Chương 6: Chọn lọc vật nuôi

Chia sẻ: Phong Thinh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

575
lượt xem 77
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chọn lọc và nhân giống là hai vấn đề cơ bản của lý thuyết cũng như thực tế vầ giống vật nuôi. Trong các chương trước đây, chúng ta đã đề cập tới những khái niệm, cơ sở lý thuyết về mối quan hệ giữa chọn lọc và cải tiến năng suất vật nuôi, các phương pháp tính giá trị giống của vật nuôi

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chương 6: Chọn lọc vật nuôi

Ch−¬ng VI: chän läc vËt nu«i Nh− ®· ®Ò cËp trong bµi më ®Çu, chän läc vµ nh©n gièng lµ hai vÊn ®Ò c¬ b¶n cña lý thuyÕt còng nh− thùc tiÔn vÒ gièng vËt nu«i. Trong c¸c ch−¬ng tr−íc ®©y, chóng ta ®· ®Ò cËp tíi nh÷ng kh¸i niÖm, c¬ së lý thuyÕt vÒ mèi quan hÖ gi÷a chän läc vµ viÖc c¶i tiÕn n¨ng suÊt vËt nu«i, c¸c ph−¬ng ph¸p −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng cña vËt nu«i. C¸c néi dung cña ch−¬ng nµy nh»m giíi thiÖu c¸c ph−¬ng ph¸p theo dâi ®¸nh gi¸ ®Ó chän läc vËt nu«i trong thùc tiÔn cña s¶n xuÊt gièng vËt nu«i. 6.1. Kh¸i niÖm vÒ chän läc Khi xem xÐt qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ cña sinh vËt, chóng ta ®· ®Ò cËp tíi hai kh¸i niÖm chän läc tù nhiªn vµ chän läc nh©n t¹o. B¶n chÊt cña chän läc vËt nu«i lµ chän läc nh©n t¹o, tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh chän läc nh©n t¹o, vËt nu«i vÉn chÞu ¶nh h−ëng nhÊt ®Þnh bëi chän läc tù nhiªn. Ch¼ng h¹n, kh¶ n¨ng sèng cña con vËt kÓ tõ lóc trøng ®−îc thô tinh tíi khi cai s÷a mÑ kh«ng chØ chÞu ¶nh h−ëng bëi nh÷ng quyÕt ®Þnh cña con ng−êi mµ mét sè ®iÒu kiÖn tù nhiªn nh− nhiÖt ®é m«i tr−êng... còng g©y t¸c ®éng sèng cßn ®èi víi chóng. Chän läc vËt nu«i bao gåm hai kh©u c¬ b¶n: - QuyÕt ®Þnh lùa chän con vËt lµm gièng. QuyÕt ®Þnh nµy ®−îc gäi lµ chän läc vµ th−êng x¶y ra khi con vËt kÕt thóc thêi gian nu«i hËu bÞ (tõ khi t¸ch mÑ tíi lóc chuÈn bÞ phèi gièng), hoÆc khi con vËt ®· ®−îc theo dâi kiÓm tra n¨ng suÊt ®êi con cña chóng. - QuyÕt ®Þnh kh«ng ®Ó cho con vËt tiÕp tôc lµm gièng n÷a. QuyÕt ®Þnh nµy ®−îc gäi lµ lo¹i th¶i vµ th−êng x¶y ra sau mçi chu kú s¶n xuÊt cña con vËt, ch¼ng h¹n sau mçi løa ®Î cña lîn, mçi chu kú v¾t s÷a cña bß s÷a... hoÆc theo ®Þnh kú vÒ thêi gian còng nh− c¸c kiÓm tra ®¸nh gi¸ nhÊt ®Þnh. Ngoµi ra ng−êi ta còng cã thÓ buéc ph¶i lo¹i th¶i con vËt khi nã gÆp mét tai biÕn bÊt th−êng ¶nh h−ëng nghiªm träng tíi søc khoÎ, n¨ng suÊt. 6.2. Chän läc vËt nu«i lµm gièng §Ó chän läc mét con vËt lµm gièng, tr−íc hÕt ph¶i lùa chän bè vµ mÑ chóng. Ng−êi ta th−êng c¨n cø vµo gi¸ trÞ gièng cña c¸c chØ tiªu n¨ng suÊt vµ ngo¹i h×nh ®Ó lùa chän c¸c cÆp bè mÑ. MÆc dï con vËt mµ chóng ta ®Þnh chän läc lµm gièng ch−a ra ®êi, song cã thÓ −íc tÝnh ®−îc gi¸ trÞ gièng cña nã th«ng qua c¸c gi¸ trÞ gièng cña bè vµ mÑ. VÝ dô, muèn cã mét bß ®ùc gièng cã n¨ng suÊt cao vÒ s¶n l−îng s÷a, ng−êi ta cho mét c¸i bß s÷a cao s¶n cã gi¸ trÞ gièng lµ 300 kg phèi gièng víi mét bß ®ùc gièng cã gi¸ trÞ gièng lµ 400 kg, −íc tÝnh ®êi con sÏ cã gi¸ trÞ gièng lµ 350 kg. Tuy bè mÑ lµ nh÷ng con gièng ®· ®−îc chän läc, nh−ng chóng còng kh«ng thÓ cã nh÷ng nh−îc ®iÓm nhÊt ®Þnh vÒ ngo¹i h×nh. Tr¸nh sù trïng lÆp c¸c khuyÕt ®iÓm vÒ ngo¹i h×nh cña bè vµ mÑ lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu ng¨n ngõa khuyÕt ®iÓm nµy l¹i xuÊt hiÖn ë ®êi con. Ch¼ng h¹n, nÕu bß mÑ cã nh−îc ®iÓm ë ch©n sau ng−êi ta sÏ kh«ng cho phèi gièng víi bß ®ùc gièng còng cã nh−îc ®iÓm nµy. Nh− vËy, cã ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ bè mÑ lµ nh÷ng ®¶m b¶o b−íc ®Çu cho viÖc chän läc ®−îc mét con gièng tèt. B−íc tiÕp theo sÏ lµ c¸c kh©u kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®Ó chän läc con vËt. CÇn kiÓm tra ®¸nh gi¸ con vËt trong 2 giai ®o¹n: - Giai ®o¹n hËu bÞ: Tõ khi con vËt ®−îc nu«i t¸ch mÑ (®èi víi gia sóc) hoÆc tõ 4 tuÇn tuæi (®èi víi gia cÇm) tíi khi con vËt b¾t ®Çu sinh s¶n. ViÖc theo dâi ®¸nh gi¸ trong giai ®o¹n nµy tËp trung vµo c¸c chØ tiªu sinh tr−ëng vµ ngo¹i h×nh. - Giai ®o¹n sinh s¶n: §èi víi con ®ùc, theo dâi ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu sinh s¶n cña b¶n th©n chóng hoÆc c¸c chØ tiªu n¨ng suÊt ë ®êi con cña chóng sÏ cung cÊp nh÷ng th«ng tin cho viÖc quyÕt ®Þnh lùa chän con ®ùc lµm gièng hay kh«ng. §¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu sinh s¶n ë con c¸i nh»m ®i ®Õn quyÕt ®Þnh cã tiÕp tôc gi÷ chóng lµm gièng hay kh«ng. 56
Trong thùc tiÔn chän läc vËt nu«i nh»m quyÕt ®Þnh sö dông chóng lµm gièng hoÆc lo¹i th¶i chóng, ng−êi ta th−êng ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®Ó chän läc sau ®©y: 6.2.1. Chän läc hµng lo¹t Lµ ph−¬ng ph¸p ®Þnh kú theo dâi, ghi chÐp c¸c chØ tiªu n¨ng suÊt, chÊt l−îng s¶n phÈm mµ vËt nu«i ®¹t ®−îc ngay trong ®iÒu kiÖn cña s¶n xuÊt, c¨n cø vµo c¸c kÕt qu¶ theo dâi ®−îc mµ quyÕt ®Þnh tiÕp tôc sö dông hay lo¹i th¶i chóng. §©y lµ ph−¬ng ph¸p chän läc ®¬n gi¶n, kh«ng tèn kÐm, dÔ thùc hiÖn. Tuy nhiªn, n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng s¶n phÈm cña con vËt lu«n chÞu ¶nh h−ëng cña c¸c ®iÒu kiÖn nu«i d−ìng ch¨m sãc còng nh− mét sè nh©n tè kh¸c, do vËy chän läc hµng lo¹t còng lµ mét ph−¬ng ph¸p cã ®é chÝnh x¸c kÐm. §Ó t¨ng thªm ®é chÝnh x¸c cña chän läc theo ph−¬ng ph¸p nµy, ng−êi ta ph¶i tiÕn hµnh viÖc hiÖu chØnh c¸c sè liÖu n¨ng suÊt, chÊt l−îng s¶n phÈm, nghÜa lµ lo¹i trõ bít mét sè nh©n tè ¶nh h−ëng, gi¶m bít c¸c sai lÖch do m«i tr−êng g©y nªn, lµm cho gi¸ trÞ kiÓu h×nh gÇn ®óng h¬n víi gi¸ trÞ gièng cña con vËt. Ch¼ng h¹n, n¨ng suÊt sinh s¶n cña lîn n¸i phô thuéc vµo løa ®Î cña chóng, quy luËt chung lµ n¨ng suÊt trong løa ®Çu thÊp. Trªn c¬ së c¸c ph©n tÝch thèng kª, ng−êi ta x¸c ®Þnh ®−îc gi¸ trÞ cÇn céng thªm vµo n¨ng suÊt løa ®Çu cña lîn n¸i ®Ó lo¹i trõ ¶nh h−ëng cña yÕu tè nµy g©y ra ®èi víi c¸c lîn n¸i. C¸c hiÖu chØnh cÇn thiÕt kh¸c nh− hiÖu chØnh theo mïa vô, theo n¨m... còng th−êng ®−îc sö dông. 6.2.2. KiÓm tra n¨ng suÊt (kiÓm tra c¸ thÓ) Ph−¬ng ph¸p nµy th−êng ®−îc tiÕn hµnh t¹i c¸c c¬ së chuyªn m«n ho¸ ®−îc gäi lµ c¸c tr¹m kiÓm tra n¨ng suÊt. KiÓm tra n¨ng suÊt ®−îc tiÕn hµnh trong giai ®o¹n hËu bÞ nh»m chän läc nh÷ng vËt nu«i ®−îc gi÷ l¹i lµm gièng. §Ó lo¹i trõ mét sè ¶nh h−ëng cña m«i tr−êng, t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng di truyÒn cña con vËt, ng−êi ta nu«i chóng trong ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn vÒ chuång nu«i, chÕ ®é dinh d−ìng (cho ¨n kh«ng h¹n chÕ)... Trong qu¸ tr×nh nu«i kiÓm tra, con vËt ®−îc theo dâi mét sè chØ tiªu nhÊt ®Þnh. C¸c kÕt qu¶ ®¹t ®−îc vÒ c¸c chØ tiªu nµy ®−îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ gièng vµ c¨n cø vµo gi¸ trÞ gièng ®Ó quyÕt ®Þnh chän läc hay lo¹i th¶i con vËt. §Æc ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p nµy lµ ®¸nh gi¸ trùc tiÕp n¨ng suÊt cña chÝnh con vËt tham dù kiÓm tra, v× vËy viÖc −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng ®¶m b¶o ®−îc ®é chÝnh x¸c ®èi víi c¸c tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn ë møc ®é cao hoÆc trung b×nh. Do sè l−îng vËt nu«i tham dù kiÓm tra n¨ng suÊt còng chÝnh lµ sè l−îng vËt nu«i ®−îc ®¸nh gi¸ chän läc, cho nªn víi mét sè l−îng vËt nu«i nhÊt ®Þnh ®−îc kiÓm tra n¨ng suÊt ph−¬ng ph¸p nµy ®−a l¹i mét tû lÖ chän läc cao. Nh−îc ®iÓm chñ yÕu cña ph−¬ng ph¸p nµy lµ kh«ng ®¸nh gi¸ ®−îc c¸c chØ tiªu theo dâi trùc tiÕp ®−îc trªn b¶n th©n con vËt, ch¼ng h¹n kh«ng ®¸nh gi¸ ®−îc s¶n l−îng s÷a, tû lÖ mì s÷a.. ë bß ®ùc gièng, phÈm chÊt thÞt ë lîn ®ùc gièng... KiÓm tra n¨ng suÊt hiÖn ®ang ®−îc sö dông kh¸ réng r·i trong ch¨n nu«i lîn ë nhiÒu n−íc. C¸c lîn ®ùc gièng hËu bÞ ®−îc nu«i kiÓm tra n¨ng suÊt tõ lóc chóng cã khèi l−îng tõ 25 - 30 kg cho tíi 90 - 110 kg. Ba chØ tiªu theo dâi chÝnh bao gåm: t¨ng träng trung b×nh (g/ngµy) trong thêi gian nu«i kiÓm tra, chi phÝ thøc ¨n trung b×nh cho mçi kg t¨ng träng trong thêi gian kiÓm tra (kg thøc ¨n/kg t¨ng träng) vµ ®é dµy mì l−ng ®o b»ng m¸y siªu ©m ë vÞ trÝ x−¬ng s−ên cuèi cïng khi kÕt thóc kiÓm tra (mm). ë n−íc ta, kiÓm tra n¨ng suÊt lîn ®ùc gièng vµ n¸i hËu bÞ ®· trë thµnh Tiªu chuÈn ViÖt Nam tõ n¨m 1989, hiÖn cã 2 c¬ së kiÓm tra n¨ng suÊt lîn ®ùc gièng hËu bÞ ë c¸c tØnh ph¸i B¾c lµ Tr¹m kiÓm tra n¨ng suÊt lîn ®ùc gièng An Kh¸nh (Hµ T©y) vµ Trung t©m lîn gièng Thuþ Ph−¬ng thuéc ViÖn Ch¨n nu«i. 6.2.3. KiÓm tra ®êi con Ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ chän läc c¸c ®ùc gièng. §Ó kiÓm tra ®êi con, ng−êi ta cho c¸c ®ùc gièng tham dù kiÓm tra phèi gièng víi mét sè l−îng c¸i gièng nhÊt ®Þnh. Khi c¸c c¸i gièng nµy sinh ra ®êi con, ng−êi ta nu«i c¸c con cña chóng t¹i c¸c tr¹m kiÓm tra cã c¸c ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn vÒ chuång nu«i, chÕ ®é dinh d−ìng .. gièng nh− ®èi víi kiÓm tra n¨ng suÊt. §êi con ®−îc theo dâi nh÷ng chØ tiªu nhÊt ®Þnh vÒ n¨ng suÊt, c¨n cø vµo c¸c chØ 57
tiªu ®¹t ®−îc ë ®êi con ®Ó ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ gièng cña con ®ùc vµ quyÕt ®Þnh chän läc hay lo¹i th¶i c¸c ®ùc gièng nµy. Cã thÓ minh ho¹ s¬ ®å kiÓm tra ®êi con nh− sau: C¸c ®ùc gièng tham dù kiÓm tra Γ x ΕΕΕΕ Γ x ΕΕΕΕ Γ x ΕΕΕΕ phèi gièng víi c¸i gièng Nu«i ®êi con ΦΦΦΦ ΦΦΦΦ ΦΦΦΦ theo dâi n¨ng suÊt C¨n cø vµo n¨ng suÊt ®êi con ®Ó −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng vµ chän läc ®ùc gièng Ph−¬ng ph¸p nµy cã thÓ mang l¹i ®é chÝnh x¸c cao trong viÖc −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn thÊp. Cã thÓ ®¸nh gi¸ chän läc ®−îc c¶ c¸c tÝnh tr¹ng mµ ng−êi ta kh«ng thÓ theo dâi trùc tiÕp trªn b¶n th©n con vËt cÇn ®¸nh gi¸. Do ®ã kiÓm tra ®êi con kh¾c phôc ®−îc mét sè nh−îc ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p kiÓm tra n¨ng suÊt. Tuy nhiªn, ®©y lµ mét ph−¬ng ph¸p tèn kÐm, ®ßi hái ph¶i cã mét thêi gian theo dâi ®¸nh gi¸ kh¸ dµi, do vËy kho¶ng c¸ch thÕ hÖ bÞ kÐo dµi ra, ¶nh h−ëng ®Õn hiÖu qu¶ chän läc. MÆt kh¸c, do sè l−îng vËt nu«i kiÓm tra lín h¬n so víi sè l−îng vËt nu«i cÇn ®¸nh gi¸ chän läc (ch¼ng h¹n nu«i kiÓm tra 8 lîn con ®Ó ®¸nh gi¸ chän läc 1 lîn ®ùc bè, nu«i kiÓm tra 25-50 bß c¸i s÷a ®Ó ®¸nh gi¸ chän läc 1 bß ®ùc gièng lµ bè cña chóng...) nªn kiÓm tra ®êi con lµm cho tû lÖ chän läc lín, tõ ®ã dÉn tíi c−êng ®é chän läc thÊp v× vËy lµm gi¶m hiÖu qu¶ chän läc. 6.2.4. KiÓm tra kÕt hîp Lµ ph−¬ng ph¸p kÕt hîp gi÷a kiÓm tra n¨ng suÊt vµ kiÓm tra ®êi con. Ch¼ng h¹n, ®Ó kiÓm tra kÕt hîp nh»m chän läc lîn ®ùc gièng ng−êi ta tiÕn hµnh nh− sau: Còng nh− ®èi víi kiÓm tra ®êi sau, cho c¸c lîn ®ùc gièng tham dù kiÓm tra phèi gièng víi mét sè lîn n¸i gièng nhÊt ®Þnh. §êi con cña chóng ®−îc nu«i t¹i tr¹m kiÓm tra vµ ®−îc theo dâi c¸c chØ tiªu n¨ng suÊt víi 2 môc ®Ých: kiÓm tra n¨ng suÊt cña ®êi con nh»m chän läc c¸c lîn ®ùc gièng hËu bÞ ®ång thêi c¨n cø vµo n¨ng suÊt cña ®êi con ®Ó chän läc lîn ®ùc gièng lµ bè cña chóng. Cã thÓ minh ho¹ s¬, ®å kiÓm tra kÕt hîp nh− sau: C¸c ®ùc gièng tham dù kiÓm tra Γ x ΕΕΕΕ Γ x ΕΕΕΕ Γ x ΕΕΕΕ phèi gièng víi c¸i gièng Nu«i ®êi con ΓΓΓΦ ΓΓΓΦ ΓΓΓΦ kiÓm tra n¨ng suÊt chän läc ®ùc gièng hËu bÞ C¨n cø vµo n¨ng suÊt ®êi con ®Ó −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng vµ chän läc ®ùc gièng 6.2.5. Mét sè ph−¬ng ph¸p chän läc trong gia cÇm Trong nh©n gièng gia cÇm, ng−êi ta th−êng tæ chøc thµnh c¸c gia ®×nh. Trong mçi gia ®×nh cã 1 con trèng vµ mét sè con m¸i, do ®ã ®êi con cña chóng lµ c¸c anh chÞ em cïng bè kh¸c mÑ. Gi¸ trÞ kiÓu h×nh cña mét c¸ thÓ trong mét gia ®×nh cña mét quÇn thÓ ®−îc biÓu diÔn b»ng biÓu thøc sau: 58
P = Pf + Pw trong ®ã, P : Chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ kiÓu h×nh cña c¸ thÓ so víi trung b×nh quÇn thÓ Pf : Chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ kiÓu h×nh trung b×nh gia ®×nh so víi trung b×nh quÇn thÓ Pw: Chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ kiÓu h×nh cña c¸ thÓ so víi trung b×nh gia ®×nh Ta xem xÐt mét vÝ dô ®¬n gi¶n: n¨ng suÊt trøng cña c¸c c¸ thÓ trong 3 gia ®×nh A, B vµ C cïng víi c¸c gi¸ trÞ trung b×nh gia ®×nh, trung b×nh quÇn thÓ ®−îc nªu trong b¶ng sau. A B C 1 220 230 220 2 230 240 250 3 240 250 280 Trung b×nh gia ®×nh 230 240 250 Trung b×nh quÇn thÓ 240 Trung b×nh gia ®×nh - Trung b×nh quÇn thÓ -10 0 +10 XÐt c¸ thÓ thø nhÊt trong gia ®×nh A: Chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ kiÓu h×nh cña c¸ thÓ so víi trung b×nh quÇn thÓ: P = 220 - 240 = -20 Chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ kiÓu h×nh trung b×nh gia ®×nh so víi trung b×nh quÇn thÓ: Pf= 230 - 240 = -10 Chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ kiÓu h×nh cña c¸ thÓ so víi trung b×nh gia ®×nh: PW= 220 - 230 = -10 Râ rµng lµ: -20 = -10 + (-10) Gi¶ sö cÇn chän läc 3 c¸ thÓ, chóng ta cã thÓ ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p chän läc sau: - Chän läc c¸ thÓ: Lµ ph−¬ng ph¸p c¨n cø vµo gi¸ trÞ kiÓu h×nh cña chÝnh b¶n th©n con vËt ®Ó chän läc, kh«ng quan t©m ®Õn gi¸ trÞ trung b×nh cña gia ®×nh. §iÒu nµy cã nghÜa lµ chØ c¨n cø vµo c¸c gi¸ trÞ cña P ®Ó chän läc, trong ®ã Pf vµ Pw ®Òu ®−îc nh©n víi hÖ sè 1. Nh− vËy, theo ph−¬ng ph¸p nµy, chóng ta sÏ chän 3 c¸ thÓ cã n¨ng suÊt trøng lµ: 280, 250 vµ 250; chóng thuéc c¸c gia ®×nh C vµ B. - Chän läc theo gia ®×nh: Lµ ph−¬ng ph¸p c¨n cø vµo gi¸ trÞ kiÓu h×nh trung b×nh cña tÊt c¶ c¸c c¸ thÓ trong gia ®×nh ®Ó quyÕt ®Þnh gi÷ toµn bé gia ®×nh ®ã lµm gièng hay lo¹i th¶i toµn bé gia ®×nh ®ã. §iÒu nµy cã nghÜa lµ chØ c¨n cø vµo c¸c gi¸ trÞ cña Pf ®Ó chän läc, coi nh− Pw ®−îc nh©n víi hÖ sè 0. Theo ph−¬ng ph¸p nµy, chóng ta sÏ chän toµn bé c¸c c¸ thÓ trong gia ®×nh C, chóng cã n¨ng suÊt trøng lµ: 280, 250 vµ 220. - Chän läc trong gia ®×nh: Lµ ph−¬ng ph¸p c¨n cø vµo sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ kiÓu h×nh cña c¸ thÓ so víi gi¸ trÞ kiÓu h×nh trung b×nh gia ®×nh cña nã. §iÒu nµy cã nghÜa lµ chØ c¨n cø vµo Pw ®Ó chän, kh«ng ®Ó ý ®Õn n¨ng suÊt trung b×nh cña gia ®×nh (coi nh− Pf ®−îc nh©n víi hÖ sè 0). Theo ph−¬ng ph¸p nµy, trong mçi gia ®×nh chän 1 c¸ thÓ cã n¨ng suÊt cao nhÊt, nh− vËy c¸c c¸ thÓ ®−îc chän läc sÏ cã n¨ng suÊt trøng lµ: 280, 250 vµ 240; chóng thuéc c¶ 3 gia ®×nh C, B vµ A. Chän läc c¸ thÓ th−êng ®−îc ¸p dông ®Ó chän läc c¸c tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn cao, ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn. Tuy nhiªn, sÏ phøc t¹p ®èi víi viÖc thµnh lËp c¸c gia ®×nh míi ë thÕ hÖ sau. Chän läc theo gia ®×nh th−êng ®−îc ¸p dông ®Ó chän läc c¸c tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn thÊp. Ta biÕt r»ng, tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn thÊp ph−¬ng sai sai lÖch m«i tr−êng sÏ lín h¬n nhiÒu so víi ph−¬ng sai gi¸ trÞ di truyÒn céng gép (theo ®Þnh nghÜa cña hÖ sè di truyÒn). ViÖc c¨n cø vµo gi¸ trÞ trung b×nh cña gia ®×nh sÏ lo¹i bá ®−îc sai lÖch m«i tr−êng 59
g©y ra cho c¸c c¸ thÓ trong gia ®×nh, gi¸ trÞ kiÓu h×nh trung b×nh cña gia ®×nh sÏ gÇn víi gi¸ trÞ di truyÒn céng gép. Trong tr−êng hîp nµy ®é chÝnh x¸c cña −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng do c¨n cø vµo gi¸ trÞ kiÓu h×nh trung b×nh cña gia ®×nh sÏ cao. Tuy nhiªn, chän läc theo gia ®×nh sÏ lµm cho sè l−îng gia ®×nh ë thÕ hÖ con Ýt h¬n thÕ hÖ bè mÑ, do vËy kh¶ n¨ng giao phèi cËn huyÕt ë c¸c thÕ hÖ sau sÏ t¨ng lªn. ViÖc tæ chøc l¹i c¸c gia ®×nh míi ë thÕ hÖ sau sÏ phøc t¹p nÕu nh− muèn duy tr× sè l−îng gia ®×nh nh− thÕ hÖ tr−íc. Chän läc trong gia ®×nh còng th−êng ®−îc ¸p dông ®Ó chän läc c¸c tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn thÊp. Ph−¬ng ph¸p nµy còng t−¬ng ®èi ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn, h¹n chÕ ®−îc kh¶ n¨ng giao phèi cËn huyÕt ë thÕ hÖ sau. ViÖc tæ chøc l¹i c¸c gia ®×nh ë thÕ hÖ sau rÊt ®¬n gi¶n nÕu nh− ng−êi ta muèn duy tr× sè l−îng gia ®×nh nh− thÕ hÖ tr−íc. - Chän läc kÕt hîp: Ngoµi 3 ph−¬ng ph¸p chän läc trªn, ng−êi ta cßn cã thÓ sö dông nh÷ng nguyªn t¾c cña chØ sè chän läc ®Ó thùc hiÖn ph−¬ng ph¸p chän läc kÕt hîp. Chän läc kÕt hîp trong tr−êng hîp nµy lµ ph−¬ng ph¸p kÕt hîp gi¸ trÞ trung b×nh cña gia ®×nh víi gi¸ trÞ chªnh lÖch gi÷a n¨ng suÊt c¸ thÓ so víi trung b×nh gia ®×nh. Nh− vËy, thùc chÊt cña chän läc kÕt hîp chÝnh lµ chän läc c¸ thÓ, nghÜa lµ c¨n cø vµo P ®Ó chän läc. Trong chän läc c¸ thÓ, Pf vµ Pw ®Òu ®−îc nh©n víi hÖ sè 1, nh−ng trong chän läc kÕt hîp, Pf vµ Pw l¹i ®−îc nh©n víi c¸c hÖ sè kh¸c 1. ViÖc tÝnh to¸n c¸c hÖ sè nµy dùa vµo nh÷ng ph−¬ng tr×nh cña chØ sè ®· ®−îc nªu trong ch−¬ng −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng. 6.3. Lo¹i th¶i QuyÕt ®Þnh nµy th−êng x¶y ra khi vËt nu«i võa hoµn thµnh mét chu kú cho s¶n phÈm (lîn c¸i võa cai s÷a ®µn con, gµ m¸i võa hoµn thµnh chu kú ®Î trøng...) hoÆc ph¸t hiÖn thÊy søc khoÎ, n¨ng suÊt cña chóng bÞ gi¶m sót (sè vµ chÊt l−îng tinh cña ®ùc gièng ë c¸c tr¹m thô tinh nh©n t¹o...). §Ó ®i tíi quyÕt ®Þnh nµy, ng−êi ta th−êng chñ yÕu dùa vµo: - Thêi gian sö dông con vËt; - T×nh tr¹ng søc khoÎ cña con vËt; - T×nh tr¹ng n¨ng suÊt cña con vËt; - C¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kh¸c. 60