C(cid:750) S(cid:870) (cid:264)O L(cid:752)(cid:868)NG (cid:264)I(cid:846)N T(cid:884)
Khoa K(cid:895) thu(cid:821)t (cid:255)i(cid:847)n t(cid:885) 1 H(cid:853)c vi(cid:847)n công ngh(cid:847) b(cid:753)u chính vi(cid:845)n thông
1
Sách tham kh(cid:1191)o
1. C(cid:1131) s(cid:1251) k(cid:1275) thu(cid:1201)t (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1265), V(cid:458) Quý (cid:264)i(cid:1221)m, nhà xu(cid:1193)t
b(cid:1191)n KHKT, 2001
2. (cid:264)o l(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)i(cid:1227)n-vô tuy(cid:1219)n (cid:255)i(cid:1227)n, V(cid:458) Nh(cid:1133) Giao và Bùi V(cid:259)n
Sáng, H(cid:1233)c vi(cid:1227)n k(cid:1275) thu(cid:1201)t quân s(cid:1269), 1996 Electronic Test Instruments, Bob Witte, 2002
3. 4. Radio Electronic Measurements, G.Mirsky, Mir
Publishers, Moscow, 1978
2
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 1. Gi(cid:1247)i thi(cid:1227)u chung v(cid:1221) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1265)
(cid:264)(cid:851)nh ngh(cid:429)a: (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng là khoa h(cid:1233)c v(cid:1221) các phép (cid:255)o, các ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp và các công c(cid:1257) (cid:255)(cid:1223) (cid:255)(cid:1191)m b(cid:1191)o các ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp (cid:255)o (cid:255)(cid:1189)t (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:255)(cid:1245) chính xác mong mu(cid:1237)n
2.1 Các ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp (cid:255)o: 1.
aX (cid:32)
Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp (cid:255)o tr(cid:1269)c ti(cid:1219)p: dùng máy (cid:255)o hay các m(cid:1199)u (cid:255)o (các chu(cid:1197)n) (cid:255)(cid:1223) (cid:255)ánh giá s(cid:1237) l(cid:1133)(cid:1255)ng c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng c(cid:1195)n (cid:255)o. K(cid:1219)t qu(cid:1191) (cid:255)o chính là tr(cid:1231) s(cid:1237) c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng c(cid:1195)n (cid:255)o.
,...,
(cid:32)
(cid:11) aaFX
2.
2
1
, - VD: (cid:255)o công su(cid:1193)t b(cid:1205)ng vôn-mét và ampe-mét, (cid:255)o h(cid:1227) s(cid:1237) sóng ch(cid:1189)y b(cid:1205)ng dây (cid:255)o,... - (cid:264)(cid:1211)c (cid:255)i(cid:1223)m: nhi(cid:1221)u phép (cid:255)o và th(cid:1133)(cid:1249)ng không nh(cid:1201)n bi(cid:1219)t ngay (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c k(cid:1219)t qu(cid:1191) (cid:255)o
3
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 1. Gi(cid:1247)i thi(cid:1227)u chung v(cid:1221) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1265)
- VD: (cid:255)o (cid:255)i(cid:1227)n áp b(cid:1205)ng vôn-mét, (cid:255)o t(cid:1195)n s(cid:1237) b(cid:1205)ng t(cid:1195)n s(cid:1237)-mét, (cid:255)o công su(cid:1193)t b(cid:1205)ng oát-mét,... - (cid:264)(cid:1211)c (cid:255)i(cid:1223)m: (cid:255)(cid:1131)n gi(cid:1191)n, nhanh chóng, lo(cid:1189)i b(cid:1235) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c các sai s(cid:1237) do tính toán (cid:264)o gián ti(cid:1219)p: k(cid:1219)t qu(cid:1191) (cid:255)o không ph(cid:1191)i là tr(cid:1231) s(cid:1237) c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng c(cid:1195)n (cid:255)o, mà là các s(cid:1237) li(cid:1227)u c(cid:1131) s(cid:1251) (cid:255)(cid:1223) tính ra tr(cid:1231) s(cid:1237) c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng này. (cid:12)na
3.
Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp (cid:255)o t(cid:1133)(cid:1131)ng quan: dùng (cid:255)(cid:1223) (cid:255)o các quá trình ph(cid:1261)c t(cid:1189)p, khi không th(cid:1223) thi(cid:1219)t l(cid:1201)p m(cid:1245)t quan h(cid:1227) hàm s(cid:1237) nào gi(cid:1267)a các (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng c(cid:1259)a m(cid:1245)t quá trình nghiên c(cid:1261)u - Phép (cid:255)o t(cid:1133)(cid:1131)ng quan (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c th(cid:1269)c hi(cid:1227)n b(cid:1205)ng cách xác (cid:255)(cid:1231)nh kho(cid:1191)ng th(cid:1249)i gian và k(cid:1219)t qu(cid:1191) c(cid:1259)a m(cid:1245)t s(cid:1237) thu(cid:1201)t toán có kh(cid:1191) n(cid:259)ng (cid:255)(cid:1231)nh (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c tr(cid:1231) s(cid:1237) c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng thích h(cid:1255)p. - VD: (cid:255)o tín hi(cid:1227)u (cid:255)(cid:1195)u vào và (cid:255)(cid:1195)u ra c(cid:1259)a m(cid:1245)t h(cid:1227) th(cid:1237)ng - (cid:264)(cid:1211)c (cid:255)i(cid:1223)m: c(cid:1195)n ít nh(cid:1193)t hai phép (cid:255)o mà các thông s(cid:1237) t(cid:1263) k(cid:1219)t qu(cid:1191) (cid:255)o c(cid:1259)a chúng không ph(cid:1257) thu(cid:1245)c l(cid:1199)n nhau. (cid:264)(cid:1245) chính xác (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c xác (cid:255)(cid:1231)nh b(cid:1205)ng (cid:255)(cid:1245) dài kho(cid:1191)ng th(cid:1249)i gian c(cid:1259)a quá trình xét.
4.
4
Các ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp (cid:255)o khác: - Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp (cid:255)o thay th(cid:1219) - Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp hi(cid:1227)u s(cid:1237) (ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp vi sai, ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp ch(cid:1229) th(cid:1231) không, ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp bù) - Ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp ch(cid:1229) th(cid:1231) s(cid:1237)
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 1. Gi(cid:1247)i thi(cid:1227)u chung v(cid:1221) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1265)
2.2 Ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o và các (cid:255)(cid:1211)c tính c(cid:1131) b(cid:1191)n
5
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 1. Gi(cid:1247)i thi(cid:1227)u chung v(cid:1221) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1265)
1. Ph(cid:753)(cid:751)ng ti(cid:847)n (cid:255)o là ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n k(cid:429) thu(cid:1201)t (cid:255)(cid:1223) th(cid:1269)c hi(cid:1227)n phép (cid:255)o, chúng có nh(cid:1267)ng (cid:255)(cid:1211)c tính (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)ã (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c qui (cid:255)(cid:1231)nh. - Ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o (cid:255)(cid:1131)n gi(cid:1191)n: m(cid:1199)u, thi(cid:1219)t b(cid:1231) so sánh, chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1241)i (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng - Ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o ph(cid:1261)c t(cid:1189)p: máy (cid:255)o (d(cid:1257)ng c(cid:1257) (cid:255)o), thi(cid:1219)t b(cid:1231) (cid:255)o t(cid:1241)ng h(cid:1255)p và h(cid:1227) th(cid:1237)ng thông tin (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng. + M(cid:819)u: ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o dùng (cid:255)(cid:1223) sao l(cid:1189)i (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng v(cid:1201)t lí có giá tr(cid:1231) cho tr(cid:1133)(cid:1247)c v(cid:1247)i (cid:255)(cid:1245) chính xác cao. Chu(cid:817)n là m(cid:819)u có c(cid:1193)p chính xác cao nh(cid:1193)t. Chu(cid:817)n là ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o (cid:255)(cid:1191)m b(cid:1191)o vi(cid:1227)c sao và gi(cid:1267) (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231). + Thi(cid:839)t b(cid:851) so sánh: ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o dùng (cid:255)(cid:1223) so sánh 2 (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng cùng lo(cid:1189)i (cid:255)(cid:1223) xem chúng “ = ”, “ > ”, “ < ”. + Chuy(cid:843)n (cid:255)(cid:861)i (cid:255)o l(cid:753)(cid:869)ng: ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o dùng (cid:255)(cid:1223) bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i tín hi(cid:1227)u thông tin (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng v(cid:1221) d(cid:1189)ng thu(cid:1201)n ti(cid:1227)n cho vi(cid:1227)c truy(cid:1221)n ti(cid:1219)p, bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i ti(cid:1219)p, x(cid:1265) lí ti(cid:1219)p và gi(cid:1267) l(cid:1189)i nh(cid:1133)ng ng(cid:1133)(cid:1249)i quan sát không th(cid:1223) nh(cid:1201)n bi(cid:1219)t tr(cid:1269)c ti(cid:1219)p (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (VD: b(cid:1245) K(cid:264) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng; bi(cid:1219)n dòng, bi(cid:1219)n áp (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng; quang (cid:255)i(cid:1227)n tr(cid:1251), nhi(cid:1227)t (cid:255)i(cid:1227)n tr(cid:1251),...)
+ D(cid:877)ng c(cid:877) (cid:255)o: ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o dùng (cid:255)(cid:1223) bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i tín hi(cid:1227)u thông tin (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng v(cid:1221) d(cid:1189)ng mà ng(cid:1133)(cid:1249)i quan sát có th(cid:1223) nh(cid:1201)n bi(cid:1219)t tr(cid:1269)c ti(cid:1219)p (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (VD: vônmét, ampe mét,...)
D(cid:877)ng c(cid:877) (cid:255)o
D(cid:809)ng c(cid:879)a tín hi(cid:847)u
Ph(cid:753)(cid:751)ng pháp bi(cid:839)n (cid:255)(cid:861)i
Các (cid:255)(cid:809)i l(cid:753)(cid:875)ng (cid:255)(cid:815)u vào
M(cid:881)c (cid:255)(cid:865) t(cid:889) (cid:255)(cid:865)ng hóa
...
D(cid:877)ng c(cid:877) (cid:255)o t(cid:889) (cid:255)(cid:865)ng
D(cid:877)ng c(cid:877) (cid:255)o t(cid:753)(cid:751)ng t(cid:889)
D(cid:877)ng c(cid:877) (cid:255)o s(cid:857)
D(cid:877)ng c(cid:877) (cid:255)o t(cid:815)n s(cid:857)
D(cid:877)ng c(cid:877) (cid:255)o không t(cid:889) (cid:255)(cid:865)ng
D(cid:877)ng c(cid:877) (cid:255)o bi(cid:839)n (cid:255)(cid:861)i th(cid:827)ng
D(cid:877)ng c(cid:877) (cid:255)o dòng (cid:255)i(cid:847)n
D(cid:877)ng c(cid:877) (cid:255)o bi(cid:839)n (cid:255)(cid:861)i cân b(cid:825)ng
6
+ Thi(cid:839)t b(cid:851) (cid:255)o t(cid:861)ng h(cid:875)p và h(cid:847) th(cid:857)ng thông tin (cid:255)o l(cid:753)(cid:869)ng: là các ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o ph(cid:1261)c t(cid:1189)p dùng (cid:255)(cid:1223) ki(cid:1223)m tra, ki(cid:1223)m (cid:255)(cid:1231)nh và (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng.
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 1. Gi(cid:1247)i thi(cid:1227)u chung v(cid:1221) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1265)
2. Các (cid:255)(cid:831)c tính c(cid:751) b(cid:811)n c(cid:879)a ph(cid:753)(cid:751)ng tiên (cid:255)o Các (cid:255)(cid:1211)c tính t(cid:429)nh (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c xác (cid:255)(cid:1231)nh thông qua quá trình chu(cid:1197)n hoá thi(cid:1219)t b(cid:1231). +Hàm bi(cid:839)n (cid:255)(cid:861)i: là t(cid:1133)(cid:1131)ng quan hàm s(cid:1237) gi(cid:1267)a các (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)(cid:1195)u ra Y và các (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)(cid:1195)u vào X c(cid:1259)a ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o, Y=f(X) +(cid:264)(cid:865) nh(cid:809)y: là t(cid:1273) s(cid:1237) gi(cid:1267)a (cid:255)(cid:1245) bi(cid:1219)n thiên c(cid:1259)a tín hi(cid:1227)u (cid:1251) (cid:255)(cid:1195)u ra Y c(cid:1259)a ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o v(cid:1247)i (cid:255)(cid:1245) bi(cid:1219)n thiên c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)o (cid:255)(cid:1195)u vào X t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)ng.
S
(cid:32)
dY dX
Ký hi(cid:1227)u:
7
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 1. Gi(cid:1247)i thi(cid:1227)u chung v(cid:1221) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1265)
+Ph(cid:809)m vi (cid:255)o: là ph(cid:1189)m vi thang (cid:255)o bao g(cid:1239)m nh(cid:1267)ng giá tr(cid:1231) mà sai s(cid:1237) cho phép c(cid:1259)a ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i các giá tr(cid:1231) (cid:255)o (cid:255)ã (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c qui (cid:255)(cid:1231)nh +Ph(cid:809)m v(cid:851) ch(cid:849) th(cid:851) : là ph(cid:1189)m vi thang (cid:255)o (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c gi(cid:1247)i h(cid:1189)n b(cid:1251)i giá tr(cid:1231) (cid:255)(cid:1195)u và giá tr(cid:1231) cu(cid:1237)i c(cid:1259)a thang (cid:255)o. +C(cid:813)p chính xác: (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c xác (cid:255)(cid:1231)nh b(cid:1251)i giá tr(cid:1231) l(cid:1247)n nh(cid:1193)t c(cid:1259)a các sai s(cid:1237) trong thi(cid:1219)t b(cid:1231) (cid:255)o. Th(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c tính toán b(cid:1205)ng (cid:255)(cid:1189)i s(cid:1237) t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1237)i quy (cid:255)(cid:1241)i. +(cid:264)(cid:865) phân gi(cid:811)i: Chính là (cid:255)(cid:1245) chia c(cid:1259)a thang (cid:255)o hay giá tr(cid:1231) nh(cid:1235) nh(cid:1193)t có th(cid:1223) phân bi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c trên thang (cid:255)o (mà có th(cid:1223) phân bi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c s(cid:1269) bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i trên thang (cid:255)o).
3. Phân lo(cid:809)i các máy (cid:255)o:
a) Máy (cid:255)o các thông s(cid:1237) và (cid:255)(cid:1211)c tính c(cid:1259)a tín hi(cid:1227)u: VD: Vôn mét (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1265), t(cid:1195)n s(cid:1237) mét, MHS, máy phân tích ph(cid:1241), ... S(cid:1131) (cid:255)(cid:1239) kh(cid:1237)i chung:
M(cid:809)ch vào (cid:264)(cid:815)u vào y(t) Thi(cid:839)t b(cid:851) ch(cid:849) th(cid:851) Thi(cid:839)t b(cid:851) bi(cid:839)n (cid:255)(cid:861)i
Ngu(cid:859)n cung c(cid:813)p
8
- Tín hi(cid:1227)u c(cid:1195)n (cid:255)o (cid:255)(cid:1133)a t(cid:1247)i (cid:255)(cid:1195)u vào máy - M(cid:809)ch vào: truy(cid:1221)n d(cid:1199)n tín hi(cid:1227)u t(cid:1263) (cid:255)(cid:1195)u vào t(cid:1247)i Thi(cid:839)t b(cid:851) bi(cid:839)n (cid:255)(cid:861)i. M(cid:1189)ch vào th(cid:1133)(cid:1249)ng là b(cid:1245) K(cid:264) ph(cid:1257) t(cid:1191)i cat(cid:1237)t (Zvào cao), th(cid:1269)c hi(cid:1227)n ph(cid:1237)i h(cid:1255)p tr(cid:1251) kháng.
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 1. Gi(cid:1247)i thi(cid:1227)u chung v(cid:1221) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1265)
- Thi(cid:839)t b(cid:851) bi(cid:839)n (cid:255)(cid:861)i: th(cid:1269)c hi(cid:1227)n so sánh và phân tích. Có th(cid:1223) t(cid:1189)o ra tín hi(cid:1227)u c(cid:1195)n thi(cid:1219)t (cid:255)(cid:1223) so sánh tín hi(cid:1227)u c(cid:1195)n (cid:255)o v(cid:1247)i tín hi(cid:1227)u m(cid:1199)u. Có th(cid:1223) phân tích tín hi(cid:1227)u (cid:255)o v(cid:1221) biên (cid:255)(cid:1245), t(cid:1195)n s(cid:1237), hay ch(cid:1233)n l(cid:1233)c theo th(cid:1249)i gian. Th(cid:1133)(cid:1249)ng là các m(cid:1189)ch K(cid:264), tách sóng, bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i d(cid:1189)ng (cid:255)i(cid:1227)n áp tín hi(cid:1227)u, chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1241)i d(cid:1189)ng n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng,... - Thi(cid:839)t b(cid:851) ch(cid:849) th(cid:851): bi(cid:1223)u th(cid:1231) k(cid:1219)t qu(cid:1191) (cid:255)o d(cid:1133)(cid:1247)i d(cid:1189)ng thích h(cid:1255)p v(cid:1247)i giác quan giao ti(cid:1219)p c(cid:1259)a sinh lí con ng(cid:1133)(cid:1249)i hay v(cid:1247)i tin t(cid:1261)c (cid:255)(cid:1133)a vào b(cid:1245) ph(cid:1201)n (cid:255)i(cid:1221)u ch(cid:1229)nh, tính toán,... VD: (cid:255)(cid:1239)ng h(cid:1239) (cid:255)o ch(cid:1229) th(cid:1231) kim, (cid:1237)ng tia (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1265), h(cid:1227) th(cid:1237)ng (cid:255)èn ch(cid:1229) th(cid:1231) s(cid:1237), thi(cid:1219)t b(cid:1231) nh(cid:1247),... Ngu(cid:859)n cung c(cid:813)p: cung c(cid:1193)p n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng cho máy, và làm ngu(cid:1239)n t(cid:1189)o tín hi(cid:1227)u chu(cid:1197)n.
b) Máy (cid:255)o (cid:255)(cid:1211)c tính và thông s(cid:1237) c(cid:1259)a m(cid:1189)ch (cid:255)i(cid:1227)n:
9
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 1. Gi(cid:1247)i thi(cid:1227)u chung v(cid:1221) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1265)
M(cid:1189)ch (cid:255)i(cid:1227)n c(cid:1195)n (cid:255)o thông s(cid:1237): m(cid:1189)ng 4 c(cid:1269)c, m(cid:1189)ng 2 c(cid:1269)c, các ph(cid:1195)n t(cid:1265) c(cid:1259)a m(cid:1189)ch (cid:255)i(cid:1227)n. S(cid:1131) (cid:255)(cid:1239) kh(cid:1237)i chung: c(cid:1193)u t(cid:1189)o g(cid:1239)m c(cid:1191) ngu(cid:1239)n tín hi(cid:1227)u và thi(cid:1219)t b(cid:1231) ch(cid:1229) th(cid:1231), (hv(cid:1217)) VD: máy (cid:255)o (cid:255)(cid:1211)c tính t(cid:1195)n s(cid:1237), máy (cid:255)o (cid:255)(cid:1211)c tính quá (cid:255)(cid:1245), máy (cid:255)o h(cid:1227) s(cid:1237) ph(cid:1197)m ch(cid:1193)t, (cid:255)o RLC, máy th(cid:1265) (cid:255)èn (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1265), bán d(cid:1199)n và IC,...
Ngu(cid:859)n tín hi(cid:847)u
(a) Ngu(cid:859)n cung c(cid:813)p (cid:264)(cid:857)i t(cid:753)(cid:875)ng (cid:255)o
Thi(cid:839)t b(cid:851) ch(cid:849) th(cid:851)
M(cid:809)ch (cid:255)o (b) Ngu(cid:859)n tín hi(cid:847)u (cid:264)(cid:857)i t(cid:753)(cid:875)ng (cid:255)o
10
Thi(cid:839)t b(cid:851) ch(cid:849) th(cid:851)
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 1. Gi(cid:1247)i thi(cid:1227)u chung v(cid:1221) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1265)
c) máy t(cid:1189)o tín hi(cid:1227)u (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng:
S(cid:1131) (cid:255)(cid:1239) kh(cid:1237)i chung:
M(cid:809)ch ra B(cid:865) t(cid:809)o sóng ch(cid:879) B(cid:865) bi(cid:839)n (cid:255)(cid:861)i x(t)
Thi(cid:839)t b(cid:851) (cid:255)o B(cid:865) (cid:255)i(cid:841)u ch(cid:839) Ngu(cid:859)n cung c(cid:813)p
11
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 1. Gi(cid:1247)i thi(cid:1227)u chung v(cid:1221) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1265)
B(cid:865) t(cid:809)o sóng ch(cid:879): xác (cid:255)(cid:1231)nh các (cid:255)(cid:1211)c tính ch(cid:1259) y(cid:1219)u c(cid:1259)a tín hi(cid:1227)u nh(cid:1133) d(cid:1189)ng và t(cid:1195)n s(cid:1237) dao (cid:255)(cid:1245)ng, th(cid:1133)(cid:1249)ng là b(cid:1245) t(cid:1189)o sóng hình sin hay xung các lo(cid:1189)i B(cid:865) bi(cid:839)n (cid:255)(cid:861)i: nâng cao m(cid:1261)c n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng c(cid:1259)a tín hi(cid:1227)u hay t(cid:259)ng thêm (cid:255)(cid:1245) xác l(cid:1201)p c(cid:1259)a d(cid:1189)ng tín hi(cid:1227)u, th(cid:1133)(cid:1249)ng là b(cid:1245) K(cid:264) (cid:255)i(cid:1227)n áp, K(cid:264) công su(cid:1193)t, b(cid:1245) (cid:255)i(cid:1221)u ch(cid:1219), thi(cid:1219)t b(cid:1231) t(cid:1189)o d(cid:1189)ng xung,... Các máy phát tín hi(cid:1227)u siêu cao t(cid:1195)n th(cid:1133)(cid:1249)ng không có B(cid:865) bi(cid:839)n (cid:255)(cid:861)i (cid:255)(cid:1211)t gi(cid:1267)a B(cid:865) t(cid:809)o sóng ch(cid:879) và (cid:255)(cid:1195)u ra, mà dùng B(cid:865) (cid:255)i(cid:841)u ch(cid:839) tr(cid:889)c ti(cid:839)p (cid:255)(cid:1223) kh(cid:1237)ng ch(cid:1219) dao (cid:255)(cid:1245)ng ch(cid:1259)
M(cid:809)ch ra: (cid:255)(cid:1223) (cid:255)i(cid:1221)u ch(cid:1229)nh các m(cid:1261)c tín hi(cid:1227)u ra, bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i Zra c(cid:1259)a máy. Nó th(cid:1133)(cid:1249)ng là m(cid:1189)ch phân áp, bi(cid:1219)n áp ph(cid:1237)i h(cid:1255)p tr(cid:1251) kháng, hay b(cid:1245) ph(cid:1257) t(cid:1191)i Cat(cid:1237)t. Thi(cid:839)t b(cid:851) (cid:255)o: ki(cid:1223)m tra thông s(cid:1237) c(cid:1259)a tín hi(cid:1227)u (cid:255)(cid:1195)u ra. Nó th(cid:1133)(cid:1249)ng là vôn mét (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1265), thi(cid:1219)t b(cid:1231) (cid:255)o công su(cid:1193)t, (cid:255)o h(cid:1227) s(cid:1237) (cid:255)i(cid:1221)u ch(cid:1219), (cid:255)o t(cid:1195)n s(cid:1237),... Ngu(cid:859)n: cung c(cid:1193)p ngu(cid:1239)n cho các b(cid:1245) ph(cid:1201)n, th(cid:1133)(cid:1249)ng làm nhi(cid:1227)m v(cid:1257) bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i (cid:255)i(cid:1227)n áp xoay chi(cid:1221)u c(cid:1259)a m(cid:1189)ng l(cid:1133)(cid:1247)i (cid:255)i(cid:1227)n thành (cid:255)i(cid:1227)n áp 1 chi(cid:1221)u có (cid:255)(cid:1245) (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh cao.
12
d) Các linh ki(cid:1227)n (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng: g(cid:1239)m các linh ki(cid:1227)n l(cid:1215), ph(cid:1257) thêm v(cid:1247)i máy (cid:255)o (cid:255)(cid:1223) t(cid:1189)o nên các m(cid:1189)ch (cid:255)o c(cid:1195)n thi(cid:1219)t. Chúng là các (cid:255)i(cid:1227)n tr(cid:1251), (cid:255)i(cid:1227)n c(cid:1191)m, (cid:255)i(cid:1227)n dung m(cid:1199)u; hay các linh ki(cid:1227)n (cid:255)(cid:1223) ghép gi(cid:1267)a các b(cid:1245) ph(cid:1201)n c(cid:1259)a m(cid:1189)ch (cid:255)o (VD: b(cid:1245) suy gi(cid:1191)m, b(cid:1245) d(cid:1231)ch pha, b(cid:1245) phân m(cid:1189)ch (cid:255)(cid:1231)nh h(cid:1133)(cid:1247)ng,...)
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 2. (cid:264)ánh giá sai s(cid:1237) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng
2.1 Khái ni(cid:1227)m & nguyên nhân sai s(cid:1237): * Khái ni(cid:847)m sai s(cid:857): là (cid:255)(cid:1245) chênh l(cid:1227)ch gi(cid:1267)a k(cid:1219)t qu(cid:1191) (cid:255)o và giá tr(cid:1231) th(cid:1269)c c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)o. Nó ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào nhi(cid:1221)u y(cid:1219)u t(cid:1237) nh(cid:1133): thi(cid:1219)t b(cid:1231) (cid:255)o, ph(cid:1133)(cid:1131)ng th(cid:1261)c (cid:255)o, ng(cid:1133)(cid:1249)i (cid:255)o… * Nguyên nhân gây sai s(cid:857):
- Nguyên nhân khách quan: do d(cid:1257)ng c(cid:1257) (cid:255)o không hoàn h(cid:1191)o, (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)o b(cid:1231) can nhi(cid:1225)u nên không hoàn toàn (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh,... - Nguyên nhân ch(cid:1259) quan: do thi(cid:1219)u thành th(cid:1189)o trong thao tác, ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp ti(cid:1219)n hành (cid:255)o không h(cid:1255)p lí,...
X
X (cid:32)(cid:39)
thuc
2.2 Phân lo(cid:1189)i sai s(cid:1237) * Theo cách bi(cid:843)u di(cid:845)n sai s(cid:857):
-Sai s(cid:1237) tuy(cid:1227)t (cid:255)(cid:1237)i: là hi(cid:1227)u gi(cid:1267)a k(cid:1219)t qu(cid:1191) (cid:255)o (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c v(cid:1247)i giá tr(cid:1231) th(cid:1269)c c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)o do X (cid:16) -Sai s(cid:1237) t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1237)i chân th(cid:1269)c: là giá tr(cid:1231) tuy(cid:1227)t (cid:255)(cid:1237)i c(cid:1259)a t(cid:1229) s(cid:1237) gi(cid:1267)a sai s(cid:1237) tuy(cid:1227)t (cid:255)(cid:1237)i và
X
.100%
(cid:32)
(cid:71) ct
(cid:39) X
thuc
13
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 2. (cid:264)ánh giá sai s(cid:1237) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng
X
giá tr(cid:1231) th(cid:1269)c c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)o
.100%
(cid:32)
(cid:71) dd
(cid:39) X
do -Sai s(cid:1237) t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1237)i qui (cid:255)(cid:1241)i: là giá tr(cid:1231) tuy(cid:1227)t (cid:255)(cid:1237)i c(cid:1259)a t(cid:1273) s(cid:1237) gi(cid:1267)a sai s(cid:1237) tuy(cid:1227)t (cid:255)(cid:1237)i và giá tr(cid:1231) (cid:255)(cid:1231)nh m(cid:1261)c c(cid:1259)a thang (cid:255)o.
.
%100
-Sai s(cid:1237) t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1237)i danh (cid:255)(cid:1231)nh:
(cid:32)(cid:71) qd
X(cid:39) X
dm
(cid:198) c(cid:1193)p chính xác c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)o
Xdm= Xmax -Xmin : giá tr(cid:1231) (cid:255)(cid:1231)nh m(cid:1261)c c(cid:1259)a thang (cid:255)o N(cid:1219)u giá tr(cid:1231) thang (cid:255)o: 0(cid:121)Xmax(cid:198) Xdm=Xmax
* Theo s(cid:889) ph(cid:877) thu(cid:865)c c(cid:879)a sai s(cid:857) vào (cid:255)(cid:809)i l(cid:753)(cid:875)ng (cid:255)o:
14
- Sai s(cid:1237) (cid:255)i(cid:1223)m 0 (sai s(cid:1237) c(cid:1245)ng) là sai s(cid:1237) không ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào giá tr(cid:1231) (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)o. - Sai s(cid:1237) (cid:255)(cid:1245) nh(cid:1189)y (sai s(cid:1237) nhân) là sai s(cid:1237) ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào giá tr(cid:1231) (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)o
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 2. (cid:264)ánh giá sai s(cid:1237) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng
* Theo v(cid:851) trí sinh ra sai s(cid:857) ta có sai s(cid:857) ph(cid:753)(cid:751)ng pháp và sai s(cid:857) ph(cid:753)(cid:751)ng ti(cid:847)n (cid:255)o:
15
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 2. (cid:264)ánh giá sai s(cid:1237) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng
- Sai s(cid:1237) ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp là sai s(cid:1237) do ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp (cid:255)o không hoàn h(cid:1191)o - Sai s(cid:1237) ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o là sai s(cid:1237) do ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o không hoàn h(cid:1191)o. G(cid:1239)m: sai s(cid:1237) h(cid:1227) th(cid:1237)ng, sai s(cid:1237) ng(cid:1199)u nhiên, sai s(cid:1237) (cid:255)i(cid:1223)m 0, sai s(cid:1237) (cid:255)(cid:1245) nh(cid:1201)y, sai s(cid:1237) c(cid:1131) b(cid:1191)n, sai s(cid:1237) ph(cid:1257), sai s(cid:1237) (cid:255)(cid:1245)ng, sai s(cid:1237) t(cid:429)nh. Sai s(cid:857) c(cid:751) b(cid:811)n c(cid:1259)a ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o là sai s(cid:1237) c(cid:1259)a ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o khi s(cid:1265) d(cid:1257)ng trong (cid:255)i(cid:1221)u ki(cid:1227)n tiêu chu(cid:1197)n Sai s(cid:857) ph(cid:877) c(cid:1259)a ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o là sai s(cid:1237) sinh ra khi s(cid:1265) d(cid:1257)ng ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o (cid:1251) (cid:255)i(cid:1221)u ki(cid:1227)n không tiêu chu(cid:1197)n Sai s(cid:857) t(cid:429)nh là sai s(cid:1237) c(cid:1259)a ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o khi (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)o không bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i theo th(cid:1249)i gian Sai s(cid:857) (cid:255)(cid:865)ng là sai s(cid:1237) c(cid:1259)a ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n (cid:255)o khi (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)o bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i theo th(cid:1249)i gian
* Theo qui lu(cid:821)t xu(cid:813)t hi(cid:847)n sai s(cid:857):
- Sai s(cid:1237) h(cid:1227) th(cid:1237)ng - Sai s(cid:1237) ng(cid:1199)u nhiên
2.2.1 Sai s(cid:857) h(cid:847) th(cid:857)ng
- Do các y(cid:1219)u t(cid:1237) th(cid:1133)(cid:1249)ng xuyên hay các y(cid:1219)u t(cid:1237) có qui lu(cid:1201)t tác (cid:255)(cid:1245)ng. - K(cid:1219)t qu(cid:1191) (cid:255)o có sai s(cid:1237) c(cid:1259)a l(cid:1195)n (cid:255)o nào c(cid:458)ng (cid:255)(cid:1221)u l(cid:1247)n h(cid:1131)n hay bé h(cid:1131)n giá tr(cid:1231) th(cid:1269)c c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng c(cid:1195)n (cid:255)o VD:
+ Do d(cid:1257)ng c(cid:1257), máy móc (cid:255)o ch(cid:1219) t(cid:1189)o không hoàn h(cid:1191)o + Do ch(cid:1233)n ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp (cid:255)o không h(cid:1255)p lí, ho(cid:1211)c l(cid:1243)i trong quá trình x(cid:1265) lí k(cid:1219)t qu(cid:1191)
(cid:255)o,...
+ Do khí h(cid:1201)u (nhi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1245), (cid:255)(cid:1245) (cid:1197)m,...) khi (cid:255)o không gi(cid:1237)ng v(cid:1247)i (cid:255)i(cid:1221)u ki(cid:1227)n khí h(cid:1201)u
16
tiêu chu(cid:1197)n theo qui (cid:255)(cid:1231)nh
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 2. (cid:264)ánh giá sai s(cid:1237) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng
2.2.2 Sai s(cid:857) ng(cid:819)u nhiên
- Do các y(cid:1219)u t(cid:1237) b(cid:1193)t th(cid:1133)(cid:1249)ng, không có qui lu(cid:1201)t tác (cid:255)(cid:1245)ng. VD: + Do (cid:255)i(cid:1227)n áp cung c(cid:1193)p c(cid:1259)a m(cid:1189)ch (cid:255)o không (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh
+ Do bi(cid:1219)n thiên khí h(cid:1201)u c(cid:1259)a môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng xung quanh trong quá trình (cid:255)o
Tr(cid:851) s(cid:857) (cid:255)o sai: là k(cid:1219)t qu(cid:1191) các l(cid:1195)n (cid:255)o có các giá tr(cid:1231) sai khác quá (cid:255)áng, th(cid:1133)(cid:1249)ng do s(cid:1269)
thi(cid:1219)u chu (cid:255)áo c(cid:1259)a ng(cid:1133)(cid:1249)i (cid:255)o hay do các tác (cid:255)(cid:1245)ng (cid:255)(cid:1245)t ng(cid:1245)t c(cid:1259)a bên ngoài.
X(cid:885) lí sai s(cid:857) sau khi (cid:255)o:
17
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 2. (cid:264)ánh giá sai s(cid:1237) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng
- (cid:264)(cid:1237)i v(cid:1247)i sai s(cid:1237) h(cid:1227) th(cid:1237)ng: x(cid:1265) lí b(cid:1205)ng cách c(cid:1245)ng (cid:255)(cid:1189)i s(cid:1237) giá tr(cid:1231) c(cid:1259)a sai s(cid:1237) h(cid:1227) th(cid:1237)ng vào k(cid:1219)t qu(cid:1191) (cid:255)o, ho(cid:1211)c hi(cid:1227)u ch(cid:1229)nh l(cid:1189)i máy móc, thi(cid:1219)t b(cid:1231) (cid:255)o v(cid:1247)i máy m(cid:1199)u - (cid:264)(cid:1237)i v(cid:1247)i sai s(cid:1237) ng(cid:1199)u nhiên: không x(cid:1265) lí (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c, ch(cid:1229) có th(cid:1223) (cid:255)(cid:851)nh l(cid:753)(cid:875)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c giá tr(cid:1231) sai s(cid:1237) ng(cid:1199)u nhiên b(cid:1205)ng lí thuy(cid:1219)t xác su(cid:1193)t & th(cid:1237)ng kê.
2.3 (cid:1260)ng d(cid:1257)ng ph(cid:1133)(cid:1131)ng pháp phân b(cid:1237) chu(cid:1197)n (cid:255)(cid:1223) (cid:255)(cid:1231)nh giá sai s(cid:1237)
Yêu c(cid:815)u: - t(cid:1193)t c(cid:1191) các l(cid:1195)n (cid:255)o (cid:255)(cid:1221)u ph(cid:1191)i th(cid:1269)c hi(cid:1227)n v(cid:1247)i (cid:255)(cid:1245) chính xác nh(cid:1133) nhau
- ph(cid:1191)i (cid:255)o nhi(cid:1221)u l(cid:1195)n 2.3.1 Hàm m(cid:821)t (cid:255)(cid:865) phân b(cid:857) sai s(cid:857)
- Ti(cid:1219)n hành (cid:255)o n l(cid:1195)n m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng nào (cid:255)ó, ta thu (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c các k(cid:1219)t qu(cid:1191) (cid:255)o có các sai s(cid:1237) t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)ng là x1, x2, ...,xn - S(cid:1203)p x(cid:1219)p các sai s(cid:1237) theo giá tr(cid:1231) (cid:255)(cid:1245) l(cid:1247)n c(cid:1259)a nó thành t(cid:1263)ng nhóm riêng bi(cid:1227)t, vd: n1 sai s(cid:1237) có tr(cid:1231) s(cid:1237) t(cid:1263) 0÷0,01; n2 sai s(cid:1237) có tr(cid:1231) s(cid:1237) t(cid:1263) 0,01÷0,02; ...
2 (cid:32)(cid:81)
1 (cid:32)(cid:81)
n1 n
n2 n
- , ,... là t(cid:1195)n su(cid:1193)t ( hay t(cid:1195)n s(cid:1237) xu(cid:1193)t hi(cid:1227)n) các l(cid:1195)n (cid:255)o có các
limn(cid:111)(cid:102)(cid:81)(x)=p(x)
18
sai s(cid:1237) ng(cid:1199)u nhiên n(cid:1205)m trong kho(cid:1191)ng có giá tr(cid:1231) gi(cid:1247)i h(cid:1189)n (cid:255)ó - L(cid:1201)p bi(cid:1223)u (cid:255)(cid:1239) phân b(cid:1237) t(cid:1195)n su(cid:1193)t:
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 2. (cid:264)ánh giá sai s(cid:1237) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng
22
h
p(x) là hàm s(cid:1237) phân b(cid:1237) tiêu chu(cid:1197)n các sai s(cid:1237) (hàm s(cid:1237) chính t(cid:1203)c). Th(cid:1269)c t(cid:1219) thì ph(cid:1195)n l(cid:1247)n các tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p sai s(cid:1237) trong (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1265) (cid:255)(cid:1221)u thích h(cid:1255)p v(cid:1247)i qui lu(cid:1201)t này
xp )(
xhe (cid:16)
(cid:32)
(cid:83)
(hàm Gauss) (1)
h : thông s(cid:857) (cid:255)o chính xác h l(cid:1247)n (cid:111) (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng cong h(cid:1213)p và nh(cid:1233)n (xác su(cid:1193)t các sai s(cid:1237) có tr(cid:1231) s(cid:1237) bé thì l(cid:1247)n h(cid:1131)n) (cid:111) thi(cid:1219)t b(cid:1231) (cid:255)o có (cid:255)(cid:1245) chính xác cao
19
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 2. (cid:264)ánh giá sai s(cid:1237) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng
Qui t(cid:823)c phân b(cid:857) sai s(cid:857): a. Xác su(cid:1193)t xu(cid:1193)t hi(cid:1227)n c(cid:1259)a các sai s(cid:1237) có tr(cid:1231) s(cid:1237) bé thì nhi(cid:1221)u h(cid:1131)n xác su(cid:1193)t xu(cid:1193)t hi(cid:1227)n c(cid:1259)a các sai s(cid:1237) có tr(cid:1231) s(cid:1237) l(cid:1247)n. b. Xác su(cid:1193)t xu(cid:1193)t hi(cid:1227)n sai s(cid:1237) không ph(cid:1257) thu(cid:1245)c d(cid:1193)u, ngh(cid:429)a là các sai s(cid:1237) có tr(cid:1231) s(cid:1237) b(cid:1205)ng nhau v(cid:1221) giá tr(cid:1231) tuy(cid:1227)t (cid:255)(cid:1237)i nh(cid:1133)ng khác d(cid:1193)u nhau thì có xác su(cid:1193)t xu(cid:1193)t hi(cid:1227)n nh(cid:1133) nhau.
2.3.2 S(cid:885) d(cid:877)ng các (cid:255)(cid:831)c s(cid:857) phân b(cid:857) (cid:255)(cid:843) (cid:255)ánh giá k(cid:839)t qu(cid:811) (cid:255)o và sai s(cid:857) (cid:255)o
1. Sai s(cid:857) trung bình bình ph(cid:753)(cid:751)ng:
+ (cid:264)o n l(cid:1195)n m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng X, các k(cid:1219)t qu(cid:1191) nh(cid:1201)n (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c là n tr(cid:1231) s(cid:1237) sai s(cid:1237) có giá tr(cid:1231)
n(cid:1205)m trong kho(cid:1191)ng gi(cid:1247)i h(cid:1189)n x1 ÷ xn
+ h khác nhau (cid:111) xác su(cid:1193)t c(cid:1259)a chúng khác nhau + h = const v(cid:1247)i m(cid:1245)t lo(cid:1189)i tr(cid:1231) s(cid:1237) (cid:255)o (cid:111) xác su(cid:1193)t sai s(cid:1237) xu(cid:1193)t hi(cid:1227)n t(cid:1189)i x1 và lân c(cid:1201)n
h
2 2 xh(cid:16) 1
e
(cid:32)
dp 1
dx 1
(cid:83)
h
2 xh(cid:16)
2 2
c(cid:1259)a x1 là:
e
dx
dp
(cid:32)
2
2
(cid:83) .......................
h
22(cid:16) xh n
t(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1269) ta có:
dp
e
dx
(cid:32)
n
n
(cid:83)
20
x
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 2. (cid:264)ánh giá sai s(cid:1237) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng
n
Xác su(cid:1193)t c(cid:1259)a n l(cid:1195)n (cid:255)o coi nh(cid:1133) xác su(cid:1193)t c(cid:1259)a m(cid:1245)t s(cid:1269) ki(cid:1227)n ph(cid:1261)c h(cid:1255)p, do (cid:255)ó:
x
x
(cid:16)
(cid:14)
... (cid:14)(cid:14)
2 n
2 2
(cid:11) 2 2 xh 1
e
dx
dx
(cid:32)
(cid:12) dx 1
...2
n
(cid:183) (cid:184) (cid:185) n
n
1 (cid:16)
2
2
dP
h
h
(cid:16)
(cid:16)
h
(cid:83) h
2 x i
2 x i
n
e
2
h
0
(cid:32)
(cid:167) (cid:168) (cid:169) (cid:14)(cid:166)
(cid:32)(cid:166)
Pph= dp1. dp2... dpn h (2) Tìm c(cid:1269)c tr(cid:1231) c(cid:1259)a h:
(cid:62) (cid:16)
(cid:64) 2 ex i
n
n
(cid:166)
ph dh
(cid:83)
(cid:83)
(cid:11)
(cid:12)
(cid:11)
(cid:12)
2
2
2
2
h
0
n (cid:16)(cid:159)
(cid:32)
(cid:159)
(cid:166) ix
i(cid:166)(cid:32) x n
h
1 2
n
2
(3)
i
(cid:32)(cid:86)
i(cid:166) x 1 (cid:32) n
21
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 2. (cid:264)ánh giá sai s(cid:1237) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng
2
(cid:16)
2
x 2
(cid:86)
e
xp )(
Sai s(cid:1237) TBBP ((cid:86)): (4)
(cid:32)
1 2
(cid:86)(cid:83)
(5) Hàm phân b(cid:1237) tiêu chu(cid:1197)n:
2
it
(cid:16)
t 2
Xác su(cid:1193)t xu(cid:1193)t hi(cid:1227)n các sai s(cid:1237) có tr(cid:1231) s(cid:1237) < (cid:86) :
e
dt
(cid:11) xP
(cid:12) (cid:32)(cid:86)(cid:31)
(cid:179)
2 2
(cid:83)
0
t
h
2
h
2
1
(cid:32)
(cid:32)
(cid:32)(cid:86)
i
x i
2
2
1
h
2 (cid:86)
(cid:16)
(cid:16)
t 2
t 2
e
dt
e
dt
(cid:32)
(cid:11) xP
(cid:12) (cid:32)(cid:86)(cid:31)
(cid:179)
(cid:179)
2 2
2 2
(cid:83)
(cid:83)
0
0
(6)
,0
638
3/2
(cid:124)
(cid:12) (cid:11) (cid:32)(cid:86)(cid:31)xP
(7)
* L(cid:1193)y (cid:86) (cid:255)(cid:1223) (cid:255)(cid:1231)nh giá sai s(cid:1237) c(cid:1259)a KQ (cid:255)o (cid:159) (cid:255)(cid:1245) tin c(cid:1201)y ch(cid:1133)a (cid:255)(cid:1191)m b(cid:1191)o.
2
(cid:16)
t 2
e
dt
997,0
(cid:32)
(cid:32)
(cid:159) l(cid:1193)y M=3(cid:86) (sai s(cid:1237) c(cid:1269)c (cid:255)(cid:1189)i).
(cid:11) MxP (cid:31)
(cid:12)
2 3 (cid:179) 2 (cid:83)
0
22
(8)
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 2. (cid:264)ánh giá sai s(cid:1237) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng
n
a i
a
a
(cid:14)
a 1
2
n
2. Tr(cid:851) s(cid:857) trung bình c(cid:865)ng: - (cid:264)o X, thu (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c n các k(cid:1219)t qu(cid:1191) (cid:255)o: a1, a2, ..., an - Các sai s(cid:1237) c(cid:1259)a các l(cid:1195)n (cid:255)o riêng bi(cid:1227)t: x1= a1-X, x2= a2-X, ..., xn= an-X - Các xi ch(cid:1133)a bi(cid:1219)t (cid:159) X c(cid:1195)n (cid:255)o ch(cid:1133)a bi(cid:1219)t - Th(cid:1269)c t(cid:1219) ch(cid:1229) xác (cid:255)(cid:1231)nh (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c tr(cid:1231) s(cid:1237) g(cid:1195)n (cid:255)úng nh(cid:1193)t v(cid:1247)i X (tr(cid:1231) s(cid:1237) có xác su(cid:1193)t l(cid:1247)n nh(cid:1193)t):
a
(cid:32)
... (cid:14)(cid:14) n
(cid:166) 1 i (cid:32)(cid:32) n
a
(cid:16)
(cid:32)(cid:72) i
ai
(9)
n
n
n
n
an .
0
3. Sai s(cid:857) d(cid:753): - Sai s(cid:1237) m(cid:1243)i l(cid:1195)n (cid:255)o: xi =ai – x ch(cid:1133)a bi(cid:1219)t vì x ch(cid:1133)a bi(cid:1219)t. a - Sai s(cid:1237) d(cid:1133) là sai s(cid:1237) tuy(cid:1227)t (cid:255)(cid:1237)i c(cid:1259)a giá tr(cid:1231) các l(cid:1195)n (cid:255)o ai v(cid:1247)i :
(cid:16)
(cid:32)
(cid:32)
a i
a i
(cid:166)(cid:166) (cid:32)(cid:72) i
(cid:166)(cid:166) a (cid:16) i
i
i
i
i
1 (cid:32)
1 (cid:32)
1 (cid:32)
1 (cid:32)
X(cid:124)a
(10)
23
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 2. (cid:264)ánh giá sai s(cid:1237) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng
n
n
(cid:72)
2 i
2 x i
i
(cid:32)(cid:86)
(cid:32)
1
- Th(cid:1269)c t(cid:1219):
(cid:166) 1 i (cid:32) n (cid:16)
(11)
(cid:32)(cid:86) a
a
(cid:166) 1 (cid:32) n (cid:86) n
n
(cid:72)
i
(cid:166)
(12) - Sai s(cid:1237) TBBP c(cid:1259)a :
d
(cid:32)
1 i (cid:32) nn (
)1
(cid:16)
(13) 4. Sai s(cid:857) TB:
2
/ (cid:86)(cid:80)
a
(cid:16)
t 2
e
dt
(cid:32)
,
it
(cid:11) (cid:12) t (cid:32)(cid:41) i
(cid:11) XaP (cid:16)
(cid:12) (cid:32)(cid:80)(cid:31)
(cid:179)
(cid:80) (cid:86)
2 2
(cid:83)
a
0
24
5. (cid:264)(cid:865) tin c(cid:821)y và kho(cid:811)ng tin c(cid:821)y: Xác su(cid:1193)t c(cid:1259)a các sai s(cid:1237) có tr(cid:1231) s(cid:1237) không v(cid:1133)(cid:1255)t quá 1 giá tr(cid:1231) (cid:80) cho tr(cid:1133)(cid:1247)c nào (cid:255)ó, b(cid:1205)ng:
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 2. (cid:264)ánh giá sai s(cid:1237) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng
(cid:11) (cid:12)t(cid:41)
t
(cid:32)
(cid:80) (cid:86)
a
trong s(cid:1241) tay tra c(cid:1261)u v(cid:1221) toán (cid:159)
t(cid:86)(cid:32)(cid:80)
a
Xa
(cid:16)(cid:159)
t (cid:86)(cid:31)
a
N(cid:1219)u bi(cid:1219)t P, d(cid:1269)a vào b(cid:1191)ng hàm s(cid:1237) hay
ta
taX
(cid:86)(cid:14)(cid:31)
(cid:31)(cid:86)(cid:16) a
a
P (cid:41)(cid:32)
(cid:11) (cid:12)t
(16)
(cid:264)ó là kho(cid:1191)ng tin c(cid:1201)y, kho(cid:1191)ng này có xác su(cid:1193)t ch(cid:1261)a (cid:255)(cid:1269)ng tr(cid:1231) s(cid:1237) th(cid:1269)c c(cid:1259)a (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng . P là (cid:255)(cid:1245) tin c(cid:1201)y c(cid:1259)a phép (cid:255)ánh giá. c(cid:1195)n (cid:255)o X là K(cid:1219)t qu(cid:1191) (cid:255)o:
taX
(cid:86)(cid:114)(cid:32)
a
(cid:12)10(cid:33)n (cid:11)
(17)
aX
3
(cid:86)(cid:114)(cid:32)
a
(cid:264)(cid:1223) (cid:255)(cid:1191)m b(cid:1191)o (cid:255)(cid:1245) tin c(cid:1201)y P =0,997 thì l(cid:1193)y t=3 ta có:
(18)
25
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 2. (cid:264)ánh giá sai s(cid:1237) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng
Quan h(cid:1227) gi(cid:1267)a (cid:255)(cid:1245) tin c(cid:1201)y P, t, v(cid:1247)i n >10 (b(cid:1191)ng 1)
6. Sai s(cid:857) c(cid:889)c (cid:255)(cid:809)i và sai s(cid:857) thô:
M M
(cid:100)(cid:100) n
(cid:86)(cid:114)(cid:32) 3 st (cid:86)(cid:114)(cid:32)
Sai s(cid:1237) c(cid:1269)c (cid:255)(cid:1189)i
(cid:12)10
(cid:86)(cid:114)(cid:32)
staX
a
(n >10) (cid:11) 2
a t (cid:16)
(cid:31)
X a t (cid:31) (cid:14)
Sai s(cid:1237) thô: sai s(cid:1237) |(cid:72)i| c(cid:1259)a l(cid:1195)n quan sát nào l(cid:1247)n h(cid:1131)n sai s(cid:1237) c(cid:1269)c (cid:255)(cid:1189)i thì (cid:255)ó là sai s(cid:1237) thô.
(cid:86) s a
(cid:86) s a
2
10 10
(cid:100)(cid:100) n 2 (cid:100)(cid:100) n
7. Phân b(cid:857) student: Kho(cid:1191)ng tin c(cid:1201)y:
Giá tr(cid:1231) c(cid:1259)a ts (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c cho trong b(cid:1191)ng 2
n
2.4 Cách xác (cid:255)(cid:1231)nh k(cid:1219)t qu(cid:1191) (cid:255)o:
a
i(cid:166) a (cid:32)(cid:32) 1 i n
26
Th(cid:1269)c hi(cid:1227)n (cid:255)o n l(cid:1195)n thu (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c các k(cid:1219)t qu(cid:1191) (cid:255)o: a1, a2, ..., an 1. Tính tr(cid:1231) s(cid:1237) trung bình c(cid:1245)ng:
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 2. (cid:264)ánh giá sai s(cid:1237) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng
a
(cid:16)
(cid:32)(cid:72) i
ai
2. Tính sai s(cid:1237) d(cid:1133):
n
0
Ki(cid:1223)m tra:
i
(cid:32)(cid:72)(cid:166)
i
1 (cid:32)
hay không?
n
(cid:72)
2 i
(cid:32)(cid:86)
1
(cid:166) 1 i (cid:32) n (cid:16)
3. Tính sai s(cid:1237) TBBP:
4. Ki(cid:1223)m tra xem có sai s(cid:1237) thô?
n(cid:1219)u có sai s(cid:1237) thô thì lo(cid:1189)i b(cid:1235) k(cid:1219)t qu(cid:1191) (cid:255)o t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)ng và th(cid:1269)c hi(cid:1227)n l(cid:1189)i b(cid:1133)(cid:1247)c 1-4
(cid:32)(cid:86) a
(cid:86) n
27
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 2. (cid:264)ánh giá sai s(cid:1237) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng
10(cid:33)n
taX
5. Tính sai s(cid:1237) TBBP c(cid:1259)a tr(cid:1231) s(cid:1237) TB c(cid:1245)ng:
(cid:86)(cid:114)(cid:32)
a
6. Xác (cid:255)(cid:1231)nh k(cid:1219)t qu(cid:1191) (cid:255)o: v(cid:1247)i
2
10
(cid:100)(cid:100) n
(cid:86)(cid:114)(cid:32)
staX
a
: n(cid:1219)u
* Cách vi(cid:839)t hàng ch(cid:887) s(cid:857) c(cid:879)a KQ (cid:255)o:
t(cid:86) a
a ph(cid:1191)i chú ý l(cid:1193)y ch(cid:1267) s(cid:1237) sao cho b(cid:1201)c c(cid:1259)a s(cid:1237) cu(cid:1237)i c(cid:1259)a nó (cid:116) b(cid:1201)c c(cid:1259)a hai
ch(cid:1229) c(cid:1195)n l(cid:1193)y v(cid:1247)i 2 s(cid:1237) sau d(cid:1193)u ph(cid:1197)y.
t(cid:86)
a
. - L(cid:1193)y - L(cid:1193)y con s(cid:1237) c(cid:1259)a
28
VD: k(cid:1219)t qu(cid:1191) (cid:255)o là X = 275,24 ± 1,08 thì ph(cid:1191)i vi(cid:1219)t l(cid:1189)i là: X = 275,2 ± 1,1
B(cid:811)ng 1 Giá tr(cid:1231) t theo giá tr(cid:1231) xác su(cid:1193)t cho tr(cid:1133)(cid:1247)c
B(cid:811)ng 2
29
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 2. (cid:264)ánh giá sai s(cid:1237) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng
2.5 Sai s(cid:1237) c(cid:1259)a phép (cid:255)o gián ti(cid:1219)p:
Gi(cid:1191) s(cid:1265) X là (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng c(cid:1195)n (cid:255)o b(cid:1205)ng phép (cid:255)o gián ti(cid:1219)p; Y,V,Z là các (cid:255)(cid:1189)i l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)o (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c b(cid:1205)ng phép (cid:255)o tr(cid:1269)c ti(cid:1219)p
X = F(Y,V,Z)
(cid:39)Y, (cid:39)V, (cid:39)Z là các sai s(cid:1237) h(cid:1227) th(cid:1237)ng t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)ng khi (cid:255)o Y, V, Z ; (cid:39)X là sai s(cid:1237) h(cid:1227) th(cid:1237)ng khi xác (cid:255)(cid:1231)nh X
X + (cid:39)X = F(Y+ (cid:39)Y,V+ (cid:39)V,Z+ (cid:39)Z )
X
Y
+
V
+
Z
(cid:39)
(cid:39)
(cid:39)
(cid:39)
(cid:11) + X=F Y,V,Z +
(cid:12)
F (cid:119) Y (cid:119)
F (cid:119) V (cid:119)
F (cid:119) Z (cid:119)
X=
Y
+
V
+
Z
(cid:159) (cid:39)
(cid:39)
(cid:39)
(cid:39)
F (cid:119) Y (cid:119)
F (cid:119) V (cid:119)
F (cid:119) Z (cid:119)
30
Các sai s(cid:1237) có giá tr(cid:1231) nh(cid:1235) nên:
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 2. (cid:264)ánh giá sai s(cid:1237) (cid:255)o l(cid:1133)(cid:1249)ng
TH1: X = aY + bV + cZ
(cid:39)X = a (cid:39)Y + b(cid:39)V + c(cid:39)Z
X
(cid:68) (cid:69) (cid:74) =KY V Z
1 (cid:16) (cid:68) (cid:69)
1 (cid:16)
X
1 (cid:16) (cid:69) (cid:74) (cid:68) =K Y V Z
Y
(cid:74) +K Y V Z
V
(cid:68) (cid:69) (cid:74) +K Y V Z
Z
(cid:68)
(cid:69)
(cid:39)
(cid:39)
(cid:74)
(cid:39)
(cid:39) Th(cid:1269)c t(cid:1219) dùng sai s(cid:1237) t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1237)i:
=
(cid:68)
+ (cid:69)
+ (cid:74)
(cid:32)
(cid:71) X
X (cid:39) X
V (cid:39) V
Z (cid:39) Z
=
Y (cid:39) Y +
+ (cid:71) (cid:68)(cid:71) (cid:69)(cid:71) (cid:74)(cid:71) Y Z
V
X
TH2:
2
2
2
+
+
(cid:86)
X =
(cid:86) Y
(cid:86) V
(cid:86) Z
F (cid:119) Y (cid:119)
F (cid:119) V (cid:119)
F (cid:119) Z (cid:119)
(cid:167) (cid:168) (cid:169)
(cid:183) (cid:184) (cid:185)
(cid:167) (cid:168) (cid:169)
(cid:183) (cid:184) (cid:185)
(cid:167) (cid:168) (cid:169)
(cid:183) (cid:184) (cid:185)
31
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 3. Các b(cid:1245) ch(cid:1229) th(cid:1231) trong máy (cid:255)o
Xác (cid:255)(cid:1231)nh sai s(cid:1237) TBBP c(cid:1259)a phép (cid:255)o gián ti(cid:1219)p thông qua sai s(cid:1237) TBBP c(cid:1259)a các phép (cid:255)o tr(cid:1269)c ti(cid:1219)p thành ph(cid:1195)n
3.1 Nguyên t(cid:1203)c ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng chung c(cid:1259)a c(cid:1131) c(cid:1193)u (cid:255)o
i n 1 (cid:32) (cid:16) j n (cid:32)
i n 1 (cid:32) (cid:16) j n (cid:32)
n
(cid:32)
(cid:14)
(cid:14)
W dt
2 C U ij ij
2 L I i i
M I I ij i
j
(cid:166)
(cid:166)
(cid:166)
1 2
1 2
1 2
i
1 (cid:32)
1 i (cid:32) i j 1 (cid:32) (cid:16)
1 i (cid:32) i j 1 (cid:32) (cid:16)
32
Bao g(cid:1239)m 2 thành ph(cid:1195)n c(cid:1131) b(cid:1191)n : T(cid:429)nh và (cid:255)(cid:1245)ng. - Ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng theo nguyên t(cid:1203)c bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i liên t(cid:1257)c (cid:255)i(cid:1227)n n(cid:259)ng thành c(cid:1131) n(cid:259)ng làm quay ph(cid:1195)n (cid:255)(cid:1245)ng c(cid:1259)a nó. Trong quá trình quay l(cid:1269)c c(cid:1131) sinh công c(cid:1131) h(cid:1233)c m(cid:1245)t ph(cid:1195)n th(cid:1203)ng l(cid:1269)c ma sát, m(cid:1245)t ph(cid:1195)n làm bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i th(cid:1219) n(cid:259)ng ph(cid:1195)n (cid:255)(cid:1245)ng. - Quá trình bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng trong CC(cid:264) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c th(cid:1223) hi(cid:1227)n theo chi(cid:1221)u bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i: dòng (cid:255)i(cid:1227)n Ix (ho(cid:1211)c Ux ) (cid:198) n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1263) W(cid:255)t, W(cid:255)t s(cid:1217) t(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i ph(cid:1195)n (cid:255)(cid:1245)ng và ph(cid:1195)n t(cid:429)nh t(cid:1189)o ra F (l(cid:1269)c) (cid:198) t(cid:1189)o mômen quay (Mq) (cid:198) góc quay (cid:68) ; (cid:68) t(cid:1273) l(cid:1227) v(cid:1247)i f(Ix) ho(cid:1211)c (cid:68) = f(Ux) Gi(cid:1191) s(cid:1265) c(cid:1131) c(cid:1193)u (cid:255)o có n ph(cid:1195)n t(cid:429)nh (cid:255)i(cid:1227)n (mang (cid:255)i(cid:1227)n tích) và n cu(cid:1245)n dây. Thông th(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)i(cid:1227)n áp (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:255)(cid:1133)a vào cu(cid:1245)n dây. N(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1263) sinh ra (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c xác (cid:255)(cid:1231)nh nh(cid:1133) sau:
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 3. Các b(cid:1245) ch(cid:1229) th(cid:1231) trong máy (cid:255)o
j
ij : dòng (cid:255)i(cid:1227)n trong các cu(cid:1245)n dây i và j. : (cid:255)i(cid:1227)n c(cid:1191)m c(cid:1259)a cu(cid:1245)n dây i : h(cid:1243) c(cid:1191)m gi(cid:1267)a hai cu(cid:1245)n dây i và j
: (cid:255)i(cid:1227)n dung và (cid:255)i(cid:1227)n áp gi(cid:1267)a 2 ph(cid:1195)n t(cid:1265) tích (cid:255)i(cid:1227)n i và j.
qM (cid:32)
dW dt (cid:68)d
dW
i : cu(cid:1245)n dây j : ph(cid:1195)n t(cid:1265) mang (cid:255)i(cid:1227)n tích C U ,ij I I ,i iL ijM N(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1263) sinh ra ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào (cid:255)i(cid:1227)n áp, (cid:255)i(cid:1227)n dung, dòng (cid:255)i(cid:1227)n, cu(cid:1245)n c(cid:1191)m và h(cid:1243) c(cid:1191)m. T(cid:1133)(cid:1131)ng tác gi(cid:1267)a ph(cid:1195)n t(cid:429)nh và ph(cid:1195)n (cid:255)(cid:1245)ng t(cid:1189)o ra 1 momen quay b(cid:1205)ng s(cid:1269) bi(cid:1219)n thiên c(cid:1259)a n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng t(cid:1263) trên s(cid:1269) bi(cid:1219)n thiên góc quay.
(cid:68)d
dt : s(cid:1269) bi(cid:1219)n thiên c(cid:1259)a góc quay (cid:68)
33
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 3. Các b(cid:1245) ch(cid:1229) th(cid:1231) trong máy (cid:255)o
: s(cid:1269) bi(cid:1219)n thiên c(cid:1259)a n(cid:259)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng t(cid:1263)
(cid:16)(cid:32)
pkM
(cid:68)D
(cid:264)(cid:1223) t(cid:1189)o ra s(cid:1269) ph(cid:1257) thu(cid:1245)c gi(cid:1267)a góc quay và giá tr(cid:1231) (cid:255)o; trong khi (cid:255)o ng(cid:1133)(cid:1249)i ta s(cid:1265) d(cid:1257)ng thêm lò xo ph(cid:1191)n kháng (cid:255)(cid:1223) t(cid:1189)o ra momen ph(cid:1191)n kháng ch(cid:1237)ng l(cid:1189)i s(cid:1269) chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1245)ng c(cid:1259)a ph(cid:1195)n (cid:255)(cid:1245)ng.
D (cid:32)(cid:156)
(cid:68) (cid:32)(cid:159)
pkM (cid:32)
qM
(cid:68)
1 D
dW dt d (cid:68)
dW dt d (cid:68)
dtW : ph(cid:1257) thu(cid:1245)c vào (cid:255)i(cid:1227)n áp, dòng (cid:255)i(cid:1227)n (cid:255)(cid:1211)t vào cu(cid:1245)n dây.
34
D: là h(cid:1227) s(cid:1237) ph(cid:1191)n kháng c(cid:1259)a lò xo Kim ch(cid:1229) th(cid:1231) s(cid:1217) d(cid:1263)ng l(cid:1189)i (cid:1251) v(cid:1231) trí cân b(cid:1205)ng khi
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 3. Các b(cid:1245) ch(cid:1229) th(cid:1231) trong máy (cid:255)o
3.2 C(cid:1131) c(cid:1193)u ch(cid:1229) th(cid:1231) kim: M(cid:1245)t s(cid:1237) d(cid:1257)ng c(cid:1257) (cid:255)o (cid:255)(cid:1245) l(cid:1227)ch:
- D(cid:1257)ng c(cid:1257) (cid:255)o t(cid:1263) (cid:255)i(cid:1227)n ki(cid:1223)u nam châm v(cid:429)nh c(cid:1265)u (T(cid:264)NCVC). - D(cid:1257)ng c(cid:1257) (cid:255)o (cid:255)i(cid:1227)n (cid:255)(cid:1245)ng. - D(cid:1257)ng c(cid:1257) (cid:255)o ki(cid:1223)u (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1263).
35
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 3. Các b(cid:1245) ch(cid:1229) th(cid:1231) trong máy (cid:255)o
3.2.1 B(cid:865) ch(cid:849) th(cid:851) ki(cid:843)u t(cid:883) (cid:255)i(cid:847)n: ho(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)ng theo nguyên t(cid:1203)c bi(cid:1219)n (cid:255)(cid:1241)i (cid:255)i(cid:1227)n n(cid:259)ng thành c(cid:1131) n(cid:259)ng nh(cid:1249) s(cid:1269) t(cid:1133)(cid:1131)ng tác gi(cid:1267)a t(cid:1263) tr(cid:1133)(cid:1249)ng c(cid:1259)a m(cid:1245)t nam châm v(cid:429)nh c(cid:1265)u và t(cid:1263) tr(cid:1133)(cid:1249)ng c(cid:1259)a dòng (cid:255)i(cid:1227)n qua 1 khung dây (cid:255)(cid:1245)ng
(5)
(4)
1. C(cid:813)u t(cid:809)o: -
(2)
(1)
I
N
S
Ph(cid:1195)n t(cid:429)nh: g(cid:1239)m 1 nam châm v(cid:429)nh c(cid:1265)u (1), hai má c(cid:1269)c t(cid:1263) (2), 1 lõi s(cid:1203)t t(cid:1263) (3). Gi(cid:1267)a (2) và (3) t(cid:1189)o thành 1 khe h(cid:1213)p hình vành khuyên cho phép 1 khung dây quay xung quanh và có t(cid:1263) tr(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:255)(cid:1221)u h(cid:1133)(cid:1247)ng tâm (B)
(2)
(6)
(3)
-
Ph(cid:1195)n (cid:255)(cid:1245)ng: g(cid:1239)m 1 khung dây nh(cid:1213) (4) có th(cid:1223) quay xung quanh tr(cid:1257)c c(cid:1259)a 1 lõi s(cid:1203)t t(cid:1263), 1 kim ch(cid:1229) th(cid:1231) (5) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c g(cid:1203)n vào tr(cid:1257)c c(cid:1259)a khung dây, 1 lò xo ph(cid:1191)n kháng (6) v(cid:1247)i 1 (cid:255)(cid:1195)u (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c g(cid:1203)n vào tr(cid:1257)c c(cid:1259)a khung dây, (cid:255)(cid:1195)u còn l(cid:1189)i (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c g(cid:1203)n v(cid:1247)i v(cid:1235) máy.
36
(cid:264)(cid:1223) (cid:255)(cid:1231)nh v(cid:1231) kim (cid:255)úng (cid:255)i(cid:1223)m `0` khi ch(cid:1133)a (cid:255)o thì m(cid:1245)t (cid:255)(cid:1195)u c(cid:1259)a lò xo ph(cid:1191)n kháng (cid:1251) tr(cid:1133)(cid:1247)c (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c liên h(cid:1227) v(cid:1247)i m(cid:1245)t vít ch(cid:1229)nh `0` (cid:1251) chính gi(cid:1267)a m(cid:1211)t tr(cid:1133)(cid:1247)c c(cid:1259)a c(cid:1131) c(cid:1193)u (cid:255)o.
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 3. Các b(cid:1245) ch(cid:1229) th(cid:1231) trong máy (cid:255)o
2. Ho(cid:809)t (cid:255)(cid:865)ng:
-
-
-
M
I
(cid:32)
(cid:32)
q
dW e d (cid:68)
d (cid:73) d (cid:68)
.
(cid:32)(cid:73)
(cid:68)
Dòng (cid:255)i(cid:1227)n trong cu(cid:1245)n dây c(cid:1259)a c(cid:1131) c(cid:1193)u T(cid:264)NCVC ph(cid:1191)i ch(cid:1189)y theo m(cid:1245)t chi(cid:1221)u nh(cid:1193)t (cid:255)(cid:1231)nh (cid:255)(cid:1223) cho kim d(cid:1231)ch chuy(cid:1223)n (theo chi(cid:1221)u d(cid:1133)(cid:1131)ng) t(cid:1263) v(cid:1231) trí `0` qua su(cid:1237)t thang (cid:255)o. (cid:264)(cid:1191)o chi(cid:1221)u dòng (cid:255)i(cid:1227)n (cid:198) cu(cid:1245)n dây quay theo chi(cid:1221)u ng(cid:1133)(cid:1255)c l(cid:1189)i và kim b(cid:1231) l(cid:1227)ch v(cid:1221) phía trái (cid:255)i(cid:1223)m `0`. Do (cid:255)ó các (cid:255)(cid:1195)u n(cid:1237)i c(cid:1259)a d(cid:1257)ng c(cid:1257) T(cid:264)NCVC (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:255)ánh d(cid:1193)u `+` và `-` (cid:255)(cid:1223) cho bi(cid:1219)t chính xác c(cid:1269)c c(cid:1195)n n(cid:1237)i. C(cid:1131) c(cid:1193)u T(cid:264)NCVC (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c coi là có phân c(cid:1269)c. Ph(cid:1133)(cid:1131)ng trình mô men quay và thang (cid:255)o: Khi có dòng (cid:255)i(cid:1227)n I ch(cid:1189)y qua khung dây s(cid:1217) t(cid:1189)o ra 1 t(cid:1263) tr(cid:1133)(cid:1249)ng t(cid:1133)(cid:1131)ng tác v(cid:1247)i t(cid:1263) tr(cid:1133)(cid:1249)ng B c(cid:1259)a NCVC (cid:198) t(cid:1189)o ra 1 mômen quay:
. . dSNB d B: t(cid:1263) tr(cid:1133)(cid:1249)ng NCVC
37
Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 3. Các b(cid:1245) ch(cid:1229) th(cid:1231) trong máy (cid:255)o
: (cid:255)(cid:1245) bi(cid:1219)n thiên c(cid:1259)a t(cid:1263) thông qua khung dây
N: s(cid:1237) vòng dây S: di(cid:1227)n tích khung dây d(cid:68): (cid:255)(cid:1245) bi(cid:1219)n thiên góc quay c(cid:1259)a khung dây
Mq= I.B.N.S
(3.5)
Mô men quay Mq làm quay khung dây, khi (cid:255)ó mômen ph(cid:1191)n kháng do lò xo ph(cid:1191)n kháng tác (cid:255)(cid:1245)ng vào khung dây t(cid:259)ng Mpk= D.(cid:68) D - h(cid:1227) s(cid:1237) ph(cid:1191)n kháng c(cid:1259)a lò xo (cid:68) - góc quay c(cid:1259)a kim
Khi mômen quay Mq cân b(cid:1205)ng v(cid:1247)i mômen ph(cid:1191)n kháng Mp c(cid:1259)a lò xo thì kim s(cid:1217) d(cid:1263)ng l(cid:1189)i trên m(cid:1211)t (cid:255)(cid:1245) s(cid:1237) (cid:1261)ng v(cid:1247)i m(cid:1245)t góc (cid:68) nào (cid:255)ó.
(cid:108)
I
. IS
(cid:32)(cid:68)(cid:108)
0(cid:32)
S
(3.6)
0 (cid:32)
38
là (cid:255)(cid:1245) nh(cid:1189)y c(cid:1259)a c(cid:1131) c(cid:1193)u (cid:255)o Mq = -Mpk . . . . DSNBI (cid:68)(cid:32) . . SNB D . . SNB D