Cỏ the vị thuốc quý
Cỏ the còn gọi là cóc mẳn, thạch hồ tuy hay thanh minh thái là loại cỏ nhỏ
mọc hoang, sống hàng năm, có nhiều ở vùng đồng bằng trung du Bắc Bộ như
Thái Nguyên, Hòa Bình, Hải Dương, ngoại thành Hà Nội…Tên thuốc gọi là
nga bất thực thảo, dùng toàn cây có hoa, phơi khô. Tên khoa học là Herba
centipedae, (L).A. Braun et Aschors, họ cúc Asteraceae.
Cỏ the hơi có mùi thơm hắc, ngửi lâu có tính chất kích thích, vị đắng hơi cay,
tính hơi ấm, quy vào hai kinh can, phế. Cỏ tươi mà ngỗng cũng không ăn
được vì thế mà có tên thuốc nga bất thực thảo.
Theo Đông y, nga bất thực thảo dùng điều trị các chứng đau đầu buốt óc,
thanh phế chỉ khái, làm thông mũi trong trường hợp mũi tắc nghẽn. Tác dụng
thanh can sáng mắt, chữa đau răng, thanh nhiệt, giải độc, tán sang thũng
thống. Ngoài ra còn tác dụng bình can hạ áp. Liều dùng trung bình từ 12-20g.
Một số bài thuốc có dùng nga bất thực thảo
Chữa đau đầu, ngạt mũi
Trường hợp đau đầu buốt óc dùng nga bất thực thảo 20g, thảo quyết minh
20g, sắc uống. Nếu đau đầu ngạt mũi dùng nga bất thực thảo, tân di hoa, bạch
chỉ, thăng ma, mộc thông, xuyên khung, phòng phong, tế tân, cam thảo, lượng
bằng nhau, tán thành bột mịn, uống ngày 8g, 2-3 lần trong ngày. Trường hợp
mũi tắc không thông, viêm mũi dị ứng dùng dược liệu tươi giã nát, vắt lấy
nước cốt, rồi dùng miếng bông sạch thấm vào lỗ mũi vài lần trong ngày sẽ
hiệu quả. Hoặc dùng nga bất thực thảo 10g, tế tân 4g, can khương 4g, ma
hoàng 4g, sắc uống.
Làm thanh phế, chỉ khái
Chữa chứng ho khan, dùng nga bất thực thảo tươi 30g hoặc khô 20g. Hoặc
phối hợp nga bất thực thảo 12g, nã xỉ hiện (rau sam) 16g, hoàng cầm 12g, ngư
tinh thảo 12g, sắc uống. Nếu viêm khí quản mạn tính dùng trạch lan (mần
tưới) 20g, nga bất thực thảo 20g, sắc uống. Trường hợp trẻ em bị ho gà dùng
nga bất thực thảo tươi phối hợp với chua me đất mỗi thứ 12g, vắt lấy nước cốt
cho uống hoặc dùng nga bất thực thảo 12g, tỳ bà diệp 16g, tô tử 16g, sắc
uống.
Thanh can sáng mắt
Trường hợp can hỏa gây đau mắt đỏ, viêm giác mạc, chữa đau răng dùng hạ
khô thảo 16g, nga bất thực thảo 16g, thảo quyết minh 16g, cúc hoa 12g hoặc
ngư tinh thảo 20g, nga bất thực thảo 16g, hoàng cầm 12g, sắc uống.
Nếu đau răng, dùng nga bất thực thảo tươi, rửa thật sạch giã nát vắt lấy nước
cốt chấm vào chỗ răng sưng đau.
Thanh nhiệt giải độc
Chữa mụn nhọt, sang lở, mẩn ngứa, dị ứng dùng nga bất thực thảo 12g, kinh
giới 12g, bồ công anh 12g, kim ngân hoa 12g, sài đất 16g, cúc hoa 12g hoặc
chi tử 16g, nga bất thực thảo 16g, hoàng bá 12g, hoàng liên 10g, cam thảo 6g,
sắc uống ngày một thang, chia 2-3 lần.
Tác dụng bình can hạ áp, chữa chứng tăng huyết áp dùng một trong các
phương sau:
Nga bất thực thảo 16g, hạ khô thảo 16g, mẫu đơn bì 12g, sắc uống.
Nga bất thực thảo 12g, ngưu tất 12g, cúc hoa 10g, hoa hòe 16g, sắc uống.
Nga bất thực thảo 12g, địa cốt bì 12g, tang bạch bì 12g, sắc uống.
Nga bất thực thảo 12g, câu đằng 12g, địa long 10g, kim ngân hoa 10g, cúc
hoa 10g, bạc hà 5g, sắc uống.