Luận án Tiến sĩ: Tác động của bất bình đẳng trong phân phối thu nhập đến tăng trưởng kinh tế của các nước trên thế giới và hàm ý chính sách cho Việt Nam

Tài liệu này là một luận án tiến sĩ kinh tế tập trung vào tác động của bất bình đẳng trong phân phối thu nhập (BBĐTN) đến tăng trưởng kinh tế (TTKT). Hiện nay, BBĐTN là một mối quan tâm toàn cầu, đặc biệt tại Việt Nam, nơi mức độ bất bình đẳng ngày càng gia tăng, tiềm ẩn rủi ro cho sự ổn định kinh tế vĩ mô và tốc độ tăng trưởng bền vững. Luận án nhấn mạnh sự cần thiết phải nghiên cứu mối quan hệ hai chiều giữa BBĐTN và TTKT, đồng thời đưa ra các hàm ý chính sách phù hợp với bối cảnh Việt Nam, nhằm hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế hài hòa với công bằng xã hội như Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã đề ra.

Luận án này hướng đến các nhà hoạch định chính sách, các nhà nghiên cứu, và sinh viên trong lĩnh vực kinh tế phát triển và kinh tế học, đặc biệt là những người quan tâm đến vấn đề bất bình đẳng thu nhập và tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam và các quốc gia đang phát triển.

Luận án tiến sĩ này phân tích sâu sắc tác động của bất bình đẳng trong phân phối thu nhập (BBĐTN) đến tăng trưởng kinh tế (TTKT) trên phạm vi toàn cầu và đặc biệt tại Việt Nam, nhằm đưa ra các khuyến nghị chính sách cụ thể. Luận án hệ thống hóa cơ sở lý luận về mối quan hệ này, đồng thời sử dụng bộ dữ liệu cập nhật nhất từ WorldBank, SWIID (của Solt) và Tổng cục Thống kê Việt Nam để phân tích thực nghiệm.

Phương pháp nghiên cứu bao gồm việc phân nhóm các quốc gia dựa trên hai tiêu chí: mức độ phát triển kinh tế (GDP bình quân đầu người) và mức độ BBĐTN (chỉ số Gini Solt). Luận án sử dụng mô hình hệ phương trình đồng thời với ước lượng GMM để kiểm định mối quan hệ hai chiều, phi tuyến tính giữa BBĐTN và TTKT, cũng như vai trò của các kênh truyền dẫn tác động khác nhau như chính sách tài khóa, thị trường vốn không hoàn hảo, giáo dục, y tế, tiến bộ kỹ thuật, và các nhân tố kinh tế vĩ mô khác.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, tác động của BBĐTN đến TTKT không nhất quán mà phụ thuộc vào nhóm quốc gia và các điều kiện cụ thể. Đối với nhóm các quốc gia có mức GDP bình quân đầu người và BBĐTN thấp (trong đó có Việt Nam), BBĐTN tác động đến TTKT theo dạng hàm bậc hai ngược chữ U, nghĩa là khi BBĐTN quá lớn sẽ kìm hãm TTKT. Giáo dục, y tế và tiến bộ kỹ thuật được xác định là các yếu tố giúp giảm nhẹ tác động tiêu cực của BBĐTN lên TTKT. Kinh nghiệm từ các quốc gia như Trung Quốc (tăng trưởng nhanh nhưng bất bình đẳng cao dẫn đến bất ổn) và Hàn Quốc (tăng trưởng ổn định đi đôi với bình đẳng) cung cấp những bài học quý giá.

Đối với Việt Nam, luận án chỉ ra rằng mức độ BBĐTN có xu hướng tăng lên và hiện đã vượt ngưỡng tối ưu (khoảng 33% theo chỉ số Gini Solt) cho nhóm các quốc gia tương đồng, cho thấy nguy cơ kìm hãm TTKT nếu không kiểm soát tốt. Thực trạng tại Việt Nam cũng xác nhận mối quan hệ ngược chiều giữa BBĐTN tăng cao và TTKT chậm hơn. Từ đó, luận án đề xuất các giải pháp chính sách toàn diện cho Việt Nam bao gồm: chấp nhận và kiểm soát BBĐTN ở mức hợp lý (khoảng 35.6% Gini Solt vào năm 2028), thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững (mục tiêu khoảng 8%/năm) thay vì tăng trưởng bằng mọi giá, tăng cường đầu tư vào giáo dục, y tế và khoa học công nghệ, phát triển nông thôn, giảm nghèo, cải thiện tiếp cận tín dụng, nâng cao vị thế người lao động, và hoàn thiện chính sách thuế. Đặc biệt, luận án kiến nghị xây dựng hệ thống giám sát cải thiện BBĐTN phù hợp tiêu chuẩn quốc tế để theo dõi và điều chỉnh chính sách kịp thời.