng, không được treo ngang (có
thể làm gãy trục Pan của đèn).
-Đèn giữa chiếu phông SK : Có thể là 1 đèn mặt trời đôi, hoặc lấy Centre-piece đánh
thẳng vào phông, rất đẹp.
-Nếu SK có phông màu trắng, bạn cần thêm một số đèn flood để đổi màu phông.
-Tất cả các loại đèn khác, tùy theo công dụng, đặt tùy ý.
- Hai máy khói, nếu ở trong nhà, đặt 2 bên cánh gà. Ở ngoài trời, đặt 1 bên, xuôi theo
chiều gió.
- Một hoặc hai đèn chiếu đuổi (follow spot) 1200w ở đằng sau lưng khán giả hướng về
SK.
Một nguyên tắc quan trọng nhất khi đặt đèn là đặt đối xứng. Bạn hãy tưởng tượng chia
SK ra làm 2 theo 1 đường thẳng chiều dọc (màu đỏ trong hình vẽ). Khi bạn đặt ở một bên
cây đèn loại nào, thì đối xứng bên kia qua đường phân chia, bạn phải đặt một cây đèn
giống như vậy. Khi lẻ 1 hay chỉ có 1 cây bạn nên đặt ở giữa. Ngay cả khi gắn màu (color
filter), những cây đối xứng, màu cũng phải giống nhau. Tất cả Scanner hay movie-head ở
một bên phải được cài đặt (set) Pan trái ngược (opposite) với ở bên kia, để khi điều khiển
Pan của 2 cây nằm 1 hàng ngang cùng lúc, nó sẽ pan đối xứng chứ không pan cùng chiều.
Sau đây là thiết kế minh họa SK trên và một design nước ngoài tương tự:
Đến đây, chúng ta đã xong phần thiết kế một SK đơn giản, các phần tiếp theo là lắp đặt
(installation), chỉnh thiết bị (adjust)(setup), và cuối cùng là điều khiển (operate).