Chăn nuôi bò thịt: Chương 9 [Mới nhất]

Trưng ði hc Nông nghip 1 - Giáo trình Chăn nuôi Trâu Bò ---------------------------------------------



221



Chương 9

CHĂN NUÔI BÒ THT

Chương này ch yu nói v chăn nuôi bò theo hưng chuyên tht, mc dù trâu và các

loi bò khác (sa, cày kéo) cũng ñóng góp mt phn quan trng trong tng s lưng tht bò

tiêu th hàng năm. Phn ñu ca chương trình bày mt s quy lut phát trin ca các mô

trong thân tht nhm làm cơ s cho vic quyt ñnh thi gian nuôi ñ ñt ñưc năng sut, cht

lưng tht và hiu qu kinh t ti ưu. Tip theo là các ch tiêu ñánh giá và các nhân t nh

hưng ti năng sut và cht lưng tht ca bò. Phn k thut chăn nuôi nói v vic nuôi bê

trưc v béo và các phương pháp v béo bò. Phân cui ca chương nói v các hình th!c t

ch!c chăn nuôi và marketing sn ph"m thưng ñưc áp dng trong ngành chăn nuôi bò tht.

I. S PHÁT TRIN CA CÁC MÔ TRONG THÂN THT

1.1. Mô xương

Mô xương là phn không ăn ñưc. T l ca nó trong thân tht cao làm gim giá tr

ca thân tht. Trâu bò tht có b xương phát trin quá kém hoc quá thô ñu không tt.

Theo tui thì khi lưng tuyt ñi ca b xương tăng lên nhưng tc ñ phát trin tương

ñi thì gim xung, và t trng ca b xương trong thân tht gim. Trong thi kỳ phát trin

thì cưng ñ phát trin ca xương trc mnh hơn xương ngoi vi làm cho cơ th phát trin

theo chiu dài nhanh hơn chiu rng, chiu cao. Nu tính theo khi lưng cơ th thì khi sơ

sinh b xương chim 22,73%, 18 tháng là 11,7% và 5 năm là 9,9%. Như vy trong giai ñon

t sơ sinh ñn 18 tháng tui, ñc bit là trưc 14 tháng tui thì xương sinh trưng nhanh.

1.2. Mô cơ

Giá tr ca thân tht tăng lên khi t l cơ trong ñó tăng. Trong cơ th trâu bò s phát

trin ca h cơ có liên quan ñn s phát trin ca h xương. Trong thi kỳ thai h cơ t chi

phát trin mnh, còn cơ xương trc phát trin chm, còn thi kỳ ngoài thai thì ngưc li.

Nhìn chung h cơ phát trin nht trong 6 tháng ñu, sau ñó gim dn và ñc bit là sau 18

tháng thì tc ñ phát trin ca cơ rt chm.

Thành phn t chc hc và hoá hc ca cơ cũng thay ñi trong quá trình phát trin.

Chiu dài và ñưng kính si cơ tăng lên, nưc trong cơ gim làm tht gim ñ mm và mn.

1.3. Mô m

Trong cơ th m ñưc tích lu!  3 v trí: dưi da, trong cơ b"p và bao ph mt ngoài các

cơ quan ni tng.

S tích lu! m trong cơ th ph thuc nhiu vào mc ñ dinh dư ng. Lúc ñu tích lu!

m rt kém, sau 6-9 tháng tui s tích lu! m b"t ñu tăng, nhưng cho ñn 12-14 tháng tui

cưng ñ tích lu! m b"t ñu tăng, nhưng v#n kém hơn tích lu! ñm. Sau 18 tháng tui tc

ñ tích lu! m tăng rõ rt, ñc bit là khi v$ béo.

Tuỳ theo mc ñ phát trin mà th t tích lu! m cũng có th t rõ ràng. Lúc ñu m

tích lu!  ni tng và gi%a các lp cơ, sau ñó  dưi da và ñn cui kỳ v$ béo và  gia súc

già m tích lu!  trong cơ.

Trưng ði hc Nông nghip 1 - Giáo trình Chăn nuôi Trâu Bò ---------------------------------------------



222



Khi dinh dư ng thiu m ñưc huy ñng trưc tiên  dưi da và ni tng. Trong các

loi m trên thì m ni tng ít có giá tr thc ph&m.

Thành phn hoá hc ca m thay ñi: nưc gim dn và m thun tăng lên, màu m

chuyn t tr"ng sang vàng (do tăng d tr% caroten).

1.4. Mô liên kt

Thành phn cơ bn ca các mô liên kt là các protein có giá tr dinh dư ng thp và làm

cho tht cng. Nu mô liên kt quá ít thì làm cho tht nhão, nhưng nu quá nhiu s' làm gim

giá tr dinh dư ng ca tht.

So vi các mô khác thì mô liên kt phát trin trong thi gian kéo dài nht. Tht trâu bò

cái ging sm thành thc và con lai ca chúng chưa ít mô liên kt hơn nh%ng con cùng tui

ca các ging khác. Gia súc già không ñưc v$ béo tho ñáng và gia súc nuôi dư ng kém có

t l mô liên kt cao làm gim giá tr thc ph&m ca tht.

II. NĂNG SUT VÀ CHT LƯNG THT

2.1. Các ch tiêu ñánh giá năng sut và cht lưng thân tht

a. Khi lưng bò

Bò tht trưc khi git m phi ñ nhn ñói 12-24 gi. Cân khi lưng bò trưc khi git

m b(ng các loi cân thích hp. Trong trưng hp không có cân (hoc khó cân) có th xác

ñnh khi lưng hơi ca bò thông qua ño ñc mt s chiu ño (vòng ngc, dài thân chéo) r)i

tính toán theo mt s công thc nht ñnh tuỳ theo ging và th trng ca bò. Tuy nhiên, vic

xác ñnh khi lưng b(ng cách ño thưng kèm theo sai s khá ln.

b. Khi lưng và t l tht x

Khi liưng tht x* là khi lưng cơ th bò sau khi ñã lc da, b+ ñu (ti xương át lát),

ph tng (cơ quan tiêu hoá hô hp, sinh dc v tit niu, tim) và bn vó chân (t gi tr

xung).

Khi lưng tht x*

T l tht x* (%) = x 100

Khi lưng sng ca bò

Nh%ng thành phn chính ca tht x* là xương, tht và m . Nh%ng nhân t nh hưng

ñn thành phn ca tht x* là tính bit, ging và nuôi dư ng.

T l tht x* rt quan trng ñi vi sn xut khi bán gia súc sng vì ngưi mua cn bit

ñ ưc tính khi lưng tht x* t khi lưng sng ca cơ th vt nuôi.

c. Khi lưng và t l tht tinh

Tht tinh là khi lưng tht ñưc tách ra t tht x*. Khi lưng tht tinh là phn có giá

tr cao nht trong các thành phn ca tht x*.

Tng khi lưng tht tinh x 100

T l tht tinh (%) =

Khi lưng sng ca bò

Tng khi lưng tht tinh x 100

T l tht tinh so vi tht x* (%) =

Khi lưng tht x*

Trưng ði hc Nông nghip 1 - Giáo trình Chăn nuôi Trâu Bò ---------------------------------------------



223



Ngưi ta phân chia tht tinh ra làm nhiu loi tuỳ theo giá tri hàng hoá ca chúng và tùy

theo phương pháp x tht ca m$i nưc.

Vit Nam thưng chia tht tinh ra làm ba loi:

Loi 1: Bao g)m khi lưng tht ca hai ñùi sau, thăn lưng và thăn chut.

Loi 2: Bao g)m khi lưng tht ca ñùi trưc, tht c v phn tht ñy lên l)ng ngc.

Loi 3: bao g)m khi lưng tht ca phn bng, tht k' sưn và các tht ñưc lc ra ca

loi 1 và loi 2 (phn t).

Khi lưng tht loi 1 x 100

T l tht loi 1 (%) =

Khi lưng tht sng ca bò

Khi lưng tht loi 1 x 100

T l tht loi 1 so vi tht x* (%) =

Khi lưng tht x*

Khi lưng tht loi 1 x 100

T l tht loi 1 so vi tng s tht (%) =

Khi lưng tht tinh

Khi lưng tht loi 2 x 100

T l tht loi 2 (%) =

Khi lưng sng ca bò

Khi lưng tht loi 2 x100

T l tht loi 2 so vi tht x* (%) =

Khi lưng tht x*

Khi lưng tht loi 2 x 100

T l tht loi 2 so vi tng s tht (%) =

Khi lưng tht tinh

d. Khi lưng và t l xương

Khi lưng xương ca bò là khi lưng ca xương ñưc tách ra t tht x*.

Khi lưng xương x 100

T l xương (%) =

Khi lưng sng ca bò

Khi lưng xương x 100

T l xương so vi tht x* (%) =

Khi lưng tht x*

e. Khi lưng và t l m

Trưng ði hc Nông nghip 1 - Giáo trình Chăn nuôi Trâu Bò ---------------------------------------------



224



M bò ñưc chia ra làm 3 phn: M bao ngoài phn tht, dưi da, m xen k' trong các

cơ và m thành tng ñám trong phn bng và phn ngc.

Ngưi ta ch, có th tách ra ñưc m bao ngoài phn tht và m trong phn bng và

ngc. Thu li phn m này và cân lên. ðó chính là khi lưng m ca bò.

Khi lưng m x 100

T l m (%) =

Khi lưng sng ca bò

Khi lưng m x 100

T l m so vi tht x* (%) =

Khi lưng tht x*

g. ð dày m dưi da

ð dày m dưi da ñưc ño  xương sưn 12 vuông góc vi lp m ngoài tai ñim 

3/4 chiu dài cơ thăn lưng (hình 9.1). Khi ñ dày m dưi da tăng thì t l tht tinh s' gim.

Hình 9.1: V trí ño ñ dày m# Hình 9.2: ðo din tích m$t tht

bng phương pháp m$t lưi

g. Din tích mt tht

Din tích m"t tht (mt c"t cơ thăn lưng) ñưc ño  v trí xương sưn 12 b(ng cách s.

dng ô m"t lưi (hình 9.2). Din tích m"t tht là mt ch, tiêu phn ánh lưng cơ có trong thân

tht. Khi din tích m"t tht tăng thì t l tht tinh tăng.

2.2. Các ch tiêu ñánh giá cht lưng tht

a. ð mm ca tht

ð mm là cm giác nhn bit ca con ngưi khi c"n và nhai tht. Tht bò mm có cht

lưng tt. ð mm ca tht chu nh hưng ca tính bit, tui git tht, dinh dư ng và bo

qun. Khi bê git tht  tui còn non, dinh dư ng tt, bê ñc hoc thin tht có ñ mm cao

hơn.



§o®édymì



3/4chiÒudi

c¬th¨nl−ng

Trưng ði hc Nông nghip 1 - Giáo trình Chăn nuôi Trâu Bò ---------------------------------------------



225



ð mm tht ñưc ño b(ng cách ño cơ hc, cách này ph+ng theo các hot ñng ca

ming và răng. Các tin b k! thut ñu có th ñưc s. dng ñ thc hin ñưc vic ño.

ð

xác ñnh ñ mm ngưi ta có th dùng mt s phương pháp khác nhau. Sau ñây là mt vài ví

d:

- Kim tra nhanh chóng b(ng cách n ngón tay vào tht. Tht cht lưng cao khi n tay

có cm giác mm, sau khi b+ tay ra tht nhanh chóng tr v trng thái cũ.

- Kim tra b(ng phương pháp xác ñnh nưc ni dch. Ly mt gam tht tươi c"t khi

lp phương. ðt m#u trên tm kính có giy hút nưc. Din tích tm kính 10 cm

, dy 5 mm.

Sau ñó ñy lên trên tm kính có cùng kích c trên, ñè lên tm kính 1 qu cân có khi lưng 1

kg. Sau ñó ñ mt gi, nưc trong tht s' loang ra giy lc. ðo din tích ca nưc tht thm

vào giy lc là phn nưc ni dch trong tht. Nưc ni dch càng cao, tht càng ngt mm.

- Cách ño ñ mm ñưc s. dng rng rãi nht hin nay là thit b có tên là máy c"t lc

Warner-Bratzler. Máy này g)m mt ñĩa thép trong cha mt hc hình vuông. ðt ming tht

vào trong hc vuông, kéo cái ñĩa thép ra kh+i ming tht trong khi hai ñu ca ming tht ñưc

gi% b(ng các m&u kim loi khác. Lc kéo ñĩa thép ra kh+i ming tht ñưc ghi li thành các

ñim trên ñ) th (hình 9.3). Lúc ñu lc này tăng lên do thit b kéo trên ming tht, sau ñó có

mt ñim g#y, ñim g#y này ñưc gi là lc khi ñu (IY). Lc tip tc tăng lên cho ti khi

ñt lc ñ,nh (PF). Ti ñim ñ,nh này, ming tht b ñt làm ñôi và lc s' b tt xung.

Hai lc ño ñưc g)m lc khi ñu (IY) và PF – IY (lc ñ,nh tr lc khi ñu) liên quan

ti hai cu trúc ñóng góp cho ñ mm ca tht. Mt thành phn ca cơ là các bó dài hình si

b(ng protein là các myofibril, chúng là giá ñ cơ và là các m&u to nên sc làm vic ca cơ.

Khi cơ co, các bó này ng"n li và khi dãn chúng dài ra. Mt thành phn khác ging như mng

lưi là các mô liên kt ñ bó các myofibril li vi nhau, chúng tương t như gân. Các mô này

tri dc theo cá si cơ thành mt cu trúc lưi liên kt chéo. Trong sơ ñ) lc Warner-

Bratzler, ta có th xem ñ mm ca myofibril ng vi lưng khi ñu (IY), lc ñ làm ñt cơ

là t lc khi ñu ti lc ñ,nh (PF-IY) do các mô liên kt quyt ñnh.

b. ð pH ca tht

Sau khi con vt cht, tuy không còn vic cung cp oxy nhưng các quá trình khác v#n xy ra trong cơ

b"p cho ti khi cn kit ht glycogen. Do ñó, ñ pH trong tht tươi s' gim xung và ñiu này cho phép gi%



Thêigian



(gi©y)





























Hình 9.3: Máy ño ñ mm ca tht Warner-Bratzler

Chương 9: Chăn nuôi bò thịt

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi