Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 1

CHUYÊN ĐỀ CÁC CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN ĐIỂN HÌNH ĐẦU THỜI CẬN ĐẠI (4 tiết)

A. NỘI DUNG CHUYÊN ĐỀ

1. Bối cảnh lịch sử - nguyên nhân của ba cuộc cách mạng tư sản đầu thời cận đại

 Cách mạng tư sản Anh

- Đến thế kỉ XII, nền kinh tế tư bản chủ nghĩa ở Anh đã phát triển mạnh với nhiều công trường thủ công như luyện kim, làm sứ, len dạ,... trong đó, Luân đôn trở thành trung tâm công nghiệp, thương mại và tài chính lớn nhất nước Anh.

- Ở nông thôn, nhiều quý tộc phong kiến đã chuyển sang kinh doanh theo con đường tư bản, bằng cách "rào đất cướp ruộng", biến ruộng đất chiếm được thành những đồng cỏ, thuê công nhân nuôi cừu để lấy lông cung cấp cho thị trường. Họ trở thành tầng lớp quý tộc mới, còn nông dân mất đất thì nghèo khổ.

 Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ

- Sau khi Cô-lôm-bô tìm ra châu Mĩ, người Anh đến bắc mĩ ngày một nhiều. Đến thế kỉ XII, họ đã thiết lập 13 thuộc địa và tiến hành chế độ cai trị, bóc lột nhân dân bản địa (người indian).

- Giữa thế kỉ XVIII, nền kinh tế tư bản chủ nghĩa ở 13 thuộc địa phát triển mạnh, nhưng thực dân Anh lại tìm mọi cách ngăn cản, kìm hãm như tăng thuế, độc quyền buôn bán trong và ngoài nước ... vì vậy, mâu thuẫn giữa toàn thể nhân dân, giai cấp tư sản, chủ nô Bắc Mĩ với thực dân anh trở nên gay gắt.

- Dưới sự lãnh đạo của giai cấp tư sản, chủ nô, nhân dân bắc Mĩ đã đứng lên đấu tranh để lật đổ ách thống trị của thực dân Anh, đồng thời mở đường cho nền kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển.

 Cách mạng tư sản Pháp

 Nguyên nhân sâu xa

- Tình hình kinh tế, xã hội

1 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 2

+ Cuối thế kỉ XVIII, Pháp vẫn là nước nông nghiệp, cụng cụ và phương thức canh tác rất thô sơ (chủ yếu dùng cày, cuốc) nên năng suất thấp. Nạn mất mùa, đói kém thường xuyên xảy ra, đời sống nông dân rất khổ cực.

+ Trong lĩnh vực công thương nghiệp, kinh tế tư bản chủ nghĩa tuy đã phát triển nhưng lại bị chế độ phong kiến cản trở, kìm hãm. Nước Pháp bấy giờ lại chưa có sự thống nhất về đơn vị đo lường và tiền tệ.

+ Trước cách mạng, Pháp vẫn là nước quân chủ chuyên chế do vua Lu-i XVI đứng đầu. Xã hội tồn tại 3 đẳng cấp là tăng lữ, quý tộc và đẳng cấp thứ ba mâu thuẫn với nhau rất gay gắt.

+ Đẳng cấp tăng lữ và quý tộc có trong tay mọi quyền lợi, không phải đóng thuế. Trong khi đó, đẳng cấp thứ ba gồm tư sản, nông dân và dân nghèo thành thị không có quyền lợi chính trị, phải đóng nhiều thứ thuế. Nông dân chiếm 90% dân số, là giai cấp nghèo khổ nhất.

+ Dưới sự lãnh đạo của giai cấp tư sản, nông dân pháp hăng hái tham gia cách mạng để lật đổ chế độ phong kiến.

- Đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng

+ Cuộc đấu trên lĩnh vực tư tưởng là bước dọn đường cho cách mạng bùng nổ.

+ Thời kì này, đại diện cho trào lưu triết học ánh sáng Pháp là Mông-te-xki-ơ, Vôn-te, Rut-xô đã ủng hộ tư tưởng tiến bộ của giai cấp tư sản, kịch liệt tố cáo và lên án chế độ quân chủ chuyên chế của Lu-i xvi.

+ Cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng đã thúc đẩy cách mạng sớm bùng nổ.

 Nguyên nhân trực tiếp

- Do ăn chơi xa xỉ, vua Lu-i XVI phải vay của tư sản 5 tỉ livơrơ (tính đến năm 1789). số tiền nợ này nhà vua không có khả năng trả nên đã tìm cách liên tiếp tăng thuế. mâu thuẫn giữa nông dân với chế độ phong kiến vì thế càng trở nên sâu sắc.

- Ngày 5 – 5 – 1789, Lu-i XVI lại triệu tập hội nghị ba đẳng cấp để tăng thuế nhưng đại diện của đẳng cấp thứ ba kịch liệt phản đối và họ đã tự họp hội đồng dân tộc, tuyên bố quốc hội lập hiến, tự soạn thảo hiến pháp, thông qua đạo luật mới về tài chính. Ngay lập tức, nhà vua và quý tộc dùng quân đội để uy hiếp.

2. Nét chính về diễn biến

 Cách mạng tư sản Anh

Cách mạng tư sản Anh được chia làm hai giai đoạn:

- Giai đoạn 1: (1642 – 1648)

2 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 3

+ Năm 1640, vua Sác-lơ I triệu tập quốc hội Anh (quốc hội gồm phần lớn là quý tộc mới) nhằm đặt ra thuế mới, thực hiện chính sách cai trị độc đoán của mình. Quốc hội được sự ủng hộ của nhân dân đã phản đối kịch liệt và Sác-lơ I liền chuẩn bị lực lượng chống lại quốc hội.

+ Năm 1642, nội chiến bùng nổ, bước đầu thắng lợi nghiêng về phía nhà vua nhưng từ khi Ô- li-vơ crôm-oen lên làm chỉ huy quân đội quốc hội, xây dựng đội quân có kỉ luật đã liên tiếp đánh bại quân đội của nhà vua, Sác-lơ I bị bắt.

- Giai đoạn 2: (1649 – 1688)

+ Ngày 30/1/1649, trước áp lực của quần chúng nhân dân, vua Sác-lơ I đã bị xử tử. Nước Anh chuyển sang nền cộng hoà và cách mạng đạt tới đỉnh cao, tuy nhiên, chỉ có giai cấp tư sản và quý tộc mới được hưởng quyền lợi, vì vậy nhân dân tiếp tục đấu tranh.

+ Để đối phó với cuộc đấu tranh của nhân dân, quý tộc mới và tư sản lại thoả hiệp với phong kiến, đưa Vin-hem ô-ran-giơ (quốc trưởng hà lan và là con rể của vua Giêm II) lên ngôi, thiết lập chế độ quân chủ lập hiến, cách mạng tư sản Anh kết thúc.

 Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ.

- Tháng 12 – 1773, nhân dân cảng Bô-xtơn tấn công 3 tàu chở chè của Anh để phản đối

chế độ thu thuế, đáp lại, thực dân Anh đã ra lệnh đóng cửa cảng.

1774, nghị biểu họp các hội đại địa lục đã địa

- Năm thuộc Phi-la-đen-phi-a, yêu cầu vua Anh phải xoá bỏ các luật cấm vô lí, nhưng không đạt kết quả.

- Tháng 4-1775, cuộc chiến tranh bùng nổ. Nhờ có sự lãnh đạo tài giỏi của Gioóc-giơ oa- sinh-tơn, quân 13 thuộc địa đã giành được nhiều thắng lợi quan trọng.

- Ngày 4 – 7 – 1776, bản tuyên ngôn độc lập được công bố, xác định quyền của con người và quyền độc lập của 13 thuộc địa, nhưng thực dân Anh vẫn không chấp nhận và cuộc chiến tranh vẫn tiếp diễn.

- Tháng 10 – 1777, quân thuộc địa giành thắng lợi lớn ở Xa-ra-tô-ga, làm cho quân Anh suy yếu. Năm 1883, thực dân Anh phải kí hiệp ước véc-xai, công nhận nền độc lập của 13 thuộc địa, cuộc chiến tranh kết thúc.

 Cách mạng tư sản Pháp

* Cách mạng bùng nổ. Thời kì thống trị của phái đại tư sản tài chính

- Ngày 14 – 7 – 1789, dưới sự lãnh đạo của phái lập hiến, tầng lớp đại tư sản tài chính, quần chúng nhân dân kéo đến tấn công và chiếm pháo đài – nhà ngục Ba-xti, họ đốt các văn tự, khế ước của phong kiến và làm chủ các cơ quan quan trọng của thành phố.

3 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 4

- Sau khi giành thắng lợi, phái lập hiến lên nắm quyền và họ đã làm được hai việc quan trọng đối với cách mạng :

+ Thông qua tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền, nêu cao khẩu hiệu "tự do – bình đẳng – bác ái" (8 – 1789).

+ Ban hành hiến pháp (tháng 9/1791), xác lập chế độ quân chủ lập hiến, theo đó, vua không được nắm thực quyền mà là quốc hội, vì vậy, Lu-i XVI đã liên kết với lực lượng phản cách mạng trong nước, cầu cứu thế lực phong kiến bên ngoài để giành lại chính quyền.

- Tháng 4 – 1792, liên minh hai nước Áo – Phổ cùng bọn phản động ở Pháp chống phá cách mạng, phái Lập hiến đã không kiên quyết chống lại, đất nước trở nên lâm nguy.

* Tư sản công thương cầm quyền. Nền cộng hoà được thành lập

- Ngày 10 – 8 – 1792, phái Gi-rông-đanh, tầng lớp tư sản công thương đứng lên lãnh đạo nhân dân tiếp tục làm cách mạng, lật đổ phái lập hiến và xoá bỏ chế độ phong kiến.

- Sau khi lật đổ phái Lập hiến và xoá bỏ chế độ phong kiến, phái Gi-rông-đanh bầu ra quốc hội mới, thiết lập nền cộng hoà. Ngày 21 – 1 – 1793, vua Lu-i XVI bị xử tử vì tội phản quốc.

- Mùa xuân năm 1793, quân Anh cùng quân đội các nước phong kiến châu Âu tấn công nước Pháp, bọn phản động trong nước ở nhiều nơi cũng nổi dậy tấn công cách mạng, làm cho tình hình nước Pháp gặp nhiều khó khăn. Trong khi đó, phái Gi-rông-đanh không lo chống ngoại xâm và nội phản, chỉ lo củng cố chính quyền.

- Ngày 2 – 6 – 1793, dưới sự lãnh đạo của phái Gia-cô-banh, đứng đầu là Rô-be-spie, quần chúng nhân dân đã lật đổ phái Gi-rông-đanh.

Nền chuyên chính dân chủ Gia-cô-banh. Đỉnh cao của

* cách mạng.

- Sau khi lật đổ phái Gi-rông-đanh, phái Gia-cô-banh được sự ủng hộ của nhân dân lên nắm chính quyền, thiết lập nền chuyên chính dân chủ do Rô-be-spie đứng đầu. Chính quyền cách mạng đã thi hành nhiều biện pháp quan trọng để trừng trị bọn phản cách mạng, giải quyết những yêu cầu của nhân dân như xoá bỏ mọi nghĩa vụ của nông dân đối với phong kiến, chia ruộng đất cho nông dân, quy định giá các mặt hàng bán cho dân nghèo,...

- Phái Gia-cô-banh cũng ban hành lệnh tổng động viên, xây dựng đội quân cách mạng hùng mạnh, nhờ đó đã đánh bại ngoại xâm và nội phản.

lại không ủng hộ như rẽ, nhân dân chia

- Vì nội bộ bị trước (do phái Gia-cô-banh không đem lại đầy đủ quyền lợi cho họ như đã hứa), nên phái tư sản phản cách mạng đã tiến hành đảo chính, bắt Rô-be-spie và tiến hành xử tử vào ngày 27-7- 1794.

4 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 5

* Thời kì thoái trào

- Sau cuộc đảo chính ngày 27 - 7 -1794, cách mạng bước vào thời kì thoái trào do nhiều thành quả cách mạng bị thủ tiêu. Giai cấp tư sản đã đưa Na-Pô-lê-ông lên nắm nắm chính quyền tháng 11-1799. Cách mạng tư sản kết thúc.

3. Tính chất-kết quả-ý nghĩa.

a) Cách mạng tư sản Anh

- Là cuộc cách mạng tư sản diễn ra dưới hình thức nội chiến.

+ Do quý tộc mới liên minh với giai cấp tư sản lãnh đạo.

+ Sau cuộc cách mạng tư sản, nước Anh phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa.

+ Được đông đảo quần chúng nhân dân ủng hộ.

- Tuy nhiên, đây là cuộc cách mạng không triệt để vì :

+ Vẫn còn ngôi vua (chế độ quân chủ lập hiến được thiết lập).

+ Do quý tộc mới liên minh với giai cấp tư sản lãnh đạo.

+ Cách mạng chỉ đáp ứng được quyền lợi cho giai cấp tư sản và quý tộc mới, còn nhân dân không được hưởng gì.

b) Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ

- Là cuộc cách mạng tư sản diễn ra dưới hình thức chiến tranh giải phóng dân tộc:

+ Cuộc chiến tranh kết thúc, Anh phải thừa nhận nền độc lập của 13 thuộc địa và Hợp chúng quốc Mĩ được ra đời (năm 1787, Mĩ ban hành hiến pháp, quy định Mĩ là nước Cộng hoà liên bang, đứng đầu là tổng thống nắm quyền hành pháp, quốc hội nắm quyền lập Pháp)

+ Lật đổ ách thống trị của thực dân Anh và mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.

- Là cuộc cách mạng tư sản không triệt để :

+ Sau cách mạng chỉ có giai cấp tư sản, chủ nô được hưởng quyền lợi, còn nhân dân lao động nói chung không được hưởng gì.

+ Lãnh đạo là tư sản liên minh với chủ nô.

c) Cách mạng tư sản pháp cuối thế kỉ XIII

- Là cuộc cách mạng tư sản diễn ra dưới hình thức chiến tranh cách mạng và nội chiến.

5 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 6

+ Cách mạng đã lật đổ chế độ phong kiến, đưa giai cấp tư sản lên cầm quyền, xoá bỏ nhiều trở ngại trên con đường phát triển của chủ nghĩa tư bản.

+ Quần chúng nhân dân là lực lượng chủ yếu đưa cách mạng đạt tới đỉnh cao (nền chuyên chính Gia-cô-banh).

- Cách mạng tư sản Pháp được coi là cuộc cách mạng tư sản triệt:

+ Chưa đáp ứng được đầy đủ quyền lợi cho nhân dân.

+ Không hoàn toàn xoá bỏ được tàn dư của chế độ phong kiến, chỉ có giai cấp tư sản là được hưởng lợi.

B. XÂY DỰNG BẢNG MÔ TẢ CÁC YÊU CẦU VÀ BIÊN SOẠN CÂU HỎI, BÀI TẬP VỀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ

I. MỤC TIÊU

 Kiến thức

 Sau khi học xong chuyên đề, học sinh sẽ trình bày được nguyên nhân, diễn biến, kết quả, tính chất và ý nghĩa của ba cuộc cách mạng tư sản điển hình (cách mạng tư sản Anh, chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở bắc Mĩ và cách mạng tư sản Pháp).

 Lý giải được nguyên nhân (sâu xa và trực tiếp) dẫn đến sự bùng nổ các cuộc cách mạng.

 So sánh được nguyên nhân, diễn biến, kết quả của ba cuộc cách mạng tư sản để thấy được nét điển hình của mỗi cuộc cách mạng.

 Đánh giá đúng được vai trò của từng lực lượng tham gia cách mạng tư sản.

 Kĩ năng

 Rèn luyện kĩ năng phân tích, so sánh, đánh giá các sự kiện lịch.

 Kĩ năng khai thác kênh hình, tư liệu có liên quan đến chuyên đề.

 Kĩ năng hoạt động nhóm, thuyết trình trước tập thể.

 Thái độ

 Cách mạng tư sản trong buổi đầu thời cận đại thể hiện mặt tích cực ở việc loại bỏ chế độ phong kiến ở một số quốc gia châu Âu, song chỉ là sự thay đổi hình thức bóc lột này bằng hình thức bóc lột khác mà thôi. Một chế độ bóc lột mới, tinh vi và tàn bạo đang hình thành.

 Định hướng năng lực hình thành.

6 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 7

 Năng lực chung: năng lực giao tiếp, hợp tác, năng lực tự học.

 Năng lực chuyên biệt: năng lực phân tích, so sánh, đánh giá các cuộc cách mạng tư sản, phân tích tác động của các cuộc cách mạng tư sản; năng lực thực hành bộ môn: khai thác kênh hình và tư liệu lịch sử, lập bảng so sánh.

II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH.

 Giáo viên:

 Lược đồ, tranh ảnh có liên quan đến nội dung chuyên đề.

 Giấy A0, bút lông.

 Các tài liệu tham khảo.

 Học sinh:

 Sưu tầm các tư liệu có liên quan đến ba cuộc cách mạng.

 Tìm hiểu các nhân vật lịch sử chính có liên quan.

III. BẢNG MÔ TẢ CÁC MỨC YÊU CẦU CẦN ĐẠT CHO MỖI LOẠI CÂU HỎI/BÀI TẬP TRONG CHUYÊN ĐỀ

1.Bảng mô tả

Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao Nội dung

-Nêu được hoàn cảnh, và nguyên nhân bùng nổ của ba cuộc cách mạng tư sản. - Lý giải được nguyên nhân sâu xa và nguyên nhân trực tiếp dẫn đến bùng nổ ba cuộc cách mạng.

Bối cảnh lịch sử - nguyên nhân của ba cuộc cách mạng tư sản đầu thời cận đại

bày -Trình được diễn biến chính của ba cách cuộc mạng. - Lý giải được một số sự kiện mang bước chất tính cuộc của ngoặt cách mạng. - Lập được niên bảng biểu diễn biến ba cuộc cách mạng. - Xác định được vai trò của các nhân vật lịch sử gắn với mỗi cuộc cách mạng. Nét chính về diễn biến của các cuộc cách mạng tư sản

7 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 8

-Nêu được kết quả, ý nghĩa của ba cuộc cách mạng.

- Xác định được vai trò của các lực lượng tham trong cách gia mạng tư sản. Kết quả-tính chất-ý nghĩa của ba cuộc cách mạng tư sản

được -Lập bảng so sánh kết quả, tính chất và ý nghĩa của ba cuộc cách mạng.

- Xác định được tính chất của ba cuộc cách mạng. Giải thích được tại sao cách mạng tư sản Anh chưa triệt để, cách mạng tư sản Pháp là cuộc cách mạng tư sản triệt để nhất.

- Rút ra được tác dụng các của cuộc cách mạng tư sản đối với trình phát tiến triển lịch sử các nước và lịch sử nhân loại

- Giải thích được tại sao mỗi cuộc cách mạng lại diễn ra với hình thức khác nhau.

2. Hệ thống câu hỏi/bài tập đánh giá theo các mức đã mô tả 1. Nhận biết Câu 1: Trình bày nguyên nhân dẫn đến bùng nổ cuộc cách mạng tư sản Anh. Câu 2: Trình bày nguyên nhân dẫn đến cuộc Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở bắc Mĩ. Câu 3: Trình bày nguyên nhân dẫn đến cuộc cách mạng tư sản Pháp. Câu 4: Trình bày diễn biến chính của cuộc cách mạng tư sản Anh. Câu 5: Trình bày diễn biến chính của cuộc Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ. Câu 6: Trình bày diễn biến chính của cuộc cách mạng tư sản Pháp. Câu 7: Nêu được kết quả, ý nghĩa của cuộc cách mạng tư sản Anh. Câu 8: Nêu được kết quả, ý nghĩa của cuộc Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ.  Thông hiểu Câu 1: Nguyên nhân sâu xa và nguyên nhân trực tiếp dẫn đến bùng nổ cuộc cách mạng tư sản Anh là gì? Câu 2: Nguyên nhân sâu xa và nguyên nhân trực tiếp dẫn đến bùng nổ cuộc Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ là gì? Câu 3: Nguyên nhân sâu xa và nguyên nhân trực tiếp dẫn đến bùng nổ cuộc cách mạng tư sản Pháp là gì? Câu 4: Qua ba sự kiện 14/7/1789, 10/8/1792, 2/6/1793, hãy chứng minh sự phát triển đi lên của cách mạng Pháp.

8 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 9

Câu 5: Hãy giải thích các sự kiện 1649, 1688 trong cuộc cách mạng tư sản Anh. Câu 6: Hãy giải thích các sự kiện chiến thắng Xa-ra-tô-ga 1777, chiến thắng I-Ooc-tao 1781 trong Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ. Câu 7: Tại sao ngày 4/7 là ngày quốc khánh của nước Mỹ? Câu 8: Giải thích kết quả, tính chất, ý nghĩa cuộc cách mạng Anh. Câu 9: Giải thích kết quả, tính chất, ý nghĩa cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ. Câu 11: Giải thích kết quả, tính chất, ý nghĩa cuộc cách mạng Pháp.  Vận dụng Câu 1: Lập bảng so sánh nguyên nhân dẫn đến bùng nổ ba cuộc cách mạng: Anh, chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và Pháp. Câu 2: Lập bảng niên biểu diễn biến cuộc cách mạng Anh. Câu 3: Lập bảng niên biểu diễn biến cuộc cách mạng Pháp. Câu 4: Lập bảng niên biểu diễn biến cuộc cách mạng chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ. Câu 5: Lập bảng so sánh kết quả, tính chất và ý nghĩa của ba cuộc cách mạng: Anh, chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và Pháp. Câu 6: Vì sao có sự khác nhau về tính chất của ba cuộc cách mạng?  Vận dụng cao Câu 1: Thông qua diễn biến của cách mạng tư sản Pháp, nhận xét vai trò của giai cấp tư sản và quần chúng nhân dân trong cách mạng. Câu 2: Các nhân vật Crom-oen, Oa-sinh-tơn, Robe-spie có công lao gì đối với các cuộc cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và cách mạng tư sản Pháp? Câu 3: Phân tích tác dụng (tích cực, tiêu cực) của ba cuộc cách mạng tư sản đối với sự phát triển của nhân loại. Em biết gì về tình hình kinh tế xã hội của ba nước Anh, Mỹ và Pháp hiện nay ?

C. THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC CHUYÊN ĐỀ

 Giới thiệu

Kiểm tra bài cũ: Sự kiện nào đã kết thúc lịch sử thế giới thời hậu kì trung đại ở châu Âu? Thực chất của sự kiện đó là gì?

Giáo viên dẫn: sự kiện đó là Phong trào văn hóa phục hưng, thực chất là cuộc đấu tranh của giai cấp tư sản trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng chống lại chế độ phong kiến. Tuy nhiên giai cấp tư sản vẫn chưa lật đổ được chế độ phong kiến để nắm chính quyền. Vậy giai cấp tư sản sẽ làm gì để nắm chính quyền. Chúng ta cùng nhau tìm hiểu chuyên đề “Các cuộc cách mạng tư sản điển hình thời cận đại”.

9 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 10

 Các hoạt động học tập

 Hoạt động 1: Tìm hiểu bối cảnh lịch sử - nguyên nhân của ba cuộc cách mạng tư sản đầu thời cận đại.

(Hình thức tổ chức dạy học: Hoạt động nhóm

Nhóm 1: Tìm hiểu bối cảnh lịch sử - nguyên nhân cách mạng tư sản Anh

Nhóm 2: Tìm hiểu bối cảnh lịch sử - nguyên nhân chiến tranh giành độc lập ở bắc Mĩ

Nhóm 3: Tìm hiểu bối cảnh lịch sử - nguyên nhân cách mạng tư sản Pháp

Nhóm 1: Tìm hiểu cách mạng tư sản Anh

Giáo viên cung cấp: Lược đồ kinh tế nước Anh trước cách mạng và đoạn tài liệu sau:

- Đến thế kỉ XII, nền kinh tế tư bản chủ nghĩa ở Anh đã phát triển mạnh với nhiều công trường thủ công như luyện kim, làm sứ, len dạ,... trong đó, Luân Đôn trở thành trung tâm công nghiệp, thương mại và tài chính lớn nhất nước Anh.

- Ở nông thôn, nhiều quý tộc phong kiến đã chuyển sang kinh doanh theo con đường tư bản, bằng cách "rào đất cướp ruộng", biến ruộng đất chiếm được thành những đồng cỏ, thuê công nhân nuôi cừu để lấy lông cung cấp cho thị trường. Họ trở thành tầng lớp quý tộc mới, còn nông dân mất đất thì nghèo khổ.

10 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 11

Lược đồ kinh tế nước Anh trước cách mạng

Chế độ phong kiến, với chỗ dựa là tầng lớp quý tộc và Giáo hội Anh, ngày càng cản trở sự kinh doanh làm giàu của tư sản và quý tộc mới. Dưới thời vua Sac-Lơ I (từ năm 1625), nhiều thứ thuế mới được đặt ra, nhà nước nắm độc quyền thương mại và thu thuế thuyền bè, duy trì nhiều đặc quyền phong kiến, đời sống nhân dân càng thêm cơ cực.

Mâu thuẫn giữa tư sản, quý tộc mới với các thế lực phong kiến phản động được

biểu hiện qua cuộc xung đột giữa quốc hội và nhà vua.

Nguyên nhân trực tiếp bùng nổ cách mạng xoay quanh vấn đề tài chính, khi Sac-Lơ I triệu tập quốc hội (tháng 4/1640) nhằm tăng thuế, để có tiền chi cho việc đàn áp cuộc nổi dậy của người Xcot-len ở miền bắc nước Anh. Quốc hội gồm đa số quý tộc mới và tư sản, không phê duyệt các khoản thuế mới do vua đặt ra, kịch liệt công kích chính sách bạo ngược của nhà vua và đòi quyền kiểm soát quân đội, tài chính và Giáo hội. Sac-Lơ I định dùng vũ lực

11 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 12

đàn áp quốc hội, song đã bị quần chúng nhân dân phản đối quyết liệt. Bị thất bại, Sac-Lơ I chạy lên phía bắc Luân Đôn tập hợp lực lượng phong kiến chuẩn bị phản công

Giáo viên yêu cầu học sinh trả lời các câu hỏi:

 Thế kỷ XVII, kinh tế Anh là nền kinh tế gì? Cản trở chính của nền kinh tế đó là gì?

 Muốn xóa bỏ những cản trở kinh tế nước Anh, tư sản và quý tộc mới cần phải làm gì?

 Mâu thuẫn gữa tư sản và quý tộc mới được giải quyết như thế nào?

 Nguyên nhân sâu xa, nguyên nhân trực tiếp dẫn đến cuộc cách mạng tư sản Anh là gì?

Nhóm 2: Tìm hiểu chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở bắc Mĩ

Giáo viên cung cấp: Lược đồ 13 thuộc địa Anh và đoạn tài liệu sau:

Lược đồ 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ

Học sinh quan sát lược đồ 13 thuộc địa Anh và đọc đoạn tài liệu sau:

Sau phát kiến của Cri-xtop Cô-Lôm-Bô, nhiều người dân châu Âu di cư sang vùng Bắc Mĩ. Đến nửa đầu thế kỷ XVIII, người Anh đã lập được 13 thuộc địa dọc theo bờ Đại Tây Dương ở Bắc Mĩ với số dân khoảng 1,3 triệu người.

Đến giữa thế kỷ XVIII, nền công thương nghiệp tư bản chủ nghĩa ở 13 thuộc địa đã có những bước tiến đáng kể.

Ở miền Bắc, các công trường thủ công sản xuất rượu, dệt, đay, làm đồ gốm, thủy tinh, đặc biệt là nghề luyện kim và đóng tàu rất phát triển. Bô-xton trở thành trung tâm công nghiệp

12 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 13

thời bấy giờ. Ở miền Nam các chủ đồn điền bóc lột sức lao động của nô lệ da đen (đưa từ châu Phi sang) để sản xuất lương thực, bông mía, thuốc lá … phục vụ cho nhu cầu của thuộc địa và xuất khẩu.

Do sự phát triển kinh tế, nhu cầu trao đổi giữa các thuộc địa ngày càng tăng. Cùng với sự tiến bộ của hệ thống giao thông và thông tin liên lạc, một thị trường thống nhất dần hình thành ở Bắc Mĩ. Tiếng Anh trở thành ngôn ngữ chính của nhân dân khu vực này.

Sự phát triển kinh tế của các thuộc địa làm cho Bắc Mĩ trở thành nơi cạnh tranh đối với nước Anh. Vì vậy, bằng mọi biện pháp, chính phủ Anh đã cấm Bắc Mĩ sản xuất nhiều loại hàng công nghiệp, cấm mở doanh nghiệp, cấm đem máy móc và thợ lành nghề từ Anh sang, đồng thời ban hành chế độ thuế khóa nặng nề.

Các thuộc địa Bắc Mĩ không được tự do buôn bán với các nước khác và cư dân ở đây không được khai hoang những vùng đất ở miền Tây. Những chính sách đó làm tổn hại đến quyền lợi của nhân dân thuộc địa, gây nên sự phản ứng mạnh mẽ trong mọi tầng lớp nhân dân.

Cuối năm 1773, ba chiếc tàu chở chè của Anh cập bến cảng Bô-Xton. Để bảo vệ quyền lợi của mình, những người dân địa phương đã cải trang thành thổ dân da đỏ, nhảy lên tàu, ném các thùng chè xuống biển. Chính phủ Anh liền trừng phạt, ra lệnh phong tỏa cảng Bôn- Xton,và điều quân đến chiếm đóng vùng này. Việc buôn bán bị ngừng trệ, công nhân thất nghiệp. Không khí khủng bố tràn ngập. Nguy cơ một cuộc chiến tranh đang đến gần.

Học sinh trả lời các câu hỏi:

 13 thuộc địa ở Bắc Mỹ được thành lập như thế nào?

 Vị trí địa lý của 13 thuộc địa Anh có thuận lợi gì cho sự phát triển kinh tế

 Chính sách của chính phủ Anh đối với sự phát triển kinh tế của 13 thuộc địa, hậu quả của chính sách đó đối với sự phát triển kinh tế thuộc địa?

- Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ là gì?

Nhóm 3: Tìm hiểu cách mạng tư sản Pháp

Giáo viên cung cấp: kênh hình tình cảnh người dân Pháp trước cách mạng đồng thời

khai thác về các đẳng cấp trong xã hội

13 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 14

 Giáo viên yêu cầu học sinh đọc đoạn tư liệu sau:

Cuối thế kỷ XVIII, Pháp vẫn là một nước nông nghiệp. Công cụ và phương pháp canh tác thô sơ, lạc hậu, năng suất thu hoạch thấp. Dân cư sống chủ yếu bằng nghề nông. Nông dân nhận đất của lãnh chúa để cày cấy và phải nộp địa tô hết sức nặng nề, phải thực hiện mọi nghĩa vụ phong kiến với lãnh chúa. Đời sống nông dân ngày càng khốn quẫn bởi sự bóc lột đến cùng cực của lãnh chúa phong kiến và Giáo hội. Nạn đói thường xuyên xảy ra.

Công thương nghiệp Pháp thời kỳ này đã phát triển, tập trung ở các vùng Địa Trung Hải và Đại Tây Dương. Máy móc được sử dụng ngày càng nhiều, đặc biệt trong công nghiệp dệt, khai khoáng, luyện kim với những xí nghiệp hàng ngàn công nhân.Ngoại thương cũng có những bước tiến mới, các công ti thương mại Pháp buôn bán với nhiều nước ở châu Âu và phương Đông.

Sự khủng hoảng trầm trọng của nền tài chính quốc gia buộc Lu-i XVI phải triệu tập Hội nghị 3 đẳng cấp ngày 5/5/1789 tại cung điện Vec-xai để đề xuất vấn đề vay tiền và ban hành thuế mới.

14 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 15

Phản đối ý định ban hành thuế mới của nhà vua, ngày 17-6-1789, đại biểu đẳng cấp thứ ba tự tuyên bố là Quốc hội, xem đây là cơ quan duy nhất thông qua các đạo luật tài chính. Tiếp đó Quốc hội đổi thành Quốc hội lập hiến để lập ra chế độ mới và soạn thảo hiến pháp. Vua và quý tộc phản ứng, ráp riết chuẩn bị tấn công đẳng cấp thứ ba bằng bạo lực.

Các nhà triết học ánh sáng ở Pháp

Giáo viên yêu cầu học sinh trả lời các câu hỏi sau:

 Trước cách mạng tình hình kinh tế-xã hội Pháp có gì nổi bật?

 Các nhà tư tưởng tiến bộ Pháp đã có vai trò như thế nào trong việc chuẩn bị cho cách mạng ?

 Nguyên nhân sâu xa và nguyên nhân trực tiếp dẫn đến cách mạng tư sản Pháp là gì?

 Các nhóm trình bày, giáo viên nhận xét, chốt ý.

15 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 16

Giáo viên phát phiếu học tập 1 và yêu cầu học sinh hoàn thành

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Cách mạng Cách mạng Các cuộc cách

tư sản Anh tư sản Pháp mạng tư sản

tranh Chiến giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ

Nguyên nhân

Nguyên nhân sâu xa

Nguyên nhân trực tiếp

HỘP KIẾN THỨC CỦA HOẠT ĐỘNG 1

NGUYÊN NHÂN BÙNG NỔ CÁC CUỘC CÁCH MẠNG

Cách mạng Cách mạng

Các cuộc cách mạng tư sản Anh tư sản Pháp Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ

Nguyên nhân

thế

Nguyên nhân sâu xa

-Giữa thế kỉ XVIII kinh tế TBCN ở 13 thuộc địa phát triển mạnh và cạnh tranh với chính quốc Anh.

-Cuối kỉ XVIII, Pháp vẫn là một nước nông lạc hậu, nghiệp thương công nghiệp đã có sự phát triển mạnh.

-Nửa đầu thế kỉ XVII, nước Anh có nền kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển. Tư lên sản Anh giàu nhanh chóng, tầng lớp quý tộc mới hình thành.

- Chính phủ Anh đã ra các đạo luật hạn chế sự phát triển của kinh tế các thuộc địa.

-Chế độ phong kiến là cản lực chính của nền nước tế kinh Pháp.

-Mâu thuẫn giữa các tầng lớp nhân dân thuộc địa với thực dân Anh sâu sắc -Xã hội Pháp chia -Chế độ phong kiến đã cản trở sự kinh doanh và làm giàu của tư sản và quý tộc mới, làm cho mâu thuẫn giữa tư sản và

16 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 17

quý tộc mới với các thế lực phong kiến phản động ngày càng sâu sắc.

thành 3 đẳng cấp, trong đó đẳng cấp thứ 3 mâu thuẫn về kinh tế, chính trị với 2 đẳng cấp trên.

- Như vậy nguyên nhân sâu xa là mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất tư bản và quan hệ sản xuất phong kiến

Nguyên nhân

trực tiếp

- Tháng 4/1640 Sác lơ 1 triệu tập quốc hội nhằm tăng thuế (vấn đề tài chính) - Sự kiện chè Bô- Xtơn năm 1773 (vấn đề quyền lợi kinh tế của tư sản). - Hội nghị ba đẳng cấp ngày 5/5/1789. (vấn đề tài chính).

Hoạt động 2: Tìm hiểu nét chính về diễn biến của ba cuộc cách mạng tư sản

Giáo viên chia lớp thành 3 nhóm

Nhóm 1: Tìm hiểu diễn biến cách mạng tư sản Anh

Nhóm 2: Tìm hiểu diễn biến chiến tranh giành độc lập ở bắc Mĩ

Nhóm 3: Tìm hiểu diễn biến cách mạng tư sản Pháp

Nhóm 1: Tìm hiểu diễn biến cách mạng tư sản Anh

Giáo viên cung cấp bức ảnh nhân vật Crôm-oen và đoạn tư liệu:

17 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 18

Ô-li-vơ crôm-oen (1599-1658)

Cách mạng tư sản anh được chia làm hai giai đoạn:

- Giai đoạn 1: (1642 – 1648) :

Năm 1642, nội chiến bùng nổ, bước đầu thắng lợi nghiêng về phía nhà vua nhưng từ khi Ô- li-vơ crôm-oen lên làm chỉ huy quân đội quốc hội, xây dựng đội quân có kỉ luật đã liên tiếp đánh bại quân đội của nhà vua, Sác-lơ I bị bắt.

- Giai đoạn 2: (1649 – 1688)

+ Ngày 30/1/1649, trước áp lực của quần chúng nhân dân, vua Sác-lơ I đã bị xử tử. Nước Anh chuyển sang nền cộng hoà và cách mạng đạt tới đỉnh cao, tuy nhiên, chỉ có giai cấp tư sản và quý tộc mới được hưởng quyền lợi vì vậy, nhân dân tiếp tục đấu tranh.

+ Để đối phó với cuộc đấu tranh của nhân dân, quý tộc mới và tư sản lại thoả hiệp với phong kiến, đưa Vin-hem ô-ran-giơ (quốc trưởng hà lan và là con rể của vua Giêm II) lên ngôi, thiết lập chế độ quân chủ lập hiến, cách mạng tư sản anh kết thúc.

18 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 19

Giáo viên yêu cầu nhóm 1 hoàn thành bảng biểu và trả lời câu hỏi sau:

Thời gian Sự kiện

Câu hỏi:

 Tại sao sự kiện ngày 30/1/1649 đã đưa cách mạng tư sản Anh đạt đến đỉnh cao ?

 Tìm hiểu tiểu sử của Ô-li-vơ crôm-oen và vai trò của Ông đối với cách mạng tư sản Anh ?

 Tại sao quý tộc mới và tư sản lại thoả hiệp với phong kiến để đưa Vin-hem ô-ran-giơ lên ngôi ?

Nhóm 2: Tìm hiểu diễn biến chiến tranh giành độc lập ở Bắc Mĩ

Giáo viên yêu cầu học sinh quan sát bức ảnh G.Oa-sinh-tơn và bức tranh Đại hội 13 thuộc địa Anh thông qua bản Tuyên ngôn độc lập.

19 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 20

G.Oa-sinh-tơn (1732-1799)

Đại hội 13 thuộc địa Anh thông qua bản Tuyên ngôn độc lập ngày 4/7/1776

Giáo viên cung cấp tư liệu:

Tháng 9/1774 đại hội đại biểu các thuộc địa được tiến hành ở Phi-la-đen-phia – Đại hội lục địa lần thứ nhất. các đại biểu yêu cầu vua Anh bãi bỏ chính sách hạn chế công thương nghiệp ở Bắc Mĩ. Không chấp nhận yêu cầu đó, vua Anh tuyên bố sẽ ra lệnh trừng trị nếu các thuộc địa “nổi loạn”.

Tháng 4/1775, chiến tranh giữa các nước thuộc địa với các nước chính quốc bùng nổ. Nghĩa quân đã chiến đấu rất dũng cảm, xong do lực lượng yếu và tổ chức kém nên không thắng nổi đội quân chính quy của vua Anh.

Tháng 5/1775, Đại hội lục địa lần thứ hai được triệu tập, quyết định thành lập “Quân đội thuộc địa” và bổ nhiệm G.Oa-sinh-tơn – một điền chủ giàu có, một sĩ quan có tài quân sự và tổ chức làm tổng chỉ huy; đồng thời kêu gọi nhân dân tham gia đống góp xây dựng quân đội. Cuộc đấu tranh giành độc lập không ngừng phát triển. Các thuộc địa lần lượt tuyên bố tách khỏi nước Anh.

20 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 21

Ngày 4/7/1776, Đại hội thông qua tuyên ngôn độc lập, tố cáo chế độ áp bức thuộc địa của thực dân Anh và chính thức tuyên bố 13 thuộc địa thoát li khỏi chính quốc, thành lập quốc gia Hợp chúng quốc Mĩ.

Tuyên ngôn độc lập là một văn kiện có ý nghĩa lịch sử trọng đại. Lần đầu tiên các quyền con người và quyền công dân được chính thức công bố trước toàn thể nhân loại. Nguyên tắc về chủ quyền của nhân dân được đề cao như một sự thách thức đối với chế độ thực dân Anh ở Bắc Mĩ cũng như chế độ quân chủ chuyên chế đang thống trị khắp lục địa châu Âu. Nhưng tuyên ngôn cũng không đề cập đến việc xóa bỏ chế độ nô lệ cùng việc bóc lột giai cấp công nhân và nhân dân lao động.

Ngày 17/10/1777, nghĩa quân do G.Oa-sinh-tơn chỉ huy đã giành thắng lợi lớn ở Xa- ra-tô-ga, tạo nên bước ngoặt của chiến tranh. Trong cuộc chiến đấu vì chính nghĩa này nước Mĩ được các tầng lớp nhân dân tiến bộ Pháp cùng nhiều nước châu Âu ủng hộ.

Năm 1781, nghĩa quân giành thắng lợi quyết định ở I-ooc-tao. Toàn bộ quân Anh ở đây đầu hàng. Năm sau chiến tranh kết thúc. Năm 1883 thực dân Anh kí hiệp ước Vec-sai, công nhận nền độc lập của 13 thuộc địa.

Giáo viên yêu cầu học sinh hoàn thành bảng biểu sau:

Thời gian Sự kiện

 Tuyên ngôn độc lập năm 1776 của Mĩ có điểm tiến bộ và hạn chế gì? Trong Tuyên ngôn độc lập ngày 2/9/1945 của Việt Nam đã tiếp thu điểm tiến bộ nào của Tuyên ngôn độc lập năm 1776 của Mĩ?

 Tại sao ngày 4/7 trở thành ngày Quốc khánh của nước Mỹ?

 Tìm hiểu tiểu sử của G.Oa-sinh-tơn và vai trò của Ông đối với cuộc chiến tranh giành độc lập ở bắc Mĩ.

Nhóm 3: Tìm hiểu diễn biến cách mạng tư sàn Pháp.

Giáo viên cho học sinh quan sát bức tranh nhân dân Pháp tấn công ngục Ba-xti

21 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 22

Nhân dân Pháp tấn công ngục Ba-xti ngày 14/7/1789

Ro-be-xpie (1758-1794)

Học sinh đọc đoạn tư liệu sau:

* Cách mạng bùng nổ. Thời kì thống trị của phái đại tư sản tài chính

- Ngày 14 – 7 – 1789, dưới sự lãnh đạo của phái lập hiến, tầng lớp đại tư sản tài chính, quần chúng nhân dân kéo đến tấn công và chiếm pháo đài – nhà ngục Ba-xti, họ đốt các văn tự, khế ước của phong kiến và làm chủ các cơ quan quan trọng của thành phố.

- Sau khi giành thắng lợi, phái lập hiến lên nắm quyền và họ đã làm được hai việc quan trọng đối với cách mạng :

+ Thông qua tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền, nêu cao khẩu hiệu "tự do – bình đẳng – bác ái" (8 – 1789).

22 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 23

+ Ban hành hiến pháp (9 – 1791), xác lập chế độ quân chủ lập hiến. theo đó, vua không được nắm thực quyền mà là quốc hội, vì vậy, Lu-i xvi đã liên kết với lực lượng phản cách mạng trong nước, cầu cứu thế lực phong kiến bên ngoài để giành lại chính quyền (tìm đọc tài liệu lịch sử trên và nêu những điều chính, một vài nhận xét).

- Tháng 4 – 1792, liên minh hai nước Áo – Phổ cùng bọn phản động ở Pháp chống phá cách mạng, phái lập hiến đã không kiên quyết chống lại, đất nước trở nên lâm nguy.

Rô-be-xpi-e

* Tư sản công thương cầm quyền. Nền cộng hoà được thành lập

- Ngày 10 – 8 – 1792, phái Gi-rông-đanh , tầng lớp tư sản công thương đứng lên lãnh đạo nhân dân tiếp tục làm cách mạng, lật đổ phái lập hiến và xoá bỏ chế độ phong kiến.

- Sau khi lật đổ phái lập hiến và xoá bỏ chế độ phong kiến, phái Gi-rông-đanh bầu ra quốc hội mới, thiết lập nền cộng hoà. Ngày 21 – 1 – 1793, vua Lu-i xvi bị xử tử vì tội phản quốc.

- Mùa xuân năm 1793, quân anh cùng quân đội các nước phong kiến châu âu tấn công nước pháp, bọn phản động trong nước ở nhiều nơi cũng nổi dậy tấn công cách mạng, làm cho tình hình nước pháp gặp nhiều khó khăn. Trong khi đó, phái Gi-rông-đanh không lo chống ngoại xâm và nội phản, chỉ lo củng cố chính quyền.

23 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 24

- Ngày 2 – 6 – 1793, dưới sự lãnh đạo của phái gia-cô-banh, đứng đầu là Rô-be-spie, quần chúng nhân dân đã lật đổ phái Gi-rông-đanh.

chuyên chính dân chủ Gia-cô-banh. Đỉnh cao của

*Nền cách mạng.

- Sau khi lật đổ phái Gi-rông-đanh, phái gia-cô-banh được sự ủng hộ của nhân dân lên nắm chính quyền, thiết lập nền chuyên chính dân chủ do Rô-be-spie đứng đầu. Chính quyền cách mạng đã thi hành nhiều biện pháp quan trọng để trừng trị bọn phản cách mạng, giải quyết những yêu cầu của nhân dân như xoá bỏ mọi nghĩa vụ của nông dân đối với phong kiến, chia ruộng đất cho nông dân, quy định giá các mặt hàng bán cho dân nghèo,...

- Phái Gia-cô-banh cũng ban hành lệnh tổng động viên, xây dựng đội quân cách mạng hùng mạnh, nhờ đó đanha bại ngoại xâm và nội phản.

không ủng hộ như rẽ, nhân dân chia lại

- Vì nội bộ bị trước (do phái gia-cô-banh không đem lại đầy đủ quyền lợi cho họ như đã hứa), nên phái tư sản phản cách mạng đã tiến hành đảo chính, bắt rô-be-spie và tiến hành xử tử vào ngày 27-7- 1794.

* Thời kì thoái trào

- Sau cuộc đảo chính ngày 27 - 7 -1794, cách mạng bước vào thời kì thoái trào do nhiều thành quả cách mạng bị thủ tiêu. Giai cấp tư sản đã đưa Na-Pô-lê-ông lên nắm nắm chính quyền tháng 11-1799. Cách mạng tư sản kết thúc.

Giáo viên yêu cầu học sinh hoàn thành bảng biểu và trả lời các câu hỏi sau:

Thời gian Sự kiện

Câu hỏi:

 Tại sao cuộc tấn công của nhân dân Pháp ngày 14/7/1789 được xem là sự kiện mở đầu cho cách mạng tư sản Pháp ?

 Tìm hiểu tiểu sử của Robexpie và vai trò của Ông đối với cách mạng tư sản Pháp.

 Tại sao nền chuyên chính Gia-cô-banh lại đưa cách mạng Pháp đến đỉnh cao?

 Quần chúng nhân dân có vai trò gì trong cuộc cách mạng tư sản Pháp?

HỘP KIẾN THỨC HOẠT ĐỘNG 2

24 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 25

Tên cuộc cách mạng Thời gian Nội dung sự kiện chính Ghi chú

Giai đoạn 1: (1642 – 1648) - Nội chiến bùng nổ giữa Quốc hội và nhà vua. Sác-lơ I bị bắt

- Vua Sác-lơ I đã bị xử tử, cách mạng đạt tới đỉnh cao Cách mạng tư sản Anh Giai đoạn 2: (1649 – 1688)

- Năm 1688 thiết lập chế độ quân chủ lập hiến

Năm 1774

Đại biểu thuộc địa đã họp đại hội địa lục yêu cầu vua Anh bãi bỏ chính sách hạn chế công thương nghiệp ở Bắc Mĩ.

Tháng 4/1775 Chiến tranh bùng nổ, quân của vua Anh giành ưu thế.

Đại hội lục địa lần thứ hai.

Tháng 5/1775 Chiến tranh giành độc lập ở Bắc Mĩ

Các thuộc địa lần lượt tách khỏi nước Anh.

Ngày 4/7/1776

Thông qua tuyên ngôn Độc lập, thành lập quốc gia Hợp chúng quốc Mĩ.

Năm 1883

Thực dân Anh kí hiệp ước Vec-sai, công nhận nền độc lập của 13 thuộc địa

Ngày 14/7/1789

Quần chúng tấn công nhà ngục Ba-xti, cách mạng bùng nổ.

Tháng 8/1789 Thông qua tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền. Cách mạng tư sản Pháp

Tháng 9/1791 Ban hành hiến pháp, xác lập chế độ quân chủ lập hiến.

Ngày 10/8/1792 Phái lập hiến bị lật đổ, phái

25 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 26

Gi-rông-đanh lên nắm quyền.

Ngày 21/1/1793 Vua Lu-i XVI bị xử tử.

- Phái Gi-rông-đanh bị lật đổ, phái Gia-cô-banh lên nắm quyền.

- Những chính sách của phái Gia-cô-banh :

+ Đối nội :

Về chính trị :Thiết lập nền chuyên chính dân chủ do Rô- be-spie đứng đầu. Thi hành nhiều biện pháp quan trọng để trừng trị bọn phản cách mạng. Ngày 2/6/1793

Về kinh tế : Xoá bỏ mọi nghĩa vụ của nông dân đối với phong kiến, chia ruộng đất cho nông dân, quy định giá các mặt hàng bán cho dân nghèo,...

Về quân sự : Ban hành lệnh tổng động viên, xây dựng đội quân cách mạng hùng mạnh.

+ Đối ngoại : Tổ chức đánh giặc ngoại xâm.

Ngày 27/7/1794 Phái Gia-cô-banh bị lật đổ

Tháng 11/1799 Cách mạng tư sản kết thúc.

Giáo viên chốt ý nội dung các câu trả lời

1. Cách mạng tư sản Anh

 Sự kiện ngày 30/1/1649 đã đưa cách mạng tư sản Anh đạt đến đỉnh cao vì : Vua Sác-lơ I đã bị xử tử, chế độ phong kiến bị lật đổ, nền cộng hòa được thiết lập.

 Tiểu sử của Ô-li-vơ crôm-oen và vai trò của Ông đối với cách mạng tư sản Anh ;

26 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 27

+ Tiểu sử: Ô-li-vơ crôm-oen sinh ra trong một gia đình quý tộc nhỏ và cuộc đời ông hoàn toàn mờ nhạt cho tới năm Ông 40 tuổi. Có lúc ông sống như một điền chủ nhỏ, rồi sau đó khấm khá hơn nhờ khoản thừa kế từ một người bác. Ô-li-vơ crôm-oen là một nhân vật gây rất nhiều tranh cãi trong lịch sử nước Anh. Với một số sử gia, ông là tên độc tài phạm tội giết vua, nhưng với những người khác ông là người anh hùng của tự do và dân chủ. Năm 2002 trong một cuộc bình chọn của BBC, ông được chọn vào danh sách 10 người vĩ đại nhất nước Anh mọi thời đại.

+ Vai trò của Ô-li-vơ crôm-oen đối với cách mạng tư sản Anh : Lãnh đạo quân đội lật đổ chế độ phong kiến thiết lập nền cộng hòa.

 Quý tộc mới và tư sản lại thoả hiệp với phong kiến để đưa Vin-hem ô-ran-giơ lên ngôi nhằm đối phó với cuộc đấu tranh của nhân dân đang dâng cao.

2. Chiến tranh giành độc lập ở Bắc Mĩ

 Những điểm tiến bộ và hạn chế của Tuyên ngôn độc lập năm 1776 của Mĩ:

+ Tiến bộ: Khẳng định các quyền cơ bản của con người; xác nhận nhân dân có quyền thiết lập bộ máy nhà nước. + Hạn chế: Tuyên ngôn lại khẳng định quyền lực của giai cấp tư sản và của người da trắng, không xóa bỏ chế độ nô lệ, duy trì việc bóc lột công nhân làm thuê.

 Trong Tuyên ngôn độc lập ngày 2/9/1945 của Việt Nam đã tiếp thu điểm tiến bộ của Tuyên ngôn độc lập năm 1776 của Mĩ đó là: Ngay đầu tuyên ngôn năm 1945 của Việt Nam, chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc đến lời khẳng định các quyền cơ bản của con người.

 Ngày 4/7 trở thành ngày Quốc khánh của nước Mĩ vì: Ngày 4/7/1776 Đại hội 13 thuộc địa Anh đã thông qua tuyên ngôn Độc lập, thành lập quốc gia Hợp chúng quốc Mĩ.

 Tiểu sử của G.Oa-sinh-tơn và vai trò của Ông đối với cuộc chiến tranh giành độc lập ở bắc Mĩ:

+ Tiểu sử: G.Oa-sinh-tơn sinh ngày 22/2/1732 tại trang trại Pope's Creek thuộc Quận Westmoreland, Virginia. Ông là một sĩ quan quân đội tài ba. Năm 1789 quốc hội đã chọn ông làm tổng thống đầu tiên của Hoa Kỳ. Khi mất, G.Oa-sinh-tơn được táng tụng như là "người đầu tiên trong chiến tranh, người đầu tiên trong hòa bình, và người đầu tiên trong lòng dân tộc ". Những người theo chủ nghĩa liên bang đã coi ông như là biểu tượng của đảng và sau

27 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 28

này tên ông được chọn để đặt tên cho thủ đô của của Hoa Kỳ.

G. Oa-sinh-tơn

+ Vai trò: Chỉ huy quân đội thuộc địa lật đổ ách thống trị của thực dân Anh, thành lập Hợp Chủng Quốc Mĩ.

3. Cách mạng tư sản Pháp

- Cuộc tấn công của nhân dân Pháp ngày 14/7/1789 được xem là sự kiện mở đầu cho cách mạng tư sản Pháp vì: Ngục Bat-Xti là biểu tượng của chế độ phong kiến ở nước Pháp.

 Tìm hiểu tiểu sử của Robexpie và vai trò của Ông đối với cách mạng tư sản Pháp:

+ Tiểu sử: Robexpie (1758-1794), là một luật sư, một nhà cách mạng, một nhà chính trị lớn. Robexpie là người có lối sống giản dị nhưng có ý chí sắt đá, tinh thần đấu tranh không khoan nhượng trước kẻ thù vì lợi ích của nhân dân, một con người kiên định “không thể đảo ngược được”. Ông được nhân dân yêu mến và đánh giá cao về tinh thần chí công vô tư và thái độ trung thực vô song và gọi Ông là “Người liêm chính”.

+ Vai trò: Lãnh đạo phái Gia-cô-banh đưa cách mạng Pháp đến đỉnh cao.

 Nền chuyên chính Gia-cô-banh đưa cách mạng Pháp đến đỉnh cao vì: Trong gia đoạn nắm quyền phái Gia-cô-banh đã giải quyết hai nhiệm vụ cơ bản của cách mạng tư sản là nhiệm vụ dân tộc và nhiệm vụ dân chủ.

28 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 29

 Trong cách mạng tư sản Pháp quần chúng nhân dân có vai trò thúc đẩy cách mạng phát triển theo chiều hướng đi lên.

Hoạt động 3: Tìm hiểu tính chất-kết quả-ý nghĩa của các cuộc cách mạng tư sản

thời hiện đại

Học sinh đọc đoạn tư liệu sau, trao đổi, thảo luận với bạn và hoàn thành phiếu học tập

1. Cách mạng tư sản Anh

- Cuộc cách mạng tư sản anh do quý tộc mới liên minh với giai cấp tư sản lãnh đạo, được đông đảo quần chúng nhân dân ủng hộ đã giành được thắng lợi, đưa nước anh phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa.

- Tuy nhiên, đây là cuộc cách mạng không triệt để vì vẫn còn ngôi vua.

- Cách mạng chỉ đáp ứng được quyền lợi cho giai cấp tư sản và quý tộc mới, còn nhân dân không được hưởng gì.

2. Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ

- Cuộc chiến tranh kết thúc, Anh phải thừa nhận nền độc lập của 13 thuộc địa và Hợp chúng quốc Mĩ được ra đời.

- Năm 1787, Mĩ ban hành hiến pháp, quy định Mĩ là nước cộng hoà liên bang, đứng đầu là tổng thống nắm quyền hành pháp, quốc hội nắm quyền lập pháp.

- Cuộc chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa anh ở bắc Mĩ về thực chất cuộc cách mạng tư sản, nó đã thực hiện được hai nhiệm vụ cùng một lúc: lật đổ ách thống trị của thực dân và mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.

- Tuy nhiên, cũng như cách mạng tư sản anh, cuộc cách mạng này không triệt để vì chỉ có giai cấp tư sản, chủ nô được hưởng quyền lợi, còn nhân dân lao động nói chung không được hưởng gì.

3. Cách mạng tư sản pháp cuối thế kỉ XIII

- Cách mạng tư sản Pháp đã lật đổ được chế độ phong kiến, đưa giai cấp tư sản lên cầm quyền, xoá bỏ nhiều trở ngại trên con đường phát triển của chủ nghĩa tư bản. quần chúng nhân dân là lực lượng chủ yếu đưa cách mạng đạt tới đỉnh cao với nền chuyên chính Gia-Cô- Banh.

- Tuy cách mạng tư sản pháp được coi là cuộc cách mạng tư sản triệt để nhất, nhưng nó vẫn chưa đáp ứng được đầy đủ quyền lợi cho nhân dân, vẫn không hoàn toàn xoá bỏ được chế độ phong kiến, chỉ có giai cấp tư sản là được hưởng lợi.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

29 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 30

Nội dung tư tranh tư

Cách mạng sản Anh Chiến giành độc lập Cách mạng sản Pháp

Kết quả

Tính chất

Ý nghĩa

HỘP KIẾN THỨC HOẠT ĐỘNG 3

Nội dung tư tư

Cách mạng sản Anh Cách mạng sản Pháp

Chiến tranh giành độc lập ở Bắc Mĩ

Kết quả Lật đổ chế độ phong kiến, thiết lập chế độ quân chủ lập hiến. Lật đổ chế độ phong kiến, thiết lập chế độ cộng hòa.

Lật đổ ách thống trị của thực dân Anh, lập thành Hợp Chủng Quốc Mĩ

- Là cuộc cách mạng tư sản diễn ra dưới hình thức nội chiến.

- Là cuộc cách mạng tư sản diễn ra dưới hình thức chiến tranh giải phóng dân tộc:

- Là cuộc cách mạng tư sản diễn ra dưới hình thức chiến tranh cách nội và mạng chiến.

+ Do quý tộc mới liên minh với giai cấp tư sản lãnh đạo.

Tính chất

+ Sau cuộc cách mạng tư sản, nước Anh phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa.

+ Cách mạng đã lật đổ chế độ phong kiến, đưa giai cấp tư sản lên cầm quyền, xoá bỏ nhiều trở ngại trên con đường phát triển của chủ nghĩa tư bản.

+ Được đông đảo quần chúng nhân dân ủng hộ.

+ Quần chúng nhân dân là lực lượng chủ yếu đưa cách mạng - Tuy nhiên, đây cách là cuộc

30 + Cuộc chiến tranh kết thúc, thừa Anh phải nhận nền độc lập của 13 thuộc địa và Hợp chúng quốc Mĩ được ra đời (năm 1787, Mĩ ban hành hiến pháp, quy định Mĩ là nước Cộng hoà liên bang, đứng đầu là tổng thống nắm quyền hành pháp, quốc hội GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 31

lập

mạng không triệt để vì : nắm quyền Pháp)

đạt tới đỉnh cao (nền chuyên chính Gia-cô-banh).

+ Vẫn còn ngôi vua (chế độ quân chủ lập hiến được thiết lập).

- Cách mạng tư sản Pháp được coi là cuộc cách mạng tư sản triệt:

+ Lật đổ ách thống trị của thực dân Anh và mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.

đầy lợi + Do quý tộc mới liên minh với giai cấp tư sản lãnh đạo.

+ Chưa đáp ứng đủ được quyền cho nhân dân. - Là cuộc cách mạng sản tư không triệt để :

+ Không hoàn toàn xoá bỏ được tàn dư của chế độ phong kiến, chỉ có giai cấp tư sản là được hưởng lợi. + Cách mạng chỉ đáp ứng được quyền lợi cho giai cấp tư sản và quý tộc mới, còn nhân dân không được hưởng gì.

+ Sau cách mạng chỉ có giai cấp tư sản, chủ nô được hưởng quyền lợi, còn nhân dân lao động nói chung được không hưởng gì.

+ Lãnh đạo là tư sản liên minh với chủ nô.

Ý nghĩa

Đưa nước Anh phát theo triển con đường tư bản chủ nghĩa. Đưa nước Mĩ phát triển con theo đường tư bản chủ nghĩa. Đưa nước Pháp phát theo triển con đường tư bản chủ nghĩa.

 Cách mạng tư sản là gì?

 Tác động tích cực của các cuộc cách mạng tư sản đối với sự phát triển của nhân loại?

 Em biết gì về tình hình kinh tế, chính trị hiện nay của ba nước Anh, Pháp, Mỹ?

Giáo viên hướng dẫn học sinh hoàn thành các câu trả lời và chốt ý.

3. Củng cố bài và ra bài tập về nhà

Giáo viên giao cho học sinh bài tập về nhà: Điền các nội dung phù hợp vào bảng sau:

31 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân

Trường THPT Xín Mần - Nhóm Lịch Sử 32

Cách mạng tư sản Anh năm 1640 Cách mạng tư sản Pháp năm 1789 Nội dung

Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa ở Bắc Mỹ

Thời gian

Hình thức

Nhiệm vụ

Lực lượng

Lãnh đạo

Kết quả

Tính chất

Ý nghĩa

Giáo viên hướng dẫn học sinh sưu tầm tư liệu và chuẩn bị cho chủ đề tiếp theo.

32 GV: Nguyễn Thị Trang – Hoàng Thị Vân