VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
DƯƠNG TRỌNG KHOA
CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM
THƯƠNG MẠI CỦA MỘT SỐ QUỐC GIA ĐÔNG
NAM Á VÀ BÀI HỌC CHO VIỆT NAM
Ngành: Kinh tế quốc tế
Mã số: 9.31.01.06
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ
HÀ NỘI - 2024
Luận án được hoàn thành tại Học viện Khoa học Xã hội
Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Huy Hoàng
TS. Nguyễn Bùi Nam
Phản biện 1:..............................................................................................
Phản biện 2:.............................................................................................
Phản biện 3:..............................................................................................
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án cấp
trường họp tại Học viện Khoa học Xã hội
Vào hồi giờ ngày tháng năm
Có thể tham khảo luận án tại Thư viện Quốc gia và Thư viện Học
viện Khoa học Xã hội
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết đề tài
Bảo hiểm ngày càng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển
của nền kinh tế - xã hội. Mọi quốc gia trên thế giới luôn đưa ra những giải pháp
chính sách nhằm thúc đẩy, khuyến khích hoạt động bảo hiểm phát triển, tăng số
lượng các loại bảo hiểm bắt buộc, miễm giảm thuế thu nhập đối với người kinh
doanh bảo hiểm, tạo điều kiện thuận lợi cho nhà bảo hiểm đầu tư… . Việt Nam
là một trong những quốc gia đang có sự phát triển nhanh trong khu vực ASEAN.
Sự mở cửa và hội nhập ngày càng sâu rộng đã giúp thị trường tài chính nói chung
và thị trường bảo hiểm nói riêng tiếp cận được với các công ty bảo hiểm lớn trên
thế giới, cung cấp các sản phẩm ngày càng đa dạng cho thị trường Việt Nam.
Song, theo đánh giá từ Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam, chính sách bảo hiểm của
Việt Nam hiện nay cũng đang chưa thực sự tạo ra nền tảng vững chắc để đảm
bảo thị trường bảo hiểm thương mại phát triển một cách an toàn, bền vững. Mức
độ thâm nhập và phát triển của thị trường bảo hiểm Việt Nam chưa tương xứng
với tiềm năng. Việc thực thi các chính sách bồi thường còn chưa được tốt, còn
nhiều vướng mắc thủ tục hành chính, tính minh bạch chưa cao. Bên cạnh đó, sản
phẩm bảo hiểm ở một số lĩnh vực quan trọng như nông nghiệp, thiên tai, rủi ro
tín dụng và tài chính chưa có những chính sách bảo hiểm hợp lý. Chưa có nhiều
những chính sách để phát triển các sản phẩm bảo hiểm vi mô – là các sản phẩm
bảo hiểm dành cho những người yếu thế trong xã hội. Thị trường bảo hiểm Thái
Lan và Singapore là hai thị trường sôi động hàng đầu trong Đông Nam Á. Chính
vì vậy, việc học tập kinh nghiệm của các quốc gia láng giềng trong khu vực Đông
Nam Á như Thái Lan và Singapore là cần thiết. Trên cơ sở đó, Việt Nam có thể
có những định hướng và điều hỉnh hệ thống chính sách sao cho có thể khai thác
được tiềm năng của thị trường bảo hiểm Việt Nam trong tương lai. . Với những
ý nghĩa cấp thiết đó, tác giả chọn đề tài “Chính sách phát triển bảo hiểm thương
mại ở một số quốc gia Đông Nam Á và bài học cho Việt Nam” làm chủ đề
nghiên cứu cho luận án tiến sĩ kinh tế.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của luận án là nghiên cứu chính sách phát triển bảo hiểm
thương mại của một số quốc gia Đông Nam Á, và từ đó rút ra các bài học kinh
nghiệm cho Việt Nam trong việc hoàn thiện chính sách phát triển bảo hiểm
thương mại.
Mục tiêu cụ thể: Khái quát và hệ thống hóa khung phân tích về chính sách
phát triển BHTM, thực trạng tại một số nước ĐNA và Việt Nam, phân tích các
mặt tích cực và hạn chế cũng như nguyên nhân của hạn chế trong chính sách phát
triển BHTM tại một số nước ĐNA và rút ra bài học cho Việt Nam, đồng thời đề
xuất một số giải pháp hoàn thiện CS cho VN.
Câu hỏi nghiên cứu: CS phát triển BHTM của một số nước ĐNA hiện nay
như thế nào? Có sự tương đồng hay khác biệt giữa CS BHTM của các nước hay
2
không? Có thể rút ra những bài học kinh nghiệm nào cho VN trong việc hoàn
thiện CS phát triển BHTM
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là chính sách phát triển bảo hiểm thương
mại ở một số quốc gia Đông Nam Á và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung: Luận án tập trung nghiên cứu CS PT BHTM của Thái Lan và
Singapore ở phương diện hoạch định và thực thi chính sách, tập trung vào chính
sách .
Về không gian: Tập trung vào CS của Thái Lan và Singapore, là hai thị trường
có mật độ BH và mức độ thâm nhập BH lớn nhất ĐNA..
Về thời gian: khoảng thời gian từ năm 2010 – 2022, là giai đoạn thực hiện
chiến lược phát triển thị trường BH VN giai đoạn 2011 – 2020 và thực hiện ban hành
Luật kinh doanhh BH mới năm 2022..
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của Luận án
4.1. Phương pháp luận
Luận án được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận duy vật lịch sử, duy
vật biện chứng của Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan
điểm, đường lối của Đảng Cộng Sản Việt Nam, các chính sách của Nhà nước về
bảo hiểm, đặc biệt là các chính sách về phát triển bảo hiểm thương mại.
4.2. Phương pháp nghiên cứu của luận án
Ngoài việc sử dụng các phương pháp luận nghiên cứu, NCS còn sử dụng
Các phương pháp nghiên cứu khoa học khác, cụ thể gồm: phương pháp phân tích
thống kê, phương pháp nghiên cứu so sánh, phương pháp phân tích và tổng hợp.
Bên cạnh đó tác giả còn sử dụng các phương pháp nghiên cứu khác như:
Phương pháp thống kê mô tả, với các nguồn dữ liệu được lấy từ cơ quan
quản lý bảo hiểm của các quốc gia Singapore, Thái Lan và Việt Nam.
Luận án cũng đã sử dụng phương pháp nghiên cứu điển hình, tập trung
vào nghiên cứu các trường hợp của Singapore, Thái Lan, đây là hai thị trường
bảo hiểm lớn nhất trong các quốc gia Đông Nam Á. Việc học tập kinh nghiệm
của các quốc gia này sẽ giúp Việt Nam hoàn thiện được hệ thống chính sách
nhằm phát triển bảo hiểm của mình.
Ngoài ra tác giả sử dụng phương pháp phỏng vấn sâu chuyên gia đối
với 4 nhà quản lý thuộc công ty bảo hiểm (trong đó có 2 công ty bảo hiểm nhân
thọ và 2 công ty bảo hiểm phi nhân thọ), và 6 chuyên gia đến từ doanh nghiệp –
đại diện cho người mua bảo hiểm. Nhận định của các chuyên gia sẽ được sử dụng
để bổ sung vào các nhận định, đánh giá về thị trường bảo hiểm của Việt Nam,
cũng như các chính sách phát triển bảo hiểm của Việt Nam, và làm căn cứ để đề
xuất các giải pháp phù hợp.
5. Tính mới của Luận án
* Đóng góp về mặt lý thuyết:
3
Luận án đã hệ thống hóa được cơ sở lý luận về chính sách phát triển bảo
hiểm thương mại trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế
Luận án có sử dụng phương pháp phỏng vấn sâu chuyên gia để đánh giá
thực trạng chính sách phát triển bảo hiểm thương mại của Việt Nam trong bối
cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.
* Đóng góp về mặt thực tiễn:
Luận án phân tích được kinh nghiệm chính sách phát triển bảo hiểm
thương mại của Singapore và Thái Lan để làm các bài học cho Việt Nam trong
việc điều chỉnh các chính sách phát triển bảo hiểm thương mại.
Luận án cũng đã đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách
phát triển bảo hiểm thương mại của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế
quốc tế
6. Kết cấu của Luận án
Ngoài Mục lục, các danh mục hình, bảng, danh mục từ viết tắt, Lời mở
đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo, Luận án có kết cấu 4 chương, cụ thể sau:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài.
Chương 2: Cơ sở lý luận về chính sách phát triển bảo hiểm thương mại.
Chương 3: Chính sách phát triển bảo hiểm thương mại của một số quốc
gia Đông Nam Á.
Chương 4: Thực trạng chính sách phát triển bảo hiểm thương mại của Việt
Nam và một số giải pháp hoàn thiện.
Chương 1
TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
Trong Luận án đã nghiên cứu về các nội dung có liên quan đến đề tài luận án
như.
1.1. Nghiên cứu liên quan đến bảo hiểm
Nhiều nghiên cứu của của Nguyễn, H. Q. N. (2021), Nguyễn, Q. P. (2021),
Huân, N. B. (2014), Hoàng, T. T. H. (2008), Nguyễn, H. H. N. (2022), Trịnh Thị
Xuân Dung (2012), Nguyễn Tiến Hùng (2015), Hồ Công Trung (2015),
Cummins và Venard (2008) .... đã có đề cập đến nội dung về bảo hiểm.
1.2. Các công trình nghiên cứu liên quan đến chính sách phát triển bảo hiểm
thương mại
* Phát triển bảo hiểm: Các nghiên cứu đề cập đến việc phát triển bảo
hiểm chủ yếu được đề cập thông qua việc phát triển thị trường bảo hiểm (Trần,
T. T. (2002)), phát triển các kênh phân phối (Bùi, P. T. (2013), Trần, T. N. Y.
(2017)) phát triển các hoạt động như bancassurance của các công ty bảo hiểm
thuộc các ngân hàng thương mại nhà nước (Nguyễn, T. T. T. (2014), Trần, T. N.
Y. (2017), hoặc triển khai bảo hiểm vi mô tại Việt Nam (Nguyễn, T. V. (2022)).
Tuy nhiên hầu hết các nghiên cứu này lại chưa đề xuất được các tiêu chí đánh
giá phát triển bảo hiểm một cách cụ thể.
* Chính sách bảo hiểm
