Cỏ sữa và các bài thuốc trị bệnh
Cỏ sữa lá lớn có tên khoa học là Euphoria hirta L. thuộc họ Thầu dầu
(Euphorbiaceae). Là loại cỏ mọc hàng năm, thân mảnh, mọc đứng cao khoảng
40cm có màu đỏ nhạt, có phủ lông màu vàng nhạt. Lá màu xanh hoặc đỏ, hình
mác, dài khoảng 2 – 3 cm, rộng 5 – 15 mm, mép lá có răng cưa nhỏ. Hoa nhỏ, màu
trắng đỏ nhạt. Quả màu nâu nhạt.
Cỏ sữa lá nhỏ có tên khoa học Euphorbia thymifolia Burm, thuộc họ thầu dầu,
thường được dùng toàn cây làm thuốc. Cây mọc lan trên mặt đất, thân cành có màu
tím đỏ. Lá mọc đối, hình bầu dục hoặc thon dài, dài nhất khoảng 7 mm, lá hơi khía
tai bèo. Cả hai loại cỏ sữa nói trên mọc hoang khắp nơi và được dùng để chữa
bệnh, nhất là bệnh lỵ.
Cỏ sữa thu hái về mùa hè, rửa sạch, phơi khô để dùng dần làm thuốc. Sở dĩ gọi là
“cỏ sữa” bởi vì khi bẻ ngang thân chỗ nào cũng tiết ra một chất nhựa mủ màu trắng
đục như sữa. Theo đông y, cỏ sữa có vị hơi đắng, chua, tính mát, hơi có độc, tác
dụng tiêu viêm, lợi tiểu, giải độc, chống ngứa, thông sữa. Toàn cây đều được dùng
làm thuốc.
Người ta dùng lá cây cỏ sữa để cầm máu và điều trị các trường hợp rối loạn đường
tiêu hóa, giúp hạ sốt và làm mát cơ thể. Cỏ sữa giúp làm mềm da và làm giảm kích
ứng các màng nhày trong cơ thể. Cỏ sữa còn có tác dụng xổ nhẹ.
Sau đây là những bài thuốc từ cỏ sữa:
- Chữa lỵ: Cỏ sữa lá to phối hợp với hoàng đằng, nấu thành cao lỏng để uống.
- Chữa lỵ: Cỏ sữa lá nhỏ 20 – 50 g (ở người lớn có thể dùng tới 100 – 150 g). Sắc
uống ngày một thang. Hoặc cỏ sữa lá nhỏ 30 g, rau sam 30 g, sắc uống ngày một
thang.
- Chữa thiếu sữa: Cỏ sữa tươi 100 g, hạt cây gạo 40 g, hai thứ sắc kỹ, lấy nước nấu
cháo gạo ăn.
- Cầm tiêu chảy: Lấy khoảng 12 g thân lá cỏ sữa lá lớn nghiền hoặc xay chung với
ít nước uống vào sẽ giúp cầm tiêu chảy và lỵ.
- Chữa các bệnh nhiễm trùng da: Lấy cây cỏ sữa lá lớn phơi khô nghiền thành bột
trộn thành khối nhão sau đó đắp lên vết thương hay vết bỏng.
- Chữa viêm da mẩn ngứa: Cỏ sữa lá nhỏ lượng vừa đủ giã nát, xoa xát hay nấu
nước tắm rửa.
- Chữa nứt môi hoặc viêm lưỡi: Lấy dịch mủ của cây cỏ sữa lá lớn bôi lên môi giúp
mau lành các vết nứt nẻ môi.
- Chữa ho hen: Cỏ sữa lá to 10 g, lá cây bồng bồng 3 lá, lá dâu 20 g. Sắc uống ngày
một thang, chia 2 – 3 lần.
- Chữa viêm loét, mụn nhọt ngoài da: Cỏ sữa lá nhỏ lượng vừa đủ, giã nát đắp lên
chỗ tổn thương.
- Chữa lòi dom chảy máu: Cỏ sữa lá nhỏ tươi 80 – 100 g, giã nát, vắt lấy nước cốt
uống. Có thể dùng cây khô sắc uống.
Chú ý: Cỏ sữa có độc nhẹ nên tránh dùng các loại cỏ sữa ở liều cao vì có thể gây
kích ứng dạ dày và gây nôn mửa, nên uống cùng lúc khi ăn. Ngoài ra, chất “nhựa
mủ” gây độc đối với cá và chuột.