COMPOSITE NHA KHOA
1- Thành ph(cid:1195)n c(cid:1259)a composite
GS HOAØNG TÖÛ HUØNG htuhung@yahoo.com
Daøn baøi*
Ñònh nghóa&Thuaät ngöõ Lòch söû phaùt trieån Caùc thaønh phaàn cuûa composite
Nhöïa khung (oligomer/ organic polymer matrix) Haït ñoän (filler/ filler particles) Chaát noái (coupling agents) Chaát khôi maøo / (cid:91)(cid:188)(cid:70) (cid:87)(cid:163)(cid:70) truøng hôïp (iniator/
* “Coù theå thay ñoåi maø khoâng baùo tröôùc”
accelerator system)
L(cid:1231)ch s(cid:1265) phát tri(cid:1223)n
• Silicate Cements: (1878) ph(cid:1191)n (cid:1261)ng gi(cid:1267)a acid
phosphoric v(cid:1247)i các h(cid:1189)t silicate glass t(cid:1189)o thành matrix silica gel ch(cid:1261)a các lõi h(cid:1189)t glass không tham gia ph(cid:1191)n (cid:1261)ng.
• Resin không h(cid:825)t (cid:255)(cid:881)n: (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c s(cid:1265) d(cid:1257)ng khá ph(cid:1241) bi(cid:1219)n
trong nh(cid:1267)ng n(cid:259)m 50 – 60 th(cid:1219) k(cid:1273) tr(cid:1133)(cid:1247)c là các v(cid:1201)t li(cid:1227)u trên c(cid:1131) s(cid:1251) Polymethyl Methacrylate ((P)MMA).
(Methyl Methacrylate co l(cid:1189)i nhi(cid:1221)u khi trùng h(cid:1255)p, (cid:255)(cid:1245) b(cid:1221)n th(cid:1193)p).
L(cid:1231)ch s(cid:1265) phát tri(cid:1223)n
• (P)MMA v(cid:1247)i m(cid:1245)t l(cid:1133)(cid:1255)ng nh(cid:1235) Ceramic silica (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c
thêm vào (g(cid:1233)i là “Acrylic không h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n”).
•
(cid:198)Khi m(cid:1245)t l(cid:1133)(cid:1255)ng nh(cid:1235) h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n (ho(cid:1211)c phase gi(cid:1237)ng h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c thêm vào resin, thành ph(cid:1195)n toàn b(cid:1245) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c coi là không h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n.
L(cid:1231)ch s(cid:1265) phát tri(cid:1223)n
• 1941: h(cid:1227) th(cid:1237)ng kh(cid:1131)i mào BPO-Amine cho nh(cid:1269)a
(t(cid:1269) c(cid:1261)ng)
• 1962 : BOWEN, R.L. T(cid:1241)ng h(cid:1255)p monomer /
oligomer m(cid:1247)i : Bis-GMA
• 1963 : Composite h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n l(cid:1247)n (th(cid:1189)ch anh) ra
(cid:255)(cid:1249)i
_________________
monomer (cid:143) oligomer (cid:143) polymer Dimers, trimers, tetramer
L(cid:1231)ch s(cid:1265) phát tri(cid:1223)n
1970 : BUONOCORE, M. Söû duïng aùnh saùng cöïc tím (U.V- Light) trong heä thoáng khôi maøo truøng hôïp .
1974 : MICHL, R., WOLLWAGE, P. Composite haït
ñoän nhoû
1977 : MANNEBERG, F. , BASSIOUNY, M.A. vaø
Composite quang truøng hôïp vôùi
GRANT, A.A. aùnh saùng troâng thaáy (Light - cured composite).
1980 : Xuaát hieän caùc composite lai . 1982 : MORMANN, W. H., Giôùi thieäu composite (cid:74)(cid:76)(cid:163)(cid:81)
(cid:87)(cid:76)(cid:2929)(cid:83) laøm inlay vaø daùn inlay baèng composite .
L(cid:1231)ch s(cid:1265) phát tri(cid:1223)n
• 1970 : BUONOCORE, M. S(cid:1265) d(cid:1257)ng ánh sáng c(cid:1269)c tím
(U.V- Light) trong h(cid:1227) th(cid:1237)ng kh(cid:1131)i mào trùng h(cid:1255)p .
• 1974 : MICHL, R., WOLLWAGE, P. Composite h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n
nh(cid:1235)
• 1977 : MANNEBERG, F. , BASSIOUNY, M.A. và
GRANT, A.A. Composite quang trùng h(cid:1255)p v(cid:1247)i ánh sáng trông th(cid:1193)y (Light - cured composite).
• 1980 : Xu(cid:1193)t hi(cid:1227)n các composite lai . • 1982 : MORMANN, W. H., Gi(cid:1247)i thi(cid:1227)u composite gián
ti(cid:1219)p làm inlay và dán inlay b(cid:1205)ng composite .
(cid:264)(cid:1231)nh ngh(cid:429)a
• 1. Composite là m(cid:1245)t k(cid:855)t h(cid:891)p (combination) c(cid:1259)a t(cid:1237)i thi(cid:1223)u hai v(cid:1201)t li(cid:1227)u khác nhau v(cid:1221) m(cid:1211)t hóa h(cid:1233)c (có m(cid:1211)t liên h(cid:1227) rõ ràng phân cách gi(cid:1267)a chúng) và có nh(cid:1267)ng (cid:255)(cid:1211)c (cid:255)i(cid:1223)m m(cid:1247)i mà m(cid:1243)i thành ph(cid:1195)n t(cid:1269) nó không có .
•
*Thông th(cid:1133)(cid:1249)ng, m(cid:1245)t v(cid:1201)t li(cid:1227)u riêng l(cid:1215) không có nh(cid:1267)ng (cid:255)(cid:1211)c tính (cid:255)áp (cid:1261)ng nh(cid:1267)ng (cid:255)òi h(cid:1235)i (cid:255)(cid:1223) có th(cid:1223) s(cid:1265) d(cid:1257)ng trong nha khoa .
(cid:264)(cid:1231)nh ngh(cid:429)a
2. Composite là m(cid:1245)t pha tr(cid:881)n v(cid:837)t lý (physical
mixture) c(cid:1259)a các v(cid:1201)t li(cid:1227)u thành ph(cid:1195)n. Các thành ph(cid:1195)n c(cid:1259)a composite (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c l(cid:1269)a ch(cid:1233)n (cid:255)(cid:1223) (cid:255)(cid:1189)t (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c các (cid:255)(cid:1211)c tính mong mu(cid:1237)n (có (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:1133)u (cid:255)i(cid:1223)m và h(cid:1189)n ch(cid:1219) nh(cid:1133)(cid:1255)c (cid:255)i(cid:1223)m c(cid:1259)a m(cid:1243)i v(cid:1201)t li(cid:1227)u thành ph(cid:1195)n).
Thu(cid:1201)t ng(cid:1267)&Khái ni(cid:1227)m
• (cid:264)(cid:1211)c tr(cid:1133)ng c(cid:1193)u t(cid:1189)o c(cid:1259)a composite: có hai pha: Pha (cid:255)(cid:1261)t (dispersed phase): h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n (filler), Pha li(cid:1221)n (pha bao b(cid:1233)c: continuous/matrix phase):
nh(cid:1269)a khung
*Pha bao b(cid:1233)c là m(cid:1245)t pha l(cid:1235)ng trong quá trình ch(cid:1219) t(cid:1189)o
Tên khác: Composite Restorative Materials , Filled Resin ,
Composite Resin , Resin Composites , Filled Composites...
composite.
Thu(cid:1201)t ng(cid:1267)&Khái ni(cid:1227)m
• H(cid:863) th(cid:873)ng dán (bonding system) là m(cid:1245)t h(cid:1243)n h(cid:1255)p monomer acrylic không ho(cid:1211)c ít h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n, t(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1269) nh(cid:1133) pha nh(cid:1269)a khung c(cid:1259)a composite.
• V(cid:837)t li(cid:863)u dán (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:255)(cid:1211)t vào b(cid:1221) m(cid:1211)t men ngà (cid:255)ã
x(cid:1265) lý / xoi mòn (cid:255)(cid:1223) t(cid:1189)o m(cid:1245)t màng m(cid:1235)ng 1 - 5(cid:80), có kh(cid:1191) n(cid:259)ng (cid:255)(cid:875)ng trùng h(cid:891)p v(cid:1247)i v(cid:1201)t li(cid:1227)u composite và t(cid:1189)o thành các khoá vi c(cid:767) h(cid:869)c v(cid:1247)i b(cid:1221) m(cid:1211)t men/ngà (cid:255)ã xoi mòn (vi l(cid:769)u c(cid:767) h(cid:869)c) .
composite
Thành ph(cid:1195)n chính: 1. Khung nh(cid:1269)a (resin matrix) 2. H(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n (filler) 3. Ch(cid:1193)t n(cid:1237)i (coupling agent) 4. H(cid:1227) th(cid:1237)ng h(cid:1233)at hóa và kh(cid:1131)i mào trùng h(cid:1255)p (initiator-
activator system)
Các thành ph(cid:1195)n khác: 6. Ch(cid:1193)t t(cid:1189)o màu và t(cid:1189)o hùynh quang 7. Ch(cid:1193)t (cid:1241)n (cid:255)(cid:1231)nh 8. …
Khung nhöïa
Khung nhöïa
Raphael Bowen
H(cid:1195)u h(cid:1219)t composite hi(cid:1227)n dùng có khung nh(cid:1269)a d(cid:1269)a trên nghiên c(cid:1261)u c(cid:1259)a R. Bowen (1962): t(cid:1241)ng h(cid:1255)p oligomer Bis-GMA
Oligomer Bis-GMA
Keát hôïp hai phaân töû MMA vôùi moät phaân töû epoxy, (cid:198) Bis-GMA moät phaân töû lai, coù khaû naêng truøng hôïp thoâng qua caùc nhoùm methacrylate.
Caùc monomer / oligomer duøng laøm pha matrix cuûa composite ñeàu laø nhöõng phaân töû monomer chöùc naêng keùp (difunctional monomer) , caùc ñaàu phaûn öùng (Reactive ends) ñeàu laø MMA.
Oligomer Bis-GMA
• Bis-GMA là m(cid:1245)t phân t(cid:1265) lai: K(cid:1219)t h(cid:1255)p hai phân t(cid:1265) MMA v(cid:1247)i m(cid:1245)t phân t(cid:1265) epoxy (cid:198) có kh(cid:1191) n(cid:259)ng trùng h(cid:1255)p thông qua các nhóm methacrylate.
• Các monomer / oligomer dùng làm pha matrix c(cid:1259)a
composite (cid:255)(cid:1221)u là nh(cid:1267)ng phân t(cid:901) monomer ch(cid:897)c n(cid:259)ng kép (difunctional monomer) , các (cid:255)(cid:831)u ph(cid:827)n (cid:897)ng (Reactive ends) (cid:255)(cid:857)u là MMA.
QUÁ TRÌNH T(cid:1240)NG H(cid:1254)P OLIGOMER Bis-GMA
Methacrylic acid Glycidic alcohol
Bis-GMA
Bis phenol A Glycidil Methacrylat
(cid:264)(cid:1210)C (cid:264)I(cid:1222)M C(cid:1258)A OLIGOMER Bis-GMA
• Hai vòng phenol (cid:198) phân t(cid:1265) có c(cid:1193)u trúc v(cid:1267)ng ch(cid:1203)c • Có hai nhóm –OH t(cid:1189)o thành liên k(cid:1219)t hydro gi(cid:1267)a các
phân t(cid:1265)
Tr(cid:1233)ng l(cid:1133)(cid:1255)ng phân t(cid:1265) (512) cao (cid:198) Ít b(cid:1231) co khi trùng h(cid:1255)p, nh(cid:1133)ng (cid:255)(cid:1245) quánh cao
(cid:264)(cid:1210)C (cid:264)I(cid:1222)M C(cid:1258)A OLIGOMER Bis-GMA
C(cid:608) hai nhóm ch(cid:873)c n(cid:259)ng (functional groups) có n(cid:849)i (cid:255)ôi (double bond)
Polymer (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c t(cid:1189)o thành theo ba chi(cid:1221)u trong không gian. Các nhân th(cid:1131)m làm khung nh(cid:1269)a v(cid:1267)ng ch(cid:1203)c, kháng l(cid:1269)c kéo cao
G(cid:849)c t(cid:881) do (free radical) (cid:863) n(cid:849)i (cid:255)ôi có kh(cid:608) n(cid:259)ng trùng h(cid:867)p
Khung nh(cid:1269)a
Bis-GMA (Bowen resin) có (cid:255)(cid:857) co trùng h(cid:867)p ít h(cid:1131)n MMA:
So sánh gi(cid:1267)a Bis-GMA và acrylic resin
Bis-GMA < acrylic resin H(cid:1227) s(cid:1237) dãn n(cid:1251) nhi(cid:1227)t
Bis-GMA < acrylic resin (cid:264)(cid:1245) co do trùng h(cid:1255)p
Khung nhöïa
• Caùc nhöôïc ñieåm cuûa Bis-GMA : - Ñoä quaùnh (ñoä nhôùt - viscosity) cao, - Haáp thu khí trong quaù trình polymer hoùa, - Haáp thu nöôùc sau khi cöùng, do caùc nhoùm (-
OH).
Khung nhöïa
• Trong caùc composite hieän nay, hai loaïi
monomer khaùc ñöôïc söû duïng :
• - UDMA (UDM: Urethane dimethacrylate) • - TEGDMA (TEGDM: Triethylene Glycol dimethacrylate) coù ñoä quaùnh thaáp laøm composite deã söû duïng.
SO SÁNH gi(cid:1267)a Bis-GMA v(cid:1247)i UDMA
UDMA < Bis-GMA (cid:264)(cid:1245) quánh
(cid:264)(cid:1245) b(cid:1221)n u(cid:1237)n
UDMA > Bis-GMA (không có nhóm phenyl)
Các oligomer th(cid:1133)(cid:1249)ng dùng
100
512
Khung nhöïa
• Bis-GMA cuûa BOWEN laø nhöïa toång hôïp nhieät cöùng
(thermosetting resin).
Heä thoáng khôi maøo (Initiator systems), phoå bieán laø heä thoáng BPA (Benzoil Peroxide Amine) (cid:198) nhöïa cöùng ôû nhieät ñoä thöôøng trong thôøi gian ngaén.
Bis-GMA coù nhieàu öu ñieåm ñeå laøm pha matrix cuûa
composite
0.3 - 0.4 nm
H H H H H H
+ n C = C +R R- C - C C = C
H H X X H X
H H
S(cid:1269) co do trùng h(cid:1255)p
C - C R R
H X
0.15 nm
n+1
Khung nhöïa
Nhöõng ñoøi hoûi ñoái vôùi monomer/polymer cuûa
composite:
1. Coù tính töông hôïp sinh hoïc (biocompatibility) 2. Coù ñaëc ñieåm lyù hoïc toát (ñoä beàn neùn, beàn keùo, beàn
maøi moøn....)
3. Beàn vöõng veà hoùa hoïc trong moâi tröôøng mieäng 4. Oån ñònh maøu saéc 5. Coù hoaït tính cao ôû nhieät ñoä thöôøng 6. Khoâng muøi vò
Khung nhöïa
Ñaëc ñieåm nhöïa khung (pha li(cid:1221)n) cuûa composite:
1. Laø pha höõu cô polymer lieân tuïc voâ ñònh hình cuûa
composite
2. Laø pha yeáu, deã bò maøi moøn, vaø co khi truøng hôïp 3. Laøm composite coù heä soá giaõn nôû vì nhieät cao (gaáp
3 - 4 laàn moâ raêng)
4. Laøm composite coù tính xoáp vaø haáp thu nöôùc
Haït ñoän
Haït ñoän
• (cid:1190)nh h(cid:1133)(cid:1251)ng c(cid:1259)a h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i composite:
Thành ph(cid:1195)n T(cid:1273) l(cid:1227) (m(cid:1261)c (cid:255)(cid:1245) / (cid:264)(cid:1245) l(cid:1247)n (kích th(cid:1133)(cid:1247)c)
• H(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n quy(cid:1219)t (cid:255)(cid:1231)nh nh(cid:1267)ng (cid:255)(cid:1211)c (cid:255)i(cid:1223)m quan tr(cid:1233)ng c(cid:1259)a Composite: (cid:255)(cid:1245) c(cid:1261)ng, (cid:255)(cid:1245) m(cid:1231)n, tính ch(cid:1231)u mài mòn, (cid:255)(cid:1245) co trùng h(cid:1255)p, các (cid:255)(cid:1211)c tính quang h(cid:1233)c…
Haït ñoän
• Kích thöôùc
Composite ñöôïc phaân loaïi theo kích thöôùc haït ñoän
nhö sau :
10 - 100(cid:80) 1 - 10(cid:80) 0,1 - 1(cid:80) 0,01 - 0,1(cid:80)
- Cöïc lôùn (megafill) > 100(cid:80) - Lôùn (macrofill) - Trung bình (midifill) - Hôi nhoû (minifill) - nhoû (microfill) - cöïc nhoû (nanofill) 0,005 - 0,01(cid:80)
• • • • • • •
Haït ñoän
• Thaønh phaàn: • Silica nguyeân chaát toàn taïi döôùi nhieàu daïng : – Tinh theå (crystal Balite Tridymite , hoaëc Quartz) – Khoâng tinh theå (Glass).
• *Caùc daïng tinh theå beàn vöõng hôn vaø cöùng hôn nhöng laøm
cho composite khoù laøm nhaün vaø ñaùnh boùng,
• (cid:198) haàu heát composite ngaøy nay söû duïng silicate glass, caùc glass Ba , Zn, Y , thöôøng ñöôïc söû duïng nhaát ñeå laøm chaát ñoän .
Haït ñoän
• Ngoaøi silica, haït ñoän thöôøng coù maët nhieàu ion khaùc
– Li (Lithium), Al (Aluminum) laøm cho Glass deã daøng
nghieàn thaønh caùc haït nhoû .
– Ba (Barium), B (Boron) ñeå taïo tính caûn quang. – Zn (Zinc) , Zr (Zirconium) vaø Y (Yttrium)... cuõng thöôøng
coù maët .
ñeå taïo neân nhöõng thay ñoåi tính chaát caàn thieát:
• Coøn nhöõng thay ñoåi theâm nöõa ,(baèng caùch thay theá silicone trong caáu truùc)... tuy vaäy coù theå laøm giaûm hieäu quaû cuûa chaát noái.
Haït ñoän
• Tyû leä & Ñoä lôùn: Kích thöôùc cuûa haït ñoän aûnh höôûng ñeán tính chaát caùc
composite:
• Caùc haït ñoän cöùng hôn matrix, do ñoù, khi laøm nhaün moät soá haït ñoän coù theå bò bong khoûi beà maët, ñeå laïi nhöõng loã . Neáu caùc haït raát nhoû , beà maët ñöôïc laøm nhaün bò aûnh höôûng khoâng ñaùng keå. Beà maët mieáng traùm goà gheà coù theå taïo söï taùn xaï vaø löu giöõ caùc maûnh vuïn hoaêc chaát maøu
Haït ñoän
• Möùc ñoä haït ñoän (cid:255)öôïc bieåu dieãn baèng phaàn traêm
theå tích hoaëc phaàn traêm khoái löôïng,
• Haït ñoän silica coù tyû troïng 3 laàn lôùn hôn monomer
• (cid:198) 75% veà khoái löôïng töông ñöông 50% veà theå tích, caùc
haït ñoän coù söï khaùc bieät veà töông quan naøy.
acrylic
• Coâng thöùc cuûa moät composite thöôøng döïa vaøo
phaàn traêm khoái löôïng
(cid:264)aëc ñieåm cuûa composite phuï thuoäc vaøo theå tích so
saùnh giöõa caùc pha
Möùc ñoä haït ñoän
(cid:46)(cid:75)(cid:1237)(cid:76) (cid:79)(cid:370)(cid:1255)(cid:81)(cid:74) (cid:11)(cid:8)(cid:12)
(cid:55)(cid:75)(cid:1223) (cid:87)(cid:175)(cid:70)(cid:75) (cid:11)(cid:8)(cid:12)
0
0
(cid:57)(cid:1201)(cid:87) (cid:79)(cid:76)(cid:1227)(cid:88) (cid:71)(cid:163)(cid:81)(cid:15)(cid:3)(cid:85)(cid:72)(cid:86)(cid:76)(cid:81)(cid:3)(cid:78)(cid:75)(cid:182)(cid:81)(cid:74) (cid:75)(cid:1189)(cid:87) (cid:211)(cid:1245)(cid:81)
(cid:20)(cid:19)
(cid:57)(cid:1201)(cid:87) (cid:79)(cid:76)(cid:1227)(cid:88) (cid:87)(cid:85)(cid:163)(cid:80) (cid:69)(cid:175)(cid:87) (cid:75)(cid:1237) (cid:85)(cid:165)(cid:81)(cid:75)(cid:54)(cid:72)(cid:68)(cid:79)(cid:68)(cid:81)(cid:87)(cid:86)(cid:15)(cid:3) (cid:57)(cid:1201)(cid:87) (cid:79)(cid:76)(cid:1227)(cid:88) (cid:79)(cid:1235)(cid:81)(cid:74) (cid:71)(cid:187)(cid:81)(cid:74) (cid:87)(cid:1189)(cid:82) (cid:86)(cid:1203)(cid:70) (cid:87)(cid:75)(cid:163)(cid:76)
Homogeneous microfills
(cid:22)(cid:19)
(cid:24)(cid:19)
Macrofills, Midifills
(cid:24)(cid:19)(cid:3)(cid:16) (cid:25)(cid:19)
(cid:26)(cid:24)
85
(cid:26)(cid:19)(cid:3)(cid:16) (cid:27)(cid:19)
Hybrid Midifills, Heterogeneous Microfills Hydrid Minifills
~100
(cid:97)(cid:20)(cid:19)(cid:19)
Men r(cid:259)ng
Homogeneous composite (Comp. ñoàng loaïi):chæ chöùa
caùc h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n coù cuøng kích thöôùc
Heterogeneous composite (Comp. dò loaïi): coù haït ñoän pre-cured (tieàn cöùng – tieàn truøng hôïp) hoaëc laø caùc haït ñoän ñaëc bieät
Hybrid composite: coù caùc bieân ñoä hoãn hôïp cuûa kích
thöôùc haït ñoän ñöôïc goïi laø “Lai”, kích thöôùc cuûa haït ñoän lôùn nhaát ñöôïc duøng ñeå ñònh danh cho caùc loaïi lai ñoù, ví duï : minifill hybride vì microfiller thöôøng laø thaønh phaàn thöù nhì cuûa hoãn hôïp .
(cid:210)(cid:2941)(cid:81)(cid:75) (cid:71)(cid:68)(cid:81)(cid:75) (cid:70)(cid:82)(cid:80)(cid:83)(cid:82)(cid:86)(cid:76)(cid:87)(cid:72)
• Homogeneous composite (Comp. (cid:255)(cid:1239)ng lo(cid:1189)i):ch(cid:1229)
ch(cid:1261)a các h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n có cùng kích th(cid:1133)(cid:1247)c
• Heterogeneous composite (Comp. d(cid:1231) lo(cid:1189)i): có h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n pre-cured (ti(cid:1221)n c(cid:1261)ng – ti(cid:1221)n trùng h(cid:1255)p) ho(cid:1211)c là các h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n (cid:255)(cid:1211)c bi(cid:1227)t
• Hybrid composite (comp. lai): có các biên (cid:255)(cid:1245) h(cid:1243)n h(cid:1255)p c(cid:1259)a kích th(cid:1133)(cid:1247)c h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n, kích th(cid:1133)(cid:1247)c c(cid:1259)a h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n l(cid:1247)n nh(cid:1193)t (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c dùng (cid:255)(cid:1223) (cid:255)(cid:1231)nh danh cho các lo(cid:1189)i lai (cid:255)ó, ví d(cid:1257) : minifill hybride vì microfiller th(cid:1133)(cid:1249)ng là thành ph(cid:1195)n th(cid:1261) nhì c(cid:1259)a h(cid:1243)n h(cid:1255)p .
Chaát noái
Ch(cid:1193)t n(cid:1237)i
– Tránh n(cid:1133)(cid:1247)c thâm nh(cid:1201)p vào m(cid:1211)t ti(cid:1219)p xúc h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n và
khung nh(cid:1269)a (cid:198)B(cid:1221)n v(cid:1267)ng (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i s(cid:1133) th(cid:1259)y phân
– D(cid:1199)n truy(cid:1221)n ng(cid:1199)u l(cid:1269)c co (stress) gi(cid:1267)a resin và h(cid:1189)t
(cid:255)(cid:1245)n (cid:198)C(cid:1191)i thi(cid:1227)n (cid:255)(cid:1211)c tính composite – Phân b(cid:1237) (cid:255)(cid:1221)u h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n trong resin
• (cid:264)(cid:1223) dán h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n vào khung nh(cid:1269)a
Ch(cid:1193)t n(cid:1237)i
Ch(cid:1193)t n(cid:1237)i trong composite là m(cid:1245)t khóang h(cid:1267)u c(cid:1131)
(silane): 3-Methacryloxy propyl-trimethoxy silane là phân t(cid:1265) hai ch(cid:1261)c n(cid:259)ng (bifunctional molecule), k(cid:1219)t
• M(cid:1245)t (cid:255)(cid:1195)u có nguyên t(cid:1265) Si v(cid:1247)i 3 nhóm OH, s(cid:1217) k(cid:1219)t n(cid:1237)i v(cid:1247)i
nhóm OH t(cid:1269) do trên b(cid:1221) m(cid:1211)t h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n
• M(cid:1245)t (cid:255)(cid:1195)u có nhóm methacrylate, s(cid:1217) (cid:255)(cid:1239)ng trùng h(cid:1255)p v(cid:1247)i nh(cid:1269)a
khung
n(cid:1237)i pha resin và pha h(cid:1189)t (cid:255)(cid:1245)n
Ch(cid:1193)t n(cid:1237)i
3-Methacryloxy propyl-trimethoxy silane
Silanol ch(cid:873)a các nhóm silane,
Các nhóm methacrylate t(cid:1189)o thành liên k(cid:1219)t (cid:255)(cid:1239)ng hóa tr(cid:1231) (covalent bond) v(cid:1247)i nh(cid:1269)a khung khi di(cid:1225)n ra ph(cid:1191)n (cid:1261)ng trùng h(cid:1255)p
t(cid:606)o thành liên k(cid:636)t siloxane (si-o-si) v(cid:859)i b(cid:638) m(cid:628)t h(cid:606)t (cid:255)(cid:857)n
QÚA TRÌNH TRÙNG H(cid:1254)P
H(cid:1227) th(cid:1237)ng h(cid:1233)at hóa - Kh(cid:1131)i mào
Tác nhân H(cid:1233)at hóa
Ch(cid:610)t kh(cid:1131)i mào (Initiator)
H(cid:845)at hóa hóa h(cid:845)c ) (chemical activation) ( ) ( H(cid:845)at hóa quang h(cid:845)c (light activation)
(Phân tích thành)
G(cid:849)c t(cid:881) do (free radical)
H(cid:1227) th(cid:1237)ng h(cid:1233)at hóa - Kh(cid:1131)i mào
Polyme hóa (polymerization)
R Radical C=C
Monomer
R-C-C
Monomers
C=C
R-C-C-C-C
S(cid:1131) (cid:255)(cid:1239) c(cid:1131) ch(cid:1219) trùng h(cid:1255)p g(cid:1237)c t(cid:1269) do (radical polymerization)
Tác nhân (Y(cid:1219)u t(cid:1237)) h(cid:1233)at hóa (Activator)
Hóa trùng h(cid:867)p (cid:314) Tertiary aromatic amine
Quang trùng h(cid:1255)p (cid:314)ánh sáng trông th(cid:1193)y 470 nm (400~500)
Ch(cid:1193)t kh(cid:1131)i mào trùng h(cid:1255)p (Initiator)
Hóa trùng h(cid:1255)p (cid:314) Benzoyl peroxide
Quang trùng h(cid:1255)p (cid:314)Diaketone (Camphoroquinone)
G(cid:1237)c t(cid:1269) do (R)
R(cid:1193)t h(cid:1233)at (cid:255)(cid:1245)ng hóa h(cid:1233)c, có (cid:255)i(cid:1227)n t(cid:1265) không thành c(cid:1211)p (unpaired electron)
Chemical activated resin
Ch(cid:1193)t kh(cid:1131)i mào (Initiator) Benzoyl peroxide
Ch(cid:1193)t h(cid:1233)at hóa (Activator) Tertiary
aromatic amine
D(cid:1189)ng trình bày composite hóa trùng h(cid:1255)p
catalyst Base
S(cid:1131) (cid:255)(cid:1239) c(cid:1131) ch(cid:1219) quang trùng h(cid:1255)p
Ánh sáng kh(cid:1131)i mào (Photoinitiator)
Camphoroquinone + amine h(cid:845)at hóa
(cid:264)(cid:851)ng kh(cid:1131)i mào trùng h(cid:867)p (Co-initiator)
Ánh sáng xanh
Camphorquinon e H(cid:1233)at hóa (CQ*)
Camphorquinone (CQ)
Ph(cid:1261)c h(cid:1255)p
CQ h(cid:1193)p th(cid:1257) 1 NgT(cid:1265) H T(cid:1263) -CH2- trong amine
Ph(cid:1261)c h(cid:1255)p phân thành Các g(cid:1237)c t(cid:1269) do
Ph(cid:1261)c h(cid:1255)p quang h(cid:1233)at (DMAEMA:)2CQ*
Các g(cid:1237)c t(cid:1269) do (cid:255)(cid:1219)n t(cid:1263) c(cid:1191) amine và camphorquinone (2 DMAEMA* và *CQ*)
ultraviolet
Tác nhân h(cid:845)at hóa (Activator): Ánh sáng trông th(cid:610)y màu xanh, b(cid:1133)(cid:859)c sóng ~ 470 nm
Infrared
y t i s n e t n
o
CH3
I . l e r
o
320
340
360
380
400
420
440
460
480
500
(cid:264)(cid:1245) dài sóng ( nm )
D(cid:1189)ng trình bày composite quang trùng h(cid:1255)p
(cid:264)òi h(cid:1235)i (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i composite nha khoa
• T(cid:1133)(cid:1131)ng h(cid:1255)p sinh h(cid:1233)c • (cid:264)(cid:1245) b(cid:1221)n cao • Ng(cid:1199)u l(cid:1269)c co th(cid:1193)p • D(cid:1225) dùng • Th(cid:1197)m m(cid:1275) • C(cid:1191)n quang • Phòng ng(cid:1263)a • Kinh t(cid:1219)...
Möùc ñoä chuyeån ñoåi (degree of conversion)
65-85% 60-75%
Quang trùng h(cid:1255)p: Hóa trùng h(cid:1255)p:
(cid:198)Còn m(cid:1245)t l(cid:1133)(cid:1255)ng (cid:255)áng k(cid:1223) monomer/oligomer (cid:1251) tr(cid:1189)ng thái không trùng h(cid:1255)p, có th(cid:1223) r(cid:1249)i kh(cid:1235)i kh(cid:1237)i composite vào môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng mi(cid:1227)ng và vào mô r(cid:259)ng (xem thêm bài Amalgam nha khoa)
M(cid:1261)c (cid:255)(cid:1245) chuy(cid:1223)n (cid:255)(cid:1241)i monomer/oligomer thành polymer c(cid:1259)a các composite trám tr(cid:1269)c ti(cid:1219)p: – 35% (cid:1251) b(cid:1221) m(cid:1211)t – 60 – 85% trong kh(cid:1237)i composite
