TẠP CHÍ Y häc viÖt nam tẬP 478 - th¸ng 5 - sè 2 - 2019
129
truyền thông, nguồn tiếp nhận thông tin từ sách
báo, tạp chí, tờ rơi, từ tivi, đài phát thanh và
mức độ kiến thức của đối tượng
KHUYẾN NGHỊ: Cần tăng cường công tác
truyền thông cho người bệnh với nhiều hình
thức, đặc biệt chú trọng truyền thông cho những
người trên 60 tuổi, nam giới, người có trình độ học
vấn dưới THPT và những người bị bệnh lần đầu.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.Nguyễn Văn Cư và Nguyễn Thị Ngọc Đảnh
(2009). Kiến thức, thái độ, thực hành của bệnh
nhân lao phổi mới có AFB dương tính được điều trị
tại quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ năm 2009,
Tạp chí Y tế công cộng, 14, tr. 116 - 120.
2.Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh Nam Định
(2017). Báo cáo hoạt động chương trình chống
lao năm 2016 và phương hướng hoạt động năm
2017, Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh Nam Định.
3.Bộ Y tế (2014). Quyết định phê duyệt chiến lược
quốc gia phòng, chống bệnh lao đến năm 2020,
tầm nhìn 2030, truy cập ngày 01 - 03- 2017, tại
trang web https://thuvienphapluat.vn/van-
ban/The-thao-Y-te/Quyet-dinh-374-QD-TTg-nam-
2014-phong-chong-lao-den-nam-2020-tam-nhin-
2030-224000.aspx
4.Lâm Thuận Hiệp và Phạm Thị Tâm (2009). Khảo
sát kiến thức và thực hành về phòng chống bệnh lao
của người dân huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau năm
2009, Tạp chí Y học thực hành, tr. 147 - 150.
5.Nguyễn Viết Nhung (2017). Định hướng công tác
phòng chống bệnh lao tiến tới kết thúc bệnh lao ở
Việt Nam, Kỷ yếu Hội nghị khoa học bệnh phổi
toàn quốc lần thứ VII, tr. 32.
6.Satyanarayana G Konda, Cheryl Ann Melo và
Purushottam A Giri (2015). Knowledge, attitude
and practice regarding tuberculosis among new
pulmonary tuberculosis patients in a new urban
township in India, International Jourmal of Medical
Science and Public Health, 5(03), tr. 563-569.
7. WHO (2016). Global Tuberculosis Report 2016.
8.WHO (updated 2018), World TB Day http://
www.wpro.who.int/ vietnam/mediacentre/
releases/2018/ WorldTBDay2018/en/
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ KHỞI PHÁT CHUYỂN DẠ
BẰNG SONDE COOK TRÊN THAI QUÁ NGÀY SINH
Nguyễn Duy Ánh*, Mạch Văn Trường*, Nguyễn Đức Lam**
TÓM TẮT35
Mục tiêu: Đánh giá kết quả khởi phát chuyển dạ
bằng sonde Cook trên thai quá ngày sinh tại Bệnh viện
Phụ Sản Hà Nội. Đối tượng, phương pháp nghiên
cứu: tất cả các thai phụ được chẩn đoán là thai quá
ngày dự kiến sinh được sử dụng bóng Cook để khởi
phát chuyển dạ tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội từ tháng
7 năm 2017 đến tháng 3 năm 2018. Kết quả: Phương
pháp gây chuyển dạ ở bệnh nhân thai quá ngày sinh
bằng đặt bóng Cook có hiệu quả khá tốt. Tỷ lệ thành
công mức độ 1 là 94%, thành công mức độ 2 là 80%
và thành công thực sự là 73%. Phương pháp này làm
cải thiện chỉ số Bishop thuận lợi cho chuyển dạ: Chỉ số
Bishop trung bình 5 điểm từ khi đặt đến khi bóng tụt
hoặc tháo bóng khi đủ 12 giờ. Chỉ số Bishop khi tụt
bóng là ≥ 7 điểm. Tỷ lệ bệnh nhân khởi phát thành
công chuyển dạ và đẻ đường âm đạo là 73%. Kết
luận: Phương pháp gây chuyển dạ ở bệnh nhân quá
ngày sinh bằng đặt bóng Cook có hiệu quả tốt, tỷ lệ
bệnh nhân đẻ đường âm đạo khá cao.
Từ khóa:
Gây chuyển dạ, thai quá ngày sinh, đặt
bóng Cook.
SUMMARY
*Bệnh viện Phụ sản Hà Nội
**Trường Đại học y Hà Nội
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Duy Ánh
Email: bsanhnbhn@yahoo.com
Ngày nhận bài: 5.3.2019
Ngày phản biện khoa học: 25.4.2019
Ngày duyệt bài: 29.4.2019
EVALUATION THE RESULTS OF SONDE
COOK IN WOMEN POSTTERM PREGNANCY
FOR LABOR INDUCTION
Object: Evaluation of the result of labour
induction with Cook Balloon in postterm prenancy at
Ha Noi Obsteric and Gynecology hospital. Methods:
The cross-sectional prospective study was conducted
on 100 posttern pregnancy and was treated by labour
indution method with Cook Ballon at Hanoi Obstetrics
Hospital from July 2017 to March 2018. Results: The
mean age was 27.5± 3.8. The induction of labour with
Cook Balloon was effective. Sucessful rate of level 1 is
94%. Successful rate of level 2 is 80% and really
successful rate is 73%. This method improves Bishop
index favorably for labor: Before the setting Cook
balloon, Bishop scores were 2.4±0.9. After 6h from
the setting Cook balloon, Bishop scroes were 5.2±1.0.
After 12h from the setting Cook balloon, Bishop scroes
were 8.5±1.4 The proportion of patients who
successfully started labor and the percentages of
vaginal birth was 73%. Conclusion: The method of
labor induction with Cook balloon in postterm
pregnancy was effective, the proportion of vaginal
delivery patients was high.
Keywords:
Labor induction, postterm pregnancy,
sonde Cook
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Thai quá ngày sinh là trường hợp mang thai
quá 41 tuần hay quá 287 ngày theo, đây là một
bất thường gây tăng đáng kể tỷ lệ tử vong chu
sinh. Do đó, cần gây chuyển dạ đối với các
vietnam medical journal n02 - MAY - 2019
130
trường hợp thai quá ngày sinh. Có nhiều biện
pháp gây khởi phát chuyển dạ như: truyền
oxytocin, tách màng ối, nong cổ tử cung bằng
sond foley, bóng Cook, bấm ối hoặc sử dụng các
prostanlandin (PGE1, PGE2, PGF2). Tại Việt Nam,
chưa có nhiều nghiên cứu việc gây khởi phát
chuyển dạ bằng bóng Cook. Vì vậy, chúng tôi
tiến hành nghiên cứu này nhằm mục tiêu: Đánh
giá kết quả khởi phát chuyển dạ bằng bóng Cook
trên thai quá ngày sinh tại Bệnh viện Phụ sản HN.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng
nghiên cứu là tất cả các thai phụ được chẩn
đoán là thai quá ngày dự kiến sinh được sử dụng
bóng Cook để khởi phát chuyển dạ tại Bệnh viện
Phụ sản Hà Nội từ tháng 7 năm 2017 đến tháng
3 năm 2018.
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn
Thai quá ngày sinh:
tính theo ngày đầu kỳ
kinh cuối nếu chu kỳ kinh nguyệt đều hoặc theo
siêu âm đúng tiêu chuẩn tại thời điểm thai 9 - 11
tuần. Một thai, ngôi chỏm, thai sống. Chưa có
dấu hiệu chuyển dạ. Chỉ số Bishop ≤ 4. Không có
bệnh lý toàn thân. Tiên lượng đẻ đường âm đạo.
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ: Thai phụ có chỉ
định đình chỉ thai nghén vì các nguyên nhân khác.
Sản phụ không chấp nhận tham gia nghiên cứu.
2.2. Phương pháp nghiên cứu: Mô tả cắt
ngang tiến cứu.
Cách thức tiến hành:
Thăm khám và hỏi
bệnh, làm các xét nghiệm cơ bản: xét nghiệm
máu, siêu âm, làm test quỳ để xác định xem
bệnh nhân có tình trạng ối vỡ hay không. Bóng
Cook của công ty Utanl Medical, được cấp phép
bởi cục quản lý thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ
(FDA) vào tháng 9/2013. Đặt bóng Cook theo kỹ
thuật chuẩn đã khuyến cáo, đảm bảo vô trùng.
Bơm bóng. Sau khi bơm bóng Cook, theo dõi dấu
hiệu chuyển dạ của bệnh nhân (cơn co tử cung,
chỉ số Bishop…). Theo dõi thai bằng Mornitor
sản khoa. Bệnh nhân được uống kháng sinh dự
phòng: Klamentin 1g x 2 viên/24h. Các chỉ số
nghiên cứu được ghi vào phiếu nghiên cứu và
được xử lý theo phương pháp thống kê y học.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu
Bảng 3.1. Đặc điểm của đối tượng
nghiên cứu.
Tuổi trung bình của sản phụ là
27,5±3,8; sản phụ có tuổi nhỏ nhất là 19 tuổi và
lớn nhất là 35 tuổi.
Chỉ số nghiên cứu
n
%
Số lần đẻ
Con so
58
58,0
Con rạ
42
42,0
Tuổi thai
(tuần)
41 tuần
69
69,0
42 tuần
31
31,0
Điểm Bishop
1
18
18
2
32
32
3
38
38
4
12
12
Nhận xét:
Đa số bệnh nhân tuổi thai ở tuần
42 và có chỉ số Bishop không thuận lợi.
3.2. Kết quả khởi phát chuyển dạ
Bảng 3.2. Kết quả khởi phát chuyển dạ
Chỉ số nghiên cứu
± SD
Min - Max
Cải thiện chỉ số
Bishop
Trước (1)
2,4 ± 0,9
1 - 4
Sau 6 h (2)
5,2 ± 1,0
2 - 7
Sau 12 h (3)
8,5 ± 1,4
4 - 10
Thời gian từ khi khởi
phát đến chuyển dạ
thực sự (h)
Tới khi chuyển dạ (h)
8,87 ± 3,0
(2-12)
Thời gian xóa mở cổ tử cung (h)
17,6 ± 4,07
10-23
Thời gian đến khi sổ thai (h)
18,93 ± 4,18
(12 - 24)
Nhận xét:
Chỉ số Bishop có sự can thiện rõ rệt so với trước khi đặt bóng, sự khác biệt có ý nghĩa
thống kê với p < 0,05.
Bảng 3.3.Tác dụng của bóng Cook lên cơn co t cung
Kết quả
Cơn co TC
Thành công
Thất bại
Tổng
n
%
n
%
n
%
Tần số 1
14
14,9
6
100
20
20
Tần số 2
56
59,6
0
0
56
56
Tần số 3
24
25,5
0
0
24
24
Tổng số
94
100
6
100
100
100
Nhận xét:
Ở nhóm khởi phát chuyển dạ thành công, tỷ lệ sản phụ có cơn co tử cung tần số 2
chiếm hay gặp nhất là 59,6%, cơn co tử cung tần số 1 chiếm 14,9%.
Bảng 3.4: Tỷ lệ thành công và thất bại của khởi phát chuyển dạ
Khởi phát chuyển dạ
N
%
Thành công mức 1
94
94
Thành công mức 2
80
80
TẠP CHÍ Y häc viÖt nam tẬP 478 - th¸ng 5 - sè 2 - 2019
131
Thành công thực sự
73
73
Thất bại
6
6
Nhận xét:
Tỷ lệ khởi phát chuyển dạ thành công ở mức 1 là cao nhất chiếm 94%. Có 6 trường
hợp khởi phát chuyển dạ thất bại.
3.3. Cách đẻ
Bảng 3.5. Cách đẻ
Chỉ số nghiên cứu
N
%
Cách đẻ
Đẻ thường
73%
73%
Forcef
0%
0%
Mổ lấy thai
27%
27%
Gây tê ngoài màng cứng
65
65%
Chỉ định mổ lấy
thai
Không gây được chuyển dạ
11
40,7
Cổ tử cung không tiến triển
7
25,9
Suy thai
9
33,4
Tình trạng sơ
sinh
Cân nặng (g)
3214,7 ± 339,7
(1950 - 4000)
Apgar 1 phút > 7
100
100
Apgar 5 phút > 7
100
100
Phải chuyển khoa Hồi sức
0
0
Nhận xét:
Tỷ lệ mổ lấy thai khá cao (27%), nguyên nhân hay gặp nhất là không gây được
chuyển dạ.
IV. BÀN LUẬN
Hiệu quả gây chuyển dạ của bóng Cook:
Thời gian trung bình từ khi bơm bóng Cook đến
khi gây chuyển dạ thành công: Theo bảng 3.2:
Thời gian trung bình từ khi đặt bóng Cook gây
chuyển dạ đến hết pha tiềm tàng là 8,87 ± 3,0
(ngắn nhất 2 giờ và dài nhất là 12 giờ). Thời gian
trung bình từ khi đặt bóng Cook đến khi đẻ
đường âm đạo là 18,93 ± 4,18. (ngắn nhất 12
giờ; dài nhất là 24 giờ). Không có trường hợp
nào chuyển dạ trên 24 giờ. Kết quả của chúng
tôi tương đương với kết quả một số nghiên cứu
trong và ngoài nước (Jack Atad: người con so là
21,9 giờ, ở người con dạ là 19,8h [4]. Elad Mei -
Dan là 23,4+- 15,5 giờ thời gian trung bình là
20,6 giờ [3]. Lê Thiện Thái và Đoàn Thị Phương
Lam sử dụng bóng cải tiến giống bóng Cook thì
thời gian trung bình từ khi đặt bóng gây chuyển
dạ đến khi đẻ là 18,8 ± 5,4 giờ [1]. Như vậy có
thể thấy thời gian trung bình từ lúc khởi phát
chuyển dạ đến lúc đẻ của chúng tôi tương đương
với một số nghiên cứu trong và ngoài nước. Ở
người con rạ thời gian từ khi đặt bóng gây
chuyển dạ đến khi đẻ ngắn hơn người con so vì
ở người con rạ cổ tử cung đã được thử thách từ
trước nên dễ đáp ứng với quá trình khởi phát
chuyển dạ, chính vì vậy thời gian đến lúc đẻ
ngắn hơn với con so. Thời gian từ khi bơm bóng
đến khi đẻ của chúng tôi không có trường hợp
nào lớn hơn 24 giờ là do những trường hợp cổ tử
cung chậm tiến triển đã được mổ lấy thai, lý do
có thể do ngại theo dõi của bác sĩ hoặc tâm lý lo
lắng của sản phụ và gia đình đã xin mổ mà
không theo dõi tiếp. Chính vì vậy mà kết qủa
nghiên cứu của chúng tôi có tỷ lệ thành công
thực sự thấp hơn so với một số nghiên cứu trong
và ngoài nước.
*Tác dụng của bóng Cook đối với chỉ số
Bishop
: Khi chuyển dạ tới gần, cổ tử cung có
những thay đổi được coi là chín muồi, khiến cho
nó có thể dễ đáp ứng và được gọi là cổ tử cung
thuận lợi, đây là yếu tố quan trọng nhất trong
một cuộc gây chuyển dạ. Khi cổ tử cung chưa
chín muồi, cuộc chuyển dạ thường hay bị kéo
dài, gây nhiều biến cố và làm cho tỷ lệ can thiệp
bằng phẫu thuật tăng lên. Đặt bóng Cook tại cổ
tử cung làm cho mềm và mở cổ cung tạo thuận
lợi cho cuộc chuyển dạ. Qua bảng 3.2 ta thấy:
Chỉ số Bishop trung bình trước bơm là 2,44 ±
0,92 điểm (1 - 4 điểm). Sau 6 giờ chỉ số Bishop
tăng lên 5,12 ± 1,06 điểm (2 - 7 điểm). Sau 12
giờ chỉ số Bishop tăng lên 8,13 ± 1,39 (4-10
điểm). Như vậy, với sự thay đổi rõ rệt về chỉ số
Bishop trước và sau bơm bóng Cook là cơ sở để
khẳng định bóng Cook là một trong những
phươg pháp rất có hiệu quả trong việc làm thay
đổi tình trạng cổ tử cung để cuộc chuyển dạ tiến
triển thuận lợi.
*Tác dụng trên cơn co t cung:
Trong
nghiên cứu của chúng tôi, theo dõi monitor
được tiến hành sau khi tụt bóng hoặc tháo bóng
khi đủ 12 giờ để đánh giá tần số và cường độ
cơn co tử cung. Bảng 3.3 cho thấy trong số sản
phụ khởi phát chuyển dạ thành công, tỷ lệ sản
phụ có cơn co tử cung tần số 2 chiếm 59,6%,
tần số 1 chiếm 14,9%, tần số 3 chiếm 25,5%.
Trong các trường hợp sản phụ khởi phát chuyển
dạ thất bại thì 100% trường hợp có cơn co tử
vietnam medical journal n02 - MAY - 2019
132
cung ở tần số 1. Kết quả đó nói lên rằng tác dụng
của bóng Cook lên cơn co tử cung là yếu vì bóng
Cook là phương pháp gây chuyển dạ bằng cơ học
tác dụng lên cơn co tử cung là chính còn quá trình
bài tiết prostanlandin nội sinh ở mỗi người là khác
nhau vì vậy nên phối hợp với truyền oxytocin khi
có chỉ định. Tuy nhiên, lợi ích của phương pháp
này là không gây cơn co tử cung cường tính nên
làm giảm nguy cơ suy thai và các biến chứng của
cơn co tử cung cường tính [2],[5].
*Cách đẻ và thời gian đẻ:
Trong nghiên
cứu của chúng tôi, có 73% trường hợp sinh đẻ
bằng đường âm đạo và có 27% mổ đẻ. tỷ lệ mổ
lấy thai trong nghiên cứu của chúng tôi lớn hơn
một số nghiên cứu trong và ngoài nước (tỷ lệ đẻ
đường âm đạo của Jack Atad là 86,7%, của Elad
Mei - Dan là 80%, của Lê Thiện Thái và Đoàn Thị
Phương Lam là 78,3%) [1], [3], [4]. Có thể do
tâm lý lo lắng của sản phụ và gia đình khi thai
quá ngày sinh, thời gian theo dõi chuyển dạ kéo
dài nên một số sản phụ đã xin mổ lấy thai.
V. KẾT LUẬN
Phương pháp gây chuyển dạ ở bệnh nhân thai
quá ngày sinh bằng đặt bóng Cook có hiệu quả khá
tốt. Tỷ lệ thành công mức độ 1 là 94%, thành công
mức độ 2 là 80% và thành công thực sự là 73%.
Phương pháp này làm cải thiện chỉ số Bishop thuận
lợi cho chuyển dạ: Chỉ số Bishop trung bình 5 điểm
từ khi đặt đến khi bóng tụt hoặc tháo bóng khi đủ
12 giờ. Chỉ số Bishop khi tụt bóng là ≥ 7 điểm. Tỷ
lệ bệnh nhân khởi phát thành công chuyển dạ và
đẻ đường âm đạo là 73%.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Lê Thiện Thái, Đoàn Thị Phương Lam (2013).
Nhận xét hiệu quả gây chuyển dạ của bóng Cook
cải tiến đặt ống cổ tử cung. Hội nhị sản phụ khoa
Việt Pháp 2015
2. Antonella Cromi, PhD; Fabio Ghezzi, MD;
Stefano Uccella, et al. A randomized trial of
preinduction cervical ripening: dinoprostone
vaginal insert versus double- balloon catheter. Am
J Obstet Gynecol 2012; 207:125 e 1-7.
3. Elad Mei-Dan, Asnat Walfisch, Sivan Suarez-
Easton and Mordechai Hallak: Comparison of two
mechanical devices for cervical ripening: a
prospective quasi-randomized trial. The Journal of
maternal-fetal & neonatal medicin
4. Jack Atad , Hallak M, Ben-David Y và các
cộng sự. (1997), "Ripening and dilatation of the
unfavourable cervix for induction of labour by a
double balloon device: Experience with 250 case",
Br J Obstet Gynaecol, 104(1), tr. 29-32.
5. Pennell C, Henderson J, O’Neill M, McCleery
S, Doherty D, Dickinson J: Induction of labour
in nulliparous women with an unfavourable cervix:
a randomized controlled trial comparing double
and single balloon catheters and PGE2 gel. BJOG
2009; 116:1443-52.
KHẢO SÁT MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM TỔN THƯƠNG KHỚP
TRÊN SIÊU ÂM Ở BỆNH NHÂN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP
Hà Thị Gấm*, Phạm Quốc Toản**, Hoàng Trung Vinh**
TÓM TẮT36
Mục tiêu nghiên cứu:
Khảo sát tỷ lệ một số đặc
điểm tổn thương khớp trên siêu âm ở bệnh nhân viêm
khớp dạng thấp. Đối tượng và phương pháp: 78 bệnh
nhân được chẩn đoán viêm khớp dạng thấp theo tiêu
chuẩn EULAR/ACR 2010, tiến hành siêu âm khớp cổ
tay, bàn tay để phát hiện một số đặc điểm tổn
thương. Kết quả: tỷ lệ tràn dịch khớp cổ tay phải và
trái là 9% và 7,7%. Có 20,5% trường hợp màng hoạt
dịch khớp dày ≥3mm. Tăng sinh mạch máu màng
hoạt dịch có tỷ lệ dao động từ độ 0 đến độ 3 theo
mức độ giảm dần. Tỷ lệ bào mòn, hủy xương bên
phải: 71,8% và 11,5%; bên trái: 73,1% và 6,4%. Kết
luận: siêu âm phát hiện được nhiều biểu hiện tổn
*Bệnh viện Chợ Rẫy
**Học viện Quân y
Chịu trách nhiệm chính: Hoàng Trung Vinh
Email: hoangvinh.hvqy@gmail.com
Ngày nhận bài: 7.3.2019
Ngày phản biện khoa học: 25.4.2019
Ngày duyệt bài: 29.4.2019
thương khớp cổ và bàn tay ở bệnh nhân viêm khớp
dạng thấp. Trong đó tỷ lệ bào mòn, hủy xương cao
hơn so với dày màng hoạt dịch bệnh lý.
Từ khóa:
Viêm khớp dạng thấp, siêu âm khớp.
SUMMARY
CHARACTERISTICS OF JOINT DAMAGE ON
ULTRASOUND IN PATIENTS WITH
RHEUMATOID ARTHRITIS
Objectives:
To investigate rates of some
characteristics of joint damage on ultrasound in
patients with rheumatoid arthritis.
Subjects and
methods:
78 patients with rheumatoid arthritis
diagnosed according to 2010 ACR/EULAR criteria were
performed ultrasound of wrist and hand joints to
detect some features of joint injury. Results: The rates
of right and left wrist joint effusion were 9% and
7.7%, respectively. There were 20.5% of the patients
with thickness of synovial membrane ≥ 3 mm.
Hypervascularisation of the synovial membrane ranged
from degree 0 to degree 3 with the decrease in rates.
Rates of bone erosion and destruction: 71.8% and
11.5% on the right; 73.1% and 6.4% on the left.